Τραυματικές Βλάβες του Νωτιαίου Μυελού ΠαQοφυσιολογία

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Τραυματικές Βλάβες του Νωτιαίου Μυελού ΠαQοφυσιολογία"

Transcript

1 114 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΊΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Τραυματικές Βλάβες του Νωτιαίου Μυελού ΠαQοφυσιολογία. Μ. Κ. ΤΣΑΓΚΟΥΡΙΑΣ Επιπλοκές Ο νωτιαίος μυελός του ανθρώπου, παρά τη μοναδικ1ί του κυτταροαρχιτεκτονική και τη δυνατότητα ταχύτατης μεταφοράς εξειδικευμένων πληροφοριών προς τον εγκέφαλο, mερείται ενδογενώς της ικανότητας για αναγέννηση, που θα του παρείχε τη δυνατότητα περιορισμού των επιπτώσεων μίας κάκωσης. Έτσι, οι επιπτώσεις της ύπαρξης μίας μικρής σε μέγεθος εmίας τραυματικής βλάβης mo νωτιαίο μυελό μπορεί να είναι βαρύτατες για τον ασθενή, με μικρή πιθανοτητα πλήρους ανάνηψης της νευρολογικής λειτουργίας. Οι παθοφυσιολογικές μεταβολές αφορούν όχι μόνο mον τραυματισμένο ιmό του νωτιαίου μυελού, αλλά και σε πολλά μείζονος σημασίας όργανα και συmtίματα του οργανισμού. Στις ΗΠΑ περί το 85% των ασθενών με τραυματική βλάβη του νωτιαίου μυελού είναι άρρενες, ενώ οι περισσότεροι από αυτούς είναι νέοι και aνύπανδροι. Το 60% των κακώσεων αυτών συμβαίνουν σε άτομα ηλικίας ετών. Οι συνήθεις αιτίες περιλαμβάνουν τροχαία ατυχήματα (50%), πτώσεις (20% ), συμμετοχή σε αθλήματα και ιδιαίτερα σε καταδύσεις (15%) καθώς και πράξεις βίας (15% ). Κατά σειρά συχνότητας, η κύρια εντόπιση της νευρολογικής βλάβης αφορά την αυχενική (55%), τη θωρακική (35%) και την οσφυ ίκή (10%) μοίρα του νωτιαίου μυελού. Η παρουσίαση που ακολουθεί περιλαμβάνει την ταξινόμηση των τραυματικών βλαβών του νωτιαίου μυελού, τα κλινικά σύνδρομα, τις παθοφυσιολογικές μεταβολές, καθώς και τις επιπτώσεις των κακώσεων αυτών mα επί μέρους όργανα και συm1ίματα του οργανισμόύ. 1. ΤΑΞΙΝΟΜ.θΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΥΜΑτΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ ΤΟΥ ΝΩτΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ Η ταξινόμηση των κακώσεων του νωτιαίου μυελού γίνεται τόσο με ανατομικά όσο και με λειτουργικά κριτήρια. Η απλούστερη ανατομική ταξινόμηση γίνεται με βάση την ακτινολογικ1ί εξέταση, η οποία χρησιμοποιείται για τον καθορισμό του σκελετικού επιπέδου της βλάβης (skeletalleνel of ίηjιιιy). Ο σπόνδυλος ή οι δύο παρακείμενοι σπόνδυλοι με τη μεγαλύτερη καταστροφ11 καθορίζουν το σκελετικό επίπεδο της βλάβης. Οι λειτουργικο-ανατομικές ταξινομήσεις λαμβάνουν υπ' όψιν τα ευρήματα της νευρολογικής εξέτασης. Ως νευρολογικό επίπεδο της βλάβης (neurologic leνel of injuτy) χαρακτηρίζεται το πλέον ουραίο νευροτόμιο με καλή κινητική και αισθητικ1ί λειτουργικότητα. Καλ1Ί κινητική λ ιτουργικότητα θεωρείται ότι έχει το πλέον ουραίο μυοτόμιο με μυ ίκή ισχύ 3 σε πεντάβαθμη κλίμακα. Η βαθμολόγηση της μυ'ίκ1ίς ισχύος φαίνεται στον πίνακα 1. Η American Spinal Injuries Association (ASIA) έχει καθορίσει τους «μύες-κλειδιά» που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον προσδιορισμό του κινητικού επιπέδου της βλάβης (πίνακας 2), καθώς και τα «δερμοτόμια-κλειδιά» που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό του αισθητικού επιπέδου της βλάβης (σχ1ίμα 1). Ο Πι'νακα; 1. ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗ ΜΥΙΚΗΣ ΙΣΧΥΟΣ καμία κινητικότητα ελάχιστη κινητικότητα 2 φυσιολογικού εύρους χίνηση, όχι όμως ενάντια στη δί,ναμη της [Jαρύτητας 3 φυσιολογιχού εύρους χίνηση ενάντια στη δύναμη της αρύτητας 4 φυσιολογιχού εύρους χίνηση ενάντια σε προ αλλόμενη αντίσταση 5 φυσιολογική μυ'ίχή ισχύς

2 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΠΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 115 Α1-Α4 Α5 Πfνακας 2. <<ΜΥΕΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ>> ΠΟΥ ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΤΟ ΚΙΝΗΠΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΗΣ ΒΛΑΒΗΣ Διάφραγμα Καμπτήρες του πήχη (Δικέφαλος) Α6 Εκτείνοντες τον καρπό Α7 Εκτείνοντες τον πήχη (τρικέφαλος) Α8 Καμπηjρες των δακτύλων, άπω φάλαγγα Θ1 Μεσόστεοι Θz- 0 1 Χρησιμοποιείστε το αισθητικιi επίπεδο 0 2 Καμπτήρες του ισχίου ( Λαγονοφοίτης) 03 Εκτείνοντες την κνήμη (τετρακέφαλος) 04 Ραχιαία κάμψη του άκρου ποδός (ΠρόσUιος Κνημιαίος) 05 Μακρύς εκτείνων το μεγriλο δάκτυλο 1 1 Πελματιαία κciμψη του ciκρου ποδ6ς (Γαστροκνήμιος) Χρησιμοποιείστε το αιοuητικό επίπεhο. Αντανακλαιπικό του σφιγκτήρα του πρω;ηού Βολr)οσηραγγώδες αντανακλαστικό Από: Dittuno JF (ecl): 8tanιlaι'Li.Ι'juι Neuι'Ological anιl Functίonal C/a88ίjϊcatίon oj' SίJίnal Coπl 1njιay. Clιίcago, Amaίcan SίJinal 1njuιy Λ8.ωcίαtίοn, 1992, ρ. 14. s:ι ι, ι I ο Ι Σχ. 1: Απι5: Dίttιιno JF (eιl): 8tanιlaπi.l j'or Neurologίcal anιl Fιιnctίonal ClaΔ.I'ijϊcatίon of 8pίnal Corιl 1njιay. CΊιicago, Aιneιican 8ρίnα/ 1njuιy Λ.Ι'.I'Ociatίon, 1992, ρ. 10 Οι τραυματικές βλάβες του νωτιαίου μυελού διακρίνονται σε ατελείς και σε πλήρεις. Μία τραυματική βλάβη του νωτιαίου μυελού χαρακτηρίζεται ως ατελής, όταν διαπιστώνεται κάποια μη αντανακλαστική νευρολογική δραστηριότητα κάτω από τη ζώνη της μερικής διατήρησης της λειτουργικότητας (δηλαδή την περιοχή εκείνη του νωτιαίου μυελού που βρίσκεται αμέσως κάτω από το νευρολογικό επίπεδο βλάβης και στην οποία διατηρείται κάποιου βαθμού κινητική ή αισθητικ1i λειτουργικότητα). Όταν δεν διατηρείται καμία κινητική ή αισθητική λειτουργικότητα κάτω από το νευρολογικό επίπεδο της βλάβης, τότε η βλάβη χαρακτηρίζεται ως πλήρης. Ας σημειωθεί ότι και στην περίπτωση που η ζώνη της μερικίiς διαηiρησης της λειτουργικότητας εκτείνεται μέχρι και τρία νευροτόμια κάτω από το νευρολογικό επίπεδο της βλάβης, η βλάβη θεωρείται πλ1ίρης. Η ταξινόμηση κατά Frankel συσχετίζει τη βαρύτητα της βλάβης του νωτιαίου μυελού με το βαθμό διατήρησης της λειτουργικότητας κάτω από το νευρολογικό επίπεδο της βλάβης. Οι κατά Fωnkel Α βλάβες είναι πλήρεις, με απουσία κάθε κινητικής 1l αισθητικ1jς δραστηριότητας κάτω από τη cln η τη; μερικ1iς διαηίρησης της λειτοι ργικότητα;. Όλες οι υπόλοιπες κατά Frankel κλάσεις περιλαμβάνουν ατελείς βί.άβε;. Έτσι, οι κατά Fι ankel Β βλάβες είναι αείνες στις οποίες διατηρείται μόνο η αισθητικότητα κάτω από τη ζώνη της μερικ1jς διαηjρηση; τη; λειτουργικότητα;. Οι κατά Fιωιkel C' βλάβες είναι εκείνες :του συνδυάζονται με διαηiρηση μη α:τοτεi.εσματικ1jς μυ ίκ1jς ισχύος κάτω από τη ζυ)νη τη; μερικ1jς διαη1ρησης της λειτουρ'(ικότητας. Οι κατά Fl'ankel D βλάβες χαρακτηρίζονται από διατήρηση εκούσια; και αποτελεσματικής μυ ίκίίς ισχύος. με τους περισσότερους «μύεςκλειδιά» να έχουν μυ'ίκ1ί ισχύ τουλάχιστον 3, σε πεντάβαθμη κλίμακα. Η κατά Fωnkel Ε κλάση σηματοδοτεί την επάνοδο της φυσιολογικής κινητικής και αισθητικής λειτουργίας, παρόλο που τα αντανακλαστικά μπορεί να παραμένουν

3 116 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΊΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ παθολογικά. Κατά την εισαγωγή τους στο νοσοκομείο, το 50% περίπου των ασθενών με κατάγματα της σπονδυλικής στήλης που προκαλούν νευρολογική σημειολογία ανήκουν στην κατά Frankel Α κλάση, 10% στην κατά Frankel Β, 10% στην κατά Frankel C και 30% στην κατά Frankel D. Παρά τις θεραπευτικές παρεμβάσεις, το 94% των ασθενών που ανήκουν στην κατά Frankel Α κλάση (πλήρεις βλάβες) θα εξέλθουν χωρίς ουσιαστική βελτίωση και χωρίς κάποιος από αυτούς να παρουσιάσει πλήρη νευρολογική αποκατάσταση. Από τους ασθενείς που ανήκουν στην κατά Frankel Β κλάση, ένα ποσοστό 62% δεν θα παρουσιάσει νευρολογική βελτίωση, όπως επίσης δεν θα παρουσιάσει νευρολογική βελτίωση το 50% των ασθενών που ανήκουν στην κατά Frankel C και το 94% των ασθενών της κατά Frankel D κλάσης. Θωρακικές Αυχενικές..J-J-τ-o...r:"';.._ι_ Αυχενικές Οσφυ"ίκές Ιερές Αυχενικές Σχ. 2: Σωματοτu:τική οργάνωση των ινcίιν στο νωτιαίο μυελι5 2. ΚΛΙΝΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΤΡΑΥΜΑτΙΚΗΣ ΒΛΑΒΗΣ ΤΟΥ ΝΩτΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ 2.1 Σύνδρομο βλάβης της κεντρικής μοίρας του νωτιαίου μυελού Είναι αποτέλεσμα αιμορραγικής νέκρωσης της κεντρικής μοίρας της φαιάς ουσίας καθώς και του κεντρικού τμήματος της λευκής ουσίας του νωτιαίου μυελού. Οι ασθενείς παρουσιάζουν μεγαλύτερη αδυναμία στα άνω άκρα σε σχέση με τα tιάτω άκρα, συριγγομυελικού τύπου διαταραχ1j της αισθητιtιότητας και διαταραχές της ούρησης tιαι της αφόδευση;. Για την κατανόηση της κλινικής σημειολογίας των ασθενών με τραυματική βλάβη της κεντριιοj; μοίρα; του νωτιαίου μυελού, θα πρέπει να ληφθεί υπ' όψιν ότι τα φλοιονωτιαία και νωτιοθαλαμικά δεμάτια είναι κατά τέτοιον τρόπο διατεταγμένα, ώστε οι ίνες που άγονται από/προς τα ουραία νευροτόμια να κείνται επί τα εκτός αυτών που άγονται από/προς τα aυχενικά νευροτόμια (σχήμα 2). Έτσι, οι ουραίες ίνες «Προστατεύονται» περισσότερο στην τραυματική βλάβη του κεντρικού τμήματος του νωτιαίου μυελού (σε αντίθεση με τις aυχενικές). Το σύνδρομο αυτό απαντάται συχνότερα σε τραυματικές βλάβες του αυχενικού μυελού λόγω υπερέκτασης και μάλιστα σε ηλικιωμένα άτομα, καθώς και σε άτομα με συγγενή ή επίκτητη στένωση της αυχενικής μοίρας του σπονδυλικού σωλήνα. Σ χ. 3: 1/μιεyκάρσια διατομιί του JJΙJJΙια(ου μυελοι! 2.2 Ημιεγκάρσια διατομή του νωτιαίου μυελού (Σύνδρομο Brown-Sequard ) Είναι συνήθως αποτέλεσμα ετερόπλευρης βλάβης του νωτιαίου μυελού (σχήμα 3). Συστοίχως και κάτω από το επίπεδο της βλάβης παρατηρείται παράλυση με αύξηση του μυ ίκού τόνου και κατάργηση της εν τω βάθει αισθητικότητας και της παλλαισθησίας. Αντιστοίχως (και μάλιστα ένα έως δύο νευροτόμια κάτω από το επίπεδο της βλάβη;), παρατηρείται απώλεια της αίσθησης του πόνου :ωθιδ; %αι τη; αίσθηση; του θερμού-ψυχρού. Κατά το επίπεδο tιαι συστοίχω; της βλάβης, παρατηρείται χαλαρjj παράλι. m1 %αι αναισθησία. Είναι δυνατό να παρατηρηθούν αγ'(ειο%ινητικά q;αινόμενα, όπως ωχρότητα, κυάνωση και ανιδρωσία κατά το επίπεδο της βλάβης. Το αμιγές σύνδρομο Brown-Sequard είναι σπάνιο. 2.3 Σύνδρομο βλάβης της πρόσθιας μοίρας του νωτιαίου μυελού Οι περιοχές του νωτιαίου μυελού που υφίστανται βλάβη είναι εκείνες που αρδεύονται από την πρόσθια νωτιαία αρτηρία. Τα οπίσθια δεμάτια και οι οπίσθιες δέσμες παραμένουν ανέπαφα. Κάτω από το επίπεδο της βλάβης παρατηρείται υπαισθησία 1j αναισθησία, μυ'ίκ1j αδυναμία ή παράλυση με ταυτόχρονη διατήρηση της αίσθησης της αφής και της πίεσης καθώς και της εν τω βάθει αισθητικότητας.

