Μιλώντας για την Ευρώπη Οι γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Transcript

1 Η Ευρώπη σε εξέλιξη Μιλώντας για την Ευρώπη Οι γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση Ευρωπαϊκή Ένωση

2 Aυτό το φυλλάδιο και άλλες συνοπτικές και σαφείς εξηγήσεις για την ΕΕ διατίθενται σε ηλεκτρονική μορφή στη διεύθυνση: ec.europa.eu/publications Ευρωπαϊκή Επιτροπή Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας Εκδόσεις B-1049 Brussels Η τελική διατύπωση του χειρογράφου ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του Εικόνα εξωφύλλου: Shutterstock Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Επισήμων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σσ. 21 x 29,7 cm ISBN Ευρωπαϊκές Κοινότητες, 2008 Επιτρέπεται η αναπαραγωγή. Για κάθε χρησιμοποίηση ή αναπαραγωγή μεμονωμένων φωτογραφιών απαιτείται απευθείας άδεια από τους κατόχους των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Printed in Germany Tυ π ω θ η κ ε σ ε λ ε υ κ α σ μ ε ν ο χα ρ τ ι χ ω ρ ι σ χ λ ω ρ ι ο

3 Η Ευρώπη σε εξέλιξη Μιλώντας για την Ευρώπη Οι γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση «Η ικανότητα επικοινωνίας σε διάφορες γλώσσες αποτελεί μεγάλο πλεονέκτημα τόσο για τα άτομα, για τους οργανισμούς όσο και τις επιχειρήσεις. Ενισχύει τη δημιουργικότητα, αναιρεί τα πολιτισμικά σ τερεότυπα, εν θαρρύνει τον πρωτότυπο τρόπο σκέψης και μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη κα ι ν ο τό μ ω ν πρ ο ϊ ό ν τ ω ν κα ι υ π η ρ ε σ ι ώ ν.» Leonard Orban Μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

4 Η Ευρώπη σε εξέλιξη Περιεχόμενα Η σημασία της γλώσσας 03 Οι γλώσσες της Ευρώπης 05 Περιφερειακές και μειονοτικές γλώσσες 07 Γλώσσα και κινητικότητα 09 Η προώθηση της γλωσσομάθειας 10 Τα εργαλεία της πολυγλωσσίας 12 Η διαχείριση μιας πολυγλωσσικής Ευρωπαϊκής Ένωσης 13 Προκλήσεις του μέλλοντος 15 Περισσότερες πληροφορίες 15

5 γλώσσα που μιλάμε συμβάλλει στον προσδιορισμό της H ταυτότητάς μας. Οι πολυάριθμες γλώσσες που μιλούν τα 500 εκατομμύρια πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι κατανεμημένες στην ευρωπαϊκή ήπειρο με τρόπο που την κάνει να μοιάζει με ένα τεράστιο ψηφιδωτό. Η ΕΕ αναγνωρίζει αυτό το δικαίωμα των πολιτών της να έχουν τη δική τους ταυτότητα και προασπίζει ενεργά την ελευθερία μας να μιλάμε και να γράφουμε στη γλώσσα μας, ενώ εξακολουθεί να επιδιώκει το στόχο για μεγαλύτερη ολοκλήρωση ανάμεσα στα κράτη μέλη της. Οι στόχοι αυτοί αλληλοσυμπληρώνονται και εκφράζουν με συγκεκριμένο τρόπο το σύνθημα της ΕΕ «Ενωμένη στην πολυμορφία». Στην πράξη, η ΕΕ ακολουθεί μια πιο προωθημένη πολιτική και ενθαρρύνει τους πολίτες της να μαθαίνουν γλώσσες. Η γνώση μιας ξένης γλώσσας ή ίσως και περισσότερων ξένων γλωσσών μάς επιτρέπει να μετακινηθούμε για να βρούμε εργασία σε μια άλλη χώρα. Αυτή η κινητικότητα στην αγορά εργασίας συμβάλλει στη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης και τονώνει την ανάπτυξη. Η γνώση ξένων γλωσσών προωθεί τις διαπολιτισμικές επαφές, την αμοιβαία κατανόηση και την άμεση επικοινωνία ανάμεσα στους πολίτες μιας συνεχώς διευρυνόμενης Ένωσης που αποκτά μεγαλύτερη πολυμορφία. Καμία διάκριση Υπάρχουν 23 επίσημες γλώσσες της ΕΕ. Όταν μια νέα χώρα γίνεται μέλος της ΕΕ, η εθνική γλώσσα αυτής της χώρας συνήθως γίνεται επίσημη γλώσσα της ΕΕ. Η σχετική απόφαση λαμβάνεται από το Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ. Αυτό εγγυάται ότι οι πολίτες της ΕΕ έχουν τη 03 Η σημασία της γλώσσας δυνατότητα να χρησιμοποιούν την ίδια γλώσσα σε κάθε επαφή τους με την ΕΕ και με τα όργανά της με αυτήν στην οποία συναλλάσσονται και με τις αρχές της χώρας τους. Έτσι, κάθε νέα νομοθετική πράξη που εκδίδεται από την ΕΕ μεταφράζεται σε όλες τις επίσημες γλώσσες της, για να μπορεί κάθε ενδιαφερόμενος πολίτης σε όλες τις χώρες της Ένωσης να ενημερώνεται αμέσως για το περιεχόμενο του νέου νόμου και για τον τρόπο με τον οποίο τον επηρεάζει. Όλες οι γλωσσικές διατυπώσεις μιας νομοθετικής πράξης της ΕΕ έχουν την ίδια νομική ισχύ. Με αυτό τον τρόπο, η ΕΕ εξασφαλίζει ότι δεν γίνεται διάκριση ανάμεσα στους πολίτες που η γλώσσα τους μιλιέται από μεγάλο αριθμό ατόμων και τους πολίτες χωρών με μικρό πληθυσμό. Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, παραδείγματος χάρη, είναι ελεύθερα να Μιλώντας για την Ευρώπη Η σημασία της γλώσσας Επίσημες γλώσσες της ΕΕ 23 Βουλγαρικά 22 Ρουμανικά 21 Ιρλανδικά* 20 Μαλτέζικά 19 Τσεχικά 18 Σλοβακικά 17 Σλοβενικά 16 Πολωνικά 15 Ουγγρικά 14 Εσθονικά 13 Λεττονικά 12 Λιθουανικά 11 Φινλανδικά 10 Σουηδικά 9 Ισπανικά 8 Πορτογαλικά 7 Ελληνικά 6 Αγγλικά 5 Δανικά 4 Γαλλικά** 3 Γερμανικά** 2 Ιταλικά** 1 Ολλανδικά** Οι σημερινές γλώσσες της ΕΕ έγιναν «επίσημες γλώσσες» της ΕΕ το αντίστοιχο έτος (*) Ιρλανδικά: γλώσσα των Συνθηκών από το Βασκικά, καταλανικά, γαλικικά: γλώσσες με ειδικό καθεστώς από το (**) Αυτές οι τέσσερις ήταν οι γλώσσες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα που ιδρύθηκε το 1950 και αποτέλεσε το πρώτο βήμα για τη διαμόρφωση της σημερινής ΕΕ. Το 1958 οι επίσημες γλώσσες ορίστηκαν με τον κανονισμό αριθ. 1 του Συμβουλίου που τροποποιούνταν με κάθε προσχώρηση νέων χωρών στην ΕΕ.

