ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ

Transcript

1 Έκθεση για την πορεία εφαρμογής από την ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ Έργων του Επιχειρησιακού Προγράμματος «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» στα πλαίσια του Ε.Σ.Π.Α Εκπόνηση από την Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε ΑΘΗΝΑ, ΙΟΥΝΙΟΣ 2012

2 Περιεχόμενα Περιεχόμενα... 2 Πίνακες... 2 Διαγράμματα... 3 Συντομογραφίες... 3 Mέλη Ομάδας Έργου... 4 ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ Πρόλογος Εισαγωγή Σκοπός και Αντικείμενο της Έκθεσης Μεθοδολογία Εργαλεία Αξιολόγησης Ανάλυση Ορισμοί Οικονομικών Δεικτών / Χρησιμότητα Συλλογή Στοιχείων Αποτελέσματα Συμπεράσματα Γενικά στοιχεία για το Ε.Π. «Περιβάλλον &» Πορεία Υλοποίησης του Ε.Π. «Περιβάλλον &» Πορεία Υλοποίησης του Ε.Π. «Περιβάλλον &» και των εκχωρήσεων από τα Π.Ε.Π. ΈΡΓΩΝ ΟΤΑ Κατηγοριοποίηση θεματικών προτεραιοτήτων στο Ε.Π. «Περιβάλλον &» και στις εκχωρήσεις στα Π.Ε.Π Εντοπισμός καθυστερήσεων και επισήμανση κινδύνων απώλειας πόρων Παράρτημα A Πίνακες Πίνακες Πίνακας 1 Πορεία Υλοποίησης του Ε.Π. «Περιβάλλον &» έως Πίνακας 2 Πρόοδος του Ε.Π. και των εκχωρήσεων από τα Π.Ε.Π Πίνακας 3 Κατηγοριοποίηση Θεματικών Προτεραιοτήτων... Πίνακας 4 Πλειοψηφία των ενταγμένων Έργων στην Πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση... Πίνακας 5 Σύνολο Έργων με συμβάσεις και δαπάνες.... Πίνακας 6 Σύνολο Έργων με συμβάσεις και μηδενικές δαπάνες.... Πίνακας 7 Σύνολο Έργων με μηδενικές συμβάσεις και μηδενικές δαπάνες Πίνακας 8 Σύνολο Έργων με μηδενικές δαπάνες Πίνακας 9 Σύνολο Έργων με μηδενικές συμβάσεις και μηδενικές δαπάνες αναλυτικά ανά Περιφέρεια

3 Διαγράμματα Διάγραμμα 1: Σύνολο Έργων Διάγραμμα 2: Μερίδια ΟΤΑ και Λοιπών Φορέων στο Σύνολο των Έργων Διάγραμμα 3: Ποσοστά στο Σύνολο των Έργων Διάγραμμα 4: Σύνολο ΕΠ και εκχωρήσεων ΠΕΠ έργων ΟΤΑ Διάγραμμα 5: Ποσοστά συνόλων και εκχωρήσεων ΠΕΠ Διάγραμμα 6: Συνολικά στοιχεία των εκχωρήσεων στα ΠΕΠ του ΕΠ «Περιβάλλον &». 30 Διάγραμμα 7: Ποσοστά στα έργα ΠΕΠ Διάγραμμα 8: Οικονομικά Στοιχεία για Έργα του ΕΠ «Περιβάλλον &» Διάγραμμα 9: Οικονομικοί Δείκτες για Έργα του ΕΠ «Περιβάλλον &» Διάγραμμα 10: Σύνολο έργων με συμβάσεις και δαπάνες Διάγραμμα 11: Σύνολο έργων με συμβάσεις και μηδενικές δαπάνες Διάγραμμα 12: Σύνολο έργων με μηδενικές συμβάσεις και δαπάνες Διάγραμμα 13: Σύνολο έργων με μηδενικές δαπάνες Συντομογραφίες ΕΣΠΑ: Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς ΠΕΠ: Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα ΤΕΠ: Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα ΟΤΑ: Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης ΠΕΤΑ ΑΕ: Πληροφόρηση Επιμόρφωση Τοπική ΑΕ ΚΕΔΕ: Κεντρική Ένωση Δήμων ΕΕ: Ευρωπαϊκή Επιτροπή ΕΚΤ: Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο ΕΠ: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΕΤΠΑ: Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής ς ΟΠΣ: Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Δ.Α.: Η διαχείριση κάθε Επιχειρησιακού Προγράμματος του ΕΣΠΑ, ασκείται μέσω Ειδικής Υπηρεσίας (Διαχειριστική Αρχή), η οποία λειτουργεί ή συνιστάται για τους σκοπούς αυτούς. Η Διαχειριστική Αρχή είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση του Επιχειρησιακού Προγράμματος σύμφωνα με το Σύστημα ς και Ελέγχου και την αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης. ΣΔΙΤ: Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα

4 Mέλη Ομάδας Έργου ΠΡΩΤΟΓΕΡΟΣ Χρήστος, Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός, (Προϊστάμενος Μονάδας έργων Κοινωνίας της Πληροφορίας & Μονάδας Συγχρηματοδοτούμενων έργων) ΚΟΥΤΟΥΛΟΥΛΗΣ Δημήτριος, Μηχανικός Η/Υ & Συστημάτων, (Προϊστάμενος Μονάδας Διοικητικής και Τεχνικής Υποστήριξης) ΤΣΙΛΙΓΙΑΝΝΗ Εύη, Οικονομολόγος, (Μονάδα Συγχρηματοδοτούμενων έργων) ΤΡΥΦΙΑΤΗ Μάρω, Λογίστρια (Μονάδα Συγχρηματοδοτούμενων Έργων) ΠΑΤΤΑΚΟΥ Θάλεια, Οικονομολόγος, (Μονάδα Έργων Κοινωνίας της Πληροφορίας) ΠΟΔΗΜΑΤΑΣ Λευτέρης, Οικονομολόγος, (Μονάδα Επιστημονικής Υποστήριξης Φορέων της Αυτοδιοίκησης) ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ Δημήτρης, Διοικητικός Υπάλληλος (Μονάδα Διοικητικής και Τεχνικής Υποστήριξης)

