ΣΧΕΔΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΡΑΥΜΑ. Συντάκτης: Στυλιανός Κατσαραγάκης

Transcript

1 ΣΧΕΔΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΡΑΥΜΑ Συντάκτης: Στυλιανός Κατσαραγάκης 1

2 ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΡΑΥΜΑ Συντάκτης: Στυλιανός Κατσαραγάκης 1. ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΒΑΣΗ Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τραύμα ορίζεται οποιαδήποτε οργανική βλάβη, διαταραχή ή θάνατος ατόμου συμπεριλαμβανομένης της εκούσιας και ακούσιας βλάβης στο σώμα. Παραδείγματα ακούσιων τραυμάτων περιλαμβάνουν τραύματα από πτώσεις, στη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων και δηλητηριάσεων από λάθος. Αντίθετα εκούσια τραύματα προκαλούνται από αυτοτραματισμούς, αυτοκτονίες και βιαιοπραγία ή χρήση βίας από άλλο άτομο. Τα ακούσια τραύματα αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου, νοσηλείας και πρόκλησης αναπηρίας παγκόσμια, με συχνότερο αίτιο τραυματισμού το σχετιζόμενο με τροχαίο ατύχημα. Αντίθετα σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας αυξημένο είναι το ποσοστό τραυματισμών που σχετίζονται με πτώσεις. Υπολογίζεται ότι ποσοστό 28-35% των ατόμων ηλικίας μεγαλύτερης των 65 ετών υφίστανται πτώσεις, ποσοστό που αυξάνει σε 32-42% σε ηλικίες μεγαλύτερες των 70 ετών. Η πρόκληση τραυμάτων σχετίζεται με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του ατόμου. Η ηλικία, το φύλο και η κοινωνικο-οικονομική κατάσταση περιλαμβάνονται μεταξύ των παραγόντων κινδύνου για την πρόκληση τραύματος. Το εισόδημα, η κοινωνική κατάσταση, η κοινωνική υποστήριξη, η εκπαίδευση, το επάγγελμα/ οι συνθήκες εργασίας, το περιβάλλον της οικίας, οι προσωπικές πρακτικές και πεποιθήσεις για την υγεία καθώς και οι δεξιότητες προσαρμογής περιλαμβάνονται στους σχετιζόμενους με την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση παράγοντες κινδύνου. Συγκεκριμένα τραύματα μπορεί να εμφανίζουν μεγαλύτερη συχνότητα στις διάφορες ηλικιακές ομάδες ατόμων. Οι τραυματισμοί αφορούν συχνότερα ηλικιωμένους και παιδιά και αυτά θα αναλυθούν στο παρών σχέδιο φροντίδας. Η συγκεκριμένη 2

