ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ RESEARCH INSTITUTE FOR TOURISM ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Transcript

1 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ RESEARCH INSTITUTE FOR TOURISM ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 19 ΜΑΪΟΣ 2005

2 2

3 ΙΟΙΚΟΥΣΑ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΙΤΕΠ ΠΡΟΕ ΡΟΣ: Α ΑΝΤΙΠΡΟΕ ΡΟΣ: Β ΑΝΤΙΠΡΟΕ ΡΟΣ: ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ: ΤΑΜΙΑΣ: ΜΕΛΗ: ΜΑΡΙΑ ΑΣΚΑΛΑΝΤΩΝΑΚΗ ΣΠΥΡΟΣ ΙΒΑΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΜΗΝΑΪ ΗΣ ΜΑΡΙΟΣ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΓΓΛΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΠΛΕΥΡΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΡΑΛΗΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ (ΙΤΕΠ) RESEARCH INSTITUTE FOR TOURISM (RIT) Σταδίου 24, Αθήνα. Τηλ.: , , Fax: , Stadiou Str., Athens. Tel.: , , Fax: , URL: 3

4 4

5 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Μεταξύ των καταστατικών σκοπών του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ) είναι και η παρακολούθηση της Οικονοµικής Συγκυρίας, διεθνούς και εγχωρίου και η κατάρτιση οικονοµικών προβλέψεων για την οικονοµία ως σύνολο, µε έµφαση στην Τουριστική Οικονοµία και τα προβλήµατά της. Πιστεύουµε ότι µε την υπεύθυνη και τεκµηριωµένη επιστηµονικά ανάλυση των οικονοµικών εξελίξεων και τάσεων της ελληνικής οικονοµίας, όπως αυτές προσδιορίζονται από την οικονοµική πολιτική, το εξωτερικό οικονοµικό περιβάλλον και άλλα αυτόνοµα στοιχεία, η περιοδική έκδοση της παρούσης θα συµβάλει ουσιαστικά στην συνειδητοποίηση των προβληµάτων της οικονοµίας από ένα ευρύτερο κύκλο παραγόντων της οικονοµικής ζωής του τόπου, και θα βοηθήσει µε τον τρόπο αυτό στην αποτελεσµατικότερη λειτουργία της οικονοµικής πολιτικής τόσο σε επίπεδο κυβερνητικό, όσο και σε άλλα, ιεραρχικώς κατώτερα, αλλά µεγάλης πρακτικής σπουδαιότητας επίπεδα. Η διάρθρωση της εκθέσεως έχει σχεδιασθεί να περιλαµβάνει τέσσερα χωριστά µέρη και δύο παραρτήµατα. Στο πρώτο µέρος θα παρουσιάζονται (α) οι διεθνείς οικονοµικές εξελίξεις, οι οποίες και θα οριοθετούν κατά κάποιο τρόπο τις δυνατότητες αναπτύξεως και σταθεροποιήσεως της ελληνικής οικονοµίας στα πλαίσια του παγκοσµίου οικονοµικού γίγνεσθαι και (β) οι τάσεις των βασικών µεγεθών της ελληνικής οικονοµίας και η διατύπωση προβλέψεων για την πιθανή εξέλιξη, µε σκοπό τη διατύπωση προτάσεων πολιτικής. Το δεύτερο µέρος θα είναι µια συνοπτική αναφορά στην συντελούµενη πρόοδο των χωρών-µελών της ΕΕ στην πορεία προς την ΟΝΕ. Το τρίτο θα αφιερώνεται σε ανάλυση και σχολιασµό σηµαντικών θεµάτων οικονοµικής πολιτικής. 5

6 Το τέταρτο µέρος, το οποίο µε την πρόοδο της ερευνητικής δραστηριότητος του ΙΤΕΠ θα εµπλουτίζεται και θα αυξάνει την συµµετοχή του στο πληροφοριακό περιεχόµενο της εκθέσεως, θα αναφέρεται στα τρέχοντα και µακροπρόθεσµα προβλήµατα του τουριστικού τοµέα και στις απόψεις πολιτικής που σχετίζονται µε αυτά. Το Παράρτηµα Ι συνίσταται σε τεχνική ανάλυση των στατιστικών σειρών στις οποίες αποτυπώνονται οι βραχυχρόνιες εξελίξεις και τάσεις της ελληνικής οικονοµίας µε σκοπό την πρόβλεψη, την πιθανότερη πορεία ενός δείκτη στο άµεσο µέλλον. Οι προβλέψεις γίνονται µε προηγµένες µεθόδους αναλύσεως χρονολογικών στατιστικών σειρών. Το Παράρτηµα ΙΙ είναι καθαρά στατιστικό. Σ αυτό περιλαµβάνονται χρονολογικές σειρές για τα σηµαντικότερα οικονοµικά µεγέθη, στα οποία αναφέρεται η ανάλυση της οικονοµικής συγκυρίας, καθώς και ειδικό τµήµα µε στατιστική απεικόνιση της τουριστικής δραστηριότητος. Εκφράζεται η ελπίδα ότι η παρούσα περιοδική έκθεση, µε την επιστηµονική και αντικειµενική θεώρηση των οικονοµικών πραγµάτων και τη συνεχή βελτίωσή της, θα εξελιχθεί σε χρήσιµη πηγή πληροφοριών για την οικονοµική κοινότητα και θα δικαιώσει πλήρως την πρωτοβουλία µας για την έκδοση της. 6