5 Ε. Π «Περιβάλλον &» στα πλαίσια του Ε.Σ.Π.Α ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ «Περιβάλλον και» αποτελεί ένα Πρόγραμμα με ιδιαίτερη σημαντικότητα για τους Φορείς της Πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης καθώς εστιάζει σε τομείς όπως είναι η διαχείριση των και των υδάτων, ο χωροταξικός σχεδιασμός και η ενεργειακή αυτονομία των ΟΤΑ. Στο σύνολο του Ε.Σ.Π.Α οι Ο.Τ.Α. έχουν εντάξει έργα προϋπολογισμού περίπου 3,8 δις συνολικά σε όλα τα προγράμματα, εκ των οποίων τα έργα περιβάλλοντος που έχουν ενταχθεί μέσω του Τομεακού Προγράμματος αλλά και των εκχωρήσεων στα Περιφερειακά Προγράμματα ανέρχονται σε 2,65 δις ποσοστό που ανέρχεται στο 70% του προϋπολογισμού ενταγμένων έργων Ο.Τ.Α. Κατά συνέπεια τα έργα περιβάλλοντος αποτελούν τον σημαντικότερο και κρισιμότερο τομέα έργων της Αυτοδιοίκησης και η παρακολούθηση της υλοποίησης τους αποτελεί βασική και άμεση υποχρέωση. Για τους παραπάνω λόγους η Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε προχώρησε στη σύνταξη Ειδικής Έκθεσης για την παρακολούθηση της εφαρμογής του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον και» από την Αυτοδιοίκηση, με στοιχεία ημερομηνίας αναφοράς την , ούτως ώστε να παράσχει μία πλήρη απεικόνιση της πορείας των έργων της πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης. Βασική επιδίωξη της Έκθεσης αποτελεί ο εντοπισμός καθυστερήσεων και η επισήμανση κινδύνων απώλειας πόρων μέσα από την επεξεργασία των στοιχείων. Η επεξεργασία των στοιχείων οδήγησε στις εξής κάτωθι διαπιστώσεις: 1. Ο συνολικός προϋπολογισμός του ΕΠ «Περιβάλλον &» και των εκχωρήσεων στα ΠΕΠ για τους ΟΤΑ είναι Αναλυτικότερα, ο προϋπολογισμός των έργων των ΟΤΑ α βαθμού που έχουν ενταχθεί στο Ε.Π. «Περιβάλλον &» είναι και αντίστοιχα για τις εκχωρήσεις στα ΠΕΠ του στόχου 2, που ανήκουν στο περιβάλλον είναι Τα έργα στο σύνολο του ΕΠ «Περιβάλλον &» και των εκχωρήσεων στα ΠΕΠ για τους ΟΤΑ έχουν υπογράψει συμβάσεις ύψους , δηλαδή ποσοστό 20,58% επί του συνόλου. Οι νομικές δεσμεύσεις για το ΕΠ «Περιβάλλον &» ανέρχονται σε και για τις εκχωρήσεις στα ΠΕΠ σε , με τα αντίστοιχα ποσοστά συμβασιοποίησης να φτάνουν τα 16,% και 28,64%. Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. Σελίδα 5

6 Ε. Π «Περιβάλλον &» στα πλαίσια του Ε.Σ.Π.Α Οι δαπάνες στο σύνολο του ΕΠ «Περιβάλλον &» και των εκχωρήσεων στα ΠΕΠ για τους ΟΤΑ ανέρχονται σε ποσοστό 10,85% επί του συνόλου. Πιο συγκεκριμένα για το ΕΠ «Περιβάλλον &» οι δαπάνες είναι με ποσοστό απορρόφησης 10,63% και για τις εκχωρήσεις στα ΠΕΠ για τους ΟΤΑ είναι με ποσοστό απορρόφησης 11,38%. 4. Τα αντίστοιχα μεγέθη για τους λοιπούς φορείς που συμμετέχουν στο πρόγραμμα είναι όσον αφορά στον Προϋπολογισμό , στις συμβάσεις , στις δαπάνες , και τα ποσοστά απορροφητικότητας και συμβασιοποίησης είναι 20,94% και 35,94% αντίστοιχα. 5. Η πλειοψηφία των έργων που έχουν ενταχθεί στην Τοπική Αυτοδιοίκηση στο συγκεκριμένο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα περιλαμβάνονται στους Τομείς με κωδικούς: i. «διανομή» (247 έργα), ii. (2 έργα), iii. (164 έργα), iv. (119 έργα). 6. Παρά το γεγονός ότι οι ΟΤΑ παρουσιάζουν μεγαλύτερο Π/Υ από τους λοιπούς φορείς, οι λοιποί φορείς υπερισχύουν στην υπογραφή νομικών δεσμεύσεων και στις πραγματοποιηθείσες δαπάνες σε σχέση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση. 7. Από την ανάλυση προκύπτει ότι 419 Έργα, Προϋπολογισμού 1,6 δις παρουσιάζουν μηδενικές συμβάσεις και μηδενικές δαπάνες. Τα έργα αυτά πρέπει να επιταχυνθούν το συντομότερο δυνατό, δεδομένου ότι το ΕΣΠΑ βρίσκεται δύο έτη πριν την ολοκλήρωση του και είναι εμφανής ο κίνδυνος απώλειας πόρων. Το μεγαλύτερο πρόβλημα παρατηρείται σε έργα που αφορούν την όπου 152 έργα, Π/Υ 1,1 δις έχουν μηδενικές συμβάσεις και δαπάνες και εκεί πρέπει να συγκλίνουν συντονισμένες δράσεις ενέργειες. Τα συμπεράσματα και οι προτάσεις που εξάγονται από την Έκθεση για την αντιμετώπιση των διαπιστωμένων προβλημάτων παρουσιάζονται στη συνέχεια: 1. Παρατηρούνται μεγάλες και επικίνδυνες για την πορεία των έργων καθυστερήσεις στην συμβασιοποίηση των ενταγμένων έργων και κατά συνέπεια στην απορρόφηση 2. Είναι αναγκαίο να υπάρξει περαιτέρω διερεύνηση των αιτίων στα οποία οφείλονται οι υστερήσεις. Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. Σελίδα 6

7 Ε. Π «Περιβάλλον &» στα πλαίσια του Ε.Σ.Π.Α Υπάρχει ανάγκη άμεσης επέμβασης από πλευράς ΚΕΔΕ και ΥΠΕΣ για την αντιμετώπιση των προβλημάτων και λήψη μέτρων όπως: I. Θεσμικές παρεμβάσεις οριζόντια μέτρα τα οποία ουσιαστικά μέσα από αναθεωρήσεις αλλά και οριζόντιες παρεμβάσεις στους άξονες προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος σε συνεργασία με το σύνολο όλων των φορέων ς και Παρακολούθησης και Ελέγχου II. Ανάληψη πρωτοβουλίας που θα έχει σαν στόχο την υποστήριξη των ΟΤΑ στην ωρίμανση έργων (π.χ. άμεσο ξεμπλοκάρισμα των 152 έργων προϋπολογισμού 1,17 δις τα οποία και έχουν μηδενική συμβασιοποίηση και κατά συνέπεια απορρόφηση). Εν κατακλείδι, τα αποτελέσματα της παρούσας έκθεσης διαπιστώνουν δύο βασικούς κινδύνους για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και για την χώρα: Τον άμεσο κίνδυνο απώλειας πόρων για έργα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε μία περίοδο που μειώνονται δραματικά οι λοιπές πηγές χρηματοδότησης της. Τον άμεσο κίνδυνο επιβολής προστίμων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για μη τήρηση των ευρωπαϊκών οδηγιών που σχετίζονται με τα στερεά και υγρά απόβλητα. Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. Σελίδα 7

