TO ΘΕΜΑ: Νέες τεχνολογίες & ανθρώπινες σχέσεις

Transcript

1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ EDITORIAL Áíïé ôïß Ïñßæïíôåò Áããåëéáöüñïò Êùäéêüò: 1044 Ýôïò ßäñõóçò: 1900 Éäéïêôçóßá: Éíóôéôïýôï Áíèñùðéóôéêþí Åðéóôçìþí ÁóôéêÞ Ìç ÊåñäïóêïðéêÞ Åôáéñåßá Ì. Âüäá 28 & Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Åêäüôçò - ÄéåõèõíôÞò: ð. Èåüäùñïò Êïíôßäçò ÓõíôáêôéêÞ åðéôñïðþ: ÓõíåñãÜôåò: Ãñáììáôåßá: ÓõíäñïìÝò: ð. ÃáâñéÞë Ìáñáãêüò ð. Óåâáóôéáíüò ÖñÝñçò, ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç. ð. Ìé áþë Ñïýóóïò, ÄáíÜç Áíáãíùóôïðïýëïõ, ð. ÄçìÞôñéïò ÄáëÝæéïò, ð. ÌÜñéïò ØÜëôçò. ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Ôçë , öáî athensj@jesuites.com Åóùôåñéêïý 20 åõñþ Åîùôåñéêïý 30 åõñþ ÔéìÞ ôåý ïõò 5 åõñþ. Áíôéðñüóùðïò Óýñïõ:ð. Áíô. Âïõôóßíïò Áíôéðñüóùðïò TÞíïõ: ê. ÓôÝëëá Öùóêüëïõ Êáëëéôå íéêþ åðéìýëåéá: Åêôýðùóç: Lithos ÃñáöéêÝò ÔÝ íåò ÊéÜôï Êïñéíèßáò Ôçë.: ΕDITORIAL TO ΘΕΜΑ: Νέες τεχνολογίες & ανθρώπινες σχέσεις Τα οφέλη της τεχνολογίας Η εξέλιξη δεν έρχεται πάντα χωρίς κόστος Μέτρο και ισορροπία Οι νέοι και οι νέες τεχνολογίες Η ΠΙΣΤΗ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΚΟΝΤΑ ΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ð. Èåüäùñïò Êïíôßäçò Ίσως η Εκκλησία παγκοσμίως Oι εξελίξεις και τα γεγονότα στην Μέση Ανατολή είναι κάθε μέρα συγκλονιστικά. Μέσα στο χάος του πολέμου χάνονται πολλοί άνθρωποι, αλλά χάνεται και ένας ολόκληρος λαός. Σε λίγο καιρό δεν θα έχει μείνει πια κανείς χριστιανός στην περιοχή της Συρίας και του Ιράκ. Οι δυνατότητες που διαγράφονται μπροστά τους είναι λίγες και σαφείς: ή εξισλαμισμός, ή θάνατος ή εξορία. Όχι μόνον οι χριστιανοί φεύγουν, αλλά όσα άφησαν πίσω κατάσχονται και οι εκκλησίες καταστρέφονται ή γκρεμίζονται. Αρχαιότατες εκκλησίες χτισμένες πριν εμφανιστεί το Ισλάμ ανατινάζονται ή καίγονται, όπως η πράσινη εκκλησία στο Τιγκρίτ του Ιράκ. Τελικά, ούτε χριστιανοί ούτε ίχνη χριστιανών πρέπει να μείνουν στην περιοχή, όπως την θέλουν και την φαντάζονται οι νέοι ισλαμιστές του ισλαμικού Κράτους ή του Χαλιφάτου, όπως οι ίδιοι το ονομάζουν. Χαρακτηριστικό είναι ότι και η ίδια η Αλ Κάϊντα αποκήρυξε τους ισλαμιστές του Χαλιφάτου λόγω της βαρβαρότητας και της σκληρότητάς τους. Ποιοι; Οι οπαδοί της Αλ Κάιντα, οι οποίοι δεν δίστασαν να βάλουν βόμβες μπροστά στην Αμερικανική πρεσβεία στο Ναϊρόμπι και να σκοτώσουν πέντε Αμερικάνους και διακόσιους αφρικανούς Κενυάτες που έτυχε να βρίσκονται εκεί κοντά. Αυτό που προσάπτουν οι παραπάνω στους ισλαμιστές της Συρίας δεν είναι ότι σκοτώνουν τυχαία τους όποιους αντιπάλους τους, αλλά ότι σκοτώνουν μουσουλμάνους σουνίτες. Μόνο αυτό είναι έγκλημα και αντίθετο στο νόμο τους. Το ισλαμικό κράτος δεν πρέπει να επεκτείνεται σε βάρος μουσουλμάνων σουνιτών. Για όλους τους άλλους δεν υπάρχει πρόβλημα. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες οι χριστιανοί των περιοχών αυτών ζουν και ασκούν την πίστη και τη λατρεία τους. Σίγουρα ελάχιστες από τις μαρτυρικές και ηρωικές εμπειρίες τους θα μάθουμε ποτέ. Έχασαν τα πάντα αλλά κράτησαν την πίστη στον Χριστό. Θα μάθουμε για ορισμένους από αυτούς, αλλά το μεγάλο πλήθος των βιωμάτων και το μαρτύριό τους θα το ξέρουν οι ίδιοι και ο Θεός. Εμείς νιώθουμε μικροί και ανάξιοι μπροστά τους. Πόση μεγάλη είναι, αλήθεια, η διαφορά ανάμεσα σε έναν δυτικό κόσμο, ο οποίος μέσα στην ελευθερία και σε σχετική ευμάρεια αδιαφορεί για την πίστη του και σε αυτούς που αντιμετωπίζουν τον θάνατο και την προσφυγιά, αλλά κρατάνε την πίστη τους στον Χριστό σαν το πιο πολύτιμο αγαθό. Προσευχόμαστε ο Θεός να δίνει κουράγιο στους διωκόμενους χριστιανούς της Μέσης Ανατολής. Δίνουμε την μικρή βοήθειά μας μέσω των διεθνών χριστιανικών οργανισμών που τους συμπαρίστανται. Ίσως η Εκκλησία σε όλον τον κόσμο να στηρίζεται και να τρέφεται μυστηριακά από τις θυσίες και τον σταυρό αυτών των νέων μαρτύρων του εικοστού πρώτου αιώνα. να στηρίζεται μυστηριακά στις θυσίες και το σταυρό των μαρτύρων του 21ου αιώνα που διώκονται στην Ανατολή... ISSN ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1089

2 NEEΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ & ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ÅðéìÝëåéá: ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç Nέες τεχνολογίες και ανθρώπινες σχέσεις Ζούμε συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο 24 ώρες, όλες τις μέρες της εβδομάδας. Παρακολουθούμε σεμινάρια και μαθήματα εξ αποστάσεως, στη δουλειά πραγματοποιούμε βιντεοκλήσεις με συναδέλφους στην άλλη άκρη του κόσμου, στέλνουμε sms με τα κινητά μας, συζητάμε στα chatrooms σε πραγματικό χρόνο με άλλους που βρίσκονται μακριά μας και με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προβάλλουμε στους ηλεκτρονικούς φίλους μας διάφορες πτυχές της ζωής μας. Οι καινοτόμες δυνατότητες που παρέχουν οι νέες τεχνολογίες και οι εφαρμογές τους στη μεταξύ μας επικοινωνία είναι στ αλήθεια συναρπαστικές. Όμως κατά πόσο και με ποιον τρόπο έχουν επηρεάσει αυτά τα νέα μέσα επικοινωνίας τις ανθρώπινες σχέσεις; ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1089

3 NEEΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ & ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ NEEΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ & ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ É. Τα οφέλη της τεχνολογίας Ίντερνετ, ή Διαδίκτυο: Ένας αχανής ψηφιακός χώρος πληροφορίας, με πρόσβαση ανοιχτή για όλους, εξαιτίας των λίγων περιορισμών που διέπουν τη χρήση του. Το πρώτο χαρακτηριστικό του είναι ότι μέσω του διαδικτύου μπορεί να υπάρξει ανταλλαγή και συνεργασία μεταξύ ατόμων με κοινά ενδιαφέροντα, χωρίς αυτά να χρειάζεται να βρίσκονται στον ίδιο χώρο, αλλά ακόμα και από απόσταση. Το δεύτερο χαρακτηριστικό του είναι ότι πρόκειται για μια κοινότητα ατόμων ίσων, όπου δεν υπάρχει κάποια ιεραρχία. Είναι, λοιπόν, μια εκπληκτική δεξαμενή ελεύθερων πληροφοριών και ιδεών, τις οποίες μπορεί να ανταλλάσσει ο καθένας με τους άλλους απεριόριστα, ενώ ταυτόχρονα, χάρη στη δυνατότητά του να φιλοξενεί διαφόρων ειδών εφαρμογές, μπορεί να γίνει και μέσο γνωριμιών για ανθρώπους που ζουν στο άλλο άκρο του πλανήτη και που, διαφορετικά, δε θα είχαν ποτέ την ευκαιρία να συναντηθούν. Οι σύγχρονοι τρόποι επικοινωνίας επιτρέπουν πολύ γρηγορότερη και αποτελεσματικότερη επικοινωνία, συνδέοντας ηλεκτρονικά τους ανθρώπους σε πραγματικό χρόνο και σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, παρακάμπτοντας τυχόν πολιτισμικά ή φυλετικά εμπόδια. Σε κάποιες περιπτώσεις, μέσα από φόρουμ κοινού ενδιαφέροντος, αναπτύσσονται ενδιαφέρουσες συζητήσεις με άλλους για συγκεκριμένα θέματα και δεν αποκλείεται με το χρόνο να αναπτυχθεί ανθρώπινο ενδιαφέρον για τους συνομιλητές, που μπορεί να οδηγήσει και σε κατ ιδίαν γνωριμία. Όταν αναφερόμαστε στις «νέες τεχνολογίες», μπορεί να εννοούμε τόσο τις νέες συσκευές, όσο και την τεχνολογία που χρησιμοποιούν αυτές για να λειτουργήσουν, όπως και τις εφαρμογές που λειτουργούν μέσω αυτών. Έτσι, μπορούμε να στέλνουμε μηνύματα με το κινητό μας, μηνύματα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ή ακόμη και να κάνουμε βιντεοκλήσεις -τηλεφωνικές κλήσεις με παράλληλη χρήση εικόνας μέσω υπολογιστή ή κινητού- σε πραγματικό χρόνο, καταργώντας σύνορα και χρονικά όρια. Δε χρειάζεται να αναφέρουμε ότι οικογένειες με μέλη που κατοικούν σε άλλες χώρες επωφελούνται στο έπακρο από αυτές τις δυνατότητες που προσφέρουν τα νέα μέσα επικοινωνίας, για να διατηρήσουν και να ενδυναμώσουν τις οικογενειακές σχέσεις τους. Το ίδιο συμβαίνει και στο χώρο της εργασίας. Οι επαγγελματικές σχέσεις έχουν διευκολυνθεί στο έπακρο με τη χρήση της τεχνολογίας. Μια εταιρία μπορεί να προσλάβει και να απασχολεί άτομα σε άλλες χώρες, χωρίς να χρειάζονται απαραιτήτως επαγγελματικά ταξίδια: εύκολα συγκροτείται μια ομάδα εργασίας από συναδέλφους που εργάζονται σε άλλες χώρες, από διαφορετικές ειδικότητες, και χάρη στις νέες τεχνολογικές εφαρμογές, πραγματοποιείται τηλεδιάσκεψη σε πραγματικό χρόνο, που χαρακτηρίζεται από ταχύτητα, αμεσότητα και ελαχιστοποίηση κόστους. Παράλληλα έχει ευνοηθεί η τηλεργασία, δηλαδή η εργασία από το σπίτι, λύνοντας τα χέρια σε άτομα που προτιμούν, ή δεν μπορούν να μεταβαίνουν στον εργασιακό χώρο. Στην εκπαίδευση χρησιμοποιούνται τα νέα μέσα επικοινωνίας για την εξ αποστάσεως και δια βίου μάθηση, δίνοντας την ευκαιρία σε εκείνους που δεν μπορούν να μετακινηθούν ή σε όσους επιθυμούν να παρακολουθήσουν μαθήματα ενός πανεπιστημίου του εξωτερικού, να μη χάσουν πολύτιμες ευκαιρίες για μόρφωση και κατάρτιση. Φίλοι από παλιά και χαμένες επαφές ξαναβρίσκονται μετά από χρόνια και επανασυνδέονται χάρη στα λεγόμενα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως είναι το Facebook. Το LinkedIn είναι ίσως το μεγαλύτερο μέσο επαγ- γελματικής δικτύωσης, το οποίο δίνει τη δυνατότητα σε επαγγελματίες που δεν έχουν συναντηθεί ποτέ κατά πρόσωπο, να αναζητήσουν συναδέλφους ή άλλα άτομα από διαφορετικές ειδικότητες και να συνδεθούν μαζί τους, δημιουργώντας ένα δίκτυο ηλεκτρονικών γνωριμιών, που, αν και δεν έχουν φυσική υπόσταση, παρόλα αυτά θεωρούνται σήμερα απαραίτητες για κάθε επαγγελματία. Μάλιστα, αυτό ισχύει σε τέτοιο βαθμό, ώστε πλέον να θεωρούνται αρκετά «πίσω» όσοι δε διαθέτουν τέτοιο λογαριασμό και ανάλογες διασυνδέσεις. Είναι χαρακτηριστικό, δε, το γεγονός ότι αναζήτηση και προσλήψεις προσωπικού γίνονται με ευρύτατη χρήση του συγκεκριμένου δικτύου και το αντίστροφο: υποψήφιοι εργαζόμενοι αναζητούν εργοδότες χρησιμοποιώντας το λογαριασμό τους ως αποτελεσματικό βιογραφικό σημείωμα. Με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα λεγόμενα social media- facebook, twitter, MySpace, YouTube, LinkedIn και άλλαο καθένας είναι ελεύθερος και μπορεί να δημιουργήσει ευρύτατα δίκτυα γνωριμιών με άλλους ανθρώπους, απομακρυσμένους, να υφάνει έναν ηλεκτρονικό ιστό από κοινωνικές επαφές με άτομα, που δεν είναι απαραίτητο να έχει γνωρίσει προσωπικά, στην αληθινή ζωή. Εξυπακούεται ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ευνοούν τη σύσφιξη προϋπαρχουσών επαγγελματικών ή άλλων σχέσεων. Υπάρχουν επίσης τα ιστολόγια, τα blogs όπως είναι γνωστά, που συνήθως χρησιμοποιούνται σαν ένα είδος ημερολογίου. Ένα ιστολόγιο, όταν διατηρείται από κάποιον υπεύθυνο επαγγελματία, εταιρεία, φορέα ή οργανισμό, μπορεί να αναρτά πληροφορίες που αποτελούν ένα σπουδαίο εργαλείο βοήθειας και άντλησης πληροφοριών για ομάδες και μερίδες ανθρώπων που αναζητούν υπεύθυνη ενημέρωση, διαφώτιση και απαντήσεις. Προσφέρεται, δηλαδή, γνώση, καθοδήγηση και υποστήριξη σε συγκεκριμένες ομάδες ενδιαφέροντος ή σε ομάδες που για διαφόρους λόγους είναι κοινωνικά αποκλεισμένες. Αυτή είναι μια πολύ σημαντική συμβολή. Ίσως, λοιπόν, ένα από τα σημαντικότερα θετικά στοιχεία που μπορεί να προσφέρει το Ίντερνετ, γενικά μιλώντας, και η χρήση των διαφόρων εργαλείων που αυτό παρέχει -ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, βιντεοκλήση, φόρουμ συζητήσεων κ.ά.- είναι ότι βοηθά τον άνθρωπο να ξεπεράσει την αίσθηση αποκλεισμού και απομόνωσης. Υπάρχουν άνθρωποι που μέσα στις οικογένειές τους ή τις κοινότητές τους αισθάνονται περιθωριοποιημένοι, αλλά που μέσα στις online κοινότητες και την εικονική πραγματικότητα μπορεί να έχουν βρει άτομα με ίδια ενδιαφέροντα, χόμπι και αναζητήσεις. Εδώ, ωστόσο, έρχεται κι ένας σοβαρός προβληματισμός σχετικά με τη χρήση των νέων τεχνολογιών: Το να μπορεί κάποιος να μοιράζεται τις φωτογραφίες του με άλλους που έχουν κοινό σημείο αναφοράς, για παράδειγμα, την τέχνη της φωτογραφίας, δε σημαίνει και ότι αυτομάτως αναπτύσσεται κοινωνικά ή ότι εξελίσσονται οι κοινωνικές δεξιότητές του. Το ζήτημα, δηλαδή, είναι αν και κατά πόσο αυτή η εικονική πραγματικότητα, αυτή η παράλληλη πραγματικότητα που δημιουργείται πολύ εύκολα όταν αρχίζουμε να χρησιμοποιούμε για πολλές ώρες τις νέες τεχνολογίες, ώστε να αναπληρώσουμε εκείνο που μας λείπει από τη ζωή που ζούμε, τελικά μας βοηθάει να ξεπερνάμε τις δυσκολίες μας ή αντίθετα, μας βυθίζει περισσότερο σε μια ψεύτικη πραγματικότητα και σε μια ζωή ψηφιακή, που μας αποκόπτει από τους φίλους μας και τις επαφές μας. ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1089