7 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Ι. Εξωτερικό Οικονοµικό Περιβάλλον Σύνοψη Εξελίξεις της Παγκόσµιας Οικονοµίας Παγκόσµια Ανάπτυξη το Πρόβλεψη Αναπτύξεως για τα Έτη 2005 και Πληθωρισµός Εξωτερικές Συναλλαγές ηµοσιονοµική Κατάσταση ΙΙ. Ελληνική Οικονοµία: Τάσεις και Προοπτικές Σύνοψη Οικονοµική ραστηριότητα Ο Πιθανός Ρυθµός Αναπτύξεως το 2004 και Πρόβλεψη για 2005 και Νοµισµατική Σταθερότητα Ισοζύγιο Εξωτερικών Συναλλαγών Η ηµοσιονοµική Κατάσταση: Μέτρα προς Επίτευξη ηµοσιονοµικής Ισορροπίας ΙΙΙ. Τουριστική Οικονοµία Τουριστική ραστηριότητα: Τάσεις και Προοπτικές Σύνοψη Επίδοση του Τουριστικού Τοµέα κατά το Περιφερειακή Κατανοµή των Μεταβολών βάσει Αφίξεων Πρόβλεψη για το Παγκόσµιος Τουρισµός: Επίδοση του 2004 και Προοπτικές για το Τρέχον Έτος Αποτελέσµατα της Έρευνας στους Αλλοδαπούς Τουρίστες. Πτήσεις Charter. Αεροδρόµιο ιαγόρας της Ρόδου Ταυτότητα της Έρευνας ηµογραφικά Χαρακτηριστικά των Τουριστών στην Ρόδο Αγοραστική Συµπεριφορά Ο Ρόλος του Internet Χαρακτηριστικά Παραµονής στο Νησί

8 Βαθµός Ικανοποίησης από τα Καταλύµατα Βαθµός Ικανοποίησης και Εντυπώσεις από το Νησί Εκτίµηση της κατά Κεφαλήν απάνης Ηµερήσια συνολική δαπάνη ανά άτοµο Σχέση Ηµερήσιας κατά κεφαλή Συνολικής απάνης και Συµφωνίας ιατροφής Κατά κεφαλή δαπάνη για ψώνια στο σύνολο της παραµονής στο νησί Ηµερήσια δαπάνη για νυκτερινή διασκέδαση Ανάλυση Αποτελεσµάτων ανά Μήνα Επίσκεψης στο Νησί Συγκριτική Ανάλυση σε Σχέση µε την Περυσινή Έρευνα IV. Επίκαιρα Θέµατα ηµοσιονοµική Απογραφή και ιεθνής Αξιοπιστία της Χώρας Προτεραιότητες Οικονοµικής Πολιτικής: Ήπια Προσαρµογή και Ανάπτυξη V. Παράρτηµα Στατιστικών Πινάκων

9 Ι. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 1. ΣΥΝΟΨΗ 2. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ - ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟ ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΑΝΑΠΤΥΞΕΩΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΤΗ 2005 ΚΑΙ ΠΗΘΩΡΙΣΜΟΣ - ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ - ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 9

10 10

11 Ι. Εξωτερικό Οικονοµικό Περιβάλλον 1.1. Σύνοψη Η ανάπτυξη της παγκόσµιας οικονοµίας κατά το παρελθόν έτος συνετελέσθη σε επίπεδο ρεκόρ. Με ρυθµό 5% και νοµισµατική σταθερότητα διατηρούµενη σε διάφορους βαθµούς στις διάφορες περιοχές του κόσµου, οι οικονοµικές επιδόσεις είναι ασφαλώς οι καλύτερες των τελευταίων 3 δεκαετιών. Η επιτάχυνση της παγκόσµιας αναπτύξεως από 4,0% το 2003 σε 5,0% το 2004 υπήρξε εν µέρει ανισοµερής, αφού καµιά από τις ανεπτυγµένες οικονοµίες δεν πλησίασε καν τον εν λόγω ρυθµό. Η ανάπτυξη ήταν ιδιαιτέρως ισχυρή στην Ασία (7,8%, χωρίς Ιαπωνία), στην Κοινοπολιτεία των Ανεξάρτητων Κρατών (8,0%), αλλά και στις ΗΠΑ (4,4%). Ωστόσο, και στις χώρες της ΕΕ η επιτάχυνση υπήρξε ταχεία από 1,2% το 2003 σε 2,5% το Παρά ταύτα, η περιοχή αυτή, και ιδιαιτέρως η Ευρωζώνη, αποτελεί ουραγό αναπτυξιακά όχι µόνο στον ανεπτυγµένο κόσµο, αλλά και στην παγκόσµια οικονοµία. Στην Ευρωζώνη ο ρυθµός αναπτύξεως ήταν µόλις 2,0% και έβαινε φθίνων κατά τους τελευταίους µήνες του έτους. Είναι αξιοσηµείωτη η ισχυρή ανάκαµψη των χωρών της Λ. Αµερικής από 1,7% το 2003 σε 5,6% το 2004, αλλά και η διατήρηση ικανοποιητικού ρυθµού στην Αφρική. Ιδιαιτέρως ταχεία υπήρξε η αύξηση του παγκόσµιου εµπορίου (+10,0%), το οποίο πυροδοτήθηκε από την συνεχιζόµενη πρωτοφανή ανάπτυξη της Κίνας (+9,5%), αλλά και άλλων χωρών της Ασίας και, βεβαίως, των ΗΠΑ, αντανακλάται δε εµφανώς στην έξαρση των τιµών διεθνών εµπορευµάτων, όπως είναι τα µέταλλα και τα καύσιµα. Η ενδυνάµωση της οικονοµικής µεγεθύνσεως στηρίχθηκε στην συνύπαρξη πολλών παραγόντων που επηρεάζουν ευµενώς επενδύσεις και κατανάλωση, αλλά και εξαγωγές, ιδία για χώρες µε υψηλή εξάρτηση από τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών. Οι παράγοντες αυτοί είναι τα χαµηλά πραγµατικά επιτόκια, οι διασταλτικές µακροοικονοµικές πολιτικές, οι οποίες αποτυπώνονται ευκρινώς σε διεύρυνση των δηµοσιονοµικών ελλειµµάτων σε πολλές µείζονος σηµασίας οικονοµίες, οι επιδράσεις από τα θετικά αποτελέσµατα πλούτου που προήλθαν από τις ιστορικώς υψηλές τιµές των ακινήτων παγκοσµίως και την ανάκαµψη των 11