6 Μιλώντας για την Ευρώπη Η σημασία της γλώσσας 04 απευθύνουν λόγο στη Συνέλευση στη γλώσσα των πολιτών τους οποίους εκπροσωπούν. Οι σλοβένοι ευρωβουλευτές έχουν ακριβώς το ίδιο δικαίωμα με τους γερμανούς να μιλούν στη γλώσσα αυτών που τους ψήφισαν. Σημαντικές ευθύνες Η εξασφάλιση μετάφρασης και διερμηνείας αποτελεί συνεπώς σημαντική ευθύνη της ΕΕ. Η προσχώρηση δώδεκα νέων μελών από το 2004 έως το 2007 είχε ως αποτέλεσμα να υπερδιπλασιαστεί ο αριθμός των επίσημων γλωσσών από 11 σε 23 και έτσι δόθηκε μεγαλύτερη παρά ποτέ έμφαση στο ρόλο των γλωσσών στην ΕΕ. Αυτό ώθησε την ΕΕ να χαράξει μια νέα πολιτική για την πολυγλωσσία το Στόχος αυτής της πολιτικής είναι να προωθήσει τη γλωσσομάθεια στην ΕΕ, να εξασφαλίσει ότι οι πολίτες έχουν πρόσβαση στην ΕΕ στη δική τους γλώσσα και να αξιοποιήσει πλήρως τη συμβολή της πολυγλωσσίας στην οικονομική, κοινωνική, πολιτισμική και πολιτική ανάπτυξη της ΕΕ. Η δέσμευση της ΕΕ να διασφαλίσει τη γλωσσική πολυμορφία δείχνει ότι δεν προσπαθεί να εξαλείψει τα εθνικά ή περιφερειακά στοιχεία για να τα αντικαταστήσει με μια «ευρωπαϊκή ομοιομορφία», όπως ισχυρίζονται ορισμένοι επικριτές. Με τη βοήθεια της διερμηνείας τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μπορούν να συζητούν για τα θέματα στη μητρική τους γλώσσα. Γνωρίστε τις γλωσσικές σας ρίζες Οι γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν πολλές ρίζες. Οι περισσότερες ανήκουν στη μεγάλη οικογένεια των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών οι κυριότεροι κλάδοι της οποίας είναι οι γερμανικές, οι ρομανικές, οι σλαβικές και οι κελτικές γλώσσες. Τα ελληνικά και οι βαλτικές γλώσσες, λιθουανικά και λεττονικά, είναι επίσης γλώσσες ινδοευρωπαϊκές, αλλά δεν ανήκουν στους κύριους κλάδους γλωσσών. Τα ουγγρικά, τα φινλανδικά και τα εσθονικά προέρχονται από τον κλάδο των φιννοουγγρικών γλωσσών. Τα μαλτέζικα συγγενεύουν με τα αραβικά και έχουν ιταλικά στοιχεία. Οι περισσότερες από τις «περιφερειακές» ή «μειονοτικές» γλώσσες ανήκουν επίσης σε έναν από τους ανωτέρω κλάδους γλωσσών. Σημαντικότερη εξαίρεση αποτελεί η βασκική γλώσσα που μιλιέται και από τις δύο πλευρές των γαλλο-ισπανικών συνόρων, οι ρίζες της οποίας εξακολουθούν να αναζητούνται. Η έννοια «μειονοτική γλώσσα» δεν καλύπτει μόνο τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες, όπως τα σάμι στη Λαπωνία ή τα βρετονικά στη βορειοδυτική Γαλλία, αλλά και επίσημες γλώσσες της ΕΕ που μιλιούνται από μια μειονότητα σε ένα άλλο κράτος μέλος (όπως τα γερμανικά στη βόρεια Ιταλία ή τα ουγγρικά στη Ρουμανία και τη Σλοβακία). Η προσχώρηση των χωρών της Βαλτικής στις οποίες ζουν ρωσόφωνες μειονότητες έχει προσθέσει μια νέα κατηγορία «μειονοτικής» γλώσσας που είναι η εθνική γλώσσα μιας χώρας μη μέλους της ΕΕ. Οι 23 επίσημες γλώσσες της ΕΕ είναι τα βουλγαρικά, τα τσεχικά, τα δανικά, τα ολλανδικά, τα αγγλικά, τα εσθονικά, τα φινλανδικά, τα γαλλικά, τα γερμανικά, τα ελληνικά, τα ουγγρικά, τα ιρλανδικά, τα ιταλικά, τα λεττονικά, τα λιθουανικά, τα μαλτέζικα, τα πολωνικά, τα πορτογαλικά, τα ρουμανικά, τα σλοβακικά, τα σλοβενικά, τα ισπανικά και τα σουηδικά. Τα καταλανικά, τα βασκικά και τα γαλικικά έχουν το καθεστώς της επίσημης γλώσσας στο εσωτερικό της Ισπανίας, το οποίο σημαίνει ότι μερικά κείμενα της ΕΕ μεταφράζονται από και προς αυτές τις γλώσσες με έξοδα της ισπανικής κυβέρνησης. Η ΕΕ έχει λιγότερες επίσημες γλώσσες από όσα κράτη μέλη. Αυτό οφείλεται στο ότι η Γερμανία και η Αυστρία έχουν την ίδια γλώσσα, η Ελλάδα και η Κύπρος μιλούν τα ελληνικά και το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο έχουν τις ίδιες γλώσσες με τη Γαλλία, τη Γερμανία και τις Κάτω Χώρες. Έτσι, υπάρχουν 23 επίσημες γλώσσες για 27 χώρες. EP

7 Tα γερμανικά είναι η ευρύτερα ομιλούμενη μητρική γλώσσα στην ΕΕ με περίπου 90 εκατομμύρια φυσικούς ομιλητές ή το 18 % του πληθυσμού της ΕΕ. Τα αγγλικά, τα ιταλικά και τα γαλλικά είναι η καθεμία μητρική γλώσσα πληθυσμών μεταξύ 60 και 65 εκατομμυρίων πολιτών της ΕΕ (12 13 % του συνολικού πληθυσμού). Όμως, εκτιμάται ότι το 38 % των πολιτών της ΕΕ έχουν τα αγγλικά ως πρώτη ξένη γλώσσα, ποσοστό πολύ μεγαλύτερο αυτών που μιλούν τα γερμανικά και τις άλλες γλώσσες, και έτσι τα αγγλικά είναι η ευρύτερα χρησιμοποιούμενη γλώσσα της ΕΕ. Περίπου το 14 % των πολιτών της ΕΕ έχουν ως πρώτη ξένη γλώσσα τα γαλλικά ή τα γερμανικά. 05 Οι γλώσσες της Ευρώπης Η προσχώρηση δώδεκα νέων κρατών μελών από το 2004 επιβεβαίωσε την κυριαρχία των αγγλικών ως αναδυόμενης lingua franca (κοινή γλώσσα επικοινωνίας) της ΕΕ. Έχει ενισχύσει όμως και τη θέση των γερμανικών, τα οποία είναι πλέον ισοδύναμα με τα γαλλικά. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα γερμανικά χρησιμοποιούνται ευρύτερα ως ξένη γλώσσα από τα γαλλικά στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Για ιστορικούς και γεωπολιτικούς λόγους, τα ρωσικά μιλιούνται ως πρώτη ή δεύτερη ξένη γλώσσα στις περισσότερες από αυτές τις χώρες. Πράγματι, σύμφωνα με την τελευταία έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, πέντε γλώσσες εμφανίζονται ως οι ευρύτερα ομιλούμενες ξένες γλώσσες από τους πολίτες της ΕΕ (βλέπε πλαίσιο). Δεν είναι περίεργο το ότι οι πολίτες των σχετικά μικρών χωρών ή χωρών που η γλώσσα τους δεν είναι αρκετά διαδεδομένη κατέχουν τις καλύτερες γλωσσικές γνώσεις. Ποσοστό άνω του 90 % των κατοίκων οκτώ χωρών της ΕΕ Λεττονίας, Λιθουανίας, Λουξεμβούργου, Μάλτας, Κάτω Χωρών, Σλοβακίας, Σλοβενίας και Σουηδίας δηλώνουν ότι μιλούν μια δεύτερη γλώσσα εκτός από τη μητρική τους. Στον αντίποδα, μόνο το 34 % των Ιρλανδών και το 38 % των Βρετανών δηλώνουν ότι γνωρίζουν μια δεύτερη γλώσσα αρκετά καλά ώστε να μπορούν να πραγματοποιήσουν μια συνομιλία. Μιλώντας για την Ευρώπη Οι γλώσσες της Ευρώπης Οι πλέον διαδεδομένες ξένες γλώσσες στην ΕΕ Ερώτηση: «Ποιες γλώσσες, εκτός από τη μητρική σας γλώσσα, γνωρίζετε αρκετά καλά ώστε να μπορείτε να συνομιλήσετε;» Απαντήσεις: Αγγλικά 38 Γερμανικά 14 Γαλλικά 14 Ισπανικά 6 Ρωσικά 6 Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ειδική έρευνα Ευρωβαρόμετρου αριθ. 243 του 2006.