8 Ε. Π «Περιβάλλον &» στα πλαίσια του Ε.Σ.Π.Α Πρόλογος Η Πληροφόρηση Επιμόρφωση Τοπική Αναπτυξιακή Ανώνυμη Εταιρεία ΟΤΑ (Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε) προχωρά στη σύνταξη Έκθεσης για την παρακολούθηση της εφαρμογής των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (Ε.Σ.Π.Α.) από την Αυτοδιοίκηση, ύστερα από την υπογραφή Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ Υπουργείου Εσωτερικών, Κ.Ε.Δ.Ε. και Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. με τίτλο: «Παρακολούθηση της εφαρμογής των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (Ε.Σ.Π.Α.) από την Αυτοδιοίκηση και επιστημονική υποστήριξη των εκπροσώπων της Κ.Ε.Δ.Ε. στις Επιτροπές Παρακολούθησης». Η εκπόνηση της Έκθεσης αποτελεί συμβατική υποχρέωση της εταιρείας, που λειτουργεί ως φορέας υλοποίησης της προαναφερθείσας Προγραμματικής Σύμβασης. Η παρούσα Έκθεση αφορά στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον και». Στο δεύτερο κεφάλαιο της Έκθεσης παρουσιάζονται κάποια γενικά στοιχεία για το ΕΣΠΑ και για την ανάγκη που οδήγησε στην υπογραφή της Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ Υπουργείου Εσωτερικών, Κ.Ε.Δ.Ε. και Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. Η επιστημονική υποστήριξη της Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. προς την Κ.Ε.Δ.Ε. και το Υπουργείο Εσωτερικών, για τη συστηματική παρακολούθηση της εφαρμογής από την Αυτοδιοίκηση των συγχρηματοδοτούμενων από την Ευρωπαϊκή Ένωση Επιχειρησιακών Προγραμμάτων έχει οδηγήσει στη δημιουργία και λειτουργία ενός Παρατηρητηρίου, το οποίο παρέχει αξιόπιστα και επίκαιρα στοιχεία. Προϊόν της παρακολούθησης είναι η σύνταξη Εκθέσεων και διαφόρων Σημειωμάτων, Αναφορών, Αξιολογήσεων, Προτάσεων Αλλαγών και Βελτιώσεων για την πορεία εφαρμογής των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων και την αξιοποίηση τους από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Στο τρίτο κεφάλαιο επιχειρείται η παρουσίαση της σκοπιμότητας για μία πλήρη και ολοκληρωμένη αποτύπωση της πορείας υλοποίησης από την Τοπική Αυτοδιοίκηση των Ε.Π Με την εκπόνηση του κειμένου της Έκθεσης και γενικότερα του Παρατηρητηρίου επιτυγχάνονται οι παρακάτω στόχοι: α) παρέχεται ποσοτική και έγκυρη αποτύπωση της πορείας υλοποίησης έργων των ΟΤΑ στο ΕΣΠΑ, β) εντοπίζονται καθυστερήσεις και επισημαίνονται κίνδυνοι απώλειας πόρων, γ) διατυπώνονται προτάσεις για την επιτάχυνση της υλοποίησης και την αντιμετώπιση των κινδύνων, δ) τα πορίσματα της Έκθεσης θα βοηθήσουν καταλυτικά στην επικείμενη Αναθεώρηση του ΕΣΠΑ και ε) υποστηρίζονται επιστημονικά οι εκπρόσωποι της Κ.Ε.Δ.Ε στις Επιτροπές Παρακολούθησης. Το τέταρτο κεφάλαιο αναλύει τη μεθοδολογία που ακολουθείται για τη συλλογή των στοιχείων που χρησιμοποιούνται στην Έκθεση, καθώς επίσης αναφέρονται οι βασικότεροι οικονομικοί δείκτες και Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. Σελίδα 8

9 Ε. Π «Περιβάλλον &» στα πλαίσια του Ε.Σ.Π.Α η χρησιμότητά τους. Η ανάλυση των στοιχείων και των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από την επεξεργασία αυτών περιλαμβάνει την χρήση κατάλληλων οικονομικών, χωρικών και ποιοτικών δεικτών για την παρακολούθηση κάθε έργου, οι οποίοι προσδιορίζονται σε συνεργασία με την Κ.Ε.Δ.Ε. και τους αρμόδιους κρατικούς φορείς που διευθύνουν την υλοποίηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Στο πέμπτο κεφάλαιο ακολουθεί μία ανάλυση και τα συμπεράσματα που εξάγονται από την Έκθεση για την πορεία εφαρμογής από την Αυτοδιοίκηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον &», με βάση την επεξεργασία από την Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. στοιχείων με ημερομηνία αναφοράς την Το έκτο κεφάλαιο εντοπίζει κάποιες καθυστερήσεις στo Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον &» όσον αφορά στην απορρόφηση, στη συμβασιοποίηση και στην εφαρμογή του κανόνα ν+3 των ενταγμένων έργων καθώς και στο ποσοστό ενεργοποίησης του προγράμματος. Η ύπαρξη καθυστερήσεων αφήνει έκδηλο τον κίνδυνο για απώλειες πόρων του ΕΣΠΑ. Εν κατακλείδι, ακολουθεί παράρτημα με όλους τους πίνακες που έχουν προκύψει από την επεξεργασία των στοιχείων. Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. Σελίδα 9

