YΠΟΜΝΗΜΑ ΣΕΒΕ ΣΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Transcript

1 Συνάντηση εργασίας ΣΕΒΕ µε τον Υπουργό Ανάπτυξης κ. Χρήστο Φώλια και τους Υφυπουργούς κκ. Βλάχο και Καλαφάτη YΠΟΜΝΗΜΑ ΣΕΒΕ ΣΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Θεσσαλονίκη, Η πορεία του ελληνικού εξαγωγικού εµπορίου και οι προτάσεις του ΣΕΒΕ για ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των εξαγωγικών επιχειρήσεων Η πορεία του ελληνικού εξωτερικού εµπορίου Η ελληνική οικονοµία διέπεται από έντονη εσωστρέφεια, παρά την αξιόλογη αύξηση που παρουσίασαν οι ελληνικές εξαγωγές τα τελευταία έτη, µέσα στο γενικότερο κλίµα µεγέθυνσης του παγκόσµιου εµπορίου. Αναλυτικότερα, το ελληνικό εξωτερικό εµπόριο, έπειτα από µία τετραετία αξιόλογων εξαγωγικών επιδόσεων, από το 2003 έως το 2006, έκτοτε έχει εισέλθει σε µία πορεία κάµψης. Η σηµαντική µείωση του ρυθµού µεγέθυνσης των εξαγωγών που σηµειώθηκε κατά το δηµοσιονοµικό έτος 2007, φαίνεται να συνεχίζεται µε εντονότερους ρυθµούς για το 2008, µε αποτέλεσµα από την αρχή του τρέχοντος έτους να παρατηρείται µείωση της αξίας των εξαγωγών και σε απόλυτες τιµές. Πιο συγκεκριµένα, ο µέσος ετήσιος ρυθµός αύξησης των εξαγωγών το διάστηµα ανήλθε σε 12,5%, το 2007 υποχώρησε σηµαντικά σε 4%, ενώ τα δηµοσιευµένα στοιχεία της ΕΣΥΕ για το πρώτο πεντάµηνο του τρέχοντος έτους δίνουν οριακή πλέον µείωση σε ποσοστό το οποίο υπερβαίνει το 1%. Αναφορικά µε τις επιδόσεις της χώρας µας σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ελλάδα υστερεί ακόµα σηµαντικά έναντι των υπολοίπων ευρωπαϊκών οικονοµιών, καθώς σύµφωνα µε τα τελευταία στοιχεία της Eurostat για το πρώτο πεντάµηνο του 2008, κατέλαβε την 21 η θέση στην εξαγωγική κατάταξη µεταξύ των 27 χωρών- µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την 13 η θέση µεταξύ των 15 χωρών-µελών της Ευρωζώνης. Η κατάταξη αυτή της χώρας µας υποδηλώνει τη φθίνουσα πορεία της ανταγωνιστικότητας, η ενίσχυση της οποίας είναι άµεσα συνδεδεµένη µε την υγιή επιχειρηµατικότητα. Η περιφερειακή διάσταση των ελληνικών εξαγωγών Η κάµψη που εµφανίζουν οι ελληνικές εξαγωγές επαληθεύεται και από σχετική µελέτη που πραγµατοποίησε το Ινστιτούτο Εξαγωγικών Ερευνών και Σπουδών του ΣΕΒΕ, για την ελληνική εξαγωγική δραστηριότητα σε επίπεδο περιφέρειας. Το κρίσιµο συµπέρασµα που προκύπτει από τη µελέτη είναι ότι παρουσιάζονται σηµαντικές ανισότητες σε περιφερειακό επίπεδο στην κρίσιµη παράµετρο της ανταγωνιστικότητας. Πιο συγκεκριµένα προκύπτει ότι ο κύριος όγκος του εξαγωγικού εµπορίου της χώρας, προέρχεται διαχρονικά από τις δύο µεγάλες περιφέρειες, της Αττικής και της Κεντρικής Μακεδονίας, καθώς για το 2007 καλύπτουν τα 2/3 των συνολικών εξαγωγών, ενώ οι υπόλοιπες περιφέρειες

2 διεκδικούν µερίδιο εξαγωγών κάτω από 7% η καθεµία. Αναφορικά µε την πορεία των εξαγωγών στις περιφέρειες της Βορείου Ελλάδος, παρατηρείται µία γενική κάµψη, καθώς στις 2 από τις 3 περιφέρειες για το 2007 σηµειώνεται σηµαντική µείωση των εξαγωγών σε απόλυτες τιµές. Καινοτοµία Ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονοµίας Ειναι γεγονός ότι η Ελλάδα παρουσιάζει χρονική υστέρηση τόσο στη δηµιουργία καινοτοµίας, όσο και στην εφαρµογή νέων καινοτόµων συστηµάτων. Είναι κοινώς αποδεκτό ότι οι επιδόσεις της χώρας µας στο συγκεκριµένο τοµέα είναι αρκετά χαµηλότερες από τον µέσο όρο της ΕΕ. Στο European Innovation Scoreboard 2007, η χώρα µας κατατάσσεται στη κατηγορία catching-up countries µαζί µε χώρες όπως η Μάλτα, η Λιθουανία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Βουλγαρία, η Λετονία και η Ρουµανία. Να σηµειωθεί οτι η κατηγορία στην οποία συγκαταλεγόµαστε, αποτελεί την τέταρτη από τις τέσσερις κατηγορίες της µελέτης. Επιπλέον, σε ό,τι αφορά την ανταγωνιστικότητα τα αποτελέσµατα είναι εξίσου αποθαρρυντικά. Η ετήσια έκθεση του World Economic Forum (WEF) καταρτίζει ετησίως 2 συγκεντρωτικούς δείκτες. Σύµφωνα µε το είκτη Παγκόσµιας Ανταγωνιστικότητας ( ΠΑ), για το 2007 το WEF κατατάσσει την Ελλάδα στην 65 η θέση σε σύνολο 131 οικονοµιών, έχοντας