wayyäbö û šünê hammal äkîm südöºmâ Bä`eºreb wülô yöšëb Büša `ar-südöm wayyar -lô wayyäºqom liqrä täm wayyištaºhû appaºyim äºrcâ

Transcript

1 GENESIS 19 1 And the two messengers came to Sodom at even; and Lot sat in the gate of Sodom; and Lot saw them, and rose up to meet them; and he fell down on his face to the earth; 1 ויבאו שני המלאכים סדמה בערב ולוט ישב בשער סדם וירא לוט ויקם לקראתם וישתחו אפים ארצה vai ya vo 'u she nei ham mal 'a chim se do mah ba 'e rev ve lo vt yo shev be sha 'ar-se dom vai yar -lo vt vai ya kam lik ra tam vai yish ta chu ap pa yim a re tzah. 1 ו יּ ב אוּ שׁ נ י ה מּ ל א כ ים ס ד מ ה בּ ע ר ב ו ל וֹט י שׁ ב בּ שׁ ע ר ס ד ם ו יּ ר א לוֹט ו יּ ק ם ל ק ר את ם ו יּ שׁ תּ חוּ א פּ י ם א ר צ ה wayyäbö û šünê hammal äkîm südöºmâ Bä`eºreb wülô yöšëb Büša `ar-südöm wayyar -lô wayyäºqom liqrä täm wayyištaºhû appaºyim äºrcâ 1 ηλθον δε οι δυο αγγελοι εις σοδομα εσπερας λωτ δε εκαθητο παρα την πυλην σοδομων ιδων δε λωτ εξανεστη εις συναντησιν αυτοις και προσεκυνησεν τω προσωπω επι την γην ēlthon de oi duo aggeloi eis sodoma esperas lōt de ekathēto para tēn pulēn sodomōn idōn de lōt eξanestē eis sunantēsin autois kai prosekunēsen tō prosōpō epi tēn gēn 2 and he said: 'Behold now, my lords, turn aside, I pray you, into your servant's house, and tarry all night, and wash your feet, and ye shall rise up early, and go on your way.' And they said: 'Nay; but we will abide in the broad place all night.' 2 ויאמר הנה נא אדני סורו נא אל בית עבדכם ולינו ורחצו רגליכם והשכמתם והלכתם לדרככם ויאמרו לא כי ברחוב נלין vai yo mer hin neh na-a do nai su ru na el-beit av de chem ve li nu ve ra cha tzu rag lei chem ve hish kam tem va ha lach tem le dar ke chem vai yo me ru lo ki va re cho vv na lin. 2 ו יּ אמ ר ה נּ ה נּ א א ד נ י ס וּרוּ נ א א ל בּ ית ע ב דּ כ ם ו ל ינוּ ו ר ח צ וּ ר ג ל יכ ם ו ה שׁ כּ מ תּ ם ו ה ל כ תּ ם ל ד ר כּ כ ם ו יּ אמ ר וּ לּ א כּ י ב ר ח וֹב נ ל ין wayyöº mer hinnè nnä - ádönay sûºrû nä el-bêt `abdükem wülîºnû würahácû raglêkem wühiškamtem wahülakttem lüdarkükem wayyö mürû llö Kî bärühôb nälîn 1

2 2 και ειπεν ιδου κυριοι εκκλινατε εις τον οικον του παιδος υμων και καταλυσατε και νιψασθε τους ποδας υμων και ορθρισαντες απελευσεσθε εις την οδον υμων ειπαν δε ουχι αλλ' εν τη πλατεια καταλυσομεν kai eipen idou kurioi ekklinate eis ton oikon tou paidos umōn kai katalusate kai nipsasthe tous podas umōn kai orthrisantes apeleusesthe eis tēn odon umōn eipan de ouchi ang' en tē plateia katalusomen 3 And he urged them greatly; and they turned in unto him, and entered into his house; and he made them a feast, and did bake unleavened bread, and they did eat. 3 ויפצר בם מאד ויסרו אליו ויבאו אל ביתו ויעש להם משתה ומצות אפה ויאכלו vai yif tzar-bam me 'od vai ya su ru e lav vai ya vo 'u el-bei tov vai ya 'as la hem mish teh u ma tzo vt a fah vai yo che lu. 3 ו יּ פ צ ר בּ ם מ א ד ו יּ ס רוּ א ל יו ו יּ ב אוּ א ל בּ ית וֹ ו יּ ע שׂ ל ה ם מ שׁ תּ ה וּמ צּ וֹת א פ ה ו יּ אכ לוּ wayyipcar-bäm mü öd wayyäsuºrû ëläyw wayyäböº û el-bêtô wayyaº`as lähem mištè ûmaccôt äpâ wayyö këºlû 3 και κατεβιαζετο αυτους και εξεκλιναν προς αυτον και εισηλθον εις την οικιαν αυτου και εποιησεν αυτοις ποτον και αζυμους επεψεν αυτοις και εφαγον kai katebiazeto autous kai eξeklinan pros auton kai eisēlthon eis tēn oikian autou kai epoiēsen autois poton kai azumous epepsen autois kai ephagon 4 But before they lay down, the men of the city, even the men of Sodom, compassed the house round, both young and old, all the people from every quarter. 4 טרם ישכבו ואנשי העיר אנשי סדם נסבו על הבית מנער ועד זקן כל העם מקצה te rem yish ka vu ve 'an shei ha 'ir an shei se dom na sab bu al-hab ba yit min na 'ar ve 'ad-za ken kol-ha 'am mik ka tzeh. 4 ט ר ם י שׁ כּ בוּ ו א נ שׁ י ה ע יר א נ שׁ י ס ד ם נ ס בּוּ ע ל ה בּ י ת מ נּ ע ר ו ע ד ז ק ן כּ ל ה ע ם מ קּ צ ה erem yiškäbû wü anšê hä`îr anšê südöm näsaºbbû `al-habbaºyit minnaº`ar wü`ad-zäqën Kol-hä`äm miqqäcè 2