8 Μιλώντας για την Ευρώπη Οι γλώσσες της Ευρώπης 06 «Μητρική συν άλλες δύο γλώσσες» Αν και ο περισσότεροι Ευρωπαίοι επιλέγουν ως δεύτερη γλώσσα τα αγγλικά και μετά τα γερμανικά και τα γαλλικά, σε ορισμένες περιπτώσεις η επιλογή άλλων γλωσσών ίσως είναι καταλληλότερη. Αυτό ισχύει κυρίως στην περίπτωση που πολίτες της ΕΕ επιθυμούν να μεταβούν από μια χώρα σε μιαν άλλη αναζητώντας καλύτερες ευκαιρίες απασχόλησης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η εκμάθηση της γλώσσας μιας γειτονικής χώρας θα ήταν χρησιμότερη. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που η ΕΕ ενθαρρύνει τους πολίτες της να μαθαίνουν δύο ξένες γλώσσες, εάν αυτό είναι δυνατό. Σύμφωνα με την έρευνα του Ευρωβαρόμετρου του 2006, το 28 % των ερωτηθέντων απάντησαν ότι γνωρίζουν άλλες δύο γλώσσες εκτός από τη μητρική τους. Όμως, η έρευνα έδειξε επίσης ότι σε επτά χώρες της ΕΕ (Ουγγαρία, Ιρλανδία, Ιταλία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Ισπανία και Ηνωμένο Βασίλειο) οι μισοί έως τα δύο τρίτα των κατοίκων δεν γνωρίζουν καμία ξένη γλώσσα. Άλλα ευρήματα της έρευνας είναι τα ακόλουθα. Συνολικά, το 84 % των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι κάθε πολίτης της ΕΕ πρέπει να μιλάει μία γλώσσα εκτός από τη μητρική του. Οι μισοί περίπου πιστεύουν ότι πρέπει να γνωρίζει άλλες δύο γλώσσες εκτός από τη μητρική του. Το 68 % των ερωτηθέντων θεωρούν τα αγγλικά σημαντικότερη ξένη γλώσσα και ακολουθούν τα γαλλικά (25 %) και τα γερμανικά (22 %). Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι πιστεύουν ότι τα παιδιά πρέπει να αρχίζουν να μαθαίνουν ξένες γλώσσες στο δημοτικό σχολείο σε ηλικία από έξι έως δώδεκα ετών. Οι κυριότεροι λόγοι για την εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας είναι οι διακοπές ή η αναζήτηση εργασίας. Το 35 % των ερωτηθέντων επιθυμούν να χρησιμοποιούν τις γλωσσικές τους γνώσεις για διακοπές στο εξωτερικό. Συνολικά, το 32 % μαθαίνει γλώσσες που είναι απαραίτητες για την εργασία του, ενώ το 27 % για να μπορούν να εργαστούν στο εξωτερικό. Περίπου το 63 % των Ευρωπαίων πιστεύει ότι πρέπει να παρέχεται μεγαλύτερη στήριξη στις περιφερειακές και μειονοτικές γλώσσες. Helen King/Van Parys Media Πολλοί εξασκούν τις γλωσσικές τους γνώσεις στις διακοπές τους.

9 Αυτή η γυναίκα της φυλής Σάμι στη Λαπωνία μιλάει μια μειονοτική γλώσσα. σεβασμός της γλωσσικής και O πολιτιστικής πολυμορφίας είναι θεμελιώδης επιλογή της ΕΕ. Αναφέρεται στον Ευρωπαϊκό Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων που ενέκριναν οι ηγέτες της ΕΕ το Οι περιφερειακές και μειονοτικές γλώσσες προστατεύονται ειδικότερα από ένα Χάρτη που εγκρίθηκε στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η γλωσσική πολυμορφία δεν καλύπτει μόνο τις 23 επίσημες γλώσσες της ΕΕ αλλά και τις περιφερειακές και μειονοτικές γλώσσες της. Αυτές είναι περισσότερες από 60, αν και ο πραγματικός αριθμός τους εξαρτάται από το πώς 07 Περιφερειακές και μειονοτικές γλώσσες ορίζεται μια γλώσσα (π.χ. σε σχέση με μια διάλεκτο). Οι γλώσσες αυτές μιλιούνται από 50 εκατομμύρια περίπου άτομα σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τρεις ορισμοί Υπάρχουν τρεις γενικά αποδεκτές κατηγορίες περιφερειακών ή μειονοτικών γλωσσών: γλώσσες μιας συγκεκριμένης περιοχής η οποία μπορεί να βρίσκεται σε ένα ή σε περισσότερα κράτη μέλη και δεν αποτελούν την κυρίαρχη γλώσσα σε καμία χώρα της ΕΕ. Τέτοιες γλώσσες είναι τα βασκικά, τα βρετονικά, τα καταλανικά, τα φριζικά, τα σαρδηνιακά και τα ουαλικά. γλώσσες που μιλιούνται από μειονότητα του πληθυσμού σε μια χώρα της ΕΕ, αλλά είναι επίσημες γλώσσες μιας άλλης χώρας: π.χ. τα γερμανικά στη νότια Δανία, τα γαλλικά στην περιοχή Vallée d Aoste της βόρειας Ιταλίας και τα ουγγρικά στη Σλοβακία. γλώσσες που δεν συνδέονται με κάποια περιοχή, όπως η γλώσσα των κοινοτήτων των Ρoμ και των εβραϊκών κοινοτήτων στην ΕΕ (ρομανικές και γίντις). Η έννοια των περιφερειακών και μειονοτικών γλωσσών δεν περιλαμβάνει διαλέκτους καμίας από τις επίσημες γλώσσες ή κάποιας από τις γλώσσες που μιλιούνται από κοινότητες μεταναστών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. τα τουρκικά, λόγω των μεγάλων κοινοτήτων μεταναστών στη Γερμανία, στο Βέλγιο και τις Κάτω Χώρες. Άλλες γλώσσες είναι τα αραβικά των χωρών της Βορειοδυτικής Αφρικής (κυρίως στη Γαλλία, στην Ισπανία και το Βέλγιο) καθώς και οι γλώσσες urdu, bengali και hindi τις οποίες μιλούν μετανάστες από την Ινδία στο Ηνωμένο Βασίλειο. Γενικά, αυτές οι μη αυτόχθονες γλώσσες δεν έχουν επίσημο καθεστώς ή αναγνώριση στις χώρες της ΕΕ. Όμως, οι κοινότητες των μεταναστών χρηματοδοτούνται από την ΕΕ για να ενσωματωθούν στις νέες χώρες κατοικίας τους μέσα από τα κοινοτικά προγράμματα κοινωνικής και περιφερειακής ανάπτυξης. Ορισμένες χώρες στηρίζουν την εκμάθηση γλωσσών των χωρών καταγωγής των μεταναστών, και τα παιδιά τους διδάσκονται αυτές τις γλώσσες στο σχολείο. Αυτός είναι ένας τρόπος για να διατηρήσουν όσοι επιθυμούν την επαφή τους με τις πολιτιστικές ρίζες τους, ενώ παράλληλα αφομοιώνουν τη γλώσσα και τον πολιτισμό της χώρας που τους φιλοξενεί. Αυτές οι γλωσσικές δεξιότητες συνιστούν ατομικά προσόντα που μπορεί να προσφέρουν ευκαιρίες επαγγελματικής σταδιοδρομίας σε διάφορους τομείς. Μιλώντας για την Ευρώπη Περιφερειακές και μειονοτικές γλώσσες Μη αυτόχθονες γλώσσες Travel-images.com Ένα μεγάλο φάσμα γλωσσών από άλλες περιοχές του κόσμου μιλιούνται από κοινότητες μεταναστών σε χώρες της ΕΕ. Εξέχουσα θέση ανάμεσα σε αυτές τις γλώσσες κατέχουν