υποχωρήσει κατά 4 θέσεις σε σχέση µε το Επίσης, ο δεύτερος δείκτης, ο οποίος είναι ο είκτης Επιχειρηµατικής Ανταγωνιστικότητας ( ΕΑ), κατατάσσει την Ελλάδα για το ίδιο έτος στην 53 η θέση έναντι της 48 ης που κατείχε το 2006, σε σύνολο 127 οικονοµιών. Η φθίνουσα αυτή πορεία για την ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας, σύµφωνα µε το WEF είναι αποτέλεσµα µίας σειράς αδυναµιών ως προς τους παράγοντες, οι οποίοι λειτουργούν ενισχυτικά για την καινοτοµία, όπως είναι η έρευνα και η τεχνολογική ετοιµότητα. ιαπιστώσεις-προτάσεις Παράγοντας κλειδί για την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών εξαγωγών είναι η παραγωγή νέων ιδεών και καινοτόµων προϊόντων, µε τη χρήση νέων τεχνολογιών και µεθόδων. Η ευαισθητοποίηση των επιχειρήσεων για καθιέρωση τέτοιων µεθόδων είναι ικανή να δηµιουργήσει αφενός ποιοτικότερα προϊόντα, αφετέρου ισχυρές οικονοµίες κλίµακας. Στην κρίσιµη αυτή στιγµή για τις ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις, αναγκαία κρίνεται η οµαλή λειτουργία της εγχώριας αγοράς, διασφαλίζοντας τον θεµιτό και υγιή ανταγωνισµό, προκειµένου να δηµιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες και η δυναµική, που θα επιτρέψουν στις ελληνικές επιχειρήσεις να ασκήσουν επιτυχηµένη εξαγωγική δραστηριότητα. Ακόµη µία κρίσιµη παράµετρος για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων είναι η ανάδειξη του σηµαντικού ρόλου που διαδραµατίζει η έννοια της ποιότητας και πιστοποίησης των ελληνικών προϊόντων. Μέσα στις απαιτούµενες δράσεις για αξιοποίηση και ενίσχυση των εξαγωγικών κλάδων δε µπορούν να παραλειφθούν η παροχή κινήτρων για πιστοποίηση και η προβολή των ελληνικών σηµάτων συµµόρφωσης στο εξωτερικό. Τα αιτήµατα - προτάσεις του ΣΕΒΕ για την ενίσχυση της εξωστρέφειας και διεθνούς ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων συνίστανται στα παρακάτω: 2

3 1. Θέµατα µείζονος σηµασία για τη Θεσ/νίκη Βόρεια Ελλάδα 1.1. Λιµάνι Θεσσαλονίκης Ο ΣΕΒΕ χαιρέτησε µε ικανοποίηση την πολιτική της παραχώρησης του σταθµού εµπορευµατοκιβωτίων (ΣΕΜΠΟ) του λιµανιού Θεσ/νίκης σε ιδιώτη, σηµειώνοντας παράλληλα και τις προϋποθέσεις που θα πρέπει αυτή να διασφαλίζει ώστε να βελτιωθούν σηµαντικά η διακίνηση του εµπορίου εγχώριων προϊόντων, οι εισαγωγές αλλά και το διαµετακοµιστικό εµπόριο. Επιθυµία του ΣΕΒΕ είναι η όλη διαδικασία παραχώρησης της εκµετάλλευσης να ολοκληρωθεί στο µικρότερο δυνατό χρόνο, παράλληλα όµως να προχωρήσει άµεσα ο διάλογος µε τους εργαζόµενους στο λιµάνι και να κλείσουν οι όποιες εκκρεµότητες υφίστανται ώστε να αποκατασταθεί το συντοµότερο δυνατό η οµαλότητα στη λειτουργία του λιµανιού. Είναι σε όλους γνωστό ότι εδώ και οκτώ µήνες οι επιχειρήσεις, εξαγωγικές και εισαγωγικές, υφίστανται ανυπολόγιστες, άµεσες και έµµεσες ζηµίες, από την υπολειτουργία του λιµανιού και οποιαδήποτε καθυστέρηση θα έχει περαιτέρω επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητά τους, σε µια µάλιστα περίοδο έντονης διεθνούς κρίσης. Κρίσιµη θεωρείται επίσης η αντιµετώπιση νέων προκλήσεων και κυρίως των αναπτυξιακών έργων που θα πρέπει να γίνουν στην πόλη ώστε το λιµάνι της Θεσ/νίκης να ενταχθεί λειτουργικά στα σηµαντικά διευρωπαϊκά δίκτυα συνδυασµένων µεταφορών Θεσσαλονίκη: Πόλη Καινοτοµίας Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτοµίας Η Ζώνη Καινοτοµίας Θεσσαλονίκης θα συµβάλλει πολλαπλά στην κατεύθυνση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας και θα συµπαρασύρει και πολλές άλλες επιχειρήσεις να εισάγουν την τεχνολογία στη λειτουργία τους, την παραγωγή και τα προϊόντα. Συνιστά πρωταρχικής σηµασίας ζήτηµα και µπορεί να αποτελέσει ένα ουσιαστικό αναπτυξιακό εργαλείο, µπορεί δε να προσδώσει στην πόλη της Θεσ/νίκης ένα ειδικό συγκριτικό πλεονέκτηµα, µεγάλη προστιθέµενη αξία και µια ταυτότητα ως Πόλη Καινοτοµίας, η οποία θα αναγνωρίζεται και θα αποτελεί σηµείο αναφοράς για κάθε ξένο που συνεργάζεται µε εξαγωγική επιχείρηση της Θεσ/νίκης και της ευρύτερης περιοχής της. Υφίσταται όµως ανάγκη επιτάχυνσης των ρυθµών υλοποίησης του έργου καθώς οποιαδήποτε καθυστέρηση θα στερήσει το όλο εγχείρηµα και τη σηµασία του για την ανάπτυξη της περιοχής από τα οφέλη που θα µπορούσε να έχει. Ιδιαίτερη έµφαση θα πρέπει να δοθεί στην εξωστρέφεια και το διεθνοποιηµένο χαρακτήρα της Ζώνης Καινοτοµίας για την προσέλκυση ξένων καινοτόµων επιχειρήσεων, ερευνητικών κέντρων κ.