Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Μανουσάκη, Ιούνιος 2014

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Μανουσάκη, Ιούνιος 2014"

Transcript

1 1 Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Μανουσάκη, Ιούνιος 2014 «Δεῦτε, λαοί, τήν τρισυπόστατον Θεότητα προσκυνήσωμεν, Υἱόν ἐν τῷ Πατρί σύν Ἁγίῳ Πνεύματι Πατήρ γάρ ἀχρόνως ἐγέννησεν Υἱόν συναΐδιον καί σύνθρονον, καί Πνεῦμα Ἅγιον ἦν ἐν τῷ Πατρί σύν Υἱῷ δοξαζόμενον. Μία δύναμις, μία οὐσία, μία θεότης, ἥν προσκυνοῦντες πάντες λέγομεν Ἅγιος ὁ Θεός, ὁ τά πάντα δημιουργήσας δι Υἱοῦ συνεργείᾳ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἅγιος Ἰσχυρός, δι οὗ τόν Πατέρα ἐγνώκαμεν καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιον ἐπεδήμηδεν ἐν κόσμῳ Ἅγιος Ἀθάνατος, τό Παράκλητον Πνεῦμα, τό ἐκ τοῦ Πατρός ἐκπορευόμενον καί ἐν Υἱῷ ἀναπαυόμενον. Τριάς Ἁγία, δόξα σοι». (Δοξαστικό του Εσπερινού της Πεντηκοστής) ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κεφαλαιώδη σημασία για την ύπαρξη της Εκκλησίας και τη ζωή των μελών της, αποτελεί το Τριαδικό δόγμα. Η διατύπωση των δογμάτων δεν είναι για την Εκκλησία μία αφηρημένη, διανοητιστική, φιλοσοφικού τύπου ενασχόληση. Τα δόγματα έχουν υπαρξιακό, σωτηριολογικό χαρακτήρα. Η Εκκλησία πρώτα βιώνει εμπειρικά την πίστης της και κατόπιν τη διατυπώνει σε κανόνες και δόγματα. Παρ όλο, που ο όρος «δόγμα» είναι πολυποίκιλα αρνητικά φορτισμένος, για τη ζωή της Εκκλησίας εν πρώτοις σημαίνει τον όρο, το «όριο», μεταξύ της αλήθειας και της πλάνης και κυρίως, είναι θεμελιωμένα πάνω στην Αγία Γραφή, στη διδασκαλία των Πατέρων και στις αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων. Δεν είναι μια αυθαίρετη και αστήρικτη διδασκαλία. Παράλληλα, η Ορθόδοξη Εκκλησία με τον πλούτο της υμνολογία της, διατρανώνει την πίστης της μέσα από ύμνους, τροπάρια και προσευχές. Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεολογεί ψάλλοντας και ψάλλει θεολογώντας. Ένας τέτοιος ύμνος είναι και το Δοξαστικό του Εσπερινού της Πεντηκοστής, του οποίου συγγραφέας υπήρξε ο Αυτοκράτορας Λέων ΣΤ ο Σοφός ( ), διάσημος υμνογράφος και μουσικός. Φέρει, δε, την επιγραφή «Λέοντος του Δεσπότου 1». 1 ανακτήθηκε 2/6/2014

2 2 Με βάση το παραπάνω Δοξαστικό θα αναφερθούμε και θα προσεγγίσουμε θεολογικά: 1. Τις σχέσεις των προσώπων της Αγίας Τριάδος στο επίπεδο της «Θεολογίας» και το έργο τους στο επίπεδο της «Οικονομίας» και 2. Τη σχέση πίστης και βιώματος ως προς το δόγμα της Αγίας Τριάδος στη ζωή και τη λατρεία της Εκκλησίας. Α.) ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΤΡΙΑΔΑ Εκείνο που διαφοροποιεί ριζικά την πίστη του χριστιανισμού σχετικά με το Θεό, τόσο από τις θρησκευτικές, όσο κι από τις φιλοσοφικές αντιλήψεις, είναι ο Τριαδικός Μονοθεϊσμός. Ο Θεός, πράγματι, είναι Ένας, αλλά δεν είναι Μόνος, όπως πίστευε ο Ιουδαϊσμός. Επίσης, δεν είναι το Εν, το Απόλυτο, ο Νους, η Ιδέα, το Ακίνητο κινούν των φιλοσοφικών αντιλήψεων 2. Για να αντιμετωπίσουν τις τριαδολογικές αιρέσεις και την προβληματική Τριαδολογία των τριών πρώτων αιώνων οι Πατέρες της Εκκλησίας, με πρώτο το Μ. Αθανάσιο, θα οδηγηθούν στη διάκριση μεταξύ Θεολογίας και Οικονομίας, δηλ., της αΐδιας ύπαρξης της Αγίας Τριάδος και των σχέσεών Της καθ Εαυτή, από την προς τον κόσμο και την ιστορία φανέρωσή Της 3.Εδώ, χρειάζεται, η εξής επισήμανση: όταν γίνεται λόγος για διάκριση μεταξύ «Θεολογικής» και «Οικονομικής» Τριάδας δεν πρόκειται για δύο «θεούς». Υπάρχει σαφή οριοθέτηση, αλλά και συνάφεια 4.Επίσης, για να μπορέσει η χριστιανική πίστη να συγκεκριμενοποιηθεί και να ερμηνευθεί χρησιμοποιήθηκαν φιλοσοφικοί όροι, οι οποίοι έπρεπε να αποκτήσουν θεολογικό περιεχόμενο, ενίοτε δε, και να εξαλειφθούν οι αιρετικές τους αποχρώσεις. Γι αυτό, πολλές φορές, διαπιστώνουμε τη λελογισμένη χρήση των όρων αυτών και την επιφυλακτική στάση από την πλευρά των Πατέρων 5.Η ορθή διατύπωση του Τριαδικού δόγματος υπηρετεί και μια άλλη ανάγκη: τη διαφύλαξη από τον κίνδυνο της νόθευσης και παραχάραξης και εν τέλει της φαλκίδευσης του σωτηριώδους μηνύματος της χριστιανικής πίστης, από τους αιρετικούς. Με τη θεολογία του Μ. 2 Βλ., π. Λουδοβίκος Ν., Περί Θεού, Πίστη και βίωμα της Ορθοδοξίας. Δόγμα, Πνευματικότητα και Ήθος της Ορθοδοξίας,, τ. Α, επιμέλεια έκδοσης Γουνελάς Σ., εκδ. Ε.Α.Π., Πάτρα 2002, σ.27 3 Βλ., Φλωρόφσκυ Γ., Θέματα ορθοδόξου θεολογίας 2, μτφ. Στ. Παπαλεξανδρόπουλος (εκδ. Άρτος Ζωής, Αθήνα 1989) σ.σ Βλ., Ματσούκας Ν., Δογματική και Συμβολική Θεολογία Β 2,(εκδ. Π. Πουρναράς, Θεσ/νίκη 2007) σ.89 5 Βλ., στο ίδιο, σ.σ μαζί με τις υποσημειώσεις