4 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΠΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Σύνδρομο βλάβης της οπίσθιας μοίρας του νωτιαίου μυελού Το σύνδρομο αυτό είναι εξαιρετικά σπάνιο και σχετίζεται με απώλεια της λειτουργικότητας των οπισθίων δεσμών, με διατήρηση όμως ακέραιης της κινητικότητας και της αισθητικότητας των άκρων. 2.5 Το σύνδρομο της ιππουρίδας Το σύνδρομο της ιππουρίδας διαφέρει από τα σύνδρομα που περιγράφηκαν μέχρι τώρα στο ότι η βλάβη αφορά στις ρίζες των νωτιαίων νεύρων ιj στο μυελικό κώνο. Παρατηρούνται κυρίως μυ'ίκές παραλύσεις και aτροφίες, η κατανομ1i των οποίων αντιστοιχεί στις ρίζες που προσβλήθηκαν. Η κατανο tιl των αισθητικών διαταραχών αντιστοιχεί επίσης στις ρίζες που προσβλήθηκαν. Σε βλάβη των κατωτέρων ιερών ριζών παρατηρείται αναισθησία της περιοχής των έξω γεννητικών οργάνων και του πρωκτού, καθώς και κατάργηση του βολβοσηραγγώδους αντανακλαστικού και του αντανακλαστικού του σφιγκτήρα του πρωκτού. Παρατηρούνται επίσης ορθοκυστικές διαταραχές του τύπου της ακράτειας των ούρων χαι των κοπράνων. Οι διαταραχές αυτέ; οφείλονται στην απώλεια της αισθητικότητας, καθcδ; και τοt τόνου των σφιγκτήρων της ουρ1jθρας και του πρωκτού. 3. ΤΡΑΥΜΑτΙΚΕΣ ΒΛΑΒΕΣ ΤΩΝ ΚΑΡΩτΙΔΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΩΝ ΑΡΤΗΡΙΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΑΥΧΕΝΙΚΗΣ ΜΟΙΡΑΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Ο συνδυασμός απότομης και βίαιης στροφής με υπερέκταση μπορεί να προκαλέσει συμπίεση της έσω καρωτίδας αρτηρίας πάνω στις πλάγιες μάζες του άτλαντα και του άξονα και αρτηριακή βλάβη. Μπορεί επίσης να προκληθεί αποκόλληση του έσω και του μέσου χιτώνα, με ενδοτοιχωματικ1i αιμορραγία και διαχωρισμό της καρωτίδας αρτηρίας. Οι βλάβες στις σπονδυλικές αρτηρίες είναι πιό συχνές, με κύρια εντόπιση το επίπεδο Α5-Αω το επίπεδο της ατλαντοαξονικής άρθρωσης και το επίπεδο της ατλαντο'ίνιακής άρθρωσης. Η συμπτωματολογία είναι αυτίi της ισχαιμίας από το σπονδvλοβασικό σύστημα. 4. ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ Έχει διατυπωθεί η υπόθεση ότι για την πρόκληση βλάβης στο νωτιαίο μυελό μετά από μία οξεία κάκωσίί του ευθύνονται δύο μηχανισμοί: η πρωτοπαθής μηχανική βλάβη και η δευτεροπαθής βλάβη, η οποία οφείλεται σε μία ή περισσότερες διαδικασίες που επιδεινώνουν την πρωτοπαθή βλάβη. Η πρωτοπαθής μηχανική βλάβη σπάνια προκαλεί πλήρη διατομή του νωτιαίου μυελού, ακόμη και στις περιπτώσ εις εκείνες όπου υπάρχει πλήρης απώλεια της λειτουργικότητας. Στις περισσότερες περιπτώσεις κακώσεων του νωτιαίου μυελού στον άνθρωπο, ο μηχανισμός της ;τρωτοπαθούς βλάβης είναι η οξεία συμπίεση 1j ο τραυματισμός του νωτιαίου μυελού εξαιτίας μετατόπισης οστού ψκαι δίσκου. Μετά την οξεία βλάβη ο μυελός υφίσταται δευτεροπαθείς αλλοιώσεις, όπως αιμορραγία, οίδημα, νευρωνική/νευραξονική νέκρωση και απομυελίνωση, που ακολουθούνται από το σχηματισμό κύστης και εμφράκτου. Η έννοια της δευτεροπαθούς βλάβης διατυπώθηκε αρχικά από τον Allen το 1911, όταν αυτός διεπίστωσε ότι η μυελοτομία και η αφαίρεση της μετατραυματικ1jς αιματομυε/.ίας οδ1jίησε σε βελτίωση της νευρολογικ1iς λειτοι ργίας σε σκυλιά. τα οποία είχαν υποστεί πειραματιχlj τραυματιχ1j βλάβη του νωτιαίου μυελού. Ο Allen ανέ;ττυξε ;ταράλληλα την άποψη ότι ένας επιβλαβίjς «βιοχημικός παράγοντας» που βρίσκεται στο αιμορραγικό νεκρωτικό υλικό, επιδείνωνε τη βλάβη στο νωτιαίο μυελό. Η διαπίστωση αυτή ήταν η πρώτη πειραματική ένδειξη μετατραυματικής aυτοκαταστροφής. Ο Allen ήταν αυτός που περιέγραψε την αλληλουχία αυτών των μεταβολών σε σκυλιά. Μέσα στα πρώτα δεκαπέντε λεπτά από την οξεία βλάβη εμφανίσθηκαν πετεχειώδεις αιμορραγίες στη φαιά ουσία και οίδημα στη λευκ1j. Κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων ωρών α;τό την αρχιχ1j βλάβη, οι αιμορραγίες στη φαιά ουσία αυξήθηκαν και τέσσερις ώρες αργότερα υπήρχαν «ΠΟλυάριθμοι οιδηματώδεις aξονικοί κύλινδροι». Από τότε, αρκετοί παθογενετικοί μηχανισμοί έχουν ενοχοποιηθεί με σκοπό την εξήγηση της προ'ίούσας μετατραυματικής καταστροφίiς του νωτιαίου μυελού. Παρόμοιοι μηχανισμοί έχουν χρησιμοποιηθεί για την ερμηνεία της προ'ίούσας βλάβης του νευρικού ιστού και σε άλλες καταστάσεις, όπως οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, η ισχαιμία και η υπαραχνοειδής αιμορραγία.

5 118 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑτΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Οι βλάβες αυτές επιδεινώνονται με την πάροδο του 'χρόνου, έτσι ώστε την έκτη ημέρα από την κάκωση παρατηρείται βαριά νέκρωση. Στην περιοχ1i της βλάβης εμφανίζεται οίδημα, το οποίο επεκτείνεται και σε παρακείμενα νευροτόμια. Μετά ώρες από μία μείζονα τραυματική βλάβη, αναπτύσσεται νέκρωση στην περιοχή της βλάβης (και ιδιαίτερα στη ζώνη που προηγουμένως καταλαμβάνονταν από αιμορραγία). Αρκετές ημέρες αργότερα, στη θέση της αιμορραγικής ζώνης αναπτύσσεται κοιλότητα. Οι προ ίούσες αυτές μεταβολές οδηγούν στην ανάπτυξη μετατραυματικού εμφράκτου. Οι δευτεροπαθείς παθοφυσιολογικές μεταβολές περιλαμβάνουν συνοπτικά πετεχειώδεις αιμορραγίες που εξελίσσονται σε αιμορραγική νέκρωση, ενζυμικ1i υδρόλυση των λιπιδίων και παραγωγή εικοσανοειδών, υπεροξείδωση των λιπιδίων προκαλούμενη από τις ελεύθερες ρίζες, ελάττωση της συγκέντρωσης του ασβεστίου στον εξωκυτταρικό χώρο και αύξηση της συγκέντρωσής του στον ενδοκυτταρικό χώρο, άθροιση καλίου στον εξωκυτταρικό χώρο, ελάττωση της δραστικότητας της Νa/Κ/ΑΤΡάσης, συσσώρευση διεγερτικών αμινοξέων, κινινών, και σεροτονίνης, ισχαιμία με συνοδό ελάττωση της ιστικής μερικής πίεσης του οξυγόνου, γαλακτική οξέωση, αύξηση της διαπερατότητας των τριχοειδών με οίδημα και φλεγμονή καθώς και νευρωνοφαγία από τα πολυμορφοπύρηνα λευκοκύτταρα. Η ενεργοποίηση των φωσφολιπασών και λιπασών της μεμβράνης που οδηγεί σε απελευθέρωση ελεύθερων λιπαρών οξέων (υδρόλυση των λιπιδίων) και η παραγωγή εικοσανοειδών είναι από τις πλέον πρu5ιμες παθοφυσιολογικές μεταβολές που παρατηρούνται στον τραυματισμένο ιστό του νωτιαίου μυελού. Ένα λεπτό συμπιεστικής βλάβης στο νωτιαίο μυελό της γάτας οδ1jγησε σε αύξηση στο τετραπλάσιο των ολικών ελεύθερων λιπαρών οξέων στη φαιά ουσία. Πέντε λεπτά μετά από τη συμπιεστική βλάβη, τα επίπεδα των ελεύθερων λιπαρών οξέων αυξήθηκαν σχεδόν στο επταπλάσιο. Μεγαλύτερη αναλογικά αύξηση παρατηρήθηκε στα επίπεδα του αραχιδονικού οξέος, που αυξ1jθηκαν στο εικοσαπλάσιο. Παράλληλα με την απελευθέρωση του αραχιδονικού οξέος, παρατηρείται μία ταχεία αύξηση των επιπέδων των εικοσανοειδών στο νωτιαίο μυελό. Πέντε λεπτά μετά από τη διακοπή πεντάλεπτης συμπίεσης του νωτιαίου μυελού σε πειραματικό μοντέλο, οι προσταγλανδίνες Ε2 (PGE2) και Fzα (PGF2α) καθώς και η θρομβο- ξάνη αυξήθηκαν στο εικοσιτετραπλάσιο, δεκαπλάσιο και δεκαπλάσιο αντίστοιχα. Μετά από τριάντα λεπτά, τα επίπεδα της PGFzα ανήλθαν στο εικοσιτετραπλάσιο των επιπέδων πριν από την τραυματική βλάβη. Παραγωγή προστανοειδών παρατηρήθηκε σε πολλά πειραματικά μοντέλα τραυματικής βλάβης του νωτιαίου μυελού. Τα επίπεδα των πεπτιδολευκοτριενίων (π.χ. των λευκοτριενίων c4, D4, Ε4) αυξήθηκαν τουλάχιστον στο οκταπλάσιο δεκαπέντε λεπτά μετά από μία πεντάλεπτη συμπιεστική βλάβη του νωτιαίου μυελού στη γάτα. Το εύρημα αυτό αποδεικνύει ότι η οδός της λιποοξυγενάσης ενεργοποιείται μετά από μία τραυματικ1j βλάβη του νωτιαίου μυελού στη γάτα. Ωστόσο, μένει να διευκρινισθεί αν η ενεργοποίηση της οδού της λιποοξυγενάσης συμβαίνει και στον τραυματισμένο νωτιαίο μυελό και άλλων ειδών του ζωικού βασιλείου. Θα πρέπει όμως να αναμένεται ότι αυτό πράγματι συμβαίνει, καθώς παρόμοιες αυξήσεις των επιπέδων των λευκοτριενίων παρατηρήθηκαν και σε άλλες μορφές βλαβών του κεντρικού νευρικού συστήματος. Οι προσταγλανδίνες, τα λευκοτριένια, οι κινίνες και η σεροτονίνη αυξάνουν την διαπερατότητα των τριχοειδών, προάγουν το σχηματισμό οιδήματος, επιτείνουν τη συσσώρευση των αιμοπεταλίων και τη διήθηση με ουδετερόφιλα πολυμορφοπύρηνα, επιδεινώνοντας την ιστική βλάβη. Στον τραυματισμένο ιστό του νωτιαίου μυελού λαμβάνουν χώρα υπεροξειδωτικές διαδικασίες, οι οποίες ενεργοποιούνται από τις ελεύθερες ρίζες. Όπως συμβαίνει και με την ενζυμική υδρόλυση των λιπιδίων, η μη ενζυμικ1j υπεροξείδωσ1j τους αποτελεί ένα εξαιρετικά πρcόιμο μετατραυματικό γεγονός. Αυτό αποδεικνύεται από την ταχεία απώλεια των ιστικών αποθεμάτων της βιταμίνης Ε και της χοληστερόλης της μεμβράνης χαι την αύξηση των επιπέδων της 25-υδροξυχοληστερόλης, η οποία είναι ένα προ'ίόν αυτοοξείδωσης της χοληστερόλης. Η ελάττωση των επιπέδων της χοληστερόλης της μεμβράνης θεωρείται ως αποτέλεσμα της υπεροξείδωσης των λιπιδίων. Η άποψη ότι τόσο η υδρόλυση των λιπιδίων όσο και η υπεροξείδωσji τους επιδρούν βλαπτικά στον τραυματισμένο ιστό του νωτιαίου μυελού, στηρίζεται και στην ευεργετικ1i επίδραση που έχει η χορ1jγηση παραγόντων με γνωστή αντιλιπολυτική και/ή aντιοξειδωτική δράση στον περιορισμό ή στην παρεμπόδιση ανάπτυξης της δευτεροπαθούς μετατραυματικής βλάβης και στην καλύτερη ανάνηψη της νευρολογικής λειτουργίας.

6 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΊΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 119 Η παραγωγή ελεύθερων ρ. ιζών μπορεί να οφείλεται στην αλλαγή τής κατανομής του σιδήρου στα ενδοκυτταρικά διαμερίσματα, στην εξαγγείωση της αιμοσφαιρίνης, της αιματίνης και άλλων σιδηροσυμπλεγμάτων του αίματος, στην ενεργοποίηση των οδών της κυκλοοξυγενάσης και της λιποοξυγενάσης κ.λ.π. Οι ελεύθερες ρίζες δρουν άμεσα, καταστρέφοντας τις φυσιολογικές ανατόμικές δομές ή προκαλώντας συσσώρευση των αιμοπεταλίων, αγγειόσπασμο 1j αγγειοσύσπαση, αναστολή της απελευθέρωσης νευροδιαβιβαότών και διέγερση της απελευθέρωσης λυσοσωματικών ενζύμων. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο ρόλος των ελεύθερων ρ ζών στις τραυματικές βλάβες του νωτιαίου μυελού καθώς και η υπεροξείδωση των λιπιδίων των κυτταρικών μεμβρανών ποτελούν πεδίο εντατικής έρευνας τα τελευταία χρόνια. Η Qραστηριότητα της Νa/Κ/ΑΤΡάσης βρέθηκε να έχει ελαττωθεί σημαντικά πέντε λεπτά μετζi από μία τραυματική βλάβη του νωτιαίου μυελού, ενώ δεν παρατηρήθηκε καμιά επίδραση στη δραστηριότητα της ΑΤΡάσης της εξαρτώμενης από το μαγνήσιο. Το πρώί'ο ένζυμο βρίσκεται συνδεδεμένο με τη μεμβράνη, ενώ το δεύτερο δεν απαντάται αποκλειστικά και μόνο στη μεμβρqνη αλλά και στο κυτταρόπλασμα. Τα επίπεδά της τριφωσφορικης αδενοσίνης (ΑΤΡ) αι της Cρωσφοκρεατίνης βρέθηκε να είναι σημαντικά ελαττωμένα καtά τη διάρκεια των πρώτων δεκαπέντε λεπτών μετά από πειραματική συμπιεστική βλάβη του νωτιαίου μυελού και παρέμειναν στα χά.μηλά αυτά επίπεδα κατά τη διάρκεια Ί:ου υπόλοιπου εικοσιτετραώρου. Πaρατηρήθηκαν επίσης λιγότερο σημαντικές ελαττώσεις των επιπέδων του ADP και της γλυκόζης καθώς και αύξηση των επιπέδων του ΑΜΡ. Αν κάποιος λάβει όλες αυτές τις παρατηρ1jσεις υπ' όψιν, θα αντιληφθεί ότι οι παραπάνω μεταβολές αντανακλούν ένα μοντέλο αποσύζευξης της οξειδωτικής φωσφορυλίωσης λόγω ισχαιμίας /υποξίας και στροφής προς την αναερόβια γλυκόλυση. Η οξεία τραυματική κάκωση του.νωτιαίου μυελού προκαλεί άμεση μηχανική βλάβη στη μικροκυκλοφορία του, η οποία εjtιδεινώνεται από τη δευτεροπαθ1j βλάβη των αγγε(ων που επακολουθεί. Με μικροαγγειογραφικές κάι άλλες μεθόδους έχει διαπιστωθεί ελάττωση ή απουσία αιματικής ροής στη μικροκυκλοφορία της τραυματισμένης περιοχής του νωτια ου μυελού. Ο φυσιολογικός νωτιαίος μυελός έχει τη δυνατότη- τα αυτορρύθμισης της αιματικής του ροής. Αυτή παραμένει σταθερή για μεγάλο εύρος μέσης aρτηριακής πίεσης. Αρκετοί ερευνητές έχουν δείξει επηρεασμό της αυτc_:>ρρύθμισης της ciιματικής ροής του νωτιαίου μυελού μετά από μία τραυματικ1j βλάβη. Η παρουσία συστηματικής υπότασης οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερη ελάττωση της αιματικής ροής του νωτιαίου μυελού. Η προκλητή αύξηση της aρτηριακής πίεσης σε επίπεδα ανώτερα των 160 mmhg δεν προκαλεί σημa νiικ1j αύξηση της αιματικής ρωjς στην περιοχή. της βλάβης, αλλά εκσεσημασμένη υπεραιμία σε παρακείμενες περιοχές. Παρόλη ωστόσο την εκτεταμένη έρευνα στο συγκεκριμένο πεδίο, η ακριβής αιτία της μετατραυματικής ισχαιμίας παραμένει άγνωστη. Αρκετές θ\ωρίες έχουν αναπτυχθεί με στόχο την εξήγηση της μετατραυματικής ισχαιμίας. Η οξεία τραυματική βλάβη στο νωτιαίο μυελό μπορεί να προκαλέσει άμεσα ενδοθηλίακή καταστροφή ή εξοίδηση. Αναφέρεται επίσης άθροιση νευροδιαβιβαστών στη θέση της βλάβης. Ο αγγειόσπασμος μπορεί να είναι αποτέλεσμα αφ' ενός μεν της μηχανικής βλάβης, αφ' ετέρου δε της απελευθέρωσης αγγειοδραστικών ουσιών. 5. ΕΠΙΙΙτΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΤΡΑΥΜΑτΙΚΩΝ ΚΑΚΩΣΕΩΝ ΤΟΥΝΩτΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ 1:ΤΑ ΕΠΙ ΜΕΡΟΥΣ ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ 5.1 Αναπvεύστικό σύστημα Η κύρια αιτία θανάτου των ασθενών με τραυματική κάκωση του νωτιαίου μυελού στην άμεση μετατραυματικιj Π!Ορίοδο είναι η αναπνευστική ανεπάρκεια, συν1jθω; δευτεροπαθ1jς, οφειλόμενη στην παράλυση των ανα::τνευστικυ)ν μυών. Η βαρύτητα της αναπνευστικιjς ανεπάρκειας έχει σχέση με την εντόπιση της τραυματικ1jς βλάβης. Το «αναπνευστικό κέντρο» του νωτιαίου μυελού (από το οποίο εκπορεύονται οι ίνες του φ _ ρενικού νεύρου) εδράζεται στο Α4 νευροτόμιο, με μικρή συμμετοχή των Α3 και Α5 νευροτομίων. υταν η τραυματική βλάβη εντοπίζεται πάνω από το επίπεδο του Α4 νευροτομίου, τότε εμφανίζεται απώλεια του 1iοκουσίου ελέγχου της διαφραγματικής ανα-. πνοής. Αν η τραυματική βλάβη του αυχενικού μυελού εντοπίζεται κάτω από το επίπεδο του Α4, τότε αναμένεται διατήρηση του εκουσίου ελέγχου της αναπνοής. Οι περισσότερες κακώσεις του νωτιαίου μυελού επεκτείνονται και σε παρακείμενα της κύριας τραυ-

