Είναι κοινή διαπίστωση ότι ένα τραπεζικό σύστημα που είναι αποδοτικό και διαθέτει

Transcript

1 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 17 ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΙΙ ΣΤΟ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙA Tου Δρα Δημήτρη Μ. Μυλωνά 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι κοινή διαπίστωση ότι ένα τραπεζικό σύστημα που είναι αποδοτικό και διαθέτει ισχυρή κεφαλαιακή βάση αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη διατήρηση της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα και την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από δυσμενείς εξελίξεις του οικονομικού περιβάλλοντος. Η εφαρμογή του Συμφώνου της Επιτροπής της Βασιλείας ΙΙ αποβλέπει στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της τραπεζικής εποπτείας για τη διασφάλιση της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα της οικονομίας. Η θέσπιση από το νόμο εποπτείας των τραπεζών αποσκοπεί στη διασφάλιση της λειτουργικής ικανότητας του πιστωτικού συστήματος, τη σταθερότητα και αποτελεσματικότητά του, αλλά και στην προστασία των δανειστών των τραπεζών α- πό πιθανές ζημιές. Μέσω της άσκησης εποπτείας επιδιώκεται περαιτέρω η χάραξη των κατευθύνσεων της πιστωτικής λειτουργίας, η στήριξη της γενικής οικονομικής πολιτικής της εκάστοτε κυβέρνησης και η διασφάλιση της σταθερότητας του γενικού επιπέδου τιμών. 2. Η ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ Hθεωρητική δικαιολόγηση της εποπτείας συνδέεται πρώτα με το επιχείρημα της αποτυχίας των αγορών. Η τελευταία μπορεί να οφείλεται σε τρεις κυρίως παράγοντες: στη μονοπωλιακή ή ολιγοπωλιακή δομή, στη σημασία των εξωτερικών οικονομιών και στην ασυμμετρία πληροφόρησης μεταξύ αγοραστών και πωλητών. Κατά δεύτερο λόγο, κάνοντας μια ιστορική ανασκόπηση, παρατηρούμε ότι το τραπεζικό σύστημα έχει προσελκύσει έντονη ελεγκτική παρουσία καθώς στα πλαίσια της ελεύθερης οικονομίας οι τράπεζες εξαρτώνται απόλυτα από την εμπιστοσύνη του κοινού στη διαχείριση του χαρτοφυλακίου δανείων και τίτλων. Άρα ο εποπτικός έλεγχος κρίνεται σημαντικός προ- O Δημήτρης Mυλωνάς είναι Oικονομολόγος - Nομικός - Λογιστής A Tάξης.

2 18 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH κειμένου να εξασφαλιστεί αυτή η εμπιστοσύνη. Επιπλέον, οι τράπεζες εποπτεύονται, γιατί μια ενδεχόμενη κατάρρευση του πιστωτικού συστήματος θα προκαλούσε αρνητικές εξωτερικές οικονομίες και σοβαρές συνέπειες στους αποταμιευτές (Προβόπουλος, Γκόρτσος, 2004). Η τραπεζική εποπτεία κρίνεται επιβεβλημένη και για τον ακόλουθο λόγο. Σε συνθήκες έντονης κρίσης μόνο οι οικονομικές αρχές ενός κράτους, όπως η Κυβέρνηση ή η Κεντρική Τράπεζα, μπορούν να εγγυηθούν την ομαλή συνέχιση της λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος. Όλες οι κυβερνήσεις επιθυμούν να περιορίσουν όσο το δυνατό περισσότερο το κόστος παρέμβασης σε περιόδους κρίσης. Επομένως, είναι προτιμότερο να προλαμβάνουν, παρά να θεραπεύουν το πρόβλημα, θεσπίζοντας κανόνες προληπτικής εποπτείας σε ομαλές περιόδους. Το ισχυρότερο επιχείρημα σε θεωρητική και πρακτική βάση που θεμελιώνει την ανάγκη άσκησης εποπτείας στις τράπεζες συνδέεται με την ασυμμετρία πληροφόρησης. Η αδυναμία των αποταμιευτών να γνωρίζουν με πληρότητα την ποιότητα του επενδυτικού χαρτοφυλακίου των τραπεζών, μπορεί να ωθήσει σε επιλογές που δεν είναι πάντα κοινωνικά άριστες. Οι τελευταίοι ενδέχεται να ακολουθήσουν στρατηγικές ανάληψης κινδύνων τολμηρότερες και όχι τόσο συνετές. Έτσι δημιουργείται το φαινόμενο του ηθικού κινδύνου. Ο ηθικός κίνδυνος γίνεται μεγαλύτερος όταν πρόκειται για τραπεζικά ι- δρύματα μεγάλου μεγέθους, μολονότι επικρατεί η λανθασμένη εντύπωση ότι οι μεγάλες είναι αδύνατο να καταρρεύσουν επειδή είναι πολύ ισχυρές ή επειδή οι νομισματικές αρχές θα αναλάβουν το ρόλο του δανειστή ύστατης προσφυγής αν παρουσιαστεί ανάγκη (Κιμισκίδης, 2007). Οι κανόνες που θεσπίζονται μέσα από αυτές τις διαδικασίες όμως πρέπει να κατοχυρώνουν την ασφάλεια του πιστωτικού τομέα, χωρίς να συμπιέζουν υπέρμετρα την λειτουργία και την αποτελεσματικότητά του.τη χρυσή τομή μεταξύ ασφάλειας και αποτελεσματικότητας του τραπεζικού συστήματος διασφαλίζουν οι κανόνες που ενισχύουν τη διαφάνεια επιλογών, επιδόσεων και εταιρικής διακυβέρνησης των τραπεζών. Η διαφάνεια αυτή επιτρέπει τη διάχυση πληροφοριών, προάγοντας έτσι τη σταθερότητα του πιστωτικού περιβάλλοντος. Στην Ελλάδα η εποπτεία ασκείται πλέον κυριαρχικά, με βάση τις διατάξεις του Ν.2548/97, από την Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία είχε υποκαταστήσει ήδη από το 1982 τη Νομισματική Επιτροπή σε όλες τις αρμοδιότητες της. Διακρίνεται σε εποπτεία κατά την ίδρυση και εγκατάσταση ενός πιστωτικού ιδρύματος στην Ελλάδα και σε εποπτεία κατά τη λειτουργία του πιστωτικού ιδρύματος. Η πρώτη μορφή εποπτείας αφορά: Τον προσδιορισμό του απαιτούμενου ελαχίστου ορίου κεφαλαίου για την ίδρυση κάθε τραπεζικής ανώνυμης εταιρείας ή πιστωτικού συνεταιρισμού. Τον έλεγχο της τήρησης των νόμιμων προϋποθέσεων χορήγησης άδειας λειτουργίας πιστωτικού ιδρύματος και τη θέσπιση σχετικών όρων. Τη χορήγηση άδειας λειτουργίας πιστωτικού ιδρύματος στα πλαίσια ευρείας διακριτικής ευχέρειας της Τράπεζας της Ελλάδος. Την ανάκληση άδειας. Την ίδρυση υποκαταστημάτων τραπεζών. Τις ειδικές συμμετοχές προσώπων σε πιστωτικά ιδρύματα. Η δεύτερη μορφή εποπτείας αφορά: Τον έλεγχο της φερεγγυότητας, ρευστότητας, κεφαλαιακής επάρκειας και της συγκέντρωσης κινδύνων των πιστωτικών ιδρυμάτων που εδρεύουν στην Ελλάδα, με τον καθορισμό αντίστοιχων συντελεστών.

3 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 19 Την οριοθέτηση και τον έλεγχο της άσκησης γενικά της τραπεζικής δραστηριότητας και ειδικά της πιστωτικής λειτουργίας. Την εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων σε ενοποιημένη βάση. Την επιβολή κυρώσεων για παραβάσεις που πραγματοποιούνται. Με την έναρξη της λειτουργίας της Ευρωζώνης, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα α- πέκτησε μεν την αρμοδιότητα άσκησης της ενιαίας Νομισματικής Πολιτικής αλλά δε συνέβη το ίδιο και με την άσκηση προληπτικής εποπτείας στα κοινοτικά πιστωτικά ιδρύματα. Η εποπτεία των τραπεζών ασκείται από τις εθνικές αρμόδιες αρχές, οι οποίες σε ο- ρισμένες χώρες, όπως στην Ελλάδα, είναι η Κεντρική Τράπεζα και σε άλλες χώρες οι α- νεξάρτητες διοικητικές αρχές. Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών περιορίζεται στη συμβολή της ομαλής άσκησης εκ μέρους των αρμοδίων εθνικών αρχών των πολιτικών που αφορούν στην προληπτική εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων και τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Παράλληλα, η άσκηση εποπτείας γίνεται από τις αρμόδιες αρχές βάσει εναρμονισμένων κανόνων οι οποίοι περιλαμβάνονται σε μια σειρά κοινοτικών Οδηγιών, που ενσωματώνονται στη νομοθεσία των κρατών μελών και αποτελούν εθνικό δίκαιο. Η ενσωμάτωση μάλιστα των Οδηγιών αυτών αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την ένταξη μιας χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι εξελίξεις στις αγορές επηρέασαν τη σύνταξη συγκεκριμένων κατευθυντήριων γραμμών και οδηγιών. Οι πιο σημαντικές οδηγίες που συνθέτουν το εποπτικό πλαίσιο είναι οι ακόλουθες (Κασκαρέλης, 2004): Η οδηγία για το συντελεστή φερεγγυότητας των πιστωτικών ιδρυμάτων. Η οδηγία για την κεφαλαιακή επάρκεια των επενδυτικών εταιριών και των πιστωτικών ιδρυμάτων, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 98/32/ , ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο και εξειδικεύτηκε με την Πράξη του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος. Η οδηγία σχετικά με την εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων σε ενοποιημένη βάση και το Προεδρικό Διάταγμα 367/94 για την Ελλάδα. Μόνο πέντε από τις δεκαπέντε εθνικές κεντρικές τράπεζες ασκούν την εποπτεία του τραπεζικού συστήματος ιδίω δικαιώματι. Πρόκειται για την Τράπεζα της Ελλάδος, την Τράπεζα της Ισπανίας, την Κεντρική Τράπεζα της Ιρλανδίας, την Τράπεζα Κάτω Χωρών και την Τράπεζα της Πορτογαλίας. Δύο κεντρικές τράπεζες ασκούν την εποπτεία με έμμεσο τρόπο: η Τράπεζα της Ιταλίας μετά από εξουσιοδότηση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Πίστη και την Αποταμίευση (CICR, Comitato Interministeriale per il Credito il Risparmio) και η Τράπεζα της Γαλλίας η οποία διαθέτει τους επιθεωρητές της στην Τραπεζική Επιτροπή (Commission Bancaire), που είναι αρμόδια για την εποπτεία (Κιμισκίδης, 2007). Με την ίδρυση των κεντρικών τραπεζών οι κυβερνήσεις ανέθεταν σε αυτές και την ε- ποπτεία του πιστωτικού συστήματος. Η μεταφορά της εποπτείας από την Κεντρική Τράπεζα σε δημόσιες αυτόνομες αρχές, που άρχισε από τις σκανδιναβικές χώρες, επεκτάθηκε και στο Ηνωμένο Βασίλειο και στο Λουξεμβούργο. Αλλά και σε όσες χώρες υ- φίσταται μια τέτοια κατάσταση, η Κεντρική Τράπεζα μελετά τις εξελίξεις στο πιστωτικό σύστημα και τις χρηματοοικονομικές αγορές, επαγρυπνεί για τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος και συνεργάζεται στενά με το Υπουργείο των Οικονομικών και τις αυτόνομες εποπτικές αρχές. Η εξαγωγή του μοντέλου της συγκεντροποίησης, που λειτουργεί σε βάρος των Κεντρικών Τραπεζών, προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων σε χώρες όπως η Ιρλανδία, η Γερμανία και αλλού (Μυλωνάς, Κιμισκίδης, 2007). Τελικά, η