10 Ε. Π «Περιβάλλον &» στα πλαίσια του Ε.Σ.Π.Α Εισαγωγή Τα Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΕΣΠΑ, Προγράμματα Αγροτικής ς και Αλιείας) είναι σε εφαρμογή. Η αξιοποίηση των εμπειριών κράτους και τοπικής αυτοδιοίκησης από την διαχείριση των συγχρηματοδοτούμενων αναπτυξιακών προγραμμάτων, θα αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμη στη παρούσα περίοδο, κατά την οποία η εφαρμογή του ΕΣΠΑ πρέπει ιδιαίτερα να επιταχυνθεί και η Τοπική Αυτοδιοίκηση να κάνει πράξη τους σχεδιασμούς της για την χρηματοδότηση σημαντικού μέρους του αναπτυξιακού της προγράμματος από πόρους του ΕΣΠΑ. Προς αυτή την κατεύθυνση έχει υπογραφεί η από την Προγραμματική Σύμβαση μεταξύ Υπουργείου Εσωτερικών, Κ.Ε.Δ.Ε. και Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε., με αντικείμενο: Παρακολούθηση της εφαρμογής των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (Ε.Σ.Π.Α.) από την Αυτοδιοίκηση και επιστημονική υποστήριξη των εκπροσώπων της Κ.Ε.Δ.Ε. στις Επιτροπές Παρακολούθησης». Η ανωτέρω υπογραφείσα Προγραμματική Σύμβαση πρόκειται να υλοποιηθεί σε συνδυασμό με την υλοποίηση του προγράμματος ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ, που βρίσκεται σε εξέλιξη. Η ανάγκη αλλά κυρίως το ισχυρό ενδιαφέρον των συμβαλλόμενων Φορέων για τον σχεδιασμό, την διαχείριση, την αξιοποίηση των συγχρηματοδοτούμενων και των εθνικών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, ώστε να υποστηρίζονται οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην εφαρμογή της Μεταρρύθμισης, και στην προσαρμογή τους κάνει την Προγραμματική Σύμβαση αναγκαία. Αντικείμενο της εν λόγω Προγραμματικής Συμβάσεως αποτελεί η επιστημονική υποστήριξη της Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. προς την Κ.Ε.Δ.Ε., για τη συστηματική παρακολούθηση της εφαρμογής από την Αυτοδιοίκηση των συγχρηματοδοτούμενων από την Ευρωπαϊκή Ένωση Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Έχει, στην πράξη, δημιουργηθεί ένα Παρατηρητήριο, το οποίο παρέχει αξιόπιστα και επίκαιρα στοιχεία, και παρακολουθεί τη δραστηριότητα των φορέων της πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης στα συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση Επιχειρησιακά Προγράμματα. Επίσης, διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις ώστε να αναπτυχθεί και να εμβαθύνει περαιτέρω, χρησιμοποιώντας νέα εργαλεία και παράγοντας πρόσθετα προϊόντα. Σκοπός της παρακολούθησης είναι η συλλογή στοιχείων και η σύνταξη Εκθέσεων, και διαφόρων Σημειωμάτων, Αναφορών, Αξιολογήσεων, Προτάσεων Αλλαγών και Βελτιώσεων για την πορεία εφαρμογής των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων και την αξιοποίηση τους από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Τα προϊόντα της παρακολούθησης, της αξιολόγησης και των προτάσεων, παραδίδονται συγχρόνως στο Υπουργείο Εσωτερικών και την Κ.Ε.Δ.Ε. Η εξέταση του προγράμματος «Περιβάλλον &», συνολικά αλλά και με Τελικό Δικαιούχο Ο.Τ.Α., αφορά στη χρονική περίοδο από την έναρξη τους μέχρι Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. Σελίδα 10

11 Ε. Π «Περιβάλλον &» στα πλαίσια του Ε.Σ.Π.Α Σκοπός και Αντικείμενο της Έκθεσης Το ΕΣΠΑ , αποτελεί το πιο σημαντικό εργαλείο για την αξιοποίηση των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της χώρας. Η υλοποίηση των Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ εντάσσεται στη συνολική προσπάθεια που καταβάλλει η χώρα, μέσω και της διαμόρφωσης ενός υγιούς οικονομικού περιβάλλοντος, για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας της Ελληνικής Οικονομίας, την ανάπτυξη της περιφέρειας, την αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, την ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και χωρικής συνοχής στην κατεύθυνση της ενσωμάτωσης των αρχών και των στόχων της «πράσινης ανάπτυξης». Η αξιοποίηση των εμπειριών κράτους και τοπικής αυτοδιοίκησης από την διαχείριση των συγχρηματοδοτούμενων αναπτυξιακών προγραμμάτων, θα αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμη στη παρούσα περίοδο, κατά την οποία η εφαρμογή του ΕΣΠΑ πρέπει ιδιαίτερα να επιταχυνθεί και η Τοπική Αυτοδιοίκηση να κάνει πράξη τους σχεδιασμούς της για την χρηματοδότηση σημαντικού μέρους του αναπτυξιακού της προγράμματος από πόρους του ΕΣΠΑ. Προς αυτή την κατεύθυνση καθίσταται αναγκαία η πλήρης και ολοκληρωμένη αποτύπωση της πορείας υλοποίησης από την Τοπική Αυτοδιοίκηση των Ε.Π καθώς αποτελεί βασικό εργαλείο για την χάραξη και την προώθηση της πολιτικής και των μέτρων εφαρμογής του Υπουργείου Εσωτερικών για την Διοικητική Μεταρρύθμιση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Ο προαναφερόμενος στόχος προωθείται από την Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε με την εκπόνηση Εκθέσεων για τη συστηματική παρακολούθηση της εφαρμογής από την Αυτοδιοίκηση των συγχρηματοδοτούμενων από την Ευρωπαϊκή Ένωση Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Η εταιρεία χρησιμοποιεί αξιόπιστα αλλά και επίκαιρα στοιχεία που αφορούν στην παρακολούθηση της δραστηριότητας των φορέων της πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης και στην πορεία τους μέσα στα προγράμματα και υποστηρίζει επιστημονικά την Κ.Ε.Δ.Ε στην λειτουργία ενός παρατηρητηρίου της Αυτοδιοίκησης στα αναπτυξιακά προγράμματα. Οι εκθέσεις που παράγονται παρέχουν πληροφορίες για όλους τους οικονομικούς δείκτες υλοποίησης, τόσο συνολικά όσο και επιμέρους για κάθε ΟΤΑ, αλλά και για κάθε φορέα ξεχωριστά και υπάρχει η δυνατότητα αποτύπωσης της «θέσης» της αυτοδιοίκησης ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σημαντικό είναι ότι παρέχονται πληροφορίες για το σύνολο των έργων όλων των φορέων και όχι μόνο των ΟΤΑ επιτρέποντας να γίνονται οι απαραίτητες συγκρίσεις και ποσοστώσεις. Η εκπόνηση της Έκθεσης και γενικότερα η λειτουργία του Παρατηρητηρίου, αποσκοπεί στα εξής κάτωθι: Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. Σελίδα 11

