Αίθρια και γυάλινες βεράντες Ό Ε Φ Α Ρ Μ Ο Γ Ε Σ

Transcript

1 Του ΑΡΙΣΤ. ΚΑΡΑΝΙΚΟΛΑΟΥ, Πολ. Μηχανικού - οµοστατικού Τεχνικές συµβουλές για πρακτικότερες και αποδοτικότερες κατασκευές των συστηµάτων αυτών, που γνωρίζουν µεγάλη άνθηση τα τελευταία χρόνια. Αίθρια και γυάλινες βεράντες Όποιος Ό έχει το προνόµιο να διαθέτει έναν χώρο µε άφθονο ηλιακό φως, γ αυτόν αποκτά η κατοικία µια άλλη διάσταση. Ένας τέτοιος χώρος γίνεται σε λίγο διάστηµα, επίκεντρο της κατοικίας. Οι ακτίνες του ήλιου που διέρχονται µέσα από τις γυάλινες επιφάνειες του χώρου αυτού, ακόµη και όταν βρέχει ή χιονίζει, δίνουν στην ζωή µια άλλη χάρη. Εδώ πρέπει να προσθέσουµε την άµεση επαφή µε την φύση, όπως επίσης και την απόλαυση του ουρανού και του πράσινου. Τα ηλιοστάσια και οι σκεπαστές βεράντες ανήκουν και από ιστορική σκοπιά, στις αρχαιότερες κατασκευές. Γνώρισαν την µεγαλύτερη άνθησή τους τον 18ο και 19ο αιώνα µ.χ., όταν οι ευγενείς και αυλικοί δηµιουργούσαν τα θερµοκήπια για την καλλιέργεια φοινικόδεντρων και οπωροφόρων. Σε µονοκατοικίες και βίλες υπήρχαν οι κλειστές βεράντες όχι σαν χώροι µόνιµης κατοικίας, αλλά ενδιάµεσοι χώροι διέλευσης προς τον κήπο ή προσωρινής χειµερινής εγκατάστασης των φυτών. Οι ηλιακές βεράντες, οι χώροι δηλαδή όπου εκµεταλλευόµαστε την ηλιακή ενέργεια, έχουν αναπτυχθεί κατά την σηµερινή εποχή. Έχουν την ιδιότητα να αποδέχονται την ηλιακή ακτινοβολία, να ρυθµίζουν το κλίµα και την θερ- µοκρασία στο εσωτερικό της κατοικίας και να εξοικονοµούν ενέργεια. Έτσι απέκτησαν στην δεκαετία του 1970 και του 1980 µεγάλη εφαρµογή, λόγω της ενεργειακής κρίσης. Σήµερα έχει προστεθεί σαν κύριος λόγος, αυτός της άνετης και όµορφης κατοίκησης. Αυτό µπορούµε να το επιτύχουµε µόνο µε θερµοµόνωση υψηλών προδιαγραφών και αποδοτικό κλιµατισµό. 56

2 Α Ι Θ Ρ Ι Α Προσανατολισµός στο οικόπεδο, συνθήκες του φωτός και χρήση Για τους περισσότερους ιδιοκτήτες η θέση του οικοπέδου, η ηλιακή τροχιά και ο προσανατολισµός της κατοικίας είναι δεδοµένες. Οι µόνες αποφάσεις που αποµένουν είναι η θέση της ηλιακής βεράντας και η τελική της µορφή. Σκεφθείτε κατ αρχάς την χρήση αυτού του χώρου. Σαν καθιστικό για όλη την οικογένεια και για όλη την ηµέρα ή σαν δωµάτιο εργασίας; Η σαν χώρο όπου θα αναπτύξετε τα χόµπι σας µετά την εργασία; Σας αρέσει η ζέστη που εκπέµπει ο ήλιος ή προτιµάτε την σκιά καλύτερα; Εάν έχετε αρκετές εναλλακτικές λύσεις για την τοποθέτηση της ηλιακής βεράντας, πρέπει να λάβετε υπ όψη σας την κατεύθυνση των ηλιακών ακτινών όπως φαίνεται και στο σχήµα 1. Τον χειµώνα ξεκινά η ηλιοφάνεια από τις 8 το πρωί µέχρι τις 5 το απόγευµα. Αντίθετα το καλοκαίρι η διάρκεια της ηλιοφάνειας είναι από τις 6 το πρωί µέχρι τις 8 το βράδυ, η δε