3 νοσηλευτική διάγνωση περιλαμβάνει συνδυασμό καταστάσεων που δυνητικά οδηγούν σε βλάβη. Βλέπε Νοσηλευτικές Διαγνώσεις: Υπερθερμία, Υποθερμία, Κίνδυνος για Δηλητηρίαση, Διαταραγμένη Αισθητηριακή Αντίληψη, Κίνδυνος για βία προς άλλους, Διαταραγμένη Βάδιση, όταν ενδείκνυται, για τις συγκεκριμένες παρεμβάσεις ανάλογα με τους παράγοντες του ασθενή (τα σχέδια φροντίδας για τις παραπάνω Νοσηλευτικές Διαγνώσεις περιλαμβάνονται στο συγκεκριμένο πρόγραμμα). Β. ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΝΗΠΙΩΝ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΩΝ ΑΠΟ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΥΣ Τα βρέφοι και νήπια βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο για πτώσεις, δηλητηριάσεις, πνιγμό και εγκαύματα. Τα σχολικής ηλικίας παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο από τραυματισμούς στο σχολείο, αυτοκινητιστικά ατυχήματα και στη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων ή του παιχνιδιού. Έφηβοι και νεαροί ενήλικες υφίστανται συχνότερα τραύματα που σχετίζονται με την εργασία και τις αθλητικές δραστηριότητες. Το ύψος αποτελεί το σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου για τραυματισμό των νηπίων και μικρών παιδιών και ακολουθούν το άρρεν φύλο. Το μικρότερο του 1,5 μέτρου ύψος θεωρείται ασφαλές στις περισσότερες περιπτώσεις των νηπίων και των μικρών παιδιών για την αποφυγή τραυματισμών. Οι τραυματισμοί των αρρένων παιδιών είναι συχνότεροι από εκείνους των θηλέων και απαιτούν συνηθέστερα νοσηλεία ή φροντίδα από επαγγελματία υγείας. Έχει παρατηρηθεί αύξηση της συχνότητας των τραυματισμών στη διάρκεια των θερινών μηνών, πιθανά ίσως λόγω της αύξησης της δραστηριότητας έξω από την οικία. Επιπλέον τα παιδιά με πνευματική καθυστέρηση, γνωσιακές ή αισθητηριακές διαταραχές και κινητικές διαταραχές εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο για πτώσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι παρά το σημαντικό αριθμό αναγνωρισμένων παραγόντων κινδύνου, αυτοί δεν είναι απόλυτα ικανοί να προβλέψουν την εμφάνιση του τραύματος. Η κατάλληλη εκπαίδευση των γονέων σχετικά με τους τραυματισμούς των παιδιών είναι η σημαντικότερη παράμετρος περιορισμού του κινδύνου τραυματισμών. Η εκπαίδευση για τη συσχέτιση της ηλικίας των παιδιών και των συνήθων 3

4 τραυματισμών καθώς και για την καλλιέργεια της αντίληψης για την πιθανότητα σοβαρού τραυματισμού του παιδιού περιλαμβάνονται στις συχνότερες συνιστώμενες αποτελεσματικές εκπαιδευτικές παρεμβάσεις. Επιπλέον η εφαρμογή μέτρων σε χώρους δραστηριοποίησης και παιχνιδιού των νηπίων και των παιδιών αποτελούν τη σημαντική παρέμβαση περιορισμού των τραυματισμών. Ο περιορισμός του ύψους σε μικρότερο του 1,5 μέτρου, περιορίζει τον κίνδυνο τραυματισμών κυρίως σε παιδιά προσχολικής ηλικίας και 2 μέτρα για παιδιά σχολικής ηλικίας. Η παροχή παιχνιδιών κατάλληλων της ηλικίας του παιδιού, η κατάλληλη χρήση κιγκλιδωμάτων, φραγμών και προστατευτικών αυξάνει την προστασία από τραυματισμούς. Η επιλογή τοποθέτησης κάθετων παρά οριζόντιων δοκίδων, λόγω αποτροπής του σκαρφαλώματος και η επιλογή φραγμών με στρογγυλεμένα άκρα προστατεύει από τραυματισμούς. Βασική παράμετρος αποτελεί η αυξημένη επιτήρηση των γονέων για την πρόληψη ατυχημάτων. Η ένταση της επιτήρησης συνιστάται ανάλογη της ηλικίας των παιδιών. Όσο μικρότερη η ηλικία του παιδιού τόσο μεγαλύτερη πρέπει να είναι η επιτήρηση των γονέων. Η χρήση κατάλληλων μαλακών υλικών όπως άμμος, ελαστικό υλικό, ροκανίδι κτλ στο δάπεδο του χώρου παιχνιδιού και δραστηριότητας και η γέμιση των κενών και των χασμάτων του χώρου αυξάνει την ασφάλεια. Ο ρουχισμός του παιδιού δυνητικά μπορεί να αποβεί επικίνδυνος κυρίως για στραγγαλισμό ή πνιγμό, ιδιαίτερα για τα μικρής ηλικίας παιδιά. Η απομάκρυνση κορδονιών, σχοινιών και άλλων τμημάτων των ρούχων που μπορεί να γίνουν επικίνδυνα αυξάνει την ασφάλεια. ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΑΠΟ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΥΣ Οι νέοι άνδρες έχουν μεγαλύτερο ποσοστό τραυματισμό από αυτοκινητιστικά δυστυχήματα συγκριτικά με τις γυναίκες. Τα άτομα χαμηλού κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου και εκείνοι που διαβιώνουν σε χαμηλού εισοδήματος περιοχές έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να απεβιώσουν συνέπεια τραυματισμού, συχνότερα λόγω αυτοκινητιστικού ατυχήματος, εγκαύματος, πτώσης, πνιγμού, δηλητηρίασης και αυτοκτονίας καθώς και μεγαλύτερη πιθανότητα οποιοδήποτε τραυματισμού. 4