12 Ε. Π «Περιβάλλον &» στα πλαίσια του Ε.Σ.Π.Α Ποσοτική και έγκυρη αποτύπωση της πορείας υλοποίησης έργων των ΟΤΑ στο ΕΣΠΑ Η Έκθεση αποτυπώνει την πορεία εφαρμογής των Ε.Π από την πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση, δηλαδή παρέχει μία πλήρη απεικόνιση της πορείας των έργων της πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης σε έκαστο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα και Περιφέρεια. Η αποτύπωση αφορά μόνο στο οικονομικό αντικείμενο κάθε ενταγμένου έργου της Πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης, παρέχοντας τη δυνατότητα να εξαχθούν σημαντικά συμπεράσματα για την πορεία εξέλιξης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Η παρακολούθηση περιλαμβάνει την χρήση κατάλληλων οικονομικών, χωρικών και ποιοτικών δεικτών για την παρακολούθηση κάθε έργου, οι οποίοι προσδιορίζονται σε συνεργασία με την Κ.Ε.Δ.Ε. και τους αρμόδιους κρατικούς φορείς που διευθύνουν την υλοποίηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Περιλαμβάνει επίσης την δημιουργία και διαχείριση Βάσης Δεδομένων. Εντοπισμός καθυστερήσεων και επισήμανση κινδύνων απώλειας πόρων Από την επεξεργασία των στοιχείων μπορούν να εξαχθούν κρίσιμα ζητήματα σχετικά με τον εντοπισμό καθυστερήσεων σε συγκεκριμένα Επιχειρησιακά Προγράμματα όσον αφορά στην απορρόφηση, στη συμβασιοποίηση και στην εφαρμογή του κανόνα ν+3 των ενταγμένων έργων καθώς και στο ποσοστό ενεργοποίησης κάθε προγράμματος. Βασικό πρόβλημα του ΕΣΠΑ δεν είναι μόνο η χαμηλή απορροφητικότητα των κονδυλίων, αλλά και η κατεύθυνση των απορροφήσεων, καθώς μεγάλα έργα υποδομής και διαρθρωτικά προγράμματα που έχουν τη δυνατότητα να κινήσουν την ανάπτυξη παραμένουν καθηλωμένα. Η ύπαρξη καθυστερήσεων αφήνει έκδηλο τον κίνδυνο για απώλειες πόρων του ΕΣΠΑ. Για παράδειγμα, υπάρχουν αρκετά έργα τα οποία είτε δεν παρουσιάζουν συμβασιοποίηση παρά το γεγονός ότι έχουν ενταχθεί σε παρελθόντα χρόνο, είτε ενώ είναι συμβασιοποιημένα δύο ή τρία χρόνια πριν, αδυνατούν να απορροφήσουν πόρους. Διατύπωση προτάσεων για επιτάχυνση της υλοποίησης και αντιμετώπισης των κινδύνων Ο εντοπισμός καθυστερήσεων και η επισήμανση κινδύνων απώλειας πόρων που προκύπτουν από την εκπόνηση της Έκθεσης και γενικότερα από τη λειτουργία του Παρατηρητηρίου καθιστούν επιτακτική τη διατύπωση προτάσεων για την επιτάχυνση της υλοποίησης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Αυτή η αναγκαιότητα επιχειρείται να καλυφθεί μέσα από το κείμενο Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. Σελίδα 12

13 Ε. Π «Περιβάλλον &» στα πλαίσια του Ε.Σ.Π.Α της Έκθεσης, με την επιφύλαξη πάντα του γεγονότος ότι το Παρατηρητήριο προσφέρει μία ποσοτική ανάλυση (ανάλυση οικονομικού αντικειμένου) για την πορεία υλοποίησης των ενταγμένων έργων στα συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση Επιχειρησιακά Προγράμματα με Τελικό Δικαιούχο Ο.Τ.Α. Για να υπάρξει ποιοτική ανάλυση του φυσικού αντικειμένου των ενταγμένων έργων, δηλαδή να αποτυπωθούν ποιοτικά οι λόγοι για τους οποίους παρατηρούνται καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση των έργων, είναι επιτακτική η ανάγκη για τη δημιουργία ενός HelpDesk από την Κ.Ε.Δ.Ε, με φορέα υλοποίησης την Π.Ε.Τ.Α Α.Ε., προκειμένου να υποστηρίζει το σύνολο των δημοτικών φορέων (Δήμων, Δημοτικών και Αναπτυξιακών εταιρειών) οι οποίοι είναι ή δύνανται να είναι Τελικοί Δικαιούχοι έργων του ΕΣΠΑ και άλλων Αναπτυξιακών Προγραμμάτων. Η υποστήριξη προς τους Ο.Τ.Α. θα μπορεί να παρέχεται σε όλο τον κύκλο ζωής ενός έργου, από την εξειδίκευση και το σχεδιασμό, την ωρίμανση και το συντονισμό διαδικασιών για την προώθηση σε υλοποίηση, μέχρι τη σύνταξη τευχών δημοπράτησης, την υποβολή Αιτήσεων Επιβεβαίωσης Συνδρομής Μεγάλων Έργων και τη σύνταξη των μελετών κόστους οφέλους, την υλοποίηση των έργων για την επιτάχυνση και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητάς τους. Επίσης, είναι δυνατή η παροχή μέσω Ειδικών Ομάδων (Τask Forces) συμβουλευτικής και τεχνικής υποστήριξης (επιτόπου ή εξ αποστάσεως) σε φορείς υλοποίησης δράσεων του ΕΣΠΑ για τη βελτίωση της διοικητικής και διαχειριστικής τους ικανότητας σε ενταγμένα έργα. Αναθεώρηση ΕΣΠΑ Η ανάγκη αλλαγών στις διαδικασίες διαχείρισης και εφαρμογής του ΕΣΠΑ καθίσταται εκ των πραγμάτων επιτακτική προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα, που συμβάλλουν στη μεγάλη καθυστέρηση υλοποίησης του. Οι αλλαγές αυτές συνοψίζονται στο τρίπτυχο: απλοποίηση, αποκέντρωση, επιτάχυνση. Τα πορίσματα της Έκθεσης μπορούν να αποτελέσουν τον βοηθητικό μοχλό προς την τροποποίηση του ΕΣΠΑ μιας και διαφωτίζουν τις αιτίες των καθυστερήσεων στην απορρόφηση των πόρων. Η απλοποίηση επιβάλλει αλλαγές στο επίπεδο του σύνθετου και απαιτητικού νομοθετικού και κανονιστικού πλαισίου που διέπει την διαχείριση και εφαρμογή του ΕΣΠΑ, όπως αυτό έχει Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. Σελίδα 13

