Κυριακή 3 Μαρτίου 2019

Transcript

1 Κυριακή 3 Μαρτίου 2019 ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΕΩ Εὐτροπίου, Κλεονίκου, Βασιλίσκου μ., Θεοδωρήτου ἱερομ. Ἀντιοχείας Ἀπολυτίκιον Παναγίας Προυσιωτίσσης Ἦχος α Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης Σύ προΐστασαι πρόμαχος καί τερατουργός ἐξαισίων τῇ ἐκ Προύσσης εἰκόνι Σου, Πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ καί γάρ φωτίζεις ἐν τάχει τούς τυφλούς δεινούς τε ἀπελαύνεις δαίμονας καί παραλύτους δέ συσφίγγεις, Ἀγαθή, κρημνῶν τε σῴζεις καί πάσης βλάβης τούς Σοί προσφεύγοντας. Δόξα τῷ Σῷ ἀσπόρῳ τοκετῷ, δόξα τῷ Σέ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διά Σοῦ τοιαῦτα θαύματα. ΔΙΑΒΑΣΕ ΤΟ Ἑβδομαδιαῖο φυλλάδιο, Ἀριθμ. 10 ΕΧΟΥΜΕ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ 1. Θά σᾶς γράψω, ἀγαπητοί μου, γιά ἕνα γεγονός, πού θά μᾶς συμβεῖ καί πρέπει νά ἑτοιμαζόμαστε γι αὐτό. Καί τό γεγονός αὐτό εἶναι ὅτι θά περάσουμε ἀπό δικαστήριο! Ὄχι μόνο ἐμεῖς πού ζοῦμε τώρα, ἀλλά καί αὐτοί πού ἔζησαν σ ὅλα τά προηγούμενα χρόνια καί αὐτοί πού πρόκειται νά γεννηθοῦν μέχρι τήν συντέλεια τῶν αἰώνων. Τό δικαστήριο αὐτό θά εἶναι παγκόσμιο. Αὐτό τό δικαστήριο θά τό κάνει ὁ Ἴδιος ὁ Ἰησοῦς Χριστός μέ τήν δεύτερή Του παρουσία. Ἦρθε μέ τήν πρώτη Του παρουσία νά μᾶς σώσει, ἀλλά θά ἔρθει πάλι στόν κόσμο, γιά νά μᾶς κρίνει μέ βάση τόν νόμο πού μᾶς ἔδωσε. Στό «Πιστεύω» μας λέμε γιά τόν Χριστό «καί πάλιν ἐρχόμενον μετά δόξης κρῖναι ζῶντας καί νεκρούς». Θά κριθοῦμε γιά τά ἔργα μας καί γιά τά λόγια μας καί γιά τίς ἀκάθαρτες σκέψεις μας, μέ τίς ὁποῖες μολύνουμε τήν ψυχή μας, πού εἶναι «κατ εἰκόνα Θεοῦ» πλασμένη.

2 2. Τί θά γίνει, χριστιανοί μου; Πρέπει νά νοιαστοῦμε γιά τό δικαστήριο αὐτό, πού θά στηθεῖ γιά ὅλους μας. Ἡ Ἁγία Γραφή καί οἱ προσ ευχές τῆς Ἐκκλησίας μας καί τά τροπάρια τῆς θείας λατρείας μᾶς τό λένε αὐτό συχνά καί δέν πρέπει λοιπόν νά ἀδιαφοροῦμε. Πῶς, ὅταν ἔχουμε πολιτικό διαστήριο εἴμαστε ἐναγώνιοι καί φροντίζουμε γιά νά ἀπαλλαγοῦμε σ αὐτό; Πολύ περισσότερο πρέπει νά συμβαίνει αὐτό γιά τό δικαστήριό μας ἐνώπιον τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τί ἀπολογία θά δώσουμε γιά τά πεπραγμένα