5 Γενικότερα οι ενήλικες προχωρημένης κυρίως ηλικίας κινδυνεύουν συχνότερα από πτώσεις. Οι πτώσεις ηλικιωμένων αποτελούν συχνό πρόβλημα σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα με σοβαρές συνέπειες τόσο για τους ίδιους όσο και για το σύστημα υγείας λόγω του αυξημένου κόστους. Πτώση ορίζεται η μη εθελούσια επαφή με το έδαφος, πάτωμα ή άλλη χαμηλότερου ύψους επιφάνεια με ή χωρίς τραυματισμό. Υπολογίζεται ότι ποσοστό 40% των πτώσεων οδηγούν σε κάταγμα ισχίου με ανάγκη νοσοκομειακής φροντίδας. Επιπλέον η ανάπτυξη και εφαρμογή στρατηγικών πρόληψης των πτώσεων επιτυγχάνει περιορισμό των συμβάντων. Η πρωτογενής πρόληψη των πτώσεων επικεντρώνεται στην ηλικιακή ομάδα των 50 με 65 ετών για την εφαρμογή των προληπτικών μέτρων και φυσικά σε άτομα μεγαλύτερα των 65 ετών. Οι γυναίκες εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο πτώσεων μετά την ηλικία των 65 ετών και οι άνδρες μετά την ηλικία των 75 ετών. Υπολογίζεται ότι συχνότερα οι γυναίκες μετά από μια πτώση υφίστανται τραυματισμό ενώ οι άνδρες συχνά απεβιώνουν. Ωστόσο και στα δυο φύλα ο κίνδυνος της πτώσης αυξάνει με την αύξηση της ηλικίας κίνδυνος που μεγαλώνει με την αύξηση της ηλικίας. Η διάκριση των ηλικιωμένων σε χαμηλού, μέσου και υψηλού κινδύνου πτώσεων επιτρέπει τον ικανοποιητικότερο προγραμματισμό των παρεμβάσεων για την πρόληψη του συμβάντος. Αναγνωρίζονται τέσσερις σημαντικές παράμετροι κινδύνου για πτώσεις σε ηλικιωμένους: οργανικές, συμπεριφορικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικοοικονομικές παράμετροι. Η προχωρημένη ηλικία, το θήλυ φύλο, οι διαταραχές της όρασης, η οστεοπόρωση, η σωματική αναπηρία ή η διαταραχή της κίνησης περιλαμβάνονται στους οργανικούς παράγοντες αυξημένου κινδύνου πτώσεων σε ηλικιωμένους. Επιπλέον οι γνωσιακές διαταραχές, η οξεία και χρόνια νόσος καθώς και η συνοσηρότητα (άνοια, νόσος Parkinson, αρθρίτιδα, καρδιαγγειακή νόσος, προβλήματα του πεπτικού συστήματος και της ουροδόχου κύστεως και εγκεφαλική δυσλειτουργία) αυξάνουν τον κίνδυνο των πτώσεων. Οι διαταραχές κινητικότητας όπως η αδυναμία των κάτω άκρων, η διαταραχή της ισορροπίας και της βάδισης, καθώς και η κακή λειτουργικότητα περιλαμβάνονται στους παράγοντες κινδύνου για αύξηση των πτώσεων. 5