λ.π. Για το σκοπό αυτό απαιτείται να προβλεφθούν στοχευµένες δράσεις προβολής-προώθησηςmarketing της Ζώνης Καινοτοµίας στο εξωτερικό. 2. Ποιότητα και Πιστοποίηση - ενίσχυση εξωστρέφειας επιχειρήσεων µέσα από την απόκτηση και διατήρηση Σηµάτων Συµµόρφωσης (σήµατα συµµόρφωσης = «διαβατήριο για τις εξαγωγές») 2.1. Η πιστοποίηση της ποιότητας των ελληνικών προϊόντων είναι κρίσιµη παράµετρος για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας τους στις διεθνείς αγορές και κατ επέκταση για την τόνωση της εξαγωγικής δραστηριότητας. Ο ΣΕΒΕ έχει 3

4 κάνει µία σηµαντική προσπάθεια για την ανάδειξη της σηµαντικότητας της έννοιας της ποιότητας, της τυποποίησης-πιστοποίησης, αλλά και του ίδιου του συστήµατος ποιότητας και των σηµάτων συµµόρφωσης στο εξωτερικό. Σε συνέχεια αυτής της προσπάθειας, προτείνουµε την υλοποίηση δράσεων µε στόχο την αναγνώριση και αποδοχή των ελληνικών σηµάτων συµµόρφωσης στο εξωτερικό, καθώς και την υιοθέτηση ειδικής δράσης στο πλαίσιο του ΕΠΑΕ του τύπου «Πιστοποιηθείτε µε σήµατα συµµόρφωσης», µε σκοπό την παροχή κινήτρων προς τους επιχειρηµατίες που δεν έχουν λάβει ακόµη τις απαιτούµενες πιστοποιήσεις, να προχωρήσουν σε ανάλογες διαδικασίες. Επίσης θα πρέπει να καταγραφούν οι ανάγκες των ελληνικών επιχειρήσεων σε εργαστήρια και να χρηµατοδοτηθούν επιλεγµένα εργαστήρια και δράσεις ενηµέρωσης-δηµοσιοποίησης-ευαισθητοποίησης για θέµατα ποιότηταςπιστοποίησης σε όλη την Ελλάδα (roadshows, κ.λ.π.) Πιστοποιήσεις και Ευρωπαϊκά Πρότυπα Σχετικά µε την πιστοποίηση των προϊόντων µε τη σήµανση CE, σηµειώνουµε ότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων απαιτείται η συµµετοχή στη διαδικασία πιστοποίησης εργαστηρίων δοκιµών, τα οποία πρέπει να είναι κοινοποιηµένα από το ΥΠ.ΑΝ. στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην Ελλάδα ο αριθµός αυτών των εργαστηρίων είναι πολύ µικρός και εργαστήρια που έχουν την τεχνική υποδοµή δεν δείχνουν ενδιαφέρον για τη διαδικασία διαπίστευσης και κοινοποίησης λόγω του κόστους, της πολυπλοκότητας της διαδικασίας και της µικρής εγχώριας αγοράς. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις να απευθύνονται σε εργαστήρια του εξωτερικού µε µεγάλο κόστος και παράλληλα στην ελληνική αγορά κυκλοφορούν πληθώρα προϊόντων µε σήµανση CE η εγκυρότητα της οποίας δεν γίνεται να εξακριβωθεί. Ο ΣΕΒΕ προτείνει να δοθούν κίνητρα από το ΥΠ.ΑΝ. σε υφιστάµενα εργαστήρια για να κοινοποιηθούν, αφενός ώστε οι ελληνικές παραγωγικές επιχειρήσεις να είναι πιο ανταγωνιστικές στο εξωτερικό καθώς η σήµανση CE είναι το διαβατήριο των προϊόντων για την Ευρωπαϊκή αγορά, αφετέρου ώστε το κράτος να έχει τη δυνατότητα µέσω ελέγχων να διασφαλίζει στους πολίτες ότι τα προϊόντα µε σήµανση CE πληρούν όντως τις προδιαγραφές που ορίζει η νοµοθεσία για την ασφάλεια από τη χρήση τους Η υιοθέτηση των Ευρωπαϊκών Οδηγιών και Προτύπων γίνεται σήµερα χωρίς ουσιαστική συµµετοχή των παραγωγικών φορέων στη διαδικασία σύνταξης αυτών των Οδηγιών/Προτύπων. Αυτό συνεπάγεται ότι οι Οδηγίες και τα Πρότυπα εντάσσονται στην Ελληνική νοµοθεσία τελεσίδικα, αναγκάζοντας τις ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις είτε να προσαρµοστούν στις απαιτήσεις άλλων χωρών µε πολύ µεγάλο κόστος είτε να τεθούν εκτός αγοράς. Ο ΣΕΒΕ προτείνει την ενηµέρωση σε πρώτο στάδιο των επιχειρήσεων για όποιες επικείµενες αλλαγές και κυρίως τη συµµετοχή των παραγωγικών επιχειρήσεων µέσω του ΣΕΒΕ στη σύνταξη των Ευρωπαϊκών Οδηγιών και Προτύπων. Αυτό µπορεί να διασφαλίσει τουλάχιστον ότι αυτές οι Οδηγίες δε θα αποτελούν τετελεσµένα γεγονότα για τους παραγωγούς και ότι θα έχει ληφθεί υπόψη η διαφοροποίηση που υπάρχει από χώρα σε χώρα σε θέµατα τόσο προδιαγραφών όσο και παραγωγικής διαδικασίας. 4