12 κεφαλαιαγορών, ασφαλώς δε, και η ισχυρότατη ανάπτυξη χωρών, όπως η Κίνα και η Ινδία, για να αναφέρουµε τους σηµαντικότερους. Όπως και σε προηγούµενες εκθέσεις τονίσθηκε µε βάση και οικονοµετρικές ενδείξεις, οι αναπτυσσόµενες οικονοµίες, µε πρωταγωνιστές τις χώρες της Ανατ., Ν.Α. Ασίας και του Ειρηνικού, αναπτύσσονται µε ταχύ ρυθµό, αυτονοµηµένες σε µεγάλο βαθµό από τις οικονοµικές διακυµάνσεις των ανεπτυγµένων. Η παγκόσµια οικονοµική ανάπτυξη, µε βάση ενδείξεις που προέρχονται και από την σηµειωθείσα επιβράδυνση κατά το β εξάµηνο του 2004, εκτιµάται ότι θα παραµείνει ισχυρή και κατά το τρέχον έτος, καθώς και κατά το 2006, αλλά µε σχετικώς ήπια υποχώρηση. Οι εκτιµήσεις των διεθνών οργανισµών, αλλά και άλλων αναλυτών, συγκλίνουν στην πρόβλεψη για ρυθµό αναπτύξεως της παγκόσµιας οικονοµίας της τάξεως του 4,3% για τα έτη Η υποχώρηση προβλέπεται να είναι γενικευµένη, µε εξαίρεση την Αφρική, αλλά όχι και σύµµετρη. Συγκριτικώς εντονότερη εκτιµάται ότι θα είναι για την Λ. Αµερική, τις υποψήφιες για ένταξη στην ΕΕ χώρες, τις χώρες της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία. Ηπιότερη χαλάρωση αναµένεται για την βραδέως αναπτυσσόµενη ΕΕ, µε τις νέες χώρες να αναπτύσσονται ταχύτερα σε σύγκριση µε την περιοχή της Ευρωζώνης. Οι αναπτυσσόµενες χώρες, µε εξαίρεση την Λ. Αµερική, καταδεικνύουν µεγαλύτερη ανθεκτικότητα έναντι των δυσµενών εξωγενών παραγόντων, εξαιτίας της εσωτερικής δυναµικής των οικονοµιών τους. Οι λόγοι για τους οποίους προβλέπεται υποχώρηση του ρυθµού αναπτύξεως της παγκόσµιας οικονοµίας είναι σε κάποιο βαθµό κοινοί για όλες τις περιοχές, υπάρχουν, ωστόσο, διαφοροποιήσεις κατά περιοχή και χώρα. Ο υψηλός ρυθµός αναπτύξεως (4,4%) της αµερικανικής οικονοµίας κατά το 2004 θεωρείται µη διατηρήσιµος, διότι η νοµισµατική και δηµοσιονοµική επεκτατική πολιτική έχει φθάσει στα όρια της, ενόψει του υψηλού δηµοσιονοµικού ελλείµµατος και του υψηλού και µε τάσεις διευρύνσεως ελλείµµατος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Η Ιαπωνία εξακολουθεί να ταλανίζεται από την κατάσταση αποπληθωρισµού, στην οποία περιήλθε από τις αρχές της δεκαετίας του 90, η δε διατυµπανισθείσα ανάκαµψη για το 2004 απεδείχθη ασθενής. Η επιβράδυνση του 12

13 φρενήρους ρυθµού αναπτύξεως της Κίνας και της ευρύτερης περιοχής της Ν.Α. Ασίας-Ειρηνικού αποτελεί µια φυσιολογική αποσυµπίεση, ενόψει και της συνεχιζόµενης υψηλής τιµής των καυσίµων, αλλά και της και εξ άλλων λόγων οικονοµικής επιβραδύνσεως του ανεπτυγµένου κόσµου. Οι κίνδυνοι από το υποτιµηµένο κινεζικό νόµισµα είναι υπαρκτοί, τυχούσα δε υπερτίµηση του εν λόγω νοµίσµατος, η οποία θα βοηθήσει και την συγκράτηση των πληθωριστικών πιέσεων σε ελεγχόµενα όρια, θα συµβάλει στην εξοµάλυνση των ανισορροπιών στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών. Αλλά, και γενικότερα, ελλοχεύει ο κίνδυνος απότοµων προσαρµογών των συναλλαγµατικών ισοτιµιών ενόψει των συνεχιζόµενων ανισορροπιών στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Για την Ευρωζώνη εκτιµάται ήπια ανάκαµψη το 2006 (2,3% έναντι 1,6% το 2005), µε δηµοσιονοµική ελλειµµατικότητα βασικώς αµετάβλητη (2,7% επί του ΑΕΠ), µε µικρή µείωση της ανεργίας, αλλά επίταση της αντιπληθωριστικής καταστάσεως από 2,2% το 2004 σε 1,9% το 2005 και 1,3% το 2006 (εναρµονισµένος δείκτης). Οι προσδοκίες είναι γενικώς καλύτερες για τις χώρες εκτός Ζώνης, όπως θα ανέµενε κανείς, ενόψει των µέτρων που έχουν λάβει και λαµβάνουν για εκσυγχρονισµό δοµών και θεσµών των οικονοµιών τους. Πιθανή αποδυνάµωση του ευρώ θα ενδυναµώσει τις εξαγωγές και ενδέχεται η εκείθεν ώθηση να αποδείξει την πρόβλεψη για την ανάπτυξη συντηρητική. Οι αβεβαιότητες που περιβάλλουν τις ανωτέρω εκτιµήσεις για τις πιθανές εξελίξεις στην παγκόσµια οικονοµία κατά το τρέχον έτος είναι πολλές και µεγάλες. Παράγοντες, όπως η τιµή του πετρελαίου, η ισοτιµία του ευρώ, οι υψηλές τιµές βασικών πρώτων υλών, οι συγχρονισµένες υψηλές τιµές των ακινήτων, οι πληθωριστικές πιέσεις στην Κίνα, οι ανισορροπίες στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών, τα µεγάλα ελλείµµατα δηµοσιονοµικής διαχειρίσεως και ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών στις ΗΠΑ, δεν εγκλείουν µόνο κινδύνους, αλλά και δυνατότητες. Εκτιµούµε, ότι η πιθανότητα να αποδειχθεί αισιόδοξη η πρόβλεψη για τις παγκόσµιες εξελίξεις είναι µικρότερη από πιθανότητα να αποδειχθούν συντηρητικές. Η µεγάλη απορροφητικότητα του παγκόσµιου οικονοµικού συστήµατος σε κραδασµούς είναι ενισχυµένη, όπως είναι και ο βαθµός ανεξαρτησίας της αναπτύξεως των αναπτυσσοµένων χωρών από τα συµβαίνοντα στις ανεπτυγµένες οικονοµίες. Οι εξυγιάνσεις των δηµοσιονοµικών και η συγκράτηση του κόστους 13