τροχιά είναι σχεδόν κάθετη. Επίσης πρέπει να ληφθούν υπ όψη και οι τυχόν σκιάσεις που προέρχονται από δέντρα ή άλλα οικήµατα. Ο προσανατολισµός προς την ανατολή, είναι η ιδανική θέση για το πρωινό. Μόλις σηκώνεται ο ήλιος δηµιουργείται µια ευχάριστη ζεστή ατµόσφαιρα. Μετά τις 12 το µεσηµέρι είναι επίσης ένα ευχάριστο δωµάτιο, αφού ο δυνατός ήλιος του µεσηµεριού δεν φθάνει σε αυτόν τον χώρο. Ο προσανατολισµός στον νότο, έχει ηλιοφάνεια όλη την ηµέρα. Για χώρες µε µεγάλη ηλιοφάνεια όπως η Ελλάδα, η θέση είναι κατάλληλη µόνο όταν συνοδεύεται από πολύ αποδοτική σκίαση και πολλαπλές δυνατότητες κλιµατισµού. Ο προσανατολισµός στην δύση, κρίνεται σαν ακατάλληλος, γιατί το καλοκαίρι ο χώρος είναι πολύ ζεστός, τον δε χειµώνα κατά τις απογευµατινές ώρες σχεδόν δεν υπάρχει ηλιοφάνεια. Σχήµα 1 ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΑΝΟΙΞΗ ή ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ στις το µεσηµέρι στις το µεσηµέρι ΧΕΙΜΩΝΑΣ στις το µεσηµέρι Η ηλιακή τροχιά 57

3 Η σωστή επιλογή του υαλοπίνακα Σε ηλιακές κατασκευές οι οποίες προορίζονται σαν κατοικήσιµοι χώροι, πρέπει τα προφίλ και οι υαλοπίνακες να είναι υψηλών θερµοµονωτικών προδιαγραφών. Η στέγη πρέπει να αποτελείται από ενισχυµένους, υαλοπίνακες ασφαλείας. Ο διπλός υαλοπίνακας, µε µεσαία στρώση αυτή του ξηρού αέρα, µας παρέχει συντελεστή θερµικής διαπερατότητας κ= 3,0 W/m 2 K και είναι σαφώς καλύτερος από τον απλό µε συντελεστή κ= 5,80 W/m 2 K. Έχει αποδειχθεί όµως στην πράξη, ότι και αυτή η τιµή δεν είναι αρκετή. Μετά από αρκετά χρόνια έρευνας, βρέθηκε ένας τύπος υαλοπίνακα, ο επονοµαζόµενος iplus neutral ο οποίος έχει ιδιαίτερη εφαρµογή στις ηλιακές βεράντες. Αυτός ο υαλοπίνακας είναι ιδανικός για την ηλιακή ακτινοβολία, γιατί επιτρέπει Ο προσανατολισµός στον βορρά, είναι καλή θέση για χώρο εργασίας, γιατί δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου ηλιοφάνεια, αλλά ούτε καλές συνθήκες φωτός. Ηλιακοί χώροι, τοποθετηµένοι στον βορρά, χρησιµεύουν σαν εξισοροπιστές της θερµοκρασίας, σαν χώροι εισόδου, αλλά όχι σαν καθιστικοί. Σκεφτείτε, ότι µία απότοµη µεταβολή της θερµοκρασίας κυρίως προς τα άνω, µπορεί να επιφέρει µια άνοδο της θερµοκρασίας στο εσωτερικό της ηλιακής βεράντας κατά 10 C 20 C ή και 30 C ακόµη. Γι αυτό πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην θέση, στην µελέτη και την κατασκευή της ηλιακής βεράντας. Η διέλευση των ακτίνων µέσα από τους θερµοµονωτικούς πίνακες να εισέρχεται η µικρού µήκους κύµατος ηλιακής ακτινοβολία, αλλά η δηµιουργούµενη εσωτερική θερµοκρασία δεν µπορεί να διαφύγει. Ο λόγος είναι µια µεµβράνη από ευγενή µέταλλα που τοποθετείται στο εσωτερικό του εξωτερικού υαλοπίνακα. Ο συντελεστής