6 Οι συμπεριφορικοί περιλαμβάνουν πλήθος διαφορετικών παραγόντων που αυξάνουν τον κίνδυνο των πτώσεων σε ηλικιωμένα άτομα. Το ιστορικό προηγούμενων πτώσεων, ο φόβος για πτώσεις και η απουσία άσκησης συμβάλλουν σημαντικά στην αύξηση πτώσεων. Επιπλέον η ακατάλληλη υπόδηση και ένδυση συμπεριλαμβάνονται στους συμπεριφορικούς παράγοντες κινδύνου. Η κακή θρέψη, η αφυδάτωση και η κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας αλκοόλ, η χρήση ουσιών ή συγκεκριμένων φαρμάκων σχετίζονται με πτώσεις. Η χρήση βενζοδιαζεπινών, ψυχοτρόπων φαρμάκων και η πολυφαρμακία συμπεριλαμβάνονται σε αυτές τις κατηγορίες φαρμακευτικών ουσιών. Οι κατάλληλες τροποποιήσεις της δραστηριότητας όπως η άσκηση ανάλογα με τη λειτουργικότητα και κινητικότητα του ατόμου ενισχύουν την πρόληψη των πτώσεων. Οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι σχετίζονται τόσο με το περιβάλλον της οικίας ή του χώρου παραμονής του ατόμου, όσο και με το φυσικό περιβάλλον. Τα εύκολα μετακινούμενα χαλιά, ο ελλιπής φωτισμός και ιδιαίτερα οι ανεπαρκώς φωτιζόμενες σκάλες, τα ανισόπεδα επίπεδα, η απουσία στηριγμάτων, η ακαταστασία κυρίως στο πάτωμα, οι ολισθηρές επιφάνειες στην τουαλέτα και τα μικρού μεγέθους κατοικίδια περιλαμβάνονται στους κύριους παράγοντες κινδύνου εντός της οικίας. Η πρόληψη των πτώσεων ενισχύεται από κατάλληλες τροποποιήσεις της οικίας με τη διαρρύθμιση των επίπλων για διευκόλυνση της πρόσβασης, τον ικανοποιητικό φωτισμό των χώρων, την απομάκρυνση ολισθηρών επιφανειών ή χαλιών καθώς και την τοποθέτηση σημείων στήριξης ή κιγκλιδωμάτων εάν απαιτείται. Αντίστοιχοι είναι οι κίνδυνοι στους εξωτερικούς χώρους όπου τα ανισόπεδα πεζοδρόμια, οι ελλιπώς φωτισμένοι χώροι και τα εμπόδια στο δρόμο ή το πεζοδρόμιο (δενδροφυτεύσεις, οχήματα, κτλ) αυξάνουν τον κίνδυνο πτώσεων. Η μοναχική διαβίωση, η απουσία κοινωνικών δικτύων, η έλλειψη μέσου μεταφοράς, οι γλωσσικοί ή μαθησιακοί περιορισμό, το χαμηλό εισόδημα, η χαμηλή μόρφωση και η ανεπαρκής ικανότητα συντήρησης της οικίας περιλαμβάνονται στους κύριους κοινωνικούς και οικονομικούς κινδύνους για πτώσεις στους ηλικιωμένους. 6