14 εργασίας σε παγκόσµιο επίπεδο, αλλά και η οµοιοµορφία των ad hoc πολιτικών σε διεθνές επίπεδο για την αντιµετώπιση κρίσεων έχουν ενισχύσει τις αντοχές του παγκόσµιου οικονοµικού συστήµατος. Εξάλλου, ο παραλογισµός που διέπει την αγορά πετρελαίου τρεχόντως δεν είναι διατηρήσιµος, διότι δεν ανταποκρίνεται στα πραγµατικά δεδοµένα της πετρελαϊκής οικονοµίας Εξελίξεις της Παγκόσµιας Οικονοµίας Παγκόσµια Ανάπτυξη το 2004 Η αναπτυξιακή επίδοση της παγκόσµιας οικονοµίας κατά το 2004 ήταν µια από τις καλύτερες των τελευταίων ετών. Εµφανίζει δε ταυτοχρόνως χαρακτηριστικά ευρείας διασποράς αλλά και πολώσεως. Πράγµατι, όλες οι περιοχές, που συναποτελούν τον αναπτυσσόµενο κόσµο, επέτυχαν υψηλές αποδόσεις. Οι περιοχές αυτές, µαζί µε τις ΗΠΑ, συνιστούν τον ένα πόλο: την οικονοµική δυναµική. Ο άλλος πόλος αποτελείται από τον λοιπό ανεπτυγµένο κόσµο δηλ. την Ευρωζώνη, βασικώς, και την Ιαπωνία, όπου οι ρυθµοί αναπτύξεως ήταν 2,0% και 2,6%, αντιστοίχως, έναντι παγκόσµιου ρυθµού 5,0%, ρυθµού αναπτυσσόµενου κόσµου 7,2% και ΗΠΑ 4,4%. Είναι αξιοσηµείωτο, ότι καµία από τις µείζονες ανεπτυγµένες οικονοµίες δεν πραγµατοποίησε ρυθµό αναπτύξεως υψηλότερο του 3%, µε εξαίρεση τις ΗΠΑ. Από απόψεως επιταχύνσεως του παγκόσµιου ρυθµού αναπτύξεως, η συµβολή των διαφόρων περιοχών εµφανίζει γενικευµένη διασπορά, ωστόσο, η επιτάχυνση του ρυθµού αναπτύξεως των ανεπτυγµένων χωρών συνεισέφερε συγκριτικώς περισσότερο. Ο ρυθµός οικονοµικής επεκτάσεως το 2004 από 2,2% το 2003, ανήλθε σε 3,4% το Η αύξηση αυτή αντιστοιχεί σε επιτάχυνση 70%. Αντιθέτως, στις, ούτως ή άλλως, πολύ ταχύτερα αναπτυσσόµενες χώρες η επιτάχυνση ήταν µόλις 12,5%. Στον σηµαντικό επιταχυντικό ρόλο των ανεπτυγµένων έπαιξε, ασφαλώς, ρόλο και το σχετικό οικονοµικό µέγεθος αυτών, που ισούται µε το 54,5% του παγκόσµιου ΑΕΠ. Όπως ήδη αναφέρθηκε, επιτάχυνση του ρυθµού αναπτύξεως µε συνύπαρξη και υψηλού ρυθµού αναπτύξεως αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της παγκόσµιας αναπτυξιακής επιδόσεως του Αξιοσηµείωτη είναι η ισχυρή ανάκαµψη της Ν. Αµερικής από 2,2% το 2003 σε 5,7% το 2004, ενώ η αναπτυσσόµενη Ασία διατήρησε 14

15 τον υψηλό ρυθµό αναπτύξεως του παρελθόντος έτους (8,1%). Η επίδοση των χωρών προς µετάβαση ήταν αρκετά καλύτερη σε σύγκριση µε το 2003, χάρη στον υψηλό ρυθµό αναπτύξεως της ΚΑΚ, αλλά, και των λοιπών χωρών του τέως Ανατ. Συνασπισµού. Η αφρικανική ήπειρος διατήρησε τον χαµηλό για την περίπτωση ρυθµό αναπτύξεως, ο οποίος, ωστόσο, αυξήθηκε από 3,5% το 2003 σε 5,1% το Σηµειώνεται η σοβαρή υστέρηση της ΕΕ σε ρυθµό αναπτύξεως, τόσο έναντι της οικονοµίας των ΗΠΑ, όσο και έναντι της Ιαπωνίας, παρά το γεγονός ότι δεν έχει ακόµη ανέλθει στο επίπεδο αυτών από απόψεως ωριµάνσεως. Η υπερτίµηση του ευρώ έχει ασφαλώς κάποια ευθύνη. Το σηµαντικότερο, όµως, αίτιο της οικονοµικής βραδυπορίας που χαρακτηρίζει την περιοχή είναι τα εισέτι άλυτα διαρθρωτικά προβλήµατα που ενδηµούν, µε ολίγες εξαιρέσεις, µε προεξάρχον εκείνο της αγοράς εργασίας. Η συγκριτικώς ταχύτερη ανάπτυξη των ολίγων χωρών που προχώρησαν σε γενικότερη απελευθέρωση των αγορών τους µαρτυρεί του λόγου το αληθές. Εν συνόψει, οι αναπτυσσόµενες χώρες, ως σύνολο, περιλαµβανοµένης και της οµάδας των χωρών σε φάση µεταβάσεως, οι οποίες παράγουν το 45,5% του παγκόσµιου ΑΕΠ, εξακολουθούν να διατηρούν υψηλό ρυθµό αναπτύξεως, αυτονοµηµένες σε µεγάλο βαθµό έναντι των διακυµάνσεων της οικονοµικής δραστηριότητος των ανεπτυγµένων. Από της απόψεως δε αυτής επηρεάζουν περισσότερο την οικονοµική δραστηριότητα των ανεπτυγµένων παρ όσον επηρεάζονται απ αυτές. Τα ηνία κατέχει, εν προκειµένω, η αναπτυσσόµενη Ασία, η οποία πορεύεται µε ρυθµό της τάξεως του 7-8%, πρωτοστατούσας της Κίνας (9,5%). Άξια µνείας είναι και η πρόοδος που συντελείται στην ΚΑΚ, όπου η ανάπτυξη φαίνεται να σταθεροποιείται σε επίπεδο της τάξεως του 8% κατά την διετία Ευχάριστη έκπληξη προήλθε από την Λατ. Αµερική, η οποία φαίνεται να αποκολλάται αισθητά από την οικονοµική στασιµότητα που την χαρακτήρισε κατά την τριετία Πρέπει να σηµειωθεί η απογοήτευση από την διάψευση των προσδοκιών για έξοδο της Ιαπωνίας από το αντιπληθωριστικό τέλµα, στο οποίο έχει εγκλωβισθεί επί µακράν χρονική περίοδο. Με αρνητικό πληθωρισµό και µηδενικό επιτόκιο, µε υψηλή εξαγωγική επίδοση, αλλά ασθενή εσωτερική ζήτηση, αδυνατεί να αποκολληθεί από 15