έχει σε αυτήν την περίπτωση την τιµή 1,30 W/m 2 K. Ο θερµοµονωτικός υαλοπίνακας µε ηλιακή προστασία είναι υαλοπίνακας που αντανακλά τις ακτίνες του ήλιου. Χρησιµοποιείται και σε προσόψεις κτιρίων, ώστε να αποφεύγονται οι υψηλές θερµοκρασίες στο εσωτερικό των χώρων. Τα ενεργητικά ηλιακά συστήµατα, όπως οι συσσωρευτές ηλιακής ενέργειας, τα ηλιακά θερ- µοσίφωνα, είναι αυτά που µετατρέπουν την ηλιακή ακτινοβολία σε µορφές ενέργειας. Και µιλάµε για παθητικά συστήµατα, όταν από µόνη της η ηλιακή ενέργεια αποταµιεύεται µέσα σε ηλιακές κατασκευές, και αποδίδεται πάλι στο εσωτερικό των κατοικιών. 58

4 Σχηµατισµός στο κατώτατο σηµείο µιας κεκλιµένης στέγης, µε θερµικά ανεξάρτητα θερµοµονωτικά προφίλ. Η ειδική στήριξη επιτρέπει διαφορετικές γωνίες κλίσεως Η λεπτοµέρεια του "καρφιά" δείχνει την ασφαλή στεγάνωση και τις καθαρές συνδέσεις µε τις δοκίδες Θερµοµόνωση για βεράντες, πόρτες και παράθυρα Θερµοµόνωση για επικλινείς στέγες, κατακόρυφα στοιχεία και ηλιακούς χώρους Λεπτοµέρεια κατακόρυφου στοιχείου σαν παράδειγµα για την κατασκευή της οριζόντιας τραβέρσας και της κατακόρυφης κολώνας σε προσόψεις κτιρίων 60

5 Η αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας Μια ακριβής µελέτη της γωνίας προσπτώσεως των ηλιακών ακτινών, της χρησιµοποίησης υλικών ικανών να αποταµιεύσουν αυτή την ενέργεια, όπως και της σωστής οδήγησης αυτών των θερµικών ρευµάτων, είναι προϋπόθεση για την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας. Στην διαδικασία αυτή αξιοποιούµε τα εξής φυσικά φαινόµενα: Οι ακτίνες του ήλιου έχουν µικρό µήκος κύµατος και µπορούν κατά 80% να εισχωρήσουν µέσα στην ηλιακή κατασκευή. Όταν προσκρούσουν σε σταθερά αντικείµενα µέσα στον χώρο, µεταβάλλονται σε θερµότητα και διαχέονται στον χώρο σαν θερµικές ακτίνες µεγάλου µήκους κύµατος (φαινόµενο θερµοκηπίου ). Αυτές οι ακτίνες δεν µπορούν να διαπεράσουν του υαλοπίνακες. Η ποσότητα της θερµότητας η οποία προ κύπτει µε αυτόν τον τρόπο και µπορεί να είναι πολύ µεγάλη, είναι δυνατόν να ρυθµίζεται από πρόσθετες κατασκευές σκίασης (π.χ. τέντες) ή από ανοίγµατα κλιµατισµού (π.χ. παράθυρα) ή µπορεί και να αποθηκεύεται από κατάλληλους συσσωρευτές και να αποδίδεται αργότερα µε άλλη µορφή. Οι ηλιακές βεράντες είναι σύµµεικτες κατασκευές, που πρέπει να διαθέτουν αντοχή σε συνθήκες καύσωνα και παγετού, σφοδρών ανέµων και υγρασίας. Είναι επίσης χώροι που χρησιµοποιούνται 62

