4η Ενδιάμεση Έκθεση για την πορεία εφαρμογής από την ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων

Transcript

1 Πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση Μάρτιος η Ενδιάμεση Έκθεση για την πορεία εφαρμογής από την ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Στοιχεία αναφοράς Εκπόνηση από την Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε ΑΘΗΝΑ 2013 Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 1

2 Περιεχόμενα Περιεχόμενα... 2 Πίνακες... 4 Διαγράμματα... 4 Συντομογραφίες... 8 Mέλη Ομάδας Έργου Πρόλογος ΜΕΡΟΣ Α ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Εισαγωγή Σκοπός και Αντικείμενο της Έκθεσης Μεθοδολογία Εργαλεία Αξιολόγησης Ανάλυση Ορισμοί Οικονομικών Δεικτών & Χρησιμότητα Συλλογή Στοιχείων ΜΕΡΟΣ Β ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Αποτελέσματα - Συμπεράσματα Πορεία των Έργων Αυτοδιοίκησης στο ΕΣΠΑ έως τις Πορεία των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (Π.Ε.Π.) των ΟΤΑ στο ΕΣΠΑ έως Πορεία των Τομεακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (Τ.Ε.Π.) των ΟΤΑ στο ΕΣΠΑ έως Πορεία των Προγραμμάτων Συνολικά κατά το Διάστημα από έως Πορεία των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (Π.Ε.Π) κατά το Διάστημα από έως Πορεία των Τομεακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (Τ.Ε.Π.) κατά το Διάστημα από έως Αναπτυξιακή στρατηγική σε Περιφερειακό Επίπεδο για τα έργα του ΕΣΠΑ Ανάλυση Έργων ΟΤΑ ανά Περιφέρεια έως Εντοπισμός Καθυστερήσεων και Επισήμανση Κινδύνων Απώλειας Πόρων Γενικές Παρατηρήσεις Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 2

3 7.2 Εντοπισμός Καθυστερήσεων & Επισήμανση Κινδύνων για τα ενταγμένα έργα ο.τ.α στα Ε.Π. του ΕΣΠΑ Εντοπισμός Καθυστερήσεων & Επισήμανση Κινδύνων για το Ε.Π. «Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη» και τις εκχωρήσεις στα π.ε.π Εντοπισμός Καθυστερήσεων & Επισήμανση Κινδύνων για το Ε.Π. «Ανταγωνιστικοτητα και επιχειρηματικότητα» Προτάσεις για την Επιτάχυνση Υλοποίησης και την Αντιμετώπιση Κινδύνων Παράρτημα A Πίνακες Παράρτημα Β Αναλυτική Παρουσίαση Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων ΠΕΠ «Μακεδονίας - Θράκης» ΠΕΠ. «Δυτικής Ελλάδας Πελοποννήσου Ιονίων Νήσων» ΠΕΠ. «Κρήτης και Νήσων Αιγαίου» ΠΕΠ. «Θεσσαλίας Στερεάς Ελλάδας Ηπείρου» ΠΕΠ. «Αττικής» Παράρτημα Γ Αναλυτική Παρουσίαση Τομεακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Ε.Π. «Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη» ΠΟΡΕΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ Ε.Π. «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΠΟΡΕΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ Ε.Π. «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΚΧΩΡΗΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΑ Π.Ε.Π. ΈΡΓΩΝ ΟΤΑ Ε.Π. «Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας» Ε.Π. «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» Ε.Π. «Ψηφιακή Σύγκλιση» Η ΠΟΡΕΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ Ε.Π «ΨΗΦΙΑΚΗ ΣΥΓΚΛΙΣΗ» ΕΩΣ Η ΠΟΡΕΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ Ε.Π «ΨΗΦΙΑΚΗ ΣΥΓΚΛΙΣΗ» και των Εκχωρήσεων στα ΠΕΠ ΕΩΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟ Ε.Π «ΨΗΦΙΑΚΗ ΣΥΓΚΛΙΣΗ» Ε.Π. «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» Ε.Π. «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» Ε.Π. «Διοικητική Μεταρρύθμιση» Ε.Π. «Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής» Ε.Π. «Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων» Παράρτημα Δ Κατηγοριοποίηση Θεματικών Προτεραιοτήτων Κατηγοριοποίηση Θεματικών Προτεραιοτήτων σε έργα Ο.Τ.Α. στα Π.Ε.Π Κατηγοριοποίηση Θεματικών Προτεραιοτήτων σε έργα Ο.Τ.Α. στα Τ.Ε.Π Παράρτημα Ε ΕΙΔΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Τελικοί Δικαιούχοι Ο.Τ.Α Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 3

4 Πίνακες Πίνακας 1 Στοιχεία στο σύνολο της χώρας έως Πίνακας 2 Συνολικά στοιχεία και Δείκτες στο σύνολο της χώρας έως Πίνακας 3 Ρυθμοί Μεταβολής (Ρ/Μ) περιόδων και Πίνακας 4 Σύγκριση Δεικτών περιόδων και Πίνακας 5 Πορεία Συνολικά Ενταγμένων Έργων Πίνακας 6 Πορεία Ενταγμένων έργων ΟΤΑ Πίνακας 7 Έργα ΟΤΑ: Υπόλοιπα προς Υλοποίηση Πίνακας 8 Ενταγμένα Έργα ΟΤΑ ανά Περιφέρεια Πίνακας 9 Κατηγοριοποίηση Θεματικών Προτεραιοτήτων στο Ε.Π «Ψ.Σ» Πίνακας 10 Κατηγοριοποίηση Θεματικών Προτεραιοτήτων στα Ε.Π για έργα Ο.Τ.Α Πίνακας 11 Κατηγοριοποίηση Θεματικών Προτεραιοτήτων ενταγμένων έργων Ο.Τ.Α. στα Π.Ε.Π Πίνακας 12 Κατηγοριοποίηση Θεματικών Προτεραιοτήτων ενταγμένων έργων Ο.Τ.Α. στα Τ.Ε.Π Πίνακας 13 Οικονομικά Στοιχεία Δήμων (ως χωρική ενότητα) με ενταγμένα έργα κατά φθίνουσα τάξη ως προς την ΑΠΟΡΡΟΦΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΝΤΑΓΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ στο EΣΠΑ Διαγράμματα Διάγραμμα 1: Σύνολο Έργων OTA Διάγραμμα 2: Πλήθος Ενταγμένων Έργων OTA Διάγραμμα 3: Μερίδια OTA στο Σύνολο των Έργων Διάγραμμα 4: Ποσοστά Έργων OTA Διάγραμμα 5: Απορροφητικότητα για τα έργα ΟΤΑ Διάγραμμα 6: Συμβασιοποίηση για τα Έργα OTA Διάγραμμα 7: Κανόνας ν+3 για τα έργα OTA Διάγραμμα 8: Συνολικά Στοιχεία Έργων ΟΤΑ στα ΠΕΠ Διάγραμμα 9: Πλήθος Ενταγμένων Έργων ΟΤΑ στα ΠΕΠ Διάγραμμα 10: Μερίδια ΟΤΑ στο Σύνολο των Έργων ΠΕΠ Διάγραμμα 11: Ποσοστά στο Σύνολο των ΠΕΠ Διάγραμμα 12: Απορροφητικότητα για τα έργα ΟΤΑ στα ΠΕΠ Διάγραμμα 13: Συμβασιοποίηση για τα έργα ΟΤΑ στα ΠΕΠ Διάγραμμα 14: Κανόνας ν+3 για τα έργα ΟΤΑ στα ΠΕΠ Διάγραμμα 15: Συνολικά Στοιχεία ΤΕΠ Διάγραμμα 16: Πλήθος Ενταγμένων Έργων ΟΤΑ στα ΤΕΠ Διάγραμμα 17: Μερίδια ΟΤΑ στο Σύνολο των Έργων ΤΕΠ Διάγραμμα 18: Ποσοστά OTA στο Σύνολο των ΤΕΠ Διάγραμμα 19: Απορροφητικότητα OTA στα Έργα ΤΕΠ Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 4

5 Διάγραμμα 20: Συμβασιοποίηση OTA στα ΤΕΠ Διάγραμμα 21: Κανόνας ν+3 OTA στα ΤΕΠ Διάγραμμα 22: Σύνολο Έργων Διάγραμμα 23: Πλήθος Ενταγμένων Έργων Διάγραμμα 24: Μερίδια ΟΤΑ στο Σύνολο των Έργων Διάγραμμα 25: Ποσοστά στο Σύνολο των Έργων Διάγραμμα 26: Απορροφητικότητα στο Σύνολο των Έργων Διάγραμμα 27: Συμβασιοποίηση στο Σύνολο των Έργων Διάγραμμα 28: Κανόνας ν+3 στο Σύνολο των Έργων Διάγραμμα 29: Συνολικά Στοιχεία Έργων ΠΕΠ Διάγραμμα 30: Πλήθος Έργων ΠΕΠ Διάγραμμα 31: Μερίδια ΟΤΑ και Λοιπών Φορέων στο σύνολο των έργων ΠΕΠ Διάγραμμα 32: Ποσοστά στο σύνολο των έργων ΠΕΠ Διάγραμμα 33: Απορροφητικότητα στα έργα ΠΕΠ Διάγραμμα 34: Συμβασιοποίηση στα έργα ΠΕΠ Διάγραμμα 35: Κανόνας Ν+3 στα έργα ΠΕΠ Διάγραμμα 36: Συνολικά Στοιχεία ΤΕΠ Διάγραμμα 37: Πλήθος έργων ΤΕΠ Διάγραμμα 38: Μερίδια ΟΤΑ και Λοιπών Φορέων στο σύνολο των έργων ΤΕΠ Διάγραμμα 39: Ποσοστά στο σύνολο των έργων ΤΕΠ Διάγραμμα 40: Απορροφητικότητα στα έργα ΤΕΠ Διάγραμμα 41: Συμβασιοποίηση στα έργα ΤΕΠ Διάγραμμα 42: Κανόνας Ν+3 στα έργα ΤΕΠ Διάγραμμα 43: Πλήθος ενταγμένων με τελικό δικαιούχο Ο.Τ.Α ανά Περιφέρεια Διάγραμμα 44: Συνολικά Στοιχεία ενταγμένων έργων ΟΤΑ ανά Περιφέρεια Διάγραμμα 45: Υπόλοιπα προς Υλοποίηση για Έργα Ο.Τ.Α Διάγραμμα 46: Πλήθος έργων ΟΤΑ στο Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» και στις Εκχωρήσεις στα Π.Ε.Π με Θεματική Προτεραιότητα 44, 45, 46 και Διάγραμμα 47: Πλήθος έργων ΟΤΑ με συμβάσεις και δαπάνες Διάγραμμα 48: Συνολικά στοιχεία έργων Ο.Τ.Α με συμβάσεις και δαπάνες Διάγραμμα 49: Πλήθος έργων Ο.Τ.Α. με συμβάσεις και μηδενικές δαπάνες Διάγραμμα 50: Συνολικά στοιχεία έργων Ο.Τ.Α με συμβάσεις και μηδενικές δαπάνες Διάγραμμα 51: Πλήθος έργων Ο.Τ.Α. με μηδενικές συμβάσεις και δαπάνες Διάγραμμα 52: Συνολικά στοιχεία έργων Ο.Τ.Α. με μηδενικές συμβάσεις και δαπάνες Διάγραμμα 53: Πλήθος έργων Ο.Τ.Α. με μηδενικές δαπάνες Διάγραμμα 54: Συνολικά στοιχεία έργων Ο.Τ.Α. με μηδενικές δαπάνες Διάγραμμα 55: Υπόλοιπα προς υλοποίηση για τα έργα Ο.Τ.Α Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 5

6 Διάγραμμα 56:Πλήθος έργων στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο ΠΕΠ «Μακεδονίας Θράκης» Διάγραμμα 57: Οικονομικά Στοιχεία στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο ΠΕΠ «Μακεδονίας Θράκης» Διάγραμμα 58: Ποσοστά στο ΠΕΠ «Μακεδονίας Θράκης» Διάγραμμα 59: Πλήθος έργων στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο ΠΕΠ «Δυτικής Ελλάδας- Πελοποννήσου Ιονίων Νήσων» Διάγραμμα 60: Οικονομικά Στοιχεία στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο ΠΕΠ «Δυτικής Ελλάδας- Πελοποννήσου Ιονίων Νήσων» Διάγραμμα 61: Ποσοστά στο ΠΕΠ «Δυτικής Ελλάδας- Πελοποννήσου Ιονίων Νήσων» Διάγραμμα 62:Πλήθος έργων στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο ΠΕΠ «Κρήτης και Νήσων Αιγαίου» Διάγραμμα 63:Οικονομικά Στοιχεία στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο ΠΕΠ «Κρήτης και Νήσων Αιγαίου» 98 Διάγραμμα 64: Ποσοστά στο ΠΕΠ «Κρήτης και Νήσων Αιγαίου» Διάγραμμα 65:Πλήθος έργων στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο ΠΕΠ «Θεσσαλίας Στερεάς Ελλάδας Ηπείρου» Διάγραμμα 66:Οικονομικά Στοιχεία στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο ΠΕΠ «Θεσσαλίας Στερεάς Ελλάδας Ηπείρου» Διάγραμμα 67: Ποσοστά στο ΠΕΠ «Θεσσαλίας Στερεάς Ελλάδας Ηπείρου» Διάγραμμα 68:Πλήθος έργων στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο ΠΕΠ «Αττικής» Διάγραμμα 69:Οικονομικά Στοιχεία στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο ΠΕΠ «Αττικής» Διάγραμμα 70: Ποσοστά στο ΠΕΠ «Αττικής» Διάγραμμα 71:Πλήθος έργων στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο E.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» Διάγραμμα 72:Οικονομικά Στοιχεία στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο E.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» Διάγραμμα 73: Ποσοστά στο Σύνολο των Έργων του E.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» Διάγραμμα 74:Πλήθος Έργων στο Σύνολο ΕΠ «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» και των εκχωρήσεων ΠΕΠ έργων OTA Διάγραμμα 75:Οικονομικά Στοιχεία στο Σύνολο ΕΠ «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» και των εκχωρήσεων ΠΕΠ έργων OTA Διάγραμμα 76: Πλήθος έργων στο σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο Ε.Π «Ενίσχυση Προσπελασιμότητας» Διάγραμμα 77: Οικονομικά στοιχεία στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο Ε.Π «Ενίσχυση Προσπελασιμότητας» Διάγραμμα 78: Ποσοστά στο Σύνολο των Έργων του Ε.Π «Ενίσχυση Προσπελασιμότητας» Διάγραμμα 79: Πλήθος έργων στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο Ε.Π «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» Διάγραμμα 80: Οικονομικά στοιχεία στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο Ε.Π «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» Διάγραμμα 81: Ποσοστά στο σύνολο των Έργων του Ε.Π «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα». 117 Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 6

7 Διάγραμμα 82: Ανάλυση Αναπτυξιακού Οράματος του Ε.Π «Ψηφιακή Σύγκλιση» σε Στρατηγικούς, Γενικούς & Ειδικούς Στόχους Διάγραμμα 83: Πλήθος έργων στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο Ε.Π. «Ψ.Σ» Διάγραμμα 84: Οικονομικά στοιχεία στο σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο Ε.Π. «Ψ.Σ.» Διάγραμμα 85: Ποσοστά στο σύνολο των έργων στο Ε.Π. «Ψ.Σ» Διάγραμμα 86: Πλήθος Έργων στο Σύνολο του ΕΠ «ΨΣ» και των Εκχωρήσεων ΠΕΠ για τα έργα Ο.Τ.Α Διάγραμμα 87: Οικονομικά στοιχεία στο Σύνολο του ΕΠ «ΨΣ» και των Εκχωρήσεων ΠΕΠ για τα έργα Ο.Τ.Α Διάγραμμα 88: Πλήθος έργων στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο Ε.Π «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» Διάγραμμα 89: Οικονομικά στοιχεία στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο Ε.Π «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» Διάγραμμα 90: Ποσοστά στο σύνολο των έργων του Ε.Π «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» Διάγραμμα 91: Πλήθος έργων στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο Ε.Π «Εκπαίδευση και δια Βίου Μάθηση» Διάγραμμα 92: Οικονομικά στοιχεία στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο Ε.Π «Εκπαίδευση και δια Βίου Μάθηση» Διάγραμμα 93: Ποσοστά στο σύνολο των έργων στο Ε.Π «Εκπαίδευση και δια Βίου Μάθηση» Διάγραμμα 94: Πλήθος έργων στο σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο Ε.Π «Διοικητική Μεταρρύθμιση» Διάγραμμα 95: Οικονομικά στοιχεία στο σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο Ε.Π «Διοικητική Μεταρρύθμιση» 141 Διάγραμμα 96: Ποσοστά στο σύνολο των έργων στο Ε.Π «Διοικητική Μεταρρύθμιση» Διάγραμμα 97: Πλήθος έργων στο σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο Ε.Π «Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής» 142 Διάγραμμα 98: Οικονομικά στοιχεία στο σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο Ε.Π «Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής» Διάγραμμα 99: Ποσοστά στο σύνολο των έργων στο Ε.Π «Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής» Διάγραμμα 100: Πλήθος έργων στο σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο Ε.Π «Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων» Διάγραμμα 101: Οικονομικά στοιχεία στο σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο Ε.Π «Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων» Διάγραμμα 102: Ποσοστά στο σύνολο των έργων στο Ε.Π «Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων» Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 7

8 Συντομογραφίες ΕΣΠΑ: Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς Γ Κ.Π.Σ: Γ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης ΠΕΠ: Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα ΤΕΠ: Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα ΟΤΑ: Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης ΠΕΤΑ ΑΕ: Πληροφόρηση Επιμόρφωση Τοπική Ανάπτυξη Α.Ε. ΚΕΔΕ: Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας ΕΕ: Ευρωπαϊκή Επιτροπή ΕΚΤ: Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο ΕΠ: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΕΤΠΑ: Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης ΟΠΣ: Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα, όπου καταχωρούνται τα δεδομένα που αφορούν στα προγράμματα, τις επενδύσεις του επενδυτικού νόμου και στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Δ.Α.: Η διαχείριση κάθε Επιχειρησιακού Προγράμματος του ΕΣΠΑ, ασκείται μέσω Ειδικής Υπηρεσίας (Διαχειριστική Αρχή), η οποία λειτουργεί ή συνιστάται για τους σκοπούς αυτούς. Η Διαχειριστική Αρχή είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση του Επιχειρησιακού Προγράμματος σύμφωνα με το Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου και την αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης. ΣΔΙΤ: Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 8

9 Mέλη Ομάδας Έργου ΠΡΩΤΟΓΕΡΟΣ Χρήστος, Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός, (Προϊστάμενος Μονάδας έργων Κοινωνίας της Πληροφορίας & Μονάδας Συγχρηματοδοτούμενων έργων) ΤΣΙΛΙΓΙΑΝΝΗ Εύη, Οικονομολόγος, (Μονάδα Συγχρηματοδοτούμενων έργων) ΠΟΔΗΜΑΤΑΣ Λευτέρης, Οικονομολόγος, (Μονάδα Επιστημονικής Υποστήριξης Φορέων της Αυτοδιοίκησης) Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 9

10 1. Πρόλογος Η Πληροφόρηση Επιμόρφωση Τοπική Ανάπτυξη Αναπτυξιακή Ανώνυμη Εταιρεία ΟΤΑ - (Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε.) προχωρά στη σύνταξη Έκθεσης για την παρακολούθηση της εφαρμογής των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (Ε.Σ.Π.Α.) από την Αυτοδιοίκηση, ύστερα από την υπογραφή Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ Υπουργείου Εσωτερικών, Κ.Ε.Δ.Ε. και Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. με τίτλο: «Παρακολούθηση της εφαρμογής των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (Ε.Σ.Π.Α.) από την Αυτοδιοίκηση και επιστημονική υποστήριξη των εκπροσώπων της Κ.Ε.Δ.Ε. στις Επιτροπές Παρακολούθησης». Η εκπόνηση της Έκθεσης αποτελεί συμβατική υποχρέωση της εταιρείας, που λειτουργεί ως φορέας υλοποίησης της προαναφερθείσας Προγραμματικής Σύμβασης. Στο Μέρος Α, επιχειρείται η θεωρητική προσέγγιση του αντικειμένου. Στο δεύτερο κεφάλαιο της Έκθεσης παρουσιάζονται κάποια γενικά στοιχεία για το ΕΣΠΑ και για την ανάγκη που οδήγησε στην υπογραφή της Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ Υπουργείου Εσωτερικών, Κ.Ε.Δ.Ε. και Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε.. Η επιστημονική υποστήριξη της Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. προς την Κ.Ε.Δ.Ε. και το Υπουργείο Εσωτερικών, για τη συστηματική παρακολούθηση της εφαρμογής από την Αυτοδιοίκηση των συγχρηματοδοτούμενων από την Ευρωπαϊκή Ένωση Επιχειρησιακών Προγραμμάτων έχει οδηγήσει στη δημιουργία και λειτουργία ενός Παρατηρητηρίου, το οποίο παρέχει αξιόπιστα και επίκαιρα στοιχεία. Προϊόν της παρακολούθησης είναι η σύνταξη Εκθέσεων και διαφόρων Σημειωμάτων, Αναφορών, Αξιολογήσεων, Προτάσεων Αλλαγών και Βελτιώσεων για την πορεία εφαρμογής των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων και την αξιοποίηση τους από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Στο τρίτο κεφάλαιο επιχειρείται η παρουσίαση της σκοπιμότητας για μία πλήρη και ολοκληρωμένη αποτύπωση της πορείας υλοποίησης από την Τοπική Αυτοδιοίκηση των Ε.Π Με την εκπόνηση του κειμένου της Έκθεσης και γενικότερα του Παρατηρητηρίου επιτυγχάνονται οι παρακάτω στόχοι: α) παρέχεται ποσοτική και έγκυρη αποτύπωση της πορείας υλοποίησης έργων των ΟΤΑ στο ΕΣΠΑ, β) εντοπίζονται καθυστερήσεις και επισημαίνονται κίνδυνοι απώλειας πόρων, γ) διατυπώνονται προτάσεις για την επιτάχυνση της υλοποίησης και την αντιμετώπιση των κινδύνων, δ) τα πορίσματα της Έκθεσης θα βοηθήσουν καταλυτικά στην επικείμενη Αναθεώρηση του ΕΣΠΑ και Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 10

11 ε) υποστηρίζονται επιστημονικά οι εκπρόσωποι της Κ.Ε.Δ.Ε. στις Επιτροπές Παρακολούθησης. Το τέταρτο κεφάλαιο αναλύει τη μεθοδολογία που ακολουθείται για τη συλλογή των στοιχείων που χρησιμοποιούνται στην Έκθεση, καθώς επίσης αναφέρονται οι βασικότεροι οικονομικοί δείκτες και η χρησιμότητά τους. Η ανάλυση των στοιχείων και των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από την επεξεργασία αυτών περιλαμβάνει την χρήση κατάλληλων οικονομικών, χωρικών και ποιοτικών δεικτών για την παρακολούθηση κάθε έργου, οι οποίοι προσδιορίζονται σε συνεργασία με την Κ.Ε.Δ.Ε. και τους αρμόδιους κρατικούς φορείς που διευθύνουν την υλοποίηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Το «Μέρος Β Εμπειρική Διερεύνηση» περιλαμβάνει το πέμπτο κεφάλαιο και τα συμπεράσματα που εξάγονται από την Έκθεση για την πορεία εφαρμογής από την Αυτοδιοίκηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων » για την υλοποίηση των συγχρηματοδοτούμενων με κοινοτικούς πόρους έργων, με βάση την επεξεργασία από την Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. στοιχείων με ημερομηνία αναφοράς την Αντίστοιχα, στο έκτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η Αναπτυξιακή Στρατηγική σε Περιφερειακό Επίπεδο για τα ενταγμένα έργα του ΕΣΠΑ Το έβδομο κεφάλαιο εντοπίζει κάποιες καθυστερήσεις γενικά στα Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ όσον αφορά στην απορρόφηση, στη συμβασιοποίηση και στην εφαρμογή του κανόνα ν+3 των ενταγμένων έργων καθώς και στο ποσοστό ενεργοποίησης κάθε προγράμματος. Η ύπαρξη καθυστερήσεων αφήνει έκδηλο τον κίνδυνο για απώλειες πόρων του ΕΣΠΑ. Στη συνέχεια, στο κεφάλαιο 8 αποτυπώνονται κάποιες προτάσεις για την επιτάχυνση υλοποίησης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ και την αντιμετώπιση κινδύνων. Εν κατακλείδι, ακολουθούν παραρτήματα με: τους βασικούς πίνακες που έχουν προκύψει από την επεξεργασία των στοιχείων την αναλυτική παρουσίαση των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων την αναλυτική παρουσίαση των Τομεακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων την κατηγοριοποίηση των θεματικών Προτεραιοτήτων για τα έργα Ο.Τ.Α και μία ειδική ενότητα για Τελικούς Δικαιούχους Ο.Τ.Α. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 11