16 την ιδιόρρυθµη δυαδικότητα της οικονοµίας: την ύπαρξη ενός δυναµικού εξαγωγικού παραγωγικού τοµέα και ενός στάσιµου, αδύναµου εσωστρεφούς τοµέα παραγωγής. Πίνακας Ι - 1 Πρόσφατες Οικονοµικές Επιδόσεις και Προβλέψεις Εξελίξεως της Παγκόσµιας Οικονοµίας (% µεταβολές) (1) 2006 (1) Ι. Παγκόσµιο Προϊόν 3,0 4,0 5,1 4,3 4,4 1. Ανεπτυγµένες Οικονοµίες 1,6 2,0 3,4 2,6 3,0 ΗΠΑ 1,9 3,0 4,4 3,6 3,6 Ευρωζώνη 0,9 0,5 2,0 1,6 2,3 Γερµανία 0,6-0,1 1,7 0,8 1,9 Γαλλία 1,1 0,5 2,3 2,0 2,2 Ιταλία 0,4 0,3 1,2 1,2 2,0 Ισπανία 2,2 2,5 2,7 2,8 3,0 Ε.Ε. 1,6 1,2 2,5 2,1 2,5 Μεγ. Βρετανία 1,8 2,2 3,1 2,6 2,6 Ιαπωνία -0,3 1,4 2,6 0,8 1,9 Νεο-βιοµηχ. Χώρες Ασίας 5,0 3,1 5,5 4,0 4,8 2. Αναπτυσσόµενες Οικονοµίες 4,7 6,4 7,2 6,3 6,0 Αναπτυσσόµενη Ασία 6,6 8,1 8,2 7,4 7,1 Κίνα 8,3 9,3 9,5 8,5 8,0 Ινδία 5,0 7,5 7,3 6,7 6,4 Λατ. Αµερική -0,1 2,2 5,7 4,1 3,7 Αφρική 3,5 4,6 5,1 5,0 5,4 Μ. Ανατολή 4,3 5,8 5,5 5,0 4,9 3. Χώρες σε Μετάβαση Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών 3,5 7,9 8,2 6,5 6,6 Ρωσία 4,7 7,3 7,1 6,0 5,5 Λοιπές 6,4 9,1 10,5 7,7 7,0 Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη 4,4 4,6 6,1 4,5 4,5 ΙΙ. Παγκόσµιο Εµπόριο 3,3 4,9 9,9 7,4 7,6 (1) Προβλέψεις. Πηγή: IMF, World Economic Outlook, April Παρά τον ανισοµερή χαρακτήρα της παγκόσµιας αναπτύξεως το 2004, η παγκόσµια οικονοµία απεκάλυψε υψηλού επιπέδου υποβόσκουσα δυναµική επεκτάσεως, δεδοµένης της δυσµενούς επιπτώσεως στην ανάπτυξη και τον πληθωρισµό από τις επικρατήσασες υψηλές τιµές του πετρελαίου. Η δυναµική αυτή όχι µόνο απερρόφησε το εν λόγω σοκ από το πετρέλαιο, αλλά υπερακόντισε και τις ως αισιόδοξες χαρακτηρησθείσες προβλέψεις αναπτύξεως. Τα χαµηλά επιτόκια, οι συνεχιζόµενες εξυγιαντικές παρεµβάσεις σε δοµές και θεσµούς, οι υποστηρικτικές µακροοικονοµικές πολιτικές, η άνθηση του τουρισµού, η συγκράτηση του κόστους παραγωγής και η διεύρυνση των περιθωρίων κέρδους των επιχειρήσεων, 16

17 διαµόρφωσαν ένα εξόχως πρόσφορο περιβάλλον για την ανάπτυξη επιχειρηµατικών πρωτοβουλιών. Οι συνθήκες αυτές δεν πρέπει να θεωρηθούν ως συγκυριακές και συµπτωµατικές. Μάλλον εκφράζουν διαρθρωτικές και θεσµικές αλλαγές στις εσωτερικές και παγκόσµιες οικονοµικές σχέσεις, οι οποίες προοιωνίζονται επικράτηση µακροπροθέσµων τάσεων αναπτύξεως και σταθερότητας στην παγκόσµια οικονοµία Πρόβλεψη Αναπτύξεως για τα Έτη 2005 και 2006 Η παγκόσµια ανάπτυξη προβλέπεται να διατηρηθεί πολύ ισχυρή και κατά το τρέχον έτος, καθώς και κατά το Από το ιστορικά υψηλό 5% του 2004, οι εκτιµήσεις των διεθνών οργανισµών αναφέρονται σε ρυθµούς 4,3% και 4,4% για το τρέχον και προσεχές έτος. Οι ρυθµοί αυτοί είναι καθεαυτούς υψηλοί και καταδεικνύουν την ανωτέρω επισήµανση των ανατρεπτικών µεταβολών, που έχουν συντελεσθεί στην παγκόσµια οικονοµική πρόοδο. Υποκείµενοι παράγοντες στην εξέλιξη αυτή, που ασφαλώς σχετίζεται µε αυτό που επικράτησε να αποκαλείται παγκοσµιοποίηση, είναι οι ποικίλοι συγχρονισµοί σε παραµέτρους, όπως είναι τα επιτόκια, η κατάσταση των κεφαλαιαγορών, η διεύρυνση των επιχειρηµατικών κερδών, οι τιµές των ακινήτων, οι υποστηρικτικές µακροοικονοµικές πολιτικές και η προϊούσα απελευθέρωση των αγορών. Είναι χαρακτηριστικό της προβλεπόµενης ήπιας επιβραδύνσεως του παγκόσµιου ρυθµού οικονοµικής επεκτάσεως η σε γενικούς όρους οµοιόµορφη κατανοµή του, αν και η υποχώρηση του ρυθµού στον ανεπτυγµένο κόσµο είναι της τάξεως του 24%, κυρίως λόγω ΗΠΑ και Ιαπωνίας, έναντι 14% του αναπτυσσόµενου κόσµου. Γενικώς, φαίνεται ότι η µεγαλύτερη υποχώρηση συνετελέσθη στις χώρες και περιοχές, στις οποίες η επιτάχυνση ήταν το 2004 συγκριτικώς υψηλότερη. Η οριακή βελτίωση της αναπτυξιακής επιδόσεως κατά το 2006 αποδίδεται στην σχετικώς ζωηρή ανάκαµψη της Ευρωζώνης από 1,6% το 2005 σε 2,3% το 2006, καθώς και στην Ιαπωνία από το πολύ χαµηλό 0,8% του 2005 στο ανεκτό 1,9% το Η περαιτέρω κατά 0,3 ποσοστιαίες µονάδες υποχώρηση της αναπτύξεως του αναπτυσσόµενου κόσµου, ως συνόλου, κατά το 2006 εκτιµάται ότι θα προέλθει από 17

