11/6/2015. Τα Είδη του Ακρωτηριασμού: Τραυματικός ακρωτηριασμός. Χειρουργικός ακρωτηριασμός. Είναι επέμβαση ανακατασκευής.

Transcript

1 Είναι επέμβαση ανακατασκευής. (Skinner 2004) Ονομάζεται η μερική ή ολική αφαίρεση ενός μέλους του σώματος Τραυματικό γεγονός για τον ασθενή Η Ομάδα Υγείας έχει σκοπό την κάλυψη των σωματικών, ψυχολογικών συναισθηματικών και πνευματικών αναγκών του ασθενή και υποστήριξη της οικογένειας του. (Lemone 2006) Στόχος του ακρωτηριασμού είναι η μείωση της νοσηρότητας και η προαγωγή της λειτουργικότητα ς του ασθενούς. (Skinner 2004) Τα Είδη του Ακρωτηριασμού: Τραυματικός ακρωτηριασμός είναι η τραυματική αποκοπή ενός μέλους ή τμήματος του μέλους του σώματος από το υπόλοιπο σώμα αιφνίδια, κατά τη διάρκεια ενός ατυχήματος με σημαντικό τραύμα. Χειρουργικός ακρωτηριασμός για περιπτώσεις ισχαιμικής γάγγραινας ή για όγκους Ανοικτή Μέθοδος Κίνδυνος ανάπτυξης λοίμωξης, Ανοικτό τραύμα Κλειστή Μέθοδος Δύο παροχετεύσεις 1

2 Περιφερική Αποφρακτική Αρτηριοπάθεια Περιφερική Νευροπάθεια Τραύματα Κρυοπαγήματα Εγκαύματα Ηλεκτροπληξία Όγκοι Διαβήτης Γενετικές Ανωμαλίες (Lemone 2006, Ignatavicius 2008, Skinner 2004, Dewit 2009) Παράγοντες Κινδύνου Περιφερικής Αποφρακτικής Αρτηριοπάθειας Υπέρταση Σακχαρώδης Διαβήτης Κάπνισμα Υπερλιπιδαιμία Στην Περιφερική Νευροπάθεια Απώλεια αισθητικότητας Δύσκολα αντιληπτοί Τραυματισμοί και λοιμώξεις Γάγγραινα ΑΚΡΩΤΗΡΙΑΣΜΟΣ (Lemone 2006) ΧΡΟΝΙΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Οίδημα Ακρωτηριασμός Μόλυνση Αργή επούλωση Διαταραχή ανοσολογικής απόκρισης Έλκη από στάση Γάγγραινα Φλεγμονή (Lemone 2006) 2

3 Τα Επίπεδα του Ακρωτηριασμού: Για το άνω άκρο Τεταρτημορίου (ωμοπλάτης) Πάνω από τον αγκώνα Κάτω από τον αγκώνα Δακτύλων (Lemone 2006) Για το κάτω άκρο Πάνω από το γόνατο Κάτω από το γόνατο Ποδιού (αστράγαλος) Μέσου ποδιού Δακτύλων (Ignatavicius 2008) Άμεσες Επιπλοκές: Νέκρωση του κρημνού Αιμάτωμα στο κολόβωμα Λοίμωξη/ Φλεγμονή Αιμορραγία Έμμεσες Επιπλοκές: Πόνος Οστεομυελίτιδα Οστική διάβρωση Οίδημα Αίσθηση του αφαιρεθέντος άκρου και Φανταστικός Πόνος Ρίκνωση αρθρώσεων Ισχαιμία Εξέλκωση Νεύρωμα (Marshall 2010, Ignatavicius 2008) ΠΡΟΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ (1) Ο ασθενής πρέπει να προετοιμάζεται ψυχολογικά και οργανικά για την αφαίρεση όλου ή μέρους του άκρου. Αν είναι δυνατόν θα πρέπει να συμμετέχει στην απόφαση του ακρωτηριασμού. Πρέπει να κατανοήσει τις ανάγκες επέμβασης. αυτής της Kαι να έχει την δυνατότητα να συζητήσει τους αντικειμενικούς στόχους της αποκατάστασης με διάφορα μέλη της ομάδας φροντίδας υγείας. (Dewit 2009) 3