10 Μιλώντας για την Ευρώπη Περιφερειακές και μειονοτικές γλώσσες 08 Οι γλώσσες της ενσωμάτωσης Πολλές τοπικές αρχές και εθνικές κυβερνήσεις παρέχουν σε μετανάστες μαθήματα γλώσσας, εξοικείωσης με την τοπική κοινωνία και τον πολιτισμό, και τους βοηθούν να βρουν εργασία. Οι τελευταίες υπηρεσίες συχνά παρέχονται στη γλώσσα των μεταναστών. Αυτό συμβαίνει για παράδειγμα στη φλαμανδική πόλη Γάνδη του Βελγίου, όπου παρέχεται σε μετανάστες και σε αναγνωρισμένους πρόσφυγες ένα εισαγωγικό πρόγραμμα ωρών διδασκαλίας των ολλανδικών (που είναι και η γλώσσα της Φλάνδρας), συν 75 ώρες μαθημάτων κοινωνικού χαρακτήρα. Τα τελευταία μαθήματα παρέχονται στα αλβανικά, στα αραβικά, στα αγγλικά, στα γαλλικά, στα περσικά, στα ρωσικά, στα ισπανικά, στα σομαλικά και τα τουρκικά. Στη γερμανική πόλη Φραγκφούρτη στον Μάιν παρέχονται μαθήματα γλώσσας 600 ωρών και πριν από αυτά ένα πρόγραμμα εξοικείωσης με την πόλη και παρουσίασης των θεσμικού πλαισίου της Γερμανίας και του εθνικού συστήματος απονομής δικαιοσύνης. Το πρόγραμμα παρέχεται σε οκτώ γλώσσες, και διδάσκουν μετανάστες που είναι εγκατεστημένοι στην περιοχή. Το φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα στηρίζει τη διατήρηση και ανάπτυξη των μητρικών γλωσσών των μεταναστών για να εξασφαλιστεί η λειτουργική διγλωσσία, όπως αποκαλείται. Τα μαθήματα παρέχονται σε 52 γλώσσες. Τα ρωσικά, τα σομαλικά και τα αλβανικά είναι οι ευρύτερα διδασκόμενες μητρικές γλώσσες μεταναστών. Η Ουγγαρία διαμόρφωσε την εθνική της πολιτική κοινωνικής ένταξης βάσει ενός πρότυπου έργου διάρκειας έξι μηνών με την ονομασία Matra το οποίο περιλάμβανε ώρες διδασκαλίας γλώσσας για μετανάστες, 700 ώρες μαθημάτων πολιτιστικού και νομικού χαρακτήρα και οικονομική ενίσχυση για την κάλυψη εξόδων διαβίωσης. Μια τάξη διδασκαλίας γλώσσας για μετανάστες στη Βιέννη DG REGIO

11 Αξίζει η απασχόληση φυσικών ομιλητών στις εξαγωγικές αγορές. Shutterstock Shutterstock Oι πολίτες της ΕΕ έχουν δικαίωμα να ζουν και να εργάζονται σε άλλα κράτη μέλη πέρα από τη χώρα καταγωγής τους. Η ΕΕ παρέχει στους πολίτες της τη δυνατότητα να πηγαίνουν όπου υπάρχει εργασία. Η γνώση άλλων γλωσσών είναι το κλειδί για την πραγματική κινητικότητα στην ΕΕ, εφόσον σας επιτρέπει να αξιοποιείτε στο έπακρο τις ευκαιρίες απασχόλησης, σπουδών και ταξιδιών σε όλη την Ευρώπη. Η εκμάθηση της τοπικής γλώσσας δεν είναι μόνο η αναγκαία προϋπόθεση για να βρείτε εργασία σε μια άλλη χώρα, αλλά σας φέρνει και σε επαφή με τους κατοίκους της περιοχής. Αυτό συνήθως δημιουργεί μια τελείως νέα αντίληψη για το τι σημαίνει να είσαι Ευρωπαίος και 09 Γλώσσα και κινητικότητα για το τι δημιουργούμε μαζί. Μπορεί η ιστορία και ο πολιτισμός της κάθε χώρας να διαφέρουν, αλλά οι προσδοκίες και οι ελπίδες μας για το μέλλον μοιάζουν πάρα πολύ. Το να μπορούμε να μιλούμε ο ένας με τον άλλο μας βοηθάει να καταλαβαίνουμε καλύτερα τα κοινά στοιχεία μας και ταυτόχρονα να σεβόμαστε περισσότερο τις πολιτιστικές διαφορές μας. Γλώσσες σημαίνει επιχειρήσεις Μελέτη που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνει ότι οι επιχειρήσεις της ΕΕ μπορεί να χάνουν επιχειρηματικές ευκαιρίες λόγω έλλειψης γλωσσικών δεξιοτήτων. Αυτό αφορά κυρίως τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) που δεν μπορούν να αξιοποιήσουν πλήρως τις ευκαιρίες για εξαγωγές σε άλλες χώρες της ΕΕ. Σύμφωνα με τη μελέτη, μέχρι και το 11 % των ΜΜΕ, δηλαδή σχεδόν 1 εκατομμύριο επιχειρήσεις, έχουν χάσει συμβάσεις με δυνητικούς πελάτες σε άλλες χώρες της ΕΕ εξαιτίας των γλωσσικών φραγμών. Η μελέτη επίσης επισημαίνει την αυξανόμενη σημασία της πολυγλωσσίας για τις επιχειρηματικές δραστηριότητες στις παγκόσμιες αγορές. Σε αυτό το πλαίσιο, τα αγγλικά είναι η βασική γλώσσα, αλλά η μελέτη τονίζει την αυξανόμενη σημασία των κινέζικων, των αραβικών και των ρωσικών. Για τη βελτίωση των εξαγωγικών επιδόσεων, η μελέτη προτείνει στις επιχειρήσεις: να ακολουθούν μια στρατηγική προσέγγιση της πολυγλωσσικής επικοινωνίας. να προσλαμβάνουν ομιλητές μητρικής γλώσσας στις χώρες εξαγωγών. να προσλαμβάνουν προσωπικό με γλωσσικές ικανότητες και να τις αναπτύσσουν περισσότερο. να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες μεταφραστών και διερμηνέων. Η ίδια η πολυγλωσσία είναι τομέας οικονομικής ανάπτυξης, που δημιουργεί θέσεις απασχόλησης για καθηγητές γλωσσών, μεταφραστές και διερμηνείς, πέρα από το βοηθητικό προσωπικό, αλλά και για σχεδιαστές και κατασκευαστές ηλεκτρονικών μέσων υποστήριξης καθώς και για προγραμματιστές και ειδικούς που αναπτύσσουν συστήματα μετάφρασης με τη βοήθεια υπολογιστή ή αυτόματης μετάφρασης. Μιλώντας για την Ευρώπη Γλώσσα και κινητικότητα Πρόσεχε τη γλώσσα σου Στις 26 Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο γιορτάζεται η «ευρωπαϊκή ημέρα γλωσσών». Στόχος αυτής της εκδήλωσης είναι να ενημερωθούν οι πολίτες καλύτερα σχετικά με όλες τις γλώσσες που ομιλούνται στην Ευρώπη καθώς και τη σημασία της γλωσσομάθειας για την ανάπτυξη της ανοχής και αμοιβαίας κατανόησης. Στην ευρωπαϊκή ημέρα των γλωσσών εορτάζεται η γλωσσική πολυμορφία σαν ένα από τα ισχυρά στοιχεία της Ευρώπης και ενθαρρύνεται η διά βίου εκμάθηση γλωσσών μέσα και έξω από το σχολείο. Μια από τις αφίσες που χρησιμοποιούνται γι αυτό το γεγονός παρουσιάζει τον συνηθισμένο χαιρετισμό σε 37 γλώσσες.