14 Ε. Π «Περιβάλλον &» στα πλαίσια του Ε.Σ.Π.Α διαμορφωθεί τόσο από τους κοινοτικούς Κανονισμούς, αλλά κυρίως από το εθνικό νομοθετικό πλαίσιο, το ν.34/2007. Για το λόγο αυτό και παράλληλα με την τροποποίηση του νομοθετικού πλαισίου, εξετάζονται οι προοπτικές αναθεώρησης του ΕΣΠΑ και των επιμέρους Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, ώστε να αποτελέσει το βασικό εργαλείο χρηματοδότησης του νέου αναπτυξιακού προτύπου για τη χώρα. Το πρώτο στάδιο της αναθεώρησης αφορά στην τροποποίηση του ποσοστού της εθνικής συμμετοχής και το δεύτερο στάδιο αφορά την ουσιαστική αναθεώρηση όλων των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Οι εθνικοί πόροι που θα εξοικονομηθούν από την υποχρέωση κάλυψης της εθνικής συμμετοχής στο ΕΣΠΑ θα κατευθυνθούν κατά προτεραιότητα στην κάλυψη δαπανών ανάπτυξης που δεν είναι επιλέξιμες συμφωνά με τους κανονισμούς της Ε.Ε. Υποστήριξη των εκπροσώπων της Κ.Ε.Δ.Ε στις Επιτροπές Παρακολούθησης Σκοπός της παρακολούθησης είναι η συλλογή στοιχείων και η σύνταξη Εκθέσεων, και διαφόρων Σημειωμάτων, Αναφορών, Αξιολογήσεων, Προτάσεων Αλλαγών και Βελτιώσεων για την πορεία εφαρμογής των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων και την αξιοποίηση τους από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Τα προϊόντα της παρακολούθησης, της αξιολόγησης και των προτάσεων, παραδίδονται συγχρόνως στο Υπουργείο Εσωτερικών και την Κ.Ε.Δ.Ε. Με αυτό τον τρόπο, η Π.Ε.Τ.Α Α.Ε δύναται να παρέχει επιστημονική υποστήριξη στις συμμετοχές της Κ.Ε.Δ.Ε. σε όλα τα Επιχειρησιακά Προγράμματα και να τις συντονίζει (συμμετοχή σε συνεδριάσεις των Επιτροπών Παρακολούθησης, συνεργασίες, επεξεργασία προτάσεων, διοικητική υποστήριξη). Επίσης, μπορεί να υποστηρίζει τις συμμετοχές της Κ.Ε.Δ.Ε. σε: Συναντήσεις κεντρικά και στην περιφέρεια Σεμιναριακού τύπου δραστηριότητες Συμμετοχές σε επιτροπές Ταξίδια σε εσωτερικό και εξωτερικό Στρατηγική υποστήριξη διεξαγωγής συνεδρίων Σύνταξη ανακοινώσεων και σχολιασμό δημοσιότητας σε θέματα των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. Σελίδα 14

15 Ε. Π «Περιβάλλον &» στα πλαίσια του Ε.Σ.Π.Α Μεθοδολογία Εργαλεία Αξιολόγησης 4.1 ΑΝΑΛΥΣΗ Η ανάλυση των στοιχείων και των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από την επεξεργασία αυτών περιλαμβάνει την χρήση κατάλληλων οικονομικών, χωρικών και ποιοτικών δεικτών για την παρακολούθηση κάθε έργου, οι οποίοι προσδιορίζονται σε συνεργασία με την Κ.Ε.Δ.Ε. και τους αρμόδιους κρατικούς φορείς που διευθύνουν την υλοποίηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Ειδικότερα, η ανάλυση των δεδομένων της παρούσας έκθεσης κατηγοριοποιείται ως ακολούθως: I. Ποσοτική Ανάλυση: αφορά στο πλήθος των ενταγμένων έργων II. III. IV. Οικονομική Ανάλυση: αφορά στην χρήση συγκεκριμένων οικονομικών δεικτών όπως παρουσιάζονται στην ενότητα Χωρική Ανάλυση: η γεωγραφική χωροθέτηση των έργων ανά περιφέρεια και Δήμο και ο διαχωρισμός των έργων που αφορούν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (ΟΤΑ) Ποιοτική Ανάλυση: αφορά στην επισήμανση κινδύνων και καθυστερήσεων όπως επίσης και σε προτεινόμενες πολιτικές και ενέργειες για την ενίσχυση της απορροφητικότητας που προκύπτουν από την ανάλυση και την επεξεργασία των στοιχείων. Τα αποτελέσματα της έκθεσης προκύπτουν κατόπιν σύγκρισης προόδου / υστέρησης σε σχέση με: προηγούμενη καταγραφή ( ) ανάμεσα στα διαφορετικά στάδια υλοποίησης (ένταξη/συμβασιοποίηση/απορρόφηση) με τους χρονικούς περιορισμούς ολοκλήρωσης με τους λοιπούς τελικούς δικαιούχους (πλην ΟΤΑ) 4.2 ΟΡΙΣΜΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ / ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ Η χρησιμοποίηση δεικτών ως μέσων συγκριτικής παρουσίασης στοιχείων, σε συνδυασμό με τη γραφική παρουσίαση της διαχρονικής εξέλιξής τους, διευκολύνει τη συγκριτική αξιολόγηση μεγάλου όγκου στοιχείων. Για την εκπόνηση της Έκθεσης έχουν χρησιμοποιηθεί συγκεκριμένοι οικονομικοί δείκτες οι οποίοι ορίζονται παρακάτω: Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. Σελίδα 15