5 3. Κατάρτιση κοινού προγράµµατος εξαγωγών από τα συναρµόδια Υπουργεία και χρηµατοδότηση περιφερειακών δράσεων εξωστρέφειας και φορέων Ο ΣΕΒΕ ενθαρρύνει και έχει ήδη προτείνει τη συνεργασία των συναρµόδιων υπουργείων (ΥΠΟΙΟ, ΥΠΑΝ, ΥΠΕΞ, ΥΠΑΑΤ) για την κατάρτιση ενός κοινού προγράµµατος εξαγωγών, µε έµφαση στην ενίσχυση της εξωστρέφειας και της ανταγωνιστικότητας, µέσω της χρηµατοδότησης των απαιτούµενων περιφερειακών δράσεων, αλλά και των φορέων, οι οποίοι συνεισφέρουν στην υλοποίηση των δράσεων αυτών. Η εµπειρία, οι ιδέες και η γνώση των φορέων και των στελεχών τους, θα πρέπει να θεωρηθεί ως πνευµατικό κεφάλαιο για τη χώρα και να αξιοποιηθεί στο µέγιστο. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να υπάρχει αξιολόγηση και επιλογή µε βάση διαφανή αξιοκρατικά κριτήρια και διαδικασίες, τόσο για τους φορείς, όσο και για τις δράσεις που υλοποιούν. Ο ΣΕΒΕ, στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας προτείνει την επιχορήγηση των εξαγωγικών φορέων µε βασικό κριτήριο τον αριθµό των ενεργών µελών τους και πιο συγκεκριµένα µε βάση τα ταµειακά ενήµερα µέλη, για συγχρηµατοδοτούµενες δράσεις βάσει ετήσιου σχεδίου δράσης, το οποίο θα κατατίθεται προς έγκριση, ανάλογα µε αυτό του ΟΠΕ και θα είναι συµπληρωµατικό και συνεργαζόµενο µε αυτό. Η προτεινόµενη εισφορά είναι της τάξης των 1000 ανά µέλος. 4. Έλεγχος και εποπτεία της αγοράς Πιστεύουµε ότι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας είναι άµεσα συνυφασµένη µε την υγιή επιχειρηµατικότητα και τον υγιή ανταγωνισµό. Για το λόγο αυτό το Υπουργείο Ανάπτυξης, µέσω των αρµόδιων οργάνων, τα οποία έχει στη διάθεση του, οφείλει να δραστηριοποιηθεί εντονότερα σε ό,τι αφορά τον έλεγχο και την εποπτεία της αγοράς. Στους βασικούς στόχους του ΥΠΑΝ πρέπει να συγκαταλέγεται η οµαλή λειτουργία της αγοράς, η οποία θα διασφαλίζεται από τον θεµιτό και τον υγιή ανταγωνισµό. Η εξοµάλυνση και η ελεύθερη λειτουργία της αγοράς είναι ικανή να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα των µικροµεσαίων ελληνικών επιχειρήσεων και να δώσει περαιτέρω κίνητρα για ανάπτυξη και εξωστρέφεια. Ο ΣΕΒΕ θεωρεί το θέµα µείζονος σηµασίας για την αντιµετώπιση του αθέµιτου, εγχώριου και εισαγόµενου, ανταγωνισµού, την προστασία και ασφάλεια του καταναλωτή και των αξιόπιστων εξαγωγικών επιχειρήσεων, οι οποίες επενδύουν σηµαντικά κεφάλαια σε ποιοτικά, πιστοποιηµένα και σεβόµενα τα δικαιώµατα πνευµατικής και βιοµηχανικής ιδιοκτησίας προϊόντα. Ο ΣΕΒΕ αναµένει την υλοποίηση της δέσµευσης του Υπουργείου Ανάπτυξης για το εθνικό σύστηµα εποπτείας αγοράς, τη βελτίωση των µηχανισµών εποπτείας της αγοράς και τη δηµιουργία της Υπηρεσίας Εποπτείας της Αγοράς (ΥΠΕΑ). Η υπό σύσταση υπηρεσία θα πρέπει να έχει διευρυµένες αρµοδιότητες που να προσιδιάζουν µε αυτές της ΥΠΕΕ (πρώην Σ ΟΕ), επαρκές προσωπικό και χρηµατοδότηση και να συνεργάζεται θεσµικά και συστηµατικά όχι µόνο µε τις άλλες υπηρεσίες του ΥΠΑΝ αλλά και άλλων Υπουργείων όπως π.χ. τις τελωνειακές και φορολογικές αρχές. Μέσα από αυτή τη συνεργασία θα καταστεί αποτελεσµατικός ο έλεγχος και η εποπτεία της αγοράς, µεταξύ άλλων, από εγχώρια και εισαγόµενα προϊόντα, τα οποία δεν τηρούν τις απαιτούµενες ποιοτικές προδιαγραφές, δεν φέρουν τις αναγκαίες πιστοποιήσεις ή αυτές που 5

6 φέρουν είναι ψευδείς και αµφιβόλου πιστότητας ή αποτελούν προϊόντα παραποίησης και αποµίµησης. 5. Προβλήµατα εφαρµογής των νέων διατάξεων του ΚΒΣ (άρθρο 11 Ν. 3670/08) στη διακίνηση οπωρολαχανικών και κρεάτων Η εφαρµογή του άρθρου 11 του Ν. 3670/08 που επέφερε αλλαγές στον ΚΒΣ µε σκοπό της ρύθµισης τον περιορισµό του φαινοµένου των εικονικών συναλλαγών για τα οπωρολαχανικά και τα κρέατα, την πάταξη του αθέµιτου ανταγωνισµού, τη διασφάλιση των συµφερόντων του ηµοσίου και κυρίως την προστασία του καταναλωτή, παρουσιάζει σοβαρά προβλήµατα στην εφαρµογή της. Και αυτό γιατί η ταυτόχρονη διακίνηση ευπαθών προϊόντων από µεγάλο αριθµό αγροτών προς τις οµάδες παραγωγών και τις άλλες επιχειρήσεις παρουσιάζει