7 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - Ηλεκτρονικές πηγές πληροφόρησης D Cunha CO. Chief Medical Officer of Health report. Injury: predictable and preventable. Toronto (ON): Queen s Printer for Ontario; Downton JH, Andrews K. Prevalence, characteristics and factors associated with falls among the elderly living at home. Aging 1991;3(3): Edwards P, Roberts I, Green J, Lutchmun S. Deaths from injury in children and employment status in family: an analysis of trends in class specific death rates. Br Med J 2006 Jul 15; 333(7559): Kempton A, Van Beurden E, Sladden T, Garner E, Beard J. Older people can stay on their feet: fi nal results of a community based falls prevention programme. Health Promotion International 2000;15(1): Kendall P, Peck S, Scott V. Prevention of falls and injuries among the elderly: a special report from the office of the provincial health officer. Victoria (BC): B.C. Ministry of Health Planning, Canada, Kendrick D, Barlow J, Hampshire A, Polnay L, Stewart-Brown S. Parenting interventions for the prevention of unintentional injuries in childhood. Cochrane Database of Systematic Reviews 2007; 4. Kendrick D, Coupland C, Mulvaney M, Simpson J, Smith S, Sutton A, et al. Home safety education and provision of safety equipment for injury prevention. Cochrane Database of Systematic Reviews 2007;1. Laflamme L, Sethi D, Burrows S, Hasselberg M, Racioppi F, Apfel F. Addressing the socioeconomic safety divide: a policy briefing. Rome (Italy): World Health Organization; Ministry of Health Promotion. Prevention of Injury Guidance Document. Standards, Programs & Community Development Branch. Queen s Printer for Ontario, Ανάκτηση από: Papadimitropoulos EA, Coyte PC, Josse MB, Greenwood CE. Current and projected rates of hip fracture in Canada. CMAJ 1997;157(10): Public Health Agency of Canada. Child and youth injury in review ed. Spotlight on consumer product safety. Ottawa (ON): Her Majesty the Queen in Right of Canada;

8 Robitaille Y, Laforest S, Fournier M, Gauvin L, Parisien M, Corriveau H et al. Moving forward in fall prevention: an intervention to improve balance among older adults in real-world settings. AJPH 2005;95(11): Scott V. World Health Organization report: prevention of falls in older age. Falls prevention: policy, research & practice Geneva (Switzerland): World Health Organization; Stalenhoef PA, Diederiks JP, Knottnerus JA, Kester AD, Crebolder HF. A risk model for the prediction of recurrent falls in community dwelling elderly: a prospective cohort study. J Clinical Epidemiol 2002;55(11): Tinetti ME, Baker DI, McAvay G, Claus EB, Garrett P, Gottschalk M et al. A multifactorial intervention to reduce the risk of falling among elderly people living in the community. New Engl J Med 1994;331(13): Ward L. Evidence to action: preventing falls for children and youth. Available from: s/ progstds/workshops/pism_skc_falls_prevention_linda_ward.pdf. World Health Organization. Global report on falls prevention in older age. Geneva: (Switzerland): World Health Organization; Yardley L, Bishop FL, Beyer N, Hauer K, Kempen GI, Piot-Ziegler C et al. Older people s views of falls. Prevention intervention in six European countries. Gerontologist. 2006;46(5):

9 1. ΣΧΕΔΙΟ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ A. ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ: ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΡΑΥΜΑ Ορισμός: Επιτεινόμενος κίνδυνος για απροσδόκητη βλάβη ιστών. Παράγοντες Κινδύνου Ενδογενείς αδυναμία, δυσκολίες ισορροπίας, μειωμένος συντονισμός μυών/ χειρών/ οφθαλμών μειωμένη όραση μειωμένη αισθητικότητα έλλειψη εκπαίδευσης για ασφάλεια και μέτρων πρόληψης ανεπαρκείς οικονομικοί πόροι γνωστικές/ συναισθηματικές δυσκολίες ιστορικό προηγούμενου τραυματισμού Εξωγενείς ολισθηρά πατώματα, μετακινούμενα χαλιά/ ηλεκτρικά καλώδια μπανιέρα χωρίς αντιολισθητική προστασία χρήση ασταθούς σκάλας/ καρέκλας διάδρομοι διέλευσης με εμπόδια, είσοδος σε σκοτεινά δωμάτια ακατάλληλο κιγκλίδωμα σκάλας σκάλα χωρίς πόρτα σε οικία με παιδιά ψηλά κρεβάτια, ακατάλληλος μηχανισμός για κλήση βοήθειας σε κατακεκλισμένο άτομο παράθυρα/ μπαλκόνια σε οικία με μικρά παιδιά προεξέχοντες λαβές από κατσαρόλες προς τη μπροστά πλευρά του φούρνου, μπάνιο με πολύ ζεστό νερό πιθανή ανάφλεξη από διαρροή υγραερίου/ καθυστερημένο άναμμα συσκευών υγραερίου 9