μας; Ἄς τό μάθουν ὅσοι ἔχουν πλούτη πολλά καί ἀξιώματα μεγάλα, ὅτι αὐτά δέν ὑπολογίζονται στό δικαστήριο αὐτό. Γιατί λένε τά ἱερά μας βιβλία ὅτι στό δικαστήριο τῆς δεύτερης Παρουσίας τοῦ Χριστοῦ θά παρουσιασθοῦμε «γυμνοί»! Τί σημαίνει αὐτό; Σημαίνει ὅτι πολλοί τώρα εἶναι ντυμένοι. Ἄλλος μέ στέμματα, ἄλλοι μέ τά χρυσαφικά τους, ἄλλος μέ τούς τίτλους τῶν σπουδῶν του, ἀλλά τότε θά μᾶς τά ἀφαιρέσει ὁ Χριστός ὅλα τά ἀνθρώπινα μεγαλεῖα καί θά κριθοῦμε ὡς ἁπλοί θνητοί. 3. Στό φοβερό, λοιπόν, θεῖο δικαστήριο, ἀδελφοί, δέν μετροῦν τά ἀξιώματα, ἀλλά τά ἔργα μας: Τό ἄν καθαρίσαμε τήν ψυχή μας ἀπό τά ἁμαρτωλά πάθη, ἄν κρατηθήκαμε ἁγνοί καί καθαροί ἀπό τά μιάσματα τοῦ κόσμου, ἄν μιλήσαμε γιά τόν λυτρωτή Χριστό σέ ἀνθρώπους πού δέν Τόν ξέρουν, ἄν ἐλεήσαμε τήν χήρα καί τό ὀρφανό κι ἄν βοηθήσαμε τόν ἀνήμπορο. Γιά νά τά λέμε σωστά τά πράγματα, ἀδελφοί χριστιανοί, καί νά μήν ζοῦμε μέ ψέματα, ἡ ψυχή μας εἶναι φορτωμένη μέ ἁμαρτίες καί δέν εἶναι στολισμένη μέ ἀρετές. Καί ἄν ἔχουμε κάνει κάποιο καλό ἔργο, τό μολύναμε καί αὐτό, γιατί τό ἀνακατέψαμε μέ τόν ἐγωισμό μας, ἀφοῦ θέλουμε νά διαφημιστεῖ γιά νά ἀκούσουμε τά εὖγε τῶν ἀνθρώπων. Λοιπόν, ἀδελφοί αὐτό πού θά μᾶς σώσει καί θά εἶναι ἡ καλύτερη ἀπολογία μας στόν Ἰησοῦ Χριστό τήν ἡμέρα τῆς κρίσεως, εἶναι νά μετανοήσουμε γιά τίς ἁμαρτίες μας καί νά πᾶμε σέ πνευματικό πατέρα νά τίς ἐξομολογηθοῦμε. Καί μαζί μέ αὐτό θά μᾶς σώσει τό νά δείξουμε στόν Χριστό τήν ἡμέρα τῆς κρίσεως τά κόκκινα χείλη μας! Ὅσες πόρτες Ἰουδαίων ἦταν βαμμένες μέ τό αἷμα τοῦ ἀμνοῦ σώζονταν ἀπό τόν ὀλοθρευτή ἄγγελο. Καί ὅσοι χριστιανοί ἔχουν βαμμένα τά χείλη τους μέ τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, ὅσοι, δηλαδή, κοινωνοῦν μέ πόθο τά Ἄχραντα Μυστήρια, θά σωθοῦν τήν ἡμέρα τῆς κρίσεως. 4. Χριστιανοί μου, Τήν ἡμέρα τῆς κρίσεως ὅλοι θά δοῦν τόν Ἰησοῦ Χριστό, πού θά ἔρθει μέ ὅλη τήν δόξα Του. Θά τόν δοῦν καί οἱ δίκαιοι καί οἱ ἁμαρτωλοί. Ἀλλά οἱ μέν δίκαιοι καί καθαροί στήν ψυχή θά ἀλαλάξουν ἀπό χαρά, γιατί θά τό δέχεται ἡ ψυχή τους σάν καθαρή πού εἶναι. Αὐτό εἶναι Παράδεισος! Οἱ ἁμαρτωλοί ὅμως πού δέν μετενόησαν γιά τά ἁμαρτήματά τους θά καίγονται ἀπό τό φῶς τοῦ Χριστοῦ. Θά τούς εἶναι