ιδιαιτερότητες, οι οποίες δεν ελήφθησαν υπόψη κατά την κατάρτιση της επίµαχης διάταξης. Πιο συγκεκριµένα: α) Στις Οµάδες Παραγωγών η διακίνηση των αγροτικών προϊόντων από τους αγρότες στις εγκαταστάσεις της Οµάδας εύλογα γινόταν µε ελτίο Ποσοτικής Παραλαβής χωρίς αξία, αφού ο αγρότης δεν πουλάει στην Οµάδα, αλλά η ίδια στη συνέχεια σε τρίτους. β) Τα ιδιαίτερα ευπαθή προϊόντα όπως η φράουλα αλλάζουν τιµές όχι µόνο ανά ηµέρα αλλά και δύο-τρεις φορές την ηµέρα, καθώς αν δεν πωληθούν άµεσα, µειώνεται η αξία τους. γ) Οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων πραγµατοποιούνται κατά κανόνα χωρίς αξία στο δελτίο αποστολής, καθώς η πώλησή τους και η τιµή αυτής διαµορφώνονται από τους εκάστοτε κανόνες και τις συνθήκες της ξένης αγοράς στην οποία διατίθενται. Ακόµη λοιπόν και αν καταβληθεί προσπάθεια ώστε να αναγραφεί µια κατώτατη τιµή στα δελτία αποστολής εξωτερικού, πώς θα διασφαλιστεί ο εξαγωγέας ότι ο αγοραστής θα πληρώσει στον πωλητή τη διαφορά µεταξύ αναγραφόµενης αξίας και τελικής τιµής πώλησης; δ) Στη ρύθµιση δεν προβλέπεται πώς αντιµετωπίζεται η διακίνηση προϊόντων από τον αγρότη σε αποθήκες-ψυγεία τρίτου προς αποθήκευση οπότε συντάσσονται σχετικά συµφωνητικά και τα δελτία αποστολής εκδίδονται στο όνοµα του αγρότη (ενδοδιακίνηση); Ο ΣΕΒΕ ζητά από το ΥΠΑΝ και τα συναρµόδια Υπουργεία (ΥΠΟΙΟ, ΥΠΑΑΤ) να λάβουν υπόψη τους όλα τα παραπάνω και, µετά από διαβούλευση µε τους επιχειρηµατικούς φορείς, να τροποποιήσουν ανάλογα τη διάταξη ώστε να µην υπάρξουν επιπτώσεις στις επιχειρήσεις του κλάδου των αγροτικών προϊόντων. 6. Έρευνα - Τεχνολογία Καινοτοµία 6.1. Μία εθνική οικονοµία, η οποία επιθυµεί να διαδραµατίζει ενεργό ρόλο σε διεθνές επίπεδο, οφείλει αφενός µεν να παράγει νέες ιδέες, καινοτόµα προϊόντα και σύγχρονες µεθόδους, αφετέρου δε να µετατρέπει αυτούς τους πόρους σε προστιθέµενη αξία και πλούτο. Η ενσωµάτωση της έρευνας, της τεχνολογίας και της καινοτοµίας στη παραγωγική διαδικασία ως παράγοντας ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας, είναι µονόδροµος για να κερδίσουµε το στοίχηµα της κοινωνίας της γνώσης. υστυχώς, η χρονική υστέρηση της Ελλάδας τόσο στη δηµιουργία καινοτοµίας, όσο και στην εφαρµογή νέων καινοτόµων µεθόδων είναι δεδοµένη. Πιο συγκεκριµένα, στο European Innovation Scoreboard 2007, η χώρα µας κατατάσσεται στη κατηγορία catching-up countries µαζί µε χώρες όπως η 6

7 Μάλτα, η Λιθουανία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία, η Πολωνία, η Βουλγαρία, η Λετονία και η Ρουµανία. οι πιο ανταγωνιστικές οικονοµίες είναι εκείνες που επενδύουν στην επιστηµονική έρευνα, την τεχνολογία και την καινοτοµία. Έρευνα-Τεχνολογία-Καινοτοµία αποτελούν το τρίπτυχο που µπορεί να συµβάλλει καθοριστικά στην αύξηση της εξωστρέφειας, µε την προϋπόθεση να έχει κατεύθυνση εξαγωγική προσαρµοσµένη στις ανάγκες της διεθνούς αγοράς, εκµεταλλευόµενη την ήδη υπάρχουσα καινοτοµία σε προϊόντα του εξωτερικού (benchmarking) και βασισµένη σε εφαρµοσµένη έρευνα είτε σε συνεργασία µε πανεπιστηµιακά και άλλα ερευνητικά κέντρα είτε σε ανάπτυξη εσωτερικά από την επιχείρηση. Ο ΣΕΒΕ, στην προσπάθειά του για ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, η οποία είναι άµεσα συνυφασµένη µε την καινοτοµία, προτείνει το σχεδιασµό ειδικών δράσεων για την ευαισθητοποίηση των επιχειρήσεων σε θέµατα καινοτοµίας και την ανάδειξή τους σε κάθε επίπεδο επιχειρηµατικής δράσης ως προϋπόθεση δηµιουργίας καινοτόµων προϊόντων και υπηρεσιών απάνες έρευνας και ανάπτυξης απόκτησης και διατήρησης σηµάτων συµµόρφωσης (θέµα συναρµοδιότητας ΥΠΟΙΟ) Ο ΣΕΒΕ πιστεύει ότι η έκπτωση από τα ακαθάριστα έσοδα των επιχειρήσεων για δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης (άρθρο 31.1.ια Κ.Φ.