4 NEEΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ & ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ NEEΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ & ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ÉÉ. Η εξέλιξη δεν έρχεται πάντα χωρίς κόστος Ηκακή χρήση των σύγχρονων τεχνολογιών και των εφαρμογών τους, επομένως, μπορούν να έχουν και οδυνηρές συνέπειες στην προσωπική και κοινωνική ζωή μας, στραγγίζοντας τις σχέσεις μας και περιορίζοντας την ευημερία μας. Ορισμένες τεχνολογικές εξελίξεις κάνουν τους ανθρώπους αφηρημένους, εξαιρετικά αγχωμένους και όλο και πιο απομονωμένους. Πολλοί χρήστες εμπλέκονται σε ένα πολύπλοκο δίκτυο ηλεκτρονικών σχέσεων, αλλά συχνά βλέπουμε ότι η μεγάλη πλειοψηφία των σχέσεων αυτών αφήνει τους ανθρώπους ποιοτικά άδειους. Προφανώς, η τεχνολογία έχει επιδράσει δραστικά στην αντίληψή μας για το τι σημαίνει «κοινωνικός», για το τι σημαίνει διασκέδαση, για το τι σημαίνει εν τέλει «ονειρεύομαι» και «ζω», και δεν είναι και τόσοι πολλοί οι άνθρωποι, οι οποίοι σκέφτονται με κριτικό τρόπο τη νέα κοινωνική πραγματικότητα που διαμορφώνεται από τις τεχνολογίες, όπως και το τι σημαίνει η πραγματικότητα αυτή για τον άνθρωπο και για όλη την κοινωνία. Μόνιμη απόσπαση της προσοχής Μπορούμε να ξεκινήσουμε με τα πιο απλά. Τα κινητά τηλέφωνα και οι φορητές συσκευές δίνουν την ευκαιρία στους χρήστες τους να παραμένουν συνδεδεμένοι ακόμα κι όταν βρίσκονται μακριά από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές τους. Όλοι καταλαβαίνουμε γιατί κάτι τέτοιο μπορεί να θεωρηθεί ευεργετικό, ιδιαίτερα σε επείγουσες καταστάσεις. Αλλά ταυτόχρονα, είναι σαφές ότι το γεγονός αυτό γίνεται και μια επικίνδυνη πηγή απόσπασης της προσοχής μας. Χιλιάδες ατυχήματα συμβαίνουν κάθε χρόνο την ώρα της οδήγησης, επειδή αφηρημένοι οδηγοί ασχολούνται με το κινητό τηλέφωνό τους, είτε τηλεφωνώντας είτε πληκτρολογώντας μηνύ- ματα. Κατά τον ίδιο τρόπο, η τεχνολογία μπορεί να αποσπά την προσοχή σε έναν εργαζόμενο κατά την ώρα της εργασίας ή σε έναν άνθρωπο στο σπίτι, καθώς τα πανταχού παρόντα κοινωνικά δίκτυα και η πληκτρολόγηση μηνυμάτων απορροφούν τους χρήστες από άλλα, σημαντικότερα πράγματα. Εύκολα θα δει κανείς μαμάδες στο δρόμο να περπατούν κρατώντας χαλαρά από το χέρι το τρίχρονο παιδί τους, καθώς μιλούν αφοσιωμένες στο κινητό καθ όλη τη διάρκεια της διαδρομής από το σπίτι στο σούπερ μάρκετ. Κάποιες φορές ξεχνιούνται και αφήνουν τελείως το χέρι του παιδιού, με κίνδυνο αυτό να φύγει μόνο του στο δρόμο. Άλλοτε, μπορεί το παιδί να γκρινιάζει, αλλά η μαμά να μη διακόψει τη συνομιλία της και μάλιστα να το μαλώσει επειδή κάνει φασαρία και δεν την αφήνει να μιλήσει. Τέτοια περιστατικά πολύ πιθανό να συμβαίνουν σε καθημερινή βάση στο σπίτι, μέσα στην οικογένεια, αλλά και στο σχολείο πια, αφού όλο και περισσότερα παιδιά αποκτούν κινητά τηλέφωνα και άλλες συσκευές που τις μεταφέρουν στο σχολείο και την ώρα του μαθήματος οι καθηγητές βρίσκουν μαθητές να στέλνουν μηνύματα, να ακούνε μουσική ή να παίζουν παιχνίδια με το κινητό τους. Συγχώνευση δουλειάς-σπιτιού Οι σύγχρονες τεχνολογίες περιορίζουν το σαφή διαχωρισμό μεταξύ δουλειάς και χρόνου στο σπίτι. Με το Ίντερνετ και τα κινητά τηλέφωνα οι άνθρωποι μπορούν, και συχνά απαιτείται από αυτούς, να τακτοποιούν εκκρεμότητες του γραφείου από το σπίτι ή να είναι μονίμως διαθέσιμοι για τις ανάγκες της εργασίας. Αυτό περιορίζει τις σχέσεις και την επικοινωνία ανάμεσα στα μέλη τη οικογένειας και όχι σπάνια, προκαλεί σύγκρουση και τριβές. Αποπροσωποποίηση Η τεχνολογία μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα της επικοινωνίας. Ένα από τα χαρακτηριστικά του διαδικτύου είναι η ανωνυμία. Οι χρήστες μπορούν να πλοηγηθούν, να εξερευνήσουν τον ιστοχώρο και να επικοινωνήσουν χωρίς να χρειάζεται να αποκαλύψουν προσωπικά στοιχεία τους. Δυστυχώς όμως αυτό τους δίνει τη δυνατότητα να συμπεριφέρονται με εντελώς διαφορετικούς τρόπους απ ό,τι θα έκαναν σε μια κατά πρόσωπο συζήτηση. Όταν το Ίντερνετ περιορίζει έναν άνθρωπο σε ένα απρόσωπο όνομα που εμφανίζεται σε μια οθόνη, είναι πολύ δύσκολο για κάποιους χρήστες να θυμούνται ότι πίσω από το όνομα αυτό υπάρχει πράγματι ένας άνθρωπος, κάτι που ενθαρρύνει την εχθρότητα και συμπεριφορές αποκλεισμού. Οι νέοι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στην εχθρική συμπεριφορά όσο είναι συνδεδεμένοι στο Ίντερνετ, με ένα 43% παιδιών να αναφέρουν ότι έχουν υποστεί εκφοβισμό στο Ίντερνετ και, από αυτά, το 25% πάνω από μία φορά. Η σωματική παρενόχληση και η κακοποίηση είναι ένας πραγματικός κίνδυνος για τους νέους και τα παιδιά- ενίοτε και τους ενήλικες- γιατί όταν περιηγούνται στο διαδίκτυο, άθελά τους μπορεί να δώσουν πληροφορίες ή ακόμη και να κανονίσουν ένα ραντεβού με αγνώστους, που ίσως θέσει σε κίνδυνο την ασφάλειά τους, με συνέπειες ακόμα και για ολόκληρη την οικογένειά τους. Προστασία ιδιωτικής ζωής ΆΆλλος δυνητικός κίνδυνος που προέρχεται από τη χρήση της τεχνολογίας είναι η απουσία προστασίας της ιδιωτικής ζωής. Οι ιδιωτικές πληροφορίες που στέλνουμε μέσω Ίντερνετ μπορεί να μην είναι ασφαλείς, αλλά τρίτοι να διαβάσουν μηνύματα ή συνομιλίες που στέλνουμε, αποκτώντας πρόσβαση σε προσωπικά δεδομένα. Είναι πολύ δύσκολο να προστατευθεί κανείς απόλυτα στο διαδίκτυο, όσα μέτρα προστασίας και αν λάβει. Κακόβουλοι χρήστες πλέον επιτίθενται και σε κινητά τηλέφωνα και φορητές συσκευές, καθώς τις θεωρούν ανοιχτό παράθυρο για την προσωπική ζωή του κατόχου τους, καταφέρνοντας ακόμη και να καταστρέψουν την υπόληψη και τη ζωή των θυμάτων τους. Το πιο σύνηθες είναι η κλοπή κωδικών πρόσβασης σε λογαριασμούς ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και άλλους ηλεκτρονικούς λογαριασμούς, όπως επίσης και η κλοπή κωδικών πιστωτικών καρτών που χρησιμοποιούνται για ηλεκτρονικές αγορές. Γενικότερο πλαίσιο επικοινωνίας Κατά την πραγματική, κατά πρόσωπο, επικοινωνία μας, η μη λεκτική συμπεριφορά μας, παρέχει ένα παράλληλο πλαίσιο από στοιχεία που υποστηρίζουν τις λέξεις που χρησιμοποιούμε. Πολλές είναι οι έρευνες που κατέληξαν στο εύρημα ότι εφαρμογές όπως το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, τα στιγμιαία μηνύματα, οι online συζητήσεις επί της οθόνης και άλλες παρόμοιες εφαρμογές, αφαιρούν αυτό το σημαντικό υποστηρικτικό πλαίσιο και μπορούν να οδηγήσουν πολύ εύκολα σε παρεξηγήσεις. Ο σαρκασμός και τα αστεία, χωρίς το μη λεκτικό τους πλαίσιο, μπορούν να δημιουργήσουν σύγχυση. Παρόλο που χρησιμοποιούνται τα εικονίδια που απεικονίζουν διάφορα συναισθήματα τα emoticons- για να υποκαταστήσουν τα παραδοσιακά μη λεκτικά στοιχεία της επικοινωνίας μας, δεν καταφέρνουν φυσικά να προσφέρουν όσα προσφέρει η ζωντανή επικοινωνία. Ακόμα και όταν προσπαθούμε να ξεκαθαρίσουμε ηλεκτρονικά τι εννοούμε, παρουσιάζονται κι άλλες δυσκολίες. Ένα εικονίδιο που εκφράζει ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1089

5 NEEΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ & ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ NEEΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ & ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ κάποιο συναίσθημα δεν μπορεί ποτέ να υποκαταστήσει τη ζεστασιά ενός χαμόγελου. νεται ευκολότερος τρόπος, συχνά όμως το αποτέλεσμα είναι χειρότερο. Για την μεταφορά και τη διακίνηση πληροφορίας, το Ίντερνετ είναι ιδανικό. Όμως για τη μεταφορά ευαίσθητων συναισθηματικά ή ικανοποιητικών μηνυμάτων, δεν είναι το κατάλληλο μέσο. Ακόμα και όταν είμαστε πολύ προσεκτικοί και χρησιμοποιούμε το Ίντερνετ μόνο για πληροφόρηση, μπορεί να προκύψουν προβλήματα. Αυτή η «συναισθηματική αορατότητα» που υπάρχει στο διαδίκτυο ίσως και να εξηγεί την πικρία και πολύ συχνά την κακία που διαπιστώνει κανείς εύκολα σε συζητήσεις ή σε σχόλια κάτω από άρθρα σε διάφορες ιστοσελίδες. Στον ηλεκτρονικό κόσμο οι άνθρωποι λένε πράγματα που ποτέ δε θα τολμούσαν να πουν στον άλλο κατά πρόσωπο, γιατί εκείνος δεν είναι πραγματικά παρών ώστε να του δείξουν τη συναισθηματική αντίδρασή τους. Στην ηλεκτρονική επικοινωνία θα μπορούσαμε να πούμε ότι μοιάζει να παραλύει εκείνο το μέρος του νευρικού συστήματός μας που καταγράφει συναισθήματα και γινόμαστε αναίσθητοι απέναντι στα συναισθήματα του άλλου. Σύγχυση στην ομιλία Με την ανάπτυξη και την διεύρυνση της τεχνολογίας, γεννήθηκε και μια νέα γλώσσα, η οποία περιλαμβάνει πολλές συντομογραφίες, μερικές στα ελληνικά, οι περισσότερες στα αγγλικά όπως το lol. Αν και κάποιες από αυτές χρησιμοποιούνται πια πάρα πολύ σε καθημερινή βάση, υπάρχουν ορισμένες που συναντώνται μόνο στο Ίντερνετ και όταν κάποιος δεν τις γνωρίζει, η τεχνολογία μάλλον γίνεται εμπόδιο στην επικοινωνία, παρά τη διευκολύνει. Ταχύτητα Όπως όλες οι θετικές πλευρές της τεχνολογίας, έτσι και η ταχύτητα παρουσιάζει τα αρνητικά σημεία της: η ταχύτητα με την οποία στέλνουμε και λαμβάνουμε μηνύματα, κάθε είδους, μάς ωθεί να απαντήσουμε σχεδόν ενστικτωδώς, χωρίς να το σκεφτούμε πολύ. Η ταχύτητα με την οποία επικοινωνούμε με τις νέες Συμβαίνει και κάτι άλλο, όμως. Πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν τα ηλεκτρονικά μέσα για να διευκολυνθούν στις περιπτώσεις που χρειάζεται να έρθουν αντιμέτωποι με άλλους. Συχνά, είναι άβολο να έρθουμε σε κατά μέτωπο επίθεση κι έτσι είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί πολύς κόσμος προτιμά να επιλέγει το Ίντερνετ. Ακριβώς επειδή τα ηλεκτρονικά μέσα μεταδίδουν το συναίσθημα με τόσο ανεπαρκή τρόπο, σε σύγκριση με την πραγματική ανθρώπινη αλληλεπίδραση, πολλοί τα θεωρούν ως τον τέλειο τρόπο για να στέλνουν δύσκολα μηνύματα: μας αποτρέπουν από το να καταγράφουμε τις αρνητικά φορτισμένες συναισθηματικές απαντήσεις που προκαλούν τέτοιου είδους μηνύματα, κάτι που δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι δεν προκαλούμε στην πραγματικότητα κάποιο κακό. Δυστυχώς, κάτι τέτοιο σημαίνει επίσης ότι συνήθως δεν στέλνουμε αυτά τα μηνύματα με αρκετή ενσυναίσθηση και συχνά καταλήγουμε να στέλνουμε διαφορετικά μηνύματα από αυτά που θέλαμε αρχικά, δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο περισσότερη σύγχυση από όση φανταζόμαστε. Αυτό αποδεικνύει ότι η διαπροσωπική επικοινωνία, αν και δυσκολότερη, είναι πολύ πιθανότερο να καταλήξει σε κάποιο θετικό αποτέλεσμα και να συμβάλει στην εξέλιξη ενός ανθρώπου σε ατομικό, αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο. Βρισκόμαστε όλοι στον πειρασμό να επικοινωνήσουμε ηλεκτρονικά, επειδή φαίτεχνολογίες μπορεί να βλάψει την ικανότητά μας να «σκεπτόμαστε προτού μιλήσουμε». Η παρόρμησή μας να απαντάμε βιαστικά, ειδικά στον επαγγελματικό χώρο, μπορεί να έχει ακριβό τίμημα. Κοινωνική απομόνωση, εθισμός Οεθισμός στο διαδίκτυο είναι ευρύς και καλύπτει ένα μεγάλο φάσμα συμπεριφορών και προβλημάτων ελέγχου των παρορμήσεων που σχετίζονται με τη χρήση του διαδικτύου. Στον εθισμό παρατηρείται εξιδανίκευση του μέσου συγκεκριμένα του διαδικτύου-, σοβαρή αλλαγή της διάθεσης του ατόμου και σταδιακή αύξηση της ανάγκης για περισσότερη χρήση του υπολογιστή. Πολλές φορές, γίνεται αδύνατος ο περιορισμός της χρήσης του υπολογιστή, με αποτέλεσμα τη σύγκρουση με την οικογένεια και σταδιακή ενασχόληση με διαδραστικές λειτουργίες όπου η εικονική πραγματικότητα επηρεάζει την καθημερινή ζωή του χρήστη. Μέσω της τεχνολογίας είναι δυνατόν να δημιουργηθούν εξειδικευμένα online κοινωνικά δίκτυα, όπου, όπως προαναφέρθηκε, κάποια άτομα που αισθάνονται αποκλει- σμένα μπορούν να βρουν τη θέση τους. Κατά απροσδόκητο τρόπο, ωστόσο, αυτά τα ίδια δίκτυα μπορούν να οδηγήσουν στην κοινωνική απομόνωση. Σε ορισμένες περιπτώσεις, και μάλιστα πολύ συχνά πλέον, η επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο με απομακρυ- σμένους άλλους αντικαθιστά την κατά πρόσωπο αλληλεπίδραση των χρηστών, μειώνοντας δραστικά το χρόνο που περνούν πραγματικά στη συντροφιά άλλων ανθρώπων. Επιπλέον, αυτά τα κοινωνικά δίκτυα αντικαθιστούν έναν μικρό αριθμό ισχυρών κοινωνικών σχέσεων με έναν ευρύτερο αριθμό πολύ ρηχών «φίλων». Αυτό μπορεί να οδηγήσει στην κατάθλιψη και σε συναισθήματα μοναξιάς και χωρίς ένα υποστηρικτικό δίκτυο, μπορεί να γίνει πολύ δύσκολο για τους χρήστες να βρουν βοήθεια γι αυτά τα θέματα. Σύμφωνα με μελέτες, ο αριθμός των ενηλίκων που περιγράφουν τον εαυτό τους ως «μοναχικούς» έχει διπλασιαστεί από το 1980 και το να περνάει κανείς περισσότερο χρόνο συνδεδεμένος σε κοινωνικά δίκτυα μπορεί να βλάψει την ευημερία του χρήστη. Ηκοινωνική απομόνωση, με άλλα λόγια, έρχεται εξαιτίας του εθισμού στο διαδίκτυο, τις εφαρμογές του, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τις online κοινότητες, τις ηλεκτρονικές συσκευές. Από την ηλεκτρονική πορνογραφία, μέχρι την απλή πλοήγηση στο διαδίκτυο, το Ίντερνετ θα μπορούσε να παρομοιαστεί με την τηλεόραση της νέας χιλιετίας, κάτι σαν ηλεκτρονικό ναρκωτικό, που μας απομακρύνει από τον πραγματικό, φυσικό κόσμο. Όπως και κάθε είδος εθισμού, το πραγματικό τίμημα, για όσους είναι εθισμένοι, είναι η ποιότητα και ο αριθμός των σχέσεων που διατηρούν με τους άλλους. Μπορεί να είναι απολαυστικό να διατηρούμε ηλεκτρονικές σχέσεις χρησιμοποιώντας μέσα κοινωνικής δικτύωσης, Facebook, Twitter και άλλα, όμως η διαφορά αυτού του είδους αλληλεπίδρασης από την αλληλεπίδραση με ανθρώπους στον πραγματικό κόσμο είναι τεράστια. Αυτό είναι σαφές. Και το πρόβλημα ξεκινάει όταν, χωρίς να το καταλάβουμε, αρχίζουμε να υποκαθιστούμε τις αληθινές σχέσεις μας με ανθρώπους στην πραγματική ζωή, με τις διαδικτυακές, ή όταν εσφαλμένα εξισώνουμε τις ηλεκτρονικές σχέσεις μας με τις πραγματικές. Είναι πολύ εύκολο, και παράλληλα πολύ ελκυστικό, μέσα από την ανωνυμία που προσφέρει το ίντερνετ, πίσω από την ασφάλεια ενός ψευδωνύμου και μέσα από το ψηφιακό περιβάλλον ενός βιντεοπαιχνιδιού, για παράδειγμα, ένας χρήστης να χαθεί για ώρες ολόκληρες, παίζοντας ή ανοίγοντας συζήτηση. Δημιουργεί στη φαντασία του έναν κόσμο όπως τον θέλει: εκείνος προσδιορίζει ποιος είναι, σύμφωνα με το ποιος θα επιθυμούσε να είναι, παρουσιάζεται όπως εκείνος θέλει, χωρίς να μπορεί κανείς να ελέγξει αν η ταυτότητά του και όσα λέει είναι αληθινά. Σταδιακά κατασκευάζει έναν κόσμο φανταστικό και καταναλώνει πολλές ώρες της ημέρας του εκεί. Είναι ένας κόσμος στον οποίο καταφεύγει για να ζει τη ζωή που θα ήθελε. Έτσι, δεν είναι καθόλου δύσκολο να δημιουργήσει δύο κόσμους: τον αλη- ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1089