κολαστικό. Αὐτό εἶναι κόλαση!... Οἱ κολασμένοι θά ἀντικρίζουν τό Φῶς τοῦ Χριστοῦ καί θά τό ἀποκρούουν, γιατί δέν θά τό ἀντέχουν. Αὐτό τό Φῶς, πού θά εἶναι ἀπολαυστικό γιά ὅσους ἔζησαν τήν μετάνοια καί θά ζοῦν τόν παράδεισό τους σ αὐτό. Χριστιανοί μου! Ὁ ἀπόστολος Παῦλος μᾶς λέγει ὅτι ὅλους τούς ἀν θρώπους τούς περιμένει ὁ θάνατος καί μετά ἀπό αὐτό ἡ κρίση: «Ἀπόκειται τοῖς ἀνθρώποις ἅπαξ ἀποθανεῖν, μετά δέ τοῦτο κρίσις» (Ἑβρ. 9,27). Σᾶς εὔχομαι καί εὐχηθεῖτε, παρακαλῶ, καί σεῖς τό ἴδιο γιά μένα, νά ἔχουμε ὅλοι καλή ἀπολογία τήν ἡμέρα τῆς κρίσεως. Ὅλοι νά πᾶμε στόν γλυκό Παράδεισο, γιατί ἡ κόλαση δέν εἶναι γιά μᾶς. Εἶναι γιά τόν Διάβολο. Γιά μᾶς εἶναι ὁ Παράδεισος. Καλό Παράδεισο, ἀδελφοί, ΑΜΗΝ! Μέ πολλές εὐχές Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας Γιά ἐπικοινωνία στεῖλε μήνυμα στό τηλ

3 xyyz ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΨΑΛΤΗΡΙΟΥ Ψαλμός ΞΑ 61 Εἰς τὸ τέλος, ὑπὲρ Ιδιθούν ψαλμὸς τῷ Δαυΐδ. Ο ΘΕΟΣ Η ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΕΛΠΙΔΑ 2 Οὐχὶ τῷ Θεῷ ὑποταγήσεται ἡ ψυχή μου; Παρ αὐτῷ γὰρ τὸ σωτήριόν μου 3 καὶ γὰρ αὐτὸς Θεός μου καὶ σωτήρ μου, καὶ ἀντιλήπτωρ μου, οὐ μὴ σαλευθῶ ἐπὶ πλεῖον. 4 Ἕως πότε ἐπιτίθεσθε ἐπ ἄνθρωπον; Φονεύετε πάντες ὡς τοίχῳ κεκλιμένῳ καὶ φραγμῷ ὠσμένῳ. 5 Πλὴν τὴν τιμήν μου ἐβουλεύσαντο ἀπώσασθαι, ἔδραμον ἐν δίψει, τῷ στόματι αὐτῶν εὐλόγουν καὶ τῇ καρδίᾳ αὐτῶν κατηρῶντο. (διάψαλμα). 6 Πλὴν τῷ Θεῷ ὑποτάγηθι, ἡ ψυχή μου, ὅτι παρ αὐτῷ ἡ ὑπομονή μου. 7 Ὅτι αὐτὸς Θεός μου καὶ σωτήρ μου, ἀντιλήπτωρ μου, οὐ μὴ μεταναστεύσω. 8 Ἐπὶ τῷ Θεῷ τὸ σωτήριόν μου καὶ ἡ δόξα μου ὁ Θεὸς τῆς βοηθείας μου, καὶ ἡ ἐλπίς μου ἐπὶ τῷ Θεῷ. 9 Ἐλπίσατε ἐπ αὐτὸν πᾶσα συναγωγὴ λαοῦ ἐκχέετε ἐνώπιον αὐτοῦ τὰς καρδίας ὑμῶν, ὅτι ὁ Θεὸς βοηθὸς ἡμῶν. (διάψαλμα). 10 Πλὴν μάταιοι οἱ υἱοὶ τῶν ἀνθρώπων, ψευδεῖς οἱ υἱοὶ τῶν ἀνθρώπων ἐν ζυγοῖς τοῦ ἀδικῆσαι αὐτοὶ ἐκ ματαιότητος ἐπὶ τὸ αὐτό. 11 Μὴ ἐλπίζετε ἐπ ἀδικίαν καὶ ἐπὶ ἁρπάγματα μὴ ἐπιποθεῖτε πλοῦτος ἐὰν ρέῃ, μὴ προστίθεσθε καρδίαν. 12 Ἅπαξ ἐλάλησεν ὁ Θεός, δύο ταῦτα ἤκουσα, ὅτι τὸ κράτος τοῦ Θεοῦ, 13 καὶ σοῦ, Κύριε, τὸ ἔλεος, ὅτι σὺ ἀποδώσεις ἑκάστῳ κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ. 