10 ένδυση με ρούχα ανεμίζουν γύρω από ελεύθερες φλόγες/ εύφλεκτα παιδικά ρούχα/ παιχνίδια κάπνισμα σε δωμάτιο/ κοντά σε οξυγόνο, συγκέντρωση λιπαρών υπολειμμάτων σε φούρνο παιχνίδι παιδιών με επικίνδυνα αντικείμενα, πρόσβαση σε όπλα παιχνίδια με εκρηκτικά, πειράματα με χημικά, ακατάλληλη φύλαξη εύφλεκτών υλικών (σπίρτα, στουπιά)/ διαβρωτικών υλικών υπερφορτωμένος πίνακας ασφάλειας, λανθασμένα τοποθετημένες πρίζες, απογυμνωμένα καλώδια, ελαττωματικές συσκευές, υπερφορτωμένες έξοδοι ηλεκτρικού ρεύματος έκθεση σε επικίνδυνο μηχάνημα επαφή με έντονο κρύο, έλλειψη προστασία από πηγή θερμότητας, υπερέκθεση σε ακτινοβολία χρήση ραγισμένων σκευών κουζίνας, φύλαξη μαχαιριών χωρίς κάλυμμα Γ. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ / ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ Η συγκεκριμένη νοσηλευτική διάγνωση περιλαμβάνει συνδυασμό καταστάσεων που δυνητικά οδηγούν σε βλάβη. Βλέπε Νοσηλευτικές Διαγνώσεις: Υπερθερμία, Υποθερμία, Κίνδυνος για Δηλητηρίαση, Διαταραγμένη Αισθητηριακή Αντίληψη, Κίνδυνος για βία προς άλλους, Διαταραγμένη Βάδιση, όταν ενδείκνυται, για τις συγκεκριμένες παρεμβάσεις ανάλογα με τους παράγοντες του ασθενή (τα σχέδια φροντίδας για τις παραπάνω Νοσηλευτικές Διαγνώσεις περιλαμβάνονται στο συγκεκριμένο πρόγραμμα) 1 ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Αξιολόγηση αιτιολογικών/ συμμετεχόντων παραγόντων: Αξιολόγηση παραγόντων που σχετίζονται με την κατάσταση του ατόμου όπως περιγράφεται στους Παράγοντες Κινδύνου και την έκταση του κινδύνου. Επηρεάζει το πεδίο εφαρμογής και της έντασης των παρεμβάσεων για τη διαχείριση της απειλής στην ασφάλεια. 10

11 Επισήμανση ηλικίας/ φύλου/ σταδίου ανάπτυξης, ικανότητας για λήψη αποφάσεων, γνωστικού επιπέδου/ ικανότητας του ατόμου. Επηρεάζει την ικανότητα του ατόμου για την προστασία του εαυτού και/ ή των άλλων και επηρεάζει την επιλογή των παρεμβάσεων και της εκπαίδευσης. Εξακρίβωση γνώσης των αναγκών ασφαλείας/ πρόληψη βλάβης και κινητοποίηση για την πρόληψη βλάβης στο περιβάλλον της οικίας. Επισήμανση της κοινωνικο-οικονομικής κατάστασης/ διαθεσιμότητας και χρήσης των πόρων. Το χαμηλό κοινωνικό οικονομικό επίπεδο και η περιορισμένη χρήση πόρων έχει συσχετισθεί με αυξημένο κίνδυνο τραυμάτων. Αξιολόγηση της επίδρασης του τρόπου ζωής/ στρες του ατόμου στην πιθανότητα τραυματισμού Ανασκόπηση ιστορικού ατυχημάτων επισημαίνοντας τις συνθήκες (πχ ώρα, δραστηριότητες που σχετίζονται με το ατύχημα, παρόντες, τύπος βλάβης) Προσδιορισμός της πιθανότητας βίαιης συμπεριφοράς από μέλη της οικογένειας/ σημαντικούς άλλους Ανασκόπηση διαγνωστικών εξετάσεων/ εργαστηριακού ελέγχου για διαταραχές/ έλλειψη ισορροπίας που μπορεί να προκαλέσουν/ επιδεινώσουν καταστάσεις όπως σύγχυση, παθολογικά κατάγματα κτλ. 2 ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Εξασφάλιση των απαραίτητων μέτρων ασφάλειας για την κατάσταση του ατόμου: Εφαρμογή παρεμβάσεων σχετικά με τα θέματα ασφάλειας στο σχεδιασμό της φροντίδας του ατόμου. Η αποτυχία ακριβούς αξιολόγησης, παρέμβασης και/ ή παραπομπής τέτοιων θεμάτων, μπορεί να θέσει το άτομο σε περιττό κίνδυνο και να δημιουργήσει ζητήματα αμέλειας για τον επαγγελματία υγείας. προσανατολισμός του ατόμου στο περιβάλλον ρύθμιση της λειτουργίας του συστήματος κλήσης για κλινήρη άτομα εφόσον υπάρχει. Επίδειξη χρήσης και τοποθέτηση συσκευής σε σημείο προσβάσιμο από το άτομο 11