12 Μιλώντας για την Ευρώπη Η προώθηση της γλωσσομάθειας 10 Η προώθηση της γλωσσομάθειας ΕΕ έχει αναλάβει τη δέσμευση να στηρίζει τα δικαιώματα H των πολιτών της να μετακινούνται για προσωπικούς και επαγγελματικούς λόγους καθώς και την ικανότητά τους να επικοινωνούν μεταξύ τους. Για το λόγο αυτό χρηματοδοτεί διάφορα προγράμματα για την προώθηση της διδασκαλίας και της εκμάθησης ευρωπαϊκών γλωσσών. Τα προγράμματα αυτά έχουν τουλάχιστον ένα κοινό στοιχείο: καλύπτουν διασυνοριακά έργα στα οποία συμμετέχουν εταίροι από τουλάχιστον δύο, αλλά συχνά τρεις ή περισσότερες χώρες της ΕΕ. Τα προγράμματα της ΕΕ είναι σχεδιασμένα με τρόπο ώστε να συμπληρώνουν τις εθνικές εκπαιδευτικές πολιτικές των κρατών μελών. Κάθε κυβέρνηση είναι υπεύθυνη για τη δική της εθνική εκπαιδευτική πολιτική, η οποία περιλαμβάνει και τη διδασκαλία γλωσσών. Η συμβολή των προγραμμάτων της ΕΕ είναι ότι δημιουργούν δεσμούς ανάμεσα σε χώρες και περιφέρειες μέσα από κοινά έργα τα οποία αυξάνουν τον αντίκτυπο της διδασκαλίας και εκμάθησης γλωσσών. Κονδύλια της ΕΕ για τη μάθηση Από το 2007 τα κυριότερα προγράμματα έχουν ενταχθεί στο γενικό πλαίσιο του προγράμματος διά βίου μάθησης της ΕΕ. Η προώθηση της γλωσσομάθειας και της γλωσσικής πολυμορφίας είναι λοιπόν ένας από τους στόχους του προγράμματος και των τεσσάρων ειδικών υποπρογραμμάτων του. Στο καθένα από αυτά έχει δοθεί το όνομα ενός διακεκριμένου ευρωπαίου παιδαγωγού και το καθένα καλύπτει έναν τομέα μάθησης και διδασκαλίας. Το πρώτο από αυτά, το Comenius (που έλαβε το όνομα του Jan Amos Comenius ή Komensky, εκπαιδευτικού από την περιοχή της σημερινής Τσεχικής Δημοκρατίας), καλύπτει κυρίως το χώρο της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Το Erasmus (που έλαβε το όνομα του Έρασμου από το Ρότερνταμ, ανθρωπιστή του 16ου αιώνα), είναι ένα ειδικό πρόγραμμα που σχεδιάστηκε για να παρέχεται η δυνατότητα σε φοιτητές και διδάσκοντες στην τριτοβάθμια εκπαίδευση να σπουδάζουν για κάποιο διάστημα σε πανεπιστήμια μιας άλλης χώρας της ΕΕ. Το Erasmus παρέχει στους συμμετέχοντες εντατικά μαθήματα γλώσσας πριν από την παραμονή τους στο εξωτερικό. Το πρόγραμμα Leonardo da Vinci (που έλαβε το όνομα αυτής της μεγάλης μορφής της ιταλικής αναγέννησης) έχει ως αντικείμενο την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση. Το τέταρτο πρόγραμμα είναι το Grundtvig, στο οποίο δόθηκε το όνομα του N. F. S. Grundtvig, ενός Δανού του 19ου αιώνα, πρωτοπόρου στον τομέα της εκπαίδευσης ενηλίκων. Οι στόχοι του κάθε ειδικού προγράμματος, μέσα στο πλαίσιο του αντικειμένου τους, είναι: Ποτέ δεν είναι υπερβολικά νωρίς για να αρχίσει η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας. Shutterstock να ενθαρρύνουν την εκμάθηση γλωσσών σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και σε όλες τις ηλικίες κατά τη διάρκεια του επαγγελματικού βίου. να εξασφαλίζουν καλύτερη πρόσβαση σε συστήματα εκμάθησης γλωσσών σε όλη την Ευρώπη. να αναπτύσσουν και να διαδίδουν καινοτόμες μεθόδους διδασκαλίας και ορθές πρακτικές. να εξασφαλίζουν ότι διατίθεται ένα αρκετά μεγάλο φάσμα εργαλείων μάθησης γι αυτούς που μαθαίνουν γλώσσες.

13 να αναδεικνύουν τη σημασία της πολυγλωσσίας ως σοβαρού οικονομικού και κοινωνικού πλεονεκτήματος της ΕΕ. Βάσει αυτών των ειδικών προγραμμάτων, όλες οι γλώσσες είναι επιλέξιμες για ενίσχυση: επίσημες, περιφερειακές και μειονοτικές γλώσσες και γλώσσες μεταναστών και των σημαντικότερων εμπορικών εταίρων της ΕΕ. Σε κάθε χώρα υπάρχουν εθνικά κέντρα πληροφόρησης τα οποία παρέχουν αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με την υποβολή αιτήσεων συμμετοχής σε αυτά τα προγράμματα (βλέπε ec.europa.eu/ploteus). Διαπολιτισμικές γέφυρες Τα πολιτιστικά προγράμματα της ΕΕ προωθούν επίσης τη γλωσσική και πολιτιστική πολυμορφία με διάφορους τρόπους. Το πρόγραμμα MEDIA χρηματοδοτεί τη 11 μεταγλώττιση και τον υποτιτλισμό ευρωπαϊκών ταινιών που προβάλλονται σε κινηματογράφους και τηλεοράσεις άλλων χωρών της ΕΕ. Το πρόγραμμα «Πολιτισμός» χτίζει διαπολιτισμικές γέφυρες χρηματοδοτώντας τη μετάφραση σύγχρονων συγγραφέων σε άλλες γλώσσες της ΕΕ. Μιλώντας για την Ευρώπη Η προώθηση της γλωσσομάθειας Οι ειρηνευτικές δυνάμεις της ΕΕ στην Αφρική έχουν ανάγκη από μια κοινή γλώσσα για να επιλύουν πρακτικά προβλήματα. Council of the European Union Το Leonardo συμβάλλει στη διατήρηση της ειρήνης Το πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης Leonardo da Vinci αναμείχθηκε σε έναν απροσδόκητο τομέα δραστηριότητας, όταν χρηματοδότησε ένα διακρατικό πρόγραμμα κατάρτισης για τη βελτίωση των γλωσσικών γνώσεων των μελών ειρηνευτικών δυνάμεων της ΕΕ σε στρατιωτικές, αστυνομικές ή ανθρωπιστικές αποστολές σε διάφορα καυτά σημεία του πλανήτη. Στο πρόγραμμα αυτό, με την ονομασία Linguapeace Europe, συμμετείχαν εταίροι από έντεκα χώρες της ΕΕ: Βουλγαρία, Εσθονία, Γαλλία, Γερμανία, Ουγγαρία, Λεττονία, Λιθουανία, Πολωνία, Ρουμανία, Ισπανία και Ηνωμένο Βασίλειο. Για να είναι αποτελεσματικές οι πολυεθνικές αποστολές της ΕΕ, τα μέλη τους έπρεπε να είναι σε θέση να συνεννοούνται μεταξύ τους, πολύ συχνά με μεγάλο βαθμό άνεσης και ακρίβειας. Το πρόγραμμα Linguapeace Europe συνέβαλε στην ανάπτυξη, στη δοκιμαστική εφαρμογή και διάδοση μέσων γλωσσικής διδασκαλίας και αναφοράς σε μεσαίο και ανώτερο επίπεδο, δημιουργώντας ένα πρότυπο γλωσσικής επάρκειας το οποίο αναγνωρίζεται από διεθνείς και εθνικούς φορείς πιστοποίησης.