3 3 Αθανασίου και την καθοριστική συμβολή των Καππαδοκών Πατέρων 6,θα επιτευχθεί η διασάφηση και καθιέρωση από πλευράς ορθόδοξης θεολογίας, των όρων «ουσία» και «φύση», «πρόσωπο» και «υπόσταση». Κατά το Μ. Βασίλειο «ουσία» ή «φύση» σημαίνει αυτό που υπονοεί ο αριστοτελικός όρος «ουσία δευτέρα», δηλ. το «κοινόν είναι» το «γένος», ενώ «υπόσταση» αυτό που πλησιάζει περισσότερο εννοιολογικά στην αριστοτελική «πρώτη ουσία», δηλ. το ατομικό, το ιδιαίτερο. Ο Γρηγόριος Νύσσης θα οδηγηθεί σε μια απόλυτη και ξεκάθαρη διάκριση μεταξύ της μίας Ουσίας και των τριών Υποστάσεων του Θεού, και τελικά, με την καίρια συμβολή του Γρηγορίου του Θεολόγου, θα γίνει η ταύτιση της «υπόστασης» με την έννοια του «προσώπου» 7.Οι σχέσεις των τριών θείων προσώπων καθορίζονται από τις υποστατικές ή προσωπικές, τις ιδιάζουσες για καθεμία Υπόσταση ιδιότητες, που είναι, σύμφωνα με την ορολογία του Γρηγορίου Θεολόγου, οι εξής: η Αγεννησία του Πατρός, η Γέννηση του Υιού και η Εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος. Οι υποστατικές ιδιότητες είναι ακοινώνητες, μη-μετεχόμενες, διακεκριμένοι τρόποι ύπαρξης των τριών θείων Υποστάσεων, σε αντίθεση με την κοινή θεία Ουσία και τις ιδιότητές της, η οποία μετέχεται και κοινωνείται και στα τρία θεία πρόσωπα. Ι.) Ο Πατήρ Θεμέλιο της Ορθόδοξης Τριαδολογίας αποτελεί το Πρόσωπο του Πατέρα, η μοναρχία του Πατρός. Ο Πατήρ, το «αναίτιον αίτιον», είναι η ρίζα, η αρχή, η πηγή, η αιτία της υπαρκτικής προέλευσης του Υιού και του Αγίου Πνεύματος 8.Η Ορθόδοξη Τριαδολογία έχει προσωποκεντρική αφετηρία και βάση. Προτάσσει το πρόσωπο, την υποστατική διάκριση των προσώπων, με αφετηρία το Πρόσωπο του Πατέρα, για να οδηγηθεί στην κοινή θεία ουσία της Αγίας Τριάδος, ενώ στη Δυτική θεολογία, η απρόσωπη θεία ουσία οδηγεί στην ομολογία της Τριάδος των Προσώπων 9.Τα ενοποιητικά στοιχεία της Αγίας Τριάδος είναι η Υπόσταση του Πατρός, η κοινή θεία Ουσία, η οποία περιέχεται και κοινωνείται αμέριστα εξαιτίας του Πατρός κι από τα τρία θεία Πρόσωπα, και οι κοινές θείες Ενέργειες. Έτσι, τα τρία θεία Πρόσωπα αμοιβαίως συνυπάρχουν και περιέχονται. Η θεία ουσία κατανοείται ως κοινωνία και αλληλοπεριχώρηση των τριών Προσώπων, ώστε δεν είναι δυνατόν να υπάρξει στα 6 Βλ.,στο ίδιο, σ.σ Βλ., π. Λουδοβίκος, ό.π., σ.σ Βλ., Γιαγκάζογλου Σ., Κοινωνία θεώσεως. Η σύνθεση Χριστολογίας και Πνευματολογίας στο έργο του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, (εκδ. Δόμος, Αθήνα 2001) σ.σ Βλ., στο ίδιο, σ.σ μαζί με τις υποσημειώσεις

4 4 πλαίσια της τριαδικής ζωής, καμία οντολογική προτεραιότητα των υποστάσεων έναντι της ουσίας 10. Επειδή, ακριβώς, το Πρόσωπο του Πατέρα είναι η αιτία της υπαρκτικής προέλευσης των δύο άλλων Προσώπων, γι αυτό ο Θεός είναι Τρισυπόστατη Μονάδα. Και η ταυτότητα της Ουσίας των τριών θείων Προσώπων θεμελιώνει το παραπάνω δόγμα, αλλά παραλλήλως και όχι πρωταρχικώς, όπως τονίζεται από την Ορθόδοξη θεολογία 11. Τα Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος είναι ομότιμα, ομοδύναμα, ομόθρονα, συναΐδια και συνδοξαζόμενα. Όπως, χαρακτηριστικά, επεξηγεί ο άγιος Γρηγόριος Θεολόγος: «ου γαρ κατά την φύσιν το μείζον, την αιτίαν δε. Ουδέν γαρ των ομοουσίων τη ουσία μείζον ή έλαττον 12». Ο Πατήρ αγαπητικώς και εν πλήρη ελευθερία κοινωνεί ενυποστάτως κατ ουσίαν το Είναι Του στον Υιό και το Άγιο Πνεύμα 13. Η ενότητα της μίας, κοινής θείας Ουσίας και η διάκριση των τριών θείων Υποστάσεων χαρακτηρίζουν την αΐδια, αυτέκφαντη ζωή της Αγίας Τριάδος. Διάκριση στην Αγία Τριάδα δε σημαίνει ετερουσιότητα, αλλά ετερότητα. Τα τρία θεία Πρόσωπα δεν είναι «άλλο και άλλο και άλλο», αλλά «άλλος και άλλος και άλλος 14». Η μόνη διαφορά μεταξύ των τριών θείων Προσώπων είναι αυτή των ακοινώνητων υποστατικών ιδιωμάτων. Ο Πατήρ έχει την αγεννησία, ο Οποίος αΐδίως γεννά τον Υιό και εκπορεύει το Άγιο Πνεύμα. Ο Γρηγόριος Παλαμάς θα διασαφήσει έτι περαιτέρω, ότι η γέννηση, όπως και η εκπόρευση, δεν αποτελούν χαρακτηριστικά της θείας ουσίας, που είναι μία, κοινή, αδιαίρετος και απαράλλακτος για την Αγία Τριάδα 15. Εξάλλου, το όνομα «Θεός» είναι κοινή προσηγορία και των τριών θείων υποστάσεων (Θεός ο Πατήρ, Θεός ο Υιός, Θεός το Άγιο Πνεύμα) και αναφέρεται στη θεότητα, στη μία, κοινή θεία ουσία. Ο Πατήρ ενυποστάτως κοινωνεί κατά τρόπο προσωπικό τη θεία ουσία στ άλλα δύο πρόσωπα. Αν τα υποστατικά ιδιώματα ταυτιστούν με τη θεία ουσία, τότε συνακόλουθα τα τρία θεία πρόσωπα είναι μεταξύ τους ετερούσια και ανόμοια. Μ αυτό τον τρόπο καταστρατηγείται η απλότητα της θείας ουσίας και οδηγούμαστε, είτε σε τριθεΐα, κάτι ανάλογο με την απορροή της απρόσωπης ουσίας των φιλοσόφων (Εν- 10 Βλ., στο ίδιο, σ Βλ., Ματσούκας, ό.π., σ.σ Λόγος Μ,43 13 Βλ., π. Λουδοβίκος, ό.π., σ.σ Βλ., Ματσούκας, ό.π., σ.σ Βλ., Γιαγκάζογλου, ό.π. σ.140

5 5 Νους- Ψυχή), είτε σε μια τριώνυμη ουσία, στην οποία θα υπάρχουν «προσωπεία» της θεότητας κι όχι πρόσωπα 16. ΙΙ.) Ο Υιός Ο τρόπος της προαιώνιας ύπαρξής Του, οι σχέσεις Του τόσο με τ άλλα δύο Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος, όσο και με την κτίση, ήταν ερωτήματα που εξαρχής απασχόλησαν τους Πατέρες της Εκκλησίας 17.Αφενός, η πρώιμη κι αδιαμόρφωτη τριαδολογία των Απολογητών, που προσπάθησαν να ερμηνεύσουν το Πρόσωπο του Υιού και Λόγου του Θεού μέσα από τις κοσμολογικές και φιλοσοφικές αντιλήψεις της εποχής τους και, αφετέρου, οι ωριγενικές απόψεις περί υποταγής του Υιού και του Πνεύματος στον Πατέρα, αποτέλεσαν το υπόστρωμα του Αρειανισμού 18.Ο Άρειος πρέσβευε ένα αυστηρό μονοθεϊσμό, όπου πρωταρχικά, ο Θεός ήταν Δημιουργός 19. Πατέρας έγινε, όταν θέλησε δια μέσου του Υιού Του, να δημιουργήσει τον κόσμο. Συνεπακόλουθα και ο Υιός ήταν κτίσμα που γεννήθηκε από τη θέληση του Θεού, το ανώτερο από όλα τα υπόλοιπα, πάντως κτίσμα. Κι εφόσον ο κόσμος είχε χρονική αρχή, υπήρξε χρόνος που ο Υιός δεν υπήρξε: «ην ποτε ότε ουκ ην». Σύμφωνα με την ορθόδοξη θεολογία, ο Υιός γεννάται αχρόνως κατά φύση εκ της Πατρικής Υποστάσεως. Μεταξύ της ύπαρξης του Πατέρα και του Υιού δεν υπάρχει κάποια χρονική διάσταση, λογική προτεραιότητα, ή κάποιου είδους υποταγή στη σχέση Τους. Η θεότητα κοινωνείται αγαπητικώς εκ της πατρικής υπόστασης αμέριστα και αδιάστατα στον Υιό. Πατήρ και Υιός συνυπάρχουν αϊδίως. Εξάλλου, όπως επισημαίνουν οι Πατέρες της Εκκλησίας, το όνομα «Πατήρ» είναι όνομα σχέσης 20. Επίσης, δεν υπάρχει ποσοτική διαβάθμιση μέσα στην Αγία Τριάδα, εφόσον η θεϊκή ουσία μετέχεται ολόκληρη από τον Υιό. Η μόνη διάκριση που υφίσταται είναι αυτή των υποστατικών ιδιωμάτων. Ο Πατήρ είναι αναίτιος και αγέννητος, ο δε, Υιός, αιτιατός και γεννητός. Στα πλαίσια της ενδοτριαδικής ζωής ο Υιός είναι συνάναρχος του Πατρός με την έννοια της ταυτόχρονης συνύπαρξης κι όχι ως δεύτερης αρχής, εφόσον είναι αιτιατός. Αν συνέβαινε αυτό, τότε θα ακυρώνονταν η μοναρχία του Πατρός ενδοτριαδικώς και θα κατέπιπτε ολόκληρο το οικοδόμημα της τριαδικής ενότητας. Είναι συνάναρχος και συναίτιος, επειδή ο Υιός, όπως και το Άγιο Πνεύμα, 16 Βλ., στο ίδιο, σ.σ μαζί με τις υποσημειώσεις 17 Βλ., π. Λουδοβίκος, ό.π., σ.σ Βλ., στο ίδιο, σ.σ Βλ., Φλωρόφσκυ, ό.π., σ Βλ., π. Λουδοβίκος, ό.π., σ. 54