12 ΜΕΡΟΣ Α ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ 2. Εισαγωγή Τα Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΕΣΠΑ, Προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης και Αλιείας) είναι σε εφαρμογή. Η αξιοποίηση των εμπειριών κράτους και τοπικής αυτοδιοίκησης από την διαχείριση των συγχρηματοδοτούμενων αναπτυξιακών προγραμμάτων, θα αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμη στη παρούσα περίοδο, κατά την οποία η εφαρμογή του ΕΣΠΑ πρέπει ιδιαίτερα να επιταχυνθεί και η Τοπική Αυτοδιοίκηση να κάνει πράξη τους σχεδιασμούς της για την χρηματοδότηση σημαντικού μέρους του αναπτυξιακού της προγράμματος από πόρους του ΕΣΠΑ. Προς αυτή την κατεύθυνση έχει υπογραφεί η από την Προγραμματική Σύμβαση μεταξύ Υπουργείου Εσωτερικών, Κ.Ε.Δ.Ε. και Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε., με αντικείμενο: «Παρακολούθηση της εφαρμογής των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (Ε.Σ.Π.Α.) από την Αυτοδιοίκηση και επιστημονική υποστήριξη των εκπροσώπων της Κ.Ε.Δ.Ε. στις Επιτροπές Παρακολούθησης». Η ανωτέρω υπογραφείσα Προγραμματική Σύμβαση πρόκειται να υλοποιηθεί σε συνδυασμό με την υλοποίηση του προγράμματος ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ, που βρίσκεται σε εξέλιξη. Η ανάγκη αλλά κυρίως το ισχυρό ενδιαφέρον των συμβαλλόμενων Φορέων για τον σχεδιασμό, την διαχείριση, την αξιοποίηση των συγχρηματοδοτούμενων και των εθνικών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, ώστε να υποστηρίζονται οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην εφαρμογή της Μεταρρύθμισης, και στην προσαρμογή τους κάνει την Προγραμματική Σύμβαση αναγκαία. Αντικείμενο της εν λόγω Προγραμματικής Συμβάσεως αποτελεί η επιστημονική υποστήριξη της Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. προς την Κ.Ε.Δ.Ε., για τη συστηματική παρακολούθηση της εφαρμογής από την Αυτοδιοίκηση α βαθμού των συγχρηματοδοτούμενων από την Ευρωπαϊκή Ένωση Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Έχει, στην πράξη, δημιουργηθεί ένα Παρατηρητήριο, το οποίο παρέχει αξιόπιστα και επίκαιρα στοιχεία, και παρακολουθεί τη δραστηριότητα των φορέων της πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης στα συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση Επιχειρησιακά Προγράμματα. Επίσης, διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις ώστε να αναπτυχθεί και να εμβαθύνει περαιτέρω, χρησιμοποιώντας νέα εργαλεία και παράγοντας πρόσθετα προϊόντα. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 12

13 Σκοπός της παρακολούθησης είναι η συλλογή στοιχείων και η σύνταξη Εκθέσεων, και διαφόρων Σημειωμάτων, Αναφορών, Αξιολογήσεων, Προτάσεων Αλλαγών και Βελτιώσεων για την πορεία εφαρμογής των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων και την αξιοποίηση τους από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Τα προϊόντα της παρακολούθησης, της αξιολόγησης και των προτάσεων, παραδίδονται συγχρόνως στο Υπουργείο Εσωτερικών και την Κ.Ε.Δ.Ε. Εν προκειμένω, η σύνταξη της παρούσας ΕΚΘΕΣΗΣ έχει στηριχθεί σε στοιχεία που αφορούν στην περίοδο μέχρι Η εξέταση των προγραμμάτων συνολικά και των έργων με Τελικό Δικαιούχο Ο.Τ.Α. α βαθμού αφορά στη χρονική περίοδο από την έναρξή τους μέχρι Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 13

14 3. Σκοπός και Αντικείμενο της Έκθεσης Το ΕΣΠΑ , αποτελεί το πιο σημαντικό εργαλείο για την αξιοποίηση των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της χώρας. Η υλοποίηση των Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ εντάσσεται στη συνολική προσπάθεια που καταβάλλει η χώρα, μέσω και της διαμόρφωσης ενός υγιούς οικονομικού περιβάλλοντος, για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας της Ελληνικής Οικονομίας, την ανάπτυξη της περιφέρειας, την αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, την ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και χωρικής συνοχής στην κατεύθυνση της ενσωμάτωσης των αρχών και των στόχων της «πράσινης ανάπτυξης». Η αξιοποίηση των εμπειριών κράτους και τοπικής αυτοδιοίκησης από την διαχείριση των συγχρηματοδοτούμενων αναπτυξιακών προγραμμάτων, θα αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμη στη παρούσα περίοδο, κατά την οποία η εφαρμογή του ΕΣΠΑ πρέπει ιδιαίτερα να επιταχυνθεί και η Τοπική Αυτοδιοίκηση να κάνει πράξη τους σχεδιασμούς της για την χρηματοδότηση σημαντικού μέρους του αναπτυξιακού της προγράμματος από πόρους του ΕΣΠΑ. Προς αυτή την κατεύθυνση καθίσταται αναγκαία η πλήρης και ολοκληρωμένη αποτύπωση της πορείας υλοποίησης από την Τοπική Αυτοδιοίκηση των Ε.Π καθώς αποτελεί βασικό εργαλείο για την χάραξη και την προώθηση της πολιτικής και των μέτρων εφαρμογής του Υπουργείου Εσωτερικών για την Διοικητική Μεταρρύθμιση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Ο προαναφερόμενος στόχος προωθείται από την Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. με την εκπόνηση Εκθέσεων για τη συστηματική παρακολούθηση της εφαρμογής από την Αυτοδιοίκηση α βαθμού των συγχρηματοδοτούμενων από την Ευρωπαϊκή Ένωση Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Η εταιρεία χρησιμοποιεί αξιόπιστα αλλά και επίκαιρα στοιχεία που αφορούν στην παρακολούθηση της δραστηριότητας των φορέων της πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης και στην πορεία τους μέσα στα προγράμματα και υποστηρίζει επιστημονικά την Κ.Ε.Δ.Ε. στη λειτουργία ενός παρατηρητηρίου της Αυτοδιοίκησης στα αναπτυξιακά προγράμματα. Οι εκθέσεις που παράγονται παρέχουν πληροφορίες για όλους τους οικονομικούς δείκτες υλοποίησης, τόσο συνολικά όσο και επιμέρους για κάθε ΟΤΑ, αλλά και για κάθε φορέα ξεχωριστά και υπάρχει η δυνατότητα αποτύπωσης της «θέσης» της αυτοδιοίκησης ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σημαντικό είναι ότι παρέχονται πληροφορίες για το σύνολο των έργων όλων των φορέων και όχι μόνο των ΟΤΑ επιτρέποντας να γίνονται οι απαραίτητες συγκρίσεις και ποσοστώσεις. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 14

15 Η εκπόνηση της Έκθεσης και γενικότερα η λειτουργία του Παρατηρητηρίου, αποσκοπεί στα εξής κάτωθι: Ποσοτική και έγκυρη αποτύπωση της πορείας υλοποίησης έργων των ΟΤΑ στο ΕΣΠΑ Η Έκθεση αποτυπώνει την πορεία εφαρμογής των Ε.Π από την πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση, δηλαδή παρέχει μία πλήρη απεικόνιση της πορείας των έργων της πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης σε έκαστο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα και Περιφέρεια. Η αποτύπωση αφορά μόνο στο οικονομικό αντικείμενο κάθε ενταγμένου έργου της Πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης, παρέχοντας τη δυνατότητα να εξαχθούν σημαντικά συμπεράσματα για την πορεία εξέλιξης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Η παρακολούθηση περιλαμβάνει την χρήση κατάλληλων οικονομικών, χωρικών και ποιοτικών δεικτών για την παρακολούθηση κάθε έργου, οι οποίοι προσδιορίζονται σε συνεργασία με την Κ.Ε.Δ.Ε. και τους αρμόδιους κρατικούς φορείς που διευθύνουν την υλοποίηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Περιλαμβάνει επίσης την δημιουργία και διαχείριση Βάσης Δεδομένων. Εντοπισμός καθυστερήσεων και επισήμανση κινδύνων απώλειας πόρων Από την επεξεργασία των στοιχείων μπορούν να εξαχθούν κρίσιμα ζητήματα σχετικά με τον εντοπισμό καθυστερήσεων σε συγκεκριμένα Επιχειρησιακά Προγράμματα όσον αφορά στην απορρόφηση, στη συμβασιοποίηση και στην εφαρμογή του κανόνα ν+3 των ενταγμένων έργων καθώς και στο ποσοστό ενεργοποίησης κάθε προγράμματος. Βασικό πρόβλημα του ΕΣΠΑ δεν είναι μόνο η χαμηλή απορροφητικότητα των κονδυλίων, αλλά και η κατεύθυνση των απορροφήσεων, καθώς μεγάλα έργα υποδομής και διαρθρωτικά προγράμματα που έχουν τη δυνατότητα να κινήσουν την ανάπτυξη παραμένουν καθηλωμένα. Η ύπαρξη καθυστερήσεων αφήνει έκδηλο τον κίνδυνο για απώλειες πόρων του ΕΣΠΑ. Για παράδειγμα, υπάρχουν αρκετά έργα τα οποία είτε δεν παρουσιάζουν συμβασιοποίηση παρά το γεγονός ότι έχουν ενταχθεί σε παρελθόντα χρόνο, είτε ενώ είναι συμβασιοποιημένα δύο ή τρία χρόνια πριν, αδυνατούν να απορροφήσουν πόρους. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 15

16 Διατύπωση προτάσεων για επιτάχυνση της υλοποίησης και αντιμετώπισης των κινδύνων Ο εντοπισμός καθυστερήσεων και η επισήμανση κινδύνων απώλειας πόρων που προκύπτουν από την εκπόνηση της Έκθεσης και γενικότερα από τη λειτουργία του Παρατηρητηρίου καθιστούν επιτακτική τη διατύπωση προτάσεων για την επιτάχυνση της υλοποίησης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Αυτή η αναγκαιότητα επιχειρείται να καλυφθεί μέσα από το κείμενο της Έκθεσης, με την επιφύλαξη πάντα του γεγονότος ότι το Παρατηρητήριο προσφέρει μία ποσοτική ανάλυση (ανάλυση οικονομικού αντικειμένου) για την πορεία υλοποίησης των ενταγμένων έργων στα συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση Επιχειρησιακά Προγράμματα με Τελικό Δικαιούχο Ο.Τ.Α. Για να υπάρξει ποιοτική ανάλυση του φυσικού αντικειμένου των ενταγμένων έργων, δηλαδή να αποτυπωθούν ποιοτικά οι λόγοι για τους οποίους παρατηρούνται καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση των έργων, είναι επιτακτική η ανάγκη για τη δημιουργία ενός HelpDesk από την Κ.Ε.Δ.Ε., με φορέα υλοποίησης την Π.Ε.Τ.Α Α.Ε., προκειμένου να υποστηρίζει το σύνολο των δημοτικών φορέων (Δήμων, Δημοτικών και Αναπτυξιακών εταιρειών) οι οποίοι είναι ή δύνανται να είναι Τελικοί Δικαιούχοι έργων του ΕΣΠΑ και άλλων Αναπτυξιακών Προγραμμάτων. Η υποστήριξη προς τους Ο.Τ.Α. θα μπορεί να παρέχεται σε όλο τον κύκλο ζωής ενός έργου, από την εξειδίκευση και το σχεδιασμό, την ωρίμανση και το συντονισμό διαδικασιών για την προώθηση σε υλοποίηση, μέχρι τη σύνταξη τευχών δημοπράτησης, την υποβολή Αιτήσεων Επιβεβαίωσης Συνδρομής Μεγάλων Έργων και τη σύνταξη των μελετών κόστους οφέλους, την υλοποίηση των έργων για την επιτάχυνση και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητάς τους. Αναθεώρηση ΕΣΠΑ Η ανάγκη αλλαγών στις διαδικασίες διαχείρισης και εφαρμογής του ΕΣΠΑ καθίσταται εκ των πραγμάτων επιτακτική προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα, που συμβάλλουν στη μεγάλη καθυστέρηση υλοποίησης του. Οι αλλαγές αυτές συνοψίζονται στο τρίπτυχο: απλοποίηση, αποκέντρωση, επιτάχυνση. Τα πορίσματα της Έκθεσης μπορούν να αποτελέσουν τον βοηθητικό μοχλό προς την τροποποίηση του ΕΣΠΑ μιας και διαφωτίζουν τις αιτίες των καθυστερήσεων στην απορρόφηση των πόρων. Η απλοποίηση επιβάλλει αλλαγές στο επίπεδο του σύνθετου και απαιτητικού νομοθετικού και κανονιστικού πλαισίου που διέπει την διαχείριση και εφαρμογή του ΕΣΠΑ, όπως αυτό έχει Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 16

17 διαμορφωθεί τόσο από τους κοινοτικούς Κανονισμούς, αλλά κυρίως από το εθνικό νομοθετικό πλαίσιο, το ν.3614/2007. Για το λόγο αυτό και παράλληλα με την τροποποίηση του νομοθετικού πλαισίου, εξετάζονται οι προοπτικές αναθεώρησης του ΕΣΠΑ και των επιμέρους Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, ώστε να αποτελέσει το βασικό εργαλείο χρηματοδότησης του νέου αναπτυξιακού προτύπου για τη χώρα. Το πρώτο στάδιο της αναθεώρησης αφορά στην τροποποίηση του ποσοστού της εθνικής συμμετοχής και το δεύτερο στάδιο αφορά την ουσιαστική αναθεώρηση όλων των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Οι εθνικοί πόροι που θα εξοικονομηθούν από την υποχρέωση κάλυψης της εθνικής συμμετοχής στο ΕΣΠΑ θα κατευθυνθούν κατά προτεραιότητα στην κάλυψη δαπανών ανάπτυξης που δεν είναι επιλέξιμες συμφωνά με τους κανονισμούς της Ε.Ε. Υποστήριξη των εκπροσώπων της Κ.Ε.Δ.Ε. στις Επιτροπές Παρακολούθησης Σκοπός της παρακολούθησης είναι η συλλογή στοιχείων και η σύνταξη Εκθέσεων, και διαφόρων Σημειωμάτων, Αναφορών, Αξιολογήσεων, Προτάσεων Αλλαγών και Βελτιώσεων για την πορεία εφαρμογής των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων και την αξιοποίηση τους από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Τα προϊόντα της παρακολούθησης, της αξιολόγησης και των προτάσεων, παραδίδονται συγχρόνως στο Υπουργείο Εσωτερικών και την Κ.Ε.Δ.Ε. Με αυτό τον τρόπο, η Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. δύναται να παρέχει επιστημονική υποστήριξη στις συμμετοχές της Κ.Ε.Δ.Ε. σε όλα τα Επιχειρησιακά Προγράμματα και να τις συντονίζει (συμμετοχή σε συνεδριάσεις των Επιτροπών Παρακολούθησης, συνεργασίες, επεξεργασία προτάσεων, διοικητική υποστήριξη). Επίσης, μπορεί να υποστηρίζει τις συμμετοχές της Κ.Ε.Δ.Ε. σε: Συναντήσεις κεντρικά και στην περιφέρεια Σεμιναριακού τύπου δραστηριότητες Συμμετοχές σε επιτροπές Ταξίδια σε εσωτερικό και εξωτερικό Στρατηγική υποστήριξη διεξαγωγής συνεδρίων Σύνταξη ανακοινώσεων και σχολιασμό δημοσιότητας σε θέματα των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 17

18 4. Μεθοδολογία Εργαλεία Αξιολόγησης 4.1 ΑΝΑΛΥΣΗ Η ανάλυση των στοιχείων και των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από την επεξεργασία αυτών περιλαμβάνει την χρήση κατάλληλων οικονομικών, χωρικών και ποιοτικών δεικτών για την παρακολούθηση κάθε έργου, οι οποίοι προσδιορίζονται σε συνεργασία με την Κ.Ε.Δ.Ε. και τους αρμόδιους κρατικούς φορείς που διευθύνουν την υλοποίηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Ειδικότερα, η ανάλυση των δεδομένων της παρούσας έκθεσης κατηγοριοποιείται ως ακολούθως: I. Ποσοτική Ανάλυση: αφορά στο πλήθος των ενταγμένων έργων. II. Οικονομική Ανάλυση: αφορά στην χρήση συγκεκριμένων οικονομικών δεικτών όπως παρουσιάζονται στην ενότητα 4.2. III. Χωρική Ανάλυση: η γεωγραφική χωροθέτηση των έργων ανά περιφέρεια και Δήμο και ο διαχωρισμός των έργων που αφορούν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (ΟΤΑ). IV. Ποιοτική Ανάλυση: αφορά στην επισήμανση κινδύνων και καθυστερήσεων όπως επίσης και σε προτεινόμενες πολιτικές και ενέργειες για την ενίσχυση της απορροφητικότητας που προκύπτουν από την ανάλυση και την επεξεργασία των στοιχείων. Τα αποτελέσματα της έκθεσης προκύπτουν κατόπιν σύγκρισης προόδου / υστέρησης σε σχέση με: προηγούμενη καταγραφή ( ) ανάμεσα στα διαφορετικά στάδια υλοποίησης (ένταξη/συμβασιοποίηση/απορρόφηση) με τους χρονικούς περιορισμούς ολοκλήρωσης με τους λοιπούς τελικούς δικαιούχους (πλην ΟΤΑ) 4.2 ΟΡΙΣΜΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ & ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ Η χρησιμοποίηση δεικτών ως μέσων συγκριτικής παρουσίασης στοιχείων, σε συνδυασμό με τη γραφική παρουσίαση της διαχρονικής εξέλιξής τους, διευκολύνει τη συγκριτική αξιολόγηση μεγάλου όγκου στοιχείων. Για την εκπόνηση της Έκθεσης έχουν χρησιμοποιηθεί συγκεκριμένοι οικονομικοί δείκτες οι οποίοι ορίζονται παρακάτω: Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 18

19 i. Επιχειρησιακά Προγράμματα, Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας, Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων: Τα στοιχεία κατηγοριοποιούνται ανά είδος Επιχειρησιακού Προγράμματος, τόσο στο σύνολο τους όσο και σε έργα με τελικό αποδέκτη Ο.Τ.Α., σύμφωνα με την ακόλουθη ομαδοποίηση: α) Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα β) Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, γ) Έργα που αφορούν Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας. ii. Συνολικό Κόστος Προγράμματος (Δημόσια Δαπάνη, Άλλοι Εθνικοί Πόροι και Ιδιωτική Συμμετοχή): Συνολικός εγκεκριμένος Προϋπολογισμός του εκάστοτε Επιχειρησιακού Προγράμματος. iii. Δημόσια Δαπάνη ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ (Κοινοτική Συνδρομή, Εθνική Συμμετοχή και Άλλοι Εθνικοί Πόροι): Η δαπάνη που πραγματοποιείται για την κάλυψη μέρους (όταν υπάρχει και ιδιωτική συμμετοχή) ή όλου (όταν υπάρχει μόνο δημόσια συμμετοχή) του προϋπολογισμού ενός Επιχειρησιακού Προγράμματος ή/και Έργου, και προέρχεται εξ ολοκλήρου από δημόσιους (εθνικούς και κοινοτικούς) πόρους, δηλαδή είναι το άθροισμα της Εθνικής Δημόσιας Δαπάνης (Εθνική Συμμετοχή) και της Κοινοτικής Συμμετοχής. iv. Πλήθος Έργων/Υποέργων: Το συνολικό πλήθος των έργων που έχουν ενταχθεί στο ΕΣΠΑ ανά Επιχειρησιακό Πρόγραμμα και στο κάθε Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ανά Άξονα προτεραιότητας μετά την έκδοση σχετικών αποφάσεων ένταξης έργων από τις Αρχές που ασκούν αρμοδιότητες Διαχειριστικής Αρχής (Ενδιάμεσες Διαχειριστικές Αρχές Περιφερειών και Υπουργείων, Ειδικές Υπηρεσίες Διαχείρισης Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, κλπ.), προκειμένου τα έργα αυτά να χρηματοδοτηθούν από το επιχειρησιακό πρόγραμμα. v. Συνολικός Προϋπολογισμός Ένταξης: Συνολικός εγκεκριμένος προϋπολογισμός ενταγμένων έργων. vi. Νομικές Δεσμεύσεις (Συμβάσεις): Το συνολικό ποσό των Νομικών Δεσμεύσεων (Συμβάσεων) που έχουν υπογραφεί μεταξύ των δικαιούχων (Φορείς Υλοποίησης) έργων, που έχουν ενταχθεί στο ΕΣΠΑ και σε κάθε Επιχειρησιακό Πρόγραμμα και των αναδόχων (Φορείς Εκτέλεσης) που αναλαμβάνουν την εκτέλεση των έργων αυτών. vii. Δαπάνες (Απορροφήσεις): Το συνολικό ποσό των Δαπανών που έχουν πραγματοποιηθεί (απορροφηθεί) από τα ενταγμένα έργα του ΕΣΠΑ. viii. Απορροφητικότητα ( Δαπάνες / Προϋπ. Ενταγμένων Έργων ): το ποσοστό (%) των Δαπανών επί του Π/Υ Ενταγμένων έργων. Πρόκειται για την αθροιστική δαπάνη μέχρι στιγμής προς τη συνολική δέσμευση (προϋπολογισμό ένταξης) όλων των ετών σε επίπεδο Επιχειρησιακού Προγράμματος και ισοδυναμεί με τον όρο «βαθμός ολοκλήρωσης». Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 19

20 ix. Συμβασιοποίηση (Νομικές Δεσμεύσεις / Προϋπ. Ενταγμένων Έργων): το ποσοστό (%) των Νομικών Δεσμεύσεων επί του Π/Υ Ενταγμένων έργων. Πρόκειται για το σύνολο των νομικών δεσμεύσεων που έχουν υπογραφεί προς τον συνολικό προϋπολογισμό των ενταγμένων πράξεων. x. Κανόνας ν+3 (κανόνας αυτόματης αποδέσμευσης) (Δαπάνες / Προϋπ. Συμβασιοποιημένων Έργων): το ποσοστό (%) των Δαπανών επί του προϋπολογισμού συμβασιοποιημένων έργων. Πρόκειται για την αυτόματη αποδέσμευση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάθε τμήματος των αναλήψεων υποχρεώσεων του προϋπολογισμού σε ένα Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, το οποίο δεν χρησιμοποιήθηκε για την καταβολή των πληρωμών προχρηματοδότησης ή των ενδιάμεσων πληρωμών, ή για το οποίο δεν υποβλήθηκε αίτηση πληρωμής έως τις 31 Δεκεμβρίου του τρίτου έτους μετά το έτος της ανάληψης υποχρεώσεων του προϋπολογισμού του προγράμματος. xi. % Δαπανών ανά Συνολικό Κόστος Προγράμματος: το ποσοστό των πραγματοποιηθέντων δαπανών βάσει του συνολικού εγκεκριμένου Προϋπολογισμού του εκάστοτε Επιχειρησιακού Προγράμματος. xii. % υπολοίπου προς συμβασιοποίηση (στο Συνολικό κόστος): το ποσοστό που υπολείπεται προς συμβασιοποίηση βάσει συνολικού εγκεκριμένου Προϋπολογισμού του εκάστοτε Επιχειρησιακού Προγράμματος. Το βασικό πλεονέκτημα των δεικτών, πέρα από την ευκολία υπολογισμού τους, είναι ότι επιτρέπουν συγκρίσεις ανεξάρτητα από το μέγεθος των επιμέρους έργων, με αποτέλεσμα να μπορούν να χρησιμοποιηθούν για ανάλυση διαστρωματικών και διαχρονικών δεδομένων. Οι οικονομικοί δείκτες είναι αυτοί που ουσιαστικά χρησιμοποιούνται για το σύνολο των έργων που έχουν ενταχθεί στα Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ και αποτελούν την μόνιμη αλλά και νόμιμη ταυτότητα και εικόνα υλοποίησης ενός έργου σε επίπεδο παρακολούθησης, διαχείρισης και ελέγχου. Το γεγονός αυτό καθιστά τους οικονομικούς δείκτες εξαιρετικά χρήσιμους για μια σειρά εφαρμογών (μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της ανάλυσης της τρέχουσας οικονομικής κατάστασης και των προοπτικών της υλοποίησης του ΕΣΠΑ), αλλά και συγκεκριμένα για τον καθορισμό των μεγεθών και των μεριδίων της Αυτοδιοίκησης. Είναι σημαντικό ότι μέσα από τους δείκτες χρονοπροσδιορίζεται το κάθε έργο αλλά μπορούν να εξαχθούν εκτός από ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά. Το Παρατηρητήριο βασίζεται στον συσχετισμό των οικονομικών δεικτών, την εξέλιξη τους αλλά και την διαγραμματική τους απεικόνιση. Παρ όλα αυτά, χωρίς την Αυτοδιοικητική προσέγγιση αυτών δεν μπορούν να εξαχθούν απευθείας συμπεράσματα. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 20

21 4.3 ΣΥΛΛΟΓΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Τα στοιχεία που συμπεριλαμβάνονται στην έκθεση παρέχουν πληροφορίες για όλους τους οικονομικούς δείκτες υλοποίησης τόσο συνολικά όσο και επιμέρους για κάθε ΟΤΑ, αλλά και κάθε φορέα ξεχωριστά. Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα αποτύπωσης της «θέσης» της αυτοδιοίκησης ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Τέλος, παρέχονται όλες οι πληροφορίες για το σύνολο των έργων όλων των φορέων και όχι μόνο των ΟΤΑ επιτρέποντας να γίνονται οι απαραίτητες συγκρίσεις και ποσοστώσεις. Η ομάδα έργου της Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. βασίζεται σε στοιχεία που λαμβάνει από την Ειδική Υπηρεσία Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος (Ο.Π.Σ.), όπου καταχωρούνται τα δεδομένα που αφορούν στα προγράμματα. Επίσης, βρίσκεται σε συχνή επικοινωνία με τις Ειδικές Υπηρεσίες Διαχείρισης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων , ώστε να εξασφαλίσει όσο το δυνατόν ασφαλέστερα συμπεράσματα αναφορικά με την πορεία των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Συνοπτικά, η διαδικασία συλλογής, επεξεργασίας και ελέγχου στοιχείων με σκοπό την εκπόνηση εκθέσεων είναι η ακόλουθη: Το πρώτο βήμα της ομάδας μελέτης είναι η αποστολή επιστολών προς τις Διαχειριστικές Αρχές (Δ.Α.) των προγραμμάτων με σκοπό την άντληση στοιχείων που αφορούν στα Επιχειρησιακά Προγράμματα. Η αποστολή πραγματοποιείται κάθε τετράμηνο του έτους (3 φορές το έτος) και απευθύνεται προς τα όλα τα Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ. Εφόσον η ομάδα έργου λάβει τα στοιχεία από τις επίσημες Δ.Α. ακολουθεί το 2ο βασικό στάδιο που είναι η επεξεργασία των στοιχείων. Επειδή τα στοιχεία έρχονται σε διαφορετικές μορφές από τις Δ.Α. των προγραμμάτων, η πρωταρχική εργασία της ομάδας έργου είναι η μορφοποίηση των στοιχείων και η ενσωμάτωση τους σε τυποποιημένη φόρμα επεξεργασίας. Εν συνεχεία, πραγματοποιείται η γεωγραφική χωροθέτηση των έργων ανά περιφέρεια και Δήμο και ο διαχωρισμός των έργων που αφορούν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (ΟΤΑ). Προκύπτει βάση δεδομένων στην οποία η ομάδα έργου διενεργεί πλήθος ελέγχων ως προς την ακεραιότητα και την συνοχή των στοιχείων έτσι ώστε λάθη, κενά και παρατυπίες να αποφευχθούν. Τέλος, μέσω του υπολογιστικού μοντέλου SPSS παράγονται χρονικές, οικονομικές και ποσοτικές αξιολογήσεις και εκτιμήσεις παραμέτρων και δεικτών για την πορεία υλοποίησης των προγραμμάτων βάσει ανεξαρτήτων μεταβλητών. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 21

22 Tα έξι (6) στάδια της μεθοδολογίας αποτυπώνονται διαγραμματικά ως εξής: Στάδιο 1: Συλλογή στοιχείων Λήψη s Έλεγχος ακεραιότητας δεδομένων Βασικές διορθώσεις (ονοματοδοσία, επικεφαλίδες, κλπ) Αρχειοθέτηση ληφθέντων αρχείων Στάδιο 2: Επεξεργασία στοιχείων Έλεγχος ακρίβειας δεδομένων Ομογενοποίηση αρχείων, δημιουργία αρχείων excel ανά Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Στάδιο 3: Δημιουργία Database Εισαγωγή πινάκων από ληφθέντα αρχεία excel Δημιουργία Πινάκων Ε.Π. με ομαδοποίηση μοναδικών έργων από αρχεία υποέργων Σύγκριση οικονομικών στοιχείων με προηγούμενο 4μηνο, εύρεση διαφορών Προϋπολογισμών, Νομικών Δεσμεύσεων και Δαπανών Αυτόματη συμπλήρωση κοινών στοιχείων με προηγούμενη περίοδο (στοιχεία χωροθέτησης, θεματικές προτεραιότητες έργων) Στάδιο 4: Δημιουργία ενιαίου αρχείου 4μήνου Δημιουργία βάσης δεδομένων 4μήνου Εξαγωγή στοιχείων σε excel Συμπλήρωση στοιχείων χωροθέτησης νέων έργων (με έλεγχο ακεραιότητας στοιχείων) Αρχειοθέτηση παραγόμενων αρχείων Στάδιο 5: Reports/Αναφορές Συγκριτικά στοιχεία 4μήνου Πορεία επιχειρησιακών προγραμμάτων Στατιστικά στοιχεία Ε.Π., Περιφερειών, Νομών Ταξινόμηση ΟΤΑ με βάση πλήθος ενταγμένων έργων, Προϋπολογισμό, Συμβάσεις Στάδιο 6: Μελέτες εκθέσεις αναλυτικά στοιχεία αναφορές συνόψεις διαγράμματα κ.α. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 22

23 ΜΕΡΟΣ Β ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ 5 Αποτελέσματα - Συμπεράσματα Η παρούσα Έκθεση για την «Πορεία εφαρμογής από την Αυτοδιοίκηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων » έχει συνταχθεί με βάση την επεξεργασία από την Π.Ε.Τ.Α. A.E στοιχείων για την υλοποίηση των συγχρηματοδοτούμενων με κοινοτικούς πόρους έργων. Τα αποτελέσματα που προκύπτουν είναι ιδιαίτερα σημαντικά μιας και βοηθούν στην αναλυτική αποτύπωση και αξιολόγηση, ιδιαίτερα για την Αυτοδιοίκηση, των έργων που έχουν ενταχθεί και παρουσιάζουν την εξέλιξη της εφαρμογής των συγχρηματοδοτούμενων από την Ευρωπαϊκή Ένωση Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Στις ανά περιόδους Εκθέσεις της Π.Ε.Τ.Α. για την πορεία εφαρμογής των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ , οι κύριες παρατηρήσεις και συμπεράσματα προκύπτουν από τη σύγκριση των οικονομικών δεικτών μεταξύ διαδοχικών χρονικών περιόδων, της εξεταζόμενης και της αμέσως προηγούμενης. Εν προκειμένω έως και Γενικά και αποτιμώντας το εξεταζόμενο χρονικό διάστημα, μπορεί αυτό να χαρακτηριστεί, ιδιαίτερα για τα έργα Ο.Τ.Α, αλλά και για το σύνολο όλων των έργων, ως χρονικό διάστημα σημαντικής βελτίωσης της απορροφητικότητας των προγραμμάτων αλλά και της συμβασιοποίησης. Παρ όλες τις καθυστερήσεις που έχουν διαπιστωθεί λόγω της γενικότερης οικονομικής κατάστασης, υπάρχει βελτίωση. O υψηλός ρυθμός αύξησης των απορροφήσεων στα έργα Ο.Τ.Α στις αρχές του 2013 συνεχίζεται και στο εξεταζόμενο χρονικό διάστημα και αντανακλά τη σοβαρή προσπάθεια που έχει καταβάλει η Αυτοδιοίκηση, πρωτίστως και κυρίως σε επίπεδο τοπικό, από τις ίδιες τις υπηρεσίες υλοποίησης των Ο.Τ.Α., αλλά εν μέρει και κεντρικά, με την υποστηρικτική προσπάθεια της Κ.Ε.Δ.Ε. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι επιδόσεις των Ο.Τ.Α στη απορρόφηση είναι καλύτερες σε σχέση με το σύνολο των φορέων- δικαιούχων κατά 9,7 ποσοστιαίες μονάδες στον ρυθμό μεταβολής της εξεταζόμενης χρονικής περιόδου. Η αυτοδιοίκηση εμφανίζεται να υπερισχύει του συνόλου των φορέων και στον δείκτη της συμβασιοποίησης καθώς προηγείται κατά 6,5 ποσοστιαίες μονάδες Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 23

24 στον ρυθμό μεταβολής, παρουσιάζοντας σημαντική βελτίωση στους δείκτες υλοποίησης οικονομικού αντικειμένου κατά το εξεταζόμενο χρονικό διάστημα. Η αισιόδοξη εικόνα από την αυξητική πορεία των ενταγμένων έργων με Τελικό Δικαιούχο ΟΤΑ πρέπει να ενταθεί αφού το χρονικό διάστημα έως την λήξη των προγραμμάτων είναι πολύ κοντά. Είναι εμφανής ο κίνδυνος απώλειας πόρων μιας και τα χρονικά περιθώρια υλοποίησης των παρεμβάσεων έχουν μειωθεί και επομένως η ανάγκη λήψης συγκεκριμένων μέτρων είναι πλέον επιτακτική και η εφαρμογή των δράσεων πρέπει να είναι άμεση. Υπάρχουν σημαντικά υπόλοιπα για τα έργα Ο.Τ.Α. και για το σύνολο των Φορέων. Ο πιο χαρακτηριστικός δείκτης εν προκειμένου είναι τα σημαντικά υπόλοιπα προς συμβασιοποίηση και απορρόφηση. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υπάρξει εφησυχασμός. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 59,85% των ενταγμένων έργων Ο.Τ.Α., προϋπολογισμού , στις δεν έχει ακόμη συμβασιοποιηθεί. Το έργο της Αυτοδιοίκησης είναι ιδιαίτερα σύνθετο και απαιτητικό στην παρούσα συγκυρία, διότι χρειάζεται να συνδυάζεται με αποτελεσματικότητα, τόσο η προσπάθεια υλοποίησης των έργων του ΕΣΠΑ, όσο και η προετοιμασία για την 5η Προγραμματική Περίοδο Η εικόνα της εφαρμογής των επιχειρησιακών προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, με βάση τους ρυθμούς μεταβολής των οικονομικών μεγεθών (προϋπολογισμός ενταγμένων έργων, νομικές δεσμεύσεις, δαπάνες) και των αντίστοιχων μεριδίων των Ο.Τ.Α. μεταξύ και , έχει ως εξής: Στο εξεταζόμενο χρονικό διάστημα, στο σύνολο των προγραμμάτων οι ρυθμοί μεταβολής των οικονομικών δεικτών κυμαίνονται σε μεγαλύτερα ποσοστά σε σχέση με τα έργα Ο.Τ.Α., όσον αφορά στον προϋπολογισμό των ενταγμένων έργων και στις νομικές δεσμεύσεις. Συγκεκριμένα, ο ρυθμός μεταβολής για τα έργα Ο.Τ.Α., όσον αφορά τον προϋπολογισμό ένταξης ανέρχεται σε 1,16% έναντι 7,01% του συνόλου των έργων, για τις νομικές δεσμεύσεις 40,15% των Ο.Τ.Α. έναντι 68,47% του συνόλου και 59,41% των Ο.Τ.Α. έναντι 57,92% του συνόλου για τις δαπάνες. Παρ όλο που είναι έκδηλη η επιτάχυνση των Φορέων της Αυτοδιοίκησης σε σχέση με την υπογραφή συμβάσεων και τις δαπάνες στο εξεταζόμενο χρονικό διάστημα, πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη προσπάθεια. Τα μερίδια των Ο.Τ.Α. στα επιχειρησιακά προγράμματα του ΕΣΠΑ, παρουσιάζουν μεταξύ και ελάχιστη βελτίωση, σαφέστερη σε νομικές δεσμεύσεις και δαπάνες, 0,20% και 2,78% αντίστοιχα. Εξετάζοντας την πορεία στην διάρκεια του εξεταζόμενου διαστήματος των ΔΕΙΚΤΩΝ απορροφητικότητας, νομικών δεσμεύσεων και «ν+3» επισημαίνουμε τα εξής: Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 24

25 Από τους εξεταζόμενους δείκτες, ο μεγαλύτερος ρυθμός μεταβολής καταγράφεται στην απορροφητικότητα για τα έργα ΟΤΑ. Αυτό πρέπει να συσχετιστεί με τη φάση στην οποία βρίσκεται η εφαρμογή των προγραμμάτων. Ο δείκτης της απορροφητικότητας, τόσο για τα έργα Ο.Τ.Α., όσο και για το σύνολο των έργων, αυξάνεται, περισσότερο όμως για τα έργα Ο.Τ.Α: 20,70% για τα έργα Ο.Τ.Α., 11% για το σύνολο. Ανάλογη εικόνα καταγράφεται και για τον δείκτη συμβασιοποίησης. Αύξηση κατά 15,11% για τους Ο.Τ.Α. και 8,61% για το σύνολο των έργων. Ο δείκτης που προσεγγίζει την εφαρμογή του κανόνα «ν+3» (δαπάνες/συμβασιοποιημένα έργα) αυξάνεται για το σύνολο των έργων κατά 2,19% έναντι αύξησης των έργων ΟΤΑ κατά 4,84%. Οι χαρακτηριστικές παρατηρήσεις και συμπεράσματα για το εξεταζόμενο χρονικό διάστημα, τόσο για το σύνολο των έργων, όσο και για τα έργα Ο.Τ.Α. είναι οι ακόλουθες. 1. Στο σύνολο τους τα εξεταζόμενα συγχρηματοδοτούμενα Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ παρουσιάζουν εξέλιξη στην εφαρμογή τους, πρέπει όμως να κινηθούν με εντατικότερους ρυθμούς υλοποίησης. Στις η απορροφητικότητα (δαπάνες) στα εξεταζόμενα Ε.Π., ήταν στο 35,73% του προϋπολογισμού των ενταγμένων έργων. Στις το αντίστοιχο μέγεθος είναι 39,66%. Στις οι νομικές δεσμεύσεις (οι συμβάσεις) επί του π/υ των ενταγμένων έργων είναι 63,04%. Στις το αντίστοιχο μέγεθος είναι το 68,47%. Στις ο δείκτης που ανακλά την πορεία εφαρμογής του κανόνα ν+3 (δαπάνες προς συμβάσεις) ήταν 56,68%. Στις ο αντίστοιχος δείκτης είναι 57,92%. Μεταξύ και παρατηρείται ότι οι δείκτες είναι σε ανοδική πορεία. Υπάρχουν αυξήσεις στους ρυθμούς μεταβολής των απόλυτων τιμών του «Προϋπολογισμού Ένταξης» (7,01%), των «Νομικών Δεσμεύσεων» (68,47%) και των «Δαπανών» (57,92%). 2. Η συνολική εικόνα για τους ρυθμούς μεταβολής για τα Έργα Ο.Τ.Α. είναι επίσης ανοδική, ανάλογη με τη συνολική πορεία των προγραμμάτων. Στις η απορροφητικότητα (δαπάνες) στα εξεταζόμενα Ε.Π., ήταν στο 19,76% του προϋπολογισμού των ενταγμένων έργων. Στις το αντίστοιχο μέγεθος είναι 23,85%. Στις οι νομικές δεσμεύσεις (οι συμβάσεις) επί του Π/Υ των ενταγμένων έργων είναι 34,88%. Στις το αντίστοιχο μέγεθος είναι το 40,15% του προϋπολογισμού των ενταγμένων. Στις ο δείκτης που ανακλά την πορεία εφαρμογής του κανόνα ν+3 (δαπάνες προς συμβάσεις) ήταν 56,67%. Στις ο αντίστοιχος δείκτης είναι 59,41%. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 25

26 Μεταξύ και παρατηρείται ότι υπάρχουν αυξήσεις στους ρυθμούς μεταβολής των απόλυτων τιμών του «Προϋπολογισμού Ένταξης» (1,16%), των «Νομικών Δεσμεύσεων» (40,15%) και των «Δαπανών» (59,41%) καθώς και στους αντίστοιχους ρυθμούς μεταβολής των δεικτών απορροφητικότητας, συμβασιοποίησης και κανόνα ν+3 (20,70%, 15,11% και 4,84%) αντίστοιχα. 3. Στις παρακάτω υποενότητες επιχειρείται μία αναλυτική παρουσίαση της πορείας υλοποίησης των ενταγμένων έργων στα Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ , τόσο για τα έργα με Τελικούς Δικαιούχους ΟΤΑ, όσο και για το σύνολο των Φορέων. Τέλος, κάθε υποενότητα ολοκληρώνεται με την συγκέντρωση των περισσότερο ουσιωδών συμπερασμάτων. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 26

27 5.1 ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΈΡΓΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΟ ΕΣΠΑ ΕΩΣ ΤΙΣ Η πορεία υλοποίησης των συγχρηματοδοτούμενων έργων με τελικούς δικαιούχους Φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πορεία των συνολικά ενταγμένων έργων στο ΕΣΠΑ Παρακάτω επιχειρείται μια αποτύπωση αυτής της εικόνας. Με στοιχεία , σε σύνολο ενταγμένων έργων η πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση έχει εντάξει έργα, προϋπολογισμού Το συμβασιοποιημένο ποσό ανέρχεται σε (ήτοι 40,15% του Π/Υ ενταγμένων έργων ΟΤΑ), ενώ οι πιστοποιημένες δαπάνες ανέρχονται στο ποσό των (ήτοι 23,85% του Π/Υ ενταγμένων έργων ΟΤΑ). Διάγραμμα 1: Σύνολο Έργων OTA Διάγραμμα 2: Πλήθος Ενταγμένων Έργων OTA Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 27

28 Τα μερίδια συμμετοχής των ΟΤΑ στο σύνολο των Φορέων είναι μικρά. Συγκεκριμένα, η πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση έχει εντάξει μερίδιο έργων ποσοστού 4,54%. Με κριτήριο τα οικονομικά στοιχεία των προγραμμάτων, οι Ο.Τ.Α. συμμετέχουν με μερίδια, 17,58% στον προϋπολογισμό ενταγμένων έργων, με ποσοστό 10,31% στην πραγματοποίηση νομικών δεσμεύσεων (συμβασιοποιήσεις) και με 10,57% στις απορροφήσεις των χρηματικών διαθεσίμων (υλοποίηση δαπανών). Διάγραμμα 3: Μερίδια OTA στο Σύνολο των Έργων Ο δείκτης της απορροφητικότητας ανέρχεται σε 23,85% του προϋπολογισμού των ενταγμένων έργων Ο.Τ.Α. παρουσιάζοντας ρυθμό αύξησης, σε σχέση με το προηγούμενο εξάμηνο, που ανέρχεται σε 20,70% από τον αντίστοιχο δείκτη του προηγούμενου εξαμήνου μελέτης (19,76%). Ανάλογη εικόνα καταγράφεται και για τον δείκτη συμβασιοποίησης, που ανέρχεται σε ποσοστό 40,15% από 34,88% την προηγούμενη περίοδο (η αύξηση του ρυθμού μεταβολής σε σχέση με τα στοιχεία της ανέρχεται σε 15,11%). Ο δείκτης που προσεγγίζει την εφαρμογή του κανόνα «ν+3» (δαπάνες/συμβασιοποιημένα έργα) παρουσιάζεται για την Αυτοδιοίκηση με ποσοστό 59,41%. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 28

29 Διάγραμμα 4: Ποσοστά Έργων OTA Με δεδομένο το γεγονός ότι η επεξεργασία αποτελείται από στοιχεία που αφορούν στο έβδομο και τελευταίο έτος υπογραφής συμβάσεων των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων για το ΕΣΠΑ ( ) τα παραπάνω ποσοστά αποτυπώνουν μια μικρή αλλά σταθερή πορεία βελτίωσης της εικόνας υλοποίησης των Προγραμμάτων, σε αντιδιαστολή με τα στοιχεία από την Ωστόσο, θα πρέπει να επιταχυνθούν οι διαδικασίες υλοποίησής τους ώστε να επιτευχθούν αποτελεσματικές επιδόσεις στο κλείσιμό τους. Μέχρι σήμερα και με δεδομένο ότι βρισκόμαστε στο τέλος της υλοποίησης του Προγράμματος (χωρίς να υπολογίζεται η παράταση που είναι πιθανό να δοθεί για την ολοκλήρωση των πράξεων) τα έργα της Αυτοδιοίκησης έχουν ανάγκη από επιτάχυνση στην απορρόφηση των δαπανών και στη συμβασιοποίηση. Στο παρακάτω γράφημα αποτυπώνεται το ποσοστό των έργων που έχουν πραγματοποιήσει δαπάνες επί του συνόλου του προϋπολογισμού των ενταγμένων έργων. Παρατηρείται ικανοποιητική αύξηση στον ρυθμό μεταβολής, αναφορικά με την προηγούμενη παρατήρηση που αφορούσε σε στοιχεία Ιανουαρίου Ανησυχητικό παραμένει το συμπέρασμα ότι, παρά τον θετικό ρυθμό μεταβολής, το μεγαλύτερο ποσοστό των ενταγμένων έργων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα πρέπει και να συμβασιοποιηθούν αλλά και να υλοποιήσουν δαπάνες προκειμένου αυτός ο δείκτης να μεταβληθεί σημαντικά. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 29

30 Διάγραμμα 5: Απορροφητικότητα για τα έργα ΟΤΑ Στο διάγραμμα που ακολουθεί, αποτυπώνονται τα ποσοστά των έργων που έχουν συμβασιοποιηθεί και αφορούν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και εν γένει τους Ο.Τ.Α. Παρατηρείται αυξητικός ρυθμός μεταβολής στη συμβασιοποίηση των έργων που ανέρχεται σε 40,15%, συγκριτικά με τις τιμές του Ιανουαρίου Παρόλα αυτά, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη αύξησης των ρυθμών συμβασιοποίησης του υπολοίπου των έργων ΟΤΑ, προκειμένου να επιτευχθούν ικανοποιητικοί ρυθμοί υπογραφής νομικών δεσμεύσεων των ενταγμένων πράξεων. Διάγραμμα 6: Συμβασιοποίηση για τα Έργα OTA Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 30

31 Στο παρακάτω διάγραμμα παρατηρείται ότι σχεδόν κατά το ήμισυ των συμβασιοποιημένων έργων που αφορούν Ο.Τ.Α. έχουν ουσιαστικά κινηθεί οι διαδικασίες πληρωμών και εν γένει δαπανών. Η μεταβολή που παρατηρείται στις δαπάνες των έργων μεταξύ των τελευταίων περιόδων μελέτης είναι ένα στοιχείο (4,84%), που δείχνει υστέρηση στην υλοποίηση δαπανών και θα πρέπει να ενταθεί σημαντικά φτάνοντας προς τη λήξη της 4 ης Προγραμματικής Περιόδου. Σημαντικές παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι: α) Το ΕΣΠΑ εν γένει έχει καθυστέρηση στην υλοποίηση του κατά μια τριετία, άρα δεν ξεκίνησε ουσιαστικά εντός του χρονοδιαγράμματος καθώς έως το 2009 υλοποιούνταν έργα ενταγμένα στο Γ Κ.Π.Σ. β) Υπάρχουν ενεργά συμβασιοποιημένα έργα που ακόμα καλύπτονται από το πλαίσιο της 3ετούς ωρίμανσης του ΕΣΠΑ και ως εκ τούτου δεν έχουν ακόμα υλοποιήσει δαπάνες. Ωστόσο, θα πρέπει να κινηθούν και να απορροφηθούν άμεσα οι «υστερούντες» λογαριασμοί καθώς το συγκεκριμένο πλαίσιο του ΕΣΠΑ αφορά την περίοδο και τα χρονικά περιθώρια έχουν στενέψει ασφυκτικά. Διάγραμμα 7: Κανόνας ν+3 για τα έργα OTA Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 31

32 Συμπεράσματα Τα έργα των ΟΤΑ χαρακτηρίζονται από μικρά μερίδια σε σχέση με το σύνολο των έργων όσον αφορά στο πλήθος έργων, στον Π/Υ, στην συμβασιοποίηση και στις δαπάνες. Τα έργα της Αυτοδιοίκησης χαρακτηρίζονται από επιτάχυνση στην απορρόφηση των δαπανών και στη συμβασιοποίηση. Η απορροφητικότητα, η συμβασιοποίηση και ο κανόνας ν+ 3 χαρακτηρίζονται από θετικούς ρυθμούς μεταβολής που συνεπάγεται βελτίωση της πορείας υλοποίησης των έργων αναφορικά με την προηγούμενη περίοδο αναφοράς. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 32

33 5.2 ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ (Π.Ε.Π.) ΤΩΝ ΟΤΑ ΣΤΟ ΕΣΠΑ ΕΩΣ Με στοιχεία , σε σύνολο ενταγμένων έργων η πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση έχει εντάξει έργα, προϋπολογισμού Το συμβασιοποιημένο ποσό ανέρχεται σε (ήτοι το 40,91% του Π/Υ), ενώ οι πιστοποιημένες δαπάνες ανέρχονται στο ποσό των (ήτοι το 19,96% του Π/Υ). Διάγραμμα 8: Συνολικά Στοιχεία Έργων ΟΤΑ στα ΠΕΠ Διάγραμμα 9: Πλήθος Ενταγμένων Έργων ΟΤΑ στα ΠΕΠ Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 33

34 Στο πλήθος των ενταγμένων έργων στο σύνολο των Π.Ε.Π. οι Ο.Τ.Α. έχουν μερίδιο 5,73%, ενώ σε επίπεδο προϋπολογισμών ενταγμένων έργων οι Ο.Τ.Α. έχουν μερίδιο 20,13%. Στα μερίδια των νομικών δεσμεύσεων και των δαπανών τα ποσοστά ανέρχονται σε 12,86% και 10,47%, αντίστοιχα. Διάγραμμα 10: Μερίδια ΟΤΑ στο Σύνολο των Έργων ΠΕΠ Ο δείκτης της απορροφητικότητας αγγίζει το 19,96% του προϋπολογισμού των ενταγμένων έργων Ο.Τ.Α, σε επίπεδο Περιφερειακών Προγραμμάτων. Το ποσοστό του δείκτη συμβασιοποίησης ανέρχεται σε 40,91% και ο δείκτης που προσεγγίζει την εφαρμογή του κανόνα «ν+3» (δαπάνες/συμβασιοποιημένα έργα) παρουσιάζεται για την Αυτοδιοίκηση με ποσοστό 48,80%. Διάγραμμα 11: Ποσοστά στο Σύνολο των ΠΕΠ Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 34

35 Η πρόοδος ανάμεσα στις τελευταίες περιόδους μελέτης όσον αφορά στην απορροφητικότητα των έργων ΟΤΑ σε επίπεδο Περιφερειακών Προγραμμάτων παρουσιάζεται θετική (18,18%), γεγονός ενθαρρυντικό. Ωστόσο θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι στις τελευταίες παρατηρήσεις (στοιχεία Ιανουαρίου 2013), ο ρυθμός μεταβολής της απορροφητικότητας των πόρων έβαινε θετικός σε ποσοστό 30,60%. Το ποσοστό που καταγράφεται απέχει σημαντικά από μια τιμή που θα ήταν καθησυχαστική, δεδομένου ότι βρισκόμαστε στο τελευταίο έτος ένταξης προγραμμάτων και στο δεύτερο μισό του χρόνου υλοποίησης του ΕΣΠΑ Διάγραμμα 12: Απορροφητικότητα για τα έργα ΟΤΑ στα ΠΕΠ Στα διαγράμματα που ακολουθούν, αποτυπώνονται τα ποσοστά των έργων που έχουν συμβασιοποιηθεί και αφορούν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και εν γένει τους Ο.Τ.Α. Η εικόνα της πορείας υλοποίησης των έργων της Αυτοδιοίκησης παρουσιάζει σχετική αύξηση κατά το τελευταίο διάστημα αναφοράς. Συγκεκριμένα, τα ποσοστά συμβασιοποίησης και του δείκτη ν+3 για τα έργα Ο.Τ.Α. ανέρχονται σε 40,91% και 48,80%, αντίστοιχα. Ο ρυθμός μεταβολής της συμβασιοποίησης βαίνει θετικός σε ποσοστό 14,47%. Η εικόνα εμφανίζεται μειωμένη στο ρυθμό μεταβολής του δείκτη ν+3 για τα έργα Ο.Τ.Α. όπου καταγράφει ποσοστό 3,28% για το ίδιο διάστημα μελέτης. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 35