7 120 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΊΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ματικής βλάβης νευροτόμια. Έτσι, μία βλάβη στο ανώτερο τμήμα του αυχενικού μυελού μπορεί να περιλάβει και τους πυρήνες των κατώτερων κρανιακών νεύρων, προκαλώντας περιφερικού τύπου διαταραχή της αισθητικότητας του προσώπου, παράλυση του στερνοκλειδομαστοειδούς και του τραπεζοειδούς μυός καθώς και επηρεασμό του κινητικού ελέγχου του φάρυγγα. Οι βλάβες του ανώτερου αυχενικού μυελού χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Ως πενταπληγία χαρακτηρίζεται η βλάβη που εκτείνεται από το στέλεχος του εγκεφάλου έως το Α 1 νευροτόμιο, με προσβολή των κατώτερων εγκεφαλικών συζυγιών και των νεύρων που ευθύνονται για τη νεύρωση των επικουρικών μυών της αναπνοής. Παρατηρείται απώλεια της κινητικότητας του διαφράγματος, καθώς και της κινητικό τητας και αισθητικότητας του τραχήλου, των άνω καt των κάτω άκρων. Η αναπνευστική τετραπληγία είναι μία τυπική βλάβη σε νευροτομιάκό επίπεδο Α2 και Α3, όπου όλα τα κρανιακά καθώς και τα ανώτερα δύο ή τρία aυχενικά νεύρα παραμένουν ανέπαφα. Έτσι διατηρούνται ακέραια η αισθητικότητα της κεφαλής και του άνω τμήματος του τραχήλου, καθώς και ο κινητικός έλεγχος του στερνοκλειδομαστοειδούς και των επικουρικών μυών της αναπνοής. Ο ασθενής με αναπνευστική τετραπληγία παρουσιάζει παράλυση του διαφράγματος και των τεσσάρων άκρων και έχει ανάγκη αναπνευστικής υποστ1iριξης. Λεπτομερείς μελέτες της κίνησης του θωρακικού κλωβού καθώς και του τρόπου χρήσης των αναπνευστικών μυών σε ασθενείς με υψηλή τετραπληγία έδειξαν ότι η αυτόματη ήρεμη αναπνοή προκαλεί τη γένεση σημαντικής φασικής εισπνευστικής ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας στους στερνοκλειδομαστοειδείς, στους τραπεζοειδείς, στους γναθοϋοειδείς και στους στερνοϋοειδείς μύες, καθώς και στο μυώδες πλάτυσμα. Τα αποτελέσματα της δράσης αυτών των μυών φαίνονται κατά τη διάρκεια της αυτόματης εισπνοής, οπότε παρατηρείται μία ελάττωση της εγκάρσιας διαμέτρου του θωρακικού κλωβού και κεφαλική μετατόπιση του στέρνου. Διαπιστώνεται επίσης μία δυσανάλογη αύξηση της προσθιοπίσθιας διαμέτρου του ανώτερου τμήματος του θωρακικού κλωβού σε σχέση με την αντίστοιχη αύξηση που παρατηρείται στο κατώτερο τμήμα του θώρακα. Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι οι ασθενείς με υψηλή τετραπληγία είναι δυνατόν να χρησιμοποιούν τους μύες του τραχήλου στην αναπνοή. Η σύσπαση των μυών αυτών δρα μετατοπίζοντας κεφαλικά το στέρνο, διευρύνοντας το ανώτερο τμήμα του θωρακικού κλωβού και προκαλώντας παράδοξη (προς τα έσω) μετατόπιση των πλαγίων τοιχωμάτων του θώρακα. Χρησιμοποιώντας συγχρονισμένα τη γλώσσα, τις παρειές, τους φαρυγγικούς και τους λαρυγγικούς μύες, οι ασθενείς με υψηλή τετραπληγία είναι σε θέση να εισάγουν αποσπασματικά μικρές ποσότητες αέρα στην τραχεία (γλωσσοφαρυγγική αναπνοή). Η τακτική αυτή δεν είναι τόσο χρήσιμη για τη φυσιολογική ήρεμη αναπνωi, αλλά μπορεί να αποδώσει όταν εφαρμόζεται ως είδος διαλείπουσας εισπνοής, με σκοπό τη βελτίωση της ανταλλαγ1iς των αερίων. Η πλειοψηφία των τετραπληγικών ασθενών παρουσιάζει βλάβες που εντοπίζονται μεταξύ των Α3 και Α8 νευροτομίων και οι οποίες επηρεάζουν την εκπνευστικ1i λειτουργία (βλάβες μεταξύ των Α3 και Α5 νευροτομίων προκαλούν σημαντικό επηρεασμό και της εισπνευστικής λειτουργίας). Βλάβες στην αυχενική μοίρα του νωτιαίου μυελού στο επίπεδο του Α6 ή κάτω από αυτό δεν επηρεάζουν τη νεύρωση του διαφράγματος, αλλά αυτήν των μεσοπλευρίων μυών σε άλλοτε άλλο βαθμό. Οι ασθενείς αυτοί παρουσιάζουν αδυναμία επαρκούς έκπτυξης του θωρακικού κλωβού, ενώ στερούνται εκείνου του ποσοστού του αναπνεόμενου όγκου που οφείλεται στη δράση των μεσοπλευρίων μυών. Μετά από μία οξεία τραυματική βλάβη του αυχενικού μυελού, η ζωτικ1i χωρητικότητα είναι συνήθως ml. Όπως αναμένεται, τόσο η μέγιστη εισπνευστική πίεση (Pimax) όσο και η μέγιστη εκπνευστική πίεση (PEmax ) ελαττώνονται, με τη μεγαλύτερη ελάττωση να συμβαίνει στην PEmax Οι καμπύλες ροής-όγκου είναι περιοριστικού τύπου. Η ελάττωση των ταχυτήτων ροής είναι ευθέως ανάλογη της ελάττωσης της τιμής της ζωτικής χωρητικότητας. Την ελαττωμένη ζωτική χωρητικότητα προκαλούν τόσο η ελάττωση της εισπνευστικής χωρητικότητας, όσο και η ελάττωση του εκπνευστικού εφεδρικού όγκου (ο οποίος και εμφανίζει τη μεγαλύτερη συγκριτικά ελάττωση). Συχνά, η τιμή του υπολειπόμενου όγκου βρίσκεται πολύ κοντά στην τιμή της λειτουργικής υπολειπόμενης χωρητικότητας. Όταν συνυπάρχει υποξυγοναιμία, αυτή συνήθως οφείλεται σε διαταραχές της σχέσης αερισμού-αιμάτωσης. Η θέση του σώματος έχει σημαντική επίδραση στον

8 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΠΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 121 κυψελιδικό αερισμό του τετραπληγικού ασθενούς. Η βαρύτητα και η απώλεια του τόνου των κοιλιακών μυών επιδρούν δυσμενώς στη μηχανικ1j της αναπνοής στην όρθια θέση. Ο κυψελιδικός αερισμός βελτιώνεται σημαντικά στην ύπτια θέση, ενώ η ζωτική χωρητικότητα αυξάνει λόγω ελάττωσης του υπολειπόμενου όγκου. Ωστόσο, η ύπτια θέση αυξάνει την πιθανότητα για αναγωγή γαστρικού περιεχομένου και εισρόφηση. Η διαφραγματική αναπνοή είναι δυνατό να παρεμποδίζεται στον τετραπληγικό ασθενή και από την παρουσία μετεωρισμού, ο οποίος τις περισσότερες φορές οφείλεται σε οξεία διάταση του στομάχου. Οι ασθενείς αυτοί με την πάροδο του χρόνου ανακτούν μέρος του απολεσθέντος εκπνευστικού εφεδρικού όγκου, καθώς και την ικανότητα '(ια αποτελεσματικό βήχα. Με τη χρήση της ηλεκτρομυογραφίας, αποδείχθηκε ότι η κλειδική μοίρα του μείζονος θωρακικού μυός διαδραματίζει ένα σημαντικό ρόλο στη μηχανική της ενεργητικής εκπνοής σε ασθενείς με βλάβη στην αυχενική μοίρα του νωτιαίου μυελού. Ο μυς αυτός μπορεί να προκαλέσει σύσπαση του ανώτερου τμήματος του θωρακικού κλωβού, μετατοπίζοντας τη λαβή του στέρνου και τις ανώτερες πλευρές προς την ουραία κατεύθυνση. Η κλειδική μοίρα του μείζονος θωρακικού μυός νευρώνεται από κινητικές ίνες που ξεκινούν από το πέμπτο, έκτο και έβδομο αυχενικό νευροτόμιο. Το τμήμα αυτό του μυός είναι δυνατό να παραμένει μερικώς λειτουργικό σε βλάβες του κατώτερου τμήματος της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Έχει επίσης αναφερθεί ότι στους ασθενείς αυτούς και άλλοι μύες, όπως ο πλατύς ραχιαίος, ο μείζων στρογγύλος, καθώς και η ανώτερη μοίρα του πρόσθιου οδοντωτού μυός επιστρατεύονται ως μύες ενεργητικής εκπνοής. Η αναπνευστική λειτουργία του τετραπληγικού ασθενούς τείνει να βελτιώνεται καθώς η χαλαρή παράλυση της αρχικής φάσης (δηλαδή της φάσης του sh ock του νωτιαίου μυελού) μετατρέπεται σε σπαστικότητα. Αυτή η «ευεργετική» μεταβολ1j του μυ'ίκού τόνου, επηρεάζει τόσο τους μεσοπλεύριους όσο και τους κοιλιακούς μύες. Οι Ledsome και Sharp μελέτησαν τα σπιρομετρικά δεδομένα σε ασθενείς με κάκωση της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης και διαπίστωσαν ότι σε ασθενείς με βλάβη στο Α4 νευροτόμιο η ζωτική χωρητικότητα ήταν 24% της προβλεπόμενης την πρώτη εβδομάδα από την κάκωση και 44% της προβλεπόμενης μετά την πάροδο τριών μηνών. Τα ευρήματα σε ασθενείς με βλάβες στα Α5;Α6 νευροτόμια ήταν παρόμοια, δηλαδή η ζωτική χωρητικότητα ψαν αρχικά 31% της προβλεπόμενης και αυξήθηκε στο 51% της προβλεπόμενης τρεις μήνες μετά από την κάκωση. Οι McMichan και συνεργάτες μελέτησαν 22 τετραπληγικούς ασθενείς. Η μέση αρχικ1j τιμ1j της ζωτικ1jς χωρητικότητας βρέθηκε να είναι 1.5 lt, ενώ μετά από πάροδο 18 εβδομάδων αυηj αυξ1jθηκε στα 2.7 \t. Παραηjρησαν επίσης συγκρίσιμες αυξ1jσεις στις μέγιστες εισπνευστικές και εκπνευστικές πιέσεις. Η ενδοτικότητα ( co mpli an ce) του πνεύμονα ελαττιδνεται, ενώ η ειδικ1j ενδοτικότητα (specifi c co mpliance) που ισοδυναμεί με την ενδοτικότητα διορθωμένη ως προς τον πνευμονικό όγκο, παραμένει φυσιολογικ1j. Ωστόσο, σε μερικούς τετραπληγικούς ασθενείς η ειδικ1j ενδοτικότητα βρέθηκε να είναι σαφώς εκτός των φυσιολογικών ορίων, γεγονός που υποσημαίνει ότι είναι δυνατό να υπάρξει μεταβολή των μηχανικών ιδιοτήτων του πνεύμονα παράλληλα με τη γνωστή ελάττωση του πνευμονικού όγκου. Όπως αναμένεται, το έργο της αναπνοής αυξάνει. Η πνευμονία αποτελεί συχν1j επιπλοκή λόγω της κατακράτησης εκκρίσεων 1i/και εισρόφησης. 5.2 Κυκλοφορικό σύστημα Η μηχανικ1j βλάβη στο νωτιαίο μυελό προκαλεί άμεση και μαζική συμπαθητικ1j εκφόρτιση, η οποία γίνεται εμφανής ως μία βραχεία περίοδος υπέρτασης, βραδυκαρδίας και δυσρυθμιών. Σε πειραματικές μελέτες σε σκυλιά παρατηρήθηκε αύξηση της aρτηριακής πίεσης και φλεμβοκομβικ1j ταχυκαρδία με εμφάνιση καρδιακών δυσρυθμιών αμέσως μετά τη βλάβη στον αυχενικό μυελό. Λόγω της συνήθους ανυπαρξίας μετρ1jσεων της aρτηριακής πίεσης αμέσως μετά την κάκωση στους τετραπληγικούς ασθενείς, δεν έχει τεκμηριωθεί στον άνθρωπο η υπερτασικ1j αυηj απάντηση, που παρατηρείται στα πειραματικά μοντέλα. Ωστόσο, η απότομη αύξηση της συστηματικ1jς αρτηριακ1jς πίεσης που παρατηρείται κατά τη διάρκεια επεμβάσεων στην αυχενικ1j και στη θωρακικ1j μοίρα της σπονδυλικ1jς στήλης (μη σχετιζόμενη με το «βάθος» της γενικής αναισθησίας), μπορεί να είναι ενδεικτική διεγχειρητικής τραυματικής βλάβης του νωτιαίου μυελού. Μία οξεία αύξηση της συστηματικής aρτηριακής

9 122 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΊΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ πίεσης αμέσως μετά την τραυματική βλάβη, μπορεί να προκαλέσει πνευμονικό οίδημα ή κυψελιδική αιμορραγία. Σε πειραματικά μοντέλα, η εγκάρσια διατομή στο επίπεδο του Α4 προκαλεί την άμεση έναρξη μίας παροδικής απάντησης, η οποία έχει κεντρική προέλευση. Παρατηρήθηκε επίσης μία εκσεσημασμένη αύξηση της μέσης aρτηριακής πίεσης που ακολουθείται από σημαντική υπόταση, καθώς και αύξηση της πίεσης εξ ενσφηνώσεως των πνευμονικών τριχοειδών, του ποσού του εξωαγγειακού πνευμονικού ύδατος, της διαπερατότητας του αιματεγκεφαλικού φραγμού, της περιεκτικότητας σε ύδωρ του εγκεφάλου, της ενδοκρανιακής πίεσης και ελάττωση της εγκεφαλικής αιματικής ροής. Η προληπτική χορήγηση ενός α-αποκλειστού ( φεντολαμίνης) παρεμπόδισε την αύξηση της aρτηριακής πίεσης, αλλά δεν επηρέασε την αύξηση του εξωαγγειακού πνευμονικού ύδατος, της διαπερατότητας του αιματεγκεφαλικού φραγμού, του εγκεφαλικού ύδατος, της ενδοκρανιακής πίεσης ή την ελάττωση της εγκεφαλικής αιματικής ροής. Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι η βλάβη στην αυχενική μοίρα του νωτιαίου μυελού καθίσταται πρόξενος μιας σύνθετης αλληλουχίας γεγονότων, που. επηρεάζουν τόσο τη διαπερατότητα των πνευμονικών τριχοειδών όσο και την ενδοκρανιακή ενδοτικότητα ( compli ance ). Ας σημειωθεί ότι η συσχέηση μεταξύ τραυματικής βλάβης του νωτιαίου μυελού και πνευμονικού οιδήματος είναι γνωστή από το Ωστόσο, η αλληλουχία των γεγονότων που οδηγεί στην εμφάνιση του πνευμονικού οιδήματος δεν έχει μέχρι και σήμερα διευκρινισθεί απόλυτα. Τη βραχεία αυτή υπερτασική φάση που διαι?κεί 2-20 λεπτά, ακολουθεί μία παρατεταμένη φάση aρτηριακής υπότασης που συνοδεύεται από βραδυκαρδία, ελάττωση των συστηματικών αγγειακών αντιστάσεων και της καρδιακής συσταλτικότητας. ΑυηΊ η αστάθεια του κυκλοφορικού σχετίζεται με ελαττωμένη δραστηριότητα του συμπαθητικού και συνοδό απώλεια των αντισταθμιστικών αντανακλαστικών, ενώ παράλληλα σηματοδοτεί την έναρξη της περιόδου του sh ock του νωτιαίου μυελού. Ο όρος shock του νωτιαίου μυελού χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τον Marshal Hall το 1850, με σκοπό να περιγράψει τη χαλαρότητα που εμφανίζουν στην πρώιμη, μετά την κάκωση φάση, οι μύες που νευρώνονται από το απομονωθέν τμήμα του νωτιαίου μυελού. Στις πλήρεις βλάβες το shock του νωτιαίου μυε- λού διαρκεί συνήθως 6-8 εβδομάδες, ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να "διαρκεί πολύ περισσότερο, μέχρι 1 έως 2 έτη. Στις ατελείς β άβες μπορεί να διαρκεί μόνο λίγες ημέρες. Η περίοδος του shock του νωτιαίου μυελού χαρακτηρίζεται κλινικά από την ύπαρξη υπότασης, βραδυκαρδίας, αγγειοδιαστολής, χαλαρής παράλυσης κάτω από το επίπεδο της βλάβης, ποικιλοθερμίας και επίσχεσης ούρων και κοπράνων. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής οι ασθενείς είνα.ι εξαιρετικά ευαίσθητοι σε μεταβολές του ενδοαγγειακού όγκου, σε φάρμακα και ιδιαίτερα σε αναισθητικούς παράγοντες". Στην τετραπληγία τραυματικής αιτιολογίας, η θωρακοοσφυ ίκή έξοδος συμπαθητικών νευρικών ώσεων παραβλάπτεται, με αποτέλεσμα την υπερίσχυση του τόνου τόυ παρασυμπαθητικού. Αυτό έχει ώς συνέπεια την εμφάνιση υπότασης και βραδυκαρδίας. Η φλεβική επιστροφ _ ή είναι ελαττωμένη, λόγω της παράλυσης των μυών της κοιλιακής χώρας καθώi; και της απώλειας της μυ ίκής δραστηριότητας των κάτω άκρων. Η απώλεια tου αγγειοσυσπαστικού τόνου οδηγεί σε περιφερική αγγειοδιαστολή και λίμνανση του αίματος στο φλεβικό δίκτυο. Λόγω αδυναμίας απάντησης με αντανακλαστική ταχυκαρδία, οι ασθενείς εμφανίζουν υπερβολικά δυσάρεστες απαντήσε.ις από το κυκλοφορικό σε καταστάσεις υποογκαιμίας. Η υπόταση είναι περισσότερο έκδηλη μετά τα γεύματα, λόγω αυξημένου όγκου αίματος στο σπλαγχνικό αγγειακό δίκτυο, έκκρισης αγγειοδραστικών εντερικών πεπτιδίων και αγγειοδιαστολής. Το σύστημα ρενίνης-αγγειοτενσίνης-αλδοστερόνης μπορεί να αντιρροπεί εν μέρει την απώλεια του ελέγχου τ_ου αγγειακού τόνου από το αυτόνομο νευρικό σύστημα. Η δυσαντανακλαστικότητα (ή υπεραντανακλαστικότητα) του αυτονόμου νευρικού συστήματος είναι ένα σύνδρομο το οποίο χαρακτηρίζεται από,μαζικ11, μη αντιρροπούμενη εκφόρτιση του συμπαθητικού νευρικού συσηίματος ως απάντηση σε Κεντρομόλες ώσεις, κυρίως από τα σπλάχνα. Περιγράφηκε αρχικά από τον Hilton το 1860 και από τον Bowll1y το1890. Ένα ποσοστό 30% - 85% των ασθενών με βλάβες του νωτιαίου μυελού που εντοπίζονται στο επίπεδο του Θ6 και πάνω από αυτό, θα παρουσιάσουν κάποιου βαθμού συμπτωματολογία δυσαντ. ανακλασηκότητας του αυτονόμου νευρικού?υστήματος. Οι κακώσεις της αυχενικής μοίρας συνοδεύονται από δυσαντανακλαστικότητα του αυτονόμου νευρικού συστή-