12 διατήρηση κλίνης σε χαμηλή θέση ή τοποθέτηση στρώματος στο δάπεδο εφόσον ενδείκνυται χρήση και τοποθέτηση προστατευτικών μαξιλαριών σε κάγκελα ασφαλείας παροχή προφυλάξεων σε περίπτωση σπασμών κλείδωμα τροχών σε κλίνη/ κινούμενα έπιπλα απελευθέρωση διαδρόμων διέλευσης παροχή επαρκούς φωτισμού παροχή βοήθειας σε δραστηριότητες και μετακινήσεις, όπως απαιτείται παροχή αντιολισθητικών υποδημάτων με κατάλληλη εφαρμογή επίδειξη/ παρακολούθησης χρήσης βοηθητικών συσκευών (μπαστούνι, περιπατηρούρα, δεκανίκια, τροχήλατη καρέκλα, κάγκελα ασφαλείας κτλ) επίβλεψη του ατόμου ενώ καπνίζει ορθή απόρριψη πιθανά βλαβερών αντικειμένων (πχ βελόνες, λεπίδες ξυρίσματος κτλ) παρακολούθηση/ χρήση περιορισμών, όταν απαιτείται (πρόσθετο μέλος, ζώνη, ειδικό γάντι κτλ) αναγνώριση και αντικειμενική αξιολόγηση του πόνου, αποφεύγοντας την υπερβολική έκφραση ανησυχίας και μεταβιβάζοντας σεβασμό με συμπόνια για τα συναισθήματα του ατόμου και την κατάσταση να ζει με πόνο και να αντιμετωπίζει μία δύσκολα οριζόμενη ανικανότητα. συνεχής επιτήρηση των παιδιών ηλικίας μικρότερης των πέντε ετών και των μικρών παιδιών στη διάρκεια του παιχνιδιού εφαρμογή προστατευτικών καρπών, γονάτων, αγκώνων και κρανών σε μικρά παιδιά στη διάρκεια δραστηριοτήτων και παιχνιδιού διασφάλιση ασφαλούς περιβάλλοντος παιχνιδιού των μικρών παιδιών με εξοπλισμό ύψους μικρότερου του 1,5 μέτρου και επιφάνειες από μαλακό υλικό. αύξηση της ασφάλειας στο περιβάλλον της οικίας στην οποία διαμένουν μικρά παιδιά όπως κιγκλίδωμα και πόρτα σκάλας, τοποθέτηση ασφαλειών στα παράθυρα, στις ηλεκτρικές πρίζες, τις ηλεκτρικές συσκευές, κ.τ.λ. 12