6 Σχήµα 2 Σύνδεση µε το σπίτι Ανακλινόµενο παράθυρο Παράθυρο σπιτιού Θέρµανση άπεδο πολύ συχνά. Έτσι οφείλουµε να απαιτούµε από έναν τέτοιο χώρο υψηλές προδιαγραφές όσον αφορά την µορφολογία, την µελέτη και την κατασκευή. Οι περισσότερες βεράντες κατασκευάζονται σαν προσθήκες σε ήδη υπάρχοντα κτίρια. Μια τέτοια ηλιακή κατασκευή µπορεί να βελτιώσει την αρχιτεκτονική εµφάνιση ή τις ατυχείς αναλογίες στην όψη, αλλά ακόµη και να µεταβάλλει την προσωπικότητα ενός κτιρίου. Η µορφολογία έχει σχέση κυρίως µε τους όγκους και µε τα χρώµατα των προφίλ. Σε πολλές περιπτώσεις επιδιώχθηκαν λύσεις µε όσο το δυνατόν µεγαλύτερες επιφάνειες υαλοπινάκων και λιγότερες διατοµές σε λευκό χρώµα. Το αποτέλεσµα ήταν µία µονότονη, αρχιτεκτονική, απρόσωπη χωρίς ερεθίσµατα. Πρέπει συνήθως να προσπαθήσει κάποιος να παίξει µε τεγίδες και δοκίδες, στην οροφή και µε παράθυρα στις πλαϊνές όψεις. Για την σωστή σύνδεση µε την οροφή, το δάπεδο και την πρόσοψη χρησιµοποιούνται ειδικά προφίλ. Όσον αφορά τις διαστάσεις, είναι καλύτερα µια τέτοια κατασκευή να έχει πλάτος τουλάχιστον 3m, ώστε να µπορεί να χρησιµοποιηθεί σαν χώρος σαλονοτραπεζαρίας. Επίσης οι επικλινείς στέγες µε µεγάλες κλίσεις παρουσιάζουν πλεονεκτήµατα όσον αφορά τον κλιµατισµό, σε σχέση µε αυτές µε µικρές κλίσεις. Οι τελευταίες έχουν πρόβληµα τους θερµούς µήνες του καλοκαιριού, επειδή θερµαίνεται πολύ εύκολα ο αέρας που είναι εγκλωβισµένος σε µικρό χώρο. Μια συµβιβαστική λύση είναι µία γωνία γύρω στις 27. Είναι αυτονόητο ότι οι ηλιακές κατασκευές πρέπει να πληρούν όλους τους όρους στατικής ασφάλειας, θερµοµόνωσης και να είναι στεγανές. Όσον αφορά το στατικό µέρος, πρέπει να είναι σε Εξαερισµός στέγης Ρολό Θεµέλιο Συρόµενη πόρτα Υαλοπίνακες Ηλιακή προστασία Είσοδος στο κυρίως σπίτι Υδρορροή µε αλυσίδα θέση να παραλαµβάνουν τα φορτία από τον άνεµο, το χιόνι, τις σεισµικές δυνάµεις, τα λοιπά κινητά φορτία και να τα µεταβιβάζουν µε ασφάλεια µέσω θεµελίων στο έδαφος. Ένα ευχάριστο κλίµα στο εσωτερικό, αποτέλεσµα µιας µελετηµένης κατασκευής Ένας ηλιακός χώρος µε δυτικό ή νότιο προσανατολισµό και χωρίς σκιάσεις από υψηλά δέντρα ή κτίρια, χρειάζεται προστασία από τον ήλιο και έναν αποδοτικό εξαερισµό. Χωρίς αυτά τα στοιχεία είναι δυνατόν η θερµοκρασία στο εσωτερικό του χώρου να ανέλθει στους C, έτσι ώστε να είναι αδύνατη η παραµονή ανθρώπων, και η διατήρηση φυτών. Πόρτες και παράθυρα Επειδή ο θερµός αέρας συγκεντρώνεται πάντα στο υψηλότερο σηµείο της κατασκευής, πρέπει πάντοτε σε αυτά τα σηµεία να προβλέπονται παράθυρα εξαερισµού, τα οποία θα οδηγούν τον θερµό αέρα στον εξωτερικό χώρο. Ο ψυχρός αέρας πρέπει να εισβάλλει από οπές και παράθυρα, που θα πρέπει να είναι τοποθετηµένα χαµηλά ή το δυνατόν κοντά στην στάθµη του φυσικού εδάφους. Η θέση των ανοιγµάτων θα πρέπει να δηµιουργήσει ρεύµα αέρος, έτσι ώστε να µην είναι δυνατή η ανάπτυξη µεγάλων θερµοκρασιών. Η λύση τις περισσότερες φορές είναι απλή: Τα ανοίγµατα τοποθετούνται όπως φαίνεται και στο σχήµα 2, στο υψηλότερο σηµείο των 2 πλαϊνών όψεων της κατασκευής. Αυτό είναι επίσης και το καλύτερο σηµείο για πρόσθετο ηλεκτρικό εξαερισµό. Οι πόρτες αποτελούν επίσης στοιχεία αερισµού, αλλά µία ηλιακή βεράντα, πρέπει να είναι 64