4 20 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH τάση αυτή ανακόπηκε. Στις δύο τελευταίες χώρες, η Κεντρική Τράπεζα, η οποία δεν α- σκούσε την εποπτεία, ενισχύθηκε, αφού εξασφαλίστηκε η στενή συνεργασία της με τις ε- ποπτικές αρχές. Παρόμοια μικτή εικόνα εμφανίζεται και στα δέκα νέα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στις αρχές του 2004 η κατάσταση άλλαξε στα περισσότερα κράτη. Συγκεκριμένα στην Ελλάδα, η Τράπεζα της Ελλάδας είναι αρμόδια για την εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων, των συνεταιριστικών τραπεζών και των εξής εταιριών του χρηματοπιστωτικού τομέα: χρηματοδοτικής μίσθωσης, πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων, αμοιβαίων εγγυήσεων, ταμείων αντεγγυήσεων, ανταλλακτηρίων συναλλάγματος και διαμεσολάβησης στις διατραπεζικές αγορές. Επίσης, η Τράπεζα της Ελλάδος α- νέλαβε την πληροφόρηση και την προστασία των καταναλωτών τραπεζικών προϊόντων και υπηρεσιών. Κάνοντας αναφορά σε μερικές Ευρωπαϊκές χώρες η κατάσταση που ε- πικρατεί σε αυτές έχει ως εξής (Κασκαρέλης, 2004): Στη Γαλλία την τραπεζική εποπτεία ασκεί η Τραπεζική Επιτροπή της οποίας Πρόεδρος είναι ο Διοικητής της Τράπεζας της Γαλλίας. Η Τράπεζα της Γαλλίας διαθέτει στην Επιτροπή επιθεωρητές που διενεργούν τους ελέγχους. Στην Αυστρία η τραπεζική εποπτεία μεταφέρθηκε από την κεντρική τράπεζα στην Αρχή Εποπτείας Χρηματοοικονομικών Αγορών, η οποία ελέγχει τις τράπεζες, τις α- σφαλιστικές εταιρίες και τις συναλλαγές επί χρεογράφων. Συγκροτείται η Επιτροπή Χρηματοοικονομικών Αγορών για το συντονισμό των εμπλεκομένων στην εποπτεία αρχών αποτελούμενη από ένα εκπρόσωπο από το Υπουργείο Οικονομικών, από την Αρχή Εποπτείας Χρηματοοικονομικών Αγορών και από την Εθνική Τράπεζα της Αυστρίας, η οποία διατηρεί την επίβλεψη των συστημάτων πληρωμών και το δικαίωμα εισήγησης για το κανονιστικό πλαίσιο της εποπτείας. Στη Γερμανία η εποπτεία ασκείται από 01/05/2002 από την Ομοσπονδιακή Εποπτική Χρηματοοικονομική Αρχή, που ελέγχει τα πιστωτικά ιδρύματα, τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις και την αγορά χρεογράφων. Διαθέτει γραφεία στη Βόννη και τη Φρανκφούρτη και πάνω από 1000 υπαλλήλους. Η Deutsche Bundesbank συνεργάζεται στενά με τη νέα εποπτική αρχή στον τομέα του τραπεζικού ελέγχου αξιολογώντας τα έγγραφα, τις αναφορές και τους ετήσιους λογαριασμούς των εποπτευόμενων ιδρυμάτων. Στο Ηνωμένο Βασίλειο η τραπεζική εποπτεία μεταφέρθηκε το 1998 από την Τράπεζα της Αγγλίας στην Αρχή των Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών, η οποία κατέστη η α- νώτερη αρχή που ενσωμάτωσε το σύνολο των επιμέρους εποπτικών αρχών του Ηνωμένου Βασιλείου( Διεύθυνση Ασφαλιστικών Εταιριών του Υπουργείου Εμπορίου, Αυτορυθμιζόμενοι Οργανισμοί, Οργανισμός Εποπτείας Επενδυτικής Διαχείρισης, Επιτροπή Στεγαστικών Εταιριών, Επιτροπή Συνεταιριστικών Τραπεζών, Αρχή Χρεογράφων και Συμβολαίων Μελλοντικής Εκπλήρωσης, Συμβούλιο Χρεογράφων και Επενδύσεων). Στην Ιταλία, η Τράπεζα της Ιταλίας ασκεί την εποπτεία του πιστωτικού συστήματος και ελέγχει την φερεγγυότητα των εταιριών επενδύσεων και συλλογικών τοποθετήσεων. Κινείται μέσα στα πλαίσια τα οποία θέτει η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Πίστη και την Αποταμίευση. Στο Βέλγιο την 1 η Ιανουαρίου του 2004, συστάθηκε νέα αρχή με το όνομα Τραπεζική, Χρηματοπιστωτική και Ασφαλιστική Επιτροπή για την εποπτεία του τραπεζικού και χρηματοοικονομικού συστήματος και των ασφαλιστικών επιχειρήσεων. Προέκυψε με βάση το Νόμο της , από τη συγχώνευση της Τραπεζικής και Χρηματοπιστωτικής Επιτροπής και του Γραφείου Ελέγχου των Ασφαλειών. Παράλληλα συγκροτήθηκε ένα συντονιστικό όργανο με το όνομα Επιτροπή Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Αυτή συντονίζει την Εθνική Τράπεζα του Βελγίου, η οποία ασκεί την επίβλεψη των συστημά-

5 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 21 των πληρωμών και διακανονισμών και την Τραπεζική, Χρηματοπιστωτική και Ασφαλιστική Επιτροπή. Στη Δανία η Χρηματοπιστωτική Εποπτική Αρχή, η οποία αναφέρεται στο Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Ναυτιλίας, ασκεί την εποπτεία του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Στην Ισπανία η Τράπεζα της Ισπανίας εποπτεύει τις τράπεζες, τη διατραπεζική αγορά και τις αγορές συναλλάγματος και χρεογράφων. Στο Λουξεμβούργο το 1998 η εποπτεία αποσπάσθηκε από την κεντρική τράπεζα και δημιουργήθηκε η Επιτροπή Εποπτείας του Χρηματοοικονομικού Τομέα η οποία ενσωμάτωσε και την Επιτροπή Χρηματιστηρίου. Η Επιτροπή Εποπτείας του Χρηματοοικονομικού Τομέα ασκεί εποπτεία στα πιστωτικά ιδρύματα, τις επενδυτικές εταιρίες, τους οργανισμούς συλλογικών τοποθετήσεων, τις εταιρίες παροχής συμβουλών για χρηματοοικονομικές συναλλαγές, το χρηματιστήριο και τους μεσολαβητές και διαμορφωτές της αγοράς. Σημαντικό εποπτικό ρόλο διαδραματίζει και η Επιτροπή Τραπεζικής Εποπτείας, η ο- ποία ιδρύθηκε από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ) τον Ιούνιο του 1999, αναλαμβάνοντας τις αρμοδιότητες της Υποεπιτροπής Τραπεζικής Εποπτείας που λειτουργούσε στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ιδρύματος. Αποτελείται από υψηλόβαθμα στελέχη των εθνικών εποπτικών αρχών. 3.Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΙΙ 3.1 ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ Η Επιτροπή της Βασιλείας (The Basil Committee of Banking Supervision) ιδρύθηκε από τους διοικητές των κεντρικών τραπεζών της ομάδας των δέκα χωρών στο τέλος του 1974, συστάθηκε στην Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) και συνεδριάζει τέσσερις φορές ετησίως. Έχει περίπου εικοσιπέντε τεχνικές ομάδες εργασίας και άλλες υποεπιτροπές που συνεδριάζουν επίσης σε τακτά χρονικά διαστήματα (Basil Committee on Banking Supervision, 2003).Τα μέλη της Επιτροπής προέρχονται από το Βέλγιο, τον Καναδά, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, την Ιαπωνία, το Λουξεμβούργο, τις Κάτω Χώρες, την Ισπανία, τη Σουηδία, την Ελβετία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα μέλη αντιπροσωπεύονται από την κεντρική τράπεζά τους και από την αρχή την αρμόδια για την εποπτεία των τραπεζικών επιχειρήσεων, όπου αυτή δεν είναι η Κεντρική Τράπεζα. Η Επιτροπή δεν έχει επίσημη υπερεθνική εποπτική αρμοδιότητα και τα συμπεράσματα και οι αποφάσεις της δεν έχουν νομοθετική ισχύ. Κυρίως, διατυπώνει γενικά εποπτικά πρότυπα και οδηγίες και συστήνει τις καλύτερες πρακτικές, με την προσδοκία ότι οι μεμονωμένες εθνικές αρχές θα λάβουν τα κατάλληλα μέτρα, για να τις ε- φαρμόσουν μέσα από λεπτομερείς ρυθμίσεις, νομοθετικές ή άλλες, σύμφωνες με τα εθνικά συστήματά τους. Με αυτόν το τρόπο, η Επιτροπή ενθαρρύνει τη σύγκλιση προς τις κοινές προσεγγίσεις και τα κοινά πρότυπα, χωρίς όμως να επιβάλλει τη λεπτομερή εναρμόνιση των εποπτικών τεχνικών των κρατών μελών. Επιπλέον, η Επιτροπή υποβάλλει έκθεση στους διοικητές των κεντρικών τραπεζών της ομάδας των δέκα χωρών ζητώντας τους το πράσινο φως, για να πάρει σημαντικές πρωτοβουλίες. Επίσης, δεδομένου ότι η Επιτροπή αποτελείται και από αντιπροσώπους και από ιδρύματα που δεν είναι κεντρικές τράπεζες, για τις αποφάσεις που παίρνει υ- πάρχει η δέσμευση πολλών εθνικών αρχών εκτός του κλάδου των κεντρικών τραπεζών (Προβόπουλος, Γκόρτσος, 2004). Αυτές οι αποφάσεις καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσμα

6 22 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH οικονομικών ζητημάτων. Σημαντικός στόχος των εργασιών της Επιτροπής ήταν να γεφυρωθούν τα χάσματα στο διεθνές εποπτικό πεδίο με την εφαρμογή δύο βασικών αρχών: την αρχή ότι κανένα ξένο τραπεζικό ίδρυμα δεν πρέπει να αποφεύγει την εποπτεία και ότι η επίβλεψη αυτή πρέπει να είναι επαρκής. Για να πετύχει αυτό, η Επιτροπή έχει εκδώσει μια εκτενή σειρά εγγράφων από το Το 1988, η Επιτροπή αποφάσισε να εισάγει ένα σύστημα κεφαλαιακής μέτρησης, α- ποκαλούμενο το Σύμφωνο της Βασιλείας για την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών. Αυτό το σύστημα προέβλεπε την εφαρμογή μέχρι το τέλος του 1992 ενός πλαισίου μέτρησης του πιστωτικού κινδύνου με έναν ελάχιστο συντελεστή ιδίων κεφαλαίων 8%. Η εφαρμογή του συμφώνου της Βασιλείας για την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών ή για συντομία ο κανόνας του 8%, δηλαδή μια χορήγηση ύψους 100 ευρώ επιβάλλει την ύπαρξη ιδίων κεφαλαίων ύψους 8 ευρώ για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων γεγονότων, δημιούργησε στις τράπεζες την ανάγκη τόσο για αποτελεσματικότερη διαχείριση των διαθεσίμων κεφαλαίων όσο και για την αναζήτηση πηγών αντλήσεως ιδίων κεφαλαίων με χαμηλότερο κόστος. Από το 1988, αυτό το πλαίσιο έχει εισαχθεί σταδιακά όχι μόνο στα κράτη μέλη, αλλά και ουσιαστικά σε όλες τις άλλες χώρες, των οποίων οι τράπεζες δραστηριοποιούνται διεθνώς (Green, 1995). Μετά από τη δημοσίευση του πρώτου κύκλου προτάσεων της Επιτροπής για το νέο πλαίσιο κεφαλαιακής επάρκειας τον Ιούνιο του 1999, μια εκτενής συμβουλευτική διαδικασία τέθηκε σε εφαρμογή σε όλες τις χώρες μέλη και οι προτάσεις κυκλοφόρησαν στις παγκόσμιες εποπτικές αρχές. Η Επιτροπή εξέδωσε στη συνέχεια πρόσθετες προτάσεις τον Ιανουάριο του 2001 και τον Απρίλιο του 2003, καθώς και τρεις Μελέτες Διερεύνησης των Επιπτώσεων σχετικές με τις παραπάνω προτάσεις. Μετά από μακροχρόνια συνεργασία με τις τράπεζες και το βιομηχανικό κλάδο, το αναθεωρημένο πλαίσιο εκδόθηκε στις 26 Ιουνίου Συμπερασματικά, η Επιτροπή Τραπεζικής Εποπτείας της Βασιλείας είναι το κύριο σώμα που ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ των αρχών τραπεζικής εποπτείας και συμβάλει στο σχεδιασμό του γενικού πλαισίου που εφαρμόζεται από τις χώρες της ομάδας των 10 (G 10 countries) και το οποίο βαθμιαία επεκτάθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι α- παιτήσεις κεφαλαίου που υποχρεώνουν τις τράπεζες να διατηρούν ένα επαρκές επίπεδο ιδίων κεφαλαίων σχετικό με τους αναλαμβανόμενους κινδύνους στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και κατά τις διασυνοριακές συναλλαγές, όπως και ο δείκτης φερεγγυότητας είναι από τα προσφιλή θέματα που εξετάζει και επανεξετάζει η ανωτέρω διεθνής ε- πιτροπή (Δούβλης, 2003). Όσο αφορά τα Σύμφωνα της Βασιλείας, τα δύο Σύμφωνα αποτελούν επεξεργασμένα επιστημονικά κείμενα-προτάσεις της Επιτροπής για την τραπεζική εποπτεία. Το τρίτο Συμβουλευτικό Κείμενο της Βασιλείας αναφορικά με το νέο Σύμφωνο περί κεφαλαιακής επάρκειας προηγήθηκε της Συνθήκης της Βασιλείας ΙΙ και προλείανε το έδαφος για την κατανόηση και εφαρμογή της. Σύμφωνα με αυτό, οι βασικές διαφοροποιήσεις που επήλθαν από τη δημοσίευση του Τεχνικού Οδηγού της τρίτης Μελέτης Διερεύνησης των Επιπτώσεων (QIS 3 Technical guidance) τον Οκτώβριο του 2002 αναφορικά με τον 1 ο Πυλώνα, και από τη δημοσίευση του 2 ου Συμβουλευτικού Κειμένου αναφορικά με το 2 ο Πυλώνα προσέγγισαν πολλά θέματα με διαφορετικές μεθόδους (Κιμισκίδης, 2007). Πρέπει να σημειωθεί ότι οι εποπτικές αρχές πρέπει να επιτρέπουν το συμψηφισμό θέσεων σε αξιόγραφα με υψηλή αρνητική συσχέτιση ώστε να αναγνωρίσουν τη βασική τεχνική αντιστάθμισης κινδύνου. Σε αυτή την κατεύθυνση κινήθηκε και η Επιτροπή Βασιλείας με τη Συνθήκη το 1996 επιτρέποντας στα πιστωτικά ιδρύματα να χρησιμοποιούν

7 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 23 εσωτερικά μοντέλα βασισμένα στη Μεθοδολογία της Δυνητικής Ζημιάς για τον υπολογισμό του κινδύνου της αγοράς του εμπορικού τους χαρτοφυλακίου και των συνεπαγόμενων κεφαλαιακών απαιτήσεων. Η συνθήκη αυτή έγινε νόμος στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες των Ιούνιο του 1998, εμώ στην Ελλάδα ψηφίστηκε με το Νόμο 2937/ Στη δεκαετία του 1990 εμφανίστηκαν περιπτώσεις καταστροφικών ζημιών σε πιστωτικά ιδρύματα εξαιτίας κινδύνων που δεν προέρχονταν ούτε από αθέτηση εκπλήρωσης υποχρέωσης από αντισυμβαλλόμενο ούτε από μεγάλη μεταβλητότητα παραγόντων α- γοράς, αλλά από ατέλειες του πλαισίου λειτουργίας τους. Με κορυφαία παραδείγματα την πτώχευση της άλλοτε κραταιάς Βρετανικής Τράπεζας Barings το 1995 και το σκάνδαλο της BCCI το 1991, γεννήθηκε η ανάγκη διαχείρισης του κινδύνου, οι επιπτώσεις του οποίου έκαναν την εμφάνισή τους στο Χρηματοπιστωτικό Τομέα : το Λειτουργικό Κίνδυνο (Operational Risk) δηλ. προβλήματα σε τεχνικά συστήματα υποστήριξης, ανθρώπινα λάθη, φυσικές καταστροφές ή παράνομες πράξεις. Η αρχική Συμφωνία της Βασιλείας συμπληρώθηκε με την ενσωμάτωση των κινδύνων αγοράς (Ιανουάριος 1996) και εμπλουτίστηκε περαιτέρω με την εισαγωγή εναλλακτικών μεθόδων μέτρησης των εν λόγω κινδύνων (Μυλωνάς, Κιμισκίδης, 2007) Η εισαγωγή της Βασιλείας Ι επηρέασε άμεσα τη συμπεριφορά των πιστωτικών ιδρυμάτων. Συγκεκριμένα, η εφαρμογή συντελεστών στάθμισης κινδύνου σε διαφορετικές κατηγορίες στοιχείων του ενεργητικού οδήγησε τα πιστωτικά ιδρύματα να αναζητούν, αφενός περιουσιακά στοιχεία υψηλότερου ή χαμηλότερου κινδύνου και αφετέρου, μεθόδους αποφυγής κεφαλαιακών απαιτήσεων. Ως παραδείγματα αυτής της συμπεριφοράς μπορούν να αναφερθούν: Η ενίσχυση του ενδιαφέροντος των πιστωτικών ιδρυμάτων για την αγορά στεγαστικών δανείων (η μοναδική κατηγορία εμπορικών δανείων με συντελεστή στάθμισης πιστωτικού κινδύνου χαμηλότερο του 100%) Η αναζήτηση εταιρικού χρέους χαμηλής πιστωτικής ποιότητας (όπου η απόδοση είναι υψηλότερη αλλά η κεφαλαιακή απαίτηση είναι η ίδια με αυτή του χρέους υψηλής πιστωτικής ποιότητας) Η παροχή δανείων προς χαμηλής πιστωτικής ποιότητας πιστωτικά ιδρύματα και κράτη του ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανασυγκρότησης), ό- πως η Τουρκία, όπου η απόδοση είναι υψηλότερη, αλλά η κεφαλαιακή απαίτηση είναι ίδια με αυτή του χρέους των υψηλής πιστωτικής ποιότητας κρατών μελών του ΟΟΣΑ. Η ραγδαία ανάπτυξη της αγοράς των πιστωτικών παραγωγών τα οποία αποτέλεσαν το βασικό μοχλό αποφυγής των κεφαλαιακών απαιτήσεων Η Επιτροπή Βασιλείας αναγνωρίζοντας ότι η Βασιλεία Ι έχει πλέον καταστεί παρωχημένη και ανεπαρκής στην αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων στο χρηματοπιστωτικό χώρο διεθνώς, ξεκίνησε τη διαδικασία διαβούλευσης για την αναθεώρηση της, με τη δημοσιοποίηση του πρώτου Συμβουλευτικού Κειμένου (Ιούνιος του 1999). Τα τρία Συμβουλευτικά Κείμενα (δεύτερο- Ιανουάριος 2001, τρίτο Απρίλιος 2003), οι τέσσερις Ποσοτικές Μελέτες Επίπτωσης, καθώς και οι δημοσιευμένες μελέτες των συναφών εξειδικευμένων ομάδων εργασίας αποτελούν το πολύπλοκο και εκτενέστατο πλέγμα των νέων προτάσεων αναθεώρησης του εποπτικού πλαισίου της κεφαλαιακής επάρκειας, ευρύτερα γνωστό ως Βασιλεία ΙΙ. Οι νέες προτάσεις βασίζονται σε τρεις αλληλένδετους και συμπληρωματικούς πυλώνες οι οποίοι συμβάλλουν στην ασφάλεια και τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος:

8 24 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Πυλώνας Ι: επιβολή ελάχιστων κεφαλαιακών απαιτήσεων για την κάλυψη των αναλαμβανόμενων κινδύνων. Πυλώνας ΙΙ: εποπτικές διαδικασίες ανασκόπησης και αξιολόγησης της κεφαλαιακής επάρκειας των πιστωτικών ιδρυμάτων. Πυλώνας ΙΙΙ: πειθαρχία της αγοράς μέσω της δημοσιοποίησης στοιχείων σχετικά με τη διάρθρωση των αναλαμβανόμενων κινδύνων και της κεφαλαιακής επάρκειας των πιστωτικών ιδρυμάτων. Βασικοί στόχοι του νέου εποπτικού πλαισίου παραμένουν η προώθηση της ασφάλειας και σταθερότητας του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος και η ενίσχυση των συνθηκών ίσου ανταγωνισμού. Επιπλέον, επιδιωκόμενοι στόχοι αποτελούν η περιεκτικότερη προσέγγιση αντιμετώπισης των αναλαμβανομένων κινδύνων, η καλύτερη ε- ναρμόνιση των κεφαλαιακών απαιτήσεων με τους τραπεζικούς κινδύνους και η εξάλειψη των κινήτρων αποφυγής κεφαλαιακών απαιτήσεων από τα πιστωτικά ιδρύματα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τον Ιούλιο του 2003 το τρίτο συμβουλευτικό κείμενο εργασίας σχετικά με την αναθεώρηση του πλαισίου κεφαλαιακής επάρκειας των πιστωτικών ιδρυμάτων και των Εταιριών Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών (ΕΠΕΥ) το οποίο εναρμονίζεται σε σημαντικό βαθμό με το νέο πλαίσιο προτάσεων της Επιτροπής Βασιλείας. Ένας από τους βασικότερους στόχους της Βασιλείας Ι ήταν η δημιουργία συνθηκών ίσου ανταγωνισμού μεταξύ των πιστωτικών ιδρυμάτων λόγω των διαφορετικών εποπτικών καθεστώτων που ίσχυαν διεθνώς. Για το λόγο αυτό επέβαλε, σε μεγάλο βαθμό, ο- μοιόμορφους κανόνες κεφαλαιακής επάρκειας, για όλα τα πιστωτικά ιδρύματα. Η αναφερόμενη Βασιλεία ΙΙ απομακρύνεται από την ιδέα ότι οι εποπτικοί κανόνες πρέπει να είναι ίδιοι για όλους και αναγνωρίζει ότι όσο πιο εξελιγμένο και αποτελεσματικό είναι έ- να πιστωτικό ίδρυμα στην εκτίμηση και διαχείριση των αναλαμβανόμενων κινδύνων, τόσο λιγότερο κεφάλαιο θα πρέπει να διακρατά για μια συγκεκριμένη δραστηριότητα. Από εποπτικής άποψης το κεφάλαιο αποτελεί την τελευταία γραμμή άμυνας του πιστωτικού ιδρύματος για την απορρόφηση των ενδεχόμενων ζημιών όταν τα διάφορα α- ποθεματικά έχουν εξαντληθεί και η διαχείριση κινδύνων είναι ανεπαρκής. Ωστόσο, σε περίπτωση εξάντλησης του κεφαλαίου το πιστωτικό ίδρυμα είναι πιθανό να οδηγηθεί σε πτώχευση υποχρεώνοντας τα συστήματα εγγύησης καταθέσεων και τους φορολογούμενους πολίτες να επωμιστούν το βάρος της αποζημίωσης των καταθετών. Ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο για τους μετόχους ενός πιστωτικού ιδρύματος αποτελεί η αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων, η οποία συνίσταται από το επίπεδο των κερδών και την κεφαλαιακή βάση που απαιτείται για την επίτευξη των κερδών αυτών. Αυτό είναι το κομβικό σημείο όπου οι κανόνες της κεφαλαιακής επάρκειας επηρεάζουν άμεσα τη διαδικασία λήψης αποφάσεων καθορίζοντας το ελάχιστο ύψος του ασχολούμενου κεφαλαίου και συνεπώς την αποδοτικότητα του. Επομένως, μεταβάλλοντας τους κανόνες επάρκειας μεταβάλλεται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό η επιχειρηματική συμπεριφορά των πιστωτικών ιδρυμάτων. Είναι φανερό ότι οι εποπτικά καθοριζόμενες κεφαλαιακές απαιτήσεις συμβάλλουν στη διαμόρφωση του επιχειρηματικού μίγματος του πιστωτικού ιδρύματος καθιστώντας κάποιες επιχειρηματικές δραστηριότητες ελκυστικότερες από κάποιες άλλες. Οι νέες προτάσεις αναμένεται να ωθήσουν τα πιστωτικά ιδρύματα σε ενεργότερη και αποτελεσματικότερη διαχείριση της κεφαλαιακής τους βάσης, στην υ- λοποίηση προγραμμάτων μακροπρόθεσμου σχεδιασμού των κεφαλαιακών αναγκών τους και στη χρήση της σταθμισμένης ανάλογα με τον κίνδυνο απόδοσης του εποπτικού / οικονομικού κεφαλαίου ως βασικού εργαλείου λήψης επενδυτικών αποφάσεων.