3 4 προ του κοιμηθηναι και οι ανδρες της πολεως οι σοδομιται περιεκυκλωσαν την οικιαν απο νεανισκου εως πρεσβυτερου απας ο λαος αμα pro tou koimēthēnai kai oi andres tēs poleōs oi sodomitai periekuklōsan tēn oikian apo neaniskou eōs presbuterou apas o laos ama 5 And they called unto Lot, and said unto him: 'Where are the men that came in to thee this night? bring them out unto us, that we may know them.' 5 ויקראו אל לוט ויאמרו לו איה האנשימ אשר באו אליך הלילה הוציאם אלינו ונדעה אתם vai yik re 'u el-lo vt vai yo me ru lov ai yeh ha 'a na shim a sher-ba 'u e lei cha hal la ye lah ho v tzi 'em e lei nu ve ne de 'ah o tam. 5 f 1#K1' v+ - ' 8L!! + 'rx! U'x + K C : ע ה א ת ם - ' f} 1!! Q Lv+K: / Q#{&L+ + K : 9 Q# wayyiqrü û el-lô wayyöº mürû lô ayyë hä ánäšîm ášer-bäº û ëlêºkä halläºylâ hôcî ëm ëlêºnû wünëd`â ötäm 5 και εξεκαλουντο τον λωτ και ελεγον προς αυτον που εισιν οι ανδρες οι εισελθοντες προς σε την νυκτα εξαγαγε αυτους προς ημας ινα συγγενωμεθα αυτοις kai eξekalounto ton lōt kai elegon pros auton pou eisin oi andres oi eiselthontes pros se tēn nukta eξagage autous pros ēmas ina suggenōmetha autois 6 And Lot went out unto them to the door, and shut the door after him. 6 ויצא אלהם לוט הפתחה והדלת סגר אחריו vai ye tze a le hem lo vt hap pet chah ve had de let sa gar a cha rav. 6 ו יּ צ א א ל ה ם ל וֹט ה פּ ת ח ה ו ה דּ ל ת ס ג ר א ח ר יו wayyëcë álëhem lô happeºthâ wühaddeºlet sägar aháräyw 6 εξηλθεν δε λωτ προς αυτους προς το προθυρον την δε θυραν προσεωξεν οπισω αυτου eξēlthen de lōt pros autous pros to prothuron tēn de thuran proseōξen opisō autou 3

4 7 And he said: 'I pray you, my brethren, do not so wickedly. 7 ויאמר אל נא אחי תרעו vai yo mar al-na a chai ta re 'u. 7 ו יּ אמ ר א ל נ א א ח י תּ ר עוּ wayyö mar al-nä ahay Tärëº`û 7 ειπεν δε προς αυτους μηδαμως αδελφοι μη πονηρευσησθε eipen de pros autous mēdamōs adelphoi mē ponēreusēsthe 8 Behold now, I have two daughters that have not known man; let me, I pray you, bring them out unto you, and do ye to them as is good in your eyes; only unto these men do nothing; forasmuch as they are come under the shadow of my roof.' 8 הנה נא לי שתי בנות אשר לא ידעו איש אוציאה נא אתהן אליכם ועשו להן כטוב בעיניכם רק לאנשים האל אל תעשו דבר כי על כן באו בצל קרתי hin neh-na li she tei va no vt a sher lo-ya de 'u ish o v tzi 'ah-na et hen a lei chem va 'a su la hen kat to vv be 'ei nei chem rak la 'a na shim ha 'el al-ta 'a su da var ki-al-ken ba 'u be tzel ko ra ti. 8 ה נּ ה נ א ל י שׁ תּ י ב נ וֹת א שׁ ר ל א י ד עוּ א ישׁ אוֹצ יא ה נּ א א ת ה ן א ל יכ ם ו ע שׂ וּ ל ה ן כּ טּ וֹב ל א נ שׁ ים ה א ל א ל תּ ע שׂ וּ ד ב ר כּ י ע ל כּ ן בּ אוּ בּ צ ל ק ר ת י בּ ע ינ יכ ם ר ק hinnë-nä lî štê bänôt ášer lö -yäd`û îš ôcî â-nnä ethen álêkem wa`ásû lähen Ka ôb Bü`ênêkem raq lä ánäšîm hä ël al-ta`ásû däbär Kî -`al-kën Bäº û Bücël qörätî 8 εισιν δε μοι δυο θυγατερες αι ουκ εγνωσαν ανδρα εξαξω αυτας προς υμας και χρησασθε αυταις καθα αν αρεσκη υμιν μονον εις τους ανδρας τουτους μη ποιησητε μηδεν αδικον ου εινεκεν εισηλθον υπο την σκεπην των δοκων μου eisin de moi duo thugateres ai ouk egnōsan andra eξaξō autas pros umas kai chrēsasthe autais katha an areskē umin monon eis tous andras toutous mē poiēsēte mēden adikon ou eineken eisēlthon upo tēn skepēn tōn dokōn mou 4

5 9 And they said: 'Stand back.' And they said: 'This one fellow came in to sojourn, and he will needs play the judge; now will we deal worse with thee, than with them.' And they pressed sore upon the man, even Lot, and drew near to break the door. 9 ויאמרו גש הלאה ויאמרו האחד בא לגור וישפט שפוט עתה נרע לך מהם ויפצרו באיש בלוט מאד ויגשו לשבר הדלת vai yo me ru gesh-ha le 'ah vai yo me ru ha 'e chad ba-la gur vai yish pot sha fo vt at tah na ra le cha me hem vai yif tze ru va 'ish be lo vt me 'od vai yig ge shu lish bor had da let. 9 f ' K{ : 8 6 Q#-! r / xu+3 : 1! kw 4&Lv 6f&a fq#{ : K+ C %! {K: / Q#! ו יּ אמ ר וּ! y f E + מ א ד ו יּ גּ שׁ וּ ל שׁ בּ ר ה דּ ל ת בּ לוֹט wayyö mürû Geš-häºl â wayyö mürû hä ehäd Bä -lägûr wayyišpö šäpô `attâ nära` lükä mëhem wayyipcürû bä îš Bülô mü öd wa yyiggüšû lišbör haddäºlet 9 ειπαν δε αποστα εκει εις ηλθες παροικειν μη και κρισιν κρινειν νυν ουν σε κακωσομεν μαλλον η εκεινους και παρεβιαζοντο τον ανδρα τον λωτ σφοδρα και ηγγισαν συντριψαι την θυραν eipan de aposta ekei eis ēlthes paroikein mē kai krisin krinein nun oun se kakōsomen mangon ē ekeinous kai parebiazonto ton andra ton lōt sphodra kai ēggisan suntripsai tēn thuran 10 But the men put forth their hand, and brought Lot into the house to them, and the door they shut. 10 וישלחו האנשים את ידם ויביאו את לוט אליהם הביתה ואת הדלת סגרו vai yish le chu ha 'a na shim et-ya dam vai ya vi 'u et-lo vt a lei hem hab ba ye tah ve 'et-had de let sa ga ru. 10 ו יּ שׁ ל ח וּ ה א נ שׁ ים א ת י ד ם ו יּ ב יאוּ א ת ל וֹט א ל יה ם ה בּ י ת ה ו א ת ה דּ ל ת ס ג רוּ wayyišlühû hä ánäšîm et-yädäm wayyäbîº û et-lô álêhem habbäºytâ wü et-haddeºlet sägäºrû 10 εκτειναντες δε οι ανδρες τας χειρας εισεσπασαντο τον λωτ προς εαυτους εις τον οικον και την θυραν του οικου απεκλεισαν ekteinantes de oi andres tas cheiras eisespasanto ton lōt pros eautous eis ton oikon kai tēn thuran tou oikou apekleisan 5