Ε.) θα πρέπει να διατηρηθεί και να διευρυνθεί. Πιο συγκεκριµένα, λόγω της καθοριστικής σηµασίας της Ε & Τ (εντός και εκτός επιχείρησης) και της πιστοποίησης στην ανάπτυξη της καινοτοµίας, της εξωστρέφειας και διεθνούς ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων και προϊόντων, προτείνονται: α) παράταση του µέτρου και πέραν της : θεωρούµε ότι το µέτρο θα πρέπει να έχει µακροχρόνια διάρκεια, τουλάχιστον µέχρι το 2013 για να µπορούν οι επιχειρήσεις να προχωρήσουν σε µακροπρόθεσµο στρατηγικό σχεδιασµό β) κατάργηση της προϋπόθεσης για την έκπτωση από τα καθαρά κέρδη οι εν λόγω δαπάνες να υπερβαίνουν µέσα στη χρήση, το µέσο όρο των αντίστοιχων δαπανών που πραγµατοποιήθηκαν τις δύο προηγούµενες χρήσεις για την αφαίρεση από τα καθαρά κέρδη επιπλέον ποσοστού πενήντα τοις εκατό (50%) των δαπανών αυτών που πραγµατοποιήθηκαν στη χρήση. Η ενίσχυση της έρευνας δεν πρέπει να γίνεται µόνο αν αυτή υπερβαίνει το µέσο όρο των δύο προηγούµενων ετών. γ) διεύρυνση της έννοιας των δαπανών έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης ώστε σε αυτές να συµπεριληφθούν άυλες δαπάνες όπως: Απόκτηση και διατήρηση σηµάτων συµµόρφωσης: οι δαπάνες απόκτησης και διατήρησης σηµάτων συµµόρφωσης που συνδέονται άµεσα µε τις δαπάνες επιστηµονικής και τεχνολογικής ανάπτυξης έχει διευκρινιστεί από το ΥΠΟΙΟ (ΠΟΛ 1106/ ) ότι εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα των επιχειρήσεων, θα πρέπει όµως να υπαχθούν και στις δαπάνες επιστηµονικής και τεχνολογικής ανάπτυξης που εκπίπτουν από τα καθαρά κέρδη των επιχειρήσεων εργαστηριακές δοκιµές έξοδα κατοχύρωσης πνευµατικής/βιοµηχανικής ιδιοκτησίας έξοδα για εργαστηριακές δοκιµές από αναγνωρισµένα εργαστήρια έξοδα για έρευνες αγοράς 7

8 Για τα παραπάνω προτείνουµε να λαµβάνεται υπόψη το κριτήριο της εξωστρέφειας των επιπχειρήσεων, καθώς η έρευνα και ανάπτυξη αποτελούν σηµαντικές παραµέτρους της διεθνούς ανταγωνιστικότητας. 7. Προβλήµατα σχετικά µε τα πολυετή επιχειρηµατικά σχέδια 7.1. Αναφορικά µε τα πολυετή επιχειρηµατικά σχέδια παρουσιάζονται µεγάλες καθυστερήσεις των διαδικασιών αξιολόγησης και έγκρισης αυτών. Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι ο χρόνος από την υποβολή έως την αξιολόγηση των σχετικών σχεδίων σε σύγκριση µε αυτά από προηγούµενα έτη έχει τουλάχιστον υπερτετραπλασιαστεί, µέχρι νεοτέρας. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα την καθυστέρηση στην υλοποίηση των επιχειρηµατικών σχεδίων των εξαγωγικών επιχειρήσεων και αβεβαιότητα σχετικά µε την επιλεξιµότητα των δαπανών. Ο ΣΕΒΕ προτείνει τη στελέχωση του ΥΠ.ΑΝ. µε έµπειρους αξιολογητές και εν ανάγκη ανάθεση των αξιολογήσεων σε εξωτερικούς πιστοποιηµένους φορείς, ώστε να επιταχυνθούν οι διαδικασίες Παρουσιάζονται επίσης µεγάλες καθυστερήσεις από τη στιγµή που το ελεγκτικό όργανο κληθεί από την εταιρία για πιστοποίηση της σχετικής επένδυσης έως την εκταµίευση των χρηµάτων (τουλάχιστον έξι µήνες). Αυτό προκαλεί αβεβαιότητα σχετικά µε το χρόνο εκταµίευσης των χρηµάτων µε συνέπεια το αυξηµένα χρηµατοοικονοµικά έξοδα για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις λόγω µειωµένης ρευστότητος. Ο ΣΕΒΕ προτείνει να γίνεται ηλεκτρονική υποβολή των παραστατικών κατά τη διάρκεια υλοποίησης της επένδυσης, υποβολή τυχόν διευκρινήσεων - τροποποιήσεων έγκαιρα, ώστε ο έλεγχος να γίνεται άµεσα και µόνο στο φυσικό αντικείµενο. Τέλος, προτείνει προδέσµευση των κονδυλίων από το ΥΠ.ΑΝ., έτσι ώστε µετά το πέρας της διαδικασίας του ελέγχου η επιχείρηση να παίρνει τα χρήµατά της έγκαιρα. 8. Το πρόβληµα του ΦΠΑ για τους ιδιωτικούς φορείς που ασχολούνται µε την έρευνα (θέµα συναρµοδιότητας ΥΠΟΙΟ) Η υλοποίηση ερευνητικών προγραµµάτων για λογαριασµό της Ευρωπαϊκής Ένωσης (κυρίως µέσω των Προγραµµάτων Πλαίσιο για την Έρευνα και την Τεχνολογική Ανάπτυξη) αποτελεί µια πολύ σηµαντική δραστηριότητα των ερευνητικών ιδρυµάτων της χώρας (δηµόσιων και ιδιωτικών) και συµβάλλει σηµαντικά στην ανάπτυξη της έρευνας συνεισφέροντας κονδύλια πέραν των προβλεπόµενων από το Π Ε και τα εκάστοτε ΚΠΣ, ενώ παράλληλα δίνει τη δυνατότητα απασχόλησης ενός µεγάλου αριθµού ερευνητών. Ένα σηµαντικό λογιστικό πρόβληµα που δηµιουργείται από την υλοποίηση τέτοιων προγραµµάτων είναι ότι, καθώς τα έσοδα που προέρχονται από τη σύµβαση που ο ερευνητικός φορέας συνάπτει µε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έχουν ΦΠΑ, ενώ ένα µεγάλο µέρος των εξόδων υπόκειται σε ΦΠΑ (αγορά εξοπλισµού, λήψη υπηρεσιών), οι φορείς αυτοί καταλήγουν να επιβαρύνονται ουσιαστικά µε το ΦΠΑ των εξόδων µε αποτέλεσµα να τίθεται εν αµφιβόλω η βιωσιµότητά τους. 8