6 NEEΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ & ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ NEEΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ & ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ θινό, φυσικό κόσμο όπου ζει, κινείται, εργάζεται και έναν άλλο, τον φαντασιακό, όπου ζει το όνειρό του. Πόσο υγιές μπορεί να είναι κάτι τέτοιο; Υπάρχουν περιπτώσεις, σε κάποιες χώρες πολύ εξοικειωμένες με τις τεχνολογίες, όπου ολόκληρες οικογένειες παίζουν το ίδιο βιντεοπαιχνίδι, ο καθένας από τον δικό του υπολογιστή, μόνο που κάθε μέλος επιλέγει εντελώς διαφορετικό ρόλο από τον πραγματικό του και ζει μια παράλληλη με την αληθινή ζωή του, αναλώνοντας σχεδόν ολόκληρο τον ελεύθερο χρόνο του μπροστά στην οθόνη: ο πατέρας είναι κάποιος άλλος, κάνει άλλη δουλειά και είναι παντρεμένος με κάποια άλλη, πίσω από την οποία κρύβεται ένα αληθινό άτομο, και ζει κανονικά μια δεύτερη ζωή. Το ίδιο κάνουν και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Και αυτό θεωρείται φυσιολογικό και αποδεκτό μεταξύ τους, χωρίς να ενοχλεί κανέναν το γεγονός ότι μόλις γυρίσουν από τη δουλειά, τελειώνει η πραγματική ζωή και ξεκινάει η παράλληλη, η ψηφιακή Δε χρειάζεται, όμως, να απορροφηθεί κανείς σε βιντεοπαιχνίδι για να χάσει τον εαυτό του. Αρκεί η πολύωρη παραμονή σε οποιαδήποτε εφαρμογή ή ιστοσελίδα που δίνει τη δυνατότητα να «συνομιλήσει» με κάποιον άλλο. Έκθεση σε ακατάλληλο υλικό / Πορνογραφία Ηανωνυμία, η προσβασιμότητα και η δωρεάν πληροφορία του διαδικτύου έχει επιτρέψει στην πορνογραφία να παρεισφρήσει δυναμικά, σε σημείο ώστε να θεωρείται κάτι φυσιολογικό. Η πορνογραφία όμως έχει καταστρέψει σχέσεις και γάμους: σύζυγοι προδίδονται από την ανάγκη των συζύγων τους να αναζητούν σεξουαλική ικανοποίηση στο ίντερνετ. Σύμφωνα με το comscore, το οποίο μετρά την κίνηση στο ίντερνετ, το 66% των ανδρών που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο μεταξύ 18 και 34 ετών, βλέπουν πορνογραφικές ιστοσελίδες τουλάχιστον μια φορά το μήνα. Αυτή η συνήθεια μπορεί να γίνει εκρηκτικό θέμα για ένα ζευγάρι, καταστρέφοντας την οικειότητα μεταξύ των δύο, ενώ δε χρειάζεται να γίνει χρόνια για να αποτελέσει σημαντικό εμπόδιο σε ένα γάμο. Αρκεί να γίνεται περιστασιακά. Στις ΗΠΑ, τα δύο τρίτα των δικηγόρων που ασχολούνται με διαζύγια αναφέρουν ότι το ίντερνετ έχει παίξει σημαντικότατο ρόλο στα διαζύγια τον τελευταίο χρόνο. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου των ΗΠΑ, «η πορνογραφία πριν από οχτώ χρόνια δεν είχε καμία θέση στα διαζύγια». Ο σημαντικός ρόλος της σήμερα οφείλεται σαφώς στο ίντερνετ. Το διαδίκτυο περιέχει επιβλαβές υλικό. Τα παιδιά, χωρίς την κατάλληλη επίβλεψη, είναι πολύ εύκολο να επισκεφθούν σελίδες με ακατάλληλο περιεχόμενο και να εκτεθούν σε υλικό που να περιέχει μηνύματα μίσους ή βίας, να ενθαρρύνει επικίνδυνες, παράνομες ή σεξουαλικής φύσεως δραστηριότητες. Μπορεί επίσης να πέσουν θύματα κυκλωμάτων παιδεραστίας, που τα τελευταία χρόνια κάνουν ανενόχλητα τη δουλειά τους. Πέρα από τον χαοτικό και χωρίς όρια ψηφιακό κόσμο, υπάρχουν και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, των οποίων επίσης το περιεχόμενο ή το θέμα είναι εντελώς αντιπαιδαγωγικό, γεγονός που οδηγεί τα παιδιά να εκτίθενται σε πληροφορίες και εικόνες που δεν αρμόζουν στην ηλικία τους. Η πορνογραφία έχει γίνει επίσης πρόβλημα για τους γονείς και τα παιδιά τους. Καθώς τα παιδιά είναι πολύ πιο προχωρημένα σε ό,τι αφορά την τεχνολογία, οι γονείς δυσκολεύονται να ελέγξουν τις κινήσεις τους στο δίκτυο. Το 70% παιδιών ηλικίας από 15 έως 17 ετών έχουν αναφέρει ότι τυχαία έπεσαν σε πορνογραφικές ιστοσελίδες. Πολλοί είναι εκείνοι που αναρωτιούνται ποιες είναι οι συνέπειες της έκθεσης στην πορνογραφία σε νεαρή ηλικία. Πώς επηρεάζει τη νοοτροπία αγοριών και κοριτσιών; Σε μια άλλη έρευνα, 59% νέων από 15 έως 24 ετών πιστεύουν ότι η έκθεση στην πορνογραφία στο ίντερνετ ενθαρρύνει τους νέους να έχουν σεξουαλική συμπεριφορά προτού να είναι έτοιμοι. Το 49% ανέφερε ότι προωθεί κακές συμπεριφορές προς τις γυναίκες. Το διαδίκτυο διαμορφώνει τις απόψεις και τις αξίες των παιδιών, συχνά πολύ περισσότερο απ ό,τι οι ίδιοι οι γονείς, ακόμη κι αν είναι δύσκολο να το παραδεχθούμε. Το δυστύχημα είναι ότι για πολλά παιδιά που μεγαλώνουν σήμερα, η πορνογραφία είναι η μοναδική σεξουαλική διαπαιδαγώγηση που θα έχουν ποτέ τους IÉÉ. Μέτρο και ισορροπία Το Ίντερνετ και γενικά οι σύγχρονες τεχνολογίες είναι εκπληκτικά εργαλεία που προσφέρουν απεριόριστες δυνατότητες στον άνθρωπο για τη διευκόλυνση της ζωής του. Και ως τέτοια θα έπρεπε να χρησιμοποιούνται. Παρόλο όμως που έχουν συρρικνώσει τον κόσμο και μας έχουν φέρει τόσο κοντά, την ίδια στιγμή μάς αποξενώνουν σε αφάνταστο βαθμό. Όπως κάθε χρήσιμο εργαλείο, για να μας υπηρετήσει σωστά η τεχνολογία, απαιτεί από μας ορθή χρήση. Η σωστή αξιοποίηση των δυνατοτήτων των νέων τεχνολογιών βρίσκεται στην επίτευξη ισορροπίας στη ζωή μας, κάτι που δεν είναι και τόσο εύκολο όσο ακούγεται. Η τεχνολογία έχει τη δυνατότητα, παράλληλα, να βλάψει ή και να βελτιώσει την κοινωνική ζωή μας και τις κοινωνικές δεξιότητές μας. Αξίζει όμως να αναρωτηθεί ο καθένας για τον εαυτό του αν τελικά οι νέες τεχνολογίες συμβάλλουν στην ανοικοδόμηση θετικών σχέσεων με τους άλλους, που να έχουν κάποιο νόημα, ή αν, αντίθετα, εμποδίζουν τη διαδικασία αυτή. Χάρη στην τεχνολογία επικοινωνώ καλύτερα; Ακούω περισσότερο και μοιράζομαι τις εμπειρίες μου πιο εποικοδομητικά; Χρησιμοποιώ τις νέες τεχνολογίες για να βελτιώσω τις σχέσεις μου και να χτίσω καινούργιες; Επιλέγω προσεκτικά τους ανθρώπους στους οποίους αποκαλύπτω ποιος είμαι και τροφοδοτώ με μέριμνα τη σχέση που κάνω με τους ανθρώπους αυτούς ή, αντίθετα, αναλώνομαι σε πολλές και ρηχές ηλεκτρονικές σχέσεις σπαταλώντας το χρόνο μου ανούσια; Οι νέες τεχνολογίες αυξάνουν ή μειώνουν το ενδιαφέρον μου για τους άλλους, την συμπόνια μου για τους άλλους και την επιθυμία μου να τους εξυπηρετήσω και να τους βοηθήσω; Τέτοια ερωτήματα θα ήταν καλό να μας απασχολούν και να είναι το κριτήριο για να μπορούμε να βάλουμε ένα όριο στην αλόγιστη χρήση της τεχνολογίας και των σύγχρονων εφαρμογών της. Ητεχνολογία μπορεί να υποβοηθήσει, αλλά ποτέ να αντικαταστήσει την κοινωνική ζωή μας. Η ζωντανή επαφή με τον άλλο είναι ανάγκη και είναι υγεία. Η ενασχόλησή μας με την τεχνολογία, συνεπώς, δεν μπορεί να γίνεται εις βάρος της κοινωνικής ζωής μας και μέσα σε όλα αυτά, δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι είμαστε το ζωντανό παράδειγμα για τα παιδιά μας. Πρέπει να είμαστε παρόντες όταν ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1089

7 NEEΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ & ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ NEEΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ & ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ μας χρειάζονται, να είναι τα παιδιά η προτεραιότητά μας και όχι η παρτίδα από το ηλεκτρονικό σκάκι που πρέπει να τελειώσει. Ταυτοχρόνως, πρέπει να είμαστε το υπόδειγμα συμπεριφοράς, από το οποίο θα αντλήσουν πρότυπα. Το γεγονός ότι οι νέες τεχνολογίες είναι παράγων απόσπασης της προσοχής και άλλων επιπτώσεων, δε σημαίνει ότι, παραδείγματος χάριν, ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι κατατάσσεται αυτομάτως σε μια λίστα με απαγορευμένες δραστηριότητες. Είναι στο χέρι του καθενός να χρησιμοποιήσει με το σωστό τρόπο καθετί που έχει στη διάθεσή του. Ένα βιντεοπαιχνίδι μπορεί να γίνει από πηγή προβλημάτων για έναν έφηβο, αφορμή για τη συσπείρωση της οικογένειας, αν αυτή καταφέρει να μαζευτεί ένα απόγευμα για να παίξουν όλοι μαζί για μιάμιση ώρα. Γενικότερα η λύση είναι η εξισορρόπηση του χρόνου που σπαταλά κανείς στο διαδίκτυο με ώρες που περνάει μαζί με την οικογένεια και αγαπημένα πρόσωπα. Μπορεί κάτι τέτοιο να φαίνεται αυτονόητο, αλλά είναι ποιοτικά εντελώς διαφορετικό να συναντιέται κανείς με φίλους για φαγητό από το να περνά μια ολόκληρη εβδομάδα κλεισμένος στο δωμάτιο, ανταλλάσσοντας ηλεκτρονικά μηνύματα, γιατί ένα μεγάλο μέρος από την ομορφιά και την ουσία της επικοινωνίας χάνεται. Έχουμε τόσα πολλά να προσφέρουμε, όσο και να κερδίσουμε από την κατά πρόσωπο επαφή μας με τους άλλους. Ακόμη περισσότερο θα πρέπει να δώσουν προσοχή οι γονείς στα παιδιά τους, ώστε όσο είναι ακόμη μικρά να φροντίσουν για την κοινωνικοποίησή τους μέσα από υγιείς δραστηριότητες, όπως την ενασχόλησή τους με την άθληση, που τους φέρνει σε επαφή με άλλα παιδιά και κρατάει το σώμα τους υγιές. Και σε ό,τι αφορά τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών, θα πρέπει αν έχουμε υπόψη ότι οι νέες τεχνολογίες είναι ένα νέο φαινόμενο που πλέον διαμορφώνει τη συμπεριφορά τους και δεν πρόκειται να φύγει σύντομα. Είναι καλό λοιπόν οι γονείς να επιβλέπουν, να παρακολουθούν με συνεχή φροντίδα τα παιδιά τους, να ενημερώνονται και να μαθαίνουν και οι ίδιοι για τις νέες τεχνολογίες και να οριοθετούν τη χρήση του, υιοθετώντας φιλική συμπεριφορά προς τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. IV. Οι νέοι και οι νέες τεχνολογίες ð. Èåüäùñïò Êïíôßäçò Hδιασκέδαση, η αγορά αγαθών, η πληροφόρηση είναι πλέον μια απλή υπόθεση μερικών κλικ στο κινητό ή στο τάμπλετ. Για τους νέους κάτω των 30 ετών είναι πλέον καθημερινή πραγματικότητα να παραμένουν μονίμως διαδικτυωμένοι, να κατεβάζουν μουσική και ταινίες, να κάνουν εργασίες αναζητώντας πληροφορίες στο Wikipedia ή να ανεβάζουν φωτογραφίες στο Facebook. Oι παλαιότερες γενιές ανθρώπων διαμορφώνονταν από κάποιο σημαντικό γεγονός ή κάποια σημαντική κοινωνική εξέλιξη, όπως ο παγκόσμιος πόλεμος, ο εμφύλιος, η είσοδος της τηλεόρασης στα σπίτια, οι φοιτητικές ταραχές στην δεκαετία του 1960 κτλ. Η σημερινή γενιά δεν έχει ζήσει τέτοια γεγονότα που να τη σημαδεύουν και να της δίνουν κάποια χαρακτηριστικά και κάποια συλλογική ταυτότητα. Διαμορφώνεται, όμως, από το διαδίκτυο και από τη συμμετοχή της σε αυτό. Οι νέοι δείχνουν ικανότητες και επιδεξιότητα στη χρήση των νέων τεχνολογιών, γεγονός που τους απομακρύνει από τους παλαιότερους, οι οποίοι δεν κινούνται με την ίδια άνεση και το ίδιο ενδιαφέρον στον ψηφιακό κόσμο. Aσφαλώς υπάρχουν κοινωνικές εξελίξεις που μας επηρεάζουν όλους. Έτσι και οι νέοι επηρεάζονται από την οικογενειακή ή την επαγγελματική ανασφάλεια, για να δώσουμε μόνο ένα παράδειγμα. Εδώ, όμως, θα προσέξουμε ιδιαίτερα την εξελισσόμενη ψηφιακή επανάσταση. Η σχέση με μια οθόνη, η συνεχής σύνδεση στο διαδίκτυο και μέσω του διαδικτύου με όλον τον κόσμο -πράγμα ασύλληπτο και πρωτοφανές στην ιστορία της ανθρωπότητας- διαμορφώνει τις κοινωνικές σχέσεις και τον τρόπο επικοινωνίας των νέων. Για ορισμένους ερευνητές, η ψηφιακή επανάσταση είναι τόσο σημαντική όσο και η επινόηση της γραφής πριν τρεις χιλιετίες ή η εφεύρεση της τυπογραφίας πριν πέντε αιώνες. Αναρωτιόμαστε σήμερα μήπως διαμορφώνεται μπροστά στα μάτια μας ένας νέος τρόπος κοινωνικής ζωής και μια άλλη κοινωνία. Άλλου είδους εκπαίδευση Oρισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η χρήση του διαδικτύου κάνει τους χρήστες να σκέφτονται πιο επιφανειακά και επιπόλαια, καθώς αυτοί διαθέτουν πολλές πληροφορίες, αλλά δεν εξασκούν τις ικανότητες της ανάλυσης, της εμβάθυνσης, της κρίσης. Άλλοι, όμως, δεν συμφωνούν καθόλου με αυτήν την άποψη. Αντίθετα, τονίζουν, διαμορφώνονται νέες δυνατότητες δημιουργίας και σύνθεσης. Είναι γεγονός ότι στο σχολείο δεν έχει θέση πια η από καθέδρας διδασκαλία, τη στιγμή που ο μαθητής ή ο φοιτητής μπορεί εύκολα να βρει κάθε πληροφορία πάνω σε ένα θέμα. Δεν έχει νόημα να ακούει και να απομνημονεύει αυτά που μπορεί ανά πάσα στιγμή να βρει πολύ εύκολα. Η διδασκαλία σε ένα αμφιθέατρο γίνεται πιο προβληματική. Οπότε, η διδασκαλία αντικαθίσταται σε ορισμένα εκπαιδευτικά ιδρύματα από ομάδες εργασίας πάνω σε ένα πρόγραμμά ή ένα σχέδιο και οι διδάσκοντες συνεργάζονται ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1089