6 11 And they smote the men that were at the door of the house with blindness, both small and great; so that they wearied themselves to find the door. 11 ואת האנשים אשר פתח הבית הכו בסנורים מקטן ועד גדול וילאו למצא הפתח ve 'et-ha 'a na shim a sher-pe tach hab ba yit hik ku bas san ve rim mik ka ton ve 'ad-ga do vl vai yil 'u lim tzo hap pa tach. 11 ו א ת ה א נ שׁ ים א שׁ ר פּ ת ח ה בּ י ת ה כּוּ בּ סּ נ ו ר ים מ קּ ט ן ו ע ד גּ ד וֹל ו יּ ל א וּ ל מ צ א ה פּ ת ח wü et-hä ánäšîm ášer-peºtah habbaºyit hikkû Bassanwërîm miqqä ön wü`ad-gädôl wayyil û limcö happäºtah 11 τους δε ανδρας τους οντας επι της θυρας του οικου επαταξαν αορασια απο μικρου εως μεγαλου και παρελυθησαν ζητουντες την θυραν tous de andras tous ontas epi tēs thuras tou oikou epataξan aorasia apo mikrou eōs megalou kai pareluthēsan zētountes tēn thuran 12 And the men said unto Lot: 'Hast thou here any besides? son-in-law, and thy sons, and thy daughters, and whomsoever thou hast in the city; bring them out of the place; 12 ויאמרו האנשים אל לוט עד מי לך פה חתן ובניך ובנתיך וכל אשר לך בעיר הוצא מן המקום vai yo me ru ha 'a na shim el-lo vt od mi-le cha foh cha tan u va nei cha u ve no tei cha ve chol a sher-le cha ba 'ir ho v tze min-ham ma ko vm. 12 4r 8L! x : ' מ ן ה מּ ק וֹם CxU+ : f + ) #U' =1 v KU' 1 K{ 0 = %! 6U+ ' v / 3&Ly+ + - ' f~ 1! K{ : / Q# wayyö mürû hä ánäšîm el-lô `öd mî -lükä pò Hätän ûbänêºkä ûbünötêºkä wüköl ášer-lükä Bä`îr hôcë min-hammäqôm 12 ειπαν δε οι ανδρες προς λωτ εστιν τις σοι ωδε γαμβροι η υιοι η θυγατερες η ει τις σοι αλλος εστιν εν τη πολει εξαγαγε εκ του τοπου τουτου eipan de oi andres pros lōt estin tis soi ōde gambroi ē uioi ē thugateres ē ei tis soi angos estin en tē polei eξagage ek tou topou toutou 6

7 13 for we will destroy this place, because the cry of them is waxed great before Yahowah; and Yahowah hath sent us to destroy it.' 13 כי משחתים אנחנו את המקום הזה כי גדלה צעקתם את פני יהוה וישלחנו יהוה לשחתה ki-mash chi tim a nach nu et-ham ma ko vm haz zeh ki-ga de lah tza 'a ka tam et-pe nei yhvh vay shal le che nu yhvh le sha cha tah. 13 כּ י מ שׁ ח ת ים א נ ח נוּ א ת ה מּ ק וֹם ה זּ ה כּ י ג ד ל ה צ ע ק ת ם א ת פּ נ י י הו ה ו י שׁ לּ ח נוּ י הו ה ל שׁ ח ת הּ Kî -mašhìtîm ánaºhnû et-hammäqôm hazzè Kî -gä dlâ ca`áqätäm et-pünê yhwh( ädönäy) wayüšallühëºnû yhwh( ädönäy) lüšahátäh 13 οτι απολλυμεν ημεις τον τοπον τουτον οτι υψωθη η κραυγη αυτων εναντιον (יהוה) κυριου και απεστειλεν ημας (יהוה) κυριος εκτριψαι αυτην oti apongumen ēmeis ton topon touton oti upsōthē ē kraugē autōn enantion kuriou(yhvh) kai apesteilen ēmas kurios(yhvh) ektripsai autēn 14 And Lot went out, and spoke unto his sons-in-law, who married his daughters, and said: 'Up, get you out of this place; for Yahowah will destroy the city.' But he seemed unto his sons-in-law as one that jested. 14 ויצא לוט וידבר אל חתניו לקחי בנתיו ויאמר קומו צאו מן המקום הזה כי משחית יהוה את העיר ויהי כמצחק בעיני חתניו vai ye tze lo vt vay dab ber el-cha ta nav lo ke chei ve no tav vai yo mer ku mu tze 'u min-ham ma ko vm haz zeh ki-mash chit yhvh et-ha 'ir vay hi chim tza chek be 'ei nei cha ta nav.! x#! '=' % f / ' V! vo! - L 9]! 0 / {K ck/ K 9{ : / Q{##' =1 y ' % 9Y 14 ו יּ צ א ל וֹט ו י ד בּ ר א ל ח ת נ יו א ת ה ע יר ו י ה י כ מ צ ח ק בּ ע ינ י ח ת נ יו wayyëcë lô wayüdabbër el-hátänäyw löqhê bünötäyw wayyöº mer qûºmû ccü û min-hammäqôm hazzè Kî -mašhît yhwh( ädönäy) et-hä`îr wayühî kimcahëq Bü`ênê Hátänäyw 14 εξηλθεν δε λωτ και ελαλησεν προς τους γαμβρους αυτου τους ειληφοτας τας θυγατερας αυτου και ειπεν αναστητε και εξελθατε εκ του τοπου τουτου οτι εκτριβει (יהוה) κυριος την πολιν εδοξεν δε γελοιαζειν εναντιον των γαμβρων αυτου 7