18 την αναπτυσσόµενη Ασία, ίσως, λόγω υπερθερµάνσεως της κινεζικής οικονοµίας, αλλά και της προσδοκίας για ανατίµηση του κινεζικού νοµίσµατος. Φυσικά, δεν πρέπει να αγνοηθεί η ύπαρξη κινδύνων από παράγοντες που είναι ικανοί να καταστήσουν την προβλεπόµενη αναπτυξιακή υποχώρηση λιγότερο ήπια. Οι τιµές του πετρελαίου αποτελούν υπαρκτό κίνδυνο, ενόψει της ταχέως αυξανόµενης ζητήσεως σε συνθήκες µη ανταποκρίσεως της προσφοράς στον βαθµό που απαιτεί η σταθεροποίηση ή και µείωση της τιµής. Η απροθυµία των χωρών παραγωγής να αυξήσουν επαρκώς την προσφορά και η αναπτυσσόµενη εντεύθεν υπερτιµητική κερδοσκοπία εµπεριέχουν στοιχεία αβεβαιότητας, τα οποία δεν είναι δυνατόν να εκτιµηθούν, αλλ ούτε συνετό να αγνοηθούν. Εξάλλου, οι υπάρχουσες ανισορροπίες στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών µεγάλων οικονοµιών δεν επιτρέπουν αποκλεισµό της πιθανότητας επελεύσεως απότοµων προσαρµογών, που εκ της φύσεώς τους θα διαταράξουν την αναπτυξιακή διαδικασία. Το τελευταίο αυτό θεωρούµε, παρά ταύτα, ως λίγο απίθανο να συµβεί, ενόψει της παγκοσµιοποιηµένης προσεγγίσεως σε µεγάλα θέµατα οικονοµικής πολιτικής, στα πλαίσια των διαύλων επικοινωνίας, διαβουλεύσεων και συνεννοήσεων που έχουν αναδειχθεί µεταξύ εθνικών κρατών αφενός και διεθνών οργανισµών αφετέρου. Στους κινδύνους είναι εύλογο να προστεθούν και οι υψηλές τιµές των ακινήτων και η πιθανή απώλεια πλούτου από ενδεχόµενη µείωση αυτών, η οποία θα τραυµατίσει το κλίµα εµπιστοσύνης των καταναλωτών µε δυσµενείς επιπτώσεις στην κατανάλωση. Καθ όσον αφορά στις επιµέρους παροχές και κατηγοριοποιήσεις µε κριτήριο τον βαθµό αναπτύξεως, παρατηρητέα τα ακόλουθα: (α) Ανεπτυγµένες Οικονοµίες Στις ΗΠΑ η ταχεία ανάπτυξη το 2004 προήλθε πρωτευόντως από την εγχώρια ζήτηση, µε τις αποταµιεύσεις των νοικοκυριών να πλησιάζουν το µηδέν, η οικονοµική δε επέκταση εκτιµάται ότι θα συνεχισθεί και λόγω του ασθενούς δολαρίου, ενώ η ανοδική τάση επιβεβαιώνεται και από τους χρησιµοποιούµενους δείκτες προγνώσεως. Η µείωση του ρυθµού αναπτύξεως σε 3,6% για τα έτη 2005 και 2006 κρίνεται εύλογη, ενόψει του πολύ υψηλού ρυθµού του παρελθόντος έτους (4,4%), αλλά και του βαθµού αναπτύξεως της οικονοµίας, αν συνεκτιµηθούν η επιτάχυνση του πληθωρισµού και η εντεύθεν πιθανή πρόκληση αυξήσεως των 18