9 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH ΠΥΛΩΝΑΣ Ι : ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΥΨΗ ΤΩΝ ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Χαρακτηριστικό των νέων προτάσεων για τον υπολογισμό των κεφαλαιακών απαιτήσεων είναι η υιοθέτηση πολλαπλών προσεγγίσεων, οι οποίες παρουσιάζουν αυξανόμενο βαθμό πολυπλοκότητας και ευαισθησίας στον αναλαμβανόμενο κίνδυνο. Όσο α- φορά τον πιστωτικό κίνδυνο, η Επιτροπή Βασιλείας προτείνει δύο προσεγγίσεις υπολογισμού των κεφαλαίων που ένα πιστωτικό ίδρυμα πρέπει να διακρατεί για εποπτικούς σκοπούς : την Τυποποιημένη (Standardized Approach) και των Εσωτερικών Συστημάτων Διαβάθμισης (Internal Ratings Based Approach) η οποία αποτελείται από την Θεμελιώδη προσέγγιση ( Foundation Approach) και την Εξελιγμένη προσέγγιση (Advanced Approach). Επιπλέον η Επιτροπή Βασιλείας εισάγει τον υπολογισμό ελαχίστων κεφαλαιακών απαιτήσεων έναντι του λειτουργικού κινδύνου προτείνοντας τρεις εξελικτικές προσεγγίσεις: του Βασικού Δείκτη (Basic Indicator Approach), την Τυποποιημένη (Standardized Approach) και των Εξελιγμένων Μεθόδων Μέτρησης (Advanced Measurement Approach) ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ- ΤΥΠΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ (STANDARDISED APPROACH) Η Τυποποιημένη προσέγγιση η οποία είναι η απλούστερη από τις μεθοδολογίες υ- πολογισμού των κεφαλαιακών απαιτήσεων, αποτελεί ουσιαστικά βελτίωση της ισχύουσας, αντανακλώντας με μεγαλύτερη ακρίβεια τις μεταβολές του πιστωτικού κινδύνου. Σε αντίθεση με το ισχύον καθεστώς, όπου το βασικό κριτήριο καθορισμού των συντελεστών στάθμισης πιστωτικού κινδύνου είναι η διάκριση μεταξύ των χωρών μελών και μη του ΟΟΣΑ, στο προτεινόμενο πλαίσιο οι εν λόγω συντελεστές προσδιορίζονται με τη χρήση των εκτιμήσεων της πιστοληπτικής ικανότητας των αντισυμβαλλόμενων από ε- ξωτερικούς οίκους αξιολόγησης.τα πιστωτικά ιδρύματα μέσω της χρήσης φάσματος τεχνικών μείωσης κινδύνου είναι σε θέση να περιορίζουν τις κεφαλαιακές απαιτήσεις τους έναντι του πιστωτικού κινδύνου.τα κυριότερα σημεία της Τυποποιημένης Προσέγγισης είναι τα εξής (Χαραλαμπίδης, 2001): 1. Η στάθμιση των απαιτήσεων ενός πιστωτικού ιδρύματος εξαρτάται από τη φύση του αντισυμβαλλόμενου/ εκδότη (Κράτος, Πιστωτικό Ίδρυμα, εταιρεία) το είδος της α- παίτησης(στεγαστικό, καταναλωτικό δάνειο, ομόλογο) και την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας του οφειλέτη/ εκδότη από εξωτερικούς οίκους αξιολόγησης. Οι εξωτερικές αξιολογήσεις θα πρέπει να πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια και θα υπόκεινται στον έλεγχο των εθνικών εποπτικών αρχών, όπου εναλλακτικά προτείνεται η χρήση δημοσιευμένων στοιχείων από οίκους αξιολόγησης εξαγωγικού ε- μπορίου, οι οποίοι θα πρέπει να έχουν υιοθετήσει τη μεθοδολογία του ΟΟΣΑ για τη στάθμιση πιστοληπτικής ικανότητας των κρατών. 2. Η Επιτροπή Βασιλείας δίνει τη δυνατότητα στις εθνικές εποπτικές αρχές να αποφασίσουν για την αντιμετώπιση μιας σειράς θεμάτων (Basel Committee on Banking Supervision, 2004). Οι εθνικές εποπτικές αρχές μπορούν, για παράδειγμα, να αποφασίσουν την ευνοϊκότερη μεταχείριση για τις απαιτήσεις του Πιστωτικού Ιδρύματος έ- ναντι της χώρας όπου εδρεύει και οι οποίες είναι εκφρασμένες και έχουν χρηματοδοτηθεί στο νόμισμα της χώρας αυτής. Ωστόσο, στο θέμα αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει όχι μόνο την ευνοϊκότερη μεταχείριση αλλά και τη διατήρηση του ισχύοντος καθεστώτος στάθμισης με συντελεστή 0%. Για παράδειγμα, παρόλο που οι α-

10 26 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH παιτήσεις έναντι του Ελληνικού Δημοσίου με βάση την προτεινόμενη από την Επιτροπή Βασιλείας αξιολόγηση θα πρέπει να σταθμίζονται με συντελεστή 20%, η Τράπεζα της Ελλάδος θα έχει την ευχέρεια να καθορίζει ότι το χρέος του Ελληνικού Δημοσίου σε ευρώ σταθμίζεται με 0%. Αντίθετα το χρέος του Ελληνικού Δημοσίου σε ξένο νόμισμα θα έχει το συντελεστή στάθμισης που αντιστοιχεί στην αξιολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας, δηλαδή 20% κατά την τρέχουσα περίοδο. Επιπλέον, δίνεται η ευχέρεια στις εθνικές εποπτικές αρχές να εφαρμόσουν μια από τις δύο προτεινόμενες επιλογές υπολογισμού κεφαλαιακών απαιτήσεων έναντι Πιστωτικών Ιδρυμάτων και ΕΠΕΥ, η εφαρμογή της οποίας θα είναι υποχρεωτική για ό- λα τα πιστωτικά ιδρύματα της επικράτειάς τους. Η πρώτη επιλογή συνδέει την αξιολόγηση του πιστωτικού ιδρύματος με αυτή της χώρας στην οποία εδρεύει, ενώ η δεύτερη βασίζεται στην ατομική αξιολόγησης του από εξωτερικούς οίκους. 3. Τα δάνεια που είναι πλήρως εξασφαλισμένα με υποθήκες αστικών ακινήτων σταθμίζονται με συντελεστή 35% ενώ εκείνα που είναι εξασφαλισμένα με υποθήκες εμπορικών ακινήτων θα σταθμίζονται 100%. Ωστόσο, κάτω από ιδιαίτερα αυστηρές προϋποθέσεις, παρέχεται η δυνατότητα στάθμισης με συντελεστή 50% σε τμήματα δανείων, τα οποία είναι εξασφαλισμένα με υποθήκες. 4. Η Επιτροπή Βασιλείας αναγνωρίζοντας τη διαφορετική φύση των εργασιών της λιανικής τραπεζικής (εκτός των στεγαστικών δανείων), επιβάλλει χαμηλότερο συντελεστή στάθμισης, 75%, σε σύγκριση με τη δανειοδότηση επιχειρήσεων. Ο τομέας λιανικής τραπεζικής χαρακτηρίζεται από μεγάλο πλήθος δανείων και μικρά υπόλοιπα α- νά δάνειο, επιτυγχάνοντας με αυτό το τρόπο τη διαφοροποίηση του χαρτοφυλακίου και συνεπώς τη μείωση του αναλαμβανόμενου κινδύνου. Στο εποπτικό χαρτοφυλάκιο λιανικής τραπεζικής περιλαμβάνονται δάνεια τα οποία πληρούν τα εξής κριτήρια (Basel Committee on Banking Supervision, 2003): Οι δανειζόμενοι είναι φυσικά πρόσωπα ή μικρές επιχειρήσεις. Το δάνειο μπορεί να είναι ανανεώσιμη πίστωση ή γραμμή πιστωτικών ευχερειών (πιστωτικές κάρτες ή υπεραναλήψεις), καταναλωτικό ή δάνειο προς μικρή επιχείρηση. Το συνολικό πιστωτικό άνοιγμα προς έναν αντισυμβαλλόμενο δεν υπερβαίνει α- φενός το ποσό του 1 εκατ. ευρώ και αφετέρου το 0,2% του συνολικού εποπτικού χαρτοφυλακίου λιανικής τραπεζικής. 5. Το ανασφάλιστο τμήμα των ληξιπρόθεσμων άνω των 90 ημερών απαιτήσεων, μετά α- πό την αφαίρεση των ειδικών προβλέψεων, προτείνεται να σταθμίζεται με συντελεστή 100% και 150%, ανάλογα με το ποσοστό κάλυψης του ληξιπρόθεσμου ποσού α- πό ειδικές προβλέψεις. Κατά τον ίδιο τρόπο οι ληξιπρόθεσμες, άνω των 90 ημερών, απαιτήσεις από στεγαστικά δάνεια θα σταθμίζονται με συντελεστές 50% και 100% αντίστοιχα ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ-ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗΣ Η υιοθέτηση της προσέγγισης των Εσωτερικών Συστημάτων Διαβάθμισης πιστωτικού κινδύνου (ΕΣΔ) αποτελεί το πιο καινοτομικό τμήμα των νέων προτάσεων για την κεφαλαιακή επάρκεια των Πιστωτικών Ιδρυμάτων. Η μεθοδολογία αυτή είναι εξελικτική και κλιμακούμενη και αποτελείται από δύο επιμέρους προσεγγίσεις: την Θεμελιώδη και την Εξελιγμένη. Η προσέγγιση των ΕΣΔ θεμελιώνεται στις εσωτερικές πρακτικές α- ντιμετώπισης του πιστωτικού κινδύνου που χρησιμοποιούνται από ορισμένα Πιστωτικά