8 eξēlthen de lōt kai elalēsen pros tous gambrous autou tous eilēphotas tas thugateras autou kai eipen anastēte kai eξelthate ek tou topou toutou oti ektribei kurios(yhvh) tēn polin edoξen de geloiazein enantion tōn gambrōn autou 15 And when the morning arose, then the angels hastened Lot, saying: 'Arise, take thy wife, and thy two daughters that are here; lest thou be swept away in the iniquity of the city.' 15 וכמו השחר עלה ויאיצו המלאכים בלוט לאמר קום קח את אשתך ואת שתי בנתיך הנמצאת פן תספה בעון העיר u che mov ha sha char a lah vai ya 'i tzu ham mal 'a chim be lo vt le mor kum kach et-ish te cha ve 'et-she tei ve no tei cha han nim tza 'ot pen-tis sa feh ba 'a von ha 'ir. } 1= 'U} ה נּ מ צ א ת 15 ' k f = #~U kf = %{ 9 - K9: / r +&L+ C- ') x + ]! K8' Q#! v+4: % i! {L/ )K פּ ן תּ סּ פ ה בּ ע וֹ ן ה ע יר ûkümô haššaºhar `älâ wayyä îºcû hammal äkîm Bülô lë mör qûm qah e t- ištükä wü et-štê bünötêºkä hannimcä öt Pen-Tissäpè Ba`áwön hä`îr 15 ηνικα δε ορθρος εγινετο επεσπουδαζον οι αγγελοι τον λωτ λεγοντες αναστας λαβε την γυναικα σου και τας δυο θυγατερας σου ας εχεις και εξελθε ινα μη συναπολη ταις ανομιαις της πολεως ēnika de orthros egineto epespoudazon oi aggeloi ton lōt legontes anastas labe tēn gunaika sou kai tas duo thugateras sou as echeis kai eξelthe ina mē sunapolē tais anomiais tēs poleōs 16 But he lingered; and the men laid hold upon his hand, and upon the hand of his wife, and upon the hand of his two daughters; being merciful unto him. And they brought him forth, and set him without the city. 16 ויתמהמה ויחזקו האנשים בידו וביד אשתו וביד שתי בנתיו בחמלת יהוה עליו ויצאהו וינחהו מחוץ לעיר vai yit mah mah vai ya cha zi ku ha 'a na shim be ya dov u ve yad-ish tov u ve yad she tei ve no tav be chem lat yhvh a lav vai yo tzi 'u hu vai yan ni chu hu mi chutz la 'ir. 16 ו יּ ת מ ה מ הּ ו יּ ח ז קוּ ה א נ שׁ ים בּ י ד וֹ וּב י ד א שׁ תּ וֹ וּב י ד שׁ תּ י ב נ ת יו בּ ח מ ל ת י הו ה ע ל יו ו יּ צ א הוּ ו יּ נּ ח הוּ 8

9 מ ח וּץ ל ע יר wa yyitmahmäh wayyaháziºqû hä ánäšîm Büyädô ûbüyad- ištô ûbüyad štê bünötäyw BüHemlat yhwh( ädönäy) `äläyw wayyöcì uºhû wayyannìhuºhû mihûc lä`îr 16 και εταραχθησαν και εκρατησαν οι αγγελοι της χειρος αυτου και της χειρος της γυναικος αυτου και των χειρων των δυο θυγατερων αυτου εν τω φεισασθαι (יהוה) κυριον αυτου kai etarachthēsan kai ekratēsan oi aggeloi tēs cheiros autou kai tēs cheiros tēs gunaikos autou kai tōn cheirōn tōn duo thugaterōn autou en tō pheisasthai kurion(yhvh) autou 17 And it came to pass, when they had brought them forth abroad, that he said: 'Escape for thy life; look not behind thee, neither stay thou in all the Plain; escape to the mountain, lest thou be swept away.' 17 ויהי כהוציאם אתם החוצה ויאמר המלט על נפשך אל תביט אחריך ואל תעמד בכל הככר ההרה המלט פן תספה vay hi che ho v tzi 'am o tam ha chu tzah vai yo mer him ma let al-naf she cha al-tab bit a cha rei cha ve 'al-ta 'a mod be chol-hak kik kar ha ha rah him ma let pen-tis sa feh. 17 : rvv! + ) C / x4 k + #U' : v % &' C ו י ה י כ הוֹצ יא ם א ת ם ה ח וּצ ה ו יּ אמ ר ה מּ ל ט ע ל נ פ שׁ + k U ה ה ר ה ה מּ ל ט פּ ן תּ סּ פ ה wayühî kühôcî äm ötäm hahûºcâ wayyöº mer himmälë `al-napšeºkä al-tabbî ahárêºkä wü a l-ta`ámöd Bükol-haKKiKKär hähäºrâ himmälë Pen-Tissäpè 17 και εγενετο ηνικα εξηγαγον αυτους εξω και ειπαν σωζων σωζε την σεαυτου ψυχην μη περιβλεψης εις τα οπισω μηδε στης εν παση τη περιχωρω εις το ορος σωζου μηποτε συμπαραλημφθης kai egeneto ēnika eξēgagon autous eξō kai eipan sōzōn sōze tēn seautou psuchēn mē periblepsēs eis ta opisō mēde stēs en pasē tē perichōrō eis to oros sōzou mēpote sumparalēmphthēs 18 And Lot said unto them: 'Oh, not so, my lord; 18 ויאמר לוט אלהם אל נא אדני vai yo mer lo vt a le hem al-na a do nai. 18 9