10 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΙΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ματος σε ποσοστό 60%, ενώ αυτές της θωρακικής σε ποσοστό 20%. Η κλινική συνδρομή εμφανίζεται συνήθως μέσα στους πρώτους μήνες από την κάκωση, μπορεί όμως να εκδηλωθεί από 2 μήνες μέχρι και 15 χρόνια μετά από αυτήν. Οι κλασικές κλινικές εκδηλώσεις του συνδρόμου είναι η υπέρταση και η βραδυκαρδία. Σε ασθενείς με δυσαντανακλαστικότητα του αυτονόμου νευρικού συσηiματος έχουν επίσης αναφερθεί κεφαλαλγία, διαταραχές της όρασης, διαταραχές του επιπέδου συνειδήσεως, σπασμοί, καρδιακές δυσρυθμίες, συγκοπικά επεισόδια, έμφραγμα μυοκαρδίου, ρινικ1j συμφόρηση, ερύθημα στο πρόσωπο και στον τράχηλο, μεταβολές της θερμοκρασίας, καθώς και ανόρθωση των τριχών με εφίδρωση κάτω από το επίπεδο της βλάβης. Η παροξυσμικιi υπέρταση αποτελεί χαρακτηριστικό εύρημα, με συστολικές aρτηριακές πιέσεις συχνά μεγαλύτερες των 250 mmhg και διαστολικές έως και 200 mmhg. Η υπερδραστηριότητα του συμπαθητικού στο σύνδρομο αυτό οφείλεται περισσότερο σε απελευθέρωση νοραδρεναλίνης στις μεταγαγγλιακές νευρικές απολήξεις, παρά σε απελευθέρωση αδρεναλίνης από τα επινεφρίδια. Η υπέρταση μπορεί να προκαλέσει δευτεροπαθώς αιμορραγία στον αμφιβληστροειδή, συγχυτικές διαταραχές, απ(j)λεια των αισθήσεων, σπασμούς, εγκεφαλοπάθεια, ενδοεγκεφαλικιi αιμορραγία, υπαραχνοειδ1j αιμορραγία Ιl και θάνατο. Εκτός από τη βραδυκαρδία, οι επιπλοκές από την καρδιά μπορεί να περιλαμβάνουν μυοκαρδιακή ισχαιμία, αριστερ1i καρδιακ1i ανεπάρκεια και πνευμονικό οίδημα. Η δυσαντανακλαστικότητα του αυτονόμου νευρικού συστήματος εμφανίζεται κυρίως ως απάντηση στη διάταση της ουροδόχου κύστης, αλλά και σε άλλα ερεθίσματα όπως τη διάταση των σπλάγχνων, την ένδυση με στενά ενδύματα, τις συσπάσεις της μήτρας, τις χειρουργικές επεμβάσεις, τη σεξουαλικιi επαφή κ.λ.π. Ας σημειωθεί ότι ορισμένες επεμβάσεις στο ουροποιητικό, όπως π.χ. η κυστεοσκόπηση, οι ουροδυναμικές μελέτες, η εξωσωματικri λιθοτρυψία, η χειρουργική αφαίρεση λίθων και η νεφρεκτομή είναι δυνατό να προκαλέσουν έκλυση της συμπτωματολογίας του συνδρόμου. Το 1956 ο Kurnick περιέγραψε τον μηχανισμό που ακόμη και σήμερα γίνεται παραδεκτός για ην εξήγη- 123 ση της δυσαντανακλαστικότητας του αυτονόμου νευρικού συστήματος. Οι κεντρομόλες νευρικές ώσεις που παράγονται π.χ. λόγω της διάτασης της ουροδόχου κύστης, οδεύουν μέσω των οπίσθιων ή και πλάγιων νωτιαίων δεσμίδων, έως ότου αποκλεισθούν στο επίπεδο της βλάβης. Αυτές οι ώσεις προκαλούν τη διέγερση συμπαθητικών νευρώνων της φαιάς ουσίας του νωτιαίου μυελού, με αποτέλεσμα την ενεργοποίηση αντανακλαστικού τόξου και διάχυτη συμπαθητικ1i εκφόρτιση. Οι καρωτιδικοί και aορτικοί τασεοϋποδοχείς συμβάλλουν στην αντιρρόπηση της αύξησης της αρτηριακιiς πίεσης, αποστέλλοντας νευρικές ώσεις σε υπερνωτιαία χέντρα. Η ενεργοποίηση κεντρικών συμπαθητικ(j)ν ανασταλτικcόν οδcόν οδηγεί σε άμβλυνση της συμπαθητικ1jς απάντησης μέχρι το επίπεδο της βλάβης, ενώ κάτω από αυτό η συμπαθητική υπερδραστηριότητα συνεχίζεται. Η παράλληλη διέγερση του πνευμονογαστρικού προκαλεί βραδυκαρδία. Οι ηλεκτροκαρδιογραφικές αλλοιώσεις είναι συμβατές με αυξημένη (αντανακλαστικώς) δραστηριότητα του παρασυμπαθητικού και περιλαμβάνουν κολποκοιλιακό αποκλεισμό πρώτου βαθμού (που εκδηλώνεται ως αύξηση της διάρκειας του P-R διαστήματος), δευτέρου βαθμού κολποκοιλιακό αποκλεισμό με ;τρ(j)ψες κομβικές συστολές εκ διαφυγ1jς, πρώιμες χολ..;τικές χω κοιλιαχές συστολές 1j παροξυσμικ1i κολ :τιχιj μαρμαρυγ1j. Κατά τη διάρκεια των πρώτων εβδομάδων από την τραυματική βλάβη του νωτιαίου μυελού, η εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση αποτελεί απειλητική για τη ζωή του ασθενούς επιπλοκή. Οι ασθενείς είναι επιρρεπείς στην εμφάνιση εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης λόγω ακινητοποίησης,. απώλειας του μυ'ίκού τόνου, επηρεασμένου αγγειακού τόνου και υπεργλοιότητας. Οι ασθενείς με τραυματικrj βλάβη του νωτιαίου μυελού και τελικού σταδίου νεφρικ1j ανεπάρκει<_χ είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στην εμφάνιση φλεβοθρόμβωσης. Η πνευμονική εμβολrj παριστά μείζονα αιτία θανάτου των ασθενών με τραυματικ1j βλάβη του νωτιαίου μυελού. Οι περισσότεροι θρόμβοι αποσπώνται από το εν τω βάθει φλεβικό δίκτυο των κάτω άκρων. Ανεξήγητα συμπτώματα όπως δύσπνοια, βήχας, αιμόπτυση, κυάνωση, πυρετός 1j σημεία όπως πλευριτικ1i τριβή, αύξηση της έντασης του δεύτερου τόνου ή καλπαστικός ρυθμός και υποξυγοναιμία πρέπει να εγείρουν υπόνοιες για πνευμονική εμβολ1j.

11 Ουροποιητικό σύστημα Η παθολογία ολόκληρου του ουροποιητικού συστήματος μετά από μία τραυματική βλάβη του νωτιαίου μυελού καθορίζεται από την παθολογία της ουροδόχου κύστης. Ο τύπος της νευρογενούς κύστης που θα εμφανιστεί, εξαρτάται από την εντόπιση της βλάβης του νωτιαίου μυελού, καθώς και από το χρονικό διάστημα που παρήλθε από τη στιγμή της κάκωσης. Κατά τη διάρκεια της φάσης του shock του νωτιαίου μυελού, η ουροδόχος κύστη εμφανίζει απώλεια της αντανακλαστικότητάς της και παρουσιάζεται οξεία επίσχεση ούρων. Ωστόσο, ο γραμμωτός σφιγκτήρας σπάνια παρουσιάζει απώλεια της αντανακλαστικότητάς του, ακόμη και στην πρώιμη φάση μετά τη βλάβη του νωτιαίου μυελού. Επειδή όμως τόσο η αίσθηση πλήρωσης, όσο και ο τόνος και η συσπαστικότητα της κύστης απουσιάζουν, αυτή γεμίζει αργά και έτσι εγκαθίσταται ακράπια από υπερπλ1iρωση. Τα ακτινολογικά ευρήματα στη φάση του shock του νωτιαίου μυελού είναι το ομαλό περίγραμμα της κύστης και η ύπαρξη κλειστού αυχένα. Συνήθως δεν παρατηρείται κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση, εκτός και αν αυηi προϋπήρχε. Τα ουροδυναμικά χαρακτηριστικά της περιόδου αυτής είναι η φυσιολογική 1l αυξημένη ενδοτικότητα ( compliance) της κύστης, η απώλεια της αντανακλαστικότητας του εξωστήρα μυός και η ακράτεια από υπερπλήρωση. Τόσο ο χειρισμός Valsalva όσο και ο χειρισμός Crede (πίεση των κοιλιακών τοιχωμάτων υπερηβικά με σκοπό την κένωση της κύστης) δεν οδηγούν σε κένωση της ουροδόχου κύστης. Μερικές εβδομάδες μετά από τον τραυματισμό. περιοχές του νωτιαίου μυελού οι οποίες δεν υπέστησαν άμεση βλάβη, αρχίζουν να ανακτούν σταδιακά λειτουργικότητα, με πρώτη ένδειξη την επανεμφάνιση του βολβοσηραγγώδους αντανακλαστικού. Στη συνέχεια εμφανίζονται τα εν τω βάθει τενόντια αντανακλαστικά, που ακολουθούνται από τα αντανακλαστικά της κύστης και του πρωκτού: Μία ακραίας μορφής αντανακλαστική απάντηση της περιόδου αυηi; αποτελεί το μαζικό αντανακλαστικό, κατά το οποίο επί ερεθισμού των κοιλιακwν τοιχωμάτων ή των κάτω άκρων επέρχεται κένωση της ουροδόχου κύστης και του ορθού, κάμψη του μηρού προς την κοιλία, κάμψη της κνήμης προς το μηρό και υπερέκταση του άκρου ποδός. Στους ασθενείς με πλήρεις βλάβες που εντοπίζο- ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΊΙΚΗΣ ΙΑΊΡΙΚΗΣ νται πάνω από την οσφυ'ίκ11 μοίρα του νωτιαίου μυελού, εμφανίζεται συνήθως η αντανακλαστική νευρογενής κύστη. Χαρακτηρίζεται από ελαττωμένη χωρητικότητα της ουροδόχου κύστης, αυξημένη ενδοκυστική πίεση κατά τη διάρκεια κένωσης της κύστης, καθώς και ύπαρξη υπολειπόμενου όγκου ούρων. Με ερεθισμό των κοιλιακών τοιχωμάτων ή της έσω επιφάνειας του μηρού επέρχεται αντανακλαστική κένωση της κύστης. Συχνά εμφανίζονται μικρ1iς διάρκειας, μη ελεγχόμενες συσπάσεις της κύστης σε μικρές ποσότητες ούρων. Η ούρηση είναι ακούσια ή ατελίiς. Μετά την πάροδο της φάσης του shock του νωτιαίου μυελού, οι ασθενείς με βλάβες της ιππουρίδας 1l των κατώτερων ιερών ριζών, εμφανίζουν χαλαρή ή άτονη vευρογενή κι! στη. Ο εκούσιος έλεγχος στην κύστη καταργείται, ενώ το ποσό των ούρων που κατακρατείται στην ουροδόχο κύστη είναι μεγάλο (όχι όμως τόσο. όσο είναι το υπολειπόμενο ποσό ούρων κατά την άμεση μετατραυματικ1i φάση). Η αντανακλαστικότητα του εξωσηiρα μυός δεν επιστρέφει σχεδόν ποτέ στους ασθενείς με πλ1jρη καταστροφ1i της ιππουρίδας Ίl του μυελικού κώνου. Οι ασθενείς που έχουν βλάβη του περιφερικού νευρώνα παρουσιάζουν σεξουαλική ανικανότητα λόγω ανυπαρξίας στύσης, ενώ αυτοί που έχουν βλάβη του κεντρικού νευρώνα παρουσιάζουν αντανακλαστικές στύσεις. Γενικά, όσο υψηλότερα εντοπίζεται η βλάβη, τόσο μεγαλύτερη πιθανότητα υπάρχει για εμφάνιση στύσης. Συχνές είναι και οι διαταραχές στην εκσπερμάτιση. Λοιμώξεις του ουροποιητικοι! εμφανίζονται πρώιμα σε ασθενείς με τραυματικ1ί βλάβη του νωτιαίου μυεί.οι'. ω:όμη και όταν η ουροδόχος κύστη καθετηριάζεται υπό άσηπτες συνθ1jκες. Η aσυμπτωματική βα%τηριοι. ρfα απαντάται σε ποσοστό 55% των ασθενυ)ν στοι. ; οποίους εφαρμόζεται περιοδικός καθετηριασμός της ουροδόχου κύστης. Ωστόσο, η εμπειρία δείχνει ότι η χρόνια βακτηριουρία δεν προκαλεί κλινικώς εμφαν1j λοίμωξη επί απουσίας κυστεοουρητηρικιiς παλινδρόμησης και επί αποφυγ1jς υπερδιάτασης και τραυματισμών της κύστης. Ο κίνδυνος ανάπτυξης λοίμωξης αυξάνει με την παράταση της διάρκειας του καθετηριασμού της κύστης. Πολλοί συγγραφείς αναφέρουν ότι το ποσοστό των ασθενών που εμφανίζουν βακτηριουρία ανέρχεται σε 5-10% ανά ημέρα κατά την πρώτη εβδομάδα, ενώ μέχρι το τέλος του πρώτου μηνός όλοι σχεδόν οι ασθενείς έχουν