9 Το πρόβληµα αυτό έχει λυθεί από την Πολιτεία µε την ΠΟΛ 1128/97 για όλα τα δηµόσια «Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύµατα ή Ιδρύµατα Τεχνολογίας και Έρευνας, τα οποία συµβάλλονται µε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την πραγµατοποίηση ερευνητικών προγραµµάτων για λογαριασµό της». Η ΠΟΛ µάλιστα αναφέρει ονοµαστικά και τα Ερευνητικά Ιδρύµατα του δηµόσιου τοµέα, τα οποία αφορά. Οι ιδιωτικοί φορείς που ασχολούνται µε την έρευνα έχουν µια ουσιαστική επιβάρυνση 19% σε όλα τα ερευνητικά έργα που εκτελούν για λογαριασµό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Όντας µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα στην πλειοψηφία τους, αδυνατούν να εξασφαλίσουν αυτά τα ποσά µε αποτέλεσµα να αντιµετωπίζουν προβλήµατα βιωσιµότητας καθώς και άνισου ανταγωνισµού µε τα δηµόσια αντίστοιχα ιδρύµατα. Για την αντιµετώπιση αυτού του προβλήµατος, ο ΣΕΒΕ προτείνει: o Επέκταση της ΠΟΛ 1128/97 και σε φορείς ιδιωτικού δικαίου µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, οι οποίοι έχουν ως σκοπό την έρευνα και συµβάλλονται µε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την πραγµατοποίηση ερευνητικών προγραµµάτων για λογαριασµό της. o Αν θεωρηθεί απαραίτητο και για τον καλύτερο έλεγχο των δικαιούχων της παραπάνω επέκτασης, να συγκροτηθεί µητρώο ερευνητικών φορέων ιδιωτικού δικαίου µε ευθύνη και κριτήρια που θα καθορίζονται από τη Γενική Γραµµατεία Έρευνας & Τεχνολογίας o Ο ΣΕΒΕ είναι στη διάθεση της ΓΓΕΤ για την διαβούλευση και περαιτέρω διερεύνηση του θέµατος. 9. Εξοικονόµηση ενέργειας Ενεργειακή απόδοση κτιρίων Το Υπουργείο Ανάπτυξης προχώρησε πρόσφατα στην ενσωµάτωση στο εθνικό θεσµικό πλαίσιο του κοινοτικού πλαισίου για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων. Πιο συγκεκριµένα ψηφίστηκε ο Ν. 3661/08 για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων µε τον οποίο ενσωµατώθηκε η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2002/91/EC στο εθνικό µας δίκαιο και εκδόθηκε στις η κοινή υπουργική απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Οικονοµίας και Οικονοµικών και Ανάπτυξης που αφορά µέτρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και την εξοικονόµηση ενέργειας στο δηµόσιο και ευρύτερα δηµόσιο τοµέα. υστυχώς στην απόφαση αυτή και συγκεκριµένα στο άρθρο 5 αναφέρεται µόνο το ένα κριτήριο από τα δύο που είναι απαραίτητα για να επιτευχθεί η εξοικονόµηση ενέργειας. Αναφέρεται δηλαδή µόνο το κριτήριο του επιπέδου φωτισµού (LUX) σε ένα χώρο χωρίς να ζητηθεί παράλληλα και το δεύτερο κριτήριο, το οποίο θα ορίζει την ελάχιστη δυνατή κατανάλωση σε Watt ανά τ.µ. ώστε να επιτύχουµε εξοικονόµηση ενέργειας παράλληλα µε το επιθυµητό επίπεδο φωτισµού. Ο ΣΕΒΕ ζητά την τροποποίηση του άρθρου 5 ώστε να επιτευχθεί ο στόχος που είναι η λιγότερη δυνατή κατανάλωση ενέργειας στα κτίρια του δηµόσιου και του ιδιωτικού τοµέα. Εκτιµάται ότι η βελτίωση του φωτισµού κτιρίων θα µειώσει την ετήσια συνολική καταναλισκόµενη ηλεκτρική ενέργεια στην Ελλάδα κατά 5,05%, συµβάλλοντας στην εξοικονόµηση ενέργειας, στην προστασία του περιβάλλοντος και στην ελάφρυνση του προϋπολογισµού του δηµοσίου, επιχειρήσεων και ιδιωτών. 9