36 Διάγραμμα 13: Συμβασιοποίηση για τα έργα ΟΤΑ στα ΠΕΠ Διάγραμμα 14: Κανόνας ν+3 για τα έργα ΟΤΑ στα ΠΕΠ Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 36

37 Συμπεράσματα Η πορεία των έργων ΟΤΑ που είναι ενταγμένα στα ΠΕΠ παρουσιάζει σχετική βελτίωση κατά το διάστημα μελέτης. Τα έργα των ΟΤΑ στα ΠΕΠ χαρακτηρίζονται από μικρά μερίδια σε σχέση με το σύνολο των έργων όσον αφορά στο πλήθος έργων, στον Π/Υ, στην συμβασιοποίηση και στις δαπάνες, ωστόσο η εικόνα δείχνει να βαίνει θετικά αυξητική. Για τα έργα της Αυτοδιοίκησης υπάρχει επιτάχυνση στην απορρόφηση των δαπανών και στη συμβασιοποίηση. Η απορρόφηση των πόρων, η υπογραφή των συμβάσεων και ο κανόνας ν+3 παρουσιάζουν θετικούς ρυθμούς μεταβολής, ωστόσο τα ποσοστά τους για την τρέχουσα περίοδο μελέτης θα έπρεπε να παρουσιάζουν υψηλότερες τιμές. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 37

38 5.3 ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΤΟΜΕΑΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ (Τ.Ε.Π.) ΤΩΝ ΟΤΑ ΣΤΟ ΕΣΠΑ ΕΩΣ Από τα Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα έως τις έχουν ενταχθεί έργα (σε σύνολο έργων) προϋπολογισμού , που υλοποιούν οι Φορείς της Αυτοδιοίκησης. Οι νομικές δεσμεύσεις και οι πιστοποιημένες δαπάνες ανέρχονται σε (ήτοι 38,98% του Π/Υ) και (ήτοι 27,95% του Π/Υ) αντίστοιχα. Τα ποσά παρουσιάζουν αύξηση και ακολουθούν μια πορεία ικανοποιητική, αν λάβουμε υπόψη και τις τιμές των ποσοστών που παρουσίαζαν τα μεγέθη κατά την προηγούμενη περίοδο μελέτης (Ιανουάριος 2013). Οι αυξητικοί ρυθμοί υλοποίησης που παρουσιάζουν τα έργα των ΟΤΑ στα ΤΕΠ, θα πρέπει να διατηρηθούν και να γίνει προσπάθεια αύξησης των ρυθμών υλοποίησης προκειμένου να περιοριστούν οι, πιθανές, απώλειες στους κοινοτικούς πόρους στο τέλος της Προγραμματικής Περιόδου. Διάγραμμα 15: Συνολικά Στοιχεία ΤΕΠ Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 38

39 Διάγραμμα 16: Πλήθος Ενταγμένων Έργων ΟΤΑ στα ΤΕΠ Στο πλήθος των ενταγμένων έργων στο σύνολο των Τ.Ε.Π. οι Ο.Τ.Α. έχουν μερίδιο 3,96%, ενώ σε επίπεδο προϋπολογισμών ενταγμένων έργων οι Ο.Τ.Α. έχουν μερίδιο 15,77%. Στις νομικές δεσμεύσεις και τις δαπάνες τα ποσοστά ανέρχονται σε 8,61% και 10,61%, αντίστοιχα. Διάγραμμα 17: Μερίδια ΟΤΑ στο Σύνολο των Έργων ΤΕΠ Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 39

40 Σε ότι αφορά στους δείκτες απορρόφησης, συμβασιοποίησης και του κανόνα ν+3 στα έργα που υλοποιούνται από Φορείς της Πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης, τα ποσοστά ακολουθούν την ίδια αυξητική πορεία με το σύνολο των έργων. Ανέρχονται σε 27,35%, 38,98% και 70,16%, αντίστοιχα. Διάγραμμα 18: Ποσοστά OTA στο Σύνολο των ΤΕΠ Η επεξεργασία των μεταβολών των δεικτών της απορροφητικότητας, της συμβασιοποίησης και του κανόνα ν+3 κατά την τελευταία περίοδο μελέτης μπορεί να αποδώσει χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με τη πορεία των έργων ΟΤΑ στην προγράμματα Τ.Ε.Π. Συγκεκριμένα, ο ρυθμός μεταβολής του δείκτη της απορροφητικότητας παρουσιάζει αύξηση που ανέρχεται σε 23,81%. Οι πραγματοποιηθείσες δαπάνες υπολογίζονται σε 27,35% επί του προϋπολογισμού ενταγμένων έργων, έναντι 22,09% που σημείωνε στις Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 40

41 Διάγραμμα 19: Απορροφητικότητα OTA στα Έργα ΤΕΠ Ο ρυθμός μεταβολής της συμβασιοποίησης των έργων παρουσιάζει αύξηση της τάξης του 15,63% και σημειώνει ποσοστό 38,98%, τιμή που αποτυπώνει την επιτάχυνση στην υλοποίηση νομικών δεσμεύσεων που επετεύχθη κατά το τελευταίο διάστημα μελέτης. Διάγραμμα 20: Συμβασιοποίηση OTA στα ΤΕΠ Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 41

42 Τέλος, το ποσοστό δαπανών επί του προϋπολογισμού συμβασιοποιημένων έργων (κανόνας ν+3) παρουσιάζει μικρή μεταβολή καθώς το ποσοστό του ανέρχεται σε 70,16% (έναντι 65,52% τον Ιανουάριο 2013). Η μικρή μεταβολή που υπήρξε στην πορεία των έργων ΟΤΑ των Τομεακών Προγραμμάτων κατά το τελευταίο χρονικό διάστημα, επιβεβαιώνει την σταθερά αυξητική τους πορεία. Διάγραμμα 21: Κανόνας ν+3 OTA στα ΤΕΠ Συμπεράσματα Η πορεία των έργων ΟΤΑ που είναι ενταγμένα στα ΤΕΠ παρουσιάζει βελτίωση στην πορεία της υλοποίησής τους. Τα έργα των ΟΤΑ χαρακτηρίζονται από μικρά μερίδια σε σχέση με το σύνολο των έργων όσον αφορά στο πλήθος έργων, στον Π/Υ, στην συμβασιοποίηση και στις δαπάνες, ωστόσο η εικόνα δείχνει να βαίνει θετικά αυξητική. Τα έργα της Αυτοδιοίκησης δείχνουν βελτιωμένη εικόνα στους δείκτες της απορρόφησης των δαπανών και στην υπογραφή των συμβάσεων, γεγονός που συνεπάγεται ότι τα έργα των ΟΤΑ ακολουθούν την βελτιωμένη εικόνα των συνολικών έργων του ΕΣΠΑ, για την τρέχουσα περίοδο. Παρά την μικρή υστέρηση στον ρυθμό μεταβολής του κανόνα ν+3, η βελτίωση στην εικόνα των δύο άλλων δεικτών (απορρόφηση, συμβασιοποίηση) αποτυπώνει έναν συνολικά θετικό ρυθμό μεταβολής των έργων ΟΤΑ στα ΤΕΠ. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 42

43 5.4 ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΑΠΟ ΕΩΣ Για την παρακολούθηση της προόδου στην υλοποίηση των προγραμμάτων και την εξαγωγή χρήσιμων και πιο αξιόπιστων συμπερασμάτων αντιπαραβάλλονται οι δείκτες της τελευταίας περιόδου μελέτης (ήτοι ) με αυτούς της προηγούμενης επεξεργασίας στοιχείων που αφορούσε σε στοιχεία από την Με στοιχεία , σε σύνολο ενταγμένων έργων η πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση είχε εντάξει έργα, μερίδιο 4,65%. Με κριτήριο τα οικονομικά στοιχεία των προγραμμάτων, οι Ο.Τ.Α. συμμετείχαν με μερίδια 18,60% στον προϋπολογισμό ενταγμένων έργων, 10,29% στην πραγματοποίηση νομικών δεσμεύσεων (συμβασιοποιήσεις) και 10,29% στην πραγματοποίηση δαπανών (απορροφητικότητα). Με στοιχεία , σε σύνολο ενταγμένων έργων η πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση έχει εντάξει έργα, μερίδιο 4,54%. Με κριτήριο τα οικονομικά στοιχεία των προγραμμάτων, οι Ο.Τ.Α. συμμετέχουν με μερίδια, 17,58% στον προϋπολογισμό ενταγμένων έργων, 10,31% στην πραγματοποίηση νομικών δεσμεύσεων (συμβασιοποιήσεις) και 10,57% στις απορροφήσεις. Διάγραμμα 22: Σύνολο Έργων Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 43

44 Διάγραμμα 23: Πλήθος Ενταγμένων Έργων Αναλυτικά, στο σύνολο των έργων προϋπολογισμού , οι Ο.Τ.Α έχουν εντάξει έργα συνολικού προϋπολογισμού , συμμετέχοντας έτσι με μερίδιο 17,58% στον προϋπολογισμό. Προκύπτει ότι για το σύνολο των λοιπών φορέων, πλην ΟΤΑ, ο προϋπολογισμός των ενταγμένων έργων ανέρχεται σε Το μερίδιο των Ο.Τ.Α στην υπογραφή συμβάσεων ανέρχεται σε 10,31%, με τους Ο.Τ.Α. να έχουν συμβασιοποιήσει έργα αξίας , την ώρα που όλοι οι υπόλοιποι φορείς έχουν υπογράψει συμβάσεις ύψους ήτοι 89,69% των συμβάσεων των συνολικών έργων, που ανέρχονται σε Στις πραγματοποιηθείσες δαπάνες, οι Ο.Τ.Α. συμμετέχουν με ποσοστό 10,57%, ήτοι με και οι υπόλοιποι φορείς πλην ΟΤΑ με 89,43%, ήτοι με Συνολικά τα έργα παρουσιάζουν δαπάνες ύψους Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 44

45 Διάγραμμα 24: Μερίδια ΟΤΑ στο Σύνολο των Έργων Ο δείκτης της απορροφητικότητας ανέρχεται σε 23,85% του προϋπολογισμού των ενταγμένων έργων Ο.Τ.Α. παρουσιάζοντας σημαντική αύξηση της τάξης του 20,63% από τον αντίστοιχο δείκτη στις (19,77%). Επίσης, και για το σύνολο των έργων ο δείκτης απορροφητικότητας φτάνει το 39,66%, παρουσιάζοντας ρυθμό αύξησης 11% από το αντίστοιχο προηγούμενο χρονικό διάστημα (35,73%). Ανάλογη εικόνα καταγράφεται και για τον δείκτη συμβασιοποίησης, 40,15% (αύξηση του ρυθμού μεταβολής κατά 15,11%) για τα έργα Ο.Τ.Α., και 68,47% (αύξηση κατά 8,61%) για το σύνολο των έργων. Ο δείκτης που προσεγγίζει την εφαρμογή του κανόνα «ν+3» (δαπάνες/συμβασιοποιημένα έργα) παρουσιάζεται για την Αυτοδιοίκηση με ποσοστό 59,41% έναντι 57,92% για το σύνολο των έργων. Στον κανόνα αυτόματης αποδέσμευσης (ν+3) παρατηρούνται μικρές διαφορές μεταξύ των ποσοστών όλων των έργων, γεγονός που υποδηλώνει ομαλή ταχύτητα στην απορρόφηση των πόρων των συμβασιοποιημένων έργων από το σύνολο των φορέων. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 45

46 Διάγραμμα 25: Ποσοστά στο Σύνολο των Έργων Στο διάστημα έως οι επιδόσεις της Αυτοδιοίκησης στο ΕΣΠΑ συγκριτικά με το σύνολο των έργων παρουσιάζονται στη συνέχεια: Πορεία Συνόλου Έργων και Έργων Ο.Τ.Α. στο σύνολο του ΕΣΠΑ Στην περίοδο αναφοράς ( ) παρατηρείται αύξηση του ρυθμού μεταβολής της απορροφητικότητας τόσο στα έργα Ο.Τ.Α. όσο και στο σύνολο των έργων. Για τα έργα της Αυτοδιοίκησης η αύξηση είναι μεγαλύτερη και ανέρχεται σε 20,70% έναντι 11% του συνόλου των φορέων. Για το σύνολο των έργων, στις η απορροφητικότητα (δαπάνες) στα εξεταζόμενα Ε.Π., ήταν στο 35,73% του προϋπολογισμού των ενταγμένων έργων. Στις το αντίστοιχο μέγεθος ανέρχεται στο 39,66%. Για το ίδιο χρονικό διάστημα το ποσοστό των δαπανών επί του προϋπολογισμού ενταγμένων έργων για τους ΟΤΑ ήταν 19,76% έναντι 23,85% που λαμβάνει τον την τρέχουσα περίοδο μελέτης. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 46

47 Διάγραμμα 26: Απορροφητικότητα στο Σύνολο των Έργων Στις οι νομικές δεσμεύσεις (συμβάσεις) επί του Π/Υ των ενταγμένων έργων είναι 40,15% για τους ΟΤΑ και 68,47% για το σύνολο των φορέων. Στις το αντίστοιχο μέγεθος (συμβάσεις) ήταν 34,88% και 63,04%, αντίστοιχα. Επομένως, οι ρυθμοί μεταβολής και των δύο μεγεθών βαίνουν θετικοί με αυξητική πορεία για την τρέχουσα περίοδο μελέτης. Διάγραμμα 27: Συμβασιοποίηση στο Σύνολο των Έργων Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 47

48 Στις ο δείκτης που αντανακλά την πορεία εφαρμογής του κανόνα ν+3 (δαπάνες προς συμβάσεις) είναι 59,41% για τα έργα ΟΤΑ, γεγονός που αποτυπώνει την ικανοποιητική απορρόφηση δαπανών επί των ήδη συμβασιοποιημένων έργων. Στις ο αντίστοιχος δείκτης ήταν 56,67%, για το λόγο αυτό παρουσιάζεται θετικός ρυθμός μεταβολής (4,84%). Διάγραμμα 28: Κανόνας ν+3 στο Σύνολο των Έργων Μεταξύ και οι δείκτες παρουσιάζουν σταθεροποιητική εικόνα, ενώ παρατηρείται η τάση σε πολλούς δείκτες, για αύξηση των τιμών τους. Υπάρχει ικανοποιητική εικόνα στη πραγματοποίηση δαπανών επί του προϋπολογισμού συμβασιοποιημένων έργων (κανόνας ν+3) που όμως δεν επιτρέπει εφησυχασμό, ενώ οι αυξήσεις στις τιμές των υπόλοιπων δεικτών (απορρόφηση και συμβασιοποίηση) ακολουθούν θετική πορεία, πολλές φορές και πιο αυξητική από την πορεία του συνόλου των έργων, για την τελευταία περίοδο μελέτης. Συμπεράσματα Με στοιχεία , σε σύνολο ενταγμένων έργων η πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση έχει εντάξει έργα, μερίδιο 4,65%. Με κριτήριο τα οικονομικά στοιχεία των προγραμμάτων, οι Ο.Τ.Α. συμμετέχουν με μερίδια, 18,60% στον προϋπολογισμό Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 48

49 ενταγμένων έργων, 10,29% στην πραγματοποίηση νομικών δεσμεύσεων (συμβασιοποιήσεις) και 10,29% στις απορροφήσεις. Με στοιχεία , σε σύνολο ενταγμένων έργων η πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση έχει εντάξει έργα, μερίδιο 4,54%. Με κριτήριο τα οικονομικά στοιχεία των προγραμμάτων, οι Ο.Τ.Α. συμμετέχουν με μερίδια, 17,58% στον προϋπολογισμό ενταγμένων έργων, 10,31% στην πραγματοποίηση νομικών δεσμεύσεων (συμβασιοποιήσεις) και 10,57% στις απορροφήσεις. Στη συνολική εικόνα των δεικτών αποτυπώνεται μια σταθεροποιητική εικόνα, ενώ παρατηρείται η τάση σε πολλούς δείκτες, για αύξηση των τιμών τους. Τα έργα των ΟΤΑ χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερες τιμές στους δείκτες της απορροφητικότητας και της συμβασιοποίησης, σε σχέση με το σύνολο των φορέων, γεγονός που αναδεικνύει την ένταση των εργασιών στους φορείς της Αυτοδιοίκησης. Παρόμοια είναι η εικόνα που παρουσιάζουν τα έργα των λοιπών φορέων και των φορέων της αυτοδιοίκησης στην πορεία εφαρμογής του κανόνα ν+3. Οι ρυθμοί μεταβολής της απορροφητικότητας και της συμβασιοποίησης βαίνουν θετικοί τόσο για το σύνολο των έργων όσο και για τα έργα ΟΤΑ στο εξεταζόμενο διάστημα. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 49

50 5.5 ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ (Π.Ε.Π) ΚΑΤΑ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΑΠΟ ΕΩΣ Πορεία Συνόλου Έργων, Έργων Ο.Τ.Α. και λοιπών φορέων στο σύνολο των Π.Ε.Π. Στα πέντε (5) Π.Ε.Π. του ΕΣΠΑ , με κριτήριο τους τρεις (3) δείκτες (απορροφητικότητα, νομικές δεσμεύσεις, ν+3), οι Ο.Τ.Α. έχουν επιδόσεις πολύ κοντά στη συνολική επίδοση των Περιφερειακών Επιχειρησιακών και οι αυξητικοί ρυθμοί υλοποίησης των έργων απαντώνται και στην πορεία των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Οι ΟΤΑ έχουν εντάξει έργα, συνολικού προϋπολογισμού Το σύνολο των ενταγμένων έργων όλων των φορέων ανέρχεται σε με συνολικό προϋπολογισμό Οι δείκτες των λοιπών φορέων, πλην ΟΤΑ, εμφανίζουν τιμές πολύ κοντινές με αυτές του συνόλου έργων των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Διάγραμμα 29: Συνολικά Στοιχεία Έργων ΠΕΠ Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 50

51 Διάγραμμα 30: Πλήθος Έργων ΠΕΠ Αναλυτικά, στο σύνολο των ενταγμένων έργων ΠΕΠ προϋπολογισμού εκ., οι Ο.Τ.Α έχουν εντάξει έργα συνολικού μεριδίου συμμετοχής 20,13% επί του συνολικού προϋπολογισμού. Προκύπτει ότι για το σύνολο των λοιπών φορέων, πλην ΟΤΑ, ο προϋπολογισμός των ενταγμένων έργων ανέρχεται σε εκ.. Το μερίδιο των Ο.Τ.Α. στην υπογραφή συμβάσεων φθάνει το 12,86%, με τους Ο.Τ.Α. να έχουν συμβασιοποιήσει έργα αξίας , την ώρα που όλοι οι υπόλοιποι φορείς έχουν υπογράψει συμβάσεις ύψους εκ., όταν το ύψος των συμβάσεων για το σύνολον των έργων ανέρχεται σε εκ.. Στις πραγματοποιηθείσες δαπάνες, οι Ο.Τ.Α. συμμετέχουν με ποσοστό 10,47%, ήτοι έχουν συμβασιοποιηθεί έργα ύψους 566 εκ.. Την ίδια περίοδο, οι υπόλοιποι φορείς, πλην ΟΤΑ, έχουν απορροφήσει πόρους ύψους εκ.. Συνολικά τα έργα παρουσιάζουν δαπάνες ύψους εκ.. Διάγραμμα 31: Μερίδια ΟΤΑ και Λοιπών Φορέων στο σύνολο των έργων ΠΕΠ Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 51

52 Στις στα έργα Ο.Τ.Α. στα ΠΕΠ καταγράφεται απορροφητικότητα 19,96% ενώ συνολικά στα Π.Ε.Π. του ΕΣΠΑ η απορροφητικότητα είναι 38,39%. Η συμβασιοποίηση εμφανίζεται πιο υψηλά τόσο για τα έργα Ο.Τ.Α (40,91%), όσο και για το σύνολο των έργων (64,06%). Το ίδιο ισχύει και για τον κανόνα ν+3, όπου τα έργα ΟΤΑ εμφανίζουν ποσοστό 48,80% και το σύνολο των έργων 59,93%. Τα έργα λοιπών φορέων εμφανίζουν παρόμοια ποσοστά με αυτά του συνόλου των έργων και στους τρεις δείκτες του παρακάτω διαγράμματος καθώς το πλήθος των έργων των δύο κατηγοριών είναι σχεδόν όμοιο. Διάγραμμα 32: Ποσοστά στο σύνολο των έργων ΠΕΠ Κατά την περίοδο αναφοράς, η απορροφητικότητα του συνόλου των Έργων παρουσιάζει αυξητικό ρυθμό μεταβολής και ανέρχεται σε 5,58%, την ίδια στιγμή που τα έργα της Αυτοδιοίκησης παρουσιάζουν μεγαλύτερη αύξηση και ανέρχονται σε 18,18%, καθώς καταγράφει απορροφητικότητα ύψους 19,96% ενώ στις είχε ποσοστό 16,89%. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 52

53 Διάγραμμα 33: Απορροφητικότητα στα έργα ΠΕΠ Εξίσου ενθαρρυντική είναι και η εικόνα των έργων ΟΤΑ που παρουσιάζεται στις συμβασιοποιήσεις, καθώς ο ρυθμός μεταβολής της τελευταίας περιόδου μελέτης παρουσιάζεται ιδιαίτερα αυξημένος και ανέρχεται σε 14,47%. Την ίδια περίοδο, για το σύνολο των έργων στα ΠΕΠ ο ρυθμός μεταβολής είναι θετικός αλλά μικρότερος από των έργων ΟΤΑ (5,52%). Διάγραμμα 34: Συμβασιοποίηση στα έργα ΠΕΠ Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 53

54 Όσον αφορά στον κανόνα ν+3 παρουσιάζεται σχεδόν αμετάβλητη η εικόνα με την προηγούμενη περίοδο μελέτης για το σύνολο των έργων (ρυθμός μεταβολής 0,05%) την ίδια στιγμή που ο ρυθμός μεταβολής στα έργα ΟΤΑ ανέρχεται σε 3,28%. Διάγραμμα 35: Κανόνας Ν+3 στα έργα ΠΕΠ Συμπερασματικά, η εικόνα της πορείας υλοποίησης τόσο των έργων της Αυτοδιοίκησης όσο και του συνόλου των έργων των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (Π.Ε.Π.) παρουσιάζει μικρή θετική εικόνα συγκριτικά με τα στοιχεία των δύο τελευταίων περιόδων αναφοράς. Οι δείκτες απορροφητικότητας, συμβασιοποίησης και του κανόνα ν+3 παρουσιάζονται αυξητικοί για τα έργα Αυτοδιοίκησης και μάλιστα σε μεγαλύτερα ποσοστά από αυτά του συνόλου των έργων όλων των φορέων. Συμπεράσματα Οι φορείς των Ο.Τ.Α. παρουσιάζουν θετικές επιδόσεις και στα ΠΕΠ σε όλους τους δείκτες των Προγραμμάτων. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 54

55 Οι δείκτες απορροφητικότητας, συμβασιοποίησης και του κανόνα ν+3 παρουσιάζονται αυξητικοί για τα έργα Αυτοδιοίκησης σε μεγαλύτερα ποσοστά από αυτά του συνόλου των έργων όλων των φορέων. Τα έργα των ΟΤΑ στα ΠΕΠ χαρακτηρίζονται από μικρά μερίδια σε σχέση με το σύνολο των έργων στα ΠΕΠ όσον αφορά στο πλήθος έργων, στον Π/Υ, στην συμβασιοποίηση και στις δαπάνες. Αντίθετα, οι Λοιποί Φορείς βρίσκονται πολύ κοντά στις επιδόσεις του συνόλου των έργων. Παρόλα αυτά, τα έργα ΟΤΑ παρουσιάζουν ρυθμούς μεγαλύτερης αύξησης σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο μελέτης. Οι ρυθμοί μεταβολής της απορροφητικότητας, συμβασιοποίησης και κανόνα ν+3 βαίνουν θετικοί τόσο για το σύνολο των έργων στα ΠΕΠ όσο και για τα έργα ΟΤΑ στα ΠΕΠ στο εξεταζόμενο διάστημα. Η πορεία υλοποίησης των έργων ΟΤΑ και του συνόλου των έργων των Π.Ε.Π. παρουσιάζεται σταθεροποιητική με αυξητικούς ρυθμούς. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 55

56 5.6 ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΤΟΜΕΑΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ (Τ.Ε.Π.) ΚΑΤΑ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΑΠΟ ΕΩΣ Πορεία Συνόλου Έργων, Έργων Ο.Τ.Α. και λοιπών φορέων στο σύνολο των Τ.Ε.Π. Έως τις sτα Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα υλοποιούνται έργα συνολικού προϋπολογισμού Οι νομικές δεσμεύσεις του συνόλου των έργων καλύπτουν το 71,36% του προϋπολογισμού των ενταγμένων έργων. Σε ότι αφορά στα έργα που υλοποιούνται από Φορείς της Πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης, οι απορροφήσεις στον προϋπολογισμό ενταγμένων έργων είναι 27,35% ενώ η συμβασιοποίηση στο σύνολο των OTA είναι 38,98%. Σημειώνεται ότι τα ποσοστά συμβασιοποίησης και απορρόφησης έργων της Αυτοδιοίκησης, στο εξεταζόμενο διάστημα, δεν είναι σε ικανοποιητικά επίπεδα καθώς θα έπρεπε να κυμαίνονται σε υψηλότερα ποσοστά. Σαν αποτέλεσμα αυτών, στα έργα πλην των φορέων της Αυτοδιοίκησης εμφανίζονται υψηλές τιμές στους προϋπολογισμούς, στις νομικές δεσμεύσεις και στις δαπάνες. Διάγραμμα 36: Συνολικά Στοιχεία ΤΕΠ Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 56