8 NEEΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ & ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ NEEΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ & ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ και κατευθύνουν την ομαδική έρευνα και εργασία. Σε τι χρησιμεύει πλέον η απομνημόνευση γνώσεων, όταν όλα είναι διαθέσιμα και αποθηκευμένα στο διαδίκτυο; Από την άλλη πλευρά, είναι πιθανό να προσφέρεται εδώ μια νέα ευκαιρία δημιουργίας και ανακάλυψης εφόσον μένει περισσότερος χώρος για σκέψη και σύνθεση παρά για απομνημόνευση. Δεν είναι, ωστόσο, όλοι σύμφωνοι με μια τέτοια διαπίστωση. Άλλοι ερευνητές τονίζουν ότι χρειάζεται απομνημόνευση και ικανότητα σύνθεσης, για να επιλέξει κάποιος αυτό που έχει ανάγκη και να δώσει επί πλέον δομή και νόημα σε όλα τα δεδομένα που έχει στη διάθεσή του. Η ψηφιακή ταυτότητα Oι νέοι προεκτείνουν τις γνωριμίες τους και τις κοινωνικές τους σχέσεις στο διαδίκτυο. Οι σχέσεις και οι συζητήσεις προεκτείνονται σε ομάδες συζήτησης, στα chats ή στα blogs. Οι νέοι διαμορφώνουν μια ψηφιακή ταυτότητα, η οποία συνδυάζεται με ποικίλους τρόπους με την άλλη την «αληθινή» τους ταυτότητα. Προσπαθούν να είναι δημοφιλείς και να προσελκύσουν το ενδιαφέρον και την προσοχή των άλλων. Για αυτό, πρέπει να έχουν πολλά κοινά σημεία με τους άλλους ώστε να ανήκουν σε μια ομάδα ή ένα ρεύμα, αλλά απαιτούνται και κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που να τους διαφοροποιούν από τους άλλους. Μια άλλη ταυτότητα, τελείως ελεύθερη και ανεξάρτητη από τους περιορισμούς και τα δεδομένα της ύλης, του σώματος, της δεδομένης οικογένειας και της κοινωνίας, σίγουρα επηρεάζει και τη συγκεκριμένη συμπεριφορά των ανθρώπων σήμερα. Η τάση να ορίσουμε εκ νέου και ελεύθερα κατά τη θέλησή μας τι είναι η ανθρώπινη αναπαραγωγή, η σεξουαλικότητα, ο γάμος, το κοινωνικό περιβάλλον, κ.α. σχετίζεται άμεσα με την κατασκευή (τη δημιουργία;) της ταυτότητας και ενός άλλου κόσμου στο διαδίκτυο. Γι αυτό, ορισμένοι παρουσιάζουν τον εαυτό τους, ανεβάζουν φωτογραφίες ή ταινίες ή ακόμη τις μουσικές τους προτιμήσεις, ώστε να δείξουν σε ποιο ρεύμα ανήκουν. Εδώ υπάρχει μια επίδειξη. Ο χρήστης, κατά κάποιο τρόπο, ανεβαίνει στην σκηνή και προβάλλει τον εαυτό του. Αυτό διαφέρει από το προσωπικό ημερολόγιο που έγραφαν οι παλαιότεροι. Τώρα υπάρχει μεγαλύτερη παρουσίαση του εαυτού και μικρότερη διερεύνηση του εαυτού, λιγότερη ανάλυση και εξέταση συναισθημάτων ή συμπεριφοράς. Η παρουσίαση είναι λιγότερο στοχαστική. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το Facebook, το οποίο σε μερικά χρόνια μόνο έγινε ο προνομιακός χώρος και τόπος έκφρασης της νεότερης γενιάς. Ως χώρος ανταλλαγών και συμμετοχής δίνει επίσης τη δυνατότητα να παρουσιάσει κάποιος και τους δικούς του φίλους και τον κοινωνικό του κύκλο. Κατά μέσο όρο οι χρήστες έχουν 120 πρόσωπα στη λίστα των φίλων. Δεν πρέπει να δούμε στον ψηφιακό χώρο και στην εκεί κοινωνικότητα μόνο μια προέκταση ή ένα καθρέφτισμα των σχέσεων της πραγματικής ζωής. Υπάρχει κάτι παραπάνω και κάτι διαφορετικό. Ο κυβερνοχώρος έχει τη δική του λογική. Στο διαδίκτυο οι νέοι είναι πιο εκδηλωτικοί και δείχνουν περισσότερο τον εαυτό τους από όσο τον δείχνουν σε μια άμεση σχέση. Ιδιαίτερα για εφήβους, οι οποίοι δεν έχουν ακόμη άνεση με το σώμα και την προφορική έκφραση, το διαδίκτυο είναι μια ιδεώδης εναλλακτική λύση. Αυτό ενέχει και κινδύνους. Η τάση στην ειρωνεία, στην κοροϊδία ή ακόμη στη διαπόμπευση είναι πάντα ισχυρή στους νέους. Οι κίνδυνοι Oρισμένοι επιδίδονται στην κοροϊδία σαν να επιδίδονται σε άθλημα. Εντοπίζουν ένα θύμα, βρίσκουν τα προσωπικά του δεδομένα, τα γνωστοποιούν σε άλλους και μια ολόκληρη ομάδα κάνει δύσκολη τη ζωή στο θύμα. Έχουμε δει και περιπτώσεις αυτοκτονιών από τη διαπόμπευση και την κοροϊδία μέσα στο διαδίκτυο. Το 2010, μια έφηβη κοπέλα στην Αμερική, μάλλον λίγο μυθομανής, δήλωσε ότι είχε μια σχέση με κάποιο αστέρα της ροκ μουσικής. Τα λόγια της αμέσως έγιναν αντικείμενο χλευασμού. Μια ομάδα πήγε πιο μακριά. Η διεύθυνσή της και το τηλέφωνό της γνωστοποιήθηκαν ευρύτερα στο διαδίκτυο, άρχισε να δέχεται απειλητικά και χλευαστικά τη- λεφωνήματα, υβριστικά μηνύματα, δέχθηκε χιλιάδες πίτσες, τις οποίες δήθεν είχε παραγγείλει και έπρεπε τελικά να πληρώσει, ακόμη και η διεύθυνσή της παρουσιάστηκε σαν τόπος οίκου ανοχής. Τελικά, η αστυνομία χρειάστηκε να παρέμβει και να θέσει την νέα και την οικογένειά της υπό προστασία για πολλούς μήνες. Το φαινόμενο του αποδιοπομπαίου τράγου βρίσκει στο διαδίκτυο νέες προεκτάσεις και εφαρμογές. Η ομαδική και ανώνυμη παρέμβαση ευνοεί και ενισχύει την παραβατικότητα. Ο χρήστης είναι ελεύθερος από όλες τις κοινωνικές δεσμεύσεις και περιορισμούς. Εξάλλου, δεν γνωρίζει προσωπικά το θύμα, γεγονός που τον κάνει πιο ελεύθερο ή πιο αδίστακτο. Αυτή η ανωνυμία οδηγεί επίσης και σε πιο προσωπικές αφηγήσεις στο ψηφιακό χώρο. Το 82% των χρηστών γνωστοποιεί την ηλικία του και τον χρόνο γέννησης, το 86% ανεβάζει φωτογραφίες, το 51% αναφέρει τις σεξουαλικές του προτιμήσεις. Tο «χρονολόγιο» του facebook δίνει τη δυνατότητα στον καθένα να προβληθεί. Η πορνογραφία, οι σεξουαλικές παρεκτροπές ή η κοινωνική βία παρουσιάζουν επίσης κινδύνους. Εύκολα μπορεί να μπλέξει ο νέος σε τέτοια δίκτυα, ιδιαίτερα αν κοινοποιήσει και πραγματικά προσωπικά του στοιχεία, όπως τηλέφωνο ή διεύθυνση. Υπάρχει από τις κρατικές αρχές μια επίβλεψη για να προστατευτούν τα προσωπικά δεδομένα, αλλά οι χρήστες εκθέτουν όλο και περισσότερο τον εαυτό τους. Ίσως οι πιο νέοι δεν σκέφτονται ότι, μια μέρα, ο μελλοντικός εργοδότης, πριν τους προσλάβει, θα ψάξει να βρει κάθε χρήσιμη γι αυτόν πληροφορία καταχωνιασμένη κάπου στο διαδίκτυο. Δεν σκέφτονται ούτε ότι όλες οι προτιμήσεις και τα γούστα τους μελετώνται και αναλύονται από το διεθνές μάρκετιγκ, ώστε να σχεδιάζονται και να προτείνονται νέα προϊόντα που θα είναι αποδεκτά από τους περισσότερους. Ό,τι μπήκε στο διαδίκτυο μπορεί να βρίσκεται για πάντα εκεί ή να κυκλοφορεί εν αγνοία του ενδιαφερομένου. Φωτογραφίες από τη προσωπική ζωή ηθοποιών ή τραγουδιστών μπορούν να κλαπούν και να προβληθούν σε ένα παγκόσμιο κοινό, χωρίς ο ενδιαφερόμενος να μπορεί να ελέγξει όλη αυτή τη διάδοση. Γι αυτό ορισμένοι επιμένουν ότι κάθε χρήστης έχει δικαίωμα να απαιτήσει να σβηστεί κάθε αναφορά στον εαυτό του από το διαδίκτυο. Είναι το δικαίωμα στη λήθη ή το δικαίωμα στη διαγραφή. Το μέτρο αυτό αφορά ιδιαίτερα τους εφήβους. Πρέπει να μπορεί κάποιος να αφαιρέσει από τον διαδίκτυο ό,τι άφησε εκεί για τον εαυτό του, όταν ακόμη ήταν μικρός ή ανήλικος. Αυτό όμως θα είναι δύσκολο να ελεγχθεί. Η νομοθεσία των χωρών και η ευρωπαϊκή νομοθεσία τείνει προς αυτό το στόχο, αλλά οι αντιστάσεις είναι πολλές, κυρίως εκ μέρους των μεγάλων κοινωνικών μέσων, facebook και άλλων. Αυτό δείχνει ότι ορισμένοι έχουν συμφέρον από την απεριόριστη και ανεξέλεγκτη διακίνηση πληροφοριών στο διαδίκτυο. Οι γονείς Ένα τέτοιο θέμα πρέπει να απασχολήσει τους γονείς. Αλλά οι γονείς δεν φαίνονται ιδιαίτερα παρόντες μέσα σε αυτό το ζήτημα. Στην πραγματικότητα, πολλοί γονείς αισθάνονται ξεπερασμένοι από τα παιδιά τους στο τεχνολογικό και ψηφιακό αυτό χώρο. Ακόμη χειρότερα, αγνοούν τι είδους χρήση του διαδικτύου κάνουν τα παιδιά τους. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η οικογενειακή ζωή άλλαξε πολύ μέσα στα τελευταία είκοσι χρόνια. Ο χρόνος που είμαστε παρόντες στο σπίτι δεν ισοδυναμεί πάντοτε με οικογενειακή ζωή. Μπορεί να είμαστε κάτω από ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1089

9 NEEΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ & ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Η ΠΙΣΤΗ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ την ίδια στέγη, αλλά, συχνά, ο καθένας μένει με τις ασχολίες του και με τα ενδιαφέροντά του. Πριν μερικά χρόνια, οι έφηβοι έβλεπαν πολλή τηλεόραση ή μιλούσαν με τις ώρες στο τηλέφωνο του σπιτιού. Τώρα, οι νέοι κατεβάζουν τις ταινίες που θέλουν και τις βλέπουν στο προσωπικό τους υπολογιστή. Ανταλλάσσουν μηνύματα από όπου και αν βρίσκονται. Αποτέλεσμα, ο έλεγχος των γονέων σταδιακά ελαχιστοποιείται. Παλαιότερα, η κοινωνικοποίηση των νέων κατευθυνόταν από τους γονείς, από τους μεγαλύτερους. Τώρα κατευθύνεται από συνομηλίκους, χάρη στην ευκολία της επικοινωνίας. Ορισμένοι κοινωνιολόγοι λένε ότι δεν ορίζεται (ή δεν διαμορφώνεται) η ταυτότητα του νέου από την κληρονομιά της οικογένειάς του όπως παλιά, αλλά τώρα κατά κάποιο τρόπο η ταυτότητα αυτή κατασκευάζεται ή συντίθεται. Με αυτά τα δεδομένα είναι δύσκολο για τους γονείς να κατευθύνουν τους νέους. Επιπλέον, πολλοί γονείς αισθάνονται ότι δεν δίνουν αρκετό χρόνο στα παιδιά τους, ή ότι ήδη τα έχουν ζημιώσει, γιατί τα έχει πότε ο ένας και πότε ο άλλος γονέας. Οπότε δεν μπορούν να παρέμβουν έντονα και να επιμείνουν σε μια γραμμή, ούτε μπορούν να είναι πολύ απαιτητικοί απέναντι στα παιδιά. Στα παραπάνω προστίθεται και το γεγονός ότι και οι ίδιοι οι γονείς δεν γνωρίζουν προς τα πού να στρέψουν την διαπαιδαγώγηση και ποιοι είναι οι σωστοί στόχοι σε μια κοινωνία που αλλάζει και εισάγει συνεχώς νέα στοιχεία. Μια νέα κοινωνική παρουσία Hδημιουργικότητα στο διαδίκτυο δεν είναι κάτι αμελητέο. Η παρουσίαση της προσωπικής ζωής ή άλλου θέματος με φαντασία και αισθητική είναι συχνά μια δημιουργική εργασία. Τα πολιτιστικά αγαθά που βρίσκονται στο διαδίκτυο θεωρητικά είναι διαθέσιμα σε όλους. Έτσι τουλάχιστον το εννοούν οι χρήστες. Οι νέοι δεν βλέπουν την ανάγκη να πληρώσουν για να πάρουν κάτι. Το 57% των νέων κατεβάζουν παράνομα μουσική. Δεν κλέβουμε, αλλά μοιραζόμαστε ισχυρίζονται. Ο τομέας όμως της μουσικής έχει χάσει το 50% των κερδών του λόγω της πειρατείας στο διαδίκτυο. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι σταδιακά τα πολιτιστικά αγαθά τείνουν να γίνουν δημόσια αγαθά. Οι νέοι δεν αισθάνονται καθόλου ένοχοι για αυτήν την πρακτική. Παλαιότερα, αν έβγαινες από ένα μαγαζί με ένα κλεμμένο DVD κάτω από το μπουφάν, διέπραττες κλοπή και αυτό ήταν σαφές για όλους. Τώρα, αν κατεβάσεις το ίδιο προϊόν με μερικά κλικ, η ενοχή της κλοπής εξαφανίζεται. Το διαδίκτυο δεν ευνοεί μόνο την ατομικότητα λόγω του ότι κάποιος είναι μόνος απέναντι σε μια οθόνη. Παράλληλα, αναπτύσσεται μια ιδιαίτερη κοινωνικότητα. Ορισμένοι ψάχνουν να κατοικήσουν κοντά σε άλλους με κοινά ενδιαφέροντα ή κοινές δραστηριότητες. Βρίσκουν ανθρώπους με τους οποίους θα μπορούν να μετακινηθούν τέσσερις μαζί με ένα αυτοκίνητο για περισσότερη οικονομία. Είδαμε ότι στις κοινωνικές ταραχές στην Αίγυπτο, στην Τουρκία και αλλού, το διαδίκτυο ήταν ένα βασικό εργαλείο συσπείρωσης και κατεύθυνσης των κινητοποιήσεων. Η τουρκική, η ιρανική και άλλες κυβερνήσεις προσπάθησαν με κάθε τρόπο να ελέγξουν το διαδίκτυο, όπως πάντα προσπαθεί να κάνει η κινεζική ηγεσία. Ποια θα είναι η πολιτική ευαισθησία αυτής της νέας γενιάς; Δεν θα πρέπει βιαστικά να πούμε ότι οι νέοι δεν ενδιαφέρονται για την πολιτική. Κινήματα με πολιτικό στόχο διαμορφώνονται πολύ γρήγορα. Αρκεί να σκεφτούμε το κίνημα των Αγανακτισμένων σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, τους Ανώνυμους ή τους Occupy Wall Street. Όταν πρόκειται για καταγγελία ή για αντίδραση, το διαδίκτυο είναι εξαιρετικό εργαλείο. Ένα κίνημα διαμορφώνεται χωρίς να υπάρχει μια ηγετική φυσιογνωμία. Είναι σαν ένα σύννεφο που διαμορφώνεται και κινείται με δύναμη, αλλά και, κατά κάποιο τρόπο, απρόβλεπτα, ή ανεξέλεγκτα. Όμως, στην πολιτική, η αντίδραση δεν φτάνει. Για να προχωρήσει μια πολιτική, χρειάζεται συνεπής δράση, διάρκεια και επιμονή. Θα μπορέσουν οι νέοι να συνδυάσουν την αντίδραση ή την καταγγελία με μια εποικοδομητική στάση για να διαμορφωθεί ένα νέο μοντέλο κοινωνίας; Μόνο το μέλλον θα δείξει μια απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Η πίστη στο χώρο εργασίας Έξι πρακτικές ιδέες για να ενσωματώσουμε την πίστη μας στη δουλειά Πώς γίνεται να ενσωματώσουμε την πίστη στη δουλειά μας; Αν το σκεφτεί κανείς, οι περισσότεροι από εμάς περνάμε το μεγαλύτερο μέρος της μέρας μας στο χώρο εργασίας μας. Ιδανικά, μια τυπική οχτάωρη εργάσιμη μέρα αντιστοιχεί στο ένα τρίτο ολόκληρης της ημέρας. Τα άλλα δύο τρίτα αφιερώνονται στον ύπνο, την οικογένεια, τους φίλους και ποικίλες δραστηριότητες. Θεωρούμε το χώρο εργασίας μας ως ευκαιρία να είμαστε ανοιχτοί στις πεποιθήσεις μας ή μήπως αγνοούμε εντελώς αυτό το ζωτικό χρόνο και σκεφτόμαστε να είμαστε χριστιανοί μόνο τις υπόλοιπες ώρες της μέρας; Μάλλον οι περισσότεροι από μας θα συμφωνούσαν ότι σήμερα ο χώρος εργασίας είναι ένα περιβάλλον-πρόκληση για έναν χριστιανό και τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις. Οι άκαμπτες εταιρικές πολιτικές και η απαίτηση των εταιρειών να είναι οι εργαζόμενοι πολιτικώς ορθοί στη συμπεριφορά τους, έχουν οδηγήσει πολλούς από εμάς να κατακερματίσουμε την πίστη μας με έναν αφύσικο τρόπο. Συχνά θα ακούσει κανείς άτομα να λένε: «Όταν πηγαίνω στο γραφείο, αφήνω τα θρησκευτικά μου πιστεύω έξω απ την πόρτα». Αλλά πώς είναι δυνατό να διαχωρίζουμε τον πνευματικό εαυτό μας από τη φυσική οντότητά μας; Στο Gaudium et spes (Η Εκκλησία μέσα στο σύγχρονο κόσμο) η Β Σύνοδος του Βατικανού έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Ο διαχωρισμός που κάνουν πολλοί ανάμεσα στην πίστη την οποία ομολογούν και την καθημερινή ζωή τους, πρέπει να καταλογισθεί σαν ένα από τα βαρύτερα σφάλματα της επο- ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1089