10 10. Ηλεκτροδότηση Aδειοδότηση επιχειρήσεων: προβλήµατα και προτάσεις Ηλεκτροδότηση Ο νόµος 3325/2005, άρθρο 4, παρ. 8β, αναφέρει ότι για την ηλεκτροδότηση απαιτείται άδεια εγκατάστασης. Αυτό αποτελεί τροχοπέδη και χρονική καθυστέρηση για την ανάπτυξη της βιοµηχανίας στην περίπτωση κυρίως της µηχανολογικής επέκτασης αύξησης ισχύος. Προτείνουµε να προβλέπεται και να απαιτείται η άδεια εγκατάστασης για την ηλεκτροδότηση αλλά σε χρονικό ορίζοντα 5-6 µηνών, ώστε να γίνονται και οι προκαταρκτικές εργασίες από την ΕΗ ώστε µε την προσκόµιση της άδειας εγκατάστασης να γίνεται και άµεσα η αύξηση ισχύος της ηλεκτρικής ενέργειας Αδειοδότηση ιακρίνουµε δύο κατηγορίες έκδοσης αδειών: - αυτές που η δραστηριότητα πρόκειται να εγκατασταθεί σε βιοµηχανική περιοχή (ΒΙ.ΠΕ) - αυτές που η δραστηριότητα πρόκειται να εγκατασταθεί εκτός ΒΙ.ΠΕ. Για την πρώτη κατηγορία η διαδικασία είναι αρκετά σύντοµη και χωρίς µεγάλα προβλήµατα και καθυστερήσεις, αφού όλα τα δικαιολογητικά της έκδοσης άδειας λειτουργίας µπορούν να συγκεντρωθούν κατά την φάση υλοποίησης του έργου. Παρόλα αυτά η διαδικασία έκδοσης άδειας θα µπορούσε να συντοµευτεί µε τα εξής µέτρα: α) Τα βιοµηχανικά κτίρια να µην περνούν από ΕΠΑΕ προκειµένου να λάβουν οικοδοµική άδεια από την οικεία πολεοδοµία, µε το σκεπτικό ότι το περίγραµµα των βιοµηχανικών κτιρίων καθορίζεται από τεχνικά θέµατα εγκατάστασης των µηχανηµάτων στα οποία η ΕΠΑΕ δεν µπορεί να παρέµβει και να τα µεταβάλει. β) Στην διαδικασία Ε.Π.Ο. όταν πρόκειται για δραστηριότητα εντός της ΒΙ.ΠΕ να µην ζητείται γνωµοδότηση από τον Ο.Ρ.Θ. Τα προβλήµατα εντοπίζονται στην δεύτερη κατηγορία όπου πάρα πολλές δραστηριότητες λόγω έλλειψης βιοµηχανικών περιοχών πρόκειται να εγκατασταθούν σε περιοχές εκτός ΒΙ.ΠΕ. Για την διαδικασία αδειοδότησης δραστηριοτήτων της δεύτερης κατηγορίας προτείνουµε: - Τα βιοµηχανικά κτίρια να µην περνούν από ΕΠΑΕ προκειµένου να λάβουν οικοδοµική άδεια από την οικεία πολεοδοµία, µε το σκεπτικό ότι το περίγραµµα των βιοµηχανικών κτιρίων καθορίζεται από τεχνικά θέµατα εγκατάστασης των µηχανηµάτων στα οποία η ΕΠΑΕ δεν µπορεί να παρέµβει και να τα µεταβάλει. - Να διασφαλιστεί η τήρηση των προβλεπόµενων από την νοµοθεσία χρονικών ορίων απάντησης και γνωµοδότησης των διαφόρων υπηρεσιών κατά την διαδικασία των ΠΠΕ&Α και ΜΠΕ. - Θεσµοθέτηση χρονικών ορίων για τις περιπτώσεις που δεν προβλέπεται από την νοµοθεσίας (π.χ. η νοµοθεσία αναφέρει προθεσµία µόνο για την χαµηλής όχλησης δραστηριότητα ) - Για την έκδοση άδειας εγκατάστασης να αρκεί η θετική γνωµάτευση της αρµόδιας υπηρεσίας για την ΠΠΕ&Α και απλά η κατάθεση της ΜΠΕ. Η 10

11 έκκριση της ΜΠΕ θα είναι απαραίτητη κατά την διαδικασία της έκδοσης άδειας λειτουργίας. - Η διαδικασία υποβολής ΠΠΕ&Α και ΜΠΕ και η σχετική έγκριση της τελευταίας που καταλήγει στην έγκριση των περιβαλλοντικών όρων να καλύπτει και τις άδειες διάθεσης υγρών και στερεών αποβλήτων. - Η άδεια χρήσης νερού από γεώτρηση για βιοµηχανική χρήση να ενσωµατωθεί από την ΠΠΕ&Α και ΜΠΕ όσον αφορά τα περιβαλλοντικά και από την άδεια λειτουργίας της δραστηριότητας, όσον αφορά την αδειοδότηση της. - Επέκταση της παραγράφου 4γ του άρθρου 5 του Ν (αύξηση ισχύος µέχρι 20%) και για την άδεια λειτουργίας. Το µέτρο αυτό σε συνδυασµό µε το ότι δεν απαιτείται ΜΠΕ για την κτιριακή επέκταση βιοµηχανικής δραστηριότητας, εφόσον αυτή καλύπτεται µε άδεια λειτουργίας, και την ισχύ της µελέτης πυρασφάλειας παρά την κτιριακή επέκταση µέχρι 200 τ.µ. και εφόσον αυτή καλύπτεται από τα υπάρχοντα µέτρα πυροπροστασίας, πιστεύουµε ότι θα προκαλέσει σηµαντική αποσυµφόρηση στις αρµόδιες υπηρεσίες. Στο σηµείο αυτό θα παραθέσουµε κάποια µέτρα που µπορούν να ληφθούν και αφορούν και τις δύο κατηγορίες.: - Η άδεια λειτουργίας να δίνεται µε την προσκόµιση όλων των εγγράφων και των υπεύθυνων δηλώσεων και χωρίς αυτοψία. Η αυτοψία να πραγµατοποιείται εντός του επόµενου 6µήνου. - Να σταµατήσει ο έλεγχος των µελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων δραστηριοτήτων κατηγορίας Α1 εάν αυτές δεν εµπίπτουν στις διαδικασίες των βέλτιστων διαθέσιµων τεχνικών και αυτός να γίνεται από τις αρµόδιες υπηρεσίες των κατά τόπους περιφερειών. Επίσης ο έλεγχος των µελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων δραστηριοτήτων κατηγορίας Β3 να γίνεται από τις αρµόδιες υπηρεσίες της Νοµαρχίας. - Τα συνοδά έργα της δραστηριότητας να µην κατατάσσονται σύµφωνα µε την κύρια δραστηριότητα αλλά να εξετάζονται σαν αυτόνοµα έργα και απλά οι µελέτες και οι σχετικές αποφάσεις να κοινοποιούνται στις υπηρεσίες που ελέγχουν την κύρια δραστηριότητα και να ενσωµατώνονται στις αποφάσεις. 11