12 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΠΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 125 μολυνθεί. Στους ασθενείς με τραυματική βλάβη του νωτιαίου μυελού ένα μεγάλο ποσοστό λοιμώξεων του ουροποιητικού είναι πολυμικροβιακές. Τόσο η οξε{α όσο και η χρόνια πυελονεφρ{τιδα είναι συχνές επιπλοκές σε ασθενείς με τραυματικ1j κάκωση του νωτιαίου μυελού, ενώ συχνές είναι επίσης και επιπλοκές όπως η χρόνια προστατ{τιδα, η επιδιδυμ{τιδα και η ορχ{τιδα. Η πιθανότητα ανάπτυξης νεφρικού ή περινεφρικού αποστήματος θα πρέπει να λαμβάνεται υπ' όψιν, όταν ασθενείς με γνωστrj νεφρολιθίαση δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία με αντιβιοτικά. Η εμφάνιση σηψαιμ{ας αποτελεί μείζονα επιπλοκή των λοιμώξεων του ουροποιητικού και μία από τις κυριότερες αιτίες θανάτου των ασθενών αυτών. Ο μακροχρόνιος καθετηριασμός της ουροδόχου κύστης προκαλεί την ανάπτυξη στενώσεων της ουρήθρας, οι οποίες επιπλέκονται από ουρολοιμώξεις, ουρηθρ{τιδες, σχηματισμό αποστήματος και ουρηθροδερματικού συριγγ{ου. Η γάγγραινα του Foιιrnίer αποτελεί την πλέον βαριά επιπλοκ1j των στενώσεων της ουρήθρας με θνητότητα περί το 50%. Έχουν επίσης αναφερθεί ισχαιμική νέκρωση του πέους, τραυματικός υποσπαδlας, εκκολπωμάτωση της ουρήθρας, ορθοκυστικό συρfγγιο κ.λ.π. λόγω της μακρόχρονης χρήσης ουροκαθετήρων. Η χαμηλή ενδοτικότητα της ουροδόχου κύστης με συνοδό αύξηση της ενδοκυστικ1jς πίεση; προδιαθέτει σε ανάπτυξη υδρονέφρωσης, κυστεοουρητηριr:1j; παλινδρόμησης ή αμφοτέρων. Ανάπτυξη υδρονέφρωσης έχει αναφερθεί σε ποσοστό 14-20% των ασθενών με τραυματικ1j βλάβη του νωτιαίου μυελού κατά τη διάρκεια follow-up διάρκειας ετών. Την πιό συχνή αιτία αποτελεί η χαμηλίj ενδοτικότητα της ουροδόχου κύστης, ενώ ακολουθούν η ασυνέργεια ανάμεσα στον εξωσηjρα της κύστης και το σφιγκηjρα, η κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση και η λιθίαση του ουροποιητικού. Η υδρονέφρωση είναι συνήθως αμφοτερόπλευρη. Η εμφάνιση κυστεουρητηρικής παλινδρόμησης είναι αποτέλεσμα κυρίως της υψηλ1jς ενδοκυστικής πίεσης σε συνδυασμό με χαμηλ1j ενδοτικότητα της κύστης. Η υψηλή ενδοκυστική πίεση μπορεί να προκαλέσει την ανάπτυξη εκκολπωμάτων στην ουροδόχο κύστη. Η χρόνια πυελονεφρίτιδα, η μακροχρόνια παραμονή στην κλίνη και η υδρονέφρωση προδιαθέτουν στην ανάπτυξη λιθ{ασης του ουροποιητικού. Ένα ποσοστό 8 15% των ασθενών με τραυματική βλάβη του νωτιαίου μυελού θα εμφανίσουν νεφρολιθίαση. Η ύπαρξη κυστεοουρητηρικής παλινδρόμησης αυξάνει το ποσοστό των ασθενών που θα εμφανίσουν λίθους στο 37%. Άλλοι προδιαθεσικοί παράγοντες είναι η υπερασβεστιαιμία λόγω μακρόχρονης ακινητοποίησης, οι πλήρεις νευρολογικές βλάβες, η μεγάλη ηλικία του ασθενούς, το προηγούμενο ιστορικό λιθίασης της κύστης, η σ1jψη, η παρατεταμένη χρ1jση ουροκαθετίjρων, καθώς και ορισμένα παθογόνα μικρόβια (Klebsiella, Serrati<ι, Proteιιs κ.λ.π.). Το 98% περίπου των λίθων στους ασθενείς με τραυματικ1j βλάβη του νωτιαίου μυελού αποτελούνται από φωσφορικό ασβέστιο και εναμμώνιο φωσφορικό μαγν1jσιο, σύσταση που σχετίζεται με ύπαρξη φλεγμονής στο ουροποιητικό σύστημα. Η νεφρική ανεπάρκεια προκαλεί την εμφάνιση ηλεκτρολυτικών διαταραχών και μεταβολών στη διακίνηση υγρών ανάμεσα στα διάφορα διαμερίσματα του οργανισμού. Η απώλεια των ηλεκτρολυτών μπορεί επίσης να οφείλεται σε σωληναριακή ανεπάρκεια, στους υποκλυσμούς, στις δίαιτες με χαμηλή περιεκτικότητα σε άλας 1j στη χρ1jση διουρητικών (που συχνά συνταγογραφούνται στους ασθενείς αυτούς, με σκοπό τη θεραπεία του περιφερικού οιδ1jματος). Η ύπαρξη νεφριr:1jς ανεπάρκειας προκαλεί ελάττωση της :ταρα'(ω'(ιjς ερυθροποιητίνης, με αποτέλεσμα χρό Ι'tα ω'ωμ{α. Η αναιμία μπορεί να επιδεινωθεί επί εμφανίσεως αιμορραγίας από το γαστρεντερικό εξαιτίας τη; χρ1jσης ιιη στεροειδcδν αντιφλεγμονωδών αναλγητικών. Η αμυλοε{δωση α;τοτεί.εί επιπλοιοj της χρόνιας ουρολοίμωξης, των ελκών εκ πιέσεως του δέρματος και της οστεομυελίτιδας. Η μακρόχρονη εφαρμογ1j ουροκαθετ1jρων προκαλεί χρόνιο ερεθισμό και φλεγμονή του ουροθηλίου, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη πλακώδους μεταπλασ{ας. Έχει αναφερθεί ανάπτυξη καρκ{νου της ουροδόχου κύστης σε ποσοστό 2-10% των ασθενών με τραυματικ1j βλάβη του νωτιαίου μυελού. 5.4 Γαστρεντερικό σύστημα Η απώλεια του συμπαθητικού τόνου η οποία συνοδεύει τις τραυματικές κακώσεις του νωτιαίου μυελού, δημιουργεί την προδιάθεση για εμφάνιση επιπλοκών από το γαστρεντερικό σύστημα. Οι πιο συνήθεις από τις επιπλο-

13 126 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΊΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ κές αυτές είναι η γαστρική διάταση και ο ειλεός, με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης αναγωγής και εισρόφησης, ιδιαίτερα όταν ο αεραγωγός δεν προστατεύεται. Η εμφάνιση έλκους, διάτρησης ή αιμορραγίας από το γαστρεντερικό σύστημα αποτελούν συνήθεις επιπλοκές των κακώσεων που αφορούν στην αυχενική και στην θωρακικ1ί μοίρα της σπονδυλικής στ1ίλης. Εμφανίζονται συνήθως μεταξύ της 4ης και 20ης ημέρας από την κάκωση και οφείλονται πιθανόν στο συνδυασμό της γαστρικής υπεροξύτητας λόγω μη αντιρροπούμενης δραστηριότητας του παρασυμπαθητικού και της ισχαιμίας του βλεννογόνου λόγω της υπότασης. Η διάγνωση απαιτεί έναν υψηλό δείκτη κλινικής υποψίας, καθώς ο ασθενής δεν αισθάνεται πόνο, ενώ κλινικά σημεία όπως πυρετός, ταχυκαρδία και μετεωρισμός είναι αρκετά συνήθη στους ασθενείς αυτούς αν και μπορεί να οφείλονται σε άλλες αιτίες. Η παγκρεατίτιδα είναι άλλη μία βαριά επιπλοκίi, η οποία είναι δυνατό να διαλάθει της προσοχ1jς. Η διάγνωση τίθεται από το ιστορικό του πυρετού επί απουσίας πνευμονίτιδας ll ουρολοίμωξης, σε συνδυασμό με την ύπαρξη αυξημένων τιμών αμυλάm1ς και λιπάm1ς στο αίμα. Η υποκινητικότητα της χοληδόχου κύστης και η ενδεχόμενη συνύπαρξη υπερασβεστιαιμίας μπορεί να ευθύνονται για την ανάπτυξη χολολίθων, ακόμη και σε νεαρά άτομα. Η χρόνια δυσκοιλιότητα και η ανάπτυξη μεγακόλου μπορεί να είναι δευτεροπαθείς, λόγω υποκινητικότητας του παχέος εντέρου και σπασμού του σφιγκτήρα του δακτυλίου. Η κατάχρηση ενεμάτων, υπακτικών και υποθέτων επισπεύδει την ανάπτυξη αιμορροiδων, ραγάδας του δακτυλίου και συριγγίων. 5.5 Ερειστικό σύστημα Οι παραπληγικοί και τετραπληγικοί ασθενείς εμφανίζουν πολύ σύντομα οστεοπόρωση και μυϊκές aτροφίες. Η κινητοποίηση του ασβεστίου από τα οστά διευκολύνεται από ενδεχόμενη συνύπαρξη νεφρικ1jς ανεπάρκειας, με αποτέλεσμα παθολογικά κατάγματα. Τις πρώτες εβδομάδες μετά τον τραυματισμό είναι δυνατό να παρατηρηθούν υπερασβεστιαιμία και υπερφωσφαταιμία, που συνοδεύονται από ναυτία και εμέτους. Μπορεί επίσης να παρατηρηθεί κυφοσκολίωση σε ατελείς βλάβες του νωτιαίου μυελού, όταν η διαφορά του μυ'ίκού τόνου, που παρατηρείται στις δύο πλευρές του κορμού, προκαλεί εξαφάνιση της φυσιολογικ1jς κυρτότητας της σπονδυλικής στήλης. Η παθολογικ1j αρχιτεκτονική της σπονδυλικής στήλης λόγω της ανάπτυξης κυφοσκολίωσης επιδεινώνει την ήδη διαταραγμένη σχέση αερισμού-αιμάτωσης και η πιθανότητα για εμφάνιση πνευμονικών λοιμώξεων αυξάνει. Συχνή επιπλοκtj είναι η ανάπτυξη ελκών και νεκρώσεων εκ πιέσεως του δέρματος κάτω από το επίπεδο της βλάβης. Οι παράγοντες που μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη των ελκών αυτών είναι η ύπαρξη ακράτειας ούρων και κοπράνων, καταγμάτων, πυρετού, σ1jψης, τριβ1jς του δέρματος, υπολευκωματιναιμίας, διαταραγμένης λεμφικ1jς παροχέτευσης, συσσώρευσης τοξικών μεταβολιτών καθώς και η προχωρημένη ηλικία του ασθενούς. Στις θέσεις των ελκών αυτών και ιδιαίτερα εκείνων που αφορούν το ισχίο, το μείζονα τροχαντήρα, το ιερό οστούν και τις πτέρνες, μπορεί να αναπτυχθεί δευτεροπαθώς οστεομυελίτιδα. Συχν1j είναι επίσης και η εμφάνιση μυϊκού σπασμού, που μπορεί να εκλύεται είτε αυτόματα, είτε μετά από ερεθισμό κάτω από το επίπεδο της βλάβης. Η εμφάνιση σπαστικότητας είναι συχν1j, δυσχεραίνει τη λειτουργική αποκατάσταση και τη φροντίδα του ασθενούς, ενώ παράλληλα του προξενεί δυσφορία. Η βαρύτητα της σπαστικότητας ποικίλλει, ενώ μπορεί από στιγ ηj σε στιγμή να υπάρξουν μεταβολές στην έντασή της. Η αιτιολογία της σπαστικότητας παραμένει άγνωστη, ωστόσο πιθανολογείται η ανάπτυξη νέων συνάψεων ανάμεσα σε κινητικούς νευρώνες, των οποίων έχει απολεσθεί ο έλεγχος από κατιούσες ανασταλτικές ώσεις. Ο χρόνος που απαιτείται για την ανάπτυξη των συνάψεων αυτών, αντανακλά το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την κάκωση μέχρι χαι την εμφάνιση της σπαστικότητας. Ας σημειωθεί ότι η σπαστιχότητα είναι περισσότερο συν1iθης και σοβαρ1j στις ατελείς παρά στις πλ1jρεις βλάβες του νωτιαίου μυελού. Ως ετερότοπη οστεοποίηση χαρακτηρίζεται η ανάπτυξη οστίτη ιστού σε μη φυσιολογική εντόπιση. Συχνά και ιδιαίτερα στα αρχικά στάδια, η ανάπτυξη ετερότοπης οστεοποίησης είναι aσυμπτωματική. Οι συνήθεις εντοπίσεις της ετερότοπης οστεοποίησης είναι τα ισχία και τα γόνατα. Χρόνιος πόνος παρατηρείται σε ποσοστό 30-60% των ασθενών με τραυματική κάκωση της σπονδυλικής στήλης. Οι ασθενείς με χρόνιο πόνο συχνά ταλαιπωρούνται περισσότερο από τον πόνο παρά από την

14 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΠΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 127 παράλυση. Ο πόνος μπορεί να είναι μηχανικής, ριζιτικής, σπλαχνiκής ή κεντρικής αιτιολογίας. Ο μηχανικής αιτιολογίας πόνος, συνήθως οξύς, εντοπίζεται στην περιοχή του τραύματος και γίνεται περισσότερο έντονος με τις μετακινήσεις. Ο ριζιτικής αιτιολογίας πόνος οφείλεται σε συμπίεση ή σε τραυματισμό ρίζας νωτιαίου νεύρου και είναι συνήθως ετερόπλευρος. Ο σπλαχνικής αιτιολογίας πόνος παρουσιάζεται σύντομα μετά την αρχική κάκωση και είναι συνεχής πόνος στην κοιλιά ή στην πύελο, με ασαφή εντόπιση. Αν και η αιτιολογία του δεν είναι γνωστή, θεωρείται ότι σχετίζεται με τον κεντρικής αιτιολογίας πόνο. Ο κεντρικής αιτιολογίας πόνος που είναι και ο πιό συχνός δεν έχει ακόμη απόλυτα εξηγηθεί. 6. ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Η διατομή του vωτιαίου μυελού από το επίπεδο του Α 7 και άνω, επηρεάζει τα κέντρα του ιδρώτα. Μερικοί ασθενείς παρουσιάζουν ποικιλοθερμία κάτω από το επίπεδο της βλάβης, λόγω απώλειας του ελέγχου από το αυτόνομο νευρικό σύστημα της εφίδρωσης, του ρίγους και της δερματικής αιματικής ροής. Η θερμοκρασία του σώματος των τετραπληγικών ασθενών εξαρτάται από τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος, ενώ είναι γενικά επιρρεπείς στην εμφάνιση υποθερμίας.. Οι τετραπληγικοί ασθενείς (και μάλιστα κατά την πρώιμη μετατραυματική περίοδο), τείνουν να εμφανίζουν υποθρεψία λόγω τραυματικού stress, aνορεξίας, κακής διατροφής, απώλειας μυ'ίκής μάζας, έλλειψης μυ'ίκής δραστηριότητας και χρόνιας σήψης. Η υπονατριαιμία αποτελεί ένα αρκετά συχνό εύρη.μα στους ασθενείς με κάκωση του νωτιαίου μυελού. Εμφανίζεται συνήθως κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας μετά την κάκωση και είναι δυνατό να προκαλέσει διαταραχές του επιπέδου συνειδήσεως, σπασμούς, μη αναστρέψιμες νευρολογικές βλάβες και εγκεφαλικό θάνατο. Μεταβολική αλκάλωση είναι δυνατό να εμφανισθεί επί εμέτων, μακρόχρονης εφαρμογής ρινογαστρικού σωλήνα ή χορήγησης διουρητικών. Κατά την άμεση μετατραυματική φάση είναι δυνατό να εμφανισθεί κατάθλιψη και συναισθηματική αστάθεια, ειδικά όταν ο ασθενής αρχίζει να συνειδητοποιεί τη μόνιμη φύση της αναπηρίας. Η συναισθηματικ1ί φόρτιση γίνεται εντονότερη από την ανάγκη για αποκατάσταση, την ύπαρξη οικογενειακών προβλημάτων και κοινωνικοοικονομικών πιέσεων. Αναφέρεται ανάπτυξη εξάρτησης από φάρμακα, τοξικές ουσίες και αλκοόλ. Η ανάγκη για μακροχρόνια αναπνευστι Κ1l υποστ1ίριξη και η χρόνια «εξάρτηση» από τον αναπνευστήρα επιδρούν αρνητικά στη συναισθηματικ1ί σταθερότητα του ασθενούς. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Abdel-Azim Μ, Sullivan Μ, Yalla SV. Disorders of bladder function in spinal cord disease. (Review). Neurol Clin 1991; 9: Anderson DK, Hall ED. Pathophysiology of spinal cord trauma. (Review). Ann Emerg Med 1993; 22: Burr RG, Chem C, Nuseibeh Ι. Creatinine, calcium, citrate cιnd cιcid-bcιse in spinal cord injured pcιtients. Pcιraplegicι 1993; 31: Chcιpmcιn JR, Anderson Ρ Α. Thorcιcolumbar spine frcιctures with neurologic deficit. (Review). Orthop Clin North Am 1994; 25: Colachis SC 3d. Autonomic hyperreflexicι with spincιl cord in.iury. (Review). J Arn Pcιrcιplegia Soc 1992; 15: Colcιchis SC 3d, Clinchot DM, Venesy D. Neurovcιsculcιr compliccιtions of heterotopic ossificcιtion following spincιl cord injury. Pcιrcιplegicι 1993; 31: Courtois FJ, Chcιrvier ΚF, Leriche Α, Rcιymoncl DP. Sexual function in spincιl cord injury men. Ι. Assessing sexucιl ccιpcιbility. Pcιrcιplegicι 1993; 31: DeTroyer Α Estenne Μ, Heilpom Α Mechcιnism of cιctive expircιtion in tetraplegic subjects. Ν Engl J Mecl 1986; 314: DeTroyer Α, Estenne Μ, Vichken W. Rib cage motion cιnd muscle use in high tetrcιplegics. Arn Rev Respir Dis 1986; 133: Dicpinigcιitis PV, Spungen ΑΜ, Bcιumcιn W Α, Absgcιrten Α, Almenoff PL. Bronchicιl hypeπesponsiveness cιfter cerviccιl spincιl cord injury. Chest 1994; 105: Ditunno JF Jr, Formcιl CS. Chronic spincιl cord injury. (Review). Ν Engl J Med 1994; 330:550-6