10 Η ΠΙΣΤΗ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η ΠΙΣΤΗ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ χής μας Όταν ο χριστιανός παραμελεί τα επίγεια καθήκοντά του, παραμελεί και τις υποχρεώσεις του προς τον πλησίον του και προς τον ίδιο το Θεό και βάζει σε κίνδυνο την αιώνια σωτηρία του. Αντίθετα, ακολουθώντας το παράδειγμα του Χριστού, που άσκησε ένα χειρωνακτικό επάγγελμα, οι χριστιανοί πρέπει να χαίρονται, γιατί μπορούν να επιδοθούν σ όλες τις κοσμικές δραστηριότητές τους, ενώνοντας όλες τις ανθρώπινες, οικογενειακές, επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές προσπάθειές τους, σε μια ζωτική σύνθεση με τις θρησκευτικές αξίες, κάτω από την υπέρτατη καθοδήγηση των οποίων όλα συνεργούν σε καλό» (αρ. 43) Πώς μπορούμε να υπερπηδήσουμε κοσμικά εμπόδια για την πίστη μας και να αγκαλιάσουμε το Χριστό σε κάθε πλευρά της ζωής μας, και ειδικά στην εργασία μας; Ηχριστιανική στάση κατά την εργασία είναι μακρινή ιδέα για τον περισσότερο κόσμο και η πρόθεση να φέρεσαι, να σκέπτεσαι και να πράττεις μέσα από την οπτική της πίστης είναι ξένη για πολλούς. Ο κόσμος λανθασμένα πιστεύει ότι «πίστη στο χώρο εργασίας» σημαίνει πως, κατά τη διάρκεια του φαγητού στο δωμάτιο του διαλείμματος, πρέπει να βγάζεις κήρυγμα για τη Βίβλο, προσπαθώντας να πείσεις τους συναδέλφους. Σπανιότατα περνάει απ το μυαλό μας η σκέψη ότι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να μοιραζόμαστε την πίστη μας είναι η προσωπική μας πορεία στην πίστη, το παράδειγμά μας προς τους άλλους, η χαρά που ενέπνευσε ο Χριστός και την οποία θα πρέπει να ακτινοβολούμε. Όταν αφήνουμε τους άλλους να δουν το Χριστό μέσα μας, δίνουμε μια ισχυρή μαρτυρία που θα ελκύσει όσους θέλουν εκείνο που έχουμε εμείς στη ζωή μας. Aς σκεφτούμε τα λόγια του πάπα αγ. Ιωάννη Παύλου Β στην Αποστολική του Παραίνεση Christifideles laici (Οι πιστοί λαϊκοί): «Η διάπλαση των λαϊκών έχει ως θεμελιώδες αντικείμενο την όλο πιο ξεκάθαρη ανακάλυψη της προσωπικής τους κλήσεως και την όλο και μεγαλύτερη διαθεσιμότητα να την ζήσουν την ατομική τους αποστολή» (αρ. 58). «Οι πιστοί λαϊκοί, πραγματικά, καλούνται από τον Θεό να εργασθούν, εκ των έσω, για τον εξαγιασμό του κόσμου, σαν προζύμι, ασκώντας τις προσωπικές τους υποχρεώσεις σύμφωνα με το ευαγγελικό πνεύμα, καλούνται να φανερώσουν τον Χριστό στους άλλους, πρωτίστως με τη μαρτυρία της ζωής τους, ακτινοβολώντας την πίστη, την ελπίδα και την αγάπη» (αρ. 15). Ηαποστολή των λαϊκών μάς καλεί να θεωρήσουμε τον χώρο εργασίας ως γόνιμο έδαφος στο οποίο μπορούμε να κάνουμε το έργο του Θεού. Όπως γνωρίζουμε από πολλά εδάφια της Αγίας Γραφής και τη σαφή διδασκαλία της Εκκλησίας, όλοι έχουμε κληθεί να ζήσουμε μια ζωή αγιοσύνης και να γίνουμε μάρτυρες για τον Χριστό. Επομένως, οι πράξεις μας στο χώρο εργασίας αναγκαστικά γίνονται σημαντικό συστατικό της απάντησής μας σε αυτή την κλήση. Εμπόδια Yπάρχουν πολλά εμπόδια στην πορεία μας προς την ενσωμάτωση της πίστης μας στην εργασία, αλλά φαίνεται ότι συγκεκριμένα αναδύονται διαρκώς τρία: τα «τείχη», ο χρόνος, η παράδοση. 1ο εμπόδιο: τα «τείχη» Mήπως η δήλωση «Όταν πηγαίνω στο γραφείο, αφήνω τα θρησκευτικά μου πιστεύω έξω απ την πόρτα» σας βρίσκει σύμφωνους; Αυτά τα «τείχη» και τα όρια, που όλοι σχεδόν θέτουν στην επαγγελματική ζωή τους, είναι πολύ συνηθισμένα. Ωστόσο, κατά βάθος, πολλοί από εμάς επιθυμούν μια πιο ολοκληρωμένη ζωή, μια ζωή στην οποία ο Χριστός βρίσκεται στο επίκεντρο των καθημερινών σκέψεων και πράξεων, τόσο στο σπίτι όσο και στη δουλειά. Αυτή η στάση θα μας βοηθήσει να γίνουμε καλύτεροι χριστιανοί και να αναστρέψουμε τις επιπτώσεις - ηθικές, συναισθηματικές και πνευματικέςτου διαχωρισμού της πίστης από την υπόλοιπη ζωή μας. Δεν είναι εύκολο να ξεπεράσουμε αυτό το εμπόδιο, αλλά πρέπει να ακολουθήσουμε την προτροπή του πάπα Ιωάννη Παύλου Β στην επιστολή του «Οι λαϊκοί πιστοί» και να βλέπουμε τις καθημερινές μας δραστηριότητες, όπως και την εργασία μας, ως ευκαιρίες για να ενωνόμαστε με τον Θεό και να υπηρετούμε το θείο θέλημά Του. Όλοι μας ενσαρκώνουμε πολλαπλούς ρόλους στη ζωή μας: πατέρες, μητέρες, σύζυγοι, διευθυντές, εργαζό- μενοι, φοιτητές κ.τ.λ. Όμως, ο σημαντικότερος ρόλος και ευθύνη που έχουμε είναι να είμαστε πιστοί χριστιανοί. Το να είμαστε πιστοί στις σκέψεις, τα λόγια και τα έργα ανά πάσα στιγμή, μάς επιτρέπει να ενώσουμε τη ζωή μας και να υπερβούμε τη φυσική τάση μας να κατακερματίζουμε τη ζωή μας και να θέτουμε φράγματα. Εύκολο να το λες και δύσκολο να το κάνεις, παρόλα αυτά είναι απαραίτητο να το προσπαθεί κανείς. 2ο εμπόδιο: χρόνος Δεν αναζητούν όλοι να κερδίσουν τα προς το ζην κάθε μέρα; Οι περισσότερες μέρες μας είναι γεμάτες συναντήσεις και τηλεφωνήματα. Μετά το πέρας του εργασιακού ωραρίου, που συνήθως επεκτείνεται πέραν του οχταώρου, οι υπόλοιπες ώρες γεμίζουν από χρόνο με τα παιδιά, όσο είναι δυνατό, αλλά και χρόνο για τη δουλειά που δεν τελείωσε στο γραφείο. Στο τέλος της μέρας πέφτουμε εξαντλημένοι για ύπνο και μάλλον αυτό το σενάριο ακούγεται οικείο σε πολλούς από εμάς. Λοιπόν, πού χωράει η σχέση μας με το Χριστό μέσα σε μια τόσο απασχολημένη μέρα; Το μυστικό εδώ είναι να αναγνωρίσουμε ότι ο Χριστός δεν πρέπει ποτέ να ανταγωνίζεται τον χρόνο μας. Η πολυάσχολη ζωή και η πρώτη θέση του Χριστού στη ζωή αυτή δεν είναι κάτι αντιφατικό. Ο Χριστός δεν πρέπει να θεωρείται μια προσθήκη, αλλά να είναι ο λόγος της ζωής μας. Θα πρέπει να σταματήσουμε να βλέπουμε την καθημερινή άσκηση της πίστης μας σαν μια προσθήκη στα ήδη στριμωγμένα προγράμματά μας και, αντιθέτως, να βάζουμε τον Χριστό στο κέντρο κάθε ασχολίας μέσα στην καθημερινή μας ζωή. Αν αρνούμαστε να παραδοθούμε, να παραδώσουμε ειλικρινά την ζωή μας στον Χριστό, τότε πώς θα βιώσουμε την πίστη στο χώρο εργασίας ή σε οποιονδήποτε άλλο χώρο; Προτού πεις «ναι» στο Χριστό, έχεις την οικογένειά σου και τη δουλειά σου και νομίζεις ότι εσύ έχεις τον έλεγχο της ζωής και του μέλλοντός σου. Αν μπορέσει να πει κανείς «ναι» στο Χριστό, θα αλλάξει η ζωή του ανθρώπου. Δεν είναι εύκολο και κάθε μέρα πρέπει να παλεύεις με την υπερηφάνεια σου και να τοποθετείς το Χριστό πρώτο σε κάθε πλευρά της ζωής σου. Όλοι λίγο-πολύ αντιμετωπίζουμε τις ίδιες προκλήσεις και τους ίδιους πειρασμούς, όμως γνωρίζοντας ότι Εκείνος μας συγχωρεί, μας αγαπάει και μας καθοδηγεί, ας φέρει στην προσευχή μας τα λόγια: «Κύριε, δέχομαι το θέλημά σου. Οδήγησέ με και θα Σε ακολουθήσω». ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1089

11 Η ΠΙΣΤΗ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η ΠΙΣΤΗ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Το κλειδί για να προσπεράσουμε τα εμπόδια των φραγμών και του χρόνου είναι να προσφέρουμε τον εαυτό μας. Καθένας από εμάς μπορεί να έχει αντιμετωπίσει διαφορετικές προκλήσεις ως χριστιανός στο χώρο εργασίας, αλλά αυτά τα εμπόδια εμφανίζονται διαρκώς στους περισσότερους από εμάς. Το ερώτημα στο οποίο χρειάζεται να δώσουμε απάντηση είναι απλό: Τι πρέπει να κάνουμε με διαφορετικό τρόπο ώστε να είμαστε ολοκληρωτικά χριστιανοί στο χώρο εργασίας και να μην αφήσουμε την πίστη μας έξω απ την πόρτα; Έξι πρακτικοί τρόποι για να ενσωματώσουμε την πίστη στην εργασία: 1.Αφιερώστε μία ώρα την ημέρα στην προσευχή και την πνευματική ανάγνωση. Όσοι από εμάς έχουν περιορισμένο χρόνο, σίγουρα θα δυσανασχετήσουν. Όμως κάτι τέτοιο είναι εφικτό. Θα σκεφτόμασταν ποτέ ότι δεν μπορούμε να αφιερώσουμε μία ώρα της μέρας μας στα αγαπημένα μας πρόσωπα; Και ο Θεός δεν αξίζει τουλάχιστον μία ώρα από το χρόνο μας; Παρακάτω δίδονται μερικοί εύκολοι τρόποι για να βρούμε μία ώρα συνδυάζοντας προσευχή και ανάγνωση. να ξυπνήσετε ένα τέταρτο -Προσπαθήστε νωρίτερα κάθε πρωί, ώστε να διαβάσετε την Αγία Γραφή ή κάποιο άλλο σημαντικό βιβλίο ή πηγή που ακολουθεί το Διδακτικό Σώμα της Καθολικής Εκκλησίας. με τη Λειτουργία των -Προσευχηθείτε Ωρών προτού φύγετε από το σπίτι κάθε πρωί. με το Angelus κατά τη -Προσευχηθείτε διάρκεια της μέρας. με το Ροδάριο καθ οδόν -Προσευχηθείτε προς τη δουλειά ή ενώ περπατάτε. την εξέταση συνείδησης που είναι -Κάντε μια πρακτική των ιησουιτών. Η εξέταση απαιτεί να σταματήσουμε, να σκεφτούμε και να προσευχηθούμε τρεις φορές την ημέρα μόνο για λίγα λεπτά. Βάλτε την στο ημερολόγιό σας και κάντε την μέρος της καθημερινότητάς σας. το γεύμα σας, ασχέτως με το -Ευλογείστε ποιοι είναι παρόντες. με την οικογένειά σας πριν -Προσευχηθείτε τον ύπνο. με το ροδάριο, ή τουλάχιστον ένα μέρος αυτού, αν έχετε μικρά -Προσευχηθείτε παιδιά. μερικά εδάφια της Αγίας Γραφής, ή κάποιο σχετικό βιβλίο πριν κοιμη- -Διαβάστε θείτε. Χρησιμοποιήστε σωστά τα ημερολόγια στο κινητό σας, ή όποιο άλλο ημερολόγιο σας εξυπηρετεί, αλλά η προσευχή και το διάβασμα μπορούν να βρουν τη θέση τους στο πρόγραμμά σας μόνο αν βρείτε λίγο χρόνο γι αυτά. Άλλωστε, ο πρώτος κανόνας για την προσευχή, το πιο σημαντικό πρώτο βήμα είναι απλώς να προσευχηθείς. Όχι να την τελειοποιήσεις, αλλά να την ξεκινήσεις. Αν μπει το νερό στο αυλάκι, μετά είναι εύκολο να ακολουθήσει τη σωστή κατεύθυνση, αλλά είναι πολύ δυσκολότερο να ξεκινήσει κανείς την προσευχή όταν αυτή αναβάλλεται. Και στον κόσμο μας η προσευχή διαρκώς αναβάλλεται. περισσότερο χρόνο στην 2.Αφιερώστε θεία Ευχαριστία θέλουμε να βιώσουμε πλήρως τον Χριστό και να είμαστε κοντά Του στη διάρκεια ολόκληρης της μέρας; Όποτε είναι δυνατό, αναζητήστε την αληθινή παρουσία του Χριστού στην Ευχαριστία στις καθημερινές Λειτουργίες και αφιερώστε λίγα λεπτά ησυχίας πριν από την Ευχαριστιακή Λατρεία κάθε εβδομάδα. Η Ευχαριστία είναι ένα υπέροχο δώρο και θα πρέπει να Τον αναζητούμε σε κάθε ευκαιρία. 3.Να είμαστε το φως του Χριστού. τι σημαίνει να είμαστε φως; Πώς μπορεί να εκδηλωθεί αυτό σε μας; Ο Francis Fernandez παρατηρεί στο Διάλογο με το Θεό: «Ο Ιησούς είπε στους μαθητές του: Είστε το φως του κόσμου. Το φως του μαθητή είναι το φως του ίδιου του Δασκάλου. Χωρίς αυτό το φως του Χριστού, η κοινωνία βυθίζεται στο πιο αδιαπέραστο σκοτάδι. Οι χριστιανοί πρέπει να διαφωτίζουν το περιβάλλον στο οποίο ζουν και εργάζονται. Ένας μαθητής του Χριστού αναγκαστικά δίνει φως. Η ίδια η μαρτυρία μιας χριστιανικής ζωής και τα αγαθά έργα που γίνονται μέσα σε υπερφυσικό πνεύμα, είναι αποτελεσματικά και προσελκύουν στην πίστη και στο Θεό τους ανθρώπους. Ας αναρωτηθούμε σήμερα ποια είναι η επίδρασή μας επάνω σε εκείνους που ζουν δίπλα μας, σε εκείνους που έχουν σχέσεις μαζί μας για κοινωνικούς ή επαγγελματικούς λόγους. Βλέπουν αυτό το φως που φωτίζει το δρόμο και οδηγεί στον Θεό; Αυτοί οι ίδιοι άνθρωποι αισθάνονται ότι παρακινούνται από την επαφή μαζί μας να ζήσουν μια καλύτερη ζωή;» (Τόμ. 5, 69-70). την αγάπη να οδηγήσει τις 4.Αφήστε πράξεις σας Ηαγάπη, με την έννοια της ανιδιοτελούς προσφοράς, είναι το μαγικό ελιξίριο που θα πρέπει να καθοδηγεί τις καθημερινές μας εργασιακές δραστηριότητες. Εφόσον ενεργούμε με ανιδιοτελή και ελεήμονα τρόπο προς τους άλλους και βάζουμε τις δικές τους ανάγκες πριν από τις δικές μας, τότε θα αρχίσουμε να βλέπουμε τον Ιησού να εργάζεται μέσα μας. Είναι πολύ πιο εύκολο να επικεντρωθούμε στις δικές μας ανάγκες και επιθυμίες, παρά να κάνουμε την κάθε μέρα μας μια υπηρεσία προς τους άλλους. Ακόμη και μια μικρή κίνηση ανιδιοτελούς ευγένειας θα έχει σημαντική επίδραση στους ανθρώπους γύρω μας. 5.Ας είμαστε ενεργοί και ας αγρυπνούμε. ΗΑ Πέτρου 4:10 λέει: «Ο καθένας σας, λοιπόν, σαν καλός διαχειριστής της θείας χάριτος, ας χρησιμοποιεί το χάρισμά του για να υπηρετεί τους άλλους». Ασχοληθείτε και συμβάλετε. Ίσως αν κάνουμε την πρώτη κίνηση, να ακολουθήσουν και άλλοι. Βρείτε ευκαιρίες για να προσεγγίσετε το «Λάζαρο» της καθημερινότητάς μας. Ο «Λάζαρος» μπορεί να είναι κάποιος συνάδελφός μας που περνάει πολύ άσχημα ψυχολογικά, κάποιος πελάτης που αντιμετωπίζει μια τραγωδία στην οικογενειακή ζωή του ή ένας άστεγος και πεινασμένος έξω από το κτίριο που βρίσκεται το γραφείο μας. Σκεφτείτε το εδάφιο 3:17 στην Α Ιωάννου: «Αλλά αν κάποιος που έχει τα πλούτη του κόσμου δει τον αδερφό του σε κατάσταση ανάγκης και δεν τον σπλαχνιστεί, πώς ο άνθρωπος αυτός να έχει μέσα του αγάπη για το Θεό;». Αξίζει να θυμόμαστε ότι ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1089

12 Η ΠΙΣΤΗ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ η αλληλοβοήθεια είναι πολύ σημαντικότερη από το να κάνεις μια δωρεά. έχοντας στο μυαλό σας το 6.Ξεκινήστε τέλος Ένα πολύ καλό κίνητρο για να ασκεί κανείς την χριστιανική πίστη του στο χώρο εργασίας είναι αυτή η νοητική εικόνα: Φανταστείτε τον Ιησού να σας καλωσορίζει στον παράδεισο με τα λόγια «Εύγε, καλέ και έμπιστε δούλε!» (Ματ 25:23). Ο δρόμος προς τον παράδεισο αναγκαστικά περνάει μέσα από το χώρο της εργασίας. Έχουμε όλη μας τη ζωή, και μέσα σε αυτήν συμπεριλαμβάνεται ο χρόνος στη δουλειά, για να αγαπήσουμε και να υπηρετήσουμε τον Κύριο. Θα τη χρησιμοποιήσουμε σοφά; Τί θα μας πει ο Ιησούς στο τέλος της ζωής μας; Με αυτούς τους τρόπους γίνεται φανερό το πόσο απλά μπορούμε να αλλάξουμε τη ζωή μας με έναν τρόπο που ενώνει την πίστη και την εργασία και μας βάζει στο δρόμο για μια ζωή επικεντρωμένη στο Χριστό, με περισσότερο νόημα. Όλοι μας θα χρειαστεί να αγωνιστούμε καθημερινά για να το καταφέρουμε. Η πρόκληση που έχουμε είναι όχι να ασκήσουμε αυτούς τους τρόπους ως μία ακόμη λίστα με καθήκοντα που πρέπει να εκτελέσουμε, αλλά ως ένα μέρος μιας ευρύτερης προσέγγισης για μια ισορροπημένη ζωή που τοποθετεί τον Χριστό πρώτο σε κάθε τομέα της ζωής μας. Κατά την άσκηση της πίστης μας, έχουμε δύο δυνατότητες: να κατακερματίσουμε τη ζωή μας ή να ζήσουμε μια ζωή ενοποιημένη, όπου η πίστη, η οικογένεια και η εργασία έχουν ως επίκεντρο τον Χριστό. Το ζητούμενο για εμάς είναι η μεταστροφή της καρδιάς μας, να εγκαταλείψουμε τις προσκολλήσεις μας σε υλικά αγαθά και να Τον τοποθετήσουμε πρώτο στη ζωή μας. Το ζητούμενο είναι να δουν οι άλλοι τον Χριστό μέσα από εμάς και να μοιραστούμε τη χαρά μας με τους άλλους. Το ταπεινό και ενάρετο παράδειγμά μας κατά τη διάρκεια της ημέρας θα επηρεάσει θετικά τη συμπεριφορά τους. Επίσης, μια ενεργή ζωή προσευχής που να μετατρέπει την ημέρα μας σε διάλογο με το Θεό και που να τοποθετεί σταθερά τις δικές Του επιθυμίες πριν από τις δικές μας, θα μας δώσει απεριόριστες χάρες. Έχουμε μια ευκαιρία, ιδιαίτερα στο χώρο της εργασίας, να γίνουμε ένα καλό παράδειγμα της λυτρωτικής αγάπης του Χριστού. Δε γίνεται να είμαστε χριστιανοί μόνο κατά τα δύο τρίτα: είναι αντίθετο προς την ίδια τη χριστιανική ζωή. Με τη βοήθεια και την καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος, μπορούμε να καταφέρουμε να ζήσουμε ολοκληρωμένα ως χριστιανοί. Και ο κατάλληλος καιρός είναι τώρα. Συχνά προσευχόμαστε σαν το σώμα μας να ήταν κάτι ξένο από το πνεύμα μας, σαν η προσευχή να ήταν κατ αρχήν μια διανοητική άσκηση. Ωστόσο, δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι το σώμα μου είμαι εγώ. Μέσω αυτού αγαπώ, μπαίνω σε σχέση με τον κόσμο και προσεύχομαι. Πώς να προσευχόμαστε με το σώμα μας; Εδώ και πολλές δεκαετίες, διάφορα συμβάντα συνέβαλαν ώστε να θεωρηθεί ξανά σημαντική η θέση του σώματος, καθώς με αυτό εκφράζονταν πιο πηγαία και χαρούμενα οι εορτασμοί και οι ομαδικές προσευχές, χάρη στο κίνημα των χαρισματικών ή στην επιρροή πιο ζωντανών τελετών, όπως αυτές που βλέπουμε από την Αφρική ή τη Λατινική Αμερική. Σώμα και πνεύμα στρέφονται προς το Θεό Διατρέχοντας τη Βίβλο, αντιλαμβανόμαστε ότι ο άνθρωπος προσεύχεται υψώνοντας τα χέρια, τα μάτια, χτυπώντας τα χέρια, πέφτοντας με το πρόσωπο στη γη, βγάζοντας τα υποδήματά του, δίνοντας προσοχή με τα αυτιά του Σε αυτό το πλαίσιο, οι Πατέρες της ερήμου έκαναν «μετάνοιες», έσκυβαν προσκυνώντας ή έκαναν άλλες κινήσεις κατά την ώρα της προσευχής ή μέσα στην καθημερινότητά τους, για να αφυπνίσουν την ψυχή και να κάνουν όλη τους την ύπαρξη να συμμετάσχει στη συνάντηση με το Θεό. Οι πνευματικοί δάσκαλοι του χριστιανισμού, από τους Πατέρες της ερήμου μέχρι την αγία Τερέζα το 19ο αι. και τους μεγάλους ιδρυτές ταγμάτων, επιστράτευσαν όλες τις ανθρώπινες δυνατότητές τους στην αναζήτηση του Θεού: απαγγελία των ψαλμών φωναχτά, επίκληση του ονόματος του Ιησού στο ρυθμό της αναπνοής, σύνδεση της νοητικής προσευχής με κάθε κατάσταση, το περπάτημα ή την ακινησία, τη χρήση της φαντασίας, ή παρατήρηση ενός καλλιτεχνικού έργου ώστε να επικεντρώσουν την προσοχή τους σε μια βιβλική σκηνή, μόνοι τους ή στη μέση ενός πλήθους. Ο άγιος Ιγνάτιος Λογιόλα, για παράδειγμα, καλεί να «ασκήσουμε με τη φαντασία μας τις πέντε αισθήσεις μας» για να ατενίσουμε μια σκηνή του Ευαγγελίου, σαν να ήμασταν παρόντες εκεί. (Πνευματικές ασκήσεις, αρ. 121) Παρά αυτή τη σημαντική πνευματική κληρονομιά, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι σε όλες τις εποχές, οι χριστιανοί προσεύχονταν, και προσεύχονταν καλά, χωρίς να τους απασχολεί σαφώς το σώμα τους. Τον περισσότερο καιρό το συγκράτησαν αυστηρά και το «ταπείνωσαν». Ακόμη και σήμερα, ο τρόπος που υπάρχουμε, ταυτόχρονα λογικός και διψασμένος για συναισθηματικές εμπειρίες, τεί- ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1089