4 ΠΡΟΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ (2) Ενημέρωση του ασθενή σχετικά με τα μετεγχειρητικά επακόλουθα όσον αφορά τον πόνο, την ακινησία και την αναθεώρηση της αυτοφροντίδας. Καθησύχαση του ασθενή για τυχόν παραισθήσεις (πόνος μέλουςφαντάσματος) οι οποίες είναι συχνές και δεν χρήζουν ψυχιατρικής φροντίδας. (Dewit 2009) Ο πόνος στο μέλος φάντασμα, εμφανίζεται στο 55-85% των ακρωτηριασθέντων και έχει σημαντικά αρνητική επίδραση στα μακροπρόθεσμα λειτουργικά αποτελέσματα και στην ποιότητα ζωής. (Pasquina 2006) Το πρόγραμμα αποκατάστασης πρέπει να ξεκινήσει 2 εβδομάδες πριν από την εγχείρηση. Πρέπει να εκτιμηθεί το εύρος κινητικότητας του ισχίου, του γόνατος και της μυϊκής ισχίου. (Ρουμελιώτης 1997) ΠΡΟΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ (3) Όσον αφορά την διαχείριση του πόνου, θα πρέπει για την ομάδα αποκατάστασης η εκτίμηση να αποτελεί μια διαδικασία ρουτίνας. Για την αντιμετώπιση του φαρμακευτικά χρησιμοποιούνται: Οπιοειδή, Αντιεπιληπτικά, Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, Τοξίνη botulinum, και Τοπικοί παράγοντες (λιδοκαΐνη, καψαϊκίνη). Σαν Εναλλακτικές Μέθοδοι χρησιμοποιούνται: Ο Βελονισμός, Η Ύπνωση, Η Βιοανάδραση και Διάφορες Τεχνικές Χαλάρωσης. (Pasquina 2006) ΠΡΟΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ (4) Η φυσική προετοιμασία του ασθενούς περιλαμβάνει ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών με την ελπίδα ότι θα είναι δραστήριος μετά τον ακρωτηριασμό. Οι ασκήσεις αυτές είναι το πρώτο στάδιο αποκατάστασης, σχεδιασμένες ώστε να βοηθήσουν τον ασθενή να επιτύχει την ανεξαρτησία του όσο το δυνατόν γρηγορότερα. (Dewit 2009) 4

5 ΒΑΣΙΚΟΙ ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Κάθε ασθενής μετά τον ακρωτηριασμό νιώθει απογοήτευση, άγχος, μη αναγνώριση του σωματικού ειδώλου και κατάθλιψη. Πρώιμη κινητοποίηση του ασθενούς Πρόληψη των επιπλοκών από τον κλινοστατισμό και την ακινησία. Αντιμετώπιση του πόνου. Εκπαίδευση του ατόμου ώστε να καταστεί ανεξάρτητο παρά τον ακρωτηριασμό. Εκπαίδευση στην σωστή φροντίδα του κολοβώματος Προετοιμασία του κολοβώματος να δεχτεί το πρόσθετο μέλος. Όταν επιστρέψει ο ασθενής από το χειρουργείο τα δύο πιο άμεσα προβλήματα είναι η ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ και το ΟΙΔΗΜΑ. Προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα αυτά ανυψώνεται το κολόβωμα για 24-48ώρες. Το κάτω άκρο όμως δεν ανυψώνεται για περισσότερο από 24ώρες διότι υπάρχει ο κίνδυνος συσπάσεων του ισχίου που μπορεί να παρεμποδίσουν τις προσπάθειες αποκατάστασης στην επίτευξη κινητοποίησης!!! Το κολόβωμα ελέγχεται συχνά για να εκτιμηθεί αν υπάρχει σοβαρή αιμορραγία(π.χ φρέσκο αίμα). Ο αρχικός επίδεσμος αφαιρείται από το χειρουργό σε ώρες μετά την επέμβαση. Όταν το κολόβωμα είναι καλυμμένο με γύψο εκτιμώνται άλλοι παράμετροι για αιμορραγία όπως : Σφυγμός, αρτηριακή πίεση, επιδείνωση άλγους και ωχρότητα. (Dewit 2009) ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ (2) μέρες μετά το χειρουργείο όταν έχουν αφαιρεθεί τα ράμματα εφαρμόζεται πιεστική επίδεση για τον έλεγχο του οιδήματος. Το κολόβωμα εξασκείται να δέχεται πιέσεις όπως θα γίνεται και με την εφαρμογή του τεχνητού μέλους. Όσο είναι στο νοσοκομείο συνεχίζεται το πρόγραμμα ενεργητικών και υπό αντίσταση ασκήσεων για όλο το σώμα Εκπαιδεύεται να περπατά με τις πατερίτσες και το ανεβοκατέβασμα των σκαλιών. Πρόληψη σύγκαψης ισχίου που επιτυγχάνεται με κατάκλιση σε πρηνή θέση μετά από την 4 η μετεγχειρητική μέρα. Έγκαιρη έναρξη μετεγχειρητικής φυσικοθεραπείας με σκοπό την πρόληψη επιπλοκών. (Ρουμελιώτης 1997) 5