10 ו יּ אמ ר ל וֹט א ל ה ם א ל נ א א ד נ י wayyöº mer lô álëhem al-nä ádönäy 18 ειπεν δε λωτ προς αυτους δεομαι κυριε eipen de lōt pros autous deomai kurie 19 behold now, thy servant hath found grace in thy sight, and thou hast magnified thy mercy, which thou hast shown unto me in saving my life; and I cannot escape to the mountain, lest the evil overtake me, and I die. 19 הנה נא מצא עבדך חן בעיניך ותגדל חסדך אשר עשית עמדי להחיות את נפשי ואנכי לא אוכל להמלט ההרה פן תדבקני הרעה ומתי hin neh-na ma tza av de cha chen be 'ei nei cha vat tag del chas de cha a sher a si ta im ma di le ha cha yo vt et-naf shi ve 'a no chi lo u chal le him ma let ha ha rah pen-tid ba ka ni ha ra 'ah va mat ti r f י ו א נ כ י ל א אוּכ ל 1 = =Lx ' %! +' v ] 4 =' { g{ 4: f yug 2 %+G k #tu' 1' 4 Cz0%UG 4 {8 / 1! ^! ל ה מּ ל ט ה ה ר ה פּ ן תּ ד בּ ק נ י ה ר ע ה ו מ תּ י hinnë-nä mäcä `abdükä Hën Bü`ênÊkä wattagdël HasDükä ášer `äsîºtä `immädî lühaháyôt et-napšî wü änökî lö ûkal lühimmälë hähäºrâ Pen-TidBäqaºnî härä`â wämaºttî 19 επειδη ευρεν ο παις σου ελεος εναντιον σου και εμεγαλυνας την δικαιοσυνην σου ο ποιεις επ' εμε του ζην την ψυχην μου εγω δε ου δυνησομαι διασωθηναι εις το ορος μη καταλαβη με τα κακα και αποθανω epeidē euren o pais sou eleos enantion sou kai emegalunas tēn dikaiosunēn sou o poieis ep' eme tou zēn tēn psuchēn mou egō de ou dunēsomai diasōthēnai eis to oros mē katalabē me ta kaka kai apothanō 20 Behold now, this city is near to flee unto, and it is a little one; oh, let me escape thither - is it not a little one? - and my soul shall live.' 20 הנה נא העיר הזאת קרבה לנוס שמה והיא מצער אמלטה נא שמה הלא מצער הוא ותחי נפשי hin neh-na ha 'ir haz zot ke ro vah la nus sham mah ve hi mitz 'ar im ma le tah na sham mah ha lo mitz 'ar hi v u te chi naf shi. 10

11 20 ה נּ ה נ א ה ע יר ה זּ את ק ר ב ה ל נ וּס שׁ מּ ה ו ה יא מ צ ע ר א מּ ל ט ה נּ א שׁ מּ ה ה ל א מ צ ע ר ה וא וּת ח י נ פ שׁ י hinnë-nä hä`îr hazzö t qüröbâ länûs šäºmmâ wühî mic`är immäl â nnä šäºmmâ hálö mic`är hiw ûtühî napšî 20 ιδου η πολις αυτη εγγυς του καταφυγειν με εκει η εστιν μικρα εκει σωθησομαι ου μικρα εστιν και ζησεται η ψυχη μου idou ē polis autē eggus tou kataphugein me ekei ē estin mikra ekei sōthēsomai ou mikra estin kai zēsetai ē psuchē mou 21 And he said unto him: 'See, I have accepted thee concerning this thing also, that I will not overthrow the city of which thou hast spoken. 21 ויאמר אליו הנה נשאתי פניך גם לדבר הזה לבלתי הפכי את העיר אשר דברת vai yo mer e lav hin neh na sa ti fa nei cha gam lad da var haz zeh le vil ti ha fe ki et-ha 'ir a sher dib bar ta. 21 g -+G xeu' 'v16 = ב ר ה זּ ה ל ב ל תּ י ה פ כּ י א ת ה ע יר א שׁ ר דּ בּ ר תּ 1{! ^! #' v+ : / Q# wayyöº mer ëläyw hinnë näsäº tî pänêºkä Gam laddäbär hazzè lübiltî hopkî et-hä`îr ášer DiBBaºrTä 21 και ειπεν αυτω ιδου εθαυμασα σου το προσωπον και επι τω ρηματι τουτω του μη καταστρεψαι την πολιν περι ης ελαλησας kai eipen autō idou ethaumasa sou to prosōpon kai epi tō rēmati toutō tou mē katastrepsai tēn polin peri ēs elalēsas 22 Hasten thou, escape thither; for I cannot do any thing till thou be come thither.' - Therefore the name of the city was called Zoar מהר המלט שמה כי לא אוכל לעשות דבר עד באך שמה על כן קרא שם העיר צוער ma her him ma let sham mah ki lo u chal la 'a so vt da var ad-bo 'a cha sham mah al-ken ka ra shem-ha 'ir tzo v 'ar

12 ª: 4L 8: ' 4x! - f : 90}V + 4! ] f r xu C 4: v G=L g 4 +{+ )K +' V! ] f מ ה ר ה מּ ל ט v mahër himmälë šäºmmâ Kî lö ûkal la`ásôt Däbär `ad-bö ákä šäºmmâ `al-kën qärä šëm-hä`îr côº`ar 22 σπευσον ουν του σωθηναι εκει ου γαρ δυνησομαι ποιησαι πραγμα εως του σε εισελθειν εκει δια τουτο εκαλεσεν το ονομα της πολεως εκεινης σηγωρ speuson oun tou sōthēnai ekei ou gar dunēsomai poiēsai pragma eōs tou se eiselthein ekei dia touto ekalesen to onoma tēs poleōs ekeinēs sēgōr 23 The sun was risen upon the earth when Lot came unto Zoar. 23 השמש יצא על הארץ ולוט בא צערה ha she mesh ya tza al-ha 'a retz ve lo vt ba tzo 'a rah. 23 ה שּׁ מ שׁ י צ א ע ל ה א ר ץ ו ל וֹט בּ א צ ע ר ה haššeºmeš yäcä `al-hä äºrec wülô Bä cöº`árâ 23 ο ηλιος εξηλθεν επι την γην και λωτ εισηλθεν εις σηγωρ o ēlios eξēlthen epi tēn gēn kai lōt eisēlthen eis sēgōr 24 Then Yahowah caused to rain upon Sodom and upon Gomorrah brimstone and fire from Yahowah out of heaven; 24 ויהוה המטיר על סדם ועל עמרה גפרית ואש מאת יהוה מן השמים vyhvh him tir al-se dom ve 'al-a mo rah ga fe rit va 'esh me 'et yhvh min-ha sha ma yim. 24 ו יהו ה ה מ ט יר ע ל ס ד ם ו ע ל ע מ ר ה גּ פ ר ית ו א שׁ מ א ת י הו ה מ ן ה שּׁ מ י ם wyhwh(wa dönäy) him îr `al-südöm wü`al-`ámörâ Goprît wä ëš më ët yhwh( ädönäy) min-haššämäºyim 24 και (יהוה) κυριος εβρεξεν επι σοδομα και γομορρα θειον και πυρ παρα (יהוה) κυριου εκ του ουρανου 12