13 ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ νει να ευνοεί μέσα στην προσευχή τη λογική και την καρδιά, σαν να μην ήταν το σώμα πρωταρχικός τρόπος μας να υπάρχουμε στον κόσμο, απέναντι στους άλλους, και επομένως απέναντι στο Θεό. Ωστόσο, δεν είμαστε μια ψυχή συν ένα σώμα, αλλά ένα και μοναδικό άτομο, του οποίου οι δύο διαστάσεις, πνευματική και σωματική, διαπλέκονται στενά. Όπως λέει ο Ιουστίνος τον 2ο αιώνα, «Ο Θεός κάλεσε ολόκληρο τον άνθρωπο στη ζωή και την ανάσταση και όχι ένα μέρος του ανθρώπου. Η ολότητα του ανθρώπου έχει κληθεί, δηλαδή η ψυχή, αλλά επίσης και το σώμα». Ολόκληρη η ύπαρξή μας, σώμα και πνεύμα, άρρηκτα συνδεδεμένα, έχουν κληθεί να στραφούν προς το Θεό: η Ενσάρκωση πρέπει να γίνεται και να εκδηλώνεται επίσης μέσα στη σχέση μας με το Θεό. Πράγματι, πηγαίνουμε προς το Θεό μέσα στην προσευχή όπως και μέσα στη ζωή, με όλα μας τα μέλη. Και το ίδιο μας το σώμα είναι αυτό που γίνεται το σημείο της εμπειρίας του Θεού. Όπως λέει ο απόστολος Παύλος: «Συνεχώς υποφέρουμε σωματικά, μετέχοντας έτσι στο θάνατο του Κυρίου Ιησού, για να φανερωθεί στο πρόσωπό μας η ζωή του αναστημένου Ιησού» (Β Κορ 4,10). Να βρούμε ποια στάση του σώματος μάς βοηθά να προσευχηθούμε Εάν λοιπόν κλήση του σώματός μας είναι η αναζήτηση του Θεού, η προσευχή είναι η κατεξοχήν δραστηριότητα όπου μπορούμε να ασκούμε την αναζήτηση αυτή. Η πραγματική προσευχή προϋποθέτει μια αρμονία που ενώνει το πνεύμα, την καρδιά και το σώμα. Χρειάζεται να αναζητούμε τη σωματική στάση που μας βοηθάει να συγκεντρωθούμε, δηλαδή να συγκεντρώσουμε και να ενοποιήσουμε όλο μας το είναι, για να είμαστε παρόντες εμπρός στον Άλλον, τον Θεό. Η γνώση των στάσεων του σώματος μπορεί σίγουρα να βοηθήσει στη συγκέντρωση και να μας αποσπάσει από τις εξωτερικά ερεθίσματα, ώστε να υποδεχθούμε την παρουσία του Θεού. Όποια κι αν είναι η στάση μου, ένα κριτήριο για να είναι η θέση του σώματός μου καλή, είναι η δυνατότητα να μπορώ να τη διατηρήσω. Ο σκοπός είναι να βρεθεί κανείς μαζί με τον Κύριο, να «κατοικήσει εν Αυτώ». Αυτή η εσωτερική κατάσταση όπου στρέφουμε την προσοχή μας προς τη συνάντηση και την παρουσία μπορεί να βοηθηθεί πολύ από μια σωματική στάση που εκδηλώνει η ίδια την επιθυμία μας για το Θεό. Δεν εξαναγκάζουμε το σώμα μας, όμως, να πάει προς το Θεό. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα μας αντί να μας ενοχλεί, πρέπει να μας βοηθάει να προσευχόμαστε. Δεν είναι μόνο εκείνο μέσω του οποίου εκφράζεται η προσευχή, αλλά μπορεί να είναι επίσης και ο κινητήρας- που κινεί την καρδιά και πυροδοτεί την προσευχή. Το σώμα εκφράζει την εσωτερική μας στάση Ηίδια η αναπνοή μάς δείχνει την κίνηση της προσευχής. Εισπνέοντας, δέχομαι το δώρο της ζωής που μου κάνει ο Θεός. Γεμίζω από την παρουσία του μέχρι το βάθος του εαυτού μου. Εκπνέοντας, επιστρέφω στο Θεό εκείνο που μου έδωσε: την πνοή της ζωής. Και του προσφέρω αυτή τη ζωή που προσπαθώ να ζήσω σύμφωνα με το θέλημά του. Μια προσευχή-αναπνοή που εκτιμάται ευρύτατα εδώ και αιώνες, είναι η περίφημη «προσευχή του Ιησού». Είναι πολύ απλή: «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησέ με, τον αμαρτωλό». Κάθε μέρος της πρότασης εκφέρεται ξεχωριστά, εισπνέοντας και εκπνέοντας. Εισπνοή: «Κύριε Ιησού Χριστέ». Εκπνοή: «Υιέ του Θεού». Εισπνοή: «ελέησέ με». Εκπνοή: «τον αμαρτωλό». Ακόμη περισσότερο, ολόκληρη η σωματική στάση μας μπορεί να εκφράζει κάτι από την εσωτερική προσευχή μας: την ικεσία, την προσφορά, ή απλώς την σιωπηλή παρουσία μας. Η θέση που έχουμε επιλέξει μπορεί να διευκολύνει τις διαφορετικές εσωτερικές στάσεις απέναντι στην προσωπική προσευχή. Έτσι, αυτή μπορεί να μας επιτρέψει να εκδηλώσουμε προς τον Κύριο τις «σωματικές εκφράσεις» της καρδιάς μας. Δεν υπάρχει τίποτα το πρωτότυπο σ αυτό. Οι ψαλμοί είναι γεμάτοι από αυτές τις εκδηλώσεις: χέρια υψωμένα ως προσφορά, προσκύνηση μέχρι το έδαφος ως μετάνοια ή λατρεία, πρόσωπα που κλαίνε προς το Γιαχβέ, αγαλλίαση με χαρούμενο χορό, όπως ο Δαυίδ μπροστά στην Κιβωτό. Χειρονομίες και στάσεις, τι λέει το σώμα μας: Ηόρθια θέση είναι εκείνη του αναστημένου ανθρώπου. Εκφράζει την διαθεσιμότητα απέναντι στον Κύριο. Στην πρόσκλησή του: «Σήκω», απαντώ: «Να μαι μπροστά Σου, Κύριε». Αυτή η θέση γίνεται προς υποδοχή και προσοχή προς τον Κύριο. Σημαίνει μια μεγαλύτερη διαθεσιμότητα σε ορισμένες στιγμές της λειτουργίας (ανάγνωση του Ευαγγελίου, απαγγελία του Πιστεύω, προσευχή του Πάτερ Ημών ), όπως είναι και πιο κατάλληλη για το τραγούδι. Η καθιστή θέση, η πιο άνετη, βοηθάει στη σωματική ξεκούραση και τη χαλάρωση των μυών, ευνοώντας την περισυλλογή. Σε ορισμένες τοποθεσίες, ξεκινώντας από το δωμάτιό μας, είναι δυνατό να γονατίσουμε, ή να καθίσουμε κάτω, εκδηλώνοντας την εξάρτησή μας απέναντι στο Θεό, την υπακοή μας ή την ανάγκη μας για θεία ευσπλαχνία. Ξαπλωμένοι μπρούμυτα μπορεί κάποιες στιγμές να σημαίνει έντονα τη λατρεία και την εναπόθεση ολόκληρης της ύπαρξής μας στο Θεό (όπως το υποδεικνύει η χειροτονία των ιερέων, για παράδειγμα). Αφού καθίσουμε στη στάση που μας εξυπηρετεί καλύτερα προκειμένου να έχει διάρκεια η προσευχή μας, ο διάλογός μας με τον Κύριο μπορεί να τροφοδοτηθεί και από ορισμένες χειρονομίες. Κάθε φορά που αφήνουμε το σώμα μας να εκδηλώσει αυτό που Υπό το βλέμμα του Θεού «Ώστε όλοι όσοι προσεύχονται και εκφράζουν τις ικεσίες τους, να διατηρούν με σοφία την ηρεμία και τον σεβασμό. Ας σκεφτούμε ότι βρισκόμαστε υπό το βλέμμα του Θεού. Χρειάζεται η στάση του σώματός μας και ο τόνος της φωνής μας να είναι ευχάριστα στα μάτια του Θεού. Γιατί, αν είναι ακατάλληλο να συγκρατεί τις φωνές του, αντιστρόφως, θα πρέπει ένας διακριτικός άνθρωπος να παρουσιάζει με κάθε αυτοσυγκράτηση τις αιτήσεις του. Πράγματι, στη διδασκαλία του, ο Κύριος μας συνέστησε να προσευχόμαστε κρυφά και σε τόπους κρυμμένους και μακριά, και όπως μέσα στο δωμάτιό μας. Αυτό συμφωνεί καλύτερα με την πίστη: να ξέρουμε ότι ο Θεός είναι παντού παρών, ότι ακούει και βλέπει όλους τους ανθρώπους και ότι η πληρότητα του μεγαλείου του διαπερνά ακόμη και ό,τι κρύβεται. Έχει γραφτεί, πράγματι: «Κανείς δεν μπορεί να κρυφτεί κάπου τόσο καλά, που να μην τον βρίσκω. Δεν υπάρχει τόπος στον ουρανό ούτε στη γη που να μην είμαι εκεί» (Ιερεμίας 23, 24). Και αλλού: «Τα μάτια του Κυρίου είναι παντού και τους κακούς και τους καλούς παρατηρούνε» (Παροιμίαι 15, 3). Και όταν συγκεντρωνόμαστε μαζί με τους αδελφούς μας, και εορτάζουμε τις θείες θυσίες την ίδια στιγμή με τον ιερέα του Θεού, πρέπει να θυμόμαστε τι είναι η σοφία και το μέτρο. Ας μην σκορπίζουμε στον άνεμο την προσευχή μας με λόγια απερίσκεπτα, ας μην πετάμε το αίτημά μας -αυτό που πρέπει να προτείνουμε ειρηνικά στο Θεό- μέσα σε μια ακατάσχετη πολυλογία, γιατί ο Θεός είναι εκείνος που ακούει την καρδιά και όχι τη φωνή». Άγιος Κυπριανός ( ). ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1089

14 ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ νιώθουμε μπροστά Του, η προσευχή μας μάς δεσμεύει περισσότερο. Και μερικές φορές μας εκπλήσσει η διαπίστωση ότι απλές χειρονομίες μάς αποκαλύπτουν πολλά για ασυνείδητα εμπόδια ή κρυφές «αναπηρίες». Όμως και πόσο μπορούν να μας βοηθήσουν και να μας απελευθερώσουν, ανοίγοντας το δρόμο προς την εσωτερική σιωπή. Και ο ίδιος ο Θεός εργάζεται στο σώμα μας, για να το κάνει ακόμα περισσότερο «ναό του Πνεύματός Του», τόπο συνάντησης. Με πολύ μικρές χειρονομίες μπορούμε να δείξουμε στο Θεό την επιθυμία μας να βρεθούμε μπροστά Του. Το σημείο του σταυρού είναι ένα καλό παράδειγμα, στην αρχή μιας προσευχής, ήρεμα και ειρηνικά. Μπορεί να πλαισιώσει τις μέρες μας, κατά το ξύπνημα και πριν τον ύπνο, υπογραμμίζοντας έτσι τη βαθιά επιθυμία μας όλη η μέρα μας, όλη η ζωή μας να είναι μια προσευχή, που βιώνουμε μαζί με το Θεό. Μπορεί να περιλαμβάνει επίσης το γονάτισμα ή την κλίση της κεφαλής, τα ανοιχτά χέρια, τα κλειστά μάτια, τα υψωμένα χέρια Κάθε χειρονομία έχει τη δική της λειτουργία, με την οποία κάνει το σώμα να συμμετέχει στη συνάντησή του με το Θεό. Εδώ οι αισθήσεις παίρνουν όλη τους τη σημασία: το άκουσμα του λόγου, η ανάγνωση ενός κειμένου φωναχτά, το κοίταγμα μιας εικόνας ή ενός ωραίου τοπίου, η μυρωδιά του λιβανιού Μπορούμε να προσευχόμαστε σε κάθε περίσταση ΗΌμως αν θεωρήσουμε ότι όλη μας η ζωή πρέπει να γίνει μια προσευχή, τότε αυτή δεν περιορίζεται στις ιδιαίτερες στιγμές μιας πιο στενής σχέσης. Μέσα στην καθημερινότητα, στις πιο συνηθισμένες δραστηριότητες, η προσευχή μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω όλων των σωματικών στάσεων. Σε όλες τις περιστάσεις της ζωής μας, το σώμα έχει το ρόλο του. Αυτό εξηγεί ο Ωριγένης από τον 3ο αιώνα: «Όπως οι στάσεις του σώματος είναι αναρίθμητες, εκείνη όπου τείνουμε τα χέρια και υψώνουμε τα μάτια στον ουρανό πρέπει να προτιμάται από όλες τις άλλες, για να εκφράσουμε με το σώμα τις διαθέσεις της ψυχής κατά τη διάρκεια της προσευχής. Λέμε ότι πρέπει να κάνουμε έτσι όταν δεν υπάρχει εμπόδιο. Όμως οι περιστάσεις μπορούν να οδηγήσουν να προσευχηθούμε καθιστοί, όταν παραδείγματος χάριν, πονάνε τα πόδια μας. Ή ακόμα και ξαπλωμένοι στο κρεβάτι, εξαιτίας του πυρετού. Για τον ίδιο λόγο, αν για παράδειγμα, βρισκόμαστε στο πλοίο ή οι υποθέσεις μας δεν μας επιτρέπουν να αποτραβηχτούμε για να εκπληρώσουμε το καθήκον της προσευχής, μπορούμε να προσευχηθούμε χωρίς να πάρουμε καμία εξωτερική στάση». Να λοιπόν για εμάς μια ενθάρρυνση, ώστε να προσευχόμαστε αδιάκοπα και να αφήνουμε το σώμα μας να μας προσκαλεί στη συνάντηση με Εκείνον που κατοικεί στο βάθος του εαυτού μας. 21 πράγματα που εκφράζουμε όταν κάνουμε το Σημείο του Σταυρού Το Σημείο του Σταυρού είναι μια απλή χειρονομία και ταυτόχρονα μια βαθιά έκφραση πίστης για τους χριστιανούς. Είναι κάτι που συνηθίζουμε να κάνουμε μόλις μπαίνουμε σε εκκλησία, αφού λάβουμε τη θεία Κοινωνία, πριν τα γεύματά μας και κάθε φορά που προσευχόμαστε. Αλλά τι ακριβώς κάνουμε όταν σχηματίζουμε το Σημείο του Σταυρού; 1. Προσευχόμαστε. Αρχίζουμε και τελειώνουμε τις προσευχές μας με το Σημείο του Σταυρού, ίσως χωρίς να συνειδητοποιούμε ότι το σημείο είναι από μόνο του μια προσευχή. Αν η προσευχή, στον πυρήνα της, είναι «η έγερση του πνεύματος προς το Θεό», σύμφωνα με τα λόγια του Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού, τότε το Σημείο του Σταυρού πληροί τις προϋποθέσεις. «Δεν είναι χειρονομία άνευ νοήματος. Το Σημείο του Σταυρού είναι μια ισχυρή προσευχή που επικαλείται το Άγιο Πνεύμα ως το θείο συνήγορο και παράγοντας της επιτυχημένης χριστιανικής διαβίωσής μας», γράφει ο καθολικός συγγραφέας Bert Ghezzi. 2. Ανοιγόμαστε στη χάρη. Ως μυστηριακό, το Σημείο του Σταυρού μας προετοιμάζει, για να λάβουμε την ευλογία του Θεού και μας θέτει σε κατάσταση συνεργασίας με τη χάρη Του. 3. Αγιάζουμε την ημέρα. Ως μια πράξη που επαναλαμβάνεται σε κομβικές στιγμές της κάθε ημέρας μας, το Σημείο του Σταυρού αγιάζει την καθημερινότητά μας. «Σε κάθε βήμα και κίνησή μας, κάθε φορά που μπαίνουμε και βγαίνουμε, όποτε φοράμε τα ρούχα και τα παπούτσια μας, όταν πλενόμαστε, όταν καθόμαστε στο τραπέζι, όταν ανάβουμε τα φώτα, στο ντιβάνι, στην καρέκλα, σε όλες τις συνηθισμένες πράξεις της καθημερινής ζωής μας, σχηματίζουμε στο μέτωπό μας το Σημείο», έγραψε ο Τερτυλλιανός. ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1089