6 6 συμμετέχουν ισότιμα και ομόβουλα με τον Πατέρα στη δημιουργία και κυβέρνηση της κτιστής πραγματικότητας 21. Η Α Οικ. Σύνοδος δογμάτισε υπέρ του «ομοουσίου» του Υιού, τονίζοντας μ αυτό τον τρόπο, ότι ο Υιός έχει την ίδια και απαράλλακτη άκτιστη ουσία του Πατρός. Με τον όρο «ομοούσιος» κατοχυρώνεται αδιαμφισβήτητα η θεότητα του Υιού, η συναϊδιότητα Του με τον Πατέρα και απορρίπτεται κάθε σκέψη που διαστρέφει τη σχέση Πατρός και Υιού, υποβιβάζοντάς την στο επίπεδο Κτίστη και κτίσματος. Επίσης, ο Υιός δεν είναι ετερούσιος του Πατρός, αλλά διακριτή Υπόσταση μέσα στην Αγία Τριάδα, όπως και το Άγιο Πνεύμα. Δεν είναι ενέργεια του Πατρός, αλλά τέλειος Θεός, μετέχοντας πλήρως στη θεότητα και τις ιδιότητες της, και άρα ισότιμος φορέας των ενεργειών της. Δεν αποτελεί γέννημα της απρόσωπης θεϊκής ουσίας, όπως υποστηρίζει η δυτική θεολογία, αλλά γεννάται φυσικώς εκ της πατρικής Υποστάσεως. Στο ερώτημα των οπαδών της αιρέσεως του Άρειου 22, αν ο Πατέρας «βουληθείς εγέννησε τον Υιόν, ή μη βουλόμενος;», οι ορθόδοξοι Πατέρες θα αποκρούσουν την αυτονόμηση της θέλησης από το θέλον υποκείμενο. Ο Γρηγόριος Θεολόγος, λέει συγκεκριμένα: «και καινήν τινα μητέρα την θέλησιν από του Πατρός αναπλάττονται» 23. Η κατά φύση γέννηση του Υιού εκ της πατρικής υποστάσεως, εντός της θείας ουσίας, δεν είναι ακούσιος. Είναι αποτέλεσμα του θέλοντος Πατρός, και η προαγωγή του στο Είναι δεν έχει απολύτως καμία ομοιότητα με τη θεϊκή θέληση για τη γέννησηδημιουργία της κτίσης. Η κτίση, ενδεχομένως, μπορεί και να μην είχε υπάρξει. Ο Θεός, όμως, αϊδίως συνυπάρχει ως Τριάδα Προσώπων 24. Ακολουθώντας σταθερά τη θεολογική γραμμή, που χάραξε ο Μ. Αθανάσιος, όλοι οι Έλληνες Πατέρες θα υποστηρίξουν την προτεραιότητα στη θεότητα της «φύσεως» έναντι της «βουλήσεως». ΙΙΙ.) Το Άγιο Πνεύμα Επιστέγασμα της Τριαδικής Ενότητας είναι η κατά φύση εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος εκ της Πατρικής Υποστάσεως. Ο Πατέρας προάγει στο Είναι ταυτόχρονα και συναΐδια τις υποστάσεις του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Δεν μπορούμε να εισάγουμε καμία εννοιολογική προτεραιότητα της γεννήσεως του Υιού έναντι της 21 Βλ., Γιαγκάζογλου, ό.π. σ Βλ., π. Λουδοβίκος, ό.π., σ.σ Λόγος ΚΘ,6 24 Βλ., Γιαγκάζογλου, ό.π. σ.143

7 7 εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος και αντίστροφα 25.Ο αναίτιος και αγέννητος Πατήρ γεννά τον αιτιατό Υιό και εκπορεύει το αιτιατό Άγιο Πνεύμα. Οι υποστάσεις Υιού και Πνεύματος-αιτιατές κι οι δύο-διακρίνονται από το διαφορετικό τρόπο ύπαρξής τους. Γέννηση και εκπόρευση είναι δύο θεοπρεπείς πράξεις της Πατρικής Υπόστασης, οι οποίες δε μπορούν να εξηγηθούν με τα μέτρα της ανθρώπινης λογικής. Λέει, χαρακτηριστικά, ο Γρηγόριος Παλαμάς: «Τις ουν η εκπόρευσις; Ειπέ συ την αγεννησίαν του Πατρός, καγώ την γέννησιν του Υιού φυσιολογήσω, και την εκπόρευσιν του Πνεύματος, και παραπληκτίσομεν άμφω εις Θεού μυστήρια παρακύπτοντες 26». Η εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος γίνεται μόνο εκ του Πατρός και διαφέρει ριζικά από την εν χρόνω πέμψη και αποστολή του. Ως αιτιατόν ο Υιός αποκλείεται σε κάθε περίπτωση να είναι είτε άμεσος, είτε έμμεσος αρχή. Ενδοτριαδικώς υφίσταται μόνο η αιτιότητα του Πατρός και δεν υπάρχει θέμα συναιτιότητας του Υιού. Η Δυτική Εκκλησία εισήγαγε τη διδασκαλία του filioque, δηλ., της εκπόρευσης του Αγίου Πνεύματος και εκ του Υιού. Αυτό συνέβη, επειδή η δυτική θεολογία προτάσσει την κοινή θεία ουσία έναντι των τριών προσώπων της θεότητας. Έτσι, η διδασκαλία του filioque είναι μια λογική αναγκαιότητα για τη δυτική τριαδολογία 27.Οι Πατέρες της ανατολικής Εκκλησίας, με πρωταγωνιστή το Μ. Βασίλειο, θα τονίσουν τη θεότητα του Αγίου Πνεύματος, ως διακριτής υπόστασης της Αγίας τριάδας και θα διαχωρίσουν την αΐδια πρόοδο από την εν χρόνω αποστολή Του. Η αΐδια πρόοδος έχει ως αιτία της την υπόσταση του Πατρός, ενώ, η εν χρόνω αποστολή είναι έργο σύνολης της Αγίας Τριάδος, ως κοινή ενέργεια της θεότητας. Το «δι Υιού» σχετίζεται με την εν χρόνω αποστολή του Αγίου Πνεύματος και σε καμία περίπτωση δεν αφορά την ενδοτριαδική ζωή. Αν γίνει αυτό, τότε έχουμε σύγχυση των υποστατικών και φυσικών ιδιωμάτων. Το Άγιο Πνεύμα καθίσταται κατώτερο του Πατρός και του Υιού και μάλιστα εκπίπτει στην κατηγορία των κτισμάτων. Με τις εκφράσεις «Πνεύμα Χριστού», «Πνεύμα Κυρίου», «νους Χριστού» δεν υπονοείται ότι το Άγιο Πνεύμα οφείλει την ύπαρξη του στον Υιό. Οι εκφράσεις αυτές αναφέρονται στις αΐδιες ενδοτριαδικές σχέσεις. Το Άγιο Πνεύμα αναπαύεται στον Υιό και εκλάμπει τη θεότητα του σ Αυτόν. Αυτό αποδεικνύει την άρρητη αλληλεξάρτηση και αλληλοπεριχώρηση της ομοουσιότητας, της ομοβουλίας και ομοτιμίας των τριών 25 Βλ., Γιαγκάζογλου, ό.π., σ Λόγος ΛΑ, 8 27 Βλ., π. Λουδοβίκος, ό.π., σ.σ.58-59