16 Ε. Π «Περιβάλλον &» στα πλαίσια του Ε.Σ.Π.Α i. Επιχειρησιακά Προγράμματα, Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας, Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων: Τα στοιχεία κατηγοριοποιούνται ανά είδος Επιχειρησιακού Προγράμματος, τόσο στο σύνολο τους όσο και σε έργα με τελικό αποδέκτη Ο.Τ.Α., σύμφωνα με την ακόλουθη ομαδοποίηση: α) Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα β) Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα γ)έργα που αφορούν Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας ii. Συνολικό Κόστος Προγράμματος (Δημόσια Δαπάνη, Άλλοι Εθνικοί Πόροι και Ιδιωτική Συμμετοχή): Συνολικός εγκεκριμένος Προϋπολογισμός του εκάστοτε Επιχειρησιακού Προγράμματος iii. Δημόσια Δαπάνη Προγράμματος (Κοινοτική Συνδρομή, Εθνική Συμμετοχή και Άλλοι Εθνικοί Πόροι): Η δαπάνη που πραγματοποιείται για την κάλυψη μέρους (όταν υπάρχει και ιδιωτική συμμετοχή) ή όλου (όταν υπάρχει μόνο δημόσια συμμετοχή) του προϋπολογισμού ενός Επιχειρησιακού Προγράμματος ή/και Έργου, και προέρχεται εξ ολοκλήρου από δημόσιους (εθνικούς και κοινοτικούς) πόρους, δηλαδή είναι το άθροισμα της Εθνικής Δημόσιας Δαπάνης (Εθνική Συμμετοχή) και της Κοινοτικής Συμμετοχής. iv. Πλήθος Έργων/Υποέργων: Το συνολικό πλήθος των έργων που έχουν ενταχθεί στο ΕΣΠΑ ανά Επιχειρησιακό Πρόγραμμα και στο κάθε Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ανά Άξονα προτεραιότητας μετά την έκδοση σχετικών αποφάσεων ένταξης έργων από τις Αρχές που ασκούν αρμοδιότητες Διαχειριστικής Αρχής (Ενδιάμεσες Διαχειριστικές Αρχές Περιφερειών και Υπουργείων, Ειδικές Υπηρεσίες ς Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, κλπ.),προκειμένου τα έργα αυτά να χρηματοδοτηθούν από το επιχειρησιακό πρόγραμμα. v. Συνολικός Προϋπολογισμός Ένταξης: Συνολικός εγκεκριμένος προϋπολογισμός ενταγμένων έργων vi. Νομικές Δεσμεύσεις (Συμβάσεις): Το συνολικό ποσό των Νομικών Δεσμεύσεων (Συμβάσεων) που έχουν υπογραφεί μεταξύ των δικαιούχων (Φορείς Υλοποίησης) έργων, που έχουν ενταχθεί στο ΕΣΠΑ και σε κάθε Επιχειρησιακό Πρόγραμμα και των αναδόχων (Φορείς Εκτέλεσης) που αναλαμβάνουν την εκτέλεση των έργων αυτών. vii. Δαπάνες (Απορροφήσεις): Το συνολικό ποσό των Δαπανών που έχουν πραγματοποιηθεί (απορροφηθεί) από τα ενταγμένα έργα του ΕΣΠΑ. viii. Απορροφητικότητα ( Δαπάνες / Προϋπ. Ενταγμένων Έργων): το ποσοστό (%) των Δαπανών επί του Π/Υ Ενταγμένων έργων. Πρόκειται για την αθροιστική δαπάνη μέχρι στιγμής προς τη συνολική δέσμευση (προϋπολογισμό ένταξης) όλων των ετών σε επίπεδο Επιχειρησιακού Προγράμματος και ισοδυναμεί με τον όρο «βαθμός ολοκλήρωσης». Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. Σελίδα 16

17 Ε. Π «Περιβάλλον &» στα πλαίσια του Ε.Σ.Π.Α ix. Συμβασιοποίηση (Νομικές Δεσμεύσεις / Προϋπ. Ενταγμένων Έργων): το ποσοστό (%) των Νομικών Δεσμεύσεων επί του Π/Υ Ενταγμένων έργων. Πρόκειται για το σύνολο των νομικών δεσμεύσεων που έχουν υπογραφεί προς τον συνολικό προϋπολογισμό των ενταγμένων πράξεων. x. Κανόνας ν+3 (κανόνας αυτόματης αποδέσμευσης) (Δαπάνες / Προϋπ. Συμβασιοποιημένων Έργων): το ποσοστό (%) των Δαπανών επί του προϋπολογισμού συμβασιοποιημένων έργων. Πρόκειται για την αυτόματη αποδέσμευση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάθε τμήματος των αναλήψεων υποχρεώσεων του προϋπολογισμού σε ένα Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, το οποίο δεν χρησιμοποιήθηκε για την καταβολή των πληρωμών προχρηματοδότησης ή των ενδιάμεσων πληρωμών, ή για το οποίο δεν υποβλήθηκε αίτηση πληρωμής έως τις 31 Δεκεμβρίου του τρίτου έτους μετά το έτος της ανάληψης υποχρεώσεων του προϋπολογισμού του προγράμματος. xi. % Δαπανών ανά Συνολικό Κόστος Προγράμματος: το ποσοστό των πραγματοποιηθέντων δαπανών βάσει του συνολικού εγκεκριμένου Προϋπολογισμού του εκάστοτε Επιχειρησιακού Προγράμματος. xii. % υπολοίπου προς συμβασιοποίηση (στο Συνολικό κόστος): το ποσοστό που υπολείπεται προς συμβασιοποίηση βάσει συνολικού εγκεκριμένου Προϋπολογισμού του εκάστοτε Επιχειρησιακού Προγράμματος. Το βασικό πλεονέκτημα των δεικτών, πέρα από την ευκολία υπολογισμού τους, είναι ότι επιτρέπουν συγκρίσεις ανεξάρτητα από το μέγεθος των επιμέρους έργων, με αποτέλεσμα να μπορούν να χρησιμοποιηθούν για ανάλυση διαστρωματικών και διαχρονικών δεδομένων. Οι οικονομικοί δείκτες είναι αυτοί που ουσιαστικά χρησιμοποιούνται για το σύνολο των έργων που έχουν ενταχθεί στα Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ και αποτελούν την μόνιμη αλλά και νόμιμη ταυτότητα και εικόνα υλοποίησης ενός έργου σε επίπεδο παρακολούθησης, διαχείρισης και ελέγχου. Το γεγονός αυτό καθιστά τους οικονομικούς δείκτες εξαιρετικά χρήσιμους για μια σειρά εφαρμογών (μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της ανάλυσης της τρέχουσας οικονομικής κατάστασης και των προοπτικών της υλοποίησης του ΕΣΠΑ), αλλά και συγκεκριμένα για τον καθορισμό των μεγεθών και των μεριδίων της Αυτοδιοίκησης. Είναι σημαντικό ότι μέσα από τους δείκτες χρονοπροσδιορίζεται το κάθε έργο αλλά μπορούν να εξαχθούν εκτός από ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά. Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. Σελίδα 17