14 Μιλώντας για την Ευρώπη Τα εργαλεία της πολυγλωσσίας 12 Λεξικά και γραμματικοί κανόνες: τα βασικά εργαλεία εκμάθησης γλωσσών. H γλωσσική πολυμορφία είναι τμήμα της καθημερινής ζωής στη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση. Με 500 εκατομμύρια πολίτες με διαφορετικές εθνικές, πολιτιστικές και γλωσσικές καταβολές, είναι σημαντικότερο παρά ποτέ να τους δοθούν ικανότητες να καταλαβαίνουν και να επικοινωνούν ο ένας με τον άλλο. Ταυτόχρονα, είναι δυνατό να γίνουν περισσότερα για να εξελιχθεί η πολυγλωσσία σε εργαλείο που θα βοηθήσει τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να είναι περισσότερο ανταγωνιστικές και να εξασφαλίσουν νέες εξαγωγικές αγορές στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο. Πρωτοβουλίες όπως το πρόγραμμα «Διά βίου μάθηση» της ΕΕ αποτελούν συνεπώς σημαντικά συμπληρωματικά στοιχεία σε αυτά που μπορεί να προσφέρει η κυβέρνηση της κάθε χώρας στους πολίτες της και τις επιχειρήσεις. Η ενίσχυση της ΕΕ για την πολυγλωσσία έχει αυξηθεί κατά την τρέχουσα περίοδο προγραμματισμού Η εκμάθηση γλωσσών και η γλωσσική πολυμορφία ορίζονται ως γενικοί στόχοι, και αυξήθηκε ο προϋπολογισμός για έργα στον γλωσσικό τομέα. Τα εργαλεία της πολυγλωσσίας stock.xchng Ακόμα καλύτερη είναι η γνώση δεύτερης γλώσσας Η επικρατούσα αντίληψη στην ΕΕ να γνωρίζει κάθε πολίτης περισσότερες γλώσσες είναι πολύ φιλόδοξη. Είναι καλό να μαθαίνει κανείς μια ξένη γλώσσα εκτός από τη μητρική του, αλλά είναι ακόμα καλύτερο να μαθαίνει και μια δεύτερη. Το διάστημα που μεσολάβησε ανάμεσα στην τελευταία έρευνα του Ευρωβαρόμετρου της Επιτροπής το 2006 και στην προηγούμενη έρευνα που πραγματοποιήθηκε πέντε χρόνια νωρίτερα, το ποσοστό των ερωτηθέντων που δήλωσaαν ότι γνώριζαν δύο γλώσσες εκτός από τη μητρική τους αυξήθηκε από 26 σε 28 %. Η ΕΕ γνωρίζει ότι η κατανομή των γλωσσικών γνώσεων ανάμεσα στις διάφορες χώρες και κοινωνικές ομάδες είναι άνιση. Το φάσμα ξένων γλωσσών τις οποίες μιλούν οι πολίτες της ΕΕ είναι μικρό. δεν είναι αρκετό να βασίζεται κανείς σε μία μόνο κοινή γλώσσα επικοινωνίας (lingua francα), τα αγγλικά, όσο σημαντική κι αν είναι αυτή. Η ΕΕ θεωρεί ότι ο στόχος «της μητρικής γλώσσας συν άλλες δύο» είναι φιλόδοξος αλλά όχι ανέφικτος. Η εκμάθηση γλωσσών είναι προσπάθεια ολόκληρης ζωής που αρχίζει στο σχολείο (ή και νωρίτερα) και συνεχίζεται σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και τα στάδια της ζωής. Η διά βίου και η εξωσχολική μάθηση Ενώ η διδασκαλία πρέπει να αρχίζει νωρίς, έχει νόημα μόνον αν οι δάσκαλοι είναι ειδικά εκπαιδευμένοι να διδάσκουν γλώσσες σε μικρά παιδιά. Ακόμη, το μέγεθος των τάξεων πρέπει να είναι σχετικά μικρό και τα εκπαιδευτικά προγράμματα για τα σχολεία πρέπει να προβλέπουν αρκετό χρόνο για τη διδασκαλία γλωσσών. Τα σχολεία πρέπει να ανταποκρίνονται σε αυτή την ανάγκη προσφέροντας όσο το δυνατό μεγαλύτερο φάσμα γλωσσών. Πρέπει επίσης να προσλαμβάνουν και να εκπαιδεύουν περισσότερους καθηγητές. σε αυτή την περίπτωση, είναι χρήσιμη η συνεργασία ανάμεσα σε παραμεθόριες περιοχές. Όμως, πρέπει να δίνονται περισσότερες ευκαιρίες και στους ενήλικες να αποκτούν και να χρησιμοποιούν τις δικές τους γλωσσικές δεξιότητες. Πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα να προωθούνται όλες οι γλώσσες, περιλαμβανομένων των περιφερειακών και μειονοτικών γλωσσών, και να παρέχονται περισσότερες εγκαταστάσεις για τη διδασκαλία γλωσσών, να γίνεται μεγαλύτερη χρήση του Διαδικτύου για την εκμάθηση γλωσ σών και υποτιτλισμός περισσότερων ταινιών για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο. Η ΕΕ είναι πεπεισμένη ότι το κόστος προώθησης της χρήσης μιας δεύτερης και τρίτης γλώσσας από τους πολίτες της ΕΕ είναι μικρό σε σύγκριση με τις επαγγελματικές και ατομικές ευκαιρίες που χάνονται και τις αρνητικές επιπτώσεις που έχει η απώλεια επιχειρηματικών ευκαιριών στην οικονομία της ΕΕ, εξαιτίας της έλλειψης γλωσσικών δεξιοτήτων. Σαφείς πληροφορίες για το επίπεδο των γλωσσικών σας γνώσεων Δύο σημαντικοί πρακτικοί τρόποι προώθησης των γλωσσικών δεξιοτήτων είναι το Europass Language Passport και το Europass CV. Και τα δύο αυτά εργαλεία έχουν στόχο να βοηθούν τους χρήστες να παρουσιάζουν τις γλωσσικές τους ικανότητες, τυπικές ή άτυπες, με ένα τυποποιημένο τρόπο είτε όσον αφορά μόνον τις γλωσσικές γνώσεις είτε με ένα πλήρες βιογραφικό σημείωμα. Τα έγγραφα αυτά είναι δυνατό να συμπληρώνονται είτε ηλεκτρονικά είτε να τυπώνονται και να συμπληρώνονται σε χαρτί (europass.cedefop.europa.eu). Αυτός ο συνήθης τρόπος περιγραφής των γνώσεων μιας γλώσσας έχει περιορίσει τη σύγχυση η οποία προκαλείται από τα πολυάριθμα επίπεδα επάρκειας και τους διαφορετικούς τρόπους περιγραφής που χρησιμοποιούνταν προηγουμένως.