6 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗΣ Ο ασθενής προπονείται με τις βακτηρίες και στηρίζεται στο υγιές σκέλος όταν πρόκειται για ακρωτηριασμούς κάτω άκρων. Γενικότερα, οι ασκήσεις αυτές αποβλέπουν στην αύξηση της κινητικότητας, της μυϊκής ισχύος του υπολειπόμενου άκρου. (Ρουμελιώτης 1997) Ο ασθενής θα πρέπει: Να προστατεύει το κολόβωμα από κινδύνους που μπορεί να προκαλέσουν τραυματισμούς Να μην σταυρώνει τα πόδια Να μην κάθεται πολύ ώρα με το κολόβωμα να κρέμεται Να γυρνάει μπρούμυτα τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα Να αποφεύγει τις άσκοπες μετακινήσεις χωρίς πρόθεση Να σηκώνεται και να βαδίζει με την βοήθεια βακτηριών ή του Π. Άσκηση με τον περιπατητή ρα (Π): ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗΣ 4 φορές την ημέρα για 5. Ο ασθενής σηκώνεται από το κάθισμα με τη βοήθεια του Π, το απομακρύνει και κατεβαίνει όσο ποιο χαμηλά μπορεί και ξανασηκώνεται Άσκηση στην καρέκλα: Όσο κάθεται στη καρέκλα, ανοιγοκλείνει την άρθρωση του γόνατος 40 έως 60 φορές ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Το άνοιγμα του γόνατος γίνεται με πίεση και τη βοήθεια των χεριών έτσι ώστε να δημιουργείται υπερέκταση στην άρθρωση. Άσκηση στο κρεβάτι: Σηκώνει τα δύο πόδια (χωριστά) και τα κινεί δεξιά και αριστερά 20 έως 30 φορές. Η άσκηση αυτή βοηθάει τους προσαγωγούς και γίνεται όσο ο ασθενής είναι ξαπλωμένος. 6

7 ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΚΑΙ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΚΟΛΟΒΩΜΑΤΟΣ Έλεγχος καθημερινά του κολοβώματος για ερυθρότητα, φυσαλίδες ή αμυχές. Με ένα καθρέπτη ελέγχεται το κολόβωμα από όλες τις πλευρές. Η λύση της συνέχειας του δέρματος στο κολόβωμα είναι πολύ σοβαρή, διότι σχετίζεται με την εκπαίδευση για την πρόθεση και πιθανώς παρατείνει την παραμονή στο νοσοκομείο και την ανάρρωση. Οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς σε δερματικές επιπλοκές, διότι οι μεταβολές στην αισθητικότητα μπορεί να παρεμποδίσουν την αντίληψη του πόνου στο κολόβωμα. (Dewit 2009) ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΚΑΙ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΚΟΛΟΒΩΜΑΤΟΣ Πρέπει καθημερινά το κολόβωμα να πλένεται με σαπούνι ξεπλένοντας το προσεκτικά και να στεγνώνει καλά. Η πλύση με μαλακτικό μειώνει την προσκόλληση και την ευαισθησία του δέρματος προετοιμάζοντας το για την πρόθεση. Δεν πρέπει να απλωθεί τίποτα πάνω στο κολόβωμα μετά την πλύση. Το αλκοόλ ξηραίνει και σπάει το δέρμα, ενώ τα έλαια και οι κρέμες το μαλακώνουν πολύ ώστε κάνουν δύσκολη την εφαρμογή της πρόθεσης. Επίσης μειώνεται ο κίνδυνος υπερτροφικών ουλών ειδικά για τους ασθενείς που έχουν δυσκολία να αγγίξουν ή να κοιτάξουν την ουλή. (Dewit 2009, Watve 2010) ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΗΣ ΠΡΟΘΕΣΗΣ Καθαρισμός και στέγνωμα της υποδοχής της πρόθεσης Προγραμματισμός επίσκεψης στον προμηθευτή μια φορά τον χρόνο Αποφυγή διόρθωσης της πρόθεσης αν δημιουργηθεί κάποιο πρόβλημα. (Dewit 2009) 7