18 Ε. Π «Περιβάλλον &» στα πλαίσια του Ε.Σ.Π.Α Το Παρατηρητήριο βασίζεται στον συσχετισμό των οικονομικών δεικτών, την εξέλιξη τους αλλά και την διαγραμματική τους απεικόνιση. Παρ όλα αυτά, χωρίς την Αυτοδιοικητική προσέγγιση αυτών δεν μπορούν να εξαχθούν απευθείας συμπεράσματα. 4.3 ΣΥΛΛΟΓΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Τα στοιχεία που συμπεριλαμβάνονται στην έκθεση παρέχουν πληροφορίες για όλους τους οικονομικούς δείκτες υλοποίησης τόσο συνολικά όσο και επιμέρους για κάθε ΟΤΑ αλλά και κάθε φορέα ξεχωριστά. Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα αποτύπωσης της «θέσης» της αυτοδιοίκησης ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Τέλος, παρέχονται όλες οι πληροφορίες για το σύνολο των έργων όλων των φορέων και όχι μόνο των ΟΤΑ επιτρέποντας να γίνονται οι απαραίτητες συγκρίσεις και ποσοστώσεις. Η ομάδα έργου της Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. βασίζεται σε στοιχεία που συλλέγει από τις Ειδικές Υπηρεσίες ς των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (του ΕΣΠΑ, των Προγραμμάτων Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας και του Εθνικού Αποθεματικού Απροβλέπτων) και από άλλες πηγές (τύπος, διαδίκτυο κ.α.), ώστε να εξασφαλίσει όσο το δυνατόν ασφαλέστερα συμπεράσματα αναφορικά με την πορεία των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Συνοπτικά, η διαδικασία συλλογής, επεξεργασίας και ελέγχου στοιχείων με σκοπό την εκπόνηση εκθέσεων είναι η ακόλουθη: Το πρώτο βήμα της ομάδας μελέτης είναι η αποστολή επιστολών προς τις Διαχειριστικές Αρχές (Δ.Α.) των προγραμμάτων με σκοπό την άντληση στοιχείων που αφορούν στα Επιχειρησιακά Προγράμματα. Η αποστολή πραγματοποιείται κάθε τετράμηνο του έτους (3 φορές το έτος) και απευθύνεται προς τα όλα τα Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ. Εφόσον η ομάδα έργου λάβει τα στοιχεία από τις επίσημες Δ.Α. ακολουθεί το 2ο βασικό στάδιο που είναι η επεξεργασία των στοιχείων. Επειδή τα στοιχεία έρχονται σε διαφορετικές μορφές από τις Δ.Α. των προγραμμάτων, η πρωταρχική εργασία της ομάδας έργου είναι η μορφοποίηση των στοιχείων και η ενσωμάτωση τους σε τυποποιημένη φόρμα επεξεργασίας. Εν συνεχεία πραγματοποιείται η γεωγραφική χωροθέτηση των έργων ανά περιφέρεια και Δήμο και ο διαχωρισμός των έργων που αφορούν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (ΟΤΑ). Προκύπτει βάση δεδομένων στην οποία η ομάδα έργου διενεργεί πλήθος ελέγχων ως προς την ακεραιότητα και την συνοχή των στοιχείων έτσι ώστε λάθη, κενά και παρατυπίες να αποφευχθούν. Τέλος, μέσω του Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. Σελίδα 18

19 Ε. Π «Περιβάλλον &» στα πλαίσια του Ε.Σ.Π.Α υπολογιστικού μοντέλου SPSS παράγονται χρονικές, οικονομικές και ποσοτικές αξιολογήσεις και εκτιμήσεις παραμέτρων και δεικτών για την πορεία υλοποίησης των προγραμμάτων βάσει ανεξαρτήτων μεταβλητών. Tα έξι (6) στάδια της μεθοδολογίας αποτυπώνονται διαγραμματικά ως εξής: Στάδιο 1: Συλλογή στοιχείων Λήψη s Έλεγχος ακεραιότητας δεδομένων Βασικές διορθώσεις (ονοματοδοσία, επικεφαλίδες, κλπ) Αρχειοθέτηση ληφθέντων αρχείων Στάδιο 2: στοιχείων Έλεγχος ακρίβειας δεδομένων Ομογενοποίηση αρχείων, δημιουργία αρχείων excel ανά Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Στάδιο 3: Δημιουργία Database Εισαγωγή πινάκων από ληφθέντα αρχεία excel Δημιουργία Πινάκων Ε.Π. με ομαδοποίηση μοναδικών έργων από αρχεία υποέργων Σύγκριση οικονομικών στοιχείων με προηγούμενο 4μηνο, εύρεση διαφορών Προϋπολογισμών, Νομικών Δεσμεύσεων και Δαπανών Αυτόματη συμπλήρωση κοινών στοιχείων με προηγούμενη περίοδο (στοιχεία χωροθέτησης, θεματικές προτεραιότητες έργων) Στάδιο 4: Δημιουργία ενιαίου αρχείου 4μήνου Δημιουργία βάσης δεδομένων 4μήνου Εξαγωγή στοιχείων σε excel Συμπλήρωση στοιχείων χωροθέτησης νέων έργων (με έλεγχο ακεραιότητας στοιχείων) Αρχειοθέτηση παραγόμενων αρχείων Στάδιο 5: Reports/Αναφορές Συγκριτικά στοιχεία 4μήνου Πορεία επιχειρησιακών προγραμμάτων Στατιστικά στοιχεία Ε.Π., Περιφερειών, Νομών Ταξινόμηση ΟΤΑ με βάση πλήθος ενταγμένων έργων, Προϋπολογισμό, Συμβάσεις Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. Σελίδα 19

20 Ε. Π «Περιβάλλον &» στα πλαίσια του Ε.Σ.Π.Α Στάδιο 6: Μελέτες εκθέσεις αναλυτικά στοιχεία αναφορές συνόψεις διαγράμματα κ.α. 5. Αποτελέσματα Συμπεράσματα Η παρούσα έκθεση για την πορεία εφαρμογής από την Πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση Έργων του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον &» έχει συνταχθεί με βάση την επεξεργασία από την Π.Ε.Τ.Α. A.E στοιχείων για την υλοποίηση των συγχρηματοδοτούμενων με κοινοτικούς πόρους έργων. Στην έκθεση επιχειρείται μία καταγραφή του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον &» καθώς και της πορείας υλοποίησης του τόσο στο σύνολο του προγράμματος όσο και στις εκχωρήσεις από τα Π.Ε.Π. 5.1 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ Ε.Π. «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» Ο συνολικός προϋπολογισμός του Επιχειρησιακού Προγράμματος ανέρχεται σε ΕΥΡΩ, εκ των οποίων ΕΥΡΩ αντιστοιχεί σε κοινοτική συνδρομή και ΕΥΡΩ σε εθνική συμμετοχή. Επιπλέον του ποσού αυτού, εκτιμάται ότι θα διατεθούν εθνικοί πόροι ύψους ΕΥΡΩ για την κάλυψη δαπανών των έργων, που δεν συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ, όπως απαλλοτριώσεις (μεγαλύτερες από κάποιο ποσοστό του κόστους του έργου), προβλεπόμενα έσοδα, κλπ. Το σύνολο των ανωτέρω ποσών υπολογίζεται να ανέλθει στα ΕΥΡΩ. 1. Διατύπωση των στρατηγικών, γενικών στόχων και αξόνων προτεραιότητας του ΕΠ. Ο Στρατηγικός Στόχος για τον Τομέα Περιβάλλοντος και Αειφόρου ς κατά την Περίοδο είναι: Η Προστασία, Αναβάθμιση και του Περιβάλλοντος ώστε να αποτελέσει το υπόβαθρο για την προστασία της δημόσιας υγείας, την άνοδο της ποιότητας ζωής των πολιτών καθώς και βασικό παράγοντα βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. Σελίδα 20