15 Απασχολούμενοι στα παρασκήνια: διερμηνείς σε επίσημη συνεδρίαση της ΕΕ. Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθούμε τους λόγους για τους οποίους η ΕΕ χρησιμοποιεί 23 επίσημες γλώσσες: δημοκρατία, διαφάνεια και δικαίωμα στη γνώση. Η νομοθεσία της ΕΕ εφαρμόζεται άμεσα σε όλη την Ένωση και, κατά συνέπεια, σε όλους τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της. Οι νέες νομοθετικές πράξεις πρέπει να δημοσιεύονται και να είναι διαθέσιμες σε μια γλώσσα που να μπορούν να καταλάβουν. Σε κάθε δημοκρατική κοινωνία, είναι θεμελιώδες δικαίωμα του κάθε πολίτη να γνωρίζει γιατί εκδίδεται μια συγκεκριμένη νομοθετική πράξη και με ποιο τρόπο αυτή επηρεάζει την καθημερινή του ζωή. Η χρήση όλων των επίσημων γλωσσών διευκολύνει τους πολίτες να συμμετέχουν στον δημόσιο διάλογο και τις διαβουλεύσεις της ΕΕ, συχνά μέσω του Διαδικτύου. Αποτελεί βασική αρχή ότι όλοι οι πολίτες και οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποί τους πρέπει να έχουν το ίδιο δικαίωμα πρόσβασης στην ΕΕ και να μπορούν να επικοινωνούν με τα όργανα και τις αρχές της στη γλώσσα τους. Οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουν τα ίδια δικαιώματα να εκφράζουν τους ψηφοφόρους τους στη δική τους γλώσσα. Το ίδιο ισχύει και για τους υπουργούς των κυβερνήσεων στις επίσημες συνόδους της ΕΕ και για τους πολίτες που υποβάλλουν καταγγελίες στον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή. Η συμμετοχή των πολιτών Η νομοθετική λειτουργία της και η άμεση συμμετοχή των πολιτών της εξηγούν γιατί η ΕΕ χρησιμοποιεί περισσότερες γλώσσες από τους πολυεθνικούς οργανισμούς, όπως τα Ηνωμένα έθνη ή το NATO, οι οποίοι λειτουργούν μόνο σε διακυβερνητικό επίπεδο και δεν ασκούν νομοθετικό έργο. Τα Ηνωμένα έθνη με περισσότερα από 190 μέλη χρησιμοποιούν μόνον έξι γλώσσες. Το Συμβούλιο της Ευρώπης, που έχει περισσότερα μέλη από την ΕΕ, εκδίδει επίσημα κείμενα μόνο στα αγγλικά και τα γαλλικά, όπως και το NATO. Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ έχουν βελτιώσει τις διαδικασίες τους με την πάροδο των χρόνων για να αντιμετωπίσουν το ζήτημα της αύξησης του αριθμού των επίσημων γλωσσών. Προσπάθησαν επίσης να δώσουν στους πολίτες και τις κυβερνήσεις μεταφράσεις και διερμηνεία υψηλής ποιότητας, με αποτελεσματικό και οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Οι δεξιότητες και η ικανότητα αυτών των υπηρεσιών αποτελούν πρότυπα σε διεθνές επίπεδο. 13 Η διαχείριση μιας πολυγλωσσικής Ευρωπαϊκής Ένωσης DG SCIC Η συγκέντρωση πόρων Η διαχείριση μιας πολυγλωσσικής ΕΕ έχει κόστος. Το τίμημα αυτό όμως είναι μικρό σε σχέση με τα αποτελέσματα. Το ετήσιο κόστος της μετάφρασης και της διερμηνείας ανέρχεται περίπου στο 1 % του προϋπολογισμού της ΕΕ ή υπερβαίνει μόλις τα 2 ευρώ για κάθε πολίτη. Η αύξηση του συνολικού κόστους είναι σχετικά μικρή, παρά την προσχώρηση δώδεκα νέων χωρών από το Οι μεταφραστές εργάζονται με γραπτά κείμενα και οι διερμηνείς με τον προφορικό λόγο. Και οι δύο όμως πρέπει να εργάζονται στην κύρια γλώσσα τους (συνήθως στη μητρική τους γλώσσα) από δύο τουλάχιστον άλλες γλώσσες της ΕΕ. Η χρησιμοποίηση 23 επίσημων γλωσσών αποτελεί το πρόσωπο της ΕΕ προς τα έξω. Στο εσωτερικό της, τα όργανα λειτουργούν με απλουστευμένες διαδικασίες για λόγους αποτελεσματικότητας, ταχύτητας και οικονομίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, π.χ., εργάζεται με τρεις γλώσσες εργασίας: αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά. Τα περισσότερα έγγραφα συντάσσονται σε μία από αυτές τις γλώσσες και κυκλοφορούν εσωτερικά ανάμεσα στα ενδιαφερόμενα τμήματα και τις υπηρεσίες μέχρις ότου το τελικό σχέδιο είναι έτοιμο για δημοσίευση ή για να διαβιβαστεί σε άλλο όργανο, όπως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή το Συμβούλιο Υπουργών. Σε αυτό το στάδιο της διαδικασίας μεταφράζεται στις άλλες 22 γλώσσες. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που συχνά πρέπει να παράγει έγγραφα με ταχύτητα σε όλες τις επίσημες γλώσσες, έχει αναπτύξει ένα σύστημα με άξονα τρεις «βασικές» γλώσσες: Μιλώντας για την Ευρώπη Η διαχείριση μιας πολυγλωσσικής Ευρωπαϊκής Ένωσης

16 Μιλώντας για την Ευρώπη Η διαχείριση μιας πολυγλωσσικής Ευρωπαϊκής Ένωσης 14 αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά. Ένα έγγραφο που υποβάλλεται π.χ. στα σλοβακικά ή τα σουηδικά δεν θα μεταφραστεί άμεσα και στις άλλες 22 γλώσσες, αλλά θα μεταφραστεί πρώτα στις τρεις βασικές γλώσσες και οι μεταφραστές των άλλων γλωσσών είναι ελεύθεροι να χρησιμοποιήσουν μία από αυτές τις τρεις γλώσσες για να ξαναμεταφράσουν αυτό το έγγραφο στη δική τους γλώσσα. Αυτό περιορίζει αυτομάτως την ανάγκη για μεταφραστές που μπορούν να μεταφράζουν απευθείας π.χ. από τα μαλτέζικα στα δανικά ή από τα εσθονικά στα πορτογαλικά. Διά ζώσης Οι διερμηνείς της ΕΕ χρησιμοποιούν παρόμοιο σύστημα όταν παρέχουν διερμηνεία προς και από τις 23 επίσημες γλώσσες. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η ομιλία ενός φινλανδού ομιλητή μεταφράζεται σε περιορισμένο αριθμό «ενδιάμεσων» γλωσσών. Ένας σλοβάκος διερμηνέας θα χρησιμοποιήσει μία από αυτές τις γλώσσες ως γλώσσα πηγή και έτσι περιορίζεται η ανάγκη για διερμηνείς που να μπορούν να μεταφράσουν απευθείας από τα φινλανδικά στα σλοβακικά. Οι γλωσσικές περικοπές αυτού του τύπου έχουν και πρακτική και οικονομική σημασία, με την προϋπόθεση ότι τηρούνται τα σχετικά πρότυπα. Ο ποιοτικός έλεγχος τόσο της διερμηνείας όσο και των γραπτών μεταφράσεων αποτελεί συνεπώς μείζονα πρόκληση. Οι διερμηνείς παρέχουν επίσης και απλούστερες υπηρεσίες για άτυπες συναντήσεις και συνόδους εργασίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται μόνον οι περισσότερο διαδεδομένες γλώσσες της ΕΕ. Σε άλλες περιπτώσεις, οι συμμετέχοντες μπορεί να είναι σε θέση να μιλήσουν περισσότερες γλώσσες, αλλά η διερμηνεία πραγματοποιείται μόνον προς δύο ή τρεις από τις ευρύτερα χρησιμοποιούμενες γλώσσες. Η βασική ιδέα σε αυτή την περίπτωση είναι ότι ο ομιλητής μπορεί να μιλήσει στη δική του γλώσσα ή σε μια γλώσσα στην οποία έχει την ευχέρεια να εκφραστεί, ενώ θεωρείται δεδομένο ότι διαθέτει επαρκή παθητική γνώση μιας άλλης γλώσσας εργασίας της ΕΕ για να παρακολουθήσει τη διαδικασία σε αυτή τη γλώσσα. Σε καθημερινή βάση, η Υπηρεσία Διερμηνείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου Υπουργών οφείλει να καλύπτει περίπου 60 διαφορετικές συνεδριάσεις στις Βρυξέλλες ή σε άλλους τόπους της ΕΕ. Σε αυτές περιλαμβάνονται επίσημες συνεδριάσεις με πλήρη διερμηνεία προς και από τις 23 επίσημες γλώσσες της ΕΕ. Για καθεμία από αυτές τις συνεδριάσεις απαιτείται ομάδα 69 διερμηνέων. Νέες τεχνολογίες Λόγω του μοναδικού τους μεγέθους και της φύσης των γλωσσικών τους υπηρεσιών, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ εξαρτώνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τη βοήθεια που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες. Διερμηνεία εξ αποστάσεως, διαχείριση πολυγλωσσικών δικτυακών τόπων και μετάφραση με τη βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή είναι τα πιο προφανή παραδείγματα. Τίποτα δεν χάνεται στη μετάφραση: μάθετε για την Ευρώπη στη γλώσσα σας. DG COMM Αξιοποιώντας τις διαθέ - σιμες στην αγορά εφαρ - μογές και αναπτύσσοντας πρωτότυπες λύσεις, οι ευρωπαϊκές γλωσσικές υπηρεσίες έχουν εξελιχθεί σε ιδανικό εργαστήριο και σε σημείο αναφοράς σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα αποτελέσματα των προσπαθειών τους προσφέρονται στο κοινό και συχνά χρησιμοποιούνται από ερευνητές και ιδιωτικές εταιρείες.