13 kai kurios(yhvh) ebreξen epi sodoma kai gomorra theion kai pur para kuriou(yhvh) ek tou ouranou 25 and He overthrow those cities, and all the Plain, and all the inhabitants of the cities, and that which grew upon the ground. 25 ויהפך את הערים האל ואת כל הככר ואת כל ישבי הערים וצמח האדמה vai ya ha foch et-he 'a rim ha 'el ve 'et kol-hak kik kar ve 'et kol-yo she vei he 'a rim ve tze mach ha 'a da mah. 25 %! /ה / 8x #- ': v 4! ' f' +V = { #: rvv! +V= x #+ v! - ': 4! = {T6! QÛ# wa yyahápök et-he`ärîm hä ël wü ët Kol-haKKiKKär wü ët Kol-yöšbê he`ärîm wüceºmah hä ádämâ 25 και κατεστρεψεν τας πολεις ταυτας και πασαν την περιοικον και παντας τους κατοικουντας εν ταις πολεσιν και παντα τα ανατελλοντα εκ της γης kai katestrepsen tas poleis tautas kai pasan tēn perioikon kai pantas tous katoikountas en tais polesin kai panta ta anatengonta ek tēs gēs 26 But his wife looked back from behind him, and she became a pillar of salt. 26 ותבט אשתו מאחריו ותהי נציב מלח vat tab bet ish tov me 'a cha rav vat te hi ne tziv me lach. 26 ו תּ בּ ט א שׁ תּ וֹ מ א ח ר יו ו תּ ה י נ צ יב מ ל ח wattabbë ištô më aháräyw wattühî nücîb meºlah 26 και επεβλεψεν η γυνη αυτου εις τα οπισω και εγενετο στηλη αλος kai epeblepsen ē gunē autou eis ta opisō kai egeneto stēlē alos 27 And Abraham got up early in the morning to the place where he had stood before Yahowah. 13

14 27 וישכם אברהם בבקר אל המקום אשר עמד שם את פני יהוה vai yash kem av ra ham bab bo ker el-ham ma ko vm a sher-a mad sham et-pe nei yhvh. 27 ו יּ שׁ כּ ם א ב ר ה ם בּ בּ ק ר א ל ה מּ ק וֹם א שׁ ר ע מ ד שׁ ם א ת פּ נ י י הו ה wayyaškëm abrähäm BaBBöºqer el-haºmmäqôºm ášer-`äºmad šäm et-pünê yhwh( ädönäy) 27 (יהוה) κυριου ωρθρισεν δε αβρααμ το πρωι εις τον τοπον ου ειστηκει εναντιον ōrthrisen de abraam to prōi eis ton topon ou eistēkei enantion kuriou(yhvh) 28 And he looked out toward Sodom and Gomorrah, and toward all the land of the Plain, and beheld, and, lo, the smoke of the land went up as the smoke of a furnace. 28 וישקף על פני סדם ועמרה ועל כל פני ארץ הככר וירא והנה עלה קיטר הארץ כקיטר הכבשן vai yash kef al-pe nei se dom va 'a mo rah ve 'al-kol-pe nei e retz hak kik kar vai yar ve hin neh a lah ki tor ha 'a retz ke ki tor hak kiv shan. 28 ו יּ שׁ ק ף ע ל פּ נ י ס ד ם ו ע מ ר ה ו ע ל כּ ל פּ נ י א ר ץ ה כּ כּ ר ו יּ ר א ו ה נּ ה ע ל ה ק יט ר ה א ר ץ כּ ק יט ר ה כּ ב שׁ ן wayyašqëp `al-pünê südöm wa`ámörâ wü`a l-kol-pünê eºrec hakkikkär wayyaºr wühinnë `älâ qî ör hä äºrec Küqî ör hakkibšän 28 και επεβλεψεν επι προσωπον σοδομων και γομορρας και επι προσωπον της γης της περιχωρου και ειδεν και ιδου ανεβαινεν φλοξ της γης ωσει ατμις καμινου kai epeblepsen epi prosōpon sodomōn kai gomorras kai epi prosōpon tēs gēs tēs perichōrou kai eiden kai idou anebainen phloξ tēs gēs ōsei atmis kaminou 29 And it came to pass, when Elohim destroyed the cities of the Plain, that Elohim remembered Abraham, and sent Lot out of the midst of the overthrow, when He overthrew the cities in which Lot dwelt. 29 ויהי בשחת אלהים את ערי הככר ויזכר אלהים את אברהם וישלח את לוט מתוך ההפכה בהפך את הערים אשר ישב בהן לוט 14