11 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 27 Ιδρύματα κατά την εκτίμηση του ύψους του απαιτούμενου οικονομικού κεφαλαίου για την κάλυψη έναντι των κινδύνων που αναλαμβάνουν κατά την άσκηση των δραστηριοτήτων τους. Σε αντίθεση με την Τυποποιημένη Προσέγγιση με τους πέντε συντελεστές στάθμισης (0%, 20%, 50%, 100%, 150%), η προσέγγιση των ΕΣΔ χρησιμοποιεί μια συνεχή συνάρτηση συντελεστών στάθμισης αντανακλώντας όλο το φάσμα της πιστοληπτικής ικανότητας των αντισυμβαλλόμενων και της πιθανότητας αθέτησης υποχρέωσής τους, παρέχοντας συνεπώς ακριβέστερη διαφοροποίηση του πιστωτικού κινδύνου. Κεντρική θέση στην ανάπτυξη της προσέγγισης των ΕΣΔ κατέχει ο εποπτικός ορισμός της αθέτησης υποχρέωσης αντισυμβαλλόμενου. Αθέτηση αντισυμβαλλόμενου θεωρείται ό- τι έχει συμβεί όταν συντρέχουν μια από τις παρακάτω προϋποθέσεις: Ύπαρξη ληξιπρόθεσμης οφειλής μεγαλύτερης των 90 ημερών για οποιαδήποτε από τις βασικές υποχρεώσεις του πελάτη. Υφίστανται ενδείξεις ότι ο οφειλέτης είναι απίθανο να εξοφλήσει πλήρως τις υποχρεώσεις του (κεφάλαιο, τόκους, έξοδα) χωρίς το Πιστωτικό ίδρυμα να καταφύγει σε ε- νεργοποίηση τυχόν εγγυήσεων ή εξασφαλίσεων. Η δομή και συνεπακόλουθα η λειτουργία προσέγγισης των ΕΣΔ βασίζεται σε τέσσερα βασικά στάδια: 1. Ταξινόμηση των στοιχείων του ενεργητικού που συνθέτουν το επενδυτικό χαρτοφυλάκιο των Πιστωτικών Ιδρυμάτων σε πέντε βασικές κατηγορίες: Απαιτήσεις έναντι επιχειρήσεων που συμπεριλαμβάνουν χρηματοδοτήσεις μεγάλων έργων, εμπορευμάτων, φυσικών περιουσιακών στοιχείων, εμπορικών ακινήτων, εμπορικών ακινήτων υψηλού κινδύνου και χρηματοδοτήσεις με εκχώρηση επιχειρηματικών απαιτήσεων. Απαιτήσεις έναντι κρατών Απαιτήσεις έναντι Πιστωτικών Ιδρυμάτων και ΕΠΕΥ Λιανική τραπεζική (στεγαστικά δάνεια, αποδεκτά ανανεώσιμα πιστωτικά ανοίγματα, λοιπά δάνεια λιανικής τραπεζικής, αγορά εκχωρούμενων απαιτήσεων λιανεμπορίου) Συμμετοχές και μετοχές. 2. Για τις ανωτέρω απαιτήσεις τα πιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να παράγουν συγκεκριμένες παραμέτρους πιστωτικού κινδύνου χρησιμοποιώντας είτε τυποποιημένους συντελεστές οι οποίοι θα καθορίζονται από τις εποπτικές αρχές( Θεμελιώδης προσέγγιση) ή δικές τους εκτιμήσεις( Εξελιγμένη προσέγγιση). Οι παράμετροι πιστωτικού κινδύνου είναι οι ακόλουθες: Πιθανότητα αθέτησης υποχρέωσης του αντισυμβαλλόμενου (Probability of Default-PD) Ορίζεται ως η μεγαλύτερη τιμή μεταξύ της πιθανότητας αθέτησης υποχρέωσης του αντισυμβαλλόμενου με χρονικό ορίζοντα ενός έτους και ενός ελαχίστου ορίου 0,03%. Όλα τα πιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να παρέχουν στις εποπτικές αρχές τις εκτιμήσεις τους για την πιθανότητα αθέτησης υποχρέωσης του αντισυμβαλλόμενου για κάθε βαθμίδα αξιολόγησης δανειζόμενου του Εσωτερικού Συστήματος Διαβάθμισης πιστωτικού κινδύνου. Αναμενόμενη ζημία σε περίπτωση αθέτησης της υποχρέωσης του αντισυμβαλλόμενου( Loss Given Default-LGD) Η εν λόγω παράμετρος κινδύνου αντιπροσωπεύει μια εκτίμηση της μέσης αναμενόμενης ζημιάς ανά απαίτηση που θα υποστεί το πιστωτικό ίδρυμα, στην περίπτωση που ο αντισυμβαλλόμενος δεν είναι σε θέση να εκπληρώσει τις συμβατικές του υπο-

12 28 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH χρεώσεις. Η LGD εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά της συναλλαγής καθώς και από τις τεχνικές μείωσης κινδύνου που έχουν χρησιμοποιηθεί. Σύμφωνα με τη Θεμελιώδη προσέγγιση η LGD καθορίζεται από τις εποπτικές και διαφοροποιείται ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της συναλλαγής και τον τύπο της εξασφάλισης. Ως αφετηρία η Επιτροπή Βασιλείας προτείνει την υιοθέτηση τιμής 45% και 75% για την LGD των α- κάλυπτων απαιτήσεων πλήρους και μειωμένης εξασφάλισης αντίστοιχα. Αντίθετα σύμφωνα με την Εξελιγμένη προσέγγιση τα πιστωτικά ιδρύματα έχουν την ευχέρεια να χρησιμοποιήσουν τις δικές τους εκτιμήσεις για το ύψος της LGD που αναλογεί σε κάθε απαίτηση. Εναπομένουσα διάρκεια μέχρι την λήξη των απαιτήσεων (Maturity-M) Όσο μικρότερη/ μεγαλύτερη η εναπομένουσα διάρκεια μέχρι τη λήξη της απαίτησης τόσο μικρότερος/ μεγαλύτερος ο υποκείμενος πιστωτικός της κίνδυνος. Έκθεση έναντι του αντισυμβαλλόμενου σε περίπτωση αθέτησης της υποχρέωσής του (Exposure At Default EAD) Αυτή η παράμετρος κινδύνου προσδιορίζεται από το είδος της απαίτησης και στις περισσότερες περιπτώσεις ισούται με το ονομαστικό ποσό αυτής. Ωστόσο, για τις συγκεκριμένες μορφές εκτός ισολογισμού απαιτήσεων η έκθεση έναντι του αντισυμβαλλόμενου συμπεριλαμβάνει και μια εκτίμηση του μελλοντικού δυνητικού δανεισμού πριν την αθέτηση της υποχρέωσής του. 3. Στη συνέχεια οι προαναφερθείσες παράμετροι πιστωτικού κινδύνου εκτιμώνται ξεχωριστά και ακολούθως εισάγονται ως μεταβλητές στις αντίστοιχες συναρτήσεις για τον υπολογισμό των συντελεστών στάθμισης πιστωτικού κινδύνου και συνεπώς των συναφών κεφαλαιακών απαιτήσεων. Για τον υπολογισμό του σταθμισμένου έναντι του πιστωτικού κινδύνου Ενεργητικού, η κεφαλαιακή απαίτηση κάθε στοιχείου Ενεργητικού, θα πολλαπλασιάζεται διαδοχικά επί την έκθεση σε περίπτωση αθέτησης υποχρέωσης αντισυμβαλλόμενου και επί 1,25 (το αντίστροφο του ελάχιστου δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας 8%). 4. Τα πιστωτικά ιδρύματα για να χρησιμοποιήσουν την προσέγγιση των ΕΣΔ για σκοπούς κεφαλαιακής επάρκειας θα πρέπει κατ ελάχιστο να πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Οι εθνικές εποπτικές αρχές θα είναι επιφορτισμένες με τον έλεγχο της συμμόρφωσης των πιστωτικών ιδρυμάτων προς τις εν λόγω προϋποθέσεις ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΜΕΙΩΣΗΣ ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Οι νέες προτάσεις της Επιτροπής Βασιλείας αναγνωρίζουν ένα ευρύτερο φάσμα τεχνικών μείωσης του πιστωτικού κινδύνου, εφόσον πληρούνται συγκεκριμένες γενικές προϋποθέσεις. Με τη χρήση των τεχνικών αυτών το πιστωτικό ίδρυμα μπορεί να μειώσει τις κεφαλαιακές απαιτήσεις έναντι του πιστωτικού κινδύνου, λαμβάνοντας εξασφαλίσεις ή εγγυήσεις, συνάπτοντας συμφωνίες συμψηφισμού μεταξύ εντός ισολογισμού α- παιτήσεων και υποχρεώσεων και συναλλάσσοντας πιστωτικά παράγωγα (Basel Committee on Banking Supervision, 2003). Οι εξασφαλίσεις αποτελούν τη σημαντικότερη τεχνική μείωσης του πιστωτικού κινδύνου και για αυτό το λόγο καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος των προτάσεων συγκριτικά με τις υπόλοιπες τεχνικές. Οι ελάχιστες προϋποθέσεις για την εποπτική αναγνώριση των εξασφαλίσεων ως στοιχείων μείωσης του πιστωτικού κινδύνου συμπεριλαμβάνουν τη νομική κατοχύρωση της εξασφάλισης, τη χαμηλή συσχέτιση της αξίας της με την απαίτηση την οποία καλύπτει και την ύπαρξη αποτελεσματικών διαδικασιών διαχείρισης κινδύνων (Basel Committee on Banking Supervision, 2003).