7 κατασκευασµένη κατά τέτοιο τρόπο, ώστε ακόµη και µε κλειστές πόρτες να µην δηµιουργούνται υψηλές θερµοκρασίες. Σύµφωνα µε ένα εµπειρικό κανόνα, πρέπει το 20% των επιφανειών να αποτελείται από ανοίγµατα. Για την εκλογή της κατάλληλης πόρτας υπάρχουν πολλές δυνατότητες από την απλή, µέχρι την φυσαρµόνικα ιδανική για εξοικονόµηση χώρου. Η αποδοτική ηλιακή προστασία Η παρουσία δέντρων προσφέρει το καλοκαίρι ικανοποιητική σκίαση, αλλά τις ζεστές φθινοπωρινές ηµέρες επιτρέπει την διέλευση ενός µεγάλου µέρους και τις ψυχρές ανοιξιάτικες ηµέρες ενός µικρού µέρους της ηλιακής ενέργειας. Ο κύκλος µεταβολής της πανίδας ακολουθεί τον ηλιακό κατά περίπου 2 µήνες. Τεχνικές συνθήκες σκίασης (π.χ. τέντες), που είναι τοποθετηµένες εξωτερικά ή εσωτερικά, προστατεύουν την κατασκευή από την ηλιακή ακτινοβολία. Οι εξωτερικά χρησιµοποιούµενες τέντες έχουν το µειονέκτηµα, της άµεσης επαφής µε τις επικρατούσες καιρικές συνθήκες, µε συνέπεια να χρειάζονται επισκευή ή αντικατάσταση, αλλά και το πλεονέκτηµα ότι απορροφούν την ηλιακή ακτινοβολία εξωτερικά, άρα οι υψηλές θερµοκρασίες δεν εισέρχονται στο εσωτερικό του χώρου. Γωνία πρόσπτωσης των ηλιακών ακτίνων το καλοκαίρι... και τον χειµώνα Εάν αντίθετα επιλεχθεί σύστηµα σκίασης τοποθετηµένο στο εσωτερικό του χώρου, τότε το ποσοστό της φθοράς είναι σαφώς µικρότερο, ενώ το χρώµα της επιφάνειας που βλέπει προς τον ήλιο, θα πρέπει να είναι λευκό ώστε η αντανάκλαση της ακτινοβολίας να είναι όσο το δυνατόν µεγαλύτερη. Η απόσταση µεταξύ των στορ και των υαλοπινάκων πρέπει να είναι αρκετά µεγάλη, ώστε µε τον κατάλληλο εξαερισµό, να είναι δυνατή η διαφυγή του θερµού αέρος που συγκεντρώνεται µεταξύ της σκίασης και του υαλοπίνακα. Ηλιακές βεράντες: Μοντέρνες προσθήκες κατ επέκταση Η κύρια απαντώµενη µορφή της ηλιακής βεράντας είναι η ορθογωνική µε µονόριχτη στέγη και πόρτα εισόδου στην πρόσοψη. Σε αυτού του είδους την µορφολογία είναι όλες φυσικά οι διαστάσεις δυνατές, εξαρτάται όµως πάντα από τον διαθέσιµο χώρο. Οι περισσότερες ηλιακές βεράντες κατασκευάζονται εκεί όπου πρωτύτερα υπήρχαν υπαίθριες. Εδώ πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις διαστάσεις της ηλιακής βεράντας, που πρέπει να είναι φυσιολογικά µεγαλύτερες από αυτές της υπαίθριας, αφού ο χώρος µε την προσθήκη των προφίλ και των υαλοπινάκων µειώνεται. Υαλοπίνακες στις στέγες για µεγαλύτερη διέλευση φωτός Αυτού του είδους οι κατασκευές δηµιουργούν αυτόµατα ηλιακούς χώρους. Υπάρχουν δύο διαφορετικοί τύποι όσον αφορά την µορφολογία: Σύµφωνα µε τον πρώτο, οι γυάλινες επιφάνειες αποτελούν ένα πλήρες ενσωµατωµένο µέρος της στέγης. 66