15 Elias ΑΝ, Gwinup G. Immobilization osteoporosis in paraplegia. (Review). J Am Paraplegia Soc 1992; 15: Green D, Twardowski Ρ, Wei R, Rademaker AW. Fatal pulmonaιy embolism in spinal cord injury. Chest 1994; 105: Gunduz S, Ogur Ε, Mohur Η, Somuncu Ι, Acjksoz Ε, Ustunsoz Β. Deep vein thrombosis in spinal cord injured patients. Paraplegia 1993; 31: Gutierrez ΡΑ, Young RR, Vulpe Μ. Spinal cord in.iuιy. An overview. (Review). Urol Clin North Am 1993; 20: Hall ED. Free radicals and CNS injury. (Review). Crit Care Clin 1989; 5: Heruti RJ, Bar-On Ζ, Gofrit Ο, Weingarden ΗΡ, Ohιy Α Acute acalculous cholecystitis as a complication of spinal cord injury. Arch Phys Med Rehabil 1994; 75: Janssen L, Hansebout RR. Pathogenesis of spinal cord injuιy and newer treatments. Α review. (Review). Spine 1989; 14: Kamitsuka PF. The pathogenesis, prevention, and management of urinaιy tract infection in patients with spinal cord injuιy. (Review). Cuπ Clin Top Infect Dis 1993; 13: Κim SW, Charallel Jτ, Park KW. Bauerle LC. Shang CC. Gordon SΚ. auman W Α Prevalence of deep venous thrombosis in patients with chronic spinal cord injury. (Review). Arch Phys Med Rehabil 1994; 75: Ledsome JR, Sharp JM. Pulmonaιy function in acute cervical cord injuιy. Am Rev Respir Dis 1981; 124: Mansel J:Κ, Norman JR. Respiratoιy complications and management of spinal cord injuries. (Review). Chest 1990; 97: Mariano AJ. Chronic pain and spinal cord injury. (Review). Clin J Pain 1992; 8: Massaro F, Lanotte Μ, Faccani G. Acute traumatic central cord syndrome. Acta Neurol (Napoli) 1993;15: McCool FD, Brown R, Mayewski R, et al. Effects of posture on stimulated ventilation in quadriplegia. Am Rev Respir Dis 1988; 138: McMichan JC, Michel L, Westbrook PR. Pulmonary function following traumatic quadriplegia. JAMA 1980; 243: Meyer PR Jr, Cybulski GR, Rusin JJ, Haak ΜΗ. Spinal ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΙΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ cω:d injuιy. (Review). Neurol Clin 1991; 9: Montero JC, Feldman DJ, Montero D. Effects of glossopharyngeal breathing on respiratory function after cervical cord transection. Arch Phys Med Rehabil 1967; 48: Perkash Α, Sullivan G, Toth L, Bradleigh LH, Linder SH, Perkash Ι. Persistent hypercoagulation associated with heterotopic ossification in patients with spinal cord injuιy long after injuιy has occuπed. Paraplegi<ι 1993; 31: Peruzzi wτ, Shapiro ΒΑ, Meyer PR Jr, Κrumlovsky F, Seo BW. Hyponatremia in acute spinal cord injuιy. Crit Care Med 1994; 22: Polatty RC, McElaney ΜΑ, Marcelino V. Pulmonaιy complications in the spinal cord injury patient. In Ozer ΜΝ, Schmitt JK (eds): Medical Complications of Spinal Cord Injury. Philadelphia, Hanley and Belfus 1987; Richards JS. Chronic pain and spinal cord injuιy: review and comment. (Review). Clin J Pain 1992; 8: Selzman ΑΑ, Hampel Ν. Urologic complications of spinal cord injuιy. (Review). Urol Clin North Am 1993; 20: Sipski ML, Hendler S, DeLisa JA. Rehabilitation of patients with spinal cord disease. (Review). Neurol Clin 1991; 9: Squier MV, Lehr RP. Post-traumatic syringomyeli<ι. J Neurol Neurosurg Psychiatιy 1994; 57: Stover SL, Hale ΑΜ, Buell ΑΒ. Skin complications other than pressure ulcers following spinal cord in.iury. Arch Phys Med Rehιιbil 1994; 75: Tator CH, Duncan EG, Edmonds VE, Lιιpczak LI, Andrews DF. Complications and costs of management of acute spinal cord injuιy. Paraplegia 1993; 31: Tator CH, Fehlings MG. Review of the secondaιy injuιy theory of acute spinal cord trauma with emphasis on vascular mechanisms. (Review). J Neurosurg 1991; 75: Trop CS, Bennett CJ. Complications from long-term indwelling Foley catheters in female patients with neurogenic blιιdders. (Review). Semin Urol 1992; 10: Trop CS, Bennett CJ. The evaluation of autonomic dysreflexia. (Review). Semin Urol 1992; 10: Young W. Secondaιy injuιy mechanisms in acute spinal cord injury. (Review). J Emerg Med 1993;11 Suppl 1:13-22

11/6/2015 TA KATAΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ. Στοιχεία ανατομίας και φυσιολογίας της σπονδυλικής στήλης και του νωτιαίου μυελού. Εισαγωγικά στοιχεία

11/6/2015 TA KATAΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ. Στοιχεία ανατομίας και φυσιολογίας της σπονδυλικής στήλης και του νωτιαίου μυελού. Εισαγωγικά στοιχεία TA KATAΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Στοιχεία ανατομίας και φυσιολογίας της σπονδυλικής στήλης και του νωτιαίου μυελού Σπονδυλική στήλη: 7 αυχενικοί, 12 θωρακικοί, 5 οσφυϊκοί, 5 ιεροί και 4-5 κοκκυγικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΕΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ

ΟΞΕΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ SHOCK ΟΞΕΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΕΙΔΟΣ SHOCK ανάλογα με το αίτιο Εκτεταμένη ισχαιμία Πιθανή πτώση ΑΠ Πιθανώς ωχρά κρύα άκρα (ισχαιμία αγγειοσύσπαση) Πιθανώς ιδρώτες ταχυκαρδία (υπερέκκριση αδρεναλίνης)

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Β ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Β ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Β ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Το Νευρικό Σύστημα έχει δύο μοίρες Το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (Εγκέφαλος και Νωτιαίος Μυελός) Περιφερικό Νευρικό Σύστημα (Σωματικό και Αυτόνομο τμήμα) ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία

Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία Αναπνευστική ανταπόκριση στην οξεία άσκηση Βασίλης Πασχάλης Επίκουρος καθηγητής ΤΕΦΑΑ - ΕΚΠΑ Αναπνευστικό σύστημα Αναπνευστικό σύστημα Εξωτερική αναπνοή Η μεταφορά αερίων

Διαβάστε περισσότερα

Ασθενής 55 ετών με συχνουρία. Τσίμαρης Ιωάννης Επιμελητής Α, FEBU Ουρολογική Κλινική ΓΝ Ιωαννίνων «Γ.Χατζηκώστα»

Ασθενής 55 ετών με συχνουρία. Τσίμαρης Ιωάννης Επιμελητής Α, FEBU Ουρολογική Κλινική ΓΝ Ιωαννίνων «Γ.Χατζηκώστα» Ασθενής 55 ετών με συχνουρία Τσίμαρης Ιωάννης Επιμελητής Α, FEBU Ουρολογική Κλινική ΓΝ Ιωαννίνων «Γ.Χατζηκώστα» Παρούσα νόσος.πηγαίνω πολλές φορές την ημέρα επειγόντως για ούρηση, κάποιες λίγες φορές δεν

Διαβάστε περισσότερα

Κακώσεις του Θώρακα ΜΙΧΑΗΛ ISBN 960-372-054-2

Κακώσεις του Θώρακα ΜΙΧΑΗΛ ISBN 960-372-054-2 Κακώσεις του Θώρακα ΜΙΧΑΗΛ ISBN 960-372-054-2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΘΩΡΑΚΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ... 1 1.1. Επιδημιολογία... 3 1.2. Μηχανισμοί κάκωσης - Ταξινόμηση... 3 1.3. Διαγνωστική προσέγγιση...

Διαβάστε περισσότερα

ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΑΝΣ ΚΙΝΗΤΙΚΑ ΝΕΥΡΑ (λείοι μύες, καρδιακός μυς, αδένες) (Σπλαχνικά Νεύρα)

Διαβάστε περισσότερα

Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ

Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ Εισαγωγή Παρασυµπαθητική Φυγόκεντρος Οδός Κεντρική Μοίρα (Εγκεφαλικό Σκέλος) Ιερή Μοίρα (Ιερό Σκέλος) Προγαγγλιακές Ίνες Τα Παρασυµπαθητικά Γάγγλια και

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΥΡΩΝ

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΥΡΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΥΡΩΝ Ζωή Σ. Πολυζοπούλου Αναπλ.καθηγήτρια, DipECVCP Διαγνωστικό Εργαστήριο Κτηνιατρική Σχολή Α.Π.Θ. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ (ΚΝΣ-ΑΝΣ)

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΡΑΧΗ Αποτελεί τον μυοσκελετικό άξονα στήριξης του κορμού με κύριο οστικό στοιχείο τους σπονδύλους και την παράλληλη συμβολή

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ

ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ Τι είναι ο υδροκέφαλος παθολογική αύξηση της ποσότητας εγκεφαλονωτιαίου υγρού εντός της κρανιακής κοιλότητας που αντανακλά σε αύξηση των διαστάσεων των κοιλιών του εγκεφάλου. Η

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογική κύφωση Στενός σπονδυλικός σωλήνας Προσανατολισμός των οπισθίων αρθρώσεων Πλευρές σταθερότητα Μυελικός κώνος Θ12-Ο1

Φυσιολογική κύφωση Στενός σπονδυλικός σωλήνας Προσανατολισμός των οπισθίων αρθρώσεων Πλευρές σταθερότητα Μυελικός κώνος Θ12-Ο1 Φυσιολογική κύφωση Στενός σπονδυλικός σωλήνας Προσανατολισμός των οπισθίων αρθρώσεων Πλευρές σταθερότητα Μυελικός κώνος Θ12-Ο1 Φυσιολογική λόρδωση Μεγαλύτερα σπονδυλικά σώματα Προσανατολισμός οπισθίων

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ Κυριακή Σταματέλου Ειδικός Νεφρολόγος, MBA Τι είναι η νεφρολιθίαση; Η νεφρολιθίαση λέγεται κοινά «πέτρες στα νεφρά» και είναι γνωστή στην ανθρωπότητα από τα αρχαία χρόνια.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΥΡΩΝ Ζ. Πολυζοπούλου Καθηγήτρια Διαγνωστικό Εργαστήριο Τμήμα Κτηνιατρικής Σχολή Επιστημών Υγείας Α.Π.Θ. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ (ΚΝΣ-ΑΝΣ)

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΣΟΠΛΕΥΡΙΑ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΑ Σχηματίζονται μεταξύ παρακείμενων πλευρών και καταλαμβάνονται από τους μεσοπλεύριους μύες. Έσω θωρακική

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας

Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας Ο πατέρας της Οστεοπαθητικής Dr A. T. Still, διατύπωσε την άποψη στις αρχές του 20ου αιώνα ότι

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ ΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ STRESS ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥ ΥΨΟΜΕΤΡΟΥ Η ατμοσφαιρική

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ ΠΛΕΥΡΑ ΡΙΝΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΦΑΡΥΓΓΑΣ ΛΑΡΥΓΓΑΣ ΤΡΑΧΕΙΑ ΒΡΟΓΧΟΙ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ ΠΛΕΥΡΑ ΡΙΝΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΦΑΡΥΓΓΑΣ ΛΑΡΥΓΓΑΣ ΤΡΑΧΕΙΑ ΒΡΟΓΧΟΙ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΡΙΝΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΦΑΡΥΓΓΑΣ ΛΑΡΥΓΓΑΣ ΤΡΑΧΕΙΑ ΒΡΟΓΧΟΙ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ ΠΛΕΥΡΑ 1 ΑΕΡΙΣΜΟΣ Ατμοσφαιρικός αέρας= 78,6% άζωτο 20,5%

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΟΠΙΚΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΔΥΣΧΕΡΕΙΑΣ (ARDS) ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΕΜΒΟΛΗ ΛΙΠΩΔΗΣ ΕΜΒΟΛΗ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΔΥΣΧΕΡΕΙΑΣ (ARDS) 36 ώρες μετά την κάκωση & υποογκαιμία

Διαβάστε περισσότερα

15λεπτη Προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος νευροουρολογίας, γυναικολογικής ουρολογίας και ακράτειας ούρων.

15λεπτη Προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος νευροουρολογίας, γυναικολογικής ουρολογίας και ακράτειας ούρων. 15λεπτη Προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος νευροουρολογίας, γυναικολογικής ουρολογίας και ακράτειας ούρων. Η ουροδόχος κύστη δεν είναι απλά μία κοιλότητα η οποία γεμίζει απλά

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεξη 12η Τραυματισμοί Νωτιαίου Μυελού

Διάλεξη 12η Τραυματισμοί Νωτιαίου Μυελού ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Διάλεξη 12η Τραυματισμοί Νωτιαίου Μυελού Κοκαρίδας Δημήτριος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα Τραυματισμοί του Νωτιαίου Μυελού

Διαβάστε περισσότερα

YΠΟΤΡΟΧΑΝΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ. Από τον ελάσσονα τροχαντήρα έως το όριο άνω προς μέσο τριτημόριο του μηριαίου

YΠΟΤΡΟΧΑΝΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ. Από τον ελάσσονα τροχαντήρα έως το όριο άνω προς μέσο τριτημόριο του μηριαίου YΠΟΤΡΟΧΑΝΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ Από τον ελάσσονα τροχαντήρα έως το όριο άνω προς μέσο τριτημόριο του μηριαίου ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΩΝ Το κεντρικό τμήμα ευρίσκεται σε κάμψη απαγωγή έξω στροφή (λαγονοψοϊτης- απαγωγείς,

Διαβάστε περισσότερα

Νωτιαίος Μυελός. Ντελής Κων/νος MD, PhD Ρευματολόγος

Νωτιαίος Μυελός. Ντελής Κων/νος MD, PhD Ρευματολόγος Νωτιαίος Μυελός Ντελής Κων/νος MD, PhD Ρευματολόγος Νωτιαίος Μυελός (Spinal Cord) Επίμηκες μόρφωμα που βρίσκεται μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα και μεταφέρει προσαγωγά ερεθίσματα (πληροφορίες) από το σώμα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ. Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς»

ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ. Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ Οι επιπλοκές του διαβήτη στον άκρο πόδα αποτελούν μια από τις συχνότερες αιτίες: νοσηρότητας,

Διαβάστε περισσότερα

Χατζηαντωνίου Χρήστος Επιμελητής Α Χειρουργικής Θώρακος Νοσοκομείο ΚΑΤ

Χατζηαντωνίου Χρήστος Επιμελητής Α Χειρουργικής Θώρακος Νοσοκομείο ΚΑΤ Χατζηαντωνίου Χρήστος Επιμελητής Α Χειρουργικής Θώρακος Νοσοκομείο ΚΑΤ Ασταθής θώρακας (flail chest) Με τον όρο αυτόν περιγράφεται η τραυματική κατάσταση κατά την οποία ένα τμήμα του θωρακικού τοιχώματος

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΚΝΣ) ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ Είναι το πιο ουραίο τμήμα του Κ.Ν.Σ. Εκτείνεται από τη βάση του κρανίου μέχρι τον 1 ο οσφυϊκό

Διαβάστε περισσότερα

Η ροή υγρών μέσω σωλήνων διέπεται από το νόμο του Poiseuille Q = dp / R dp = Q x R PA LA = Q x R PA = Q x R + LA

Η ροή υγρών μέσω σωλήνων διέπεται από το νόμο του Poiseuille Q = dp / R dp = Q x R PA LA = Q x R PA = Q x R + LA ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Η ροή υγρών μέσω σωλήνων διέπεται από το νόμο του Poiseuille Q = dp / R dp = Q x R PA LA = Q x R PA = Q x R + LA ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Σύστημα : χαμηλών αντιστάσεων υψηλής ενδοτικότητος

Διαβάστε περισσότερα

Κλινικές Εφαρμογές της Επουλωτικής Διαδικασίας στις. Μυοσκελετικές Κακώσεις ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ. Αθλητιατρικο Κεντρο Εθνικων Ομαδων Βορ.