13 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 29 Δυο προσεγγίσεις προτείνονται για την εποπτική μεταχείριση των χρηματοοικονομικών εξασφαλίσεων. Σύμφωνα με την Απλή προσέγγιση, το τμήμα των απαιτήσεων το ο- ποίο καλύπτεται από την τρέχουσα αξία των εξασφαλίσεων θα λαμβάνει συντελεστή στάθμισης κινδύνου των εκδοτών των χρηματοοικονομικών εξασφαλίσεων (με ελάχιστο όριο 20%). Επίσης, η εξασφάλιση θα πρέπει να έχει εναπομένουσα διάρκεια ως τη λήξη τουλάχιστον ίση με την αντίστοιχη της απαίτησης και να αποτιμάται τουλάχιστον εξαμηνιαίως. Σύμφωνα με την αναλυτική προσέγγιση, η τρέχουσα αξία της απαίτησης ή της δοθείσας εξασφάλισης ή της συναλλαγματικής ισοτιμίας των δυο, εφόσον αυτές είναι α- ποτιμημένες σε διαφορετικά νομίσματα. Οι συντελεστές προσαρμογής υπολογίζονται με δύο τρόπους (Basel Committee on Banking Supervision, 2003): την τυποποιημένη εποπτική μέθοδο και την εσωτερική μέθοδο εκτίμησης. Το ύψος του συντελεστή προσαρμογής εξαρτάται από τη μορφή της χρηματοοικονομικής εξασφάλισης, τον τύπο της συναλλαγής, τη συχνότητα της αποτίμησης σε τρέχουσες τιμές και της κατάθεσης περιθωρίου ασφαλείας καθώς και το χρονικό ορίζοντα εντός του ο- ποίου η αξία της εξασφάλισης μπορεί να μεταβληθεί. Η Επιτροπή Βασιλείας αναγνωρίζει ως αποδέκτες εξασφαλίσεις κυρίως τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία καθορίζοντας ταυτόχρονα τον τρόπο υπολογισμού της αξίας ρευστοποίησης τους. Τα πιστωτικά ιδρύματα που θα υιοθετήσουν την Τυποποιημένη προσέγγιση θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν είτε την Απλή είτε την Αναλυτική προσέγγιση για την εποπτική μεταχείριση των εξασφαλίσεων. Αντίθετα, τα πιστωτικά ιδρύματα που θα υιοθετήσουν τη Θεμελιώδη προσέγγιση θα πρέπει να εφαρμόσουν υποχρεωτικά Αναλυτική προσέγγιση. Η υιοθέτηση της Θεμελιώδους προσέγγισης παρέχει στα πιστωτικά ιδρύματα το πλεονέκτημα χρησιμοποίησης ευρύτερου φάσματος χρηματοοικονομικών εξασφαλίσεων σε σχέση με την Τυποποιημένη προσέγγιση, καθώς επίσης και συγκεκριμένων μορφών ε- μπράγματων εξασφαλίσεων υπό αυστηρές προϋποθέσεις (Basel Committee on Banking Supervision, 2003) ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ- ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΚΟΥ ΔΕΙΚΤΗ (BASIC INDICATOR APPROACH) H Επιτροπή Βασιλείας ορίζει ως λειτουργικό τον κίνδυνο πραγματοποίησης ζημιών, είτε από ανεπαρκείς ή εσφαλμένες εσωτερικές διαδικασίες, συστήματα ή ανθρώπινο παράγοντα, είτε από εξωτερικά αίτια. Συμπεριλαμβάνεται ο νομικός κίνδυνος ενώ εξαιρούνται οι κίνδυνοι φήμης και στρατηγικής των πιστωτικών ιδρυμάτων. Η Επιτροπή της Βασιλείας προτείνει τρεις εναλλακτικές προσεγγίσεις για τον υπολογισμό των κεφαλαιακών απαιτήσεων έναντι του λειτουργικού κινδύνου, οι οποίες παρουσιάζουν βαθμιαία αυξανόμενη πολυπλοκότητα ενώ αναμένεται να επιφέρουν κλιμακούμενα μικρότερες κεφαλαιακές απαιτήσεις. Όσο αφορά τη προσέγγιση του Βασικού Δείκτη, η κεφαλαιακή απαίτηση έναντι του λειτουργικού κινδύνου προσδιορίζεται ως γινόμενο ενός βασικού δείκτη που αντιπροσωπεύει τη συνολική έκθεση του πιστωτικού ιδρύματος στο λειτουργικό κίνδυνο επί ένα σταθερό συντελεστή α που θα καθοριστεί από τις εποπτικές αρχές. Ως βασικός δείκτης προτείνεται αυτός των μικτών εσόδων (gross income) ενώ η τιμή του συντελεστή α προτείνεται να είναι της τάξης του 15% ΤΥΠΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ( STANDARIZED APPROACH) Η προσέγγιση αυτή αποτελεί μια εξελιγμένη παραλλαγή της προηγούμενης καθώς α- ναγνωρίζει ότι ο λειτουργικός κίνδυνος διαφοροποιείται ανάλογα με τον τομέα επιχει-

14 30 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH ρηματικής δραστηριοποίησης. Οι δραστηριότητες του πιστωτικού ιδρύματος κατανέμονται σε συγκεκριμένους τομείς, εποπτικά καθορισμένους. Η κεφαλαιακή απαίτηση έναντι του λειτουργικού κινδύνου προσδιορίζεται αναλυτικά για κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας ως το γινόμενο του δείκτη που αντιπροσωπεύει την έκθεση του συγκεκριμένου τομέα στο λειτουργικό κίνδυνο επί ένα σταθερό εποπτικά καθορισμένο συντελεστή β. (Πίνακας 1) Ο συντελεστής β σε κάθε τομέα επιχειρηματικής δραστηριότητας αντανακλά τη σχέση των λειτουργικών ζημιών του κλάδου σε σχέση με τον αντίστοιχο δείκτη του πιστωτικού ιδρύματος.το άθροισμα των κεφαλαιακών απαιτήσεων των επιμέρους τομέων δραστηριότητας αποτελεί τη συνολική κεφαλαιακή απαίτηση του πιστωτικού ιδρύματος έ- ναντι του λειτουργικού κινδύνου. Επίσης, για την εφαρμογή της Τυποποιημένης προσέγγισης απαιτείται η εκπλήρωση συγκεκριμένων κριτηρίων. Τέλος, σημειώνεται ότι τα πιστωτικά ιδρύματα μπορούν μετά από έγκριση των εθνικών εποπτικών αρχών να χρησιμοποιήσουν για τον υπολογισμό των κεφαλαιακών απαιτήσεων έναντι του λειτουργικού κινδύνου και την Εναλλακτική Τυποποιημένη Προσέγγιση. Πίνακας 1: Χαρτογράφηση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων Χαρτογράφηση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων Επιχειρηματικός τομέας β Δραστηριότητες Επενδυτική Χρηματοδότηση μεγάλων 18% Τραπεζική επιχειρήσεων Επιχειρηματική τραπεζική Χρηματοδότηση κεντρικών/ τοπικών κυβερνήσεων Επενδυτική τραπεζική Συμβουλευτικές υπηρεσίες Διαπραγμάτευση και 18% Πωλήσεις, market making, Πωλήσεις Διαχείριση ιδίων θέσεων, Διαχείριση διαθεσίμων Παραδοσιακές Λιανική τραπεζική 12% Λιανική τραπεζική Τραπεζικές Διαχείριση περιουσίας ιδιωτών Εργασίες Διαχείριση πιστωτικών καρτών Εμπορική τραπεζική 15% Χρηματοδότηση έργων, Κτηματομεσιτεία, εμπορική χρηματοδότηση, χρηματοδοτική μίσθωση Πληρωμές & διακανονισμοί 18% Υπηρεσίες πελατών Υπηρεσίες πρακτόρευσης 15% Θεματοφυλακή, εταιρική εκπροσώπηση, corporate trust Λοιπές Διαχείριση περιουσιακών 12% Διαχείριση διακεκριμένων εργασίες στοιχείων κεφαλαίων Λιανική χρηματομεσιτεία 12% Λιανική χρηματομεσιτεία

15 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH ΕΞΕΛΙΓΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΜΕΤΡΗΣΗΣ (ADVANCED MEASUREMENT APPROACHES) Η Επιτροπή Βασιλείας αναγνωρίζοντας το εύρος των εσωτερικών μεθοδολογιών που βρίσκονται σε εξέλιξη και επιθυμώντας να ενθαρρύνει την περαιτέρω ανάπτυξή τους αρκείται στον προσδιορισμό των ποιοτικών και ποσοτικών κριτηρίων που πρέπει να πληρούν ώστε να γίνουν εποπτικά αποδεκτές. Η φιλοσοφία της Επιτροπής είναι ότι τα πιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να αναπτύσσουν εσωτερικές μεθοδολογίες βασισμένες σε ιστορικά στοιχεία, οι οποίες εφόσον πληρούν συγκεκριμένα εποπτικά κριτήρια θα πρέπει να επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό των συναφών κεφαλαιακών απαιτήσεων (Basel Committee on Banking Supervision, 2003). Οι Εξελιγμένες Μέθοδοι Μέτρησης περιλαμβάνουν μια σειρά μεθοδολογιών που ταξινομούνται στις Εσωτερικές μεθόδους Μέτρησης, τις Μεθόδους Κατανομής Ζημιών και τις Μεθόδους Καρτών Επιδόσεων ΠΥΛΩΝΑΣ ΙΙ: ΕΠΟΠΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΗΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ Το περιεχόμενο του δεύτερου Πυλώνα αφορά κυρίως την ανάπτυξη μιας συνεπούς διαδικασίας εποπτικής αξιολόγησης της κεφαλαιακής επάρκειας των πιστωτικών ιδρυμάτων διεθνώς. Οι τέσσερις βασικές αρχές που θα παρουσιασθούν αναφέρονται στις ε- ποπτικές, ωστόσο τα πιστωτικά ιδρύματα θα είναι οι τελικοί αποδέκτες των ενεργειών των εποπτικών αρχών από την εφαρμογή του Πυλώνα ΙΙ. Οι τέσσερις βασικές αρχές της εποπτικής διαδικασίας αξιολόγησης είναι οι εξής (Basel Committee on Banking Supervision, 2004): 1. Τα πιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να αναπτύξουν :διαδικασίες εκτίμησης της συνολικής τους κεφαλαιακής επάρκειας σε σχέση με τους αναλαμβανόμενους κινδύνους και το περιβάλλον λειτουργίας τους και στρατηγική για τη διατήρηση του επιπέδου της κεφαλαιακής επάρκειας. 2. Οι εποπτικές αρχές θα πρέπει να εξετάζουν και να αξιολογούν: τις εσωτερικές εκτιμήσεις και στρατηγικές κεφαλαιακής επάρκειας των πιστωτικών ιδρυμάτων και την ικανότητα των πιστωτικών ιδρυμάτων να παρακολουθούν και να διασφαλίζουν τη συμμόρφωση τους με τη διαδικασία υπολογισμού των δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας. Οι εποπτικές αρχές θα πρέπει να προβαίνουν στις κατάλληλες ενέργειες σε περίπτωση που δεν ικανοποιούνται από τα αποτελέσματα των παραπάνω διαδικασιών. 3. Οι εποπτικές αρχές θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να απαιτούν από τα πιστωτικά ιδρύματα να διατηρούν τους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας υψηλότερους από τα ελάχιστα προβλεπόμενα όρια. Οι κεφαλαιακές απαιτήσεις του Πυλώνα Ι αποσκοπούν στην ύπαρξη ενός κατάλληλου κεφαλαιακού αποθέματος ασφαλείας για την α- ντιμετώπιση των αβεβαιοτήτων που επηρεάζουν το σύνολο του τραπεζικού κλάδου. Η Επιτροπή Βασιλείας υποστηρίζει ότι υπάρχει ανάγκη διακράτησης πρόσθετου κεφαλαιακού αποθέματος ασφαλείας, ικανού να αντιμετωπίσει τους ενδεχόμενους ειδικούς κινδύνους και αβεβαιότητες σε ατομική βάση. 4. Οι εποπτικές αρχές θα πρέπει να παρεμβαίνουν εγκαίρως για να αναστείλουν ενδεχόμενη μείωση του υφιστάμενου εποπτικού κεφαλαίου κάτω από τα ελάχιστα επιτρεπτά όρια. Επίσης, θα πρέπει να απαιτούν ταχύτατες επανορθωτικές ενέργειες σε περίπτωση που το κεφάλαιο δε διατηρείται.