8 Α Ι Θ Ρ Ι Α Μια δεύτερη εναλλακτική λύση είναι να προστεθεί ο γυάλινος όγκος στην κυρίως κατασκευή, ώστε η τελευταία να γίνει πιο φωτεινή. Με τις δύο αυτές λύσεις µπορούν να κατασκευασθούν νέα οικήµατα ή και σε υπάρχουσες κατασκευές. Τα ηλιακά κιόσκια Αυτές οι ιδιόρρυθµες κατασκευές έχουν µία ιδιαιτερότητα όσον αφορά την αρχιτεκτονική και την µορφολογία της στέγης. ιαθέτουν ως σύνδεση µε το κυρίως οίκηµα συνήθως έναν δρόµο ή ένα µέρος µιας όψης του κτιρίου ηλιακά κιόσκια είναι αυτόνο- µες κατασκευές από γυαλί και αλουµίνιο, τα οποία επίσης κοσµούν την εικόνα των κυρίων οικηµάτων. Στα υψηλά πατώµατα για περισσότερο φως Οι ηλιακές βεράντες είναι δυνατόν να κατασκευάζονται όχι µόνο σε ισόγειους αλλά και σε υπέργειους χώρους, π.χ. επάνω σε οροφές κτιρίων ή να κλείνουν τους χώρους που δηµιουργούν τα µπαλκόνια σαν φυσικές συνέχειες καθιστικών, των διαµερισµάτων, πολυκατοικιών κλπ. Οι ηλιακές κατασκευές για εµπορική χρήση Το φυσικό φως όταν εισέρχεται σε κλειστούς χώρους δηµιουργεί µια πολύ ευχάριστη ατµόσφαιρα. Αυτό το φαινόµενο έχει σαν αποτέλεσµα την εφαρµογή των ηλιακών κατασκευών ακόµη και σε κτίρια µε εµπορική χρήση. Στεγάσεις και προσόψεις µε αλουµίνιο και γυαλί δηµιουργούν σε εµπορικούς δρόµους πολύ όµορφες διαβάσεις πεζών, και προσδίδουν σε στάδια, κτίρια συνεδρίων, ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις και εστιατόρια, ελκυστική αρχιτεκτονική. Η κατασκευή µιας ηλιακής βεράντας προϋποθέτει την έκδοση µιας άδειας κατασκευής, µε όλα τα απαραίτητα σχέδια, την στατική και την µελέτη θερµοµόνωσης. Σε όλα αυτά τα ζητήµατα και σε όλες τις φάσεις της µελέτης και κατασκευής, η εταιρία κατασκευής θα πρέπει να αναλαµβάνει και την υποστήριξη των πελατών της. Ο ιδιοκτήτης θα µπορούσε να κατασκευάσει τα θεµέλια της ηλιακής βεράντας, ώστε να ακολουθήσει η συναρµολόγηση του σκελετού από ειδικό συνεργείο. Τα θεµέλια, θα πρέπει να µεταφέρουν µε ασφάλεια τα στατικά φορτία και στο εξωτερικό τους να υπάρχει θερµοµόνωση και προστασία από την υγρασία. Οι ίδιες στρώσεις πρέπει να υπάρχουν και κάτω από την πλάκα θεµελιώσεως. Το δάπεδο αποτελείται συνήθως από φυσικές ή τεχνητές πλάκες. Η θέρµανση δαπέδου δεν αποτελεί την καλύτερη λύση επειδή οι θερµοκρασίες στο εσωτερικό µιας τέτοιας κατασκευής, µεταβάλλονται πολύ γρήγορα και η θέρµανση δαπέδου αργεί να προσαρµοστεί σε αυτές τις απότοµες µεταβολές. Καλοριφέρ µε θερµοστάτες αποτελούν πολύ καλύτερη λύση. Στοιχεία του άρθρου αυτού έχουν ληφθεί από ενηµερωτικό φυλλάδιο της εταιρίας SCHUCO INTERNATIONAL µε τίτλο SCHUCO SOLAR-KONSTRUKTIONEN. 67