Κλινικές Εφαρμογές της Επουλωτικής Διαδικασίας στις. Μυοσκελετικές Κακώσεις ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ. Αθλητιατρικο Κεντρο Εθνικων Ομαδων Βορ. Κλινικές Εφαρμογές της Επουλωτικής Διαδικασίας στις Μυοσκελετικές Κακώσεις ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Αθλητιατρικο Κεντρο Εθνικων Ομαδων Βορ.Ελλαδος Νικόλαος. Γ. Μαλλιαρόπουλος Αθηνά. Η. Ακριτίδου Δημητρης Χριστοδουλου

Διαβάστε περισσότερα

ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΟΣΦΥΙΚΗ ΣΤΕΝΩΣΗ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΛΙΝΑ ΕΥΣΤΑΘΙΟY ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ

ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΟΣΦΥΙΚΗ ΣΤΕΝΩΣΗ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΛΙΝΑ ΕΥΣΤΑΘΙΟY ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΟΣΦΥΙΚΗ ΣΤΕΝΩΣΗ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΛΙΝΑ ΕΥΣΤΑΘΙΟY ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ Μία από της σημαντικότερες παθήσεις που αλλοιώνουν την ποιότητα της ζωής του ανθρώπου, στην ώριμη ηλικία, είναι και η σπονδυλική

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΡΓΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΧΑΡΔΑΒΕΛΑ ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ

ΓΕΩΡΓΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΧΑΡΔΑΒΕΛΑ ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΑΝΟΙΚΤΟΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΟΣ ΠΟΡΟΣ ΣΕ ΝΕΟΓΝΑ ΓΕΩΡΓΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΧΑΡΔΑΒΕΛΑ ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ Συγγενείς ανωμαλίες της καρδιάς, είναι οι ατέλειες στη δομή της καρδιάς, που είναι παρούσες κατά τη γέννηση. Μια από αυτές είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΟΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΟΕΠΙΔΡΑΣΗ

ΚΑΡΔΙΟΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΟΕΠΙΔΡΑΣΗ ΚΑΡΔΙΟΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΟΕΠΙΔΡΑΣΗ Εισαγωγή Οι δύο πιο ζωτικές λειτουργίες του οργανισμού μας, η αναπνευστική και η κυκλοφορική, αλληλοσυνδέονται και επιδρούν η μία πάνω στην άλλη κατά τρόπο αρμονικό και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 6 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ 7 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΚΩΣΗ ΣΠΟΝ ΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ ΠΡΟΓΝΩΣΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 6 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ 7 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΚΩΣΗ ΣΠΟΝ ΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 6 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ 7 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΨΗΛΑΦΗΣΗ ΤΗΣ ΣΠΟΝ ΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ 9 ΟΙ ΣΠΟΝ ΥΛΟΙ 10 Τυπικοί σπόνδυλοι ενηλίκων 10 Χαρακτηριστικά των σπονδύλων 11 ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝ ΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ 12

Διαβάστε περισσότερα

ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΟΣΤΑ (ΟΣΦΥΙΚΟΙ ΣΠΟΝΔΥΛΟΙ ΙΕΡΟ) ΟΣΦΥΙΚΟΙ ΣΠΟΝΔΥΛΟΙ Μεγαλύτεροι σε μέγεθος και όγκο, με κοντούς και παχείς αυχένες, ευρύτερες

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΡΑΚΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΙΓΟΝΤΑ ΣΤΟ ΠΛΟΙΟ. Πλωτάρχης (YΙ) Π. Χουντής ΠΝ

ΘΩΡΑΚΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΙΓΟΝΤΑ ΣΤΟ ΠΛΟΙΟ. Πλωτάρχης (YΙ) Π. Χουντής ΠΝ ΘΩΡΑΚΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΙΓΟΝΤΑ ΣΤΟ ΠΛΟΙΟ Πλωτάρχης (YΙ) Π. Χουντής ΠΝ ΠΟΛΛΑΠΛΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΘΩΡΑΚΟΣ ΣΕ ΠΟΛΥΤΡΑΥΜΑΤΙΑ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑ ΚΟΙΛΙΑ 23% 31% ΘΩΡΑΚΑΣ + ΑΚΡΑ 52% 11% ΚΕΦΑΛΙ 41% 26% Ι. ΒΑΡΕΙΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΕ. Παρουσίαση περιστατικού. ΑΜΕΘ Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου»

ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΕ. Παρουσίαση περιστατικού. ΑΜΕΘ Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου» ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΕ ARDS - ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΕ ΝΟ Παρουσίαση περιστατικού ΑΜΕΘ Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου» Παρουσίαση περιστατικού Από τον απεικονιστικό έλεγχο διαπιστώθηκαν: κατάγµατα λεκάνης και δεξιού άνω

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις και αντιθέσεις στη Λαπαροσκοπική Χειρουργική - η Αναισθησιολογική Άποψη Δρ. Ράνια Πατρώνη Δ/ντρια Αναισθησιολογίας ΠΓΝ Πατρών «ο Άγιος Ανδρέας» Λαπαροσκοπική Χειρουργική: Προτερήματα Προτερήματα:

Διαβάστε περισσότερα

Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI)

Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI) Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI) Τι είναι το σύνδροµο µηροκοτυλιαίας πρόσκρουσης; Φυσιολογικά, η κεφαλή του ισχίου δεν προσκρούει στο χείλος της κοτύλης κατά

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Κυκλοφορικό σύστημα Αιμοφόρο 1. 2. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Λεμφοφόρο Αρτηρίες Λεμφικά τριχοειδή Φλέβες

Διαβάστε περισσότερα

Αναπνοή και ήχος Ομιλία και τραγούδι

Αναπνοή και ήχος Ομιλία και τραγούδι Αναπνοή και ήχος Ομιλία και τραγούδι Σχέδιο εργασίας της Α τάξης Γελ. Πελοπίου Υπεύθυνος καθηγητής: Παπαδημητρίου Νικόλαος Αναπνοή Μέλη : Αγγελόπουλος Γιάννης Τσιπολίτης Γιώργος Η αναπνοή σε επίπεδο οργανισμού

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΦΥΛΙΣΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΥΧΕΝΙΚΗΣ ΜΟΙΡΑΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ (ΑΜΣΣ)

ΕΚΦΥΛΙΣΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΥΧΕΝΙΚΗΣ ΜΟΙΡΑΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ (ΑΜΣΣ) ΕΚΦΥΛΙΣΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΥΧΕΝΙΚΗΣ ΜΟΙΡΑΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ (ΑΜΣΣ) Εκφυλιστική νόσος της ΑΜΣΣ Η διαδικασία εκφύλισης με την πάροδο της ηλικίας είναι συνάρτηση γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ Από το σημείο στη διάγνωση

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ Από το σημείο στη διάγνωση ΒΙΡΓΙΛΙΟΥ Σ. ΜΠΕΝΑΚΗ Επ. Καθηγητή Ακτινολογίας ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ Από το σημείο στη διάγνωση Έκδοση αναθεωρημένη ISBN 960-90471-0-6 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ -ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ -ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ -ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΩ ΑΕΡΟΦΟΡΟΣ ΟΔΟΣ ρίνα φάρυγγας στοματική κοιλότητα ΚΑΤΩ ΑΕΡΟΦΟΡΟΣ ΟΔΟΣ λάρυγγας τραχεία 2 βρόγχοι πνεύμονες ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

OΞΥ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΟ ΟΙΔΗΜΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΛΥΒΟΥ ΕΛΕΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΤΕ Τ.Ε.Π ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Γ.Ν.Α

OΞΥ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΟ ΟΙΔΗΜΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΛΥΒΟΥ ΕΛΕΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΤΕ Τ.Ε.Π ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Γ.Ν.Α OΞΥ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΟ ΟΙΔΗΜΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΛΥΒΟΥ ΕΛΕΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΤΕ Τ.Ε.Π ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Γ.Ν.Α Είναι η συσσώρευση υγρού στον διάµεσο ιστό και στις πνευµονικές κυψελίδες. Η συσσώρευση υγρού µπορεί να εµποδίσει

Διαβάστε περισσότερα

Αιµορραγία. Η αιµορραγία αυτή προέρχεται από τη διατοµή µιας φλέβας και

Αιµορραγία. Η αιµορραγία αυτή προέρχεται από τη διατοµή µιας φλέβας και Καθηγητής ρ. Λάζαρος Ι. Τσούσκας ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ Θεσσαλονίκη 2003: 55-62 Αιµορραγία Στο κυκλοφορικό σύστηµα του ενήλικα ανθρώπου υπάρχουν έξι λίτρα περίπου αίµατος, το οποίο µεταφέρει στα κύτταρα των ιστών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ 1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Φωτεινή Μάλλη Πνευμονολόγος Αναπλ. Καθηγητρια ΤΕΙ Νοσηλευτικής Επιστημονικός Συνεργάτης Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΘ Καθηγητής-Σύμβουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ ΝΙΚΟΣ. ΖΩΗΣ ΤΗΣ (ενηλίκων) Συστάσεις του ERC για την Αναζωογόνηση - 2005

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ ΝΙΚΟΣ. ΖΩΗΣ ΤΗΣ (ενηλίκων) Συστάσεις του ERC για την Αναζωογόνηση - 2005 ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΖΩΗΣ ΤΗΣ (ενηλίκων) Συστάσεις του ERC για την Αναζωογόνηση - 2005 ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ ΝΙΚΟΣ Τι είναι αναζωογόνηση ; Για τη διατήρηση της ζωής χρειάζεται συνεχής τροφοδοσία όλων των οργάνων με

Διαβάστε περισσότερα

Όταν χρειάζεται ρύθμιση της ποσότητας των χορηγούμενων υγρών του ασθενή. Όταν θέλουμε να προλάβουμε την υπερφόρτωση του κυκλοφορικού συστήματος

Όταν χρειάζεται ρύθμιση της ποσότητας των χορηγούμενων υγρών του ασθενή. Όταν θέλουμε να προλάβουμε την υπερφόρτωση του κυκλοφορικού συστήματος Ερωτήσεις Αξιολόγησης Εργαστηριακού Μαθήματος Θέμα: «Κεντρική Φλεβική Πίεση» 1. Τι είναι η Κεντρική Φλεβική Πίεση (ΚΦΠ); Είναι η υδροστατική πίεση των μεγάλων φλεβών που είναι πλησιέστερα στην καρδιά,

Διαβάστε περισσότερα

Η κλινική Προσέγγιση του Ασθενούς σε Κωματώδη Κατάσταση στο ΤΕΠ. Βασίλης Γροσομανίδης Αναισθησιολόγος

Η κλινική Προσέγγιση του Ασθενούς σε Κωματώδη Κατάσταση στο ΤΕΠ. Βασίλης Γροσομανίδης Αναισθησιολόγος Η κλινική Προσέγγιση του Ασθενούς σε Κωματώδη Κατάσταση στο ΤΕΠ Βασίλης Γροσομανίδης Αναισθησιολόγος Αίτια κώματος coma c erebral o verdose m etabolic a sphyxia tipps t trauma i infection p psychogenic

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑ 1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Αποτελείται από την καρδιά και τα αγγεία( αρτηρίες, φλέβες, τριχοειδή αγγεία). Η καρδιά με τους παλμικούς ρυθμούς στέλνει το αίμα στο σώμα. Οι αρτηρίες παίρνουν το αίμα από την καρδιά

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών

Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών ΣΥΝΟΠΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΏΣΕΙΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ Το Μυοσκελετικό Σύστηµα Δρ. Ε. Τζόνσον Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αθήνα 2012 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Α. Τα µέρη και

Διαβάστε περισσότερα

Α ΤΑΞΗ Τ.Ε.Ε. ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

Α ΤΑΞΗ Τ.Ε.Ε. ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Α ΤΑΞΗ Τ... ΜΑΘΗΜΑ: ΑΝΑΤΟΜΙΑ - ΦΥΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΟΓΑΜΜΑ ΠΟΥΔΝ ΚΦΑΛΑΙΟ 1: ΚΥΤΤΑΟ ΚΦΑΛΑΙΟ 2: ΙΤΙΚΟ ΥΤΗΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΥΙΚΟ ΥΤΗΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ 4: ΚΥΚΛΟΦΟΙΚΟ ΥΤΗΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ 5: ΑΙΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ 6: ΠΠΤΙΚΟ ΥΤΗΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ Α' ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ "ΛΑΪΚΟ" ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΕΤΡΟΣ Π. ΣΦΗΚΑΚΗΣ ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΑ-ΝΟΣΟΛΟΓΙΑ 7ου ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΕΤΟΣ 2017-2018 ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΡΙΝΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΦΑΡΥΓΓΑΣ ΛΑΡΥΓΓΑΣ ΤΡΑΧΕΙΑ ΒΡΟΓΧΟΙ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ ΠΛΕΥΡΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Θυρεοειδής χόνδρος Κρικοθυρεοειδής σύνδεσμος ΤΡΑΧΕΙΑ Κρικοειδής χόνδρος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΡΑΝΙΟΕΓΚΕΦΑΛΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ

ΚΡΑΝΙΟΕΓΚΕΦΑΛΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΚΡΑΝΙΟΕΓΚΕΦΑΛΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πρόβλημα μείζονος σημασίας για τον ασθενή, την οικογένειά του και την κοινωνία Δύσκολη η κλινική εξέταση και η παρακολούθηση του νευροχειρουργικού ασθενούς ΣΤΟΧΟΣ η

Διαβάστε περισσότερα

Επίπεδο της συνείδησης

Επίπεδο της συνείδησης Καθηγητής ρ. Λάζαρος Ι. Τσούσκας ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ Θεσσαλονίκη 2003: 20-25 Επίπεδο της συνείδησης Η µερική ή ολική απώλεια της συνείδησης του πάσχοντος είναι µια σοβαρή κατάσταση, κατά την οποία διαταράσσεται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΤΩΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΤΩΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΤΩΜΑΤΟΣ Άσκηση 1 η 1. Εκδορά τραχήλου 2. Περιτονίες του τραχήλου 3. Έξω σφαγίτιδα φλέβα 4. Δερµατικοί κλάδοι αυχενικοί πλέγµατος 1. Εκδορά θώρακα 2. Θωρακοδελτοειδές

Διαβάστε περισσότερα

Συνιστώνται για... Οι δονήσεις είναι αποτελεσματικές...

Συνιστώνται για... Οι δονήσεις είναι αποτελεσματικές... ΠΕΔΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Εκφυλιστικές αλλοιώσεις Αγγειακές παθήσεις Παθολογίες των πνευμόνων Ουρο-γυναικολογικές διαταραχές Καρδιακές παθήσεις Παθολογίες σπονδυλικής στήλης Παθολογίες αρθρώσεων Παθολογίες συνδέσμων

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ 1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Φωτεινή Μάλλη Πνευμονολόγος Εκλ. Αναπλ. Καθηγητρια ΤΕΙ Νοσηλευτικής Επιστημονικός Συνεργάτης Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΘ Καθηγητής-Σύμβουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΠΑΡΟΧΗ Καρδιακή παροχή= Όγκος Παλμού x Καρδιακή Συχνότητα Ογκος Παλμού: To ποσό του αίματος που αντλείται από την καρδιά ανά παλμό Καρδιακή Παροχή: O αριθμός των

Διαβάστε περισσότερα

Πως ένα νεφρό αποφράσσεται Συχνές αιτίες απόφραξης των νεφρών και των ουρητήρων είναι:

Πως ένα νεφρό αποφράσσεται Συχνές αιτίες απόφραξης των νεφρών και των ουρητήρων είναι: ΟΥΡΗΤΗΡΙΚΑ STENTS ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στους ασθενείς που έχουν ή πιθανόν να έχουν απόφραξη του νεφρού, τοποθετείται ένας εσωτερικός σωλήνας παροχέτευσης, ο οποίος ονομάζεται stent, στον ουρητήρα που είναι το σωληνάκι

Διαβάστε περισσότερα

Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό»

Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Διαμερίσματα σωματικών υγρών 28,0 L Νεφρικοί μηχανισμοί ρύθμισης εξωκυτταρίου υγρού Ο όγκος του εξωκυτταρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΜΣΣ- ΚΑΤΩ ΑΚΡΩΝ. ΤΣΑΟΥΣΗΣ Θ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ειδικευόμενος Ιατρός

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΜΣΣ- ΚΑΤΩ ΑΚΡΩΝ. ΤΣΑΟΥΣΗΣ Θ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ειδικευόμενος Ιατρός ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΜΣΣ- ΚΑΤΩ ΑΚΡΩΝ ΤΣΑΟΥΣΗΣ Θ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ειδικευόμενος Ιατρός ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΟΣΦΥΑΛΓΙΑΣ Η ΠΙΟ ΚΟΙΝΗ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΣΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ Η ΠΙΟ ΚΟΙΝΗ ΑΙΤΙΑ ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΑΤΟΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΣΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΦΛΕΓΜΟΝΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ. Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς»

Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΣΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΦΛΕΓΜΟΝΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ. Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΣΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΦΛΕΓΜΟΝΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ Η ανάπτυξη φλεγμονής στο διαβητικό άκρο πόδα αποτελεί μια από τις συχνότερες

Διαβάστε περισσότερα

Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία Δυσλειτουργία στην ένωση του κρανίου με τον κορμό στο νεογέννητο μωρό (Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία)

Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία Δυσλειτουργία στην ένωση του κρανίου με τον κορμό στο νεογέννητο μωρό (Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία) Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία Δυσλειτουργία στην ένωση του κρανίου με τον κορμό στο νεογέννητο μωρό (Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία) Τα νεογέννητα μωρά διαφέρουν από τους ενήλικες, ή ακόμα από τα μεγαλύτερα

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Φυσιολογία: Το κύτταρο και γενική φυσιολογία, 1