1. Ἐπειδή ἡ ἐπιγραφή ἀποδίδει τόν ψαλμό στόν Δαβίδ, θεωροῦν ὡς πιθανή τήν συσχέτισή του μέ τά ἀναφερόμενα περί τοῦ Δαβίδ εἰς Α Βασ. κεφ. 30. Κατά τό κεφ. αὐτό, ὅταν οἱ Ἀμαληκῖτες ἔκαψαν τήν Σεκελάκ καί ἔλαβαν πολλούς αἰχμαλώτους, τόση ἀπογοήτευση κατέλαβε τούς ἐναπομείναντες, ὥστε αὐτοί ἐπετέθησαν κατά τοῦ Δαβίδ λιθοβολοῦντες αὐτόν, γιατί ἦταν κατώδυνοι γιά τήν 3

4 αἰχμαλωσία τῶν υἱῶν τους καί τῶν θυγατέρων τους ἀπό τούς ἀλλοφύλους. Τότε, ὁ πάσχων ἀδίκως Δαβίδ ἔκλαυσε μέ γοερή κραυγή καί ἐνδυναμώθηκε ἀπό τόν Θεό γιά νά ἀντιμετωπίσει συνετά τήν κατάσταση. Πρός τό γεγονός αὐτό λοπόν σχετίζουν τόν ψαλμό μας, γιατί καί στόν ψαλμό αὐτό βλέπουμε ἄνθρωπο περιβεβλημένο μέ τιμή καί κατέχοντα ὑψηλή θέση καί νά ἐπιτίθενται ὅλοι ἐναντίον του, ἐνῶ αὐτός εἶναι ἑτοιμόρροπος ἀπό τήν θλίψη του, σάν ἕνας κεκλιμένος τοῖχος καί κρημνισμένος φραγμός (στίχ. 4). Ἀπό τόν ψαλμό του ὁ πάσχων ποιητής φαίνεται ὡς νά ὑπομένει ταπεινά καί ἀγόγγυστα τήν δοκιμασία του καί καταφεύγει μόνο στόν Θεό, ἀπό τόν Ὁποῖο μόνο περιμένει τήν βοήθεια καί ὄχι ἀπό τόν πλοῦτο καί ἄλλα φευγαλέα ἀγαθά (στίχ. 6 ἑξ. 11). 2. Ὁ ψαλμωδός μᾶς παρουσιάζεται ἀπό τήν ἀρχή ὑποτεταγμένος στόν Θεό, γιά κάποια θλίψη του, γιά κάποιο πρόβλημά του. Μέ ἀποφασιστικότητα καί βεβαιότητα λέγει: «Οὐχί τῷ Θεῷ ὑποταγήσεται ἡ ψυχή μου;» (στίχ. 2α), πού σημαίνει, «ναί, στόν Θεό θά εἶναι ὑποταγμένη ἡ ψυχή μου, ὅ,τι καί ἄν μοῦ συμβεῖ» (στίχ. 2)! Καί γιατί θά εἶναι στόν Θεό ὑποτεταγμένη ἡ ψυχή του; Γιατί «παρ αὐτῷ τό σωτήριόν μου» (στίχ. 2β), λέγει. Γιατί μόνο ὁ Θεός μπορεῖ νά σώσει. Αὐτός μόνον εἶναι «σωτήρ» καί «ἀντιλήπτωρ» (στίχ. 3α). Καί ἀφοῦ Αὐτός ὁ Θεός σώζει καί προστατεύει, μέ βεβαιότητα ὁ ποιητής μας λέγει: «Οὐ μή σαλευθῶ πλέον» (στίχ. 3β)! Εἶναι βέβαιος ὁ ψαλμωδός μας ὅτι θά παρέλθει ὁ «σάλος» του, τόν ὁποῖο τώρα ἀντιμετωπίζει. Ὁ ψαλμωδός φαίνεται ὅτι κυκλώνεται ἀπό συρφετό ἐχθρῶν, οἱ ὁποῖοι ἐτιτίθενται ἐναντίον του μέ φονικές διαθέσεις (βλ. τό «φονεύετε», στίχ. 4). Καί δυναμωθείς τώρα ἀπό τό ἀκούμπημά του στόν Θεό, λέει μέ θάρρος πρός αὐτούς: «Ἕως πότε ἐπιτίθεσθε ἐπ ἄνθρωπον;» (στίχ. 4α). Καί τί ἄνθρωπον; Ἄνθρωπον «κεκλιμένον καί φραγμῷ ὠσμένον» (στίχ. 4β). Ἄνθρωπον