8 Σκοπός της κατ οίκον νοσηλευτικής φροντίδας είναι η πρόληψη μυοσκελετικών κακώσεων. Ο ασθενής: Να ξέρει ότι υπάρχουν προγράμματα αποκατάστασης στα οποία μπορεί να απευθυνθεί για βελτίωση της λειτουργικότητάς του Να προλάβει κακώσεις αποφεύγοντας κάποιες δραστηριότητες Μείωση κίνδυνου κακώσεων και καταπόνησης στο εργασιακό του περιβάλλον και έλεγχος από κάποιον ειδικό Διατήρηση σωστής ανατομικής θέσης ρυθμίζοντας το κατάλληλο ύψος στο γραφείο Ακόμη, παρέχουμε επαρκείς πληροφορίες για τους προμηθευτές βοηθητικών υποστηριγμάτων και συσκευών. (Lemone 2006) Ορθοπεδικά Μηχανήματα (κηδεμόνες) Ορθοτικά Μηχανήματα (νάρθηκες αιώρες) Προθετικά Μηχανήματα Βακτηρίες (μπαστούνια) Αναπηρικά Αμαξίδια 8

9 Α) Μηχανική Β) Ηλεκτρονική Γ) Διακοσμητική Βραχιόνιες Αντιβρα χιόνιες Ωμικές Παλάμης Δακτύλων (Ρουμελιώτης 1997) Η λειτουργικότητα της Η άνεση που προσφέρει Το κοσμητικό αποτέλεσμα Η αξιοπιστία της Και το κόστος σε συνδυασμό με το επάγγελμα, το φύλο, την ηλικία, το πνευματικό και πολιτισμικό επίπεδο (Ρουμελιώτης 1997) Ισχίου Μηριαία Η καλή λειτουργία της πρόθεσης, προϋποθέτει τέλεια εφαρμογή στήριξη και πλαστικότητα των κινήσεων. Γόνατος Κνημιαία (Ρουμελιώτης 1997) 9

10 5.000 άνθρωποι ακρωτηριάζονται κάθε χρόνο στην Ελλάδα % στα κάτω άκρα και το 15-20% στα άνω άκρα Το 70% των ακρωτηριασμών των κάτω άκρων γίνονται σε διαβητικούς ασθενείς. Dewit S. (2009). Παθολογική Χειρουργική Νοσηλευτική: Έννοιες & Πρακτική. Αθήνα.Πασχαλίδης. Ignatavicius D., Workman L. (2008). Παθολογική Χειρουργική Νοσηλευτική: Κριτική Σκέψη για Συνεργατική Φροντίδα. Αθήνα. Βήτα. Lemone P., Burke K. (2006). Παθολογική Χειρουργική Νοσηλευτική: Κριτική Σκέψη κατά τη Φροντίδα του Ασθενούς. Αθήνα. Λαγός. Ρουμελιώτης Δ.(1997).Ιατρική Αποκατάσταση. Αθήνα. Ζήτα. Skinner H. (2004). Σύγχρονη Ορθοπαιδική: Διαγνωστική & Θεραπευτική. Αθήνα. Πασχαλίδης. Δελτίο Τύπου Ελληνικής Εταιρείας Φυσικής Ιατρικής και αποκατάστασης. Αθήνα 7/4/

11 Marshall C., Stansby G. (2010). Amputation and rehabilitation. Surgery II 28(6), Pasquina P., Bryant P., Huang M., Roberts T., Nelson V., Flood K.. (2006). Advances in Amputee Care. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation. 81(1), Watve S., Dodd G., MacDonald R., Stoppard E. (2010). Upper limp prosthetic rehabilitation. Orthopaedics and Trauma. 25(2), Ημερομηνία ανάκτησης: 2/4/