15 vay hi be sha chet e lo him et-a rei hak kik kar vai yiz kor e lo him et-av ra ham vay shal lach et-lo vt mit to vch ha ha fe chah ba ha foch et-he 'a rim a sher-ya shav ba hen lo vt. 29! ) v 6!! TL k / {&L+ = %X f ' #-! r : = - '! x Y : V$Q#: vvv! ' : 4 = { - '! Y = % f C'! y ' # ª&L +0x! C f ' : f- ': v 4! = {T6! C wayühî BüšaHët élöhîm et-`ärê hakkikkär wayyizkör élöhîm et- abrähäm wayüšallah et-lô mittôk hahápëkâ Bahápök et-heº`ärîm ášer-yäšab Bähën lô 29 και εγενετο εν τω εκτριψαι (אלהים) κυριον πασας τας πολεις της περιοικου εμνησθη ο θεος του αβρααμ και εξαπεστειλεν τον λωτ εκ μεσου της καταστροφης εν τω καταστρεψαι κυριον τας πολεις εν αις κατωκει εν αυταις λωτ kai egeneto en tō ektripsai kurion(e lo him) pasas tas poleis tēs perioikou emnēsthē o theos tou abraam kai eξapesteilen ton lōt ek mesou tēs katastrophēs en tō katastrepsai kurion tas poleis en ais katōkei en autais lōt 30 And Lot went up out of Zoar, and dwelt in the mountain, and his two daughters with him; for he feared to dwell in Zoar; and he dwelt in a cave, he and his two daughters. 30 ויעל לוט מצוער וישב בהר ושתי בנתיו עמו כי ירא לשבת בצוער וישב במערה הוא ושתי בנתיו vai ya 'al lo vt mi tzo v 'ar vai ye shev ba har u she tei ve no tav im mov ki ya re la she vet be tzo v 'ar vai ye shev bam me 'a rah hu u she tei ve no tav. 30 ו יּ ע ל ל וֹט מ צּ וֹע ר ו יּ שׁ ב בּ ה ר וּשׁ תּ י ב נ ת יו ע מּ וֹ כּ י י ר א ל שׁ ב ת בּ צ וֹע ר ו יּ שׁ ב בּ מּ וּשׁ תּ י ב נ ת יו ע ר ה ה וּא wayya`al lô miccôº`ar wayy뺚eb Bähär ûšütê bünötäyw `immô Kî yärë läšeºbet Bücôº`ar wayy뺚eb Bammü`ärâ hû ûšütê bünötäyw 30 ανεβη δε λωτ εκ σηγωρ και εκαθητο εν τω ορει και αι δυο θυγατερες αυτου μετ' αυτου εφοβηθη γαρ κατοικησαι εν σηγωρ και ωκησεν εν τω σπηλαιω αυτος και αι δυο θυγατερες αυτου μετ' αυτου anebē de lōt ek sēgōr kai ekathēto en tō orei kai ai duo thugateres autou met' autou ephobēthē gar katoikēsai en sēgōr kai ōkēsen en tō spēlaiō autos kai ai duo thugateres autou met' autou 15

16 31 And the first-born said unto the younger: 'Our father is old, and there is not a man in the earth to come in unto us after the manner of all the earth. 31 ותאמר הבכירה אל הצעירה אבינו זקן ואיש אין בארץ לבוא עלינו כדרך כל הארץ vat to mer hab be chi rah el-ha tze 'i rah a vi nu za ken ve 'ish ein ba 'a retz la vo v a lei nu ke de rech kol-ha 'a retz. 31 L x VK1' v+ 4 : +VT! : ץ +{7 : { C0' f ' { #0r 9Ü$K1'! : x ' 4 c! +! :} ') C! : / k # wattöº mer habbükîrâ el-haccü`îrâ äbîºnû zäqën wü îš ên Bä äºrec läbô `älêºnû Küdeºrek Kol-hä äºrec 31 ειπεν δε η πρεσβυτερα προς την νεωτεραν ο πατηρ ημων πρεσβυτερος και ουδεις εστιν επι της γης ος εισελευσεται προς ημας ως καθηκει παση τη γη eipen de ē presbutera pros tēn neōteran o patēr ēmōn presbuteros kai oudeis estin epi tēs gēs os eiseleusetai pros ēmas ōs kathēkei pasē tē gē 32 Come, let us make our father drink wine, and we will lie with him, that we may preserve seed of our father.' 32 לכה נשקה את אבינו יין ונשכבה עמו ונחיה מאבינו זרע le chah nash keh et-a vi nu ya yin ve nish ke vah im mov u ne chai yeh me 'a vi nu za ra. 32 ל כ ה נ שׁ ק ה א ת א ב ינוּ י י ן ו נ שׁ כּ ב ה ע מּ וֹ וּנ ח יּ ה מ א ב ינוּ ז ר ע lükâ našqè et- äbîºnû yaºyin wüniškübâ `immô ûnühayyè më äbîºnû zäºra` 32 δευρο και ποτισωμεν τον πατερα ημων οινον και κοιμηθωμεν μετ' αυτου και εξαναστησωμεν εκ του πατρος ημων σπερμα deuro kai potisōmen ton patera ēmōn oinon kai koimēthōmen met' autou kai eξanastēsōmen ek tou patros ēmōn sperma 33 And they made their father drink wine that night. And the first-born went in, and lay with her father; and he knew not when she lay down, nor when she arose. 16