πού πάει νά καταρρεύσει καί ὅμως αὐτοί, ἄσπλαγχνοι, ἔσπευδαν νά τόν καταπατήσουν, ὅπως τόν ἀγρό χωρίς φράκτη. Ἔσπευδαν ἐναντίον μου μέ ὁρμή, ὅπως ὁ διψασμένος σπεύδει γοργά στήν πηγή τοῦ νεροῦ γιά νά σβήσει τήν δίψα του («ἔδραμον ἐν δίψῃ», στίχ. 5α). Καί φαίνονταν μέν ὅτι ἔλεγαν καλά λόγια («τῷ στόματι αὐτῶν εὐλόγουν»), ἀλλά ἡ καρδιά τους ἔβραζε ἀπό κακία ἐναντίον μου: «Τῇ καρδίᾳ αὐτῶν κατηρῶντο» (στίχ. 5β). 3. Ἀρχίζει τώρα νέο τμῆμα τοῦ ψαλμοῦ καί ἀρχίζει ὅπως καί τό πρῶτο μέρος: Μέ τήν παρότρυνση τῆς ψυχῆς του νά ὑποταγεῖ στόν Θεό: «Πλήν τῷ Θεῷ ὑποτάγηθι, ἡ ψυχή μου» (στίχ. 6α). Καί νά μείνει σταθερός σ Αὐτόν: «Παρ αὐτῷ ἡ ὑπομονή μου» (στίχ. 6β). Δέν θά μετακινηθεῖ καθόλου ἀπ Αὐτόν: «Οὐ μή μεταναστεύσω» (στίχ. 7). Δέν θά κλονισθῶ! Δέν θά φύγω ἀπό τόν Θεό. Θά εἶμαι 4

5 πάντα μέ Αὐτόν! Γιατί Αὐτός εἶναι «ὁ Θεός μου καί σωτήρ μου, ἀντιλήπτωρ μου» (στίχ. 7). Εἶναι ἡ «δόξα μου, ὁ Θεός τῆς βοηθείας μου» (στίχ. 8)! Στήν συνέχεια τοῦ ψαλμοῦ του ὁ ποιητής ἀπευθύνεται μέ παραινετικό λόγο σέ ὁμάδα λαοῦ, σέ «συναγωγή λαοῦ», ὅπως τήν λέγει, καί λέγει σ αὐτούς: «Ἐλπίσατε ἐπ αὐτόν (τόν Θεό) ἐκχέατε ἐνώπιον αὐτοῦ τάς καρδίας ὑμῶν ὅτι ὁ Θεός βοηθός ἡμῶν» (στίχ. 9). Πρός ποίους ἀπευθύνεται μέ τά λόγια αὐτά ὁ ποιητής; Εἶπαν ὅτι ἀπευθύνεται πρός τούς διῶκτες του καί τούς προτρέπει νά ἔχουν τόν Θεό ἐλπίδα τους καί βοήθειά τους. Ἀλλά δέν ἁρμόζουν σ αὐτούς αὐτά τά λόγια. Γι αὐτό εἶναι καλύτερο νά ποῦμε ὅτι στόν στίχο του ἐδῶ ὁ Δαβίδ ἀπευθύνεται πρός ἰδικούς του ἀνθρώπους, πρός τούς ἀκολούθους του γι αὐτό καί τούς ὀνομάζει «συναγωγή λαοῦ». Αὐτοί πολύ πιθανόν νά εἶχαν κλονιστεῖ καί νά εἶχαν λυγίσει. Καί δυναμωθείς τώρα ὁ Δαβίδ μέ τήν προσευχή τοῦ ψαλμοῦ αὐτοῦ θέλει νά ἐμψυχώσει καί τούς ἀκολούθους του στήν πίστη καί τήν ἐλπίδα τους στόν Θεό. Ὡραῖο δέ εἶναι αὐτό πού τούς λέγει: «Ἐκχέατε ἐνώπιον αὐτοῦ τάς καρδίας ὑμῶν» (στίχ. 9). Σάν νά εἶναι ἡ καρδιά ἕνα δοχεῖο καί ὅταν προσεύχεται ὁ ἄνθρωπος χύνει ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ («ἐκχέατε») ὅλο τό περιεχόμενο τῆς καρδιᾶς του μέ τούς πόθους της καί τίς θλίψεις της. Ὅπως λέγει καί ἄλλος ψαλμωδός σέ ἕνα του ὕμνο: «Ἐκχεῶ ἐνώπιον αὐτοῦ τήν δέησίν μου, τήν θλίψιν μου ἐνώπιον αὐτοῦ ἀπαγγελῶ»! 