57 Διάγραμμα 37: Πλήθος έργων ΤΕΠ Στα Τ.Ε.Π. τα μερίδια των Ο.Τ.Α είναι χαμηλά και παρουσιάζονται χειρότερη συνολική εικόνα από την προηγούμενη περίοδο μελέτης. Συγκεκριμένα, ανέρχονται σε 15,77% στους προϋπολογισμούς ενταγμένων έργων, 8,61% για τις συμβάσεις και 10,61% για την υλοποίηση δαπανών. Αντίθετα, τα αντίστοιχα ποσοστά για τους Λοιπούς Φορείς εμφανίζουν παραπλήσιες τιμές με αυτές του συνόλου όλων των έργων. Διάγραμμα 38: Μερίδια ΟΤΑ και Λοιπών Φορέων στο σύνολο των έργων ΤΕΠ Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 57

58 Την καλύτερη εικόνα παρουσιάζει ο δείκτης της συμβασιοποίησης για τους λοιπούς Φορείς και το σύνολο των φορέων (77,43% και 71,37%, αντίστοιχα) και ακολουθεί ο δείκτης κάλυψης του κανόνα ν+3, ο οποίος κυμαίνεται για το σύνολο των φορέων στο 56,93%. Η κάλυψη του δείκτη ν+3 για τα έργα Ο.Τ.Α. κυμαίνεται σε υψηλότερα επίπεδα από αυτά του συνόλου των έργων αγγίζοντας το 70,16%. Όσον αφορά στους Ο.Τ.Α, ο δείκτης της απορροφητικότητας, υπολείπεται του συνόλου των έργων, επιτυγχάνοντας απορρόφηση 27,35%, έναντι 40,63% του συνόλου των φορέων. Το υπόλοιπο προς συμβασιοποίηση για τα έργα Ο.Τ.Α. στα Τ.Ε.Π. είναι 61,02%. Τα ποσοστά των έργων λοιπών φορέων πλην ΟΤΑ παρουσιάζουν ικανοποιητικές τιμές για τη δεδομένη χρονική στιγμή υλοποίησης και ανέρχονται σε 43,11%, 77,43% και 55,68% για τους δείκτες της απορροφητικότητας, συμβασιοποίησης και του κανόνα ν+3, αντίστοιχα. Διάγραμμα 39: Ποσοστά στο σύνολο των έργων ΤΕΠ Κατά τη χρονική περίοδο αναφοράς, η απορροφητικότητα των έργων ΟΤΑ παρουσιάζει θετικό ρυθμό μεταβολής της τάξεως του 23,81%, γεγονός που καταδεικνύει ότι συνεχίζεται η σημαντική επιτάχυνση στην πορεία υλοποίησης των έργων που είχε παρατηρηθεί από την προηγούμενη περίοδο. Σε κατώτερα επίπεδα, αλλά συνάμα σημαντική πρόοδο, παρουσιάζει και μεταβολής της απορροφητικότητας στο σύνολο των έργων (15,00%). ο ρυθμός Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 58

59 Διάγραμμα 40: Απορροφητικότητα στα έργα ΤΕΠ Η ίδια εικόνα παρουσιάζεται όσον αφορά και στις συμβασιοποιήσεις, καθώς στις οι συμβάσεις έργων Ο.Τ.Α. ανέρχονται στο 38,98%, παρουσιάζοντας θετικό ρυθμό μεταβολής της τάξεως του 15,63%. Για το ίδιο χρονικό διάστημα μελέτης, ο ρυθμός μεταβολής του συνόλου των έργων βαίνει επίσης θετικός (10,72%). Διάγραμμα 41: Συμβασιοποίηση στα έργα ΤΕΠ Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 59

60 Τέλος, ο ρυθμός μεταβολής του κανόνα ν + 3 για τα έργα ΟΤΑ αντιστράφηκε την τρέχουσα περίοδο μελέτης και παρουσιάζει θετικές τιμές (7,08%), ενώ την ίδια περίοδο για το σύνολο των Έργων ανέρχεται σε 3,87%. Παρόλα αυτά, τα καθαρά ποσοστιαία ποσά των Έργων ΟΤΑ υπερέχουν αυτών του συνόλου των Έργων καθώς ανέρχονται σε 70,16% των δαπανών επί του προϋπολογισμού συμβασιοποιημένων έργων έναντι 56,93% του συνόλου. Διάγραμμα 42: Κανόνας Ν+3 στα έργα ΤΕΠ Συμπεράσματα Τα έργα των Ο.Τ.Α. στην τρέχουσα περίοδο μελέτης, παρουσιάζουν καλύτερη εικόνα έναντι του συνόλου των Έργων και στους τρεις (3) βασικούς δείκτες (απορροφητικότητα, συμβασιοποίηση, κανόνας ν+3). Τα έργα των ΟΤΑ στα ΤΕΠ χαρακτηρίζονται από μικρά μερίδια σε σχέση με το σύνολο των έργων στα ΤΕΠ όσον αφορά στο πλήθος έργων, στον Π/Υ, στην συμβασιοποίηση και στις δαπάνες. Αντίθετα, οι Λοιποί Φορείς βρίσκονται πολύ κοντά στις επιδόσεις του συνόλου των έργων. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 60

61 Οι ρυθμοί μεταβολής της απορροφητικότητας και της συμβασιοποίησης βαίνουν θετικοί τόσο για το σύνολο των έργων όσο και για τα έργα ΟΤΑ στο εξεταζόμενο διάστημα, με αυτούς των έργων ΟΤΑ να είναι υψηλότεροι από αυτούς του συνόλου των έργων. Ο δείκτης που αντανακλά την πορεία εφαρμογής του κανόνα ν+3 (δαπάνες προς συμβάσεις) στο εξεταζόμενο διάστημα παρουσιάζει θετικό ρυθμό μεταβολής πλέον τόσο για το σύνολο των έργων όσο και για τα έργα ΟΤΑ. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 61

62 6 Αναπτυξιακή στρατηγική σε Περιφερειακό Επίπεδο για τα έργα του ΕΣΠΑ Το ΕΣΠΑ περιλαμβάνει την ακόλουθη αλληλουχία στόχων ως προς το χωρικό σκέλος που είναι και άμεσα συνδεδεμένοι με τις Προτεραιότητες της Αυτοδιοίκησης: τη στρατηγική περιφερειακής ανάπτυξης, η οποία εστιάζει στη διαμόρφωση ευρύτερων και ανταγωνιστικότερων χωρικών ενοτήτων με την εφαρμογή προσαρμοσμένης αναπτυξιακής στρατηγικής και τη δημιουργία ενός μικρού αριθμού ανταγωνιστικών πόλων ανάπτυξης σε αυτές. τρεις στόχους άμεσα συνδεδεμένους με το χώρο οι οποίοι προσδιορίζουν το περιεχόμενο της χωρικής ανάπτυξης ως εξής: o o o ανάπτυξη ενός ισόρροπου και πολυκεντρικού αστικού συστήματος και μιας νέας σχέσης πόλης υπαίθρου, εξασφάλιση της ισότητας πρόσβασης στις υποδομές και στη γνώση, και αειφόρος ανάπτυξη, ορθολογική διαχείριση και η προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. τρεις χωρικές προτεραιότητες της αναπτυξιακής στρατηγικής o o o βιώσιμη αστική ανάπτυξη, ανάπτυξη της υπαίθρου και διασυνοριακή, διακρατική και διαπεριφερειακή συνεργασία. αναπτυξιακοί στόχοι ανά χωρική ενότητα και Διοικητική Περιφέρεια στα πλαίσια του ΕΣΠΑ. 6.1 ΑΝΑΛΥΣΗ ΈΡΓΩΝ ΟΤΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΕΩΣ Η κατανομή του συνόλου των έργων με τελικό δικαιούχο Ο.Τ.Α. σε όλα τα Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ , ανά Περιφέρεια, με στοιχεία παρουσιάζεται στα διαγράμματα που ακολουθούν. Σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα, τα περισσότερα ενταγμένα Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 62

63 έργα παρουσιάζονται στην Περιφέρεια Αττικής (951 έργα), ενώ ακολουθεί η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (889 έργα) και η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης (525 έργα). Διάγραμμα 43: Πλήθος ενταγμένων με τελικό δικαιούχο Ο.Τ.Α ανά Περιφέρεια Αξιοσημείωτο είναι ότι παρ όλο που η Περιφέρεια Αττικής έχει το μεγαλύτερο πλήθος ενταγμένων έργων, ο προϋπολογισμός τους έρχεται στη δεύτερη θέση (787 εκ. ), έναντι των 958 εκ. που αγγίζει ο προϋπολογισμός των ενταγμένων έργων στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 63

64 Διάγραμμα 44: Συνολικά Στοιχεία ενταγμένων έργων ΟΤΑ ανά Περιφέρεια Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 64

65 7 Εντοπισμός Καθυστερήσεων και Επισήμανση Κινδύνων Απώλειας Πόρων 7.1 ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Το ΕΣΠΑ αποτελεί τη συνέχεια του Γ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης (Γ Κ.Π.Σ ), δηλαδή το βασικό πλαίσιο που θα ορίσει και θα χρηματοδοτήσει τις κυριότερες αναπτυξιακές προτεραιότητες της χώρας. Καλύπτει την περίοδο , με δυνατότητα επέκτασης κατά 2 έτη που είναι βέβαιο ότι θα χρειαστούν με δεδομένη τη μικρή πρόοδο που έχει σημειωθεί μέχρι σήμερα και ενώ πλέον διανύεται το 7o έτος της εφαρμογής του. Στην ουσία, το ΕΣΠΑ ενεργοποιήθηκε πλήρως το 2009, έτος κατά το οποίο ολοκληρώθηκε το Γ Κ.Π.Σ, με καταληκτική ημερομηνία ολοκλήρωσης την Σημαντικό στοιχείο για την έναρξη της 4 ης Προγραμματικής Περιόδου αποτελεί το γεγονός ότι μία σειρά από σημαντικά έργα του Γ Κ.Π.Σ έχουν μετακυλήσει στο ΕΣΠΑ , κυρίως λόγω μη επιτυχούς ολοκλήρωσης του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου τους. Από την επεξεργασία των στοιχείων μπορούν να εξαχθούν κρίσιμα ζητήματα σχετικά με τον εντοπισμό καθυστερήσεων σε συγκεκριμένα Επιχειρησιακά Προγράμματα όσον αφορά στην απορρόφηση, στη συμβασιοποίηση και στην εφαρμογή του κανόνα ν+3 των ενταγμένων έργων καθώς και στο ποσοστό ενεργοποίησης κάθε προγράμματος αλλά και όσο αφορά το χωρικό σκέλος της υλοποίησης. Γενικά και αποτιμώντας την πορεία υλοποίησης των Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, αυτή χαρακτηρίζεται από υστέρηση στην απορροφητικότητα των προγραμμάτων, ιδιαίτερα για τα έργα Ο.Τ.Α., αλλά και για το σύνολο όλων των ενταγμένων έργων. Παρακάτω επιχειρείται να γίνει μία καταγραφή των αιτιών που προκάλεσαν αυτές τις καθυστερήσεις: 1. Η χρηματοοικονομική κρίση που έχει επηρεάσει την Ελλάδα προκάλεσε μεγάλες καθυστερήσεις στην πορεία υλοποίησης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ και γι αυτό το λόγο κρίνεται αναγκαία η προσαρμογή του στις απαιτήσεις της κρίσης, με τη δημιουργία νέων εργαλείων και νέων προϊόντων που θα ενισχύουν την ρευστότητα. Όσον αφορά στα ενταγμένα έργα με Τελικό Δικαιούχο ΟΤΑ, παρατηρήθηκαν μεγάλες αγκυλώσεις κυρίως λόγω του χρονικού Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 65

66 διαστήματος που χρειάστηκαν οι Φορείς για την προσαρμογή τους στο πρόγραμμα «Καλλικράτης». 2. Η απουσία θεσμικών μέτρων που πρέπει να συνοδεύουν και να υποστηρίζουν τις αναπτυξιακές επιλογές και τις χρηματοδοτήσεις, ώστε να προωθούνται ταυτόχρονα ουσιαστικές και βιώσιμες λύσεις στα διαρθρωτικά προβλήματα της χώρας και στην βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Αν ληφθεί υπόψη η περίοδος έναρξης του ΕΣΠΑ, παρόλο που η Ελλάδα δεν αντιμετώπισε τον κίνδυνο της αυτόματης αποδέσμευσης των πόρων (Ν+3) στο τέλος του 2010, υπάρχει υψηλός κίνδυνος για την απορρόφηση κοινοτικών πόρων από εκεί και έπειτα. 3. Πολλά ενταγμένα έργα παρουσιάζουν διαφοροποίηση ανάμεσα στον αρχικό σχεδιασμό και προγραμματισμό και στα τελικά αποτελέσματα από την εκτέλεση των προγραμμάτων, τόσο ως προς την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων και των προϋπολογισμών, όσο και ως προς την ομαλή ροή της απορρόφησης των πόρων. Η διαφοροποίηση αυτή παρατηρείται κυρίως εις βάρος διαρθρωτικών έργων και δράσεων με πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα και με τη λογική της μη απώλειας πόρων οδηγείται η διαδικασία στη μεταφορά πόρων σε έργα υποδομών και άλλου είδους χαμηλής προτεραιότητας που όμως είναι εύκολα υλοποιήσιμα. 4. Πολλές φορές παρατηρείται ότι μεγάλα έργα ολοκληρώνονται μεν, αλλά δεν λειτουργούν αποδοτικά και δεν επιτυγχάνουν πλήρη ενσωμάτωση στη λειτουργία των φορέων τους και γι αυτό εγκαταλείπονται μετά την εξάντληση των κοινοτικών πόρων. 5. Η πολύπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία των εκχωρήσεων η οποία συνέτεινε σε μεγάλο βαθμό στην καθυστέρηση υλοποίησης των παρεμβάσεων. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 66

67 7.2 ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΩΝ & ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΕΝΤΑΓΜΕΝΑ ΕΡΓΑ Ο.Τ.Α ΣΤΑ Ε.Π. ΤΟΥ ΕΣΠΑ Πιο συγκεκριμένα, εξετάζοντας τα στοιχεία και παρακολουθώντας την πορεία των οικονομικών δεικτών, υπάρχουν σημαντικά υπόλοιπα για τα έργα Ο.Τ.Α. Το 59,85% των ενταγμένων έργων Ο.Τ.Α., προϋπολογισμού , στις δεν έχει συμβασιοποιηθεί. Αντίστοιχα, το 40,59% των ενταγμένων έργων Ο.Τ.Α. δεν έχει απορροφηθεί. Τα προς συμβασιοποίηση και απορρόφηση υπόλοιπα για τα έργα Ο.Τ.Α παρατίθενται στο παρακάτω διάγραμμα και αφορούν ημερομηνία έως και Διάγραμμα 45: Υπόλοιπα προς Υλοποίηση για Έργα Ο.Τ.Α. Αναλυτικά, τα υπόλοιπα προς συμβασιοποίηση και απορρόφηση για τα έργα Ο.Τ.Α. κατά το εξεταζόμενο χρονικό διάστημα έχουν ως εξής: Στο Σύνολο των Τομεακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Ο.Τ.Α. το ποσοστό υπολοίπου προς συμβασιοποίηση (στον Π/Υ ενταγμένων έργων) ανέρχεται σε 61,02%, ενώ το ποσοστό υπολοίπου προς απορρόφηση (στον συμβασιοποιημένο Π/Υ) ανέρχεται σε 29,84%, εμφανίζοντας καλύτερη εικόνα. Το Ε.Π. «Περιβάλλον Αειφόρος Ανάπτυξη» εμφανίζει το Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 67

68 υψηλότερο ποσοστό υπολοίπου προς συμβασιοποίηση με 80,41%, ενώ το Ε.Π «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» εμφανίζει το υψηλότερο ποσοστό υπολοίπου προς απορρόφηση με 74,45%. Τα Ε.Π. «Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων» και «Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας» έχουν εντάξει ένα έργο με Τελικό Δικαιούχο ΟΤΑ. Στο Σύνολο Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Ο.Τ.Α. τα ποσοστά ανέρχονται σε 59,09%και 51,20%, αντίστοιχα. Το υψηλότερο ποσοστό υπολοίπου προς συμβασιοποίηση εμφανίζει το Π.Ε.Π. «Δυτικής Ελλάδας Πελοποννήσου Ιονίων Νήσων» που ανέρχεται σε 67,04%, ενώ το εν λόγω Π.Ε.Π. εμφανίζει και το μεγαλύτερο ποσοστό στο υπόλοιπο προς απορρόφηση (63,09%). Στο γενικό σύνολο των προγραμμάτων Ο.Τ.Α. το ποσοστό υπολοίπου προς συμβασιοποίηση (στον Π/Υ ενταγμένων έργων) ανέρχεται σε 59,85%, ενώ το ποσοστό υπολοίπου προς απορρόφηση (στον συμβασιοποιημένο Π/Υ) ανέρχεται σε 40,59%. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 68

69 7.3 ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΩΝ & ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟ Ε.Π. «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΚΧΩΡΗΣΕΙΣ ΣΤΑ Π.Ε.Π Από την επεξεργασία των στοιχείων μπορούν να εξαχθούν κρίσιμα ζητήματα σχετικά με τον εντοπισμό καθυστερήσεων στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη», το οποίο εμφανίζει το υψηλότερο ποσοστό υπολοίπου προς συμβασιοποίηση στο σύνολο των τομεακών επιχειρησιακών προγραμμάτων με 74,45%. Από την ανάλυση του Προγράμματος προκύπτει ότι μεγάλο πλήθος ενταγμένων έργων παρουσιάζει μηδενικές συμβάσεις καθώς επίσης και μηδενικές δαπάνες. Αξίζει να σημειωθεί ότι από το εν λόγω Πρόγραμμα υπήρξαν απεντάξεις στάσιμων έργων. Η πλειοψηφία των έργων που έχουν ενταχθεί στην Τοπική Αυτοδιοίκηση στο συγκεκριμένο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα καθώς και στις εκχωρήσεις στα Π.Ε.Π για έργα περιβάλλοντος, περιλαμβάνονται στους Τομείς με κωδικό 44 «Διαχείριση οικιακών και βιομηχανικών αποβλήτων» (248 έργα), 45 «Διαχείριση και διανομή ύδατος (πόσιμο νερό)» (407 έργα), 46 «Επεξεργασία ύδατος (λύματα)» (360 έργα) και 61 «Ολοκληρωμένα σχέδια για την αστική και αγροτική αναγέννηση» (515 έργα). Οι παραπάνω κατηγορίες βρίσκονται στο άμεσο ενδιαφέρον της Τοπικής Αυτοδιοίκησης μιας και αφορούν μεγάλο κομμάτι της λειτουργίας και ανάπτυξής τους. Διάγραμμα 46: Πλήθος έργων ΟΤΑ στο Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» και στις Εκχωρήσεις στα Π.Ε.Π με Θεματική Προτεραιότητα 44, 45, 46 και 61 Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 69

70 Τα έργα που είναι ενταγμένα στους τέσσερις Τομείς και παρουσιάζουν νομικές δεσμεύσεις και δαπάνες φτάνουν τα 742 σε πλήθος έργων έναντι 610 στην προηγούμενη περίοδο. Ο προϋπολογισμός τους αγγίζει τα εκ., οι νομικές δεσμεύσεις παρουσιάζονται μικρότερες εκ., ενώ οι πιστοποιημένες δαπάνες αφορούν στο 35,28% του Π/Υ ενταγμένων έργων (590 εκ. ). Στο παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζονται αναλυτικά οι οικονομικοί δείκτες για τα έργα των τεσσάρων Τομέων: Διάγραμμα 47: Πλήθος έργων ΟΤΑ με συμβάσεις και δαπάνες Διάγραμμα 48: Συνολικά στοιχεία έργων Ο.Τ.Α με συμβάσεις και δαπάνες Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 70

71 Στον κωδικό 44 «Διαχείριση οικιακών και βιομηχανικών αποβλήτων» 137 έργα, Π/Υ 134 εκ. έχουν 84 εκ. συμβάσεις και 53 εκ. δαπάνες. Στον κωδικό 45 «Διαχείριση και διανομή ύδατος (πόσιμο νερό)» 236 έργα, Π/Υ 341 εκ. έχουν 241 εκ. συμβάσεις και 153 εκ. δαπάνες. Στον κωδικό 46 «Επεξεργασία ύδατος (λύματα)» 185 έργα, Π/Υ 863 εκ. έχουν 442 εκ. συμβάσεις και 246 εκ. δαπάνες. Στον κωδικό 61 «Ολοκληρωμένα σχέδια για την αστική και αγροτική αναγέννηση» 184 έργα, Π/Υ 334 εκ. έχουν 255 εκ. συμβάσεις και 138 εκ. δαπάνες. Στα παρακάτω διαγράμματα παρουσιάζονται τα προβληματικά έργα, τα οποία αναλύονται σε τρεις κατηγορίες: Έργα που παρουσιάζουν συμβάσεις αλλά έχουν μηδενικές δαπάνες (142 έργα, Π/Υ 297 εκ. ). Διάγραμμα 49: Πλήθος έργων Ο.Τ.Α. με συμβάσεις και μηδενικές δαπάνες Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 71

72 Διάγραμμα 50: Συνολικά στοιχεία έργων Ο.Τ.Α με συμβάσεις και μηδενικές δαπάνες Έργα με μηδενικές συμβάσεις και μηδενικές δαπάνες (σύνολο έργων 646, Π/Υ 1,6 δις ). Διάγραμμα 51: Πλήθος έργων Ο.Τ.Α. με μηδενικές συμβάσεις και δαπάνες Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 72

73 Διάγραμμα 52: Συνολικά στοιχεία έργων Ο.Τ.Α. με μηδενικές συμβάσεις και δαπάνες Έργα που έχουν μηδενικές δαπάνες (788 έργα, Π/Υ 1,96 δις, Νομικές Δεσμεύσεις 71 εκ. ). Διάγραμμα 53: Πλήθος έργων Ο.Τ.Α. με μηδενικές δαπάνες Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 73

74 Διάγραμμα 54: Συνολικά στοιχεία έργων Ο.Τ.Α. με μηδενικές δαπάνες Αναλυτικότερα από τα παραπάνω διαγράμματα παρατηρούνται τα κάτωθι: 142 έργα, Π/Υ 297 εκ. παρουσιάζουν μηδενικές δαπάνες και 101 εκ. συμβάσεις. Στον κωδικό 44 «Διαχείριση οικιακών και βιομηχανικών αποβλήτων» 78 έργα, Π/Υ 201 εκ. έχουν μηδενικές συμβάσεις και δαπάνες, ενώ 33 έργα, Π/Υ 48 εκ., έχουν 9 εκ. νομικές δεσμεύσεις και μηδενικές δαπάνες. Στον κωδικό 45 «Διαχείριση και διανομή ύδατος (πόσιμο νερό)» 127 έργα, Π/Υ 210 εκ. έχουν μηδενικές συμβάσεις και δαπάνες, ενώ 44 έργα, Π/Υ 73 εκ., έχουν 34 εκ. νομικές δεσμεύσεις και μηδενικές δαπάνες. Στον κωδικό 46 «Επεξεργασία ύδατος (λύματα)» 145 έργα, Π/Υ 923 εκ. έχουν μηδενικές συμβάσεις και δαπάνες, ενώ 30 έργα, Π/Υ 139 εκ., έχουν 12 εκ. νομικές δεσμεύσεις και μηδενικές δαπάνες. Στον κωδικό 61 «Ολοκληρωμένα σχέδια για την αστική και αγροτική αναγέννηση» 296 έργα, Π/Υ 335 εκ. έχουν μηδενικές συμβάσεις και δαπάνες, ενώ 35 έργα, Π/Υ 36 εκ., έχουν 14 εκ. νομικές δεσμεύσεις και μηδενικές δαπάνες. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 74

75 Συμπεράσματα: 1. Από την ανάλυση του Προγράμματος προκύπτει ότι μεγάλο πλήθος ενταγμένων έργων παρουσιάζει μηδενικές συμβάσεις καθώς επίσης και μηδενικές δαπάνες. Αυτά είναι: 646 Έργα, Π/Υ 1,6 δις παρουσιάζουν μηδενικές συμβάσεις και μηδενικές δαπάνες. Τα έργα αυτά πρέπει να επιταχυνθούν το συντομότερο δυνατό, δεδομένου ότι το ΕΣΠΑ βρίσκεται ένα βήμα πριν την ολοκλήρωση του και είναι εμφανής ο κίνδυνος απώλειας πόρων. 142 έργα, Π/Υ 297 εκ. ενώ έχουν συμβασιοποιηθεί δεν παρουσιάζουν πιστοποιημένες δαπάνες, γεγονός που καταδεικνύει ότι υπάρχει καθυστέρηση στην απορρόφηση. 2. Είναι αναγκαίο να υπάρξει περαιτέρω διερεύνηση των αιτιών στα οποία οφείλονται οι υστερήσεις καθώς κάθε έργο παρουσιάζει διαφορετικές ιδιαιτερότητες. (π.χ για κάποια δύσκολα τεχνικά έργα που αφορούν σε λύματα, ύδατα, αναπλάσεις είναι πιθανό να μην έχουν ολοκληρωθεί ακόμη όλες οι απαιτούμενες μελέτες). Επίσης, είναι δυνατόν να υπάρξουν απρόβλεπτοι παράγοντες οι οποίοι να μεταβάλλουν το κόστος, την τεχνική λύση, ακόμη και τη διάρκεια κατασκευής. 3. Στον κωδικό 46 «Επεξεργασία ύδατος (λύματα)» 145 έργα, Π/Υ 923 εκ. έχουν μηδενικές συμβάσεις και δαπάνες. Αυτό από μόνο του αποτελεί πάρα πολύ σημαντικό εύρημα τόσο ως θεματική σημαντικότητα όσο και ως απόλυτο ποσό που κινδυνεύει ΑΜΕΣΑ με όλες τις διαδικασίες απένταξης έργων που δεν έχουν συμβασιοποιήσει μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 75