17 33 ותשקין את אביהן יין בלילה הוא ותבא הבכירה ותשכב את אביה ולא ידע בשכבה ובקומה vat tash kei na et-a vi hen ya yin bal lay lah hu vat ta vo hab be chi rah vat tish kav et-a vi ha ve lo-ya da be shich vah u ve ku mah. 33 ו תּ שׁ ק ין א ת א ב יה ן י י ן בּ לּ י ל ה ה וּא ו תּ ב א ה בּ כ יר ה ו תּ שׁ כּ ב א ת א ב יה ו ל א י ד ע בּ שׁ כ ב הּ וּב קוּ מ הּ wattašqêºnä et- ábîhen yaºyin Ballaºylâ hû wattäbö habbükîrâ wattiškab et- äbîºhä wülö -yäda` Büšikbäh ûbüqûmäh 33 εποτισαν δε τον πατερα αυτων οινον εν τη νυκτι ταυτη και εισελθουσα η πρεσβυτερα εκοιμηθη μετα του πατρος αυτης την νυκτα εκεινην και ουκ ηδει εν τω κοιμηθηναι αυτην και αναστηναι epotisan de ton patera autōn oinon en tē nukti tautē kai eiselthousa ē presbutera ekoimēthē meta tou patros autēs tēn nukta ekeinēn kai ouk ēdei en tō koimēthēnai autēn kai anastēnai 34 And it came to pass on the morrow, that the first-born said unto the younger: 'Behold, I lay yesternight with my father. Let us make him drink wine this night also; and go thou in, and lie with him, that we may preserve seed of our father.' 34 ויהי ממחרת ותאמר הבכירה אל הצעירה הן שכבתי אמש את אבי נשקנו יין גם הלילה ובאי שכבי עמו ונחיה מאבינו זרע vay hi mim ma cho rat vat to mer hab be chi rah el-ha tze 'i rah hen-sha chav ti e mesh et-a vi nash ken nu ya yin gam-hal lay lah u vo 'i shich vi im mov u ne chai yeh me 'a vi nu za ra. 34 ו י ה י מ מּ ח ר ת ו תּ אמ ר ה בּ כ יר ה א ל ה צּ ע יר ה ה ן שׁ כ ב תּ י א מ שׁ א ת א ב י נ שׁ ק נּוּ י י ן גּ ם ה לּ י ל ה וּב א י שׁ כ ב י ע מּ וֹ וּנ ח יּ ה מ א ב ינוּ ז ר ע wa yühî mi mmohórät wattöº mer habbükîrâ el-haccü`îrâ hën-šäkaºbtî eºmeš et- äbî našqeºnnû yaºyin Gam-hallaºylâ ûböº î šikbî `immô ûnühayyè më äbîºnû zäºra` 34 εγενετο δε τη επαυριον και ειπεν η πρεσβυτερα προς την νεωτεραν ιδου εκοιμηθην εχθες μετα του πατρος ημων ποτισωμεν αυτον οινον και την νυκτα ταυτην και εισελθουσα κοιμηθητι μετ' αυτου και εξαναστησωμεν εκ του πατρος ημων σπερμα egeneto de tē epaurion kai eipen ē presbutera pros tēn neōteran idou ekoimēthēn echthes meta tou patros ēmōn potisōmen auton oinon kai tēn nukta tautēn kai eiselthousa koimēthēti met' autou kai eξanastēsōmen ek 17

18 tou patros ēmōn sperma 35 And they made their father drink wine that night also. And the younger arose, and lay with him; and he knew not when she lay down, nor when she arose. 35 ותשקין גם בלילה ההוא את אביהן יין ותקם הצעירה ותשכב עמו ולא ידע בשכבה ובקמה vat tash kei na gam bal lay lah ha hu et-a vi hen ya yin vat ta kam ha tze 'i rah vat tish kav im mov ve lo-ya da be shich vah u ve ku mah. בּ שׁ כ ב הּ וּב ק מ הּ 35 ו תּ שׁ ק ין גּ ם בּ לּ י ל ה ה ה וּא א ת א ב יה ן י י ן ו תּ ק ם ה צּ ע יר ה ו תּ שׁ כּ ב ע מּ וֹ ו ל א י ד ע wattašqêºnä Gam Ballaºylâ hahû et- ábîhen yäºyin wattäºqom haccü`îrâ wattiškab `immô wülö -yäda` Büšikbäh ûbüqùmäh 35 εποτισαν δε και εν τη νυκτι εκεινη τον πατερα αυτων οινον και εισελθουσα η νεωτερα εκοιμηθη μετα του πατρος αυτης και ουκ ηδει εν τω κοιμηθηναι αυτην και αναστηναι epotisan de kai en tē nukti ekeinē ton patera autōn oinon kai eiselthousa ē neōtera ekoimēthē meta tou patros autēs kai ouk ēdei en tō koimēthēnai autēn kai anastēnai 36 Thus were both the daughters of Lot with child by their father. 36 ותהרין שתי בנות לוט מאביהן vat ta ha rei na she tei ve no vt-lo vt me 'a vi hen. 36 ו תּ ה ר ין שׁ תּ י ב נ וֹת ל וֹט מ א ב יה ן wa TTahárʺnä štê bünô t-lô më ábîhen 36 και συνελαβον αι δυο θυγατερες λωτ εκ του πατρος αυτων kai sunelabon ai duo thugateres lōt ek tou patros autōn 37 And the first-born bore a son, and called his name Moab - the same is the father of the Moabites unto this day. 18

19 37 ותלד הבכירה בן ותקרא שמו מואב הוא אבי מואב עד היום vat te led hab be chi rah ben vat tik ra she mov mo v 'av hu a vi-mo v 'av ad-hai yo vm 37 ו תּ ל ד ה בּ כ יר ה בּ ן ו תּ ק ר א שׁ מ וֹ מוֹא ב ה וּא א ב י מוֹא ב ע ד ה יּ וֹם wattëºled habbükîrâ Bën wattiqrä šümô mô äb hû ábî -mô äb `ad-hayyôm 37 και ετεκεν η πρεσβυτερα υιον και εκαλεσεν το ονομα αυτου μωαβ λεγουσα εκ του πατρος μου ουτος πατηρ μωαβιτων εως της σημερον ημερας kai eteken ē presbutera uion kai ekalesen to onoma autou mōab legousa ek tou patros mou outos patēr mōabitōn eōs tēs sēmeron ēmeras 38 And the younger, she also bore a son, and called his name Ben-ammi - the same is the father of the children of Ammon unto this day. 38 והצעירה גם הוא ילדה בן ותקרא שמו בן עמי הוא אבי בני עמון עד היום ס ve ha tze 'i rah gam-hi v ya le dah ben vat tik ra she mov ben-am mi hu a vi ve nei-am mo vn ad-hai yo vm. s 38 ו ה צּ ע יר ה ג ם ה וא י ל ד ה בּ ן ו תּ ק ר א שׁ מ וֹ בּ ן ע מּ י ה וּא א ב י ב נ י ע מּ וֹן ע ד ה יּ וֹם ס wühaccü`îrâ gam-hiw yäºldâ Bën wattiqrä šümô Ben-`ammî hû ábî bünê -`ammôn `ad-hayyôm s 38 ετεκεν δε και η νεωτερα υιον και εκαλεσεν το ονομα αυτου αμμαν υιος του γενους μου ουτος πατηρ αμμανιτων εως της σημερον ημερας eteken de kai ē neōtera uion kai ekalesen to onoma autou amman uios tou genous mou outos patēr ammanitōn eōs tēs sēmeron ēmeras 19