8 8 θείων Προσώπων 28. Όπως η γέννηση, έτσι και η εκπόρευση, δε γίνονται ερήμην των δύο άλλων θείων υποστάσεων. Η συμφυΐα, η συνοχή κι η ενότητα στην Αγία Τριάδα είναι έργο της υποστάσεως του Πατέρα. Το Άγιο Πνεύμα δε χωρίζεται από τον Υιό, αλλά αϊδίως συνυπάρχει μαζί του. Επίσης, ο Υιός δεν είναι απών και αμέτοχος-όχι με την έννοια της αιτίας- από τη ζωή και την ύπαρξη του Αγίου Πνεύματος. Β.) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΡΙΑΔΑ Για τη χριστιανική πίστη ο Κόσμος, ή ακριβέστερα η Κτίση, ολόκληρη δηλ. η νοητή και αισθητή πραγματικότητα, αποτελεί έργο εν χρόνω της θελήσεως του Τριαδικού Θεού. Αυτή η βεβαιότητα, που έγινε και άρθρο στο Σύμβολο της Πίστεως, ερχόταν σε ευθεία αντίθεση με την αρχαιοελληνική σκέψη, που θεωρούσε τον κόσμο αιώνιο, αναλλοίωτο, χωρίς κάποια «αρχή» 29.Ο Μ. Βασίλειος αναγνωρίζει δύο πραγματικότητες: «Δύο γαρ λεγομένων πραγμάτων, θεότητός τε και κτίσεως, και δεσποτείας και δουλείας, και αγιαστικής δυνάμεως και αγιαζομένης» 30. Η δημιουργία του κόσμου δεν είναι ένα «τυχαίο» γεγονός, αλλά εκλαμβάνεται ως μια κυριαρχική και ελεύθερη πράξη του Θεού, που δεν υπακούει σε καμία λογική αναγκαιότητα. Ολόκληρη η δημιουργία περιήλθε στο «είναι» εκ του μη όντος και κρατιέται στο «είναι» από τη χάρη και την ευδοκία του Θεού. Αυτή η σχέση, αυτός ο συνεχής ενεργούμενος διάλογος Θεού και κτίσης φανερώνει ένα προσωπικό, ζωντανό, κοινωνικό και κινητικό Θεό 31. Δρα, βούλεται, δημιουργεί, αγαπά, ομιλεί και συνομιλεί με το δημιούργημά Του φανερώνοντας μ αυτόν τον τρόπο, ότι ο Τριαδικός Θεός δεν περιορίζεται και δεν εγκλωβίζεται στον Εαυτό Του, αλλά ανοίγεται, εκφαίνεται, κοινωνείται και μετέχεται χωρίς καμία τροπή, φυρμό, ή διαίρεση από την κτίση, δια των ενεργειών Του 32.Η Άκτιστη θεία ουσία είναι και παραμένει αμέθεκτη, ως ετερούσια και εξ ολοκλήρου άσχετη με την κτιστή πραγματικότητα. Η μετοχή της κτίσης στο θείο «Είναι» επιτυγχάνεται μέσω των θείων ενεργειών, των οποίων ισότιμοι φορείς είναι τα τρία Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος. 28 Βλ., Γιαγκάζογλου, ό.π., σ Βλ., Φλωρόφσκυ, ό.π., σ.σ Κατ Ευνομίου, 3PG 29,660A 31 Βλ., Ματσούκας, ό.π., σ Βλ., Γιαγκάζογλου, ό.π., σ.155

9 9 Από τη Δημιουργία έως και τη Δευτέρα ένδοξη Παρουσία του Χριστού στα Έσχατα της Ιστορίας, φανερώνεται, αποκαλύπτεται και ενεργεί ο Τριαδικός Θεός. Τα πάντα γίνονται εκ του Πατρός, δια του Υιού, εν Αγίω Πνεύματι με μια συνισταμένη θέληση και βούληση. Οι θεοφάνειες, οι θεοσημείες, οι ενέργειες του Θεού αποτυπώνονται και περιγράφονται μέσα στα κείμενα της Αγίας Γραφής σε μια σταδιακή, εξελικτική φανέρωση και αποκάλυψη. Δεν ανακαλύπτει ο άνθρωπος το Θεό, αλλά ο Θεός αποκαλύπτεται στον άνθρωπο 33.Κεντρικά γεγονότα της Αποκάλυψης και αυτο-φανέρωσης του Θεού προς τον κόσμο και την ιστορία είναι η Ενανθρώπηση του Θεού στο Πρόσωπο του Ιησού Χριστού και η επιδημία εν χρόνω του Αγίου Πνεύματος. Δια του Ιησού Χριστού γνωρίζεται και μετέχεται το Μυστήριο της Αγίας Τριάδος. Ο Υιός θ αποκαλύψει το Πρόσωπο του Πατέρα και «παρά του Πατρός διά του Υιού» (Ιω. 15,26) θα σταλεί το Άγιο Πνεύμα στην Εκκλησία, στους συνηγμένους Αποστόλους στο υπερώο της Ιερουσαλήμ (Πραξ. 2,2-4). Η παρουσία του Θεού μέσα στον κόσμο και την ιστορία είναι συνεχής. Η «πανταχού παρουσία του Θεού» δια των ενεργειών Του, η οποία πόρρω απέχει από ένα πανθεϊσμό 34, αποτελεί έργο της κοινή θέλησης και βούλησης του Τριαδικού Θεού. Τα πάντα γίνονται για την ανέλιξη του κτιστού στην όντως ζωή, στο αληθινό είναι. Η δημιουργία, η κυβέρνηση και η τελείωση των όντων αποτελεί έργο της κοινής θελήσεως του Τριαδικού Θεού. Κάθε Πρόσωπο, όμως, συντελεί κατά τον ιδιαίτερο δικό του τρόπο στην οικονομική φανέρωση της Αγίας Τριάδος 35. Η ευδοκία του Πατέρα αποτελεί το προκαταρκτικό αίτιο, η αυτουργία του Υιού συντελεί στην ενεργοποίηση του θείου θελήματος και η συνεργία του Αγίου Πνεύματος οδηγεί στον αγιασμό και την τελείωση των όντων. Εφόσον ο άνθρωπος κατά τη δημιουργία του αποτελεί εικόνα της Τριαδικής ζωής, καλείται να ζήσει τριαδικά ως πρόσωπο κι ο ίδιος. Αρχή και τέλος (με την έννοια του σκοπού) του ανθρώπου, είναι η συμμετοχή του στην ενδοτριαδική ζωή. Τούτο μπορεί να γίνει κατορθωτό μόνο «κατά χάρη» κι όχι «κατά φύση», εφόσον ο άνθρωπος προσωπικά συναντήσει το Χριστό. Ο Χριστός με τη διπλή Του φύση, θεϊκή κι ανθρώπινη, κατεξοχήν, φανερώνει καθολικά την Αγία Τριάδα και, παράλληλα, αποτελεί το αρχέτυπο του ανθρώπου. Μέσα από την ένωση του ανθρώπου με το 33 Βλ., στο ίδιο, σ Βλ., στο ίδιο, σ Βλ., στο ίδιο, σ.σ.62-67