16 32 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Τέλος, η Επιτροπή Βασιλείας κρίνει ότι τα θέματα που αναφέρονται στον επιτοκιακό κίνδυνο του επενδυτικού χαρτοφυλακίου, καθώς και στον πιστωτικό και λειτουργικό κίνδυνο, τα οποία δε4ν αντιμετωπίζονται άμεσα από τα πλαίσια του Πυλώνα Ι, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν στα πλαίσια της διαδικασίας εποπτικής αξιολόγησης του Πυλώνα ΙΙ ΠΥΛΩΝΑΣ ΙΙΙ: ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ Ο τρίτος Πυλώνας αναφέρεται στην πειθαρχία της αγοράς μέσω της δημοσιοποίησης στοιχείων και κατά συνέπεια της ενίσχυσης της διαφάνειας. Η Επιτροπή της Βασιλείας θεωρεί ότι τα πιστωτικά ιδρύματα επιβάλλεται να δημοσιοποιούν μεγαλύτερο εύρος πληροφοριών, ώστε να μπορούν οι επενδυτές και οι συμμετέχοντες στην αγορά να κατανοούν και να αξιολογούν καλύτερα τους αναλαμβανόμενους κινδύνους και τις μεθόδους διαχείρισής τους. Έτσι οι αγορές μπορούν να συντελέσουν στην αποτελεσματική εποπτεία του χρηματοπιστωτικού συστήματος, αφού θα απαιτούν για κάθε πιστωτικό ί- δρυμα υψηλότερο ή χαμηλότερο κόστος κεφαλαίων, ανάλογα με το ύψος των αναλαμβανόμενων κινδύνων και τις διαδικασίες και μεθοδολογίες διαχείρισής τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι με την εφαρμογή των νέων προτάσεων η έμφαση στη δημοσιοποίηση στοιχείων μετατοπίζεται από τη λογιστική και χρηματοοικονομική ανάλυση στην ανάλυση των κινδύνων και της κεφαλαιακής επάρκειας των πιστωτικών ιδρυμάτων. Η Επιτροπή Βασιλείας αναγνωρίζει την ανάγκη ύπαρξης ενός πλαισίου δημοσιοποίησης στοιχείων υπό το πρίσμα του Πυλώνα ΙΙΙ, το οποίο δε θα έρχεται σε σύγκρουση με τις απαιτήσεις των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων, που έχουν ευρύτερο πεδίο εφαρμογής. Η δημοσιοποίηση αυτή κρίνεται απαραίτητη, προκειμένου να επιτραπεί σε ένα πιστωτικό ίδρυμα να εφαρμόσει μια συγκεκριμένη μεθοδολογία υπολογισμού των κεφαλαιακών απαιτήσεων του Πυλώνα Ι. Στα πλαίσια της δημοσιοποίησης, τα πιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να σχεδιάσουν και στη συνέχεια να γνωστοποιήσουν την πολιτική δημοσιοποίησης στοιχείων, η οποία θα έχει εγκριθεί προηγουμένως από το Διοικητικό Συμβούλιο τους. Η πολιτική αυτή χρειάζεται να καλύπτει τη στρατηγική και τους στόχους του πιστωτικού ιδρύματος στον τομέα αυτό. Η δημοσιοποίηση ποσοτικών και ποιοτικών στοιχείων είναι αναγκαίο να καλύπτει τους παρακάτω σημαντικούς τομείς: τις γενικές αρχές της εγκεκριμένης από το Διοικητικό Συμβούλιο πολιτικής δημοσιοποίησης στοιχείων, το πεδίο εφαρμογής του ε- ποπτικού πλαισίου, την κεφαλαιακή διάρθρωση, δηλαδή το ύψος, τους τύπους και τα χαρακτηριστικά των συστατικών στοιχείων του εποπτικού κεφαλαίου, την κεφαλαιακή επάρκεια και το ύψος των ανοιγμάτων και την αξιολόγηση των αναλαμβανόμενων κινδύνων. Επισημαίνεται ότι οι νέες απαιτήσεις δημοσιοποίησης περιλαμβάνουν σημαντικές διαφορές από τη συνήθη πρακτική των πιστωτικών ιδρυμάτων. Ο όγκος των στοιχείων προς δημοσιοποίηση είναι σημαντικός και οι παρεχόμενες πληροφορίες σύνθετες. Ακόμη, η δημοσιοποίηση στοιχείων θα πρέπει να γίνει τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο εάν τα στοιχεία που δημοσιεύονται μεταβάλλονται συχνά. Για να μετριάσει το βάρος που συνεπάγεται αυτή η δημοσιοποίηση, η Επιτροπή Βασιλείας προτείνει την εφαρμογή του ε- λέγχου σημαντικότητας, ορίζοντας ότι μια πληροφορία θεωρείται σημαντική εφόσον η παράλειψη ή η εσφαλμένη διατύπωσή της θα μπορούσε να αλλάξει ή να επηρεάσει την εκτίμηση ή την απόφαση του αποδέκτη της. Ο ορισμός αυτός είναι συνεπής με τα Διεθνή και τα πολλά εθνικά Λογιστικά Πρότυπα (Basel Committee on Banking Supervision, 2004).

17 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΙΙ 4.1 Η ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Το ζήτημα της χρηματοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) αποτέλεσε ένα από τα σημεία έντονης κριτικής των αρχικών συμβουλευτικών κειμένων της Επιτροπής Βασιλείας. Η κριτική εστιάζεται στο υψηλό κόστος χρηματοδότησης που συνεπάγεται το νέο Σύμφωνο δεδομένου ότι πρώτον, απουσιάζει η θετική εξωτερική αξιολόγηση στις περισσότερες περιπτώσεις των ΜΜΕ και δεύτερον, η στατιστική εκτίμηση της πιθανότητας αδυναμίας εκπλήρωσης του αντισυμβαλλόμενου είναι ιδιαίτερα υψηλή κάτι που συνεπάγεται υψηλές κεφαλαιακές υποχρεώσεις έναντι των συγκεκριμένων α- νοιγμάτων. Παρά το γεγονός ότι η πιθανότητα αδυναμίας εκπλήρωσης του αντισυμβαλλόμενου (PD) είναι ιδιαίτερα υψηλή, ειδικές έρευνες έδειξαν ότι η υψηλή διασπορά των εν λόγω απαιτήσεων συμβάλλει στη μείωση του πιστωτικού κινδύνου και κατά συνέπεια και του κόστους των ιδίων κεφαλαίων (Garuana, 2003). Λαμβάνοντας υπόψη το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι ΜΜΕ στις οικονομίες των περισσοτέρων χωρών, στην οικονομική ανάπτυξη και την καταπολέμηση της α- νεργίας καθώς και της εξάρτησής τους από την τραπεζική χρηματοδότηση, διαμορφώθηκε ύστερα από πιέσεις ένα ειδικό πλαίσιο για τη στάθμιση των χορηγήσεων έναντι των ΜΜΕ (Χαραλαμπίδης, 2001). Οι συνέπειες του νέου Συμφώνου στη χρηματοδότηση των ΜΜΕ θα πρέπει να διακριθούν ανάλογα με το αν πρόκειται για Εξωτερική χρηματοδότηση (Debt Financing) ή Εσωτερική χρηματοδότηση (Equity Financing) ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Η εσωτερική χρηματοδότηση των ΜΜΕ και ειδικότερα των νεότευκτων επιχειρήσεων θα είναι οπωσδήποτε δυσχερέστερη από το παρελθόν. Η Επιτροπή της Βασιλείας α- ναγνωρίζοντας την υψηλή επικινδυνότητα των εν λόγω ανοιγμάτων διαμόρφωσε ένα ι- διαίτερο αυστηρό πλαίσιο. Προϋπόθεση ενεργοποίησης της ειδικής μεταχείρισης αποτελεί η υπέρβαση του ορίου της ουσιαστικότητας: τα ανοίγματα της συγκεκριμένης κατηγορίας θεωρούνται ουσιαστικά εφόσον αθροιστικά υπερβαίνουν το 10% των ιδίων κεφαλαίων. Προβλέπεται όμως χαμηλότερο όριο της τάξης του 5% εφόσον ο αριθμός των ανοιγμάτων δεν υπερβαίνει το 10.Το σχετικό πλαίσιο αρθρώνεται γύρω από δύο μεθόδους: α) την προσέγγιση αγοράς, β) την προσέγγιση βάσει των παραμέτρων PD/LGD (Basel Committee, 2004). Η πρώτη μέθοδος διακρίνεται σε δύο υπομεθόδους: την α- πλουστευμένη μέθοδο και την μέθοδο των εσωτερικών υποδειγμάτων. Σύμφωνα με την πρώτη υπομέθοδο ο συντελεστής ανέρχεται σε 300% και 400% για τις συμμετοχές που είναι διαπραγματεύσιμες σε αναγνωρισμένα χρηματιστήρια ή όχι, α- ντίστοιχα. Η δεύτερη υπομέθοδος αναγνωρίζει τα εσωτερικά υποδείγματα των τραπεζών για τον υπολογισμό των κεφαλαιακών απαιτήσεων. Πάντως σε αυτή τη μέθοδο τίθενται ελάχιστα όρια των συντελεστών ίσα με 200% για τις συμμετοχές που είναι διαπραγματεύσιμες σε αναγνωρισμένα χρηματιστήρια και 300% για αυτές που δεν είναι. Η μέθοδος της προσέγγισης βάσει των παραμέτρων PD/LGD βασίζεται στη λογική των συστημάτων εσωτερικής αξιολόγησης με κάποιες προσαρμογές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτίθεται να επιτρέψει τη χρήση του ειδικού συντελεστή συσχέτισης για την προσαρμογή των κεφαλαιακών απαιτήσεων στο μέγεθος της εταιρίας και στα ανοίγματα υπό τη μορφή συμμετοχών σε ΜΜΕ (Basel Committee on Banking Supervision, 2004).

18 34 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 4.3. ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Κατά τον υπολογισμό των κεφαλαιακών απαιτήσεων χορηγήσεων προς ΜΜΕ θα γίνει αναφορά σε δύο μεθόδους: την Τυποποιημένη Μέθοδο και τη Μέθοδο των Εσωτερικών Αξιολογήσεων. Η τυποποιημένη μέθοδος διατηρεί τη λογική της υφιστάμενης μεθόδου με την απόδοση προκαθορισμένων συντελεστών στάθμισης κινδύνου. Έτσι, επιτυγχάνει μεγαλύτερη ευαισθησία ως προς τον κίνδυνο, στο μέτρο που οι συντελεστές κινδύνου προσδιορίζονται ανάλογα με τη διαβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας του αντισυμβαλλόμενου ανάλογα με τη σχετική αξιολόγηση από αναγνωρισμένους οίκους διαβάθμισης. Όσο αφορά τη μεταχείριση των ανοιγμάτων προς ΜΜΕ στην τυποποιημένη μέθοδο πρέπει να σημειωθεί ότι αν πληρούνται οι προϋποθέσεις για τη συμπερίληψή τους στην κατηγορία ανοιγμάτων λιανικής τραπεζικής θα σταθμίζονται με συντελεστή κινδύνου 75% αντί για 100% που ισχύει σήμερα (Basel Committee on Banking Supervision, 2004). Ωστόσο παρέχεται ευχέρεια στις τοπικές εποπτικές αρχές για την επιβολή υψηλότερου συντελεστή στάθμισης κινδύνου. Τα κριτήρια συμπερίληψης ενός ανοίγματος στο χαρτοφυλάκιο λιανικής τραπεζικής είναι: Ιδιότητα του πελάτη(φυσικό πρόσωπο ή μικρές επιχειρήσεις), Χαρακτηριστικά προϊόντος, Διασπορά χαρτοφυλακίου και ύψος ανοίγματος.το ύψος του ανοίγματος είναι το σημαντικότερο κριτήριο και δεν πρέπει να υπερβαίνει το 1 εκατομμύριο ευρώ που όμως προσαρμόζεται στον εκάστοτε πληθωρισμό. Το κριτήριο της διασποράς (granularity) αναφέρει ότι κανένα συνολικό άνοιγμα σε έναν αντισυμβαλλόμενο δεν πρέπει να υπερβαίνει το 0,2% του συνολικού χαρτοφυλακίου. Επιπλέον,αποτελεί στο τρίτο συμβουλευτικό κείμενο, απλή ένδειξη επαρκούς διαφοροποίησης και όχι προηγούμενη προϋπόθεση συμπερίληψης στο χαρτοφυλάκιο λιανικής. Στο τρίτο κείμενο διαβούλευσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το εν λόγω κριτήριο δεν τίθεται. Η εξέλιξη αυτή παρέχει τη δυνατότητα στις τράπεζες ανάλογα με τη σύνθεση του χαρτοφυλακίου τους να περιλαμβάνουν αυτά τα ανοίγματα στο χαρτοφυλάκιο λιανικής. Η Επιτροπή Βασιλείας δεν έκανε δεκτό το αίτημα φορέων της αγοράς για τη διαμόρφωση ενδιάμεσου συντελεστή στάθμισης ( μεταξύ 75% και 100%) για τα ανοίγματα προς ΜΜΕ που δεν πληρούν τα κριτήρια να συμπεριληφθούν στο χαρτοφυλάκιο λιανικής τραπεζικής. Η Μέθοδος Εσωτερικών Αξιολογήσεων είναι η μεγάλη καινοτομία που εισήγαγε το νέο Σύμφωνο. Σε αντίθεση με την αδρή και πολλές φορές αυθαίρετη κατάτμηση των συντελεστών στάθμισης κινδύνου της τυποποιημένης μεθόδου, η προσέγγιση των εσωτερικών συστημάτων παρέχει τη δυνατότητα πλήρους εξατομίκευσης του πιστωτικού κινδύνου ανά αντισυμβαλλόμενου. Οι μέθοδοι που προβλέπονται από το Σύμφωνο της Επιτροπής είναι η Θεμελιώδης και η Εξελιγμένη. Για κάθε άνοιγμα οι τράπεζες χρησιμοποιούν συγκεκριμένες παραμέτρους του πιστωτικού κινδύνου που αφορούν: την πιθανότητα αδυναμίας εκπλήρωσης υποχρέωσης αντισυμβαλλόμενου (PD), τη ζημιά σε περίπτωση αδυναμίας εκπλήρωσης υποχρέωσης αντισυμβαλλόμενου (LGD), έκθεση έναντι του αντισυμβαλλόμενου (EAD), εναπομένουσα διάρκεια μέχρι τη λήξη (M). Στην περίπτωση της θεμελιώδους προσέγγισης οι τράπεζες προσδιορίζουν μόνο τη παράμετρο της αδυναμίας υποχρεώσεων (PD) ενώ στην εξελιγμένη προσέγγιση το σύνολο των παραμέτρων. Επισημαίνεται ότι οι μέθοδοι εσωτερικών διαβαθμίσεων δεν α- ποτελούν πλήρη εσωτερικά υποδείγματα υπολογισμού κεφαλαιακών απαιτήσεων γιατί ο συντελεστής συσχέτισης παρέχεται εκ των προτέρων από την ίδια εποπτική αρχή.