15 ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ 4. Δεσμεύουμε ολόκληρο τον εαυτό μας στον Χριστό. Μετακινώντας το χέρι μας από το μέτωπο στην καρδιά και έπειτα στους ώμους μας, ζητάμε την ευλογία του Θεού για το πνεύμα μας, τα πάθη και τις επιθυμίες μας, το ίδιο μας το σώμα. Με άλλα λόγια, το Σημείο του Σταυρού δεσμεύει εμάς, την ψυχή και το σώμα μας, το πνεύμα και την καρδιά μας, στο Χριστό. «Άφησέ του όλη σου την ύπαρξησώμα, ψυχή, πνεύμα, θέληση, σκέψεις, συναισθήματα, όσα κάνεις και όσα δεν κάνειςκαι σημειώνοντας τον εαυτό σου με το Σταυρό, να ενδυναμώσει και να καθαγιάσει το όλον στη δύναμη του Χριστού, στο όνομα του τριαδικού Θεού», είπε ο θεολόγος του εικοστού αιώνα, Romano Guardini. 5. Θυμόμαστε την Σάρκωση. Η κίνησή μας είναι καθοδική, από το μέτωπό μας προς το στήθος, «διότι ο Χριστός κατέβηκε από τους ουρανούς στη γη», έγραψε ο πάπας Ιννοκέντιος Γ στις οδηγίες του για τον τρόπο που κάνουμε το Σημείο του Σταυρού. 6. Επιβεβαιώνουμε την τριάδα. Επικαλούμενοι το όνομα του Θεού Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, επιβεβαιώνουμε την πίστη μας σε έναν τριαδικό Θεό. Αυτό ενισχύεται επίσης από τη χρήση τριών δακτύλων για το σχηματισμό του Σταυρού, σύμφωνα με τον πάπα Ιννοκέντιο Γ. 7. Θυμόμαστε το Πάθος του Κυρίου μας. Κατά βάσιν, σχηματίζοντας τις γραμμές του σταυρού επάνω μας, θυμόμαστε τη σταύρωση του Χριστού. Αυτή η ανάμνηση εμβαθύνεται εάν κρατήσουμε το δεξί μας χέρι ανοιχτό, χρησιμοποιώντας και τα πέντε δάχτυλα όταν κάνουμε το Σημείο του Σταυρού, καθώς αντιστοιχούν στις Πέντε Πληγές του Χριστού. 8. Εστιάζουμε την προσευχή μας στο Θεό. Ένας από τους πειρασμούς κατά την προσευχή είναι να την απευθύνουμε στο Θεό όπως Τον συλλαμβάνουμε- τον άνθρωπο στο ψηλότερο σκαλοπάτι της σκάλας, τον φίλο μας, ένα είδος κοσμικής ιδιοφυίας και άλλα. Όταν συμβαίνει αυτό, η προσευχή μας μετατρέπεται περισσότερο σε ευχολόγιο για τον εαυτό μας, παρά σε συνάντηση με τον ζωντανό Θεό. Το Σημείο του Σταυρού αμέσως μας βοηθά να εστιάσουμε στον πραγματικό Θεό, σύμφωνα με τον Ghezzi: «Όταν επικαλούμαστε την Τριάδα, προσηλωνόμαστε στο Θεό που μας δημιούργησε, όχι στο Θεό που εμείς δημιουργήσαμε. Αφήνουμε στην άκρη τις δικές μας εικόνες και απευθύνουμε τις προσευχές μας στο Θεό όπως έχει αποκαλύψει τον εαυτό του: Πατέρας, Υιός και Άγιο Πνεύμα». 9. Επιβεβαιώνουμε την εκπόρευση Υιού και Πνεύματος. Σηκώνοντας πρώτα το χέρι μας στο μέτωπό μας, ενθυμούμαστε ότι ο Πατέρας είναι το πρώτο πρόσωπο της Τριάδος. Κατεβάζοντας το χέρι μας, «εκφράζουμε ότι ο Υιός εκπορεύεται από τον Πατέρα». Και, τελειώνοντας με το Άγιο Πνεύμα, δηλώνουμε ότι το Πνεύμα εκπορεύεται και από τον Πατέρα και από τον Υιό, σύμφωνα με τον Φραγκίσκο de Sales. 10. Ομολογούμε την πίστη μας. Επιβεβαιώνοντας την πεποίθησή μας στην Σάρκωση, τη σταύρωση και την Τριάδα, κάνουμε ένα είδος γρήγορης ομολογίας πίστεως με λόγια και χειρονομίες, διακηρύττοντας τις βασικές αλήθειες της πίστης μας. 11. Επικαλούμαστε τη δύναμη του ονόματος του Θεού. Στην Αγία Γραφή, το όνομα του Θεού εμπεριέχει ισχύ. Στην προς Φιλιππησίους 2:10, ο άγιος Παύλος μας λέει ότι «στο όνομα του Ιησού όλα τα επουράνια, τα επίγεια και τα υποχθόνια θα προσκυνήσουν». Και στο κατά Ιωάννη 14:13-14, ο ίδιος ο Ιησούς είπε, «Κι ό,τι ζητήσετε στο όνομά μου, θα το κάνω, ώστε η δόξα του Πατέρα να φανερωθεί μέσω του Υιού. Αν ζητήσετε κάτι στο όνομά μου, εγώ θα το πραγματοποιήσω». 12. Σταυρωνόμαστε μαζί με το Χριστό. Όποιος θέλει να ακολουθήσει το Χριστό, «ας απαρνηθεί τον εαυτό του» και «ας σηκώσει το σταυρό του», όπως είπε ο Ιησούς στους μαθητές του στο κατά Ματθαίον 16, 24. «Έχω πεθάνει στο σταυρό μαζί με το Χριστό», γράφει ο Άγιος Παύλος στην επιστολή προς Γαλάτας 2, 19. «Διακηρύττοντας το Σημείο του Σταυρού, διακηρύττουμε το ναι μας σε αυτή την κατάσταση του μαθητή», γράφει ο Ghezzi. 13. Ζητάμε υποστήριξη για τις δυσκολίες μας. Όταν σταυρώνουμε τους ώμους μας, ζητάμε από το Θεό να μας υποστηρίξει -να μας υποβαστάξει από τους ώμους- στις δυσκολίες μας. 14. Επαναδιαβεβαιώνουμε το βάπτισμά μας. Χρησιμοποιώντας τα ίδια λόγια με τα οποία βαπτιστήκαμε, το Σημείο του Σταυρού είναι μια «συνόψιση και επανα-αποδοχή του βαπτίσματός μας», σύμφωνα με τον πρώην καρδινάλιο Γιόζεφ Ράτσινγκερ. 15. Αντιστρέφουμε την κατάρα. Το Σημείο του Σταυρού υπενθυμίζει τη συγχώρεση των αμαρτιών και την αναστροφή της Πτώσης, περνώντας «από την αριστερή πλευρά, της κατάρας, στη δεξιά, της ευλογίας», σύμφωνα με τον Φραγκίσκο de Sales. Η κίνηση από τα αριστερά προς τα δεξιά, επίσης, σημαίνει το μελλοντικό πέρασμά μας από την παρούσα δυστυχία στη μελλοντική δόξα, ακριβώς όπως ο Χριστός «πέρασε από το θάνατο στη ζωή και από τον Άδη στον Παράδεισο», έγραψε ο πάπας Ιννοκέντιος Β. 16. Ξαναγινόμαστε κατ εικόνα του Χριστού. Στην επιστολή προς τους Κολοσσαείς 3, ο Άγιος Παύλος χρησιμοποιεί την εικόνα του ενδύματος, για να περιγράψει πώς η αμαρτωλή φύση μας μεταμορφώνεται με το Χριστό. Βγάζουμε τον παλιό εαυτό μας και ντυνόμαστε τον εαυτό «που ανανεώνεται κατ εικόνα του δημιουργού του», μας λέει ο Άγιος Παύλος. Οι Πατέρες της Εκκλησίας εντόπισαν μια σχέση ανάμεσα σε αυτό το εδάφιο και την απογύμνωση του Χριστού στο σταυρό, «και δίδαξαν ότι με το να πετάξουμε την παλιά φύση μας με το βάπτισμα και φορώντας μια νέα, συμμετείχαμε στην απογύμνωση του Χριστού κατά τη σταύρωσή του», γράφει ο Ghezzi. Τελειώνει λέγοντας ότι μπορούμε να δούμε το Σημείο του Σταυρού ως «τον δικό μας τρόπο να συμμετέχουμε στην απογύμνωση του Χριστού κατά τη Σταύρωση και την ένδυσή του με δόξα κατά την ανάσταση». Έτσι, κάνοντας το Σημείο του Σταυρού, ταυτιζόμαστε ριζικά με ολόκληρο το γεγονός της σταύρωσης- όχι μόνο εκείνα τα μέρη που μπορούμε να αποδεχθούμε ή που μπορούν να συλλάβουν οι αισθήσεις μας. 17. Σφραγίζουμε τον εαυτό μας για τον Χριστό. Στα αρχαία ελληνικά η λέξη που χρησιμοποιούσαν για να υποδείξουν επίσης την ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1089

16 ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ιδιοκτησία ήταν η λέξη σφραγίς. Όπως λέει ο Ghezzi, «Για παράδειγμα, ένας βοσκός σφράγιζε τα πρόβατά του ως ιδιοκτησία του με μια σφραγίδα». Κατά τον ίδιο τρόπο, όταν σημειώνουμε το Σημείο του Σταυρού, σφραγίζουμε τον εαυτό μας και ανήκουμε στον Χριστό, τον πραγματικό ποιμένα μας. Κοντά στα γεγονότα 18. Γινόμαστε στρατιώτες για τον Χριστό. Ενώ μπορούμε να παρομοιαστούμε με πρόβατα, με την έννοια ότι ακολουθούμε τον Χριστό, τον ποιμένα μας, δεν έχουμε κληθεί για να φερόμαστε άτολμα όπως τα πρόβατα. Αντιθέτως, έχουμε κληθεί για να είμαστε στρατιώτες του Χριστού. Όπως έγραψε ο Άγιος Παύλος στην επιστολή προς Εφεσίους 6, «Ντυθείτε με την πανοπλία που δίνει ο Θεός, για να μπορέσετε ν αντιμετωπίσετε τα τεχνάσματα του διαβόλου. Η σωτηρία ας είναι περικεφαλαία σας και ο λόγος του Θεού η μάχαιρα που σας δίνει το Πνεύμα». 19. Αποτρέπουμε το διάβολο. Το Σημείο του Σταυρού είναι ένα από τα κατεξοχήν όπλα που χρησιμοποιούμε σ αυτή τη μάχη με τον διάβολο. Όπως ένας μεσαιωνικός κήρυκας ονόματι Aelfric δήλωνε, «Ένας άνθρωπος μπορεί κάλλιστα να κουνάει τα χέρια του κάνοντας χειρονομίες, αλλά χωρίς να δημιουργεί καμία ευλογία, εκτός και αν κάνει το σημείο του σταυρού. Αλλά αν το κάνει, ο δαίμονας γρήγορα θα φοβηθεί απέναντι στο νικηφόρο συμβολισμό». Σε μια άλλη δήλωση που αποδίδεται στον άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο, οι δαίμονες λέγεται ότι «πετούν μακριά» αντικρίζοντας το Σημείο του Σταυρού, «επειδή το φοβούνται ως αντικείμενο με το οποίο ξυλοκοπούνται». 20. Σφραγιζόμαστε εν Πνεύματι. Στην Καινή Διαθήκη, η λέξη σφραγίς, που προαναφέρθηκε, έχει ορισμένες φορές και τη σημερινή έννοια, όπως συμβαίνει στην επιστολή προς Κορινθίους Β 1, 22, όπου ο Άγιος Παύλος γράφει ότι «ο Θεός, που στερεώνει κι εμάς κι εσάς στο Χριστό και μας έχρισε λαό Του, είναι ο ίδιος που με τη σφραγίδα Του μας εγγυάται το μέλλον και σαν πρόγευσή του δίνει μέσα στις καρδιές μας το Πνεύμα». Σχηματίζοντας το Σημείο του Σταυρού, γι άλλη μια φορά σφραγίζουμε τον εαυτό μας εν Πνεύματι, επικαλούμενοι την ισχυρή παρέμβασή Του στη ζωή μας. 21. Γινόμαστε μάρτυρες στους άλλους. Ως χειρονομία που γίνεται συχνά δημοσίως, το Σημείο του Σταυρού είναι ένας απλός τρόπος για να γίνουμε μάρτυρες της πίστης μας μπροστά σε άλλους. «Ας μην ντρεπόμαστε, λοιπόν, να ομολογούμε τον Εσταυρωμένο. Ας είναι ο Σταυρός η σφραγίδα που κάνουμε με τόλμη, με τα δάχτυλά μας στο μέτωπό μας και επάνω στα πάντα. Επάνω στο ψωμί που τρώμε και τα κύπελλα απ όπου πίνουμε. Όταν μπαίνουμε και όταν βγαίνουμε. Πριν τον ύπνο, όταν είμαστε ξαπλωμένοι και όταν σηκωνόμαστε. Όταν κινούμαστε και όταν είμαστε ακίνητοι», έγραψε ο Άγιος Κύριλλος της Η ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΥΠΟ ΤΗΝ ΠΙΕΣΗ ΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΩΝ ΔΙΚΑΣΤΩΝ Το Ανώτατο Δικαστήριο της Λουιζιάνα θεωρεί ότι ένας ιερέας μπορεί να υποχρεωθεί να αποκαλύψει ό,τι του εμπιστεύθηκε κάποιος στα πλαίσια της εξομολόγησης, εφόσον πρόκειται για σεξουαλική κακοποίηση. Η οικογένεια μιας έφηβης 14 ετών, η οποία κακοποιήθηκε το 2008 από έναν ενορίτησήμερα πλέον δεν είναι εν ζωή- κατηγορεί τον π. Jeff Bayhi ότι δεν ανέφερε τα συμβάντα (για τα οποία πληροφορήθηκε μέσω της εξομολόγησης) στη δικαιοσύνη. «Σε αυτή την περίπτωση, ο ιερέας ενήργησε με τον κατάλληλο τρόπο και δεν έπρεπε να κάνει την κατάθεσή του σχετικά με τα προσαπτόμενα περιστατικά», δήλωσε η επισκοπή, η οποία είχε δείξει την πρόθεσή της να ασκήσει έφεση. «Μια θεμελιώδης διδασκαλία της Καθολικής Εκκλησίας εδώ και χιλιάδες χρόνια προβλέπει ότι η μυστικότητα της εξομολόγησης είναι απόλυτη και απαραβίαστη». Κατά συνέπεια, και «όπως αναγνώρισε το εφετείο», ένα αστικό δικαστήριο δεν μπορεί να εξαναγκάσει έναν ιερέα να αποκαλύψει «αν υπήρξε εξομολόγηση και, εάν ναι, ποιο ήταν το περιεχόμενο αυτής», εκτιμά η επισκοπή. Η μυστικότητα της εξομολόγησης προστατεύεται από τρία άρθρα του Κώδικα Κανονικού Δικαίου, ενώ ο κανόνας 1388 προβλέπει ακόμα και τον αφορισμό οποιουδήποτε εξομολόγου την παραβιάσει. Εδώ και μερικά χρόνια, η αποκάλυψη πολλών περιστατικών παιδοφιλίας στους κόλπους της Εκκλησίας, θέτει υπό μεγάλη πίεση αυτή τη μυστικότητα. (la croix) ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1089

17 ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΑΝΗΛΙΚΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ Σύμφωνα με τους καθολικούς αμερικανούς επισκόπους, οι οποίοι κάνουν έκκληση στην κυβέρνηση Ομπάμα και το Κονγκρέσο, συντελείται μια πραγματική «ανθρωπιστική κρίση» μπροστά στα Ηνωμένα Έθνη. Ζητούν να αναζητηθεί μια μακροχρόνια λύση και να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα περιμένοντας, προκειμένου να προστατευθούν οι ανήλικοι μετανάστες που ταξιδεύουν μόνοι τους χωρίς χαρτιά. Σύμφωνα με την Καθολική Ιεραρχία των ΗΠΑ, οι αιτίες αυτού του είδους μετανάστευσης πρέπει να αναζητηθούν στη φτώχεια και την αύξηση της βίας, από τις οποίες οι ανήλικοι προσπαθούν να αποδράσουν. «Αυτοί οι νέοι παραμένουν τελείως απροστάτευτοι μπροστά στους εμπόρους ανθρώπων και στους αδίστακτους λαθρεμπόρους, και πρέπει να προστατευθούν», υπογράμμισε ο σεβ. Eusebio Elizondo Almaguer, πρόεδρος της Επιτροπής για τις μεταναστεύσεις της Καθολικής Ιεραρχίας των ΗΠΑ και βοηθός επίσκοπος του Σιάτλ (Ουάσινγκτον). Η αναφορά του Γραφείου προστασίας συνόρων κατέγραψε μια αύξηση κατά 92% ανηλίκων, οι οποίοι συνελήφθησαν μεταξύ του 2013 και Τους τελευταίους είκοσι μήνες, νέοι κάτω των 17 ετών συνελήφθησαν, οι περισσότεροι εκ των οποίων στο μεσημβρινό σύνορο του Τέξας. ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΕ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ Το JRS, η υπηρεσία των Ιησουιτών για τους πρόσφυγες, έχει ένα όραμα: να φέρει την ανώτατη παιδεία στα στρατόπεδα, όπου εκατομμύρια πρόσφυγες προσδοκούν μια καλύτερη ζωή. Αυτό το όνειρο, με τη συνεργασία πολλών πανεπιστημίων των Ιησουιτών της Αμερικής και άλλων χωρών, πρόκειται να πραγματοποιηθεί. Το Jesuit Commons: Higher Education at the Margins γεννήθηκε και δίνει ελπίδα και εμπιστοσύνη σε εκατοντάδες πρόσφυγες που μπορούν έτσι να παρακολουθήσουν τμήματα επαγγελματικής εκπαίδευσης στους τομείς της οργάνωσης, της διοίκησης και της υγείας. Δύο επιπρόσθετα έτη τους δίνουν τη δυνατότητα να λάβουν ένα δίπλωμα στις ελεύθερες τέχνες. Το επόμενο καλοκαίρι, διάφορα κέντρα προσφύγων θα έχουν ήδη τους πρώτους διπλωματούχους τους. Και οι καθηγητές επωφελούνται απ αυτό το πρόγραμμα, μαθαίνοντας τη χρήση της τεχνολογίας για να ετοιμάζουν τις παραδόσεις τους. Ο τρόπος που χρησιμοποιούν είναι «ιγνατιανός». Επιμένει πολύ στο στοχασμό και τη δράση σε καθένα από τα τμήματα. Προσφάτως, η Ύπατη Αρμοστεία ενδιαφέρθηκε για το πρόγραμμα, αναζητώντας νέες πηγές χρηματοδότησης, ώστε να επεκτείνει αυτό το πρόγραμμα και σε άλλα κέντρα. Μέχρι στιγμής τέσσερα επωφελούνται από το πρόγραμμα. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα και τον τρόπο συμμετοχής για όποιον ενδιαφέρεται ως εθελοντής καθηγητής: Η ΑΦΡΙΚΗ, ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Μια μελέτη που πραγματοποίησε η Wall Street Journal για το δείκτη κλίματος μεθοριακών αγορών το αναφέρει: η Νιγηρία είναι η κύρια υποσχόμενη αγορά για τις επενδύσεις των ευρωπαϊκών και αμερικανικών πολυεθνικών. Από τις 20 χώρες που ελήφθησαν υπόψη, οι έντεκα είναι αφρικανικές. Η Νιγηρία ακολουθείται από την Κένυα (5η). την Ανγκόλα (6η), την Γκάνα (9η), την Αιθιοπία (11η), το Μαρόκο (12η), την Τανζανία (13η), την Αλγερία (14η), την Ακτή Ελεφαντοστού (16η), τη Ζάμπια (17η) και την Ουγκάντα (19η). Την έκθεση εκπόνησαν οι υπεύθυνοι 200 πολυεθνικών βάσει προβλέψεων μελλοντικών επενδύσεων. Ο οικονομικός δυναμισμός της ηπείρου αποδεικνύεται από τις πρωτοβουλίες που έλαβαν διάφορα κράτη ώστε να επενδύσουν στην Αφρική και να συμμετάσχουν στην ανάπτυξή της. Οι ΗΠΑ έτσι προώθησαν την Power Africa Initiative, μια πρωτοβουλία που προορίζεται για την παροχή ηλεκτρισμού σε πάνω από 240 εκατομμύρια Αφρικανούς μεταξύ Αιθιοπίας, Γκάνας, Κένυας, Νιγηρίας, Λιβερίας και Τανζανίας. Το 3ο Φόρουμ Αφρικής-Σιγκαπούρης, που στοχεύει στην αύξηση των εμπορικών ανταλλαγών και των συνεργασιών ανάμεσα στις επιχειρήσεις Αφρικής και Σιγκαπούρης, έλαβε χώρα τον Αύγουστο του ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ Η τελευταία έκθεση της Επιτροπής έρευνας του ΟΗΕ για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Συρία παρουσιάστηκε στο Συμβούλιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Γενεύη. Το κείμενο υπογραμμίζει τις νέες βιαιοπραγίες που διαπράχθηκαν σε ολόκληρη τη χώρα, τρία χρόνια μετά το ξέσπασμα του πολέμου. Νέες αποδείξεις ήρθαν στο φως και στη γνώση της διεθνούς κοινότητας. Η Carla Del Ponte, μέλος αυτής της επιτροπής και παλιά εισαγγελέας του διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για τη Ρουάντα, εκφράστηκε με πικρία και θυμό μπροστά στην αδράνεια της διεθνούς δικαιοσύνης και των μεγάλων δυνάμεων. Σε μια συνέντευξη τύπου, υπογράμμισε ότι η αποστολή της Επιτροπής ήταν να κινήσει «νομικές διαδικασίες κατά των ατόμων» που διέπραξαν εγκλήματα πολέμου και όχι κατά των «ομάδων». «Το πρόβλημα, προσέθεσε η κα Del Ponte, είναι ότι χρειαζόμαστε μια πολιτική βούληση» για τη δημιουργία ενός δικαστηρίου επιφορτισμένου να δικάζει τους αυτουργούς των εγκλημάτων πολέμου. Διαφορετικά, θα είναι «μια τραγωδία για τη διεθνή δικαιοσύνη». Τον περασμένο Ιούνιο, Κίνα και η Ρωσία άσκησαν βέτο σε ένα σχέδιο ψηφίσματος του Συμβουλίου ασφαλείας, που υποστηρίχθηκε από 65 χώρες, με σκοπό να εισέλθουν στο διεθνές ποινικό Δικαστήριο για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στη Συρία. Στη Συρία, συνεχίζονται οι συγκρούσεις ανάμεσα στο Μέτωπο Al Nosra και το ισλαμικό κράτος στο Ιράκ και την Ανατολή. Αυτός ο πόλεμος μέσα στον πόλεμο αριθμεί πάνω από νεκρούς από την αρχή της χρονιάς. ANOIXTOIOÑÉÆÏÍÔÅÓ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1089