76 7.4 ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΩΝ & ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟ Ε.Π. «ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ» Από την επεξεργασία των στοιχείων μπορούν να εξαχθούν κρίσιμα ζητήματα σχετικά με τον εντοπισμό καθυστερήσεων στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» όσον αφορά στην απορρόφηση, στη συμβασιοποίηση και στην εφαρμογή του κανόνα ν+3 των ενταγμένων έργων καθώς και στο ποσοστό ενεργοποίησης του προγράμματος. Παρακολουθώντας την πορεία των οικονομικών δεικτών του Προγράμματος, υπάρχουν υπόλοιπα προς απορρόφηση και συμβασιοποίηση για τα έργα Ο.Τ.Α. που είναι ενταγμένα στο Ε.Π. «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» Το 65,44% των ενταγμένων έργων Ο.Τ.Α., προϋπολογισμού , στις δεν έχει συμβασιοποιηθεί, ενώ αντίστοιχα το 82,81%, προϋπολογισμού δεν έχει απορροφηθεί. Παρατηρείται, επίσης, ότι το Πρόγραμμα παρουσιάζει χειρότερη εικόνα και από τον μέσο όρο του συνόλου των Τομεακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, όπου τα υπόλοιπα είναι 61,02% και 29,84%αντίστοιχα. Τα προς συμβασιοποίηση και απορρόφηση υπόλοιπα για τα έργα Ο.Τ.Α παρατίθενται στο παρακάτω διάγραμμα και αφορούν ημερομηνία έως και Διάγραμμα 55: Υπόλοιπα προς υλοποίηση για τα έργα Ο.Τ.Α Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 76

77 8 Προτάσεις για την Επιτάχυνση Υλοποίησης και την Αντιμετώπιση Κινδύνων Ο εντοπισμός καθυστερήσεων και η επισήμανση κινδύνων απώλειας πόρων που προκύπτουν από το Κεφάλαιο 7 της Έκθεσης και γενικότερα από τη λειτουργία του Παρατηρητηρίου καθιστούν επιτακτική τη διατύπωση προτάσεων για την επιτάχυνση της υλοποίησης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Προς αυτή την κατεύθυνση προτείνονται ενέργειες που θα μπορούσαν να δώσουν ώθηση στην εφαρμογή των Ε.Π. που παρουσιάζουν καθυστερήσεις: Οι περισσότερες θεσμικές ρυθμίσεις που απαιτούνται για την υλοποίηση των παρεμβάσεων που αντιστοιχούν στα έργα των Ο.Τ.Α. του ΕΣΠΑ είτε υφίστανται ήδη, είτε έχουν αντιμετωπιστεί ξανά στο παρελθόν (σε περιπτώσεις αλλαγών από τα αντίστοιχα προγράμματα του Γ ΚΠΣ). Εν τούτοις, συνεχίζουν να παραμένουν διάφοροι αστάθμητοι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την υλοποίηση των παρεμβάσεων. Οι παράγοντες αυτοί μπορούν να συνοψιστούν ως εξής: 1) όσον αφορά έργα που χρειάζονται χωροθετήσεις (π.χ. ΧΥΤΑ, όρια προστασίας περιοχών Natura, κ.α.) ή απαλλοτριώσεις είναι δυνατόν να υπάρξουν εκτεταμένες καθυστερήσεις λόγω τοπικών αντιδράσεων. 2) όσον αφορά δύσκολα τεχνικά έργα (λύματα, ύδατα, αναπλάσεις ενεργειακά για τα οποία δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμη όλες οι απαιτούμενες μελέτες) είναι δυνατόν να υπάρξουν απρόβλεπτοι παράγοντες οι οποίοι να μεταβάλλουν το κόστος, την τεχνική λύση, ακόμη και τη διάρκεια κατασκευής. 3) όσον αφορά παρεμβάσεις που εξαρτώνται από την ανταπόκριση του κοινού (π.χ. ιδιωτικές επενδύσεις) είναι δυνατόν να υπάρξει μειωμένο ενδιαφέρον εάν και εφόσον τα κίνητρα δεν είναι επαρκώς ελκυστικά, οι γραφειοκρατικές απαιτήσεις διαχείρισης αρκετά βεβαρημένες, ή η δημοσιότητα ελλιπής. Κατά συνέπεια η προσπάθεια επίλυσης όλων των παραπάνω μπορεί να οδηγήσει στα ακόλουθα: Ωρίμανση τελικών δικαιούχων ΟΤΑ Είναι αναγκαίο έστω και στο χρονικό διάστημα που βρισκόμαστε να αποτυπωθούν από την αρχή τα ακόλουθα: Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 77

78 Η ανάγκη ρεαλιστικής αποτίμησης της καταλληλότητας και η πιστοποίηση της διαχειριστικής ικανότητας των (Τελικών) Δικαιούχων καθώς και η συσχέτιση με το προσωπικό και τις δυνατότητες του κάθε δικαιούχου. Η εξ αρχής πλήρης προσαρμογή των (Τελικών) Δικαιούχων στις διαχειριστικές απαιτήσεις της νέας προγραμματικής περιόδου, τόσο σε ότι αφορά στην οικονομική διαχείριση και έλεγχο, όσο και σε ότι αφορά στην παρακολούθηση του φυσικού αντικειμένου των έργων, ώστε να καθίσταται δυνατή η έγκαιρη δρομολόγηση διορθωτικών παρεμβάσεων και να προλαμβάνονται ή να ελαχιστοποιούνται οι ενδεχόμενες αστοχίες. Δημιουργία HelpDesk για το ΕΣΠΑ Οι προαναφερθείσες ελλείψεις, στα πλαίσια της υποστήριξης των Ο.Τ.Α, καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για τη δημιουργία και τη χρηματοδότηση ενός HelpDesk με φορέα υλοποίησης την Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε., προκειμένου να υποστηρίζει το σύνολο των δημοτικών φορέων (Δήμων, Δημοτικών και Αναπτυξιακών εταιρειών) οι οποίοι είναι ή δύνανται να είναι Τελικοί Δικαιούχοι έργων του ΕΣΠΑ και άλλων Αναπτυξιακών Προγραμμάτων. Σκοπός του HelpDesk είναι να αποτελέσει ένα βασικό και χρήσιμο εργαλείο στη στήριξη των φορέων υλοποίησης καθ όλη την διάρκεια των έργων. Η λειτουργία του Helpdesk για το ΕΣΠΑ αφορά σε 2 βασικούς τομείς αλληλεπίδρασης με τους ΟΤΑ: 1 η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: να υποδέχεται και να ανταποκρίνεται σε ερωτήσεις, διευκρινίσεις και προβλήματα των φορέων της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης. 2 η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: να διερευνά τα αίτια στα οποία οφείλονται οι παρατηρούμενες καθυστερήσεις. Το Helpdesk θα προσφέρει στο σύνολο των φορέων των πρωτοβάθμιων Ο.Τ.Α. ένα βασικό εργαλείο επίλυσης ερωτημάτων αιτημάτων. Θα φιλτράρει όλες τις εισερχόμενες πληροφορίες και τα προβλήματα της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης και θα διαλειτουργεί με τους Ο.Τ.Α., ανταλλάσσοντας χρήσιμα δεδομένα που θα τους αφορούν. Παροχή συμβουλευτικής και τεχνικής υποστήριξης μέσω Ειδικών Ομάδων (Τask Forces) Η ανάγκη ενίσχυσης της λειτουργίας του Helpdesk δύναται να προέλθει μέσα από τη δημιουργία και χρηματοδότηση ομάδων επίλυσης προβλημάτων (Task forces), οι οποίες θα δίνουν τις Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 78

79 κατευθύνσεις για την επίλυση των εκάστοτε προβλημάτων των έργων Ο.Τ.Α. Οι Task forces θα παρέχουν συμβουλευτική και τεχνική υποστήριξη για τη βελτίωση της διοικητικής και διαχειριστικής τους ικανότητας σε έργα που παρουσιάζουν καθυστερήσεις, όπως: έργα υποδομών, μεταφορών και περιβάλλοντος, υδάτων, λυμάτων απορριμμάτων ενεργειακά έργα, έργα αναπλάσεων έργα υποδομών υγείας, παιδείας, πολιτισμού, τουρισμού, καθώς και έργα τεχνολογιών πληροφορικής. Η συμβουλευτική και επί τόπου τεχνική υποστήριξη που θα παρέχουν οι Ομάδες περιλαμβάνει υπηρεσίες όπως: η συμπλήρωση Τεχνικών Δελτίων Προτεινόμενης Πράξης, η επικαιροποίηση μελετών και τον έλεγχο τευχών δημοπράτησης, η επιτάχυνση των αδειοδοτήσεων, η σύνταξη τεχνοοικονομικών αναλύσεων, η συμπλήρωση των απαιτούμενων εντύπων παρακολούθησης. Δημιουργία οριζόντιων έργων Η μέχρι τώρα ανάλυση των καθυστερήσεων που αντιμετωπίζουν οι Φορείς έχει δείξει ότι υπάρχουν κάποιες κοινές κατηγορίες προβλημάτων, οι οποίες εντοπίζονται κυρίες στις φάσεις της ωρίμανσης, αδειοδότησης, μελετών σκοπιμότητας και σχεδιασμού. Για το λόγο αυτό, και για την επιτάχυνση της υλοποίησης των έργων της Πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης που παρουσιάζουν καθυστερήσεις προτείνεται η δημιουργία ενός κεντρικού μηχανισμού σχεδίασης έργων, με σκοπό την οριζόντια εφαρμογή τους από τους Ο.Τ.Α. Η δημιουργία αυτών των οριζόντιων έργων θα προσφέρει καλύτερα αποτελέσματα στη διαχείριση, στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση των έργων μιας και θα δίνει κατευθυντήριες γραμμές για την επιτάχυνσή τους. Πλέον είναι σύνηθες και περισσότερο πρακτικό, βασικά έργα, να υλοποιούνται, να χρηματοδοτούνται και να κοστίζουν μια φορά και με μία παραμετροποίηση να χρησιμοποιούνται από πολλούς φορείς. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 79

80 Αναφορά σε συγκεκριμένα Επιχειρησιακά Προγράμματα Όπως διαπιστώθηκε στο κεφάλαιο 7, το Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» παρουσιάζει μεγάλες καθυστερήσεις στη συμβασιοποίηση και την απορρόφηση. Οι σημαντικότεροι παράγοντες που προκαλούν αυτές τις καθυστερήσεις είναι η αδυναμία των Ο.Τ.Α. στην εκπόνηση μελετών ωρίμανσης και η έλλειψη οικονομικής ρευστότητας για απαλλοτριώσεις. Οι στρεβλώσεις που παρατηρούνται στην υλοποίηση των δράσεων μπορούν να καμφθούν μέσω συμπράξεων Δημόσιων και Ιδιωτικών Φορέων (ΣΔΙΤ). Το περιεχόμενο των ΣΔΙΤ θα αφορά στα παρακάτω: Εντοπισμό και αξιολόγηση επενδυτικών σχεδίων των ΟΤΑ α και β βαθμού. Υποστήριξη των ΟΤΑ στην ωρίμανση των επενδυτικών τους σχεδίων Υποστήριξη στην εξασφάλιση χρηματοδότησης των ώριμων επενδύσεων των ΟΤΑ. Πληροφόρηση και εκπαίδευση του πολιτικού και στελεχιακού δυναμικού των ΟΤΑ. Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των τοπικών κοινωνιών. Προβολή των επενδυτικών ευκαιριών των ΟΤΑ σε θεσμικούς και ιδιώτες επενδυτές. Οι προτάσεις αυτές δύνανται να υλοποιηθούν και σε έργα άλλων επιχειρησιακών προγραμμάτων που παρουσιάζουν καθυστερήσεις στην εφαρμογή τους. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 80

81 9 Παράρτημα A Πίνακες Πίνακας 1 Στοιχεία στο σύνολο της χώρας έως Συνολικά Στοιχεία Επιχειρησιακών Προγραμμάτων ΕΣΠΑ, Προγραμμάτων Εδαφικής Ευρωπαϊκής Συνεργασίας & Εθνικού Αποθεματικού Απροβλέπτων Στοιχεία στο σύνολο της χώρας έως 30/06/2013 Είδος Έργων Πλήθος Ενταγμένων έργων Π/Υ Ενταγμένων έργων Νομικές Δεσμεύσεις Ενταγμένων έργων Δαπάνες Ενταγμένων έργων ΤΟΜΕΑΚΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ (ΤΕΠ) Σύνολο Έργων Έργα Ο.Τ.Α ΜΕΡΙΔΙΑ Ο.Τ.Α. 3,96% 15,77% 8,61% 10,61% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ (ΠΕΠ) Σύνολο Έργων Έργα Ο.Τ.Α ΜΕΡΙΔΙΑ Ο.Τ.Α. 5,73% 20,13% 12,86% 10,47% ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ Σύνολο Έργων Έργα Ο.Τ.Α ΜΕΡΙΔΙΑ Ο.Τ.Α. 23,30% 20,48% 20,35% 16,67% ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Σύνολο Έργων Έργα Ο.Τ.Α ΜΕΡΙΔΙΑ Ο.Τ.Α. 4,54% 17,58% 10,31% 10,57% Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 81

82 Πίνακας 2 Συνολικά στοιχεία και Δείκτες στο σύνολο της χώρας έως Συνολικά Στοιχεία Επιχειρησιακών Προγραμμάτων ΕΣΠΑ, Προγραμμάτων Εδαφικής Ευρωπαϊκής Συνεργασίας & Εθνικού Αποθεματικού Απροβλέπτων Στοιχεία στο σύνολο της χώρας έως 30/06/2013 Είδος Έργων Πλήθος Ενταγμένων Π/Υ Ενταγμένων Νομικές Δεσμεύσεις Ενταγμένων Δαπάνες Ενταγμένων Απορροφητικότητα Συμβασιοποίηση Κανόνας ν+3 ΤΟΜΕΑΚΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ (ΤΕΠ) Σύνολο Έργων ,63% 71,37% 56,93% Έργα Ο.Τ.Α ,35% 38,98% 70,16% ΜΕΡΙΔΙΑ Ο.Τ.Α. 3,96% 15,77% 8,61% 10,61% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ (ΠΕΠ) Σύνολο Έργων ,39% 64,06% 59,93% Έργα Ο.Τ.Α ,96% 40,91% 48,80% ΜΕΡΙΔΙΑ Ο.Τ.Α. 5,73% 20,13% 12,86% 10,47% ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ Σύνολο Έργων ,52% 100,53% 28,37% Έργα Ο.Τ.Α ,22% 99,93% 23,23% ΜΕΡΙΔΙΑ Ο.Τ.Α. 23,30% 20,48% 20,35% 16,67% ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Σύνολο Έργων ,66% 68,47% 57,92% Έργα Ο.Τ.Α ,85% 40,15% 59,41% ΜΕΡΙΔΙΑ Ο.Τ.Α. 4,54% 17,58% 10,31% 10,57% Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 82

83 Πίνακας 3 Ρυθμοί Μεταβολής (Ρ/Μ) περιόδων και Είδος Έργων Συνολικά Στοιχεία Επιχειρησιακών Προγραμμάτων ΕΣΠΑ, Προγραμμάτων Εδαφικής Ευρωπαϊκής Συνεργασίας & Εθνικού Αποθεματικού Απροβλέπτων Συγκριτικά στοιχεία περιόδων - ΡΥΘΜΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ (Ρ/Μ) περιόδων 31/01/2013 και 30/06/2013 Π/Υ Ενταγμένων έργων Νομικές Δεσμεύσεις Ενταγμένων έργων Δαπάνες Ενταγμένων έργων Ρ/Μ Ρ/Μ Ρ/Μ ΤΟΜΕΑΚΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ (ΤΕΠ) Σύνολο Έργων ,92% ,49% ,10% Έργα Ο.Τ.Α ,76% ,29% ,18% ΜΕΡΙΔΙΑ Ο.Τ.Α. 17,68% 15,77% -10,82% 9,24% 8,61% -6,86% 11,05% 10,61% -3,96% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ (ΠΕΠ) Σύνολο Έργων ,75% ,58% ,63% Έργα Ο.Τ.Α ,17% ,66% ,69% ΜΕΡΙΔΙΑ Ο.Τ.Α. 19,86% 20,13% 1,35% 11,70% 12,86% 9,94% 9,23% 10,47% 13,49% ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ Σύνολο Έργων ,74% ,61% ,17% Έργα Ο.Τ.Α ,07% ,99% ,06% ΜΕΡΙΔΙΑ Ο.Τ.Α. 19,49% 20,48% 5,04% 19,37% 20,35% 5,10% 14,00% 16,67% 19,01% ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Σύνολο Έργων ,01% ,47% ,92% Έργα Ο.Τ.Α ,16% ,15% ,41% ΜΕΡΙΔΙΑ Ο.Τ.Α. 18,59% 17,58% -5,46% 10,29% 10,31% 0,20% 10,29% 10,57% 2,78% Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 83

84 Πίνακας 4 Σύγκριση Δεικτών περιόδων και Συνολικά Στοιχεία Επιχειρησιακών Προγραμμάτων ΕΣΠΑ, Προγραμμάτων Εδαφικής Ευρωπαϊκής Συνεργασίας & Εθνικού Αποθεματικού Απροβλέπτων Συγκριτικά στοιχεία περιόδων - ΡΥΘΜΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ (Ρ/Μ) περιόδων 31/01/2013 και 30/06/2013 Είδος Έργων Σύνολο Έργων Έργα Ο.Τ.Α. Σύνολο Έργων Έργα Ο.Τ.Α. Σύνολο Έργων Έργα Ο.Τ.Α. Σύνολο Έργων Έργα Ο.Τ.Α. % Δαπανών επί του Π/Υ Ενταγμένων έργων (απορροφητικότητα) % Νομικών Δεσμεύσεων επί του Π/Υ Ενταγμένων έργων (συμβασιοποίηση) % Δαπανών επί του Π/Υ συμβασιοποιημένων έργων (κανόνας ν+3) Ρ/Μ Ρ/Μ Ρ/Μ ΤΟΜΕΑΚΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ (ΤΕΠ) 35,33% 40,63% 15,00% 64,46% 71,37% 10,72% 54,81% 56,93% 3,87% 22,09% 27,35% 23,81% 33,71% 38,98% 15,63% 65,52% 70,16% 7,08% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ (ΠΕΠ) 36,36% 38,39% 5,58% 60,71% 64,06% 5,52% 59,90% 59,93% 0,05% 16,89% 19,96% 18,18% 35,74% 40,91% 14,47% 47,25% 48,80% 3,28% ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ 26,19% 28,52% 8,90% 100,66% 100,53% -0,13% 26,01% 28,37% 9,07% 18,81% 23,22% 23,44% 100,00% 99,93% -0,07% 18,81% 23,23% 23,50% ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 35,73% 39,66% 11,00% 63,04% 68,47% 8,61% 56,68% 57,92% 2,19% 19,76% 23,85% 20,70% 34,88% 40,15% 15,11% 56,67% 59,41% 4,84% Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 84

85 Πίνακας 5 Πορεία Συνολικά Ενταγμένων Έργων Συνολικά Στοιχεία Επιχειρησιακών Προγραμμάτων : Επιχειρησιακά Προγράμματα ΕΣΠΑ, Προγράμματα Εδαφικής Ευρωπαϊκής Συνεργασίας και Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων Στοιχεία και αναλυτικοί δείκτες στο σύνολο της χώρας έως την Επιχειρησιακά Προγράμματα, Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας, Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων Ε.Π. Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη Ε.Π. Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα Ε.Π. Ψηφιακή Σύγκλιση Ε.Π. Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού Ε.Π. Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση Ε.Π. Διοικητική Μεταρρύθμιση Ε.Π. Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής Συνολικό Κόστος ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤ ΟΣ (Δημόσια Δαπάνη, Άλλοι Εθνικοί Πόροι και Ιδιωτική Συμμετοχή) Δημόσια Δαπάνη ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤ ΟΣ (Κοινοτική Συνδρομή, Εθνική Συμμετοχή και Άλλοι Εθνικοί Πόροι) Πλήθος Έργων/ Υποέργων ΠΟΡΕΙΑ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΕΝΤΑΓΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ Συνολικός Προϋπολογισ μός Ένταξης Νομικές Δεσμεύσεις (Συμβάσεις) Δαπάνες (Απορροφήσεις) % Δαπανών επί του Π/Υ Ενταγμέν ων έργων (απορροφ ητικότητα) % Νομικών Δεσμεύσεων επί του Π/Υ Ενταγμένων έργων (συμβασιοποί ηση) % Δαπανών επί ττου προϋπολογι σμού συμβασιοπο ιημένων έργων (κανόνας ν+3) % Δαπανών ανά Συνολικό Κόστος Προγράμμα τος ,37% 39,25% 57,01% 28,57% 49,88% ,85% 84,05% 58,12% 22,97% 60,48% ,90% 93,07% 63,29% 39,35% 37,82% ,31% 38,36% 71,20% 17,51% 75,41% ,32% 75,21% 54,95% 42,35% 22,92% ,25% 87,06% 46,23% 31,86% 31,08% ,28% 52,37% 54,00% 24,19% 55,20% ,39% 90,14% 65,89% 82,58% -25,34% % υπολοίπου προς συμβασιοποί ηση (στο Συνολικό κόστος) Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 85

86 Συνολικά Στοιχεία Επιχειρησιακών Προγραμμάτων : Επιχειρησιακά Προγράμματα ΕΣΠΑ, Προγράμματα Εδαφικής Ευρωπαϊκής Συνεργασίας και Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων Στοιχεία και αναλυτικοί δείκτες στο σύνολο της χώρας έως την Επιχειρησιακά Προγράμματα, Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας, Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων Σύνολο Τομεακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Π.Ε.Π. Μακεδονίας - Θράκης Π.Ε.Π. Δυτικής Ελλάδας - Πελοποννήσου - Ιονίων Νήσων Π.Ε.Π. Κρήτης & Νήσων Αιγαίου Π.Ε.Π. Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας - Ηπείρου Π.Ε.Π. Αττικής Σύνολο Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Συνολικό Κόστος ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤ ΟΣ (Δημόσια Δαπάνη, Άλλοι Εθνικοί Πόροι και Ιδιωτική Συμμετοχή) Δημόσια Δαπάνη ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤ ΟΣ (Κοινοτική Συνδρομή, Εθνική Συμμετοχή και Άλλοι Εθνικοί Πόροι) Πλήθος Έργων/ Υποέργων ΠΟΡΕΙΑ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΕΝΤΑΓΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ Συνολικός Προϋπολογισ μός Ένταξης Νομικές Δεσμεύσεις (Συμβάσεις) Δαπάνες (Απορροφήσεις) % Δαπανών επί του Π/Υ Ενταγμέν ων έργων (απορροφ ητικότητα) % Νομικών Δεσμεύσεων επί του Π/Υ Ενταγμένων έργων (συμβασιοποί ηση) % Δαπανών επί ττου προϋπολογι σμού συμβασιοπο ιημένων έργων (κανόνας ν+3) % Δαπανών ανά Συνολικό Κόστος Προγράμμα τος ,45% 85,51% 28,59% 20,26% 29,15% ,63% 71,37% 56,93% 28,69% 49,59% ,31% 65,91% 55,09% 34,44% 37,49% ,68% 54,88% 59,55% 32,26% 45,83% ,19% 62,31% 61,29% 40,08% 34,61% ,15% 72,09% 66,79% 43,98% 34,15% ,03% 61,33% 62,00% 24,08% 61,17% ,39% 64,06% 59,93% 32,87% 45,16% % υπολοίπου προς συμβασιοποί ηση (στο Συνολικό κόστος) Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 86

87 Συνολικά Στοιχεία Επιχειρησιακών Προγραμμάτων : Επιχειρησιακά Προγράμματα ΕΣΠΑ, Προγράμματα Εδαφικής Ευρωπαϊκής Συνεργασίας και Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων Στοιχεία και αναλυτικοί δείκτες στο σύνολο της χώρας έως την Επιχειρησιακά Προγράμματα, Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας, Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων ΕΛΛΑΔΑ - ΚΥΠΡΟΣ ΕΛΛΑΔΑ - ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΕΛΛΑΔΑ - ΙΤΑΛΙΑ ΕΛΛΑΔΑ - ΠΓΔΜ ΕΛΛΑΔΑ - ΑΛΒΑΝΙΑ Σύνολο Εδαφικής Συνεργασίας ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ όλων των φορέων Συνολικό Κόστος ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤ ΟΣ (Δημόσια Δαπάνη, Άλλοι Εθνικοί Πόροι και Ιδιωτική Συμμετοχή) Δημόσια Δαπάνη ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤ ΟΣ (Κοινοτική Συνδρομή, Εθνική Συμμετοχή και Άλλοι Εθνικοί Πόροι) Πλήθος Έργων/ Υποέργων ΠΟΡΕΙΑ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΕΝΤΑΓΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ Συνολικός Προϋπολογισ μός Ένταξης Νομικές Δεσμεύσεις (Συμβάσεις) Δαπάνες (Απορροφήσεις) % Δαπανών επί του Π/Υ Ενταγμέν ων έργων (απορροφ ητικότητα) % Νομικών Δεσμεύσεων επί του Π/Υ Ενταγμένων έργων (συμβασιοποί ηση) % Δαπανών επί ττου προϋπολογι σμού συμβασιοπο ιημένων έργων (κανόνας ν+3) % Δαπανών ανά Συνολικό Κόστος Προγράμμα τος ,57% 101,43% 28,17% 12,07% 57,15% ,41% 100,63% 31,21% 14,08% 54,90% ,02% 100,00% 27,02% 5,57% 79,39% ,07% 100,00% 22,07% 40,98% -85,65% ,81% 100,00% 23,81% 40,38% -69,57% ,52% 100,53% 28,37% 11,63% 59,02% ,66% 68,47% 57,92% 30,10% 48,04% % υπολοίπου προς συμβασιοποί ηση (στο Συνολικό κόστος) Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 87