19 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 35 Ιδιαίτερη σημασία στη μέθοδο των εσωτερικών αξιολογήσεων έχει ο ορισμός των ΜΜΕ. Σύμφωνα με την Επιτροπή Βασιλείας ως ΜΜΕ θεωρούνται οι επιχειρήσεις με ε- τήσιο κύκλο εργασιών μέχρι 50 εκατομμύρια ευρώ. Όμως, παρέχεται οι εθνικές εποπτικές αρχές έχουν την διακριτική ευχέρεια να αντικαταστήσουν το κριτήριο του ετήσιου κύκλου εργασιών με το κριτήριο του ύψους του ενεργητικού. Με τη μέθοδο των εσωτερικών αξιολογήσεων παρέχονται δύο δυνατότητες μεταχείρισης των ανοιγμάτων προς ΜΜΕ: A. Ως ανοίγματα του χαρτοφυλακίου λιανικής Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει στεγαστικά δάνεια, αποδεκτά ανανεώσιμα πιστωτικά ανοίγματα, λοιπά δάνεια λιανικής τραπεζικής. Τα δάνεια προς ΜΜΕ μπορούν να περιληφθούν στην τελευταία κατηγορία οπότε οι κεφαλαιακές απαιτήσεις θα υ- πολογίζονται βάσει της ειδικής ευνοϊκότερης συνάρτησης που προβλέπεται για τα α- νοίγματα λιανικής τραπεζικής βάσει της προηγμένης μεθόδου. Τα κριτήρια να συμπεριληφθούν στο χαρτοφυλάκιο λιανικής είναι τα ίδια με την τυποποιημένη προσέγγιση αλλά τα εν λόγω ανοίγματα πρέπει να ομαδοποιούνται σε κατηγορίες συναφών χαρακτηριστικών. Σύμφωνα με το τρίτο συμβουλευτικό κείμενο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η μεταχείριση των ανοιγμάτων προς ΜΜΕ ως ανοίγματα λιανικής τραπεζικής προϋποθέτει ότι οι τράπεζες τα αντιμετωπίζουν κατά τρόπο όμοιο με τη μεταχείριση των άλλων ανοιγμάτων λιανικής και διαχρονικά συνεπή. Επιπλέον, αρκετά ανοίγματα χρηματοδότησης κεφαλαίου κίνησης θα μπορούν εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις να περιληφθούν στην κατηγορία αποδεκτών ανανεούμενων πιστωτικών ανοιγμάτων. B. Ως ανοίγματα έναντι επιχειρήσεων Στην περίπτωση αυτή η Επιτροπή Βασιλείας έχει διαμορφώσει ειδικό συντελεστή συσχέτισης για την προσαρμογή των κεφαλαιακών απαιτήσεων στο μέγεθος της εταιρίας(firm size adjustment) ανάλογα με το ύψος του κύκλου των εργασιών, ο οποίος πρέπει να κυμαίνεται από 5 μέχρι 50 εκατ. ευρώ. Η μεταβλητή προσαρμογής στο μέγεθος της εταιρίας επιτρέπει τη μείωση των κεφαλαιακών απαιτήσεων μέχρι 20% για τις επιχειρήσεις με ετήσιο κύκλο εργασιών 5 εκατ. ευρώ. Βασικός λόγος για τη σχετική πρόβλεψη είναι να αποφευχθούν οι έντονες διαφοροποιήσεις στις κεφαλαιακές α- παιτήσεις για ανοίγματα το ύψος των οποίων δεν διαφοροποιείται πολύ (cliff effect). Το συμπέρασμα που συνεπάγεται από τα προηγούμενα είναι ότι το νέο πλαίσιο είναι ιδιαίτερα ευνοϊκό για την εξωτερική χρηματοδότηση των ΜΜΕ. Πρέπει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι οι όποιες επιπτώσεις θα εξαρτηθούν από δύο σημαντικούς παράγοντες : Το πλαίσιο για τις τεχνικές άμβλυνσης του πιστωτικού κινδύνου, όπου βασικό αίτημα αποτελεί η επέκταση της αναγνώρισης των μη χρηματοοικονομικών εξασφαλίσεων Τον ορισμό αθέτησης υποχρεώσεων, όπου σημαντική είναι η ευχέρεια που παρέχεται για τον ορισμό της αθέτησης στην περίπτωση ύπαρξης ληξιπρόθεσμης οφειλής μεγαλύτερης των 180 αντί των 190 ημερών. Το κόστος άντλησης κεφαλαίων μέσω τραπεζικού δανεισμού θα αποτελεί συνάρτηση δύο παραγόντων: του ύψους του δανείου και της μεθόδου υπολογισμού κεφαλαιακών απαιτήσεων που χρησιμοποιεί η τράπεζα. Προβλήματα θα αντιμετωπίσουν: Οι επιχειρήσεις χαμηλής πιστοληπτικής ικανότητας που δεν δύναται να παρέχουν ε- ξασφαλίσεις. * Οι νεότευκτες επιχειρήσεις.

20 36 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Οι επιχειρήσεις που δεν θα ανταποκριθούν στα αιτήματα των τραπεζών για παροχή των πληροφοριών εκείνων που επιτρέπουν την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας και της βιωσιμότητας επιχειρηματικών σχεδίων. Οι επιχειρήσεις που επιθυμούν να χρηματοδοτηθούν εσωτερικά από τις τράπεζες. Οι τράπεζες πρέπει να διασφαλίσουν ότι το εσωτερικό τους σύστημα διακρίνει τα α- νοίγματα προς ΜΜΕ και να επανεξετάσουν τις παραμέτρους του κινδύνου αναφορικά με τα συγκεκριμένα ανοίγματα. Αναγκαία κρίνεται και η ενημέρωση των ΜΜΕ επί του Συμφώνου προκειμένου να κατανοήσουν τις εξελίξεις και να εμπεδώσουν την ανάγκη συνεργασίας και παροχής στοιχείων προς τις τράπεζες. 5. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΙΙ Στις 9 Ιουνίου του 2003 υποβλήθηκε στη Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ νομοσχέδιο αναφορικά με το Νέο Σύμφωνο της Βασιλείας για την Κεφαλαιακή Επάρκεια. Μεταξύ των άλλων. Προβλεπόταν η σύσταση ειδικής επιτροπής με τη συμμετοχή εκπροσώπων του Υπουργείου Οικονομικών, του Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών και του φορέα ασφάλισης καταθέσεων, το έργο της οποίας θα συνίστατο στην προετοιμασία της θέσης των ΗΠΑ και στην εκτίμηση των επιπτώσεων του νέου Συμφώνου. Παράλληλη δράση ανέλαβες και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, εστιάζοντας σε θέματα όπως η επίδραση του Νέου Συμφώνου στις μικρές τράπεζες, η χρηματοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων καθώς και η ενίσχυση των διακυμάνσεων του οικονομικού κύκλου. Προκειμένου, λοιπόν να εφαρμοστεί το νέο Σύμφωνο με επιτυχία απαιτείται διαφάνεια, χάραξη πολιτικής, δέσμευση των κυβερνήσεων και θεσμική εναρμόνιση ώστε το κοινοτικό δίκαιο να καταστεί και εθνικό δίκαιο. Το νέο πλαίσιο της Επιτροπής της Βασιλείας κινείται στη σωστή κατεύθυνση. Η νέα Τυποποιημένη Προσέγγιση, συγκριτικά με την ισχύουσα είναι περιεκτικότερη, ακριβέστερη και πιο ευαίσθητη στις μεταβολές του πιστωτικού κινδύνου παρέχοντας ταυτόχρονα στα πιστωτικά ιδρύματα μεγαλύτερο φάσμα τεχνικών άμβλυνσής του. Ωστόσο, παρουσιάζει σημαντικά περιθώρια βελτίωσης καθώς υπάρχουν εννοιολογικά και τεχνικά θέματα που χρειάζονται περαιτέρω επεξεργασία. Τα πιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να δρομολογήσουν άμεσα τις διαδικασίες σχεδιασμού και εκτίμησης του κόστους εφαρμογής των νέων προτάσεων. Εκτιμάται ότι το κόστος εφαρμογής θα συμπεριλάβει την προσαρμογή των υφιστάμενων ή την ανάπτυξη νέων συστημάτων διοικητικής πληροφόρησης, διαχείρισης κινδύνων και μηχανογραφικής υποστήριξης καθώς και την εκπαίδευση του προσωπικού. Λόγω της αρχιτεκτονικής του εκλεπτυσμένου μοντέλου που προωθεί η Βασιλεία ΙΙ, οι λιγότερο αποτελεσματικές μονάδες κινδυνεύουν να βρεθούν σε υποδεέστερη θέση με αποτέλεσμα να τίθεται υπό αμφισβήτηση η συνέχιση της λειτουργίας τους. Πρέπει,λοιπόν, να δοθεί έμφαση στην αποτελεσματικότητα μέσω της βελτίωσης του MIS και στην καλύτερη παρακολούθηση και διαχείριση του κινδύνου. Σε γενικές γραμμές η Βασιλεία ΙΙ αποσκοπεί στην προαγωγή του ανταγωνισμού και στην ασφάλεια και σταθερότητα του χρηματοοικονομικού συστήματος. Βασικοί στόχοι της αναθεώρησης του υπάρχοντος κανονιστικού πλαισίου είναι η καλύτερη εναρμόνιση των κεφαλαιακών απαιτήσεων με τους τραπεζικούς κινδύνους αποφεύγοντας ταυτόχρονα την υπερβολική πολυπλοκότητα και η μείωση των κινήτρων αποφυγής κεφαλαιακών απαιτήσεων από τα πιστωτικά ιδρύματα. Οι τεχνικές μείωσης του πιστωτικού κιν-