Εισαγωγή στη Φυσιολογία: Το κύτταρο και γενική φυσιολογία, 1 Περιεχόμενα ΜΕΡΟΣ Ι Εισαγωγή στη Φυσιολογία: Το κύτταρο και γενική φυσιολογία, 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Λειτουργική οργάνωση του ανθρώπινου σώματος και ρύθμιση του «εσωτερικού περιβάλλοντος», 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Το κύτταρο

Διαβάστε περισσότερα

Ιερό Πλέγµα και Νεύρα λκλλκλκλλκκκκ

Ιερό Πλέγµα και Νεύρα λκλλκλκλλκκκκ Ιερό Πλέγµα και Νεύρα λκλλκλκλλκκκκ Εισαγωγή Σχηµατισµός Παράπλευροι Κλάδοι του Ιερού Πλέγµατος Μυϊκοί Παράπλευροι Κλάδοι Δερµατικοί Παράπλευροι Κλάδοι Σπλαγχνικοί Παράπλευροι Κλάδοι Τελικοί Κλάδοι του

Διαβάστε περισσότερα

Πρόκειται για 4 μικρούς αδένες στο μέγεθος "φακής" που βρίσκονται πίσω από το θυρεοειδή αδένα. Οι αδένες αυτοί παράγουν μια ορμόνη που λέγεται

Πρόκειται για 4 μικρούς αδένες στο μέγεθος φακής που βρίσκονται πίσω από το θυρεοειδή αδένα. Οι αδένες αυτοί παράγουν μια ορμόνη που λέγεται Πρόκειται για 4 μικρούς αδένες στο μέγεθος "φακής" που βρίσκονται πίσω από το θυρεοειδή αδένα. Οι αδένες αυτοί παράγουν μια ορμόνη που λέγεται παραθορμόνη και ρυθμίζει τα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα. Ορμόνες

Διαβάστε περισσότερα

Στέφανος Πατεράκης (Φυσικ/τής)

Στέφανος Πατεράκης (Φυσικ/τής) ΜΥΣ Οι μύες είναι όργανα του ανθρωπίνου σώματος. Σχηματίζονται από μυϊκό ιστό. Μαζί με τους τένοντες συμβάλουν στην κίνηση των οστών. Είδη των μυών Ο μυς της καρδιάς, Οι λείοι, και Οι γραμμωτοί. Ο μυς

Διαβάστε περισσότερα

ΜΥΟΛΟΓΙΑ. 1. Σκελετικοί µύες

ΜΥΟΛΟΓΙΑ. 1. Σκελετικοί µύες ΜΥΟΛΟΓΙΑ Μυϊκός ιστός και Μυϊκό σύστηµα Ι. Γενικά Α. Μύες = όργανα µαλακά συσταλτά 1. οι συσπάσεις των µυϊκών ινών κινούν τα µέρη του σώµατος 2. προσδίδει το σχήµα του σώµατος 3. τρία είδη µυών α. Σκελετικοί

Διαβάστε περισσότερα

Δυσκοίλιο, θεωρούμε ένα άτομο όταν εμφανίζει δύο τουλάχιστον από τα παρακάτω προβλήματα για 3 ή περισσότερους μήνες:

Δυσκοίλιο, θεωρούμε ένα άτομο όταν εμφανίζει δύο τουλάχιστον από τα παρακάτω προβλήματα για 3 ή περισσότερους μήνες: Δυσκοιλιότητα. Η δυσκοιλιότητα αποτελεί ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα του κατώτερου πεπτικού σωλήνα, επηρεάζοντας κάθε χρόνο ένα μεγάλο αριθμό ασθενών, κυρίως των χωρών του δυτικού κόσμου. Εικόνα 1.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΟΠΤΙΚΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ-ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ- ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ΣΥΓΚΟΠΤΙΚΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ-ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ- ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΣΥΓΚΟΠΤΙΚΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ-ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ- ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ Κόγιας Ιωάννης: Διευθυντής Καρδιολογικής κλινικής Γενικού Νοσοκομείου Καρδίτσας Μουλατζίκος Θωμάς:

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ. Κεφάλαιο 3

Περιεχόμενα ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ. Κεφάλαιο 3 Πρόλογος Aγγλικής Έκδοσης xiii Λίγα Λόγια για τους Συγγραφείς xv Ευχαριστίες xvii Εισαγωγή xix Χρησιμοποιώντας το Βιβλίο xxi Πρόλογος Ελληνικής Έκδοσης xxiii Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ Ανατομία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΟΥΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ. ΚΑΡΑΤΖΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ P.N.FTh M.TTh

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΟΥΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ. ΚΑΡΑΤΖΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ P.N.FTh M.TTh ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΟΥΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΚΑΡΑΤΖΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ P.N.FTh M.TTh ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΟ ΚΑΡΔΙΟΑΓΓΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ VO2=COX A VO2 CO=ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΠΑΡΟΧΗ A VO=ΑΡΤΗΡΙΟ ΦΛΕΒΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΑ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3. Κυκλοφορικό Σύστημα. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3. Κυκλοφορικό Σύστημα. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3 Κυκλοφορικό Σύστημα Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα Η μεταφορά των θρεπτικών ουσιών στα κύτταρα και των ιστών και η απομάκρυνση από αυτά των άχρηστων γίνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ ΣΚΟΠΟΣ ΡΥΘΜΙΣΗΣ PO 2 / PCO 2 / ph αρτηριακού αίματος χωρίς μεταβολή

Διαβάστε περισσότερα

Η Λευκή Ουσία του Νωτιαίου Μυελού

Η Λευκή Ουσία του Νωτιαίου Μυελού Η Λευκή Ουσία του Νωτιαίου Μυελού λκλλκλκλλκκκκ Εισαγωγή Ανιόντα Δεµάτια του Νωτιαίου Μυελού Ανιόντα Δεµάτια της Πρόσθιας Δέσµης Ανιόντα Δεµάτια της Πλάγιας Δέσµης Ανιόντα Δεµάτια της Οπίσθιας Δέσµης Κατιόντα

Διαβάστε περισσότερα

Μύες Θώρακα - Κορμού

Μύες Θώρακα - Κορμού Μύες Θώρακα - Κορμού Μύες μαστικής περιοχής Μύες πρόσθιου θωρακικού τοιχώματος Μύες κοιλιακού τοιχώματος Μύες ράχης Μύες οπίσθιου κοιλιακού τοιχώματος 1 2 3 1 Μείζων θωρακικός 1 Ελάσσων θωρακικός 2 3Υποκλείδιος

Διαβάστε περισσότερα

Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια

Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Τα συστήματα του ανθρώπινου σώματος Αναπνευστικό σύστημα (αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

Καταπληξία. Δημήτριος Τσιφτσής ΤΕΠ ΓΝ Νικαίας

Καταπληξία. Δημήτριος Τσιφτσής ΤΕΠ ΓΝ Νικαίας Καταπληξία Δημήτριος Τσιφτσής ΤΕΠ ΓΝ Νικαίας Εφημερία στο ΚΥ Αγ. Βαρβάρας Ν. Ηρακλείου. 50 χλμ από μεγάλο νοσοκομείο Βασικός ιατρικός εξοπλισμός Διακομιδή με ιδιωτικό μέσο. Άνδρας 84 ετών τον βρήκαν οι

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΥΣΠΝΟΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΤΣΑΟΥΣΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Α ΓΝΘ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

Η ΔΥΣΠΝΟΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΤΣΑΟΥΣΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Α ΓΝΘ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ Η ΔΥΣΠΝΟΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΤΣΑΟΥΣΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Α ΓΝΘ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΔΥΣΠΝΟΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ: ΕΙΝΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ; NAI συχνότητα 50% στον 5ο μήνα 75% στον 8ο μήνα ΔΥΣΠΝΟΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ:

Διαβάστε περισσότερα

διαταραχές και δυσκολία στη βάδιση άνοια επιδείνωση του ελέγχου της διούρησης- ακράτεια ούρων

διαταραχές και δυσκολία στη βάδιση άνοια επιδείνωση του ελέγχου της διούρησης- ακράτεια ούρων ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ Το εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) είναι ένα υγρό το οποίο περιβάλλει τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό και είναι υπεύθυνο για την προστασία και τη θρέψη τους. Ο υδροκέφαλος είναι μια παθολογική

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση φάσεων πλήρωσης - κένωσης της κύστης

Ανάλυση φάσεων πλήρωσης - κένωσης της κύστης Ανάλυση φάσεων πλήρωσης - κένωσης της κύστης Ιωάννης Γαλανάκης MD, PhD, FEBU Επιμελητής Ουρολογικής Κλινικής Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών ΝΙΜΤΣ, 19-03-14 Τα ούρα παράγονται από τους νεφρούς και συγκεντρώνονται

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία της Άσκησης

Φυσιολογία της Άσκησης ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ & ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑΣ Φυσιολογία της Άσκησης Λειτουργία καρδιαγγειακού συστήματος Καρδιαγγειακός έλεγχος κατά τη διάρκεια της

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Μέρος Β Δρ. Ανδρέας Φλουρής Ερευνητής Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας Κέντρο Έρευνας, Τεχνολογίας και Ανάπτυξης Θεσσαλίας ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΑΕΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΚΥΨΕΛΙΔΕΣ 2 ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ ΣΚΟΠΟΣ ΡΥΘΜΙΣΗΣ PO 2 / PCO 2 / ph αρτηριακού αίματος χωρίς μεταβολή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΩΝ ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ ΣΤΟ ΤΕΠ. ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ Ιατρική Σχολή Πανεπιστηµίου Κρήτης

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΩΝ ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ ΣΤΟ ΤΕΠ. ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ Ιατρική Σχολή Πανεπιστηµίου Κρήτης ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΩΝ ΚΑΚΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ ΣΤΟ ΤΕΠ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ Ιατρική Σχολή Πανεπιστηµίου Κρήτης ΣΤΑ ΙΑ ΠΡΩΙΜΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΣΤΑ ΙΑ ΠΡΩΙΜΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ Ησύγχρονηδιατήρησηεπαρκούς κυκλοφορίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΙΑ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΩΣ ΑΝΤΙΡΡΟΠΙΣΤΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΟΥ ΣΤΗΝ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ. Δημήτρης Α. Λαγονίδης MD, PhD, FCCP Πνευμονολόγος-Εντατικολογος

ΠΟΙΑ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΩΣ ΑΝΤΙΡΡΟΠΙΣΤΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΟΥ ΣΤΗΝ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ. Δημήτρης Α. Λαγονίδης MD, PhD, FCCP Πνευμονολόγος-Εντατικολογος ΠΟΙΑ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΩΣ ΑΝΤΙΡΡΟΠΙΣΤΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΟΥ ΣΤΗΝ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ Δημήτρης Α. Λαγονίδης MD, PhD, FCCP Πνευμονολόγος-Εντατικολογος ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ Καμία σύγκρουση συμφερόντων σχετικά

Διαβάστε περισσότερα

Νωτιαία αντανακλαστικά

Νωτιαία αντανακλαστικά Νωτιαία αντανακλαστικά ΝΕΥΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ M. Duchamp (1912) for E-J Marey (κυμογράφος) ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΑ Η σωματική κινητική δραστηριότητα εξαρτάται από το μοτίβο και τον ρυθμό εκπόλωσης των κινητικών

Διαβάστε περισσότερα

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΟΙΚΟΓΕΝΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΣ ΠΥΡΕΤΟΣ 1.1 Τι είναι; Ο Οικογενής Μεσογειακός Πυρετός (ΟΜΠ) είναι ένα γενετικά

Διαβάστε περισσότερα

Η βακτηριακήμηνιγγίτιςπαρά την ύπαρξη αποτελεσματικής αντιμικροβιακήςθεραπείας εξακολουθεί να είναι παράγων επιμένουσας

Η βακτηριακήμηνιγγίτιςπαρά την ύπαρξη αποτελεσματικής αντιμικροβιακήςθεραπείας εξακολουθεί να είναι παράγων επιμένουσας ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΒΑΚΤΗΡΙΔΙΑΚΗΣ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΟΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ Η βακτηριακήμηνιγγίτιςπαρά την ύπαρξη αποτελεσματικής αντιμικροβιακήςθεραπείας εξακολουθεί να είναι παράγων επιμένουσας νοσηρότητας και θνητότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΕΙΓΟΝΤΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΕΙΓΟΝΤΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΕΙΓΟΝΤΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΑΜΕΣΗ ΕΠΙ ΤΟΠΟΥ ΕΠΕΜΒΑΣΗ Άμεση ανάγκη (μεταφορά και αντιμετώπιση το ταχύτερο δυνατόν) ΜΑΖΙΚΗ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ ΒΑΡΥΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μήπως έχω Σκληρόδερµα;

Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Για να πληροφορηθώ µýëïò ôçò Σπάνιος ναι... Μόνος όχι Η Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (Π.Ε.Σ.ΠΑ) είναι ο μόνος φορέας, μη κερδοσκοπικό σωματείο, συλλόγων ασθενών σπανίων παθήσεων

Διαβάστε περισσότερα

Μιχάλης Τσαματσούλης Χειρουργός Θώρακος. Καρδιοχειρουργική Κλινική Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός»

Μιχάλης Τσαματσούλης Χειρουργός Θώρακος. Καρδιοχειρουργική Κλινική Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός» Μιχάλης Τσαματσούλης Χειρουργός Θώρακος Καρδιοχειρουργική Κλινική Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός» Ασθενής 62 ετών με ΛΕΙΟΜΥΟΣΑΡΚΩΜΑ ΔΕΞΙΟΥ ΚΟΛΠΟΥ ΚΑΤΩ ΚΟΙΛΗΣ ΦΛΕΒΑΣ Το λειομυοσάρκωμα (LMS) της κάτω κοίλης φλέβας

Διαβάστε περισσότερα

ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ. 08/Φεβ/2013 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ -- ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ. 08/Φεβ/2013 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ -- ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ -- ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΛΟΥΚΑΣ Ορθοπαιδικός Χειρουργός Πολυκλινική Λευκωσίας 1 2 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ -- ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ- ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΛΟΥΚΑΣ Ορθοπαιδικός Χειρουργός Πολυκλινική Λευκωσίας

Διαβάστε περισσότερα

Η ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΒΑΔΙΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΤΥΠΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΠΑΡΑΛΥΣΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Η ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΒΑΔΙΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΤΥΠΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΠΑΡΑΛΥΣΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Η ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΒΑΔΙΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΤΥΠΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΠΑΡΑΛΥΣΗ ΚΥΡΙΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΠΟΔΟΚΝΗΜΙΚΗΣ Φυσιολογική κίνηση ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΥΡΙΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΠΟΔΟΚΝΗΜΙΚΗΣ ΚΥΡΙΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

AΙΣΘΗΤΙΚΟΤΗΤΑ 1. ΑΙΣΘΗΤΙΚΟΤΗΤΑ-ΑΙΣΘΗΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ-ΑΙΣΘΗΤΙΚΟΙ ΥΠΟΔΟΧΕΙΣ- ΑΙΣΘΗΣΗ

AΙΣΘΗΤΙΚΟΤΗΤΑ 1. ΑΙΣΘΗΤΙΚΟΤΗΤΑ-ΑΙΣΘΗΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ-ΑΙΣΘΗΤΙΚΟΙ ΥΠΟΔΟΧΕΙΣ- ΑΙΣΘΗΣΗ AΙΣΘΗΤΙΚΟΤΗΤΑ 1. ΑΙΣΘΗΤΙΚΟΤΗΤΑ-ΑΙΣΘΗΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ-ΑΙΣΘΗΤΙΚΟΙ ΥΠΟΔΟΧΕΙΣ- ΑΙΣΘΗΣΗ Αισθητικότητα ονομάζεται η ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε αφενός το εξωτερικό μας περιβάλλον και το ίδιο μας το σώμα,

Διαβάστε περισσότερα

Ακαδημία Αιμοδοσίας. Η Αιμοδοσία το Λουκάς Δαδιώτης, Αιματολόγος. 29 Σεπτεμβρίου 1 Οκτωβρίου 2016

Ακαδημία Αιμοδοσίας. Η Αιμοδοσία το Λουκάς Δαδιώτης, Αιματολόγος. 29 Σεπτεμβρίου 1 Οκτωβρίου 2016 Ακαδημία Αιμοδοσίας Η Αιμοδοσία το 2016 Θεσσαλονίκη 29 Σεπτεμβρίου 1 Οκτωβρίου 2016 Λουκάς Δαδιώτης, Αιματολόγος Ήπιες Σοβαρές Τοπικές Συστηματικές Α.1. Αίμα εκτός των αγγείων Αιμάτωμα (μώλωπας) Παρακέντηση

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΑΚΟΠΗ ΣΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ 1. 31/3/2011 Bogdan Raitsiou M.D 1

ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΑΚΟΠΗ ΣΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ 1. 31/3/2011 Bogdan Raitsiou M.D 1 ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΑΚΟΠΗ ΣΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ 1 Bogdan Raitsiou M.D 1 Πνιγμός στο νερό Ξένο σώμα Θερμοπληξία Υποθερμία Bogdan Raitsiou M.D 2 ΠΝIΓΜΟΣ Εμβύθιση ή κατάδυση εντός υγρού, συχνά συνδυάζεται με : *

Διαβάστε περισσότερα