19 επιτοκίων, ο κίνδυνος οπισθοδροµήσεως της καταναλωτικής ροπής µεταξύ άλλων και εκ της ενδεχόµενης στασιµότητας ή και πτώσεως των τιµών των ακινήτων (αποτέλεσµα πλούτου). Η υπερχρέωση των νοικοκυριών περιορίζει τις δυνατότητες αναπληρώσεως της αναγκαίας, για συνέχιση της καταναλωτικής ροπής, αγοραστικής δυνάµεως. Εξάλλου, τα περιθώρια ασκήσεως διασταλτικής δηµοσιονοµικής πολιτικής έχουν περιορισθεί στο ελάχιστο λόγω των ιστορικώς υψηλών δηµοσιονοµικών ελλειµµάτων, αλλά και της, ως φαίνεται, αναπόφευκτης αυξήσεως των επιτοκίων. Η κύρια ενισχυτική της ζητήσεως δύναµη βρίσκεται στις εξαγωγές, λόγω υποτιµήσεως του δολαρίου, οι οποίες εκτιµάται ότι θα επιτύχουν σταθεροποίηση στα σηµερινά επίπεδα του ελλείµµατος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, ως ποσοστού του ΑΕΠ. Για την Ιαπωνία, η επίδοση της οποίας το 2004 εξευτέλισε τις σχετικές προβλέψεις και προσδοκίες, υπάρχει συγκρατηµένη αισιοδοξία για ήπια ανάκαµψη της καταναλώσεως και των επενδύσεων το 2006, ενόψει της ισχυρής παγκόσµιας αναπτύξεως, ενώ το 2005 η κάµψη της οικονοµικής δραστηριότητας προβλέπεται να είναι πιθανό σηµαντική, από 2,6% το 2004, σε 1,0% περίπου το Για το 2006 η ανάκαµψη εκτιµάται σε 1,9%. Για την ΕΕ και την Ευρωζώνη, οι οικονοµίες των οποίων επλήγησαν ιδιαιτέρως από τις υψηλές τιµές του πετρελαίου και το υπετιµηµένο ευρωπαϊκό νόµισµα, προβλέπεται µείωση των ρυθµών αναπτύξεως το 2005 σε 2,0% και 1,6% αντιστοίχως, θα επιταχυνθούν δε στην πορεία, ώστε το 2006 να φθάσουν στα, επίσης χαµηλά, επίπεδα 2,5% και 2,3%. Η προοπτική αυτή διαµορφώνεται αφενός από τα επακόλουθα της µεγάλης επιβραδύνσεως που σηµειώθηκε κατά το β εξάµηνο του 2004, κυρίως εξαιτίας της αρνητικής συµβολής του εξωτερικού τοµέα της οικονοµίας, και αφετέρου από τις προβλεπόµενες διασταλτικές µακροοικονοµικές πολιτικές, τον χαµηλό πληθωρισµό, την διεύρυνση των περιθωρίων κέρδους, αλλά και την συντελούµενη πρόοδο στις διαρθρωτικές µεταρρυθµίσεις. Η συγκρατηµένη αύξηση του κόστους εργασίας και η επίδραση των διαρθρωτικών αλλαγών εκτιµάται, ότι θα αποκαταστήσουν κλίµα εµπιστοσύνης σε καταναλωτές και επιχειρηµατίες, µε αποτέλεσµα να ενδυναµωθεί η εγχώρια ζήτηση και να ωφεληθεί κάπως και η απασχόληση. 19

20 (β) Αναπτυσσόµενες Οικονοµίες Η ανάπτυξη των οικονοµιών του αναπτυσσόµενου κόσµου, ως συνόλου, υπερακόντισε τις προβλέψεις για το 2004, µε συνεισφορά από όλες τις επιµέρους περιοχές, φαίνεται δε ότι οι ανοδικές τάσεις διατηρούν την ισχύ τους και προοιωνίζονται υψηλούς ρυθµούς και για την διετή περίοδο Ήδη οι τάσεις που επικράτησαν κατά τους πρώτους µήνες του 2005, ιδιαιτέρως στην αναπτυσσόµενη Ασία, φαίνεται ότι θα διαψεύσουν προηγούµενες προβλέψεις για το εν λόγω έτος, βάσει των οποίων η ανάπτυξη θα ήταν βραδύτερη της τρεχόντως προβλεποµένης. Η προκλητικώς υψηλή αναπτυξιακή επίδοση της Κίνας και η ακόµη προκλητικότερη αύξηση των επενδύσεων, παρά τα µέτρα περιοριστικής πολιτικής που έχουν ληφθεί, αλλά και του δυσχερώς διατηρήσιµου ρυθµού επενδυτικής δραστηριότητας, δεν αφήνει µεγάλα περιθώρια αµφιβολίας για πορεία αναπτύξεως σε όλη την περιοχή, όπου Κίνα και Ινδία λειτουργούν ως συρµοί, λόγω µεγέθους αλλά και αναπτυξιακών επιδόσεων. Η προβλεπόµενη επιβράδυνση στην πρωτοπορούσα αυτή περιοχή αποδίδεται σε ανακοπή αυξήσεως των εξαγωγών, κυρίως στον κλάδο της τεχνολογίας πληροφορικής, αλλά και σε πιο συγκρατηµένη µακροοικονοµική πολιτική. Ο προβλεπόµενος ρυθµός 7,4% και 7,1% για τα έτη 2005 και 2006 δεν εµπεριέχει στοιχεία αισιοδοξίας, διότι διαλαµβάνει παραδοχές σχετικές µε την παγκόσµια ανάπτυξη και κάποια συναλλαγµατική προσαρµογή του κινεζικού νοµίσµατος. Καθ όσον αφορά στις χώρες της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών, παρατηρητέα τα ακόλουθα. Η περιοχή έχει εισέλθει από το 2000 σε µια περίοδο ικανοποιούσας αναπτύξεως, η οποία φαίνεται να ισχυροποιείται εντονότερα στις Λοιπές Χώρες (πλην Ρωσίας) της Κοινοπολιτείας. Με ρυθµό αναπτύξεως 8,0%, κατά µέσο όρο την διετία , επέτυχε τον ταχύτερο ρυθµό αναπτύξεως στον κόσµο, ως σύνολο εξεταζόµενη. Ωστόσο, κατά το 2004 η ανάπτυξη στην Ρωσία επιβραδύνθηκε ελαφρά από 7,3% το 2003 σε 7,1% το 2004, σε αντίθεση µε τις Λοιπές, που αύξησαν τον αναπτυξιακό ρυθµό από 9,1% σε 10,6%. Η ήπια αυτή κάµψη στην αναπτυξιακή δυναµική της Ρωσίας αποδίδεται στην υποχώρηση της επιχειρηµατικής εµπιστοσύνης, εξαιτίας του χαµηλού ρυθµού µε τον οποίο προχωρούν οι διαρθρωτικές µεταρρυθµίσεις και η µείωση του κρατικού 20