17 ΕΕ έχει θεσμική ευθύνη να σέβεται τη γλωσσική και πολιτι- H σμική πολυμορφία των πολιτών της. Αυτό το επιτυγχάνει με διάφορους τρόπους: σέβεται το δικαίωμά μας να μιλάμε και να γράφουμε στη γλώσσα μας και επεκτείνει αυτό το δικαίωμα στις συναλλαγές μας με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. στηρίζει τη χρήση περιφερειακών και μειονοτικών γλωσσών, ανεξάρτητα αν οι γλώσσες αυτές είναι επίσημες γλώσσες της ΕΕ ή όχι. προωθεί ενεργά την εκμάθηση γλωσσών και την πολυγλωσσία 15 Προκλήσεις του μέλλοντος ως μέσο ατομικής βελτίωσης των πολιτών της ΕΕ και ως κινητήρια δύναμη για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και ανάπτυξης σε όλη την οικονομία της ΕΕ. Η ΕΕ έχει εντείνει αυτές τις δραστηριότητες από τότε που αυξήθηκαν τα κράτη μέλη της και ο αριθμός των επίσημων γλωσσών διπλασιάστηκε από το Θα συνεχίσει την ίδια προσπάθεια, ενόψει της περαιτέρω διεύρυνσης της ΕΕ. Αν και αναγνωρίζει ότι τα αγγλικά είναι η περισσότερο χρησιμοποιούμενη γλώσσα στην Ευρώπη, η Ένωση επιθυμεί να εξασφαλίσει ότι αυτό δεν θα αποτελέσει, με την πάροδο του χρόνου, παράγοντα περιορισμού της γλωσσικής πολυμορφίας μέσα στα σύνορα της. Γι αυτό το λόγο τονίζει τα προσωπικά, κοινωνικά και οικονομικά οφέλη της πολυγλωσσίας και έχει θέσει τον φιλόδοξο στόχο να μάθουν όσο το δυνατό περισσότεροι πολίτες της ΕΕ άλλες δύο γλώσσες εκτός από τη μητρική τους. Η πρόκληση για την ΕΕ είναι να αξιοποιήσει με άριστο τρόπο τους διαθέσιμους πόρους και να χαράξει ενισχυτικές πολιτικές και τα απαραίτητα προγράμματα για να πετύχει αυτή την επιδιωκόμενη πολυγλωσσία όσο το δυνατό συντομότερα. Μιλώντας για την Ευρώπη Προκλήσεις του μέλλοντος Διαλέξτε τη γλώσσα σας: η πύλη εισόδου στον δικτυακό τόπο της ΕΕ. Europa Περισσότερες πληροφορίες Πληροφορίες σχετικά με τη χρήση των γλωσσών στην ΕΕ μπορείτε να βρείτε στον δικτυακό τόπο της ΕΕ για τις γλώσσες: europa.eu/languages/el/home Η Γενική Διεύθυνση Μετάφρασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχει δημιουργήσει τα δικά της ενημερωτικά φυλλάδια που διατίθενται στον δικτυακό τόπο: ec.europa.eu/dgs/translation/index_en.htm Πληροφορίες σχετικά με τη διερμηνεία και τη μετάφραση στην ΕΕ μπορείτε να βρείτε στον δικτυακό τόπο: ec.europa.eu/dgs/scic/index.htm Πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα «Διά βίου μάθηση» της ΕΕ και τα υποπρογράμματά του διατίθενται στο: ec.europa.eu/ploteus

18 Μιλώντας THE για την EU IN Ευρώπη THE WORLD Επικοινωνήστε TRADE HELPS με GROWTH την ΕΕ 16 ΜΕΣΩ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση σε όλες τις επίσημες γλώσσες διατίθενται από τον δικτυακό τόπο Europa: europa.eu ΜΕ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΤΗΣ Σε όλη την Ευρώπη υπάρχουν εκατοντάδες τοπικά κέντρα πληροφοριών της ΕΕ. Μπορείτε να βρείτε τη διεύθυνση του πλησιέστερου σε σας κέντρου στον δικτυακό τόπο: europedirect.europa.eu Επικοινωνήστε με την ΕΕ ΜΕΣΩ ΤΗΛΕΦΩΝΟΥ Ή ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟΥ H Άμεση Ευρώπη είναι μια υπηρεσία που απαντά στα ερωτήματά σας σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μπορείτε να επικοινωνήσετε με αυτή την υπηρεσία τηλεφωνικά, με ατελή κλήση, στον αριθμό [ή πληρώνοντας την κλήση, εφόσον βρίσκεστε εκτός ΕΕ, στον αριθμό (32-2) ] ή με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο μέσω του δικτυακού τόπου: europedirect.europa.eu ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Οι εκδόσεις για την ΕΕ είναι προσιτές απλώς με ένα κτύπημα πλήκτρου στον ιστοχώρο του EU Bookshop (βιβλιοπωλείου της ΕΕ): bookshop.europa.eu Για πληροφορίες και δημοσιεύματα σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση στα ελληνικά, μπορείτε να απευθυνθείτε: ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠEΙΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Aντιπροσωπεία στην Ελλάδα Βασιλίσσης Σοφίας 2 GR Αθήνα Τηλ. (30) Φαξ (30) Internet: ec.europa.eu/ellada/ comm-rep-athens@ec.europa.eu Αντιπροσωπεία στην Κύπρο Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ένωσης Λεωφ. Βύρωνος 30 CY-1096 Λευκωσία ΤΘ 23480, CY-1683 Λευκωσία Τηλ. (357-22) Φαξ (357-22) Internet: ec.europa.eu/cyprus comm-rep-cy@ec.europa.eu ΓΡΑΦΕΙA ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ Γραφείο για την Ελλάδα Λεωφόρος Αμαλίας 8 GR Αθήνα Τηλ. (30) Φαξ (30) Internet: epathinai@europarl.europa.eu Γραφείο Πληροφοριών Κύπρου Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ένωσης Λεωφ. Βύρωνος 30 CY-1096 Λευκωσία ΤΘ 23440, CY-1683 Λευκωσία Τηλ. (357-22) Φαξ (357-22) Internet: epnicosia@europarl.europa.eu Επίσης, άλλες πηγές πληροφόρησης για την ΕΕ στην Κύπρο είναι οι εξής: Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Κύπρου Διεύθυνση Οδός Προεδρικού Μεγάρου CY-1081 Λευκωσία Τηλ. (357-22) Φαξ (357-22) eicnews@eicy.eu, europedirect@eicy.eu Internet: Ευρωπαϊκό Κέντρο Πληροφόρησης στη Λευκωσία Διεύθυνση Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Κύπρου Οδός Προεδρικού Μεγάρου CY-1081 Λευκωσία Europe Line: Φαξ (357-22) europedirect@eicy.eu Internet: eicy.eu/europedirect Ευρωπαϊκό Κέντρο Πληροφόρησης στη Λεμεσό Διεύθυνση Δήμος Αμμοχώστου Λεωφόρος Μακαρίου Γ 138 CY-3507 Λεμεσός Europe Line: Φαξ (357-22) Internet: eicy.eu/europedirect europedirect@eicy.eu Αντιπροσωπείες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Γραφεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υπάρχουν σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαθέτει Αντιπροσωπείες και σε άλλα μέρη του κόσμου

19 Η Ευρωπαϊκή Ένωση Τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2008) Οι υποψήφιες χώρες

20 THE EU IN THE WORLD TRADE HELPS GROWTH 18 EL Η Ευρώπη σε εξέλιξη Μιλώντας για την Ευρώπη Οι γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση ΕΕ προωθεί τη γλωσσική και πολιτισμική πολυμορφία των λαών της ενισχύοντας τη διδασκαλία και την εκμάθηση των γλωσσών τους. Ο φιλό- H δοξος στόχος της ΕΕ είναι να έχουν οι πολίτες της τη δυνατότητα να μιλούν με ευχέρεια δύο γλώσσες εκτός από τη μητρική τους γλώσσα. Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ εργάζονται σε 23 επίσημες γλώσσες. Αυτό έχει στόχο να εξασφαλίσει ότι όλοι οι πολίτες της ΕΕ, ανεξάρτητα από το αν μιλούν μια ευρύτερα χρησιμοποιούμενη ή λιγότερο γνωστή ευρωπαϊκή γλώσσα, έχουν την ίδια πρόσβαση στις πολιτικές και τη νομοθεσία της ΕΕ. Το φυλλάδιο αυτό εξετάζει το μεγάλο φάσμα των γλωσσών που μιλιούνται στην ΕΕ, τους πολλούς τρόπους με τους οποίους οι Ευρωπαίοι μπορούν να ωφεληθούν από την εκμάθηση γλωσσών και τα προγράμματα ενίσχυσης της ΕΕ. Τέλος, εξετάζει τι σημαίνει η διαχείριση μιας πολυγλωσσικής Ένωσης. NA-AB EL-C ISSN ISBN