88 Πίνακας 6 Πορεία Ενταγμένων έργων ΟΤΑ Συνολικά Στοιχεία Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Επιχειρησιακά Προγράμματα ΕΣΠΑ, Προγράμματα Εδαφικής Ευρωπαϊκής Συνεργασίας και Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων Στοιχεία και αναλυτικοί δείκτες στο σύνολο της χώρας έως την Επιχειρησιακά Προγράμματα, Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας, Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων Ε.Π. Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη Ε.Π. Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα Ε.Π. Ψηφιακή Σύγκλιση Ε.Π. Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού Ε.Π. Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση Ε.Π. Διοικητική Μεταρρύθμιση Ε.Π. Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής Συνολικό Κόστος ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ (Δημόσια Δαπάνη, Άλλοι Εθνικοί Πόροι και Ιδιωτική Συμμετοχή) Δημόσια Δαπάνη ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ (Κοινοτική Συνδρομή, Εθνική Συμμετοχή και Άλλοι Εθνικοί Πόροι) Πλήθος Έργων/ Υποέργων ΠΟΡΕΙΑ ΕΝΤΑΓΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ Ο.Τ.Α. Συνολικός Προϋπολογισμ ός Ένταξης Νομικές Δεσμεύσεις (Συμβάσεις) Δαπάνες (Απορροφήσεις) % Δαπανών επί του Π/Υ Ενταγμένω ν έργων (απορροφη τικότητα) % Νομικών Δεσμεύσεων επί του Π/Υ Ενταγμένων έργων (συμβασιοποίη ση) % Δαπανών επί του προϋπολογισ μού συμβασιοποιη μένων έργων (κανόνας ν+3) % Δαπανών ανά Συνολικό Κόστος Προγράμματ ος ,94% 25,55% 58,47% 10,89% 81,37% ,00% 0,00% #ΔΙΑΙΡ./0! 0,00% 100,00% ,94% 34,56% 17,19% 0,08% 99,54% ,99% 66,13% 89,21% 1,89% 97,88% ,36% 86,18% 86,28% 13,40% 84,47% ,89% 60,84% 90,22% 0,35% 99,62% ,74% 88,00% 55,38% 4,21% 92,40% ,91% 45,43% 19,61% 0,29% 98,53% % υπολοίπου προς συμβασιοποίησ η (στο Συνολικό κόστος) Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 88

89 Συνολικά Στοιχεία Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Επιχειρησιακά Προγράμματα ΕΣΠΑ, Προγράμματα Εδαφικής Ευρωπαϊκής Συνεργασίας και Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων Στοιχεία και αναλυτικοί δείκτες στο σύνολο της χώρας έως την Επιχειρησιακά Προγράμματα, Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας, Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων Σύνολο Τομεακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Ο.Τ.Α. Π.Ε.Π. Μακεδονίας - Θράκης Π.Ε.Π. Δυτικής Ελλάδας - Πελοποννήσου - Ιονίων Νήσων Π.Ε.Π. Κρήτης & Νήσων Αιγαίου Π.Ε.Π. Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας - Ηπείρου Π.Ε.Π. Αττικής Σύνολο Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Ο.Τ.Α. Συνολικό Κόστος ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ (Δημόσια Δαπάνη, Άλλοι Εθνικοί Πόροι και Ιδιωτική Συμμετοχή) Δημόσια Δαπάνη ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ (Κοινοτική Συνδρομή, Εθνική Συμμετοχή και Άλλοι Εθνικοί Πόροι) Πλήθος Έργων/ Υποέργων ΠΟΡΕΙΑ ΕΝΤΑΓΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ Ο.Τ.Α. Συνολικός Προϋπολογισμ ός Ένταξης Νομικές Δεσμεύσεις (Συμβάσεις) Δαπάνες (Απορροφήσεις) % Δαπανών επί του Π/Υ Ενταγμένω ν έργων (απορροφη τικότητα) % Νομικών Δεσμεύσεων επί του Π/Υ Ενταγμένων έργων (συμβασιοποίη ση) % Δαπανών επί του προϋπολογισ μού συμβασιοποιη μένων έργων (κανόνας ν+3) % Δαπανών ανά Συνολικό Κόστος Προγράμματ ος ,00% 100,00% 0,00% 0,00% 99,98% ,35% 38,98% 70,16% 3,05% 95,66% ,70% 39,53% 39,71% 2,98% 92,49% ,17% 32,96% 36,91% 3,46% 90,63% ,53% 36,27% 56,61% 6,14% 89,16% ,06% 49,90% 58,24% 4,64% 92,03% ,34% 50,04% 58,63% 2,47% 95,79% ,96% 40,91% 48,80% 3,44% 92,95% % υπολοίπου προς συμβασιοποίησ η (στο Συνολικό κόστος) Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 89

90 Συνολικά Στοιχεία Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Επιχειρησιακά Προγράμματα ΕΣΠΑ, Προγράμματα Εδαφικής Ευρωπαϊκής Συνεργασίας και Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων Στοιχεία και αναλυτικοί δείκτες στο σύνολο της χώρας έως την Επιχειρησιακά Προγράμματα, Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας, Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων ΕΛΛΑΔΑ - ΚΥΠΡΟΣ ΕΛΛΑΔΑ - ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΕΛΛΑΔΑ - ΙΤΑΛΙΑ ΕΛΛΑΔΑ - ΠΓΔΜ ΕΛΛΑΔΑ - ΑΛΒΑΝΙΑ Σύνολο Εδαφικής Συνεργασίας ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ στους Ο.Τ.Α. Συνολικό Κόστος ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ (Δημόσια Δαπάνη, Άλλοι Εθνικοί Πόροι και Ιδιωτική Συμμετοχή) Δημόσια Δαπάνη ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ (Κοινοτική Συνδρομή, Εθνική Συμμετοχή και Άλλοι Εθνικοί Πόροι) Πλήθος Έργων/ Υποέργων ΠΟΡΕΙΑ ΕΝΤΑΓΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ Ο.Τ.Α. Συνολικός Προϋπολογισμ ός Ένταξης Νομικές Δεσμεύσεις (Συμβάσεις) Δαπάνες (Απορροφήσεις) % Δαπανών επί του Π/Υ Ενταγμένω ν έργων (απορροφη τικότητα) % Νομικών Δεσμεύσεων επί του Π/Υ Ενταγμένων έργων (συμβασιοποίη ση) % Δαπανών επί του προϋπολογισ μού συμβασιοποιη μένων έργων (κανόνας ν+3) % Δαπανών ανά Συνολικό Κόστος Προγράμματ ος ,18% 100,00% 13,18% 1,23% 90,69% ,34% 99,88% 29,38% 3,51% 88,07% ,65% 100,00% 15,65% 0,05% 99,66% ,42% 100,00% 20,42% 11,00% 46,13% ,00% 100,00% 0,00% 0,00% 74,71% ,22% 99,93% 23,23% 1,94% 91,66% ,85% 40,15% 59,41% 3,18% 94,64% % υπολοίπου προς συμβασιοποίησ η (στο Συνολικό κόστος) Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 90

91 Πίνακας 7 Έργα ΟΤΑ: Υπόλοιπα προς Υλοποίηση ΥΠΟΛΟΙΠΑ προς υλοποίηση για τα ΕΡΓΑ Ο.Τ.Α. Επιχειρησιακά Προγράμματα Ε.Π. Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη Ε.Π. Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα Υπόλοιπο προς συμβασιοποίηση ( ) % υπολοίπου προς συμβασιοποίηση (στον Π/Υ ενταγμένων έργων) Υπόλοιπο προς απορρόφηση ( ) στο συμβασιοποιημένο Π/Υ ,45% ,53% % υπολοίπου προς απορρόφηση (στον συμβασιοποιημένο Π/Υ) ,00% 0 #ΔΙΑΙΡ./0! ,44% ,81% Ε.Π. Ψηφιακή Σύγκλιση ,87% ,79% Ε.Π. Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού Ε.Π. Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση ,82% ,72% ,16% ,78% Ε.Π. Διοικητική Μεταρρύθμιση ,00% ,62% Ε.Π. Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής Ε.Π. Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων Σύνολο Τομεακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων O.T.A ,57% ,39% 0 0,00% ,00% ,02% ,84% Π.Ε.Π. Μακεδονίας - Θράκης ,47% ,29% Π.Ε.Π. Δυτικής Ελλάδας - Πελοποννήσου - Ιονίων Νήσων ,04% ,09% Π.Ε.Π. Κρήτης & Νήσων Αιγαίου ,73% ,39% Π.Ε.Π. Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας - Ηπείρου ,10% ,76% Π.Ε.Π. Αττικής ,96% ,37% Σύνολο Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων O.T.A ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ O.T.A ,09% ,20% ,85% ,59% Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 91

92 Πίνακας 8 Ενταγμένα Έργα ΟΤΑ ανά Περιφέρεια ΕΝΤΑΓΜΕΝΑ ΕΡΓΑ με ΤΕΛΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟΥΧΟ ΟΤΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Έως ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΛΗΘΟΣ Π/Υ ΝΟΜ.ΔΕΣΜ. ΔΑΠΑΝΕΣ Πολλές Περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης Κεντρικής Μακεδονίας Δυτικής Μακεδονίας Ηπείρου Θεσσαλίας Ιονίων Νήσων Δυτικής Ελλάδας Στερεάς Ελλάδας Αττικής Πελοπννήσου Βορείου Αιγαίου Νοτίου Αιγαίου Κρήτης Σύνολο Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 92

93 10 Παράρτημα Β Αναλυτική Παρουσίαση Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων ΠΕΠ «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ - ΘΡΑΚΗΣ» Οι τρεις περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας, στις οποίες αφορά το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Μακεδονίας Θράκης, αποτελούν ένα διευρυμένο οικονομικό χώρο, με γεωγραφικά πλεονεκτήματα και πλούσια προσφορά ενδογενούς αναπτυξιακού δυναμικού. Στα πλαίσια της περιόδου , ο σχεδιασμός του ΠΕΠ αντανακλά μια σύνθετη αναπτυξιακή στρατηγική η οποία στηρίζεται στις εξής δύο επιλογές: στην αξιοποίηση του συνόλου των ενδογενών αναπτυξιακών χαρακτηριστικών και στην αξιοποίηση της γεωγραφικής θέσης της Περιφέρειας. Το πρόγραμμα έχει προϋπολογισμό 4,2 δις. Από την αρχή της υλοποίησης του προγράμματος, έως τις για τους ΟΤΑ, έχουν ενταχθεί 704 έργα, προϋπολογισμού 1,02 δις, οι νομικές δεσμεύσεις ανέρχονται σε 405 εκ. και οι δαπάνες σε 161 εκ.. Αντίστοιχα για το σύνολο των έργων του ΠΕΠ Μακεδονία - Θράκη, έχουν ενταχθεί έργα, προϋπολογισμού εκ., με νομικές δεσμεύσεις εκ. και δαπάνες εκ.. Μακεδονία - Θράκη Πλήθος Έργων ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 56:Πλήθος έργων στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο ΠΕΠ «Μακεδονίας Θράκης» Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 93

94 Εκατομμύρια Έκθεση Προόδου Επιχειρησιακών Προγραμμάτων από την Μακεδονία - Θράκη Π/Υ Νομικές Δεσμεύσεις Δαπάνες ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 57: Οικονομικά Στοιχεία στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο ΠΕΠ «Μακεδονίας Θράκης» Όσον αφορά στους δείκτες του ΠΕΠ «Μακεδονίας Θράκης», ο δείκτης της απορροφητικότητας αγγίζει το 15,70% του προϋπολογισμού των ενταγμένων έργων ΟΤΑ στο Ε.Π, ενώ για το σύνολο των έργων το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει το 36,31%. Ανάλογη εικόνα καταγράφεται και για τον δείκτη συμβασιοποίησης, 39,53% για τα έργα Ο.Τ.Α και 65,91% για το σύνολο των έργων. Ο δείκτης που προσεγγίζει την εφαρμογή του κανόνα «ν+3» (δαπάνες/συμβασιοποιημένα έργα) παρουσιάζεται για την Αυτοδιοίκηση με ποσοστό 39,71% έναντι 55,09% για το σύνολο των έργων. Μακεδονία - Θράκη 80% 60% 40% 20% 15,70% 36,31% 65,91% 39,53% 39,71% 55,09% 0% Απορροφητικότητα Συμβασιοποίηση Κανόνας ν+3 ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 58: Ποσοστά στο ΠΕΠ «Μακεδονίας Θράκης» Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 94

95 10.2 ΠΕΠ. «ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ» Οι τρεις περιφέρειες Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου και Ιονίων Νήσων, στις οποίες αφορά το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δυτικής Ελλάδας - Πελοποννήσου Ιονίων Νήσων παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις, οι οποίες συνδέονται με διάφορους παράγοντες αλλά μοιράζονται και κοινά σημεία. Τα χαρακτηριστικά της χωρικής ενότητας Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου και Ιονίων Νήσων τεκμηριώνουν την ανάγκη άρθρωσης μιας αναπτυξιακής στρατηγικής η οποία θα συμβάλλει στη μεγέθυνση της οικονομίας στην περιοχή προγραμματισμού και στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων και των τριών Περιφερειών. Συνεπώς, στα πλαίσια της περιόδου , ο σχεδιασμός του ΠΕΠ αποσκοπεί στην διεύρυνση των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της, στην επιτάχυνση του ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης και κοινωνικής ανάπτυξης, στην αύξηση της παραγωγικότητας και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών της χωρικής ενότητας με γνώμονα την αειφόρο ανάπτυξη. Το πρόγραμμα έχει προϋπολογισμό 1,315 δις. Στο παρακάτω διάγραμμα διαφαίνεται ότι, έως τις έχουν ενταχθεί έργα με προϋπολογισμό εκ.. Το ύψος του προϋπολογισμού των συμβάσεων που έχουν υπογραφεί (νομικές δεσμεύσεις) ανέρχεται σε 874 εκατ. και οι δαπάνες είναι 521 εκ.. Για τους ΟΤΑ το πλήθος έργων είναι 257 με προϋπολογισμό 459 εκ., νομικές δεσμεύσεις 151 εκ. και δαπάνες 56 εκατ.. Δυτική Ελλάδα - Πελοπόννησος - Ιόνιοι Νήσοι Πλήθος Έργων ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 59: Πλήθος έργων στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο ΠΕΠ «Δυτικής Ελλάδας- Πελοποννήσου Ιονίων Νήσων» Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 95

96 Εκατομμύρια Έκθεση Προόδου Επιχειρησιακών Προγραμμάτων από την Δυτική Ελλάδα - Πελοπόννησος - Ιόνιοι Νήσοι Π/Υ Νομικές Δεσμεύσεις Δαπάνες ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 60: Οικονομικά Στοιχεία στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο ΠΕΠ «Δυτικής Ελλάδας- Πελοποννήσου Ιονίων Νήσων» Όσον αφορά στους δείκτες του ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας Πελοποννήσου Ιονίων Νήσων, ο δείκτης της απορροφητικότητας αγγίζει το 12,17% του προϋπολογισμού των ενταγμένων έργων ΟΤΑ στο Ε.Π και το 32,68% για το σύνολο των έργων. Ανάλογη εικόνα καταγράφεται και για τον δείκτη συμβασιοποίησης, 32,96% για τα έργα Ο.Τ.Α και 54,88% για το σύνολο των έργων. Ο δείκτης που προσεγγίζει την εφαρμογή του κανόνα «ν+3» (δαπάνες/συμβασιοποιημένα έργα) παρουσιάζεται για την Αυτοδιοίκηση με ποσοστό 36,91% έναντι 59,55% για το σύνολο των έργων. Δυτική Ελλάδα - Πελοπόννησος - Ιόνιοι Νήσοι 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 54,88% 59,55% 32,68% 32,96% 36,91% 12,17% Απορροφητικότητα Συμβασιοποίηση Κανόνας ν+3 ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 61: Ποσοστά στο ΠΕΠ «Δυτικής Ελλάδας- Πελοποννήσου Ιονίων Νήσων» Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 96

97 10.3 ΠΕΠ. «ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ ΝΗΣΩΝ ΑΙΓΑΙΟΥ» Οι τρεις περιφέρειες Κρήτης, Βόρειου Αιγαίου και Νότιου Αιγαίου στις οποίες αφορά το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κρήτης και Νήσων Αιγαίου διαθέτουν πλούσιο περιβάλλον, τουριστικούς πόρους για την προσέλκυση υψηλής ποιότητας τουρισμού, σημαντικές υποδομές για διεθνείς συνδέσεις, καθώς και διακεκριμένα ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια. Συνεπώς, στα πλαίσια της περιόδου , ο σχεδιασμός του ΠΕΠ για έργα και ενισχύσεις στην περιοχή αποσκοπεί: στη διαφοροποίηση της οικονομικής βάσης του τουριστικού τομέα, στην παροχή καλύτερων υποδομών, στην προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης, στην παροχή υποδομών περιβάλλοντος, προστασίας της φύσης και σωστής διαχείρισης των φυσικών πόρων, στην ανάδειξη της φυσικής και της πολιτιστικής κληρονομιάς, στην προώθηση της ψηφιακής σύγκλισης και της επιχειρηματικότητας και στην καταπολέμηση των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων. Το πρόγραμμα έχει προϋπολογισμό 1,325 δις Στους ΟΤΑ έχουν ενταχθεί 480 έργα, προϋπολογισμού 526 εκ.. Οι Συμβάσεις ανέρχονται σε 191 εκ. και οι δαπάνες σε 108 εκ.. Αντίστοιχα για το σύνολο των έργων το πλήθος είναι προϋπολογισμού εκ. με νομικές δεσμεύσεις εκ. και δαπάνες 705 εκ.. Κρήτη & Νήσοι Αιγαίου Πλήθος Έργων ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 62:Πλήθος έργων στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο ΠΕΠ «Κρήτης και Νήσων Αιγαίου» Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 97

98 Εκατομμύρια Έκθεση Προόδου Επιχειρησιακών Προγραμμάτων από την Κρήτη & Νήσοι Αιγαίου Π/Υ Νομικές Δεσμεύσεις Δαπάνες ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 63:Οικονομικά Στοιχεία στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο ΠΕΠ «Κρήτης και Νήσων Αιγαίου» Οι δείκτες για τους ΟΤΑ, όσον αφορά στην απορροφητικότητα, την συμβασιοποίηση και τον κανόνα ν+3 ανέρχονται σε 20,53%, 36,27% και 56,61% αντίστοιχα. Ενώ για το σύνολο των έργων σε 38,19%, 62,31% και 61,29%. 70% 60% Κρήτη & Νήσοι Αιγαίου 62,31% 61,29% 56,61% 50% 40% 38,19% 36,27% 30% 20% 20,53% 10% 0% Απορροφητικότητα Συμβασιοποίηση Κανόνας ν+3 ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 64: Ποσοστά στο ΠΕΠ «Κρήτης και Νήσων Αιγαίου» Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 98

99 10.4 ΠΕΠ. «ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ» Οι τρεις περιφέρειες Θεσσαλίας, Στερεάς Ελλάδας και Ηπείρου, στις οποίες αφορά το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας - Ηπείρου, αντιμετωπίζουν κοινά προβλήματα που επιτρέπουν τη σύνθεση μιας ενιαίας στρατηγικής με κοινούς στόχους για το σύνολο της χωρικής ενότητας Θεσσαλίας, Στερεάς Ελλάδας και Ηπείρου. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι και οι τρεις περιφέρειες αντιμετωπίζουν σε σημαντικό βαθμό τα προβλήματα τα οποία συνθέτουν εν πολλοίς την εικόνα της αναπτυξιακής υστέρησης του Ελληνικού χώρου εκτός των μητροπολιτικών περιοχών. Συνεπώς, στα πλαίσια της περιόδου , ο σχεδιασμός του ΠΕΠ αποσκοπεί: στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, της εξωστρέφειας, της ποιότητας και της καινοτομικής ικανότητας των επιχειρήσεων στη βελτίωση της προσπελασιμότητας στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού στην αειφορική διαχείριση του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων στην ενίσχυση της ενδοπεριφερειακής οικονομικής και κοινωνικής συνοχής στην ενίσχυση της διαπεριφερειακής συνεργασίας στην αξιοποίηση του τουρισμού και του πολιτισμού για τη βιώσιμη ανάπτυξη στην προώθηση της ψηφιακής σύγκλισης. Το πρόγραμμα έχει προϋπολογισμό 1,8 δις. Στο παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζεται ότι, έχουν ενταχθεί έργα με προϋπολογισμό εκ.. Το ύψος του προϋπολογισμού των συμβάσεων που έχουν υπογραφεί (νομικές δεσμεύσεις) ανέρχεται σε εκ. και οι δαπάνες είναι εκ.. Για τους ΟΤΑ το πλήθος έργων είναι 383 με προϋπολογισμό 381 εκ., νομικές δεσμεύσεις 190 εκ. και δαπάνες 111 εκ.. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 99

100 Εκατομμύρια Έκθεση Προόδου Επιχειρησιακών Προγραμμάτων από την Θεσσαλία - Στερεά Ελλάδα - Ήπειρος Πλήθος Έργων ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 65:Πλήθος έργων στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο ΠΕΠ «Θεσσαλίας Στερεάς Ελλάδας Ηπείρου» 2500 Θεσσαλία - Στερεά Ελλάδα - Ήπειρος Π/Υ Νομικές Δεσμεύσεις Δαπάνες ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 66:Οικονομικά Στοιχεία στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο ΠΕΠ «Θεσσαλίας Στερεάς Ελλάδας Ηπείρου» Όσον αφορά στους ΟΤΑ, ο δείκτης της απορροφητικότητας αγγίζει το 29,06% του προϋπολογισμού των ενταμένων έργων και το 48,15% για το σύνολο των έργων. Ανάλογη εικόνα καταγράφεται και για τον δείκτη συμβασιοποίησης, 49,90% για τα έργα Ο.Τ.Α και 72,09% για το σύνολο των έργων. Ο Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 100

101 δείκτης που προσεγγίζει την εφαρμογή του κανόνα «ν+3» (δαπάνες/συμβασιοποιημένα έργα) παρουσιάζεται για την Αυτοδιοίκηση με ποσοστό 58,24% έναντι 66,79% για το σύνολο των έργων. 80% 70% 60% 50% Θεσσαλία - Στερεά Ελλάδα - Ήπειρος 72,09% 58,24% 48,15% 49,90% 66,79% 40% 30% 29,06% 20% 10% 0% Απορροφητικότητα Συμβασιοποίηση Κανόνας ν+3 ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 67: Ποσοστά στο ΠΕΠ «Θεσσαλίας Στερεάς Ελλάδας Ηπείρου» Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 101

102 10.5 ΠΕΠ. «ΑΤΤΙΚΗΣ» Η Περιφέρεια Αττικής στην οποία αφορά το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αττικής, διαθέτει δύο σημαντικά χαρακτηριστικά τα οποία είναι ότι: αποτελεί το πρώτο μητροπολιτικό κέντρο της χώρας και η γεωγραφική της θέση που χαρακτηρίζεται από την κεντροβαρικότητα της έναντι των υφιστάμενων και υπό δημιουργία αναπτυξιακών υποδομών της χώρας. Η «μητροπολιτική» λειτουργία του αστικού κέντρου της Αθήνας σε εθνική κλίμακα, στηρίζεται στα καταλυτικά για όλη τη χώρα μεγέθη της μεταποίησης, των υπηρεσιών και των σχετικών υποδομών. Συνεπώς, στα πλαίσια της περιόδου , ο σχεδιασμός του ΠΕΠ αποσκοπεί στην ενίσχυση του διεθνούς ρόλου της Περιφέρειας Αττικής ως Ευρωπαϊκής Μητρόπολης στο χώρο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Μεσογείου. Το πρόγραμμα έχει προϋπολογισμό 3,561 δις. Στους ΟΤΑ έχουν ενταχθεί 326 έργα, προϋπολογισμού 447 εκ.. Οι Συμβάσεις ανέρχονται σε 224 εκ. και οι δαπάνες σε 131 εκ.. Αντίστοιχα, για το σύνολο των έργων το πλήθος είναι προϋπολογισμού εκ. με νομικές δεσμεύσεις εκ. και δαπάνες εκ.. Αττική Πλήθος Έργων ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 68:Πλήθος έργων στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο ΠΕΠ «Αττικής» Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 102

103 Εκατομμύρια Έκθεση Προόδου Επιχειρησιακών Προγραμμάτων από την Αττική Π/Υ Νομικές Δεσμεύσεις Δαπάνες ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 69:Οικονομικά Στοιχεία στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο ΠΕΠ «Αττικής» Οι δείκτες για τους ΟΤΑ, όσον αφορά στην απορροφητικότητα, την συμβασιοποίηση και τον κανόνα ν+3 ανέρχονται σε 29,34%, 50,04%, και 58,63% αντίστοιχα. Ενώ, για το σύνολο των έργων ανέρχονται σε 38,03%, 61,33%, 62 %. 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 29,34% 38,03% Αττική 61,33% 62,00% 58,63% 50,04% 0% Απορροφητικότητα Συμβασιοποίηση Κανόνας ν+3 ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 70: Ποσοστά στο ΠΕΠ «Αττικής» Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 103