4. Τέλος, ἔχουμε τό τελευταῖο τμῆμα τοῦ ψαλμοῦ μας, στίχ Τό τμῆμα αὐτό εἶναι συνέχεια τῆς παραινέσεως τοῦ ποιητοῦ μας πρός τούς ἀκολούθους του. Προηγουμένως τούς εἶπε νά ἔχουν τήν ἐλπίδα τους στηριγμένη μόνο στόν Θεό (στίχ. 9). Καί τώρα, στό τέλος τοῦ ψαλμοῦ του, τούς ἐξηγεῖ γιατί νά ἐλπίζουν στόν Θεό καί ὄχι σέ ἄνθρωπο. Γιατί οἱ ἄνθρωποι λέγει εἶναι «ψέμα» (καζάβ) καί εἶναι «ματαιότητα» (ἔβελ) (στίχ. 10). Καί τό ὅτι οἱ ἄνθρωποι εἶναι «ψευδεῖς» φαίνεται ἀπό αὐτό πού λέγει ἐδῶ ὁ ποιητής μας: «Ἐν ζυγοῖς τοῦ ἀδικῆσαι» (στίχ. 10). Κάθε ἕνας ἄνθρωπος ἔχει μέσα του ἕνα «ζυγό», δοθέντα σ αὐτόν ἀπό τόν Θεό γιά νά κρίνει. Ἀλλά οἱ ἄνθρωποι διέφθειραν τήν ψυχή τους καί δέν κρίνουν σωστά. Διέστρεψαν τήν δίκαιη κρίση τους. Καί τό ὅτι πάλιν οἱ ἄνθρωποι εἶναι μάταιοι μᾶς τό λέγει καί αὐτό ἡ Ἁγία Γραφή, ἀλλά καί τό βλέπουμε στήν πραγματικότητα. Ὅπως μᾶς λέγει ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος, «ἀτμός ἔστιν ἡ ζωή ἡμῶν, ἡ πρός ὀλίγον φαινομένη, ἔπειτα δέ ἀφανιζομένη» (Ἰακ. 4,14). Βλ. καί Ψαλμ. 102,14-16! Αὐτοί, λοιπόν, εἶναι οἱ ἄνθρωποι: «Καζάκ» καί «ἔβελ», ψέμα καί ματαιότητα, ἀνάξιοι νά ἐλπίζει κανείς σ αὐτούς. Ἀλλά μήπως μπορεῖ νά ἐλπίσει κανείς στόν πλοῦτο; Ὄχι! Γιατί τά πλούτη εἶναι ἀπό ἀδικία καί ἁρπαγή. Καί ὁ ψαλμωδός 5

6 μας λέει: «Μή ἐλπίζετε ἐπί ἀδικίαν καί ἐπί ἅρπαγα μή ἐπιποθεῖτε πλοῦτος ἐάν ρέῃ, μή προστίθεσθε καρδίαν» (στίχ. 11). Ὁ ψαλμός τελειώνει μέ τρόπο πού συνηθίζεται στούς ὁμιλοῦντας παραινετικά: Ὁ Θεός λαλεῖ καί ὁ ἄνθρωπος ἀκούει! Δύο δέ πράγματα εἶναι αὐτά πού ἐλάλησε ὁ Θεός στόν ποιητή μας (στίχ. 12). Τό πρῶτον ὅτι «τό κράτος τοῦ Θεοῦ ἐστι», ὅτι δηλαδή ὁ Θεός εἶναι παντοκράτορας καί παντοδύναμος. Καί τό δεύτερον, τό ὁποῖο ἄκουσε ὁ ποιητής μας, εἶναι ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη, εἶναι πολυέλεος καί πολυεύσπλαγχνος: «Σοῦ, Κύριε, τό ἔλεος» (στίχ. 13). Ἔτσι, μέ τά δύο αὐτά ἐκδηλώνεται ὁ Θεός στήν ἱστορία γενικῶς καί στήν ζωή ἑκάστου ἀνθρώπου εἰδικῶς. Καί ἡ Ἁγία Γραφή ἔτσι μέ αὐτά τά δύο ἰδιώματα, ἐμφανίζει τόν Θεό: Ὡς παντοδύναμο καί πολυεύσπλαγχνο. Ὁ Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας 6