13 3 ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Θεραπεία της υποκείμενης παθολογικής/ ψυχιατρικής κατάστασης: Συνεργασία στη θεραπεία της υποκείμενης παθολογικής/ χειρουργικής/ ψυχιατρικής κατάστασης για τη βελτίωση της γνωσιακής ικανότητας/ διεργασιών σκέψης/ μυοσκελετικής λειτουργικότητας/ επίγνωσης ναγκών ασφαλείας και γενικότερης ευεξίας Εξασφάλιση ήσυχου περιβάλλοντος και μείωση των ερεθισμάτων όπως ενδείκνυται. Συμβάλει στον περιορισμό της σύγχυσης ή της υπερδιέγερσης ατόμων που βρίσκονται σε κίνδυνο τέτοιων καταστάσεων όπως σπασμοί, κ.α. Παραπομπή σε συμβουλευτική/ ψυχοθεραπεία ανάλογα με τις ανάγκες και ειδικά όταν το άτομο παρουσιάζει ροπή σε ατυχήματα/ εμφανίζει αυτοκαταστροφική συμπεριφορά Καθορισμός αποδεκτών επιπέδων έντασης πόνου και στόχων ελέγχου έντασης πόνου για τον ασθενή 4 ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Προαγωγή της ευεξίας (Εκπαίδευση): Ανασκόπηση θεραπευτικής αγωγής του ατόμου σε συνεχόμενη βάση (π.χ. ζωτικά σημεία, φάρμακα, μορφές θεραπείας, διατροφή) για την πρόληψη επιπλοκών που σχετίζονται με τη φροντίδα υγείας Επισήμανση της σημαντικότητας για αναζήτηση βοήθειας σε κατάσταση αδυναμίας και σε προβλήματα ισορροπίας, συντονισμού ή ορθοστατικής υπότασης για μείωση του κινδύνου λιποθυμίας, πτώσεων Ενθάρρυνση για εφαρμογή προκαταρτικών ασκήσεων (διατάσεις, ζέσταμα) πριν από αθλητική δραστηριότητα για πρόληψη μυϊκών τραυματισμών Ανάπτυξη προγράμματος πυρασφάλειας (ύπαρξη πυροσβεστήρα, ασκήσεις αντιμετώπισης φωτιάς, χρήση ανιχνευτών καπνού, ετήσιος καθαρισμός καμινάδας, ασφαλή χρήση οξυγόνου, κ.α.) Συζήτηση των αναγκαίων περιβαλλοντικών αλλαγών (π.χ. σήματα σε γυάλινες πόρτες που σημαίνουν ότι είναι κλειστές, μείωση θερμοκρασίας θερμοσίφωνα, 13

14 κατάλληλος φωτισμός κλιμακοστασίου, συσκευασία με κούμπωμα ασφάλειας των φαρμάκων, ασφαλής αποθήκευση χημικών ουσιών/ δηλητηρίων κ.α.) για πρόληψη/ μείωση κινδύνου των ατυχημάτων. Ανίχνευση κοινοτικών πόρων (π.χ. οικονομική βοήθεια για τις αναγκαίες διορθώσεις/ βελτιώσεις/ αγορές). 14

15 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - Ηλεκτρονικές πηγές πληροφόρησης του γενικού μέρους και επιπρόσθετη βιβλιογραφία: University of Iowa, (2000), Nursing outcomes classification (NOC), available in: noc.htm, accessed at 09/04/2010. University of Iowa, (2008), Nursing Interventions Classification (NIC), available in: effectiveness/nic.htm, accessed 09/04/2010. Πατηράκη Κουρμπάνη Ε., (2009), Οδηγός Ανάπτυξης Σχεδίου Νοσηλευτικής Φροντίδας Διαγνώσεις, Παρεμβάσεις και Αιτιολογήσεις, 11 η Αγγλική Έκδοση 1 η Ελληνική Έκδοση, Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης. Επιμέλεια του: Doenges M. E., Moorhouse M. F., Murr A., (2008), Nurse s pocket guide diagnoses, prioritized interventions and rationales, 11 th edition, F. A. Davis Company Philadelphia. 15