21 παρεµβατισµού στην οικονοµία. Βεβαίως, ο ρυθµός αναπτύξεως διετηρήθη σε υψηλό επίπεδο, κυρίως λόγω υψηλής επιδόσεως του εξαγωγικού τοµέα. Εξαιτίας, των ανωτέρω λόγων, αλλά και της πορείας της παγκόσµιας οικονοµίας, προβλέπεται περαιτέρω µείωση του ρυθµού αναπτύξεως σε 6,0% και 5,5% για τα έτη 2005 και 2006, αντιστοίχως. Η προσδοκώµενη µείωση της τιµής του πετρελαίου αποτελεί σηµαντικό αιτιώδη παράγοντα, εν προκειµένω. Η ταχύτερη ανάπτυξη των λοιπών χωρών της Κοινοπολιτείας οφείλεται στις υψηλές τιµές των διεθνών πρώτων υλών, καθώς και στην εισροή ξένου επιχειρηµατικού κεφαλαίου, χωρίς να παραγνωρίζεται ο θετικός ρόλος της εγχώριας ζητήσεως. Εκτιµάται, ότι οι υψηλοί ρυθµοί 9,1% και 10,5% των ετών 2003 και 2004 δεν είναι διατηρήσιµοι καθ εαυτούς, αλλά και λόγω της διεθνούς οικονοµικής συγκυρίας. Η πρόβλεψη θεωρεί ως πιθανή την µείωση των ρυθµών αναπτύξεως σε αρκετά χαµηλότερα επίπεδα, ήτοι, 7,7% για το 2005 και 7,0% για το 2006, έναντι 10,5% για το Εκτιµούµε, ότι η µείωση θα είναι αρκετά ηπιότερη. Η προβλεπόµενη σηµαντική µείωση του ρυθµού αναπτύξεως της Λατινικής Αµερικής από 5,7% το 2004 σε 4,1% και 3,7% τα έτη 2005 και 2006 θα προέλθει από την εξασθένιση της εξωτερικής ζητήσεως για πρώτες ύλες, ενώ η εγχώρια ζήτηση θα επαρκέσει για στήριξη ενός ελαφρώς υψηλότερου ρυθµού αναπτύξεως. Υπενθυµίζεται, ότι οι αβεβαιότητες είναι πολλές και ιδιαιτέρως σηµαντικές για τις χώρες που έχουν µεγάλη εξάρτηση από το εξωτερικό εµπόριο. Η τιµή του πετρελαίου, οι ισοτιµίες και οι µεγάλες και πολωτικές ανισορροπίες στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών, οι τιµές των ακινήτων και οι κεφαλαιαγορές µπορεί να κινηθούν προς οποιαδήποτε κατεύθυνση, όχι αναγκαίως οµόρροπη, µε συνέπεια προς τα άνω ή κάτω αποκλίσεις από τις προβλέψεις. Πάντως, οι όποιες αποκλίσεις δεν αναµένεται να είναι ανατρεπτικές των γενικών τάσεων Πληθωρισµός Ο παγκόσµιος πληθωρισµός συνέχισε την σταθεροποιητική του πορεία κατά το 2004 µειούµενος σε 3,7% έναντι του 3,9% το Το σταθεροποιητικό αυτό αποτέλεσµα 21

22 µπορεί να χαρακτηρισθεί και επίτευγµα, διότι συνετελέσθη σε συνθήκες απρόσφορες, όπως είναι ο ιστορικά υψηλός ρυθµός αναπτύξεως της παγκόσµιας οικονοµίας και οι, επίσης, ιστορικά υψηλές τιµές του πετρελαίου και των βασικών πρώτων υλών, αλλά και της όχι αµελητέας επιταχύνσεως του ρυθµού του πληθωρισµού στις ΗΠΑ, αλλά και της αναπτυσσόµενης Ασίας, που δικαιολογείται κάπως, εξαιτίας του υψηλού ρυθµού αναπτύξεως. Αποτελεί ευχάριστη και ελπιδοφόρα εξέλιξη η εµφανής σύγκλιση των υψηλών ρυθµών πληθωρισµού της Λατ. Αµερικής, της Αφρικής, αλλά και των χωρών της Κ.Α.Κ. και της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης προς τα ιστορικώς χαµηλά επίπεδα των ανεπτυγµένων οικονοµιών, διότι καταδεικνύεται η αποτελεσµατικότητα των πολιτικών µισθών και δηµοσιονοµικής εξυγιάνσεως στην αποκλιµάκωση των πληθωριστικών πιέσεων. Για το τρέχον έτος η περαιτέρω σταθεροποίηση προβλέπεται ότι θα είναι οριακή, ενώ για το 2006 εκτιµάται µεγάλη µείωση από 3,6% σε 3,1%. Στην εξέλιξη αυτή θα είναι σηµαντική η συµβολή της αντιπληθωριστικής πολιτικής που ασκείται στην Κίνα, αλλά και οι διακριτές µειώσεις στις λοιπές περιοχές του αναπτυσσόµενου κόσµου, χωρίς καµία εξαίρεση σε οµαδοποιηµένο επίπεδο. Είναι χαρακτηριστικό, ότι µόνο 14 χώρες στο σύνολο του αναπτυσσόµενου κόσµου προβλέπεται να έχουν διψήφιο πληθωρισµό, εκ των οποίων 2 ανήκουν στην Κ.Α.Κ. (13 χώρες), 5 στην Αφρική (49 χώρες), 3 στην αναπτυσσόµενη Ασία (26 χώρες), 2 στην Μέση Ανατολή (19 χώρες) και 2 στην Λατινική Αµερική (33 χώρες). Η ικανότητα της παγκόσµιας οικονοµίας να διατηρεί, ως σύνολο, οικονοµική σταθερότητα σε συνθήκες ισχυρής οικονοµικής επεκτάσεως και υψηλών τιµών (ρεκόρ 25ετίας) βασικών πρώτων υλών, όπως είναι τα µέταλλα και το πετρέλαιο, υπογραµµίζει την εγκατάσταση στην παγκόσµια οικονοµία πρωτοφανούς πειθαρχίας στην παγκόσµια οικονοµική ιστορία. Η παγκοσµιοποίηση, οι προσπάθειες εξυγιάνσεως των οικονοµιών δηµοσιονοµικώς και διαρθρωτικώς, αλλά και η κατανόηση σε µεγαλύτερη έκταση του θεµελιώδους ρόλου της διεθνούς ανταγωνιστικότητος της εγχώριας παραγωγής, ως κρίσιµου παράγοντος βελτιώσεως του βιοτικού επιπέδου, φαίνεται ότι έχει δηµιουργήσει ένα νέο οικονοµικό περιβάλλον λειτουργίας των οικονοµιών. Η γενίκευση της λειτουργίας του ελεύθερου 22