104 11 Παράρτημα Γ Αναλυτική Παρουσίαση Τομεακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Αναλυτικά εξετάζονται τα Προγράμματα: Ε.Π. Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη Ε.Π. Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα Ε.Π. Ψηφιακή Σύγκλιση Ε.Π. Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού Ε.Π. Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση Ε.Π. Διοικητική Μεταρρύθμιση Ε.Π. Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής Ε.Π. Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων 11.1 Ε.Π. «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» Ο συνολικός προϋπολογισμός του Επιχειρησιακού Προγράμματος ανέρχεται σε ΕΥΡΩ, εκ των οποίων ΕΥΡΩ αντιστοιχεί σε κοινοτική συνδρομή και ΕΥΡΩ σε εθνική συμμετοχή. Επιπλέον του ποσού αυτού, εκτιμάται ότι θα διατεθούν εθνικοί πόροι ύψους ΕΥΡΩ για την κάλυψη δαπανών των έργων, που δεν συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ, όπως απαλλοτριώσεις (μεγαλύτερες από κάποιο ποσοστό του κόστους του έργου), προβλεπόμενα έσοδα, κλπ. Το σύνολο των ανωτέρω ποσών υπολογίζεται να ανέλθει στα ΕΥΡΩ. 1. Διατύπωση των στρατηγικών, γενικών στόχων και αξόνων προτεραιότητας του ΕΠ. Ο Στρατηγικός Στόχος για τον Τομέα Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης κατά την Περίοδο είναι: Η Προστασία, Αναβάθμιση και Αειφόρος Διαχείριση του Περιβάλλοντος ώστε να Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 104

105 αποτελέσει το υπόβαθρο για την προστασία της δημόσιας υγείας, την άνοδο της ποιότητας ζωής των πολιτών καθώς και βασικό παράγοντα βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Η στρατηγική του Προγράμματος, κυρίως, εστιάζει στην προσπάθεια ενσωμάτωσης των κοινοτικών οδηγιών σχετικά με τα αστικά λύματα και τα αστικά στερεά απόβλητα την εφαρμογή της οδηγίας 60/2000, την προώθηση των πράσινων μεταφορών και την κατασκευή αντιπλημμυρικών υποδομών και υποδομών ύδρευσης. Η στρατηγική του Προγράμματος αναλύεται σε επτά βασικές στρατηγικές προτεραιότητες/επιλογές: 1. Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος - Ενίσχυση «Πράσινων» Μεταφορών - Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής - Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. (Άξονες Προτεραιότητας 1 και 6) 2. Προστασία και διαχείριση υδατικών πόρων. (Άξονες Προτεραιότητας 2 και 7) 3. Πρόληψη, αντιμετώπιση και διαχείριση περιβαλλοντικών κινδύνων. (Άξονες Προτεραιότητας 3 και 8) 4. Προστασία εδαφικών συστημάτων και διαχείριση στερεών αποβλήτων. (Άξονας Προτεραιότητας 4) 5. Προστασία Φύσης και Βιοποικιλότητας. (Άξονας Προτεραιότητας 9) 6. Ανάπτυξη Θεσμών και Μηχανισμών για αποτελεσματική άσκηση περιβαλλοντικής πολιτικής και ευαισθητοποίησης των πολιτών. (Άξονας Προτεραιότητας 10) 7. Τεχνική Βοήθεια (Άξονες Προτεραιότητας 5 και 11) Αναλυτικά οι γενικοί στόχοι που διατυπώνονται είναι: ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ 1 Η Αειφορική Διαχείριση των περιβαλλοντικών μέσων, του φυσικού αποθέματος και των Αστικών Κέντρων (Έδαφος, Υδατικό Περιβάλλον, Ατμόσφαιρα, Φύση). ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ 2 Η Βελτίωση της αποτελεσματικότητας της Δημόσιας Διοίκησης στο σχεδιασμό και την εφαρμογή περιβαλλοντικής πολιτικής και η βελτίωση της απόκρισης της Κοινωνίας και των Πολιτών σε θέματα Περιβαλλοντικής Προστασίας. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 105

106 2. Άξονες Προτεραιότητας συνοπτικό περιεχόμενο, κύρια έργα/δράσεις. Για την επίτευξη των γενικών στόχων του παρόντος Επιχειρησιακού Προγράμματος, διαμορφώνονται διακριτοί τομείς παρέμβασης, που οργανώνονται επιχειρησιακά σε δύο Ομάδες Αξόνων Προτεραιότητας (Α και Β), μια για κάθε ένα από τα Κοινοτικά Ταμεία που χρηματοδοτούν το ΕΠ, το Ταμείο Συνοχής και το ΕΤΠΑ αντίστοιχα. Οι Άξονες διαμορφώνονται έτσι ώστε να περιλαμβάνουν δράσεις που συμβάλλουν στην επίτευξη των τεθέντων γενικών στόχων. Διαμορφώνονται έτσι οι παρακάτω Άξονες Προτεραιότητας: Για κάθε Άξονα Προτεραιότητας έχουν ορισθεί ειδικοί στόχοι. ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΟΜΑΔΑΣ Α - ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΑΜΕΙΟ ΣΥΝΟΧΗΣ Α1. Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος & Αστικές Μεταφορές - Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής - Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Α2. Προστασία και Διαχείριση Υδατικών Πόρων Α3. Πρόληψη & Αντιμετώπιση Περιβαλλοντικού Κινδύνου Α4. Προστασία Εδαφικών Συστημάτων - Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΟΜΑΔΑΣ Β - ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΑΠΟ ΕΤΠΑ Β1. Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος - Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής Β2. Προστασία & Διαχείριση Υδατικών Πόρων Β3. Πρόληψη & Αντιμετώπιση Περιβαλλοντικού Κινδύνου Β4. Προστασία Φυσικού Περιβάλλοντος & Βιοποικιλότητας Β5. Θεσμοί & Μηχανισμοί Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 106

107 ΠΟΡΕΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ Ε.Π. «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» Από το σύνολο των φορέων υλοποίησης, έως τις έχουν ενταχθεί έργα με προϋπολογισμό εκ.. Οι νομικές δεσμεύσεις των ενταγμένων πράξεων αντιστοιχούν σε ποσό εκ., ενώ οι δαπάνες ανέρχονται σε 939 εκ.. Για τους ΟΤΑ, σε απόλυτα μεγέθη η πορεία υλοποίησης του Ε.Π «Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη» έχει ως εξής: Τα έργα που έχουν ενταχθεί ανέρχονται σε 725 ο προϋπολογισμός των ενταγμένων πράξεων ανέρχεται στα εκ., οι νομικές δεσμεύσεις των ενταγμένων Πράξεων ανέρχονται στα 612 εκ., οι δηλωθείσες δαπάνες ανέρχονται στα 358 εκ.. Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη Πλήθος Έργων ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 71:Πλήθος έργων στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο E.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 107

108 Εκατομμύρια Έκθεση Προόδου Επιχειρησιακών Προγραμμάτων από την Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη Π/Υ Νομικές Δεσμεύσεις Δαπάνες ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 72:Οικονομικά Στοιχεία στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο E.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» Ο δείκτης της απορροφητικότητας αγγίζει το 22,37% του προϋπολογισμού των συνολικών έργων ενώ το 14,94% των ενταγμένων έργων Ο.Τ.Α. Καλύτερη εικόνα καταγράφεται για τον δείκτη συμβασιοποίησης, 25,55% για τα έργα Ο.Τ.Α και 39,25% για το σύνολο των έργων. Ο δείκτης που προσεγγίζει την εφαρμογή του κανόνα «ν+3» (δαπάνες/συμβασιοποιημένα έργα) παρουσιάζεται καλύτερος για την Αυτοδιοίκηση με ποσοστό 58,47% έναντι 57,01% για το σύνολο των έργων. Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 58,47% 57,01% 39,25% 22,37% 25,55% 14,94% Απορροφητικότητα Συμβασιοποίηση Κανόνας ν+3 ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 73: Ποσοστά στο Σύνολο των Έργων του E.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 108

109 ΠΟΡΕΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ Ε.Π. «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΚΧΩΡΗΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΑ Π.Ε.Π. ΈΡΓΩΝ ΟΤΑ Το Πρόγραμμα, ενώ χρηματοδοτικά εστιάζεται στις 8 Περιφέρειες Αμιγούς Στόχου Σύγκλισης, ενσωματώνει αναπτυξιακή και χωρική / περιφερειακή διάσταση και εξειδίκευση των αναπτυξιακών παρεμβάσεων στον χώρο των ΤΠΕ και στις 13 Περιφέρειες της χώρας, μέσω της διαδικασίας εκχώρησης αρμοδιοτήτων διαχείρισης για κατηγορίες πράξεων περιβάλλοντος εθνικής εμβέλειας οι οποίες περιλαμβάνονται σε Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα που αφορούν στις 5 Περιφέρειες Μεταβατικής Στήριξης. Το ΕΠ «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» παρεμβαίνει στις ελληνικές περιφέρειες ως εξής: Συγχρηματοδοτείται από το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής. Μέσω του ΕΤΠΑ υλοποιούνται παρεμβάσεις αποκλειστικά στις 8 περιφέρειες αμιγούς στόχου σύγκλισης, ενώ μέσω του Ταμείου Συνοχής θα συγχρηματοδοτηθούν και θα υλοποιηθούν παρεμβάσεις σε όλες τις περιφέρειες της χώρας. Ειδικότερα για τα μεγάλα έργα/έργα μεγάλης κλίμακας στους τομείς περιβάλλοντος, η γενική κατεύθυνση είναι να συμπεριληφθούν στα αντίστοιχα τομεακά προγράμματα. Δεδομένου, ωστόσο, του περιορισμού για τις περιφέρειες μεταβατικής στήριξης, σε συνδυασμό με την περιορισμένη επάρκεια των πόρων του Ταμείου Συνοχής που παρεμβαίνει και στις 13 περιφέρειες, προτείνεται η συμπερίληψη περιορισμένου αριθμού (2-4) μεγάλων έργων κάποιων περιφερειών μεταβατικής στήριξης στα αντίστοιχα ΠΕΠ (Στις περιπτώσεις αυτές είναι δυνατή η εκχώρηση της διαχείρισης από τις ΕΥΔ των οικείων ΠΕΠ στις ΕΥΔ των σχετικών τομεακών ΕΠ). Οι ανάγκες των περιφερειών μεταβατικής στήριξης, δηλαδή των τριών περιφερειών phasing out και των δύο περιφερειών phasing in, στον τομέα Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης, καλύπτονται εξ ολοκλήρου από τα αντίστοιχα ΠΕΠ, σε στενή συνεργασία με τους αντίστοιχους φορείς χάραξης πολιτικής. Επίσης, στις 5 περιφέρειες μεταβατικής στήριξης, (λόγω της ετήσιας απομείωσης της Κοινοτικής συνδρομής) πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή κατά την αξιολόγηση της πορείας των έργων τους μιας και ενδεχομένως να ισχύει η διαδικασία της εμπροσθοβαρούς απορρόφησης των πόρων τους. Αυτό σημαίνει ότι τα έργα τους πρέπει να παρουσιάσουν σε μικρό χρονικό διάστημα συμβασιοποίηση και απορρόφηση σε αντίθεση με τα έργα των 8 Περιφερειών αμιγούς στόχου σύγκλισης όπου είναι αναγκαίο ένα χρονικό διάστημα για την ωρίμανση και δημοπράτηση των έργων. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 109

110 Στα παρακάτω διαγράμματα παρουσιάζεται η τρέχουσα πρόοδος του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη» και η τρέχουσα πρόοδος των εκχωρήσεων από το κάθε Π.Ε.Π για τα έργα Ο.Τ.Α με περίοδο αναφοράς την Η βάση υπολογισμού είναι ο Προϋπολογισμός των ενταγμένων έργων στα Προγράμματα. Η πορεία υλοποίησης για το Ε.Π «Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη» έχει παρουσιαστεί στην παραπάνω ενότητα. Για το σύνολο των Π.Ε.Π. το πλήθος των έργων ανέρχεται σε και ο προϋπολογισμός σε εκ., ενώ οι νομικές δεσμεύσεις σε εκ. και οι δαπάνες σε 772 εκ.. Το πλήθος των έργων για το Τ.Ε.Π. «Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη» ανέρχεται σε 1.254, ο προϋπολογισμός σε 4,1 δις, οι νομικές δεσμεύσεις σε 1,6 δις και οι δαπάνες σε 939 εκ.. Αντίστοιχα, το πλήθος των έργων για το Τ.Ε.Π. «Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη» για τους ΟΤΑ ανέρχεται σε 725 και ο προϋπολογισμός σε εκ., ενώ οι νομικές δεσμεύσεις σε 612 εκ. και οι δαπάνες σε 358 εκ.. Για το σύνολο των Π.Ε.Π. για τους ΟΤΑ το πλήθος των έργων ανέρχεται σε 694, ο προϋπολογισμός σε εκ., οι νομικές δεσμεύσεις σε 376εκ. και οι δαπάνες σε 178 εκ.. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 110

111 Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη - ΟΤΑ Πλήθος Έργων Διάγραμμα 74:Πλήθος Έργων στο Σύνολο ΕΠ «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» και των εκχωρήσεων ΠΕΠ έργων OTA Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 111

112 Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη - ΟΤΑ Δαπάνες Δεσμεύσεις Π/Υ Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη Αττική Θεσσαλία - Στερεά Ελλάδα - Ήπειρος Κρήτη & Νήσοι Αιγαίου Δυτική Ελλάδα - Πελοπόννησος - Ιόνιοι Νήσοι Μακεδονία - Θράκη Εκατομμύρια Διάγραμμα 75:Οικονομικά Στοιχεία στο Σύνολο ΕΠ «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» και των εκχωρήσεων ΠΕΠ έργων OTA Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 112

113 Συμπεράσματα: 1. Συγκρίνοντας τον προϋπολογισμό των ενταγμένων έργων στο Ε.Π «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» με τον αντίστοιχο των Εκχωρήσεων στα Π.Ε.Π παρατηρείται ότι το Τομεακό υπερισχύει. 2. Παρά το γεγονός ότι το Τομεακό παρουσιάζει μεγαλύτερο Π/Υ από τις Εκχωρήσεις, οι δεύτερες βρίσκονται πολύ κοντά στο ΤΕΠ όσον αφορά στην υπογραφή νομικών δεσμεύσεων και στις πραγματοποιηθείσες δαπάνες. Πιθανώς, η μέχρι τώρα καλύτερη εικόνα των δεικτών στα Π.Ε.Π να οφείλεται στο γεγονός ότι οι 5 περιφέρειες μεταβατικής στήριξης (στόχου 2), λόγω της ετήσιας απομείωσης της Κοινοτικής συνδρομής ακολουθούν τη διαδικασία της εμπροσθοβαρούς απορρόφησης των πόρων τους. Αυτό σημαίνει ότι τα έργα τους πρέπει να παρουσιάσουν σε μικρό χρονικό διάστημα συμβασιοποίηση και απορρόφηση σε αντίθεση με τα έργα των 8 Περιφερειών αμιγούς στόχου σύγκλισης (τα οποία είναι ενταγμένα στο Τομεακό) όπου είναι αναγκαίο ένα χρονικό διάστημα για την ωρίμανση και δημοπράτηση των έργων. Όμως, η αύξηση πλέον της κοινοτικής χρηματοδότησης κατά 10%, επέφερε για τις Περιφέρεις του στόχου 1 μείωση της ίδιας συμμετοχής από 9,75% σε 3,25%. Αυτό δεν εφαρμόζεται στα έργα του στόχου 2 όπου παραμένει η ίδια συμμετοχή στο 9,75%. Άρα θα περίμενε κάποιος τα έργα των Ο.Τ.Α. που είναι ενταγμένα στο ΕΠΠΕΡΑΑ να παρουσιάζουν καλύτερη εικόνα, χωρίς όμως να συμβαίνει αυτό, γεγονός που χρήζει περαιτέρω διερεύνηση και μελέτη. 3. Στον κανόνα «ν+3» (δαπάνες/συμβασιοποιημένα έργα) δεν παρατηρείται υστέρηση του Τομεακού σε σχέση με τις Εκχωρήσεις γεγονός που μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως μέχρι την συμβασιοποίηση των έργων και όχι στην εκτέλεσή τους. 4. Συγκρίνοντας τις Εκχωρήσεις στα Π.Ε.Π προκύπτει ότι τα ενταγμένα έργα Περιβάλλοντος των Ο.Τ.Α. στα Π.Ε.Π εμφανίζουν διαφοροποίηση στους οικονομικούς δείκτες. Αυτό δείχνει σε πρώτη φάση μια διαφοροποίηση στην ικανότητα υλοποίησης των Τελικών Δικαιούχων στις Περιφέρειες του στόχου 2, ξεπερνώντας, επίσης μερικές φορές στην απορροφητικότητα και τη συμβασιοποίηση τους αντίστοιχους δείκτες του Τομεακού των 8 Περιφερειών του στόχου 1. Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 113

114 11.2 Ε.Π. «ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΟΤΗΤΑΣ» Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας » περιλαμβάνει παρεμβάσεις και δράσεις που αφορούν σε όλα τα μεταφορικά υποσυστήματα του τομέα, δηλαδή τις οδικές, τις σιδηροδρομικές, τις θαλάσσιες και τις αεροπορικές μεταφορές, με βάση δύο κύριους στρατηγικούς στόχους: 1. Τη βελτίωση της προσβασιμότητας και της προσπελασιμότητας των περιοχών της χώρας με την ανάπτυξη των Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών κατά προτεραιότητα, καθώς και με την ανάπτυξη των μεταφορικών υποδομών σε Εθνικό / Περιφερειακό επίπεδο (οδικών, σιδηροδρομικών, θαλάσσιων, αεροπορικών και αστικών μεταφορικών υποδομών), με γνώμονα τη βιώσιμη ανάπτυξη και την αειφορία του συστήματος μεταφορών. 2. Την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικότητας του συστήματος μεταφορών, με τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών μετακίνησης, με έμφαση στη μείωση του χρόνου και του κόστους μετακινήσεων, με τη βελτίωση της ασφάλειας των μεταφορών και με την αύξηση του επιπέδου εξυπηρέτησης και της συνολικής προστιθέμενης αξίας του συστήματος. Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας Πλήθος Έργων ΟΤΑ 145 ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 76: Πλήθος έργων στο σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο Ε.Π «Ενίσχυση Προσπελασιμότητας» Όπως απεικονίζεται στο γράφημα το πρόγραμμα έχει 145 συνολικά ενταγμένα έργα. Μέχρι στιγμής, το πρόγραμμα έχει εντάξει ένα έργο που υλοποιείται από φορέα Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Π/Υ Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 114

115 Εκατομμύρια Έκθεση Προόδου Επιχειρησιακών Προγραμμάτων από την Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας Π/Υ Νομικές Δεσμεύσεις Δαπάνες ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 77: Οικονομικά στοιχεία στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο Ε.Π «Ενίσχυση Προσπελασιμότητας» Τα 145 ενταγμένα έργα έχουν συνολικό προϋπολογισμό 6,1 δις ευρώ, από τα οποία έχουν συμβασιοποιηθεί τα 5,3 δις ευρώ περίπου και μέχρι έχουν γίνει δαπάνες ύψους 3,09 δις ευρώ. Στην παρακάτω γραφική απεικόνιση, αποτυπώνονται σχετικά χαμηλά ποσοστά απορρόφησης εν αντιθέσει με αυτά της συμβασιοποίησης και του κανόνα ν+3 που παρουσιάζουν καλύτερη εικόνα. Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 84,05% 58,12% 48,85% 0,00% 0,00% #Δ/Υ Απορροφητικότητα Συμβασιοποίηση Κανόνας ν+3 ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 78: Ποσοστά στο Σύνολο των Έργων του Ε.Π «Ενίσχυση Προσπελασιμότητας» Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 115

116 11.3 Ε.Π. «ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ» Ο κεντρικός αναπτυξιακός στόχος του προγράμματος είναι η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων και του παραγωγικού συστήματος, με έμφαση στη διάσταση της καινοτομικότητας. Αναλυτικότερα: Η Ενίσχυση της Έρευνας της Τεχνολογίας και της Καινοτομίας σε όλους τους κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας ως βασικού παράγοντα για την αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας και την μετάβαση στην οικονομία της γνώσης. Η Ανάπτυξη της ποιοτικής και εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας με στόχο την παραγωγική αναβάθμιση της χώρας προς αγαθά και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας με ποιότητα, περιβαλλοντική ευαισθησία, ενσωμάτωση γνώσης και καινοτομίας. Η Βελτίωση του θεσμικού περιβάλλοντος και των βασικών υποστηρικτικών δομών, υποδομών, μηχανισμών και εργαλείων που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, την ενδυνάμωση του ανταγωνισμού και την προστασία του καταναλωτή. Η Εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας στο πλαίσιο της επίτευξης των περιβαλλοντικών στόχων της, υποστήριξη της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας και ένταξη της χώρας στα μεγάλα διεθνή δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου. Το πρόγραμμα έχει συνολικά ενταγμένα έργα έως και συνολικού προϋπολογισμού 2,2 δις, έχει συνάψει συμβάσεις ύψους 2,07 δις ευρώ και δαπάνες ύψους 1,3 δις ευρώ περίπου. Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα Πλήθος Έργων ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 79: Πλήθος έργων στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο Ε.Π «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 116

117 Εκατομμύρια Έκθεση Προόδου Επιχειρησιακών Προγραμμάτων από την Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα Π/Υ Νομικές Δεσμεύσεις Δαπάνες ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 80: Οικονομικά στοιχεία στο Σύνολο και στα έργα ΟΤΑ στο Ε.Π «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» Στους Ο.Τ.Α. έχουν ενταχθεί 52 έργα μέχρι τις , συνολικού προϋπολογισμού 44 εκ., από τα οποία μόνο 15 εκ. έχουν συμβασιοποιηθεί. Τα συγκεκριμένα έργα εμφανίζουν δαπάνες της τάξεως του εκ.. Στο γράφημα που ακολουθεί παρουσιάζονται τα ποσοστά απορροφητικότητας, συμβασιοποίησης και του κανόνα ν+3. Όπως διαφαίνεται, τα έργα ΟΤΑ καταγράφουν, κατά πολύ, μικρότερους δείκτες σε σχέση με τα συνολικά ενταγμένα έργα στο Ε.Π «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα». 100% 80% 60% Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα 58,90% 93,07% 63,29% 40% 20% 0% 34,56% 17,19% 5,94% Απορροφητικότητα Συμβασιοποίηση Κανόνας ν+3 ΟΤΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Διάγραμμα 81: Ποσοστά στο σύνολο των Έργων του Ε.Π «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 117

118 11.4 Ε.Π. «ΨΗΦΙΑΚΗ ΣΥΓΚΛΙΣΗ» Το Ε.Π «Ψηφιακή Σύγκλιση» επικεντρώνεται στο στρατηγικό στόχο «Ψηφιακό Άλμα στην παραγωγικότητα, Ψηφιακό Άλμα στην ποιότητα ζωής». Οι παρεμβάσεις που θα υλοποιηθούν μέσω του Ε.Π στοχεύουν στην προώθηση των ΤΠΕ σε επιχειρήσεις, στον ανασχεδιασμό διαδικασιών του Δημόσιου Τομέα, στην προώθηση της επιχειρηματικότητας σε τομείς που χρησιμοποιούν τις ΤΠΕ, στην ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών της δημόσιας διοίκησης για τον πολίτη και στη βελτίωση της καθημερινής ζωής μέσω των ΤΠΕ. Η στρατηγική για τις ΤΠΕ αντανακλά τις προτεραιότητες που έχουν τεθεί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Συνεπώς, εξειδικεύεται σε δύο Γενικούς Στόχους, ως εξής: Γενικός Στόχος 1: Βελτίωση της παραγωγικότητας με αξιοποίηση των ΤΠΕ Γενικός Στόχος 2: ΤΠΕ και βελτίωση της ποιότητας ζωής Οι ανωτέρω Γενικοί Στόχοι εξυπηρετούνται από 6 Ειδικούς Στόχους, η επίτευξη των οποίων θα εξασφαλίσει αφενός τη διάχυση των ΤΠΕ τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στους πολίτες και, αφετέρου θα μεγιστοποιήσει τις ωφέλειες από τη χρήση των ΤΠΕ, προσαρμόζοντας τις αντίστοιχες εφαρμογές στις εκάστοτε ανάγκες των χρηστών. Ειδικός Στόχος 1: Προώθηση χρήσης ΤΠΕ σε επιχειρήσεις Ειδικός Στόχος 2: Παροχή ψηφιακών υπηρεσιών προς επιχειρήσεις & βελτίωση της παραγωγικότητας του Δημοσίου τομέα με την χρήση ΤΠΕ Ειδικός Στόχος 3: Ενίσχυση της συμβολής του κλάδου των ΤΠΕ στην Ελληνική Οικονομία Ειδικός Στόχος 4: Προώθηση της επιχειρηματικότητας σε τομείς που αξιοποιούν ΤΠE Ειδικός Στόχος 5: Βελτίωση της καθημερινής ζωής μέσω ΤΠΕ Ισότιμη συμμετοχή των πολιτών στην Ψηφιακή Ελλάδα Ειδικός Στόχος 6: Ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών Δημόσιας Διοίκησης για τον πολίτη Οι γενικοί στόχοι αντιστοιχούνται στο πλαίσιο της επιχειρησιακής μορφής του Προγράμματος σε Άξονες Προτεραιότητας (σε αυτούς προστίθεται και ο Άξονας για την Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής). Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 118

119 Διάγραμμα 82: Ανάλυση Αναπτυξιακού Οράματος του Ε.Π «Ψηφιακή Σύγκλιση» σε Στρατηγικούς, Γενικούς & Ειδικούς Στόχους Π. Ε. Τ. Α. Α. Ε. Σελίδα 119