18 ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - JRS ΕΥΡΩΠΗΣ Παρά την τραγωδία της Λαμπεντούζα, όπου σχεδόν 400 άτομα πνίγηκαν, οι ευρωπαίοι ηγέτες δεν έλαβαν κανένα συγκεκριμένο μέτρο για να διασφαλίσουν μια ασφαλή πρόσβαση στην Ευρώπη των χιλιάδων απελπισμένων μεταναστών που διαφεύγουν από τον πόλεμο και την καταπίεση. Να πιστέψουμε ότι η Ευρώπη αρνείται το ρόλο της ως ηθικής δύναμης μέσα στον κόσμο; Η ετήσια έκθεση του JRS Europe είναι σκληρή με τις δυτικές χώρες. Υπογραμμίζει ότι παρά την κρίση των προσφύγων από τη Συρία, οι ευρωπαϊκές χώρες δε στέγασαν παρά μόνο το 4% από τα 3 εκατομμύρια ατόμων που εγκατέλειψαν τη χώρα τους για να γλιτώσουν από τις συγκρούσεις. Σε τοπική κλίμακα, τα δεκατέσσερα ευρωπαϊκά γραφεία της υπηρεσίας διαπίστωσαν, αντιθέτως, εκπληκτικές ενέργειες φιλοξενίας. Έτσι, στη Γαλλία, φοιτητές και πρόσφυγες παρακολούθησαν μαζί ποδόσφαιρο και μοιράστηκαν κοινοτικά γεύματα μαζί με αιτούντες άσυλο. Στην Αγγλία, το JRS άνοιξε ατελιέ φωτογραφίας και ποίησης για τους πρόσφυγες και στο Βέλγιο διοργανώθηκε συναυλία για τους αφγανούς πρόσφυγες. Το JRS παραμένει η μοναδική οργάνωση που επισκέπτεται τακτικά τους μετανάστες που βρίσκονται υπό κράτηση στην Ευρώπη. Διατηρώντας αρχεία με μαρτυρίες και περιπτώσεις, εξασφαλίζει ότι η φωνή των προσφύγων θα ακουστεί. «Πότε, λοιπόν, αυτά τα τοπικά παραδείγματα ευγένειας, φιλοξενίας και ανθρώπινης θαλπωρής θα γίνουν πολιτική δράση;», αναρωτιέται ο τέως διευθυντής του JRS Ευρώπης, Michael Schoepf. (jrs ΠΡΑΣΙΝΟ ΦΩΣ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΑΝΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΓΙΑ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥΣ Η Αγγλικανική Εκκλησία της Αγγλίας θα επιτρέπει γυναίκες επισκόπους, ύστερα από μια ιστορική ψηφοφορία που πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της γενικής συνόδου της εκκλησιαστικής κοινότητας. Το 81% των μελών της συνόδου και το 75% των λαϊκών υποστήριξαν την αλλαγή αυτή. Το αποτέλεσμα ανοίγει το δρόμο για τις πρώτες γυναίκες κληρικούς που θα χειροτονηθούν επίσκοποι της Αγγλικανικής Εκκλησία μέχρι το τέλος αυτής της χρονιάς, εφόσον η νομοθεσία επικυρωθεί γρήγορα από το Κοινοβούλιο. Η ψηφοφορία σημαίνει επίσης ότι επόμενος Αρχιεπίσκοπος του Canterbury ή του York -δύο από τις σημαντικότερες έδρες της Αγγλικανικής Εκκλησίας- μπορεί και να είναι γυναίκες. Πολλοί παραδοσιακοί Αγγλικανοί είναι αντίθετοι με την κίνηση αυτή. Ο Αρχιεπίσκοπος του Canterbury, σεβ. Justin Welby, προσπάθησε να τους διαβεβαιώσει ότι θεολογικές αντιρρήσεις για τη διακονία των γυναικών θα τύχουν ειδικών διατάξεων στην εκκλησιαστική κοινότητα. Τμήματα της Αγγλικανικής Κοινότητας ήδη έχουν γυναίκες επισκόπους, αλλά καθώς η Εκκλησία της Αγγλίας θεωρείται η «Μητέρα Εκκλησία» της εκκλησιαστικής κοινότητας, η κίνηση θεωρείται πιο σημαντική, ιδιαίτερα σε όρους οικουμενισμού. Η Ρώμη έχει καταστήσει σαφή πολλές φορές την αντίθεσή της προς αυτή την κίνηση. Σε μια δήλωσή του το 2008, το Ποντιφικό Συμβούλιο για την Προώθηση της Χριστιανικής Ενότητας δήλωσε ότι μια τέτοια απόφαση θα σήμαινε «ρήξη με την αποστολική παράδοση που τηρείται από όλες τις εκκλησίες και, ως εκ τούτου, αποτελεί ένα επιπλέον εμπόδιο για τη συμφιλίωση». ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ: ΜΙΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΧΩΡΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΣΜΕΝΗ ΝΑ ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΕΙ ΤΟ ΓΑΜΟ ΩΣΤΕ ΝΑ ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΒΕΙ ΚΑΙ ΤΟΝ ΓΑΜΟ ΜΕΤΑΞΥ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΩΝ Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε ότι η άρνηση να αναγνωρίσει το «γάμο» ατόμων ιδίου φύλου δεν παραβιάζει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εξήγησε ότι, ενώ «ορισμένα συμβαλλόμενα κράτη έχουν επεκτείνει το γάμο μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου», οι ευρωπαϊκοί νόμοι που θεμελιώνουν το δικαίωμα ανδρών και γυναικών να παντρεύονται ελεύθερα «δεν μπορούν να ερμηνευθούν ότι επιβάλλουν στα συμβαλλόμενα κράτη την υποχρέωση να επιτρέψουν το γάμο σε ζευγάρια ίδιου φύλου». Ο αιτών έφερε την προσφυγή του στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αφότου η Φινλανδία αρνήθηκε να αναγνωρίσει το 2009 την αλλαγή φύλου του από άνδρας σε γυναίκα. Η Φινλανδία, η οποία δεν αναγνωρίζει «γάμους» ατόμων του ιδίου φύλου, υποστήριξε ότι δεν μπορούσε να αναγνωρίσει την αλλαγή φύλου ενός προσώπου νομίμως παντρεμένου με άτομο του αντίθετου φύλου. Η χώρα δήλωσε ότι θα μπορούσε να αναγνωρίσει τη νέα ταυτότητα του αιτούντος, μόνο αν ο γάμος του με τη σύζυγό του είχε προηγουμένως διαλυθεί. Ο αιτών ισχυρίστηκε ότι αυτή η άρνηση να γίνει δεκτός ο «γάμος» ατόμων του ιδίου φύλου και οι επιπτώσεις της για την αναγνώριση της νέας ταυτότητάς του, ήταν μια παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του. Ωστόσο, η πλειοψηφία της συνθέσεως του Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε ότι η άρνηση της Φινλανδίας να αναγνωρίσει τις οργανώσεις ιδίου φύλου δεν παραβιάζει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Ενώ η Σύμβαση προβλέπει τη δυνατότητα «γάμου και δημιουργίας οικογένειας» ως δικαίωμα, το Δικαστήριο ανέφερε ότι το έγγραφο δεν μπορεί να ερμηνευθεί ως απαίτηση ο γάμος να ορίζεται κατά τρόπο που να περιλαμβάνει τα ζευγάρια ίδιου φύλου. Όπως εξήγησε το Δικαστήριο, η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου «καθιερώνει την παραδοσιακή έννοια του γάμου μεταξύ ενός άνδρα και μιας γυναίκας». Το Δικαστήριο σημείωσε επίσης ότι οι προσφεύγοντες δεν μπορούν να ισχυρίζονται «ότι υπάρχει οποιαδήποτε ευρωπαϊκή συναίνεση σχετικά με την έγκριση των γάμων ατόμων του ιδίου φύλου», δεδομένου ότι μόνο 10 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναγνωρίζουν τα εν λόγω συνδικάτα, και η πλειοψηφία των χωρών αναγνωρίζουν το γάμο ως ένωση μεταξύ ενός άνδρα και μιας ΗΠΑ: mega-churches Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Harford για την έρευνα στη θρησκεία, οι Ηνωμένες Πολιτείες σήμερα μετρούν 1600 megachurches, δηλαδή μέγα-εκκλησίες, 100 περισσότερες από όσες τέσσερα χρόνια πριν. Το 2000 ήταν 600. Οι megachurches είναι Εκκλησίες στις οποίες συχνάζουν πάνω από 2000 πιστοί: 23% από αυτές ανήκουν στους βαπτιστές και 40% είναι ανεξάρτητες. Το φαινόμενο των μέγα-εκκλησιών ξεκίνησε τη δεκαετία του 70 στις ΗΠΑ. Θεολογικώς, οι περισσότερες είναι συντηρητικές. Αναπτύσσονται κυρίως στο νότο της χώρας και σε μεγάλες πόλεις. Οι μεγαλύτερες από αυτές είναι η Lakewood Church στο Houston του Τέξας, η κοινοτική Εκκλησία του North Point στην Alpharetta (Τζόρτζια) και η LifeChurch.tv στο Edmond της Oklahoma. Μπορείτε να βρείτε τα πλήρη αποτελέσματα της έρευνας στο (choisir) ANOIXTOIOÑÉÆÏÍÔÅÓ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1089

19 ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ Νίκος Π. Μουζέλης Νεωτερικότητα και θρησκευτικότητα. Εκκοσμίκευση-Φονταμενταλισμός-Ηθική Αθήνα 2014, Νίκος Π. Μουζέλης και Εκδόσεις ΠΟΛΙΣ. ISBN: Το βιβλίο συνδέει διάφορες τάσεις στον θρησκευτικό και πνευματικό χώρο με τις κοινωνικές δομές της νεωτερικής κοινωνίας. Πώς συνδέονται αυτές οι τάσεις με τον τρόπο κοινωνικής οργάνωσης που επικράτησε στη Δύση, με τη βιομηχανική επανάσταση στη Μεγάλη Βρετανία και την πολιτική επανάσταση του 1789 στη Γαλλία; Πώς εξηγείται η ραγδαία εκκοσμίκευση που παρατηρείται κατά την πρώιμη μεταπολεμική περίοδο και η μετέπειτα αναζωογόνηση της θρησκευτικότητας κατά τη δεκαετία του 60; Τι είναι ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός και ποια η σχέση του με τη νεωτερικότητα; Πώς σχετίζονται οι θεωρίες της ηθικής με την έννοια της νεωτερικότητας; Πώς εξηγείται η διάδοση του ηθικού σχετικισμού, ο οποίος πρεσβεύει ότι δεν υπάρχουν «αιώνιοι», καθολικοί, ηθικοί κανόνες που ισχύουν ανεξαρτήτως τόπου και χρόνου; Τι απαντά ο Μάκινταϊρ, ο οποίος προσπαθεί να υπερβεί τον ηθικό σχετικισμό, συνδέοντας τις ηθικές αξίες με την παράδοση στον χώρο της κοινότητας; Πώς, σύμφωνα με τους Μπούμπερ, Λεβινάς και Κρισναμούρτι, το ηθικό δεν θεμελιώνεται αλλά αναδύεται αυθόρμητα, στο πλαίσιο μιας ειδικής σχέσης του εαυτού και του Άλλου; Ποια η σχέση του διαλογισμού με τη λακανική θεωρία για το συμβολικό και τη γλώσσα; Και, τέλος, πώς έξι προσανατολισμοί προς το θείο (θεϊσμός, ανθρωποκεντρισμός, συγκρητισμός, απαθεϊσμός [αδιαφορία], σκεπτικισμός και αθεϊσμός) μεταβάλλονται κατά τη νεωτερικότητα; Eπισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας και συμβουλευτείτε τη ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ μας Áíïé ôïß Ïñßæïíôåò Δώρο ÐëçñùìÞ ÓõíäñïìÞò ìå êáôüèåóç óôïí ëïãáñéáóìü ÔñÜðåæá Ðåéñáéþò Þ ìå ôá õäñïìéêþ åðéôáãþ. ÅÔÇÓÉÁ ÓÕÍÄÑÏÌÇ Óôï åðüìåíï ôåý ïò: Οικογένεια στον 21ο αιώνα: πρόκληση και εμπειρία Η οικογένεια είναι ένας βασικός θεσμός, που όμως τα τελευταία χρόνια Åóùôåñéêïý 20,00 Åîùôåñéêïý 30,00 Ãßíåôå õðïóôçñéêôýò êáé åõåñãýôåò ôïõ ðåñéïäéêïý. ÐñïóöÝñù ùò äùñåü ôï ðïóü ôùí 20,00 50,00 100,00 ãéá ôçí õðïóôþñéîç ôùí «Áíïé ôþí Ïñéæüíôùí». ÐëçñùìÞ ÄÙÑÅÁÓ ìå êáôüèåóç óôïí ëïãáñéáóìü ÔñÜðåæá Ðåéñáéþò Þ ìå ôá õäñïìéêþ åðéôáãþ. Óõìðëçñþóôå ôï ðáñüí êïõðüíé êáé óôåßëôå ôï, ìáæß ìå ôçí áðüäåéîç êáôüèåóçò, óôç äéåýèõíóç: Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Þ óôï fax Þ ìå ÐñïóöÝñåôå ìéá óõíäñïìþ óå ãíùóôü óáò ðñüóùðï. ÏÍÏÌÁ ÅÐÙÍÕÌÏ ÄÉÅÕÈÕÍÓÇ ÐÏËÇ Ô.Ê TÇË.: Óõìðëçñþóôå ôï ðáñüí êïõðüíé êáé óôåßëôå ôï, ìáæß ìå ôçí áðüäåéîç êáôüèåóçò, óôç äéåýèõíóç: Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Þ óôï fax Þ ìå Áíáíåþóôå ôç óõíäñïìþ óáò ÐëçñùìÞ ÓõíäñïìÞò ìå êáôüèåóç óôïí ëïãáñéáóìü ÔñÜðåæá Ðåéñáéþò Þ ìå ôá õäñïìéêþ åðéôáãþ. ÅÔÇÓÉÁ ÓÕÍÄÑÏÌÇ Åóùôåñéêïý 20,00 Åîùôåñéêïý 30,00 αλλάζει δραστικά μορφή. Τι είδους μορφή παίρνει, λοιπόν, τι θα πρέπει να γνωρίζουμε και με ποιον τρόπο μπορούμε να προετοιμαστούμε για να ξέρουμε τι να κάνουμε; ÏÍÏÌÁ ÅÐÙÍÕÌÏ ÄÉÅÕÈÕÍÓÇ ÐÏËÇ Ô.Ê TÇË.: Óõìðëçñþóôå ôï ðáñüí êïõðüíé êáé óôåßëôå ôï, ìáæß ìå ôçí áðüäåéîç êáôüèåóçò, óôç äéåýèõíóç: Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Þ óôï fax Þ ìå ÏÍÏÌÁ ÅÐÙÍÕÌÏ ÄÉÅÕÈÕÍÓÇ ÐÏËÇ Ô.Ê TÇË.:

20 ÄÉÌÇÍÉÁÉÏ ÊÁÈÏËÉÊÏ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏ ÈÑÇÓÊÅÕÔÉÊÏÕ & ÊÏÉÍÙÍÉÊÏÕ ÐÑÏÂËÇÌÁÔÉÓÌÏÕ Oäüò: Óìýñíçò ÁÈÇÍÁ ENTYÐÏ ÊËÅÉÓÔÏ ÁÑ. ÁÄÅÉÁÓ 1091/9 ÊÅÌÐÁ Êùäéêüò: 1044 ΤΕΥΧΟΣ 1089 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 Τιμή τεύχους : 5 ευρώ Η Ιερά Αρχιεπισκοπή Καθολικών Αθηνών διοργανώνει διημερίδα με τίτλο Οικογένεια: Εμπειρία ή Περιπέτεια; η οποία θα πραγματοποιηθεί στο Λεόντειο Λύκειο Πατησίων την Παρασκευή 14 Νοεμβρίου, από ώρα 16:00 έως 20:30 και το Σάββατο 15 Νοεμβρίου, από ώρα 09:00 έως 14:00. Στη διημερίδα θα υπάρχουν πολλά εργαστήρια. Νέες τεχνολογίες και ανθρώπινες σχέσεις Η ΠΙΣΤΗ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