10 10 Χριστό εν Αγίω Πνεύματι, καθίσταται γεγονός η ένωση του ανθρώπου με τον Τριαδικό Θεό. Η μόνη και μοναδική οδός, που οδηγεί στην ένωση ανθρώπου και Θεού, είναι η Εκκλησία δια των Μυστηρίων της. Γ.) Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΔΟΓΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ Το Τριαδικό δόγμα δεν είναι μία θεωρητική ενασχόληση κι ένας φιλοσοφικός διανοητισμός. Δεν είναι «κενό γράμμα» και «ξηρός τύπος», αλλά έχει καίριες και άμεσες υπαρξιακές-σωτηριολογικές συνέπειες για τη ζωή του ανθρώπου 36. Η συμμετοχή στη ζωή της Εκκλησίας αποτελεί βιωματικό γεγονός. «Έρχου και ίδε» (Ιω.1,47) είναι η πρόσκληση κι η πρόκληση που απευθύνεται σε κάθε άνθρωπο. Η Εκκλησία είναι Σώμα Χριστού και χαρισματική αγιοπνευματική κοινωνία. Ο Χριστός είναι η κεφαλή του Σώματος και το Άγιο Πνεύμα διενεργεί τα χαρίσματα μέσα στο σώμα των πιστών(α Κορ. 12 ο κεφ.), από τα οποία το μείζον είναι η αγάπη, «η καθ υπερβολήν οδός». Η κτιστή ανθρώπινη φύση, που παλαίει ανάμεσα σε δύο δυνητικές καταστάσεις 37,της φθοράς και της τελείωσης, δεν είναι δυνατόν αφ εαυτής να επιτύχει την ένωση με το όντως Όν. Η «κατ ενέργειαν και χάριν» 38 προσωπική ένωση του ανθρώπου με τη θεωμένη ανθρώπινη φύση του Χριστού, καθιστά γεγονός την ένωσή του με τον Τριαδικό Θεό, χαρίζοντάς του την αφθαρσία και την τελείωση. Η χάρη και ο αγιασμός που μεταδίδεται παρά του Πατρός, δια του Υιού, εν Αγίω Πνεύματι είναι αλληλένδετα με την Εκκλησία και τα Μυστήριά της 39. Μέσα απ τη λατρεία και τα Μυστήρια της Εκκλησίας επιτυγχάνεται η πραγματική κοινωνία, η υπαρξιακή ένωση με τον Τριαδικό Θεό κι η «κατά χάριν» μετοχή των άκτιστων ενεργειών Του 40. Με το Βάπτισμα πολιτογραφείτε ο πιστός στην εν Χριστώ κοινωνία, το Σώμα του Χριστού, την Εκκλησία. Πράξη υιοθεσίας συνιστά το Βάπτισμα. Ο πιστός, εφόσον με τη Βάπτισή του συμμετέχει προσωπικά στο Θάνατο, την Ταφή και την Ανάσταση του Χριστού (Ρωμ.6, 3-4),γίνεται υιός 36 Βλ., στο ίδιο, σ Βλ., στο ίδιο, σ Γρηγορίου Παλαμά, Αντιρρ. Γ, Βλ., π. Λουδοβίκος, ό.π. σ.σ Βλ., στο ίδιο, σ.σ

11 11 «κατά χάρη» του Πατρός εν Αγίω Πνεύματι. Το Άγιο Πνεύμα με τη χρίση του άγιου Μύρου σφραγίζει και τελειοί το Μυστήριο ενεργώντας τις Δωρεές της Αγίας Τριάδος. Το Βάπτισμα, σύμφωνα με το Νικόλαο Καβάσιλα, είναι «γέννηση», αρχή της μέλλουσας ζωής, μια διηνεκή προσωπική κοινωνία του βαπτισθέντος με τον Τριαδικό Θεό. Η εξέλιξη αυτής της σχέσης εναπόκειται στον άνθρωπο. Δεν αίρεται η ελευθερία του ανθρώπου, δεν καταστρέφεται το αυτεξούσιο. Η σχέση του ανθρώπου με το Θεό κυρίως είναι σχέση ελευθερίας, όπως ακριβώς ο Τριαδικός Θεός, εν πλήρη ελευθερία και χωρίς να υπακούει σε καμία εσωτερική ή εξωτερική αναγκαιότητα, δημιούργησε την Κτίση. Είναι κοινή η πεποίθηση των Πατέρων της Εκκλησίας, ότι η Θεία Ευχαριστία αποτελεί την ολοκλήρωση, το επιστέγασμα, το επισφράγισμα της Μυστηριακής ζωής της 41.Μάλιστα, ο Μάξιμος Ομολογητής, θα συνδέσει άμεσα τη Θεία Ευχαριστία με την Τριαδολογία, γεγονός που προσδίδει στο Μυστήριο οντολογικές διαστάσεις. Το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας φανερώνει την Εκκλησία ως το «Κυριακό Σώμα» και παράλληλα είναι ο εικονισμός των Εσχάτων 42. Εκκλησία και Ευχαριστία αποτελούν ταυτόσημες πραγματικότητες, αφού χωρίς Ευχαριστία δεν υπάρχει Εκκλησία. Η Εκκλησία δεν είναι απλά μια προσευχόμενη κοινότητα, όπου παρουσιάζονται αίφνης, ορισμένες χαρισματικές προσωπικότητες. Πολύ περισσότερο δεν είναι ένα ίδρυμα που παρέχει μια ευσεβιστική, ηθική, δικανική διδασκαλία. Η Εκκλησία, πρωτίστως, είναι μία Ευχαριστιακή Σύναξη. Μέσα από το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, όπου κατά τον Μάξιμο τον Ομολογητή, μυούμαστε στην «εν τη Τριάδι νοουμένην ενότητα», γίνεται απτή πραγματικότητα η υπαρκτική σχέση του ανθρώπου με τον Τριαδικό Θεό. Μέσα στην Εκκλησία υπάρχει ορισμένη δομή, συγκεκριμένοι θεσμοί και ιεράρχηση λειτουργημάτων. Αυτή η διάκριση κι η διαφορετικότητα ως προς την αποστολή και την ευθύνη, οδηγεί στην ετερότητα των προσωπικών σχέσεων. Όλοι εργάζονται «προς οικοδομήν» του Σώματος, αλλά ο καθένας επιτελεί το δικό του έργο. Η Εκκλησία είναι Σύναξη με κέντρο το Πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Ο Χριστός, αφενός, ενσαρκώνει την παρουσία του Τριαδικού Θεού στον κόσμο και αφετέρου, συνάζει και ενσωματώνει στο Πρόσωπό Του τους ανθρώπους, ως η 41 Βλ., στο ίδιο, σ.σ Βλ., Ζηζιούλας Ι., Ευχαριστία και Βασιλεία του Θεού, Σύναξη 52(1994), σ.σ

12 12 Κεφαλή του Σώματος, καταδεικνύοντας έτσι την ενότητα της Εκκλησίας. Ο πλούτος των χαρισμάτων, που αποτελούν Δωρεά του Αγίου Πνεύματος, προσδίδουν ποικιλία, πολυμορφία, η οποία, όμως, δε διασπά αλλά συγκροτεί την ενότητα του Σώματος. Επίσης, η συμμετοχή στην Εκκλησία και η τέλεση των Μυστηρίων προϋποθέτει την παρουσία όλων, Κλήρου και Λαού, σε μια αρραγή ενότητα. Η Ευχαριστία, ιδιαιτέρως στη Δύση, προσεγγίζεται μονομερώς μέσα από τη θυσιαστική πράξη του Χριστού. Έτσι, παραθεωρείται, ή ακόμα και παραμερίζεται η παρουσία και το έργο του Αγίου Πνεύματος. Η Θεία Ευχαριστία, όμως, δεν είναι μια απλή επανάληψη του Μυστικού Δείπνου. Είναι η ανακεφαλαίωση της Τριαδικής Οικονομίας. Το Άγιο Πνεύμα δεν κατέρχεται μόνο «επί τα προκείμενα Δώρα ταύτα» (ευχή Αναφοράς Ι. Χρυσοστόμου),ώστε να τα μεταβάλλει σε Σώμα και Αίμα Χριστού, αλλά κι σ εμάς, στην Ευχαριστιακή Σύναξη. Η συμμετοχή στο κατεξοχήν Μυστήριο της Αγάπης, στη Θεία Ευχαριστία, δεν είναι απροϋπόθετη. Η Αγάπη προς όλους, ακόμα και προς τους εχθρούς, βασική προϋπόθεση για τη συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία, δεν αποτελεί κατόρθωμα της κτιστής φύσης, αλλά Δωρεά του Αγίου Πνεύματος. Δεν είναι απλά ζήτημα ηθικής τάξης, αλλά οντολογικής ανακαίνισης. «Εδώ και τώρα» με τη Θεία Ευχαριστία εισερχόμεθα στον «άληκτον και αγήρω αιώνα», κατά την έκφραση του Μ. Βασιλείου. Έτσι επιτυγχάνεται η υπέρβαση της φθοράς και της κτιστότητας, που αποτελεί Δώρο του Τριαδικού Θεού στον άνθρωπο. Μέσα απ τη Θεία Ευχαριστία, αλλά και τα υπόλοιπα Μυστήρια της Εκκλησίας, εξαγιάζεται η ύλη, μεταμορφώνεται η κτιστή πραγματικότητα. Ο μόχθος του ανθρώπου (το έλαιον, ο σίτος, ο οίνος, οι καρποί της γης κλπ) αγιάζονται και προσφέρονται στο Δημιουργό: «Τα σα εκ των σων, σοι προσφέρομεν κατά πάντα και δια πάντα».

13 13 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σύμφωνα με την ανάλυση και παρουσίαση του θέματος της παρούσας εργασίας, συνοπτικά θα μπορούσαμε να πούμε τα εξής: Η πίστη του χριστιανισμού για το Θεό διαφέρει ριζικά από κάθε άλλη θρησκευτική, ή φιλοσοφική αντίληψη. Η διάκριση μεταξύ της καθ Εαυτόν ύπαρξης του Τριαδικού Θεού, από την προς τον κόσμο φανέρωσή Του, είναι σημαντική για την ερμηνεία και την ορθή διατύπωση του Τριαδικού Δόγματος. Ο Τριαδικός Θεός είναι ταυτόχρονα Μονάδα και Τριάδα. Είναι Μία Ουσία/Φύση και Τρεις Υποστάσεις/Πρόσωπα. Η Ενότητα στην Αγία Τριάδα εκφράζεται μέσα από την Υπόσταση του Πατρός, την κοινή θεία Ουσία και τις κοινές θείες Ενέργειες, ενώ η Ετερότητα μέσα από τις τρεις διακεκριμένες Υποστάσεις. Τα φυσικά ιδιώματα αποτελούν το κοινόν, ενώ τα υποστατικά το ίδιον εντός της ενδοτριαδικής ζωής. Κάθε σύγχυσή τους, επιφέρει αλλοίωση στον Τριαδικό Θεό. Ο Πατήρ είναι κατά φύση αχρόνως η αιτία της υπαρκτικής προέλευσης των Υποστάσεων του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Τα τρία Πρόσωπα είναι ομοούσια, ισότιμα, ομοδύναμα, ομόβουλα και μετέχουν καθολικά στη θεϊκή ουσία και τις ενέργειές της. Η ύπαρξη και ο ρόλος των τριών Προσώπων ενδοτριαδικώς διαφέρει, αλλά και σχετίζεται με την οικονομική τους φανέρωση. Ο απρόσιτος και αμέθεκτος κατά την Ουσία Του Θεός γίνεται εγγύς και μεθεκτός δια το πλήθος των Άκτιστων Ενεργειών Του. Σύνολη η Κτιστή πραγματικότητα αποτελεί έργο εν χρόνω της κοινής θελήσεως της Αγίας Τριάδος. Τα πάντα έγιναν εκ του Πατρός, δια του Υιού, εν Αγίω Πνεύματι. Προορισμός του ανθρώπου είναι η ένωσή του με τον Τριαδικό Θεό. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο κατά χάρη μέσω των μεθεκτών Άκτιστων θείων Ενεργειών. Μέσα από τη Μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας επιτυγχάνεται κατά χάρη η ένωση του ανθρώπου με τον Τριαδικό Θεό.

Ο Τριαδικός Θεός: Η Τριαδικότητα και η Μοναδικότητα του Θεού

Ο Τριαδικός Θεός: Η Τριαδικότητα και η Μοναδικότητα του Θεού 12 Νοεμβρίου 2018 Ο Τριαδικός Θεός: Η Τριαδικότητα και η Μοναδικότητα του Θεού Θρησκεία / Θεολογία Βασίλειος Γκρίλλας, Θεολόγος, ΜΑ Θεολογίας Το βασικότερο δόγμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι το Τριαδολογικό.

Διαβάστε περισσότερα

Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος. Διδ. Εν. 14

Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος. Διδ. Εν. 14 Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος Διδ. Εν. 14 Σαράντα ημέρες μετά το Πάσχα η Εκκλησία μας γιορτάζει την Ανάληψη του Κυρίου στους ουρανούς Με την Ανάληψη, επισφραγίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Ο άνθρωπος ως κοινωνός της θείας ζωής: κίνδυνος παρερμηνειών

Ο άνθρωπος ως κοινωνός της θείας ζωής: κίνδυνος παρερμηνειών 20 Μαρτίου 2019 Ο άνθρωπος ως κοινωνός της θείας ζωής: κίνδυνος παρερμηνειών Θρησκεία / Θεολογία Δημήτρης Ιωάννου, Φιλόλογος Συγγραφέας Μερικοί θεολόγοι ισχυρίζονται ότι ο άνθρωπος είναι κοινωνός της «θείας

Διαβάστε περισσότερα

Ποιος είναι ο Θεός κατά την πίστη του Χριστιανισμού. Διδ. Εν. 4

Ποιος είναι ο Θεός κατά την πίστη του Χριστιανισμού. Διδ. Εν. 4 Ποιος είναι ο Θεός κατά την πίστη του Χριστιανισμού Διδ. Εν. 4 Ο Θεός είναι άγνωστος στην ουσία του και γνωστός με τις ενέργειές του στον κόσμο όλα τα όντα γιατί δίνει την ύπαρξη σε αυτά Ενέργειες= Θεϊκές

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι το Άγιο Πνεύμα. Διδ. Εν. 8

Τι είναι το Άγιο Πνεύμα. Διδ. Εν. 8 Τι είναι το Άγιο Πνεύμα Διδ. Εν. 8 Κεντρικό γεγονός στη ζωή της Εκκλησίας Το Άγιο Πνεύμα επιφοίτησε στους αποστόλους και παραμένει στην Εκκλησία ως Παράκλητος, για να καθοδηγεί τους πιστούς «Εἰς πᾶσαν

Διαβάστε περισσότερα

Οι αόρατες ιδιότητες του Θεού, γράφει ο Απόστολος Παύλος, γίνονται νοητές στον άνθρωπο δια μέσου των δημιουργημάτων [1].

Οι αόρατες ιδιότητες του Θεού, γράφει ο Απόστολος Παύλος, γίνονται νοητές στον άνθρωπο δια μέσου των δημιουργημάτων [1]. 5 Ιανουαρίου 2019 Τριαδικό Δόγμα Θρησκεία / Θεολογία Γεώργιος Ι. Μαντζαρίδης, Ομότιμος Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. Οι αόρατες ιδιότητες του Θεού, γράφει ο Απόστολος Παύλος, γίνονται νοητές στον

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία

Χριστιανική Γραμματεία Χριστιανική Γραμματεία Ενότητα 1-B A2: Αρειανοί Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Διαχείρισης Εκκλησιαστικών Κειμηλίων Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Ενότητα 9: Η ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΥ ΜΟΝΙΣΜΟΥ ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Α.Ε.Α.Θ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΙΕΡΑΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 18: ΤΑ ΔΟΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΩΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΖΩΗΣ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 18: ΤΑ ΔΟΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΩΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΖΩΗΣ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Ενότητα 18: ΤΑ ΔΟΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΩΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΖΩΗΣ ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

-18 ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

-18 ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ -18 ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Θέμα: Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος (κεφ.14) Σχολείο:Περιφερειακό Λύκειο Αγίου Χαραλάμπους, Έμπα Τάξη:Α Λυκείου Καθηγητής:Νικόλαος Καραμπάς

Διαβάστε περισσότερα

1. Η Αγία Γραφή λέει ότι ο Χριστός είναι η μόνη δυνατότητα σωτηρίας. 2. Ο Θεός φανερώνεται στην Παλαιά Διαθήκη πάντα με κεραυνούς και αστραπές.

1. Η Αγία Γραφή λέει ότι ο Χριστός είναι η μόνη δυνατότητα σωτηρίας. 2. Ο Θεός φανερώνεται στην Παλαιά Διαθήκη πάντα με κεραυνούς και αστραπές. ΜΑΘΗΜΑ 13 Ο Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε πρότασης τη λέξη «σωστό»

Διαβάστε περισσότερα

Α.) ΘΕΟΣ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΜΕΝΟΣ

Α.) ΘΕΟΣ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΜΕΝΟΣ 1 Α.) ΘΕΟΣ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΜΕΝΟΣ I.) Το λυτρωτικό έργο του Χριστού Ο Θεός της χριστιανικής πίστης δεν είναι «Θεός αποκεκρυμμένος» (Deus absconditus), αλλά «Θεός αποκεκαλυμμένος» (Deus revelatus). Κι αν κατά

Διαβάστε περισσότερα

Η Παύλεια Θεολογία. Πνευματολογία. Αικατερίνη Τσαλαμπούνη Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογία

Η Παύλεια Θεολογία. Πνευματολογία. Αικατερίνη Τσαλαμπούνη Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Η Πνευματολογία Αικατερίνη Τσαλαμπούνη Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογία Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

1. Στα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία γινόταν διαφορετικά από τον τρόπο που έγινε τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου.

1. Στα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία γινόταν διαφορετικά από τον τρόπο που έγινε τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου. ΜΑΘΗΜΑ 22 ο ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ Θ.ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με την ιστορία της αρχαίας Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Άγιο Πνεύμα και Πνευματικότητα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Άγιο Πνεύμα και Πνευματικότητα ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Άγιο Πνεύμα και Πνευματικότητα Όλοι λίγο πολύ έχουμε ακούσει τα λόγια: «Σε βαπτίζω στο όνομα του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» είτε έχουμε βαπτιστεί είτε όχι (δείτε Ματθ. 28/κη

Διαβάστε περισσότερα

Η ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ ΩΣ ΦΑΝΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (Μέρος 2 ο )

Η ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ ΩΣ ΦΑΝΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (Μέρος 2 ο ) 1 Η ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ ΩΣ ΦΑΝΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (Μέρος 2 ο ) Η Εκκλησία, στην οποία είναι ο χώρος που ενεργεί το Άγιο Πνεύμα, περιλαμβάνεται στη θεϊκή κυριαρχία πάνω στο χρόνο. Το έργο

Διαβάστε περισσότερα

Η ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ ΩΣ ΦΑΝΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (Μέρος 1 ο )

Η ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ ΩΣ ΦΑΝΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (Μέρος 1 ο ) 1 Η ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ ΩΣ ΦΑΝΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (Μέρος 1 ο ) Ι.) Η θεμελιακή αφετηρία της Εκκλησίας Η Εκκλησία από την πρώτη στιγμή της ιστορικής της φανέρωσης, είναι μια κοινότητα λατρευτική,

Διαβάστε περισσότερα

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής.

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής. ΜΑΘΗΜΑ 15 Ο ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ Θ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε με συντομία

Διαβάστε περισσότερα

5 Μαρτίου Το μυστήριο της ζωής. Θρησκεία / Θεολογία. Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ( 1979)

5 Μαρτίου Το μυστήριο της ζωής. Θρησκεία / Θεολογία. Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ( 1979) 5 Μαρτίου 2019 Το μυστήριο της ζωής Θρησκεία / Θεολογία Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ( 1979) Η ζωή πάνω στη γη έλκει την καταγωγή της από τον ουρανό η ζωή του ανθρώπου έλκει την καταγωγή της από τον Θεό. Τα

Διαβάστε περισσότερα

Πατρ τ ιάρχης Αλ εξα εξ νδρείας ένας από τους πέντε μεγάλους Πατέρες της Ανατολικής Εκκλησίας

Πατρ τ ιάρχης Αλ εξα εξ νδρείας ένας από τους πέντε μεγάλους Πατέρες της Ανατολικής Εκκλησίας Ο Μέγας Αθανάσιος: αγωνιστής της ορθής πίστης Πατριάρχης Αλεξανδρείας Πατριάρχης Αλεξανδρείας ένας από τους πέντε μεγάλους Πατέρες της Ανατολικής Εκκλησίας των πρώτων χριστιανικών αιώνων (Μέγας Αθανάσιος,

Διαβάστε περισσότερα

Αγραπίδη Κωνσταντίνου

Αγραπίδη Κωνσταντίνου Αγραπίδη Κωνσταντίνου «Οι εκκλησιολογικές εκτροπές του Χριστομονισμού και του Πνευματομονισμού στην Εκκλησιολογία. Λόγοι για τους οποίους κρίνεται αναγκαία μια συνθετική θεώρηση της Χριστολογίας και Πνευματολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, και 3 επιλέγοντας τη σωστή

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, και 3 επιλέγοντας τη σωστή ΜΑΘΗΜΑ 6 Ο ΠΟΙΗΣΩΜΕΝ ΑΝΘΡΩΠΟΝ... Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, και 3 επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, κατά τη διδασκαλία του Χριστιανισμού, από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ. Στη συνέχεια,

Διαβάστε περισσότερα

Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους. Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ.

Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους. Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ. Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ. Διαπιστώσεις Α. Δεν εντοπίζονται άμεσοι φιλολογικοί δεσμοί με τους

Διαβάστε περισσότερα

Μέγας Τριαδικός Θεολόγος ο Άγιος Γρηγόριος

Μέγας Τριαδικός Θεολόγος ο Άγιος Γρηγόριος 25/01/2019 Μέγας Τριαδικός Θεολόγος ο Άγιος Γρηγόριος / Γνώμες Στις 25 Ιανουαρίου η Εκκλησία μας εορτάζει την μνήμη ενός μεγάλου Πατέρα και οικουμενικού διδασκάλου Της, του Γρηγορίου του Θεολόγου. Ο μέγας

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 5: Οι διαστάσεις της ηθικής. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 5: Οι διαστάσεις της ηθικής. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Ενότητα 5: Οι διαστάσεις της ηθικής ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

1. Η «Λειτουργία των πιστών» αφορά μόνο τους βαπτισμένους χριστιανούς. 4. Στη Θεία Λειτουργία οι πιστοί παρακαλούν τον Θεό να έχουν ειρηνικό θάνατο.

1. Η «Λειτουργία των πιστών» αφορά μόνο τους βαπτισμένους χριστιανούς. 4. Στη Θεία Λειτουργία οι πιστοί παρακαλούν τον Θεό να έχουν ειρηνικό θάνατο. ΜΑΘΗΜΑ 23 ο ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε

Διαβάστε περισσότερα

Στοιχεία συνάντησης της εξομολόγησης με την προσωποκεντρική θεωρία

Στοιχεία συνάντησης της εξομολόγησης με την προσωποκεντρική θεωρία 12 Δεκεμβρίου 2018 Στοιχεία συνάντησης της εξομολόγησης με την προσωποκεντρική θεωρία Θρησκεία / Ποιμαντική πρωτοπρεσβύτερος Ευστράτιος Καρατσούλης Ένα κοινό σημείο αναφοράς αποτελεί ο χρόνος της θεραπείας

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Ενότητα 2-Δ Α6: Οι θεολόγοι του 13ου αιώνα Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Ο Μέγας Αθανάσιος: ανυποχώρητος αγωνιστής της ορθής πίστης.

Ο Μέγας Αθανάσιος: ανυποχώρητος αγωνιστής της ορθής πίστης. Ο Μέγας Αθανάσιος: ανυποχώρητος αγωνιστής της ορθής πίστης. Πατριάρχης Αλεξανδρείας ένας από τους πέντε μεγάλους Πατέρες της Ανατολικής Εκκλησίας των πρώτων χριστιανικών αιώνων (Μέγας Αθανάσιος, Γρηγόριος

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη. 1. Ο χώρος τέλεσης της χριστιανικής λατρείας ονομάστηκε ναός

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη. 1. Ο χώρος τέλεσης της χριστιανικής λατρείας ονομάστηκε ναός ΜΑΘΗΜΑ 2 Ο ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ. 1. Ο χώρος τέλεσης

Διαβάστε περισσότερα

(Εξήγηση του τίτλου και της εικόνας που επέλεξα για το ιστολόγιό μου)

(Εξήγηση του τίτλου και της εικόνας που επέλεξα για το ιστολόγιό μου) Εν αρχή ην ο Λόγος. (Εξήγηση του τίτλου και της εικόνας που επέλεξα για το ιστολόγιό μου) Στις νωπογραφίες της οροφής της Καπέλα Σιξτίνα φαίνεται να απεικονίζονται μέρη του ανθρώπινου σώματος, όπως ο εγκέφαλος,

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία και Θεολογία των Εκκλησιαστικών Ύμνων

Ιστορία και Θεολογία των Εκκλησιαστικών Ύμνων Ιστορία και Θεολογία των Εκκλησιαστικών Ύμνων : Θέματα Θεολογίας των εκκλησιαστικών ύμνων Γεώργιος Φίλιας Θεολογική Σχολή Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας Θέματα Θεολογίας των εκκλησιαστικών ύμνων (Α) Η Χριστολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ. : ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία μαθημάτων του Γενικού και του Εσπερινού Γενικού Λυκείου

ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ. : ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία μαθημάτων του Γενικού και του Εσπερινού Γενικού Λυκείου ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ----- Βαθμός Ασφαλείας: Να διατηρηθεί μέχρι: Βαθ. Προτεραιότητας:

Διαβάστε περισσότερα

Συναγμένοι στη Θεία Ευχαριστία: Η ουσία της Εκκλησίας. Διδ. Εν. 15

Συναγμένοι στη Θεία Ευχαριστία: Η ουσία της Εκκλησίας. Διδ. Εν. 15 Συναγμένοι στη Θεία Ευχαριστία: Η ουσία της Εκκλησίας Διδ. Εν. 15 α) Η εξάπλωση της Εκκλησίας Μετά την Πεντηκοστή, η νέα πραγματικότητα που δημιουργείται στον κόσμο, η Εκκλησία, ζει και κινείται σε μια

Διαβάστε περισσότερα

Ελευθερία και Θεότητα στην αρχαιοελληνική σκέψη και στους Πατέρες

Ελευθερία και Θεότητα στην αρχαιοελληνική σκέψη και στους Πατέρες Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας Δογματικά θέματα Γνώση εν προσώπω και Ελευθερία // Γνώση εν προσώπω και Αγάπη Ελευθερία και Θεότητα στην αρχαιοελληνική σκέψη και στους Πατέρες Β. Μπακούρος Η Χριστιανική

Διαβάστε περισσότερα

«Πάντα χορηγεί το Πνεύμα το Άγιον»

«Πάντα χορηγεί το Πνεύμα το Άγιον» 16 Ιουνίου 2019 «Πάντα χορηγεί το Πνεύμα το Άγιον» Θρησκεία / Ιερός Άμβων Ιεροδιάκονος Ραφαήλ Χ. Μισιαούλης, θεολόγος «Πάντα χορηγεί το Πνεύμα το Άγιον [1]» Κεντρικό γεγονός στην ιστορία της Εκκλησίας

Διαβάστε περισσότερα

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 α) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό

Διαβάστε περισσότερα

Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις

Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις ΜΑΘΗΜΑ 8 Ο ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ: Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΕΝΑΝΘΡΩΠΗΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις που δίνονται στην παρένθεση. Σε κάθε κενό αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ. (Επιλεγόμενο Μάθημα - Χειμερινού Εξαμήνου 2013)

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ. (Επιλεγόμενο Μάθημα - Χειμερινού Εξαμήνου 2013) ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ (Επιλεγόμενο Μάθημα - Χειμερινού Εξαμήνου 2013) Διδάσκων: Αθ. Στογιαννίδης - Λέκτορας 8η Εβδοµάδα Η Φιλοσοφία της Παιδείας στην ορθόδοξη

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 19: ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 19: ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Ενότητα 19: ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_10296 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_10296 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_10296 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 α) Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5 επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας,

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 12: Ο ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 12: Ο ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Ενότητα 12: Ο ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Η ελευθερία του προσώπου

Η ελευθερία του προσώπου 23 Νοεμβρίου 2018 Η ελευθερία του προσώπου Θρησκεία / Ποιμαντική πρωτοπρεσβύτερος Ευστράτιος Καρατσούλης Το θέμα της ελευθερίας του ανθρώπου είναι ένα κεφαλαιώδες ζήτημα στην ορθόδοξη ανθρωπολογία. Σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

Μέτρο για όλα ο άνθρωπος; (Μέρος 2o)

Μέτρο για όλα ο άνθρωπος; (Μέρος 2o) 31 Ιανουαρίου 2015 Μέτρο για όλα ο άνθρωπος; (Μέρος 2o) / Γέροντας Ιωσήφ Βατοπαιδινός ( 2009) Αν και το πρόβλημα του καλού και του κακού είναι το πιο δύσκολο και βασανιστικό για την ανθρώπινη ζωή και συνείδηση,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις αντίστοιχες φράσεις α, β,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥ ΕΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟ ΟΞΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΟΡΘ 60 : ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΒΙΩΜΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟ ΟΞΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥ ΕΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟ ΟΞΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΟΡΘ 60 : ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΒΙΩΜΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟ ΟΞΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Σπουδών: ΣΠΟΥ ΕΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟ ΟΞΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΟΡΘ 60 : ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΒΙΩΜΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟ ΟΞΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑ 1 Η «Με βάση τα χωρία που παρατίθενται στη σελ. 40-46 να παρουσιάσετε

Διαβάστε περισσότερα

Ο Τριαδικός Θεός: βασικότερη θεολογική αλήθεια η έννοια του ακαταλήπτου της θείας ουσίας του Τριαδικού Θεού

Ο Τριαδικός Θεός: βασικότερη θεολογική αλήθεια η έννοια του ακαταλήπτου της θείας ουσίας του Τριαδικού Θεού 7 Νοεμβρίου 2018 Ο Τριαδικός Θεός: βασικότερη θεολογική αλήθεια η έννοια ακαταλήπ της θείας ουσίας Τριαδικού Θεού Θρησκεία / Θεολογία Βασίλειος Γκρίλλας, Θεολόγος, ΜΑ Θεολογίας Ο Τριαδικός Θεός, στην Ορθόδοξη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 1 of 5 14/4/2014 12:35 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 14-4-2014 Ερώτηση παρακίνησης: 1 Τα Χριστούγεννα η Εκκλησία γιορτάζει: τη Θεία Ενανθρώπηση τη Θεία Ευχαριστία τη Βάπτιση του Χριστού Ερώτηση παρακίνησης:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ FAX: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ FAX: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, 105 56 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ. 2103352364 FAX: 2103237654 www.iaath.gr, E-Mail: ipe.iaath@gmail.com ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ 5 Η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

4. ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΘΕΟΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ

4. ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΘΕΟΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ 4. ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΘΕΟΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ Βασική προϋπόθεση γιά νά μιλήσει κανείς γιά τόν Θεόν μας εἶναι ἡ σαφής διάκριση μεταξύ τῶν ὅρων : οὐσίας ἤ φύσεως καί ἀκτίστων ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι, ὁ Θεός μας

Διαβάστε περισσότερα

Ορθόδοξο Ορφανοτροφείο στην Ινδία. Ανακτήθηκε από (8/9/2016). * * *

Ορθόδοξο Ορφανοτροφείο στην Ινδία. Ανακτήθηκε από  (8/9/2016). * * * Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΘEMATIKH ΕNOTHTA 2. ΘΡΗΣΚΕΙΑ Β_ΘΕ 2.1 ΙΕΡΟΤΗΤΑ (Νοηματοδοτώντας) Ορθόδοξο Ορφανοτροφείο στην Ινδία. Ανακτήθηκε από http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/8872?locale=el (8/9/2016). Γυναίκα που

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ

ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ Ενότητα 6: ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος (Κυριακή της Πεντηκοστής)

Η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος (Κυριακή της Πεντηκοστής) 15 Ιουνίου 2019 Η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος (Κυριακή της Πεντηκοστής) Θρησκεία / Ιερός Άμβων Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ( 1979) Οι Πράξεις των Αποστόλων περιέχουν την βιογραφία του Αγίου Πνεύματος στο

Διαβάστε περισσότερα

«Παγκοσμιοποίηση και Ταυτότητες»

«Παγκοσμιοποίηση και Ταυτότητες» 17/12/2018 «Παγκοσμιοποίηση και Ταυτότητες» / Ενορίες Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει» του Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας Πειραιώς και σε συνεργασία με το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα του Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 15: Η ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ ΓΝΩΜΙΚΟΥ ΘΕΛΗΜΑΤΟΣ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 15: Η ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ ΓΝΩΜΙΚΟΥ ΘΕΛΗΜΑΤΟΣ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Ενότητα 15: Η ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ ΓΝΩΜΙΚΟΥ ΘΕΛΗΜΑΤΟΣ ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία

Χριστιανική Γραμματεία Χριστιανική Γραμματεία Ενότητα 1-B A1-2: Περίοδος Δογματικής Ανασυγκρότησης (313-451) Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Διαχείρισης Εκκλησιαστικών Κειμηλίων Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Η Ανάσταση και οι αληθινά Αναστάσιμοι άνθρωποι

Η Ανάσταση και οι αληθινά Αναστάσιμοι άνθρωποι 10 Απριλίου 2018 Η Ανάσταση και οι αληθινά Αναστάσιμοι άνθρωποι Θρησκεία / Ιερός Άμβων Πρεσβύτερος Νικόλαος Πάτσαλος Η Ανάσταση του Χριστού αποτελεί τη δόξα και την πεμπτουσία της Ορθοδόξου Πίστεως. Γι

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 7: ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 7: ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Ενότητα 7: ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Είπε ο Θεός: «Ας δημιουργήσουμε τον άνθρωπο σύμφωνα με την εικόνα τη δική μας κι έτσι που να μπορεί να μας μοιάσει κι ας εξουσιάζει τα ψάρια της

Είπε ο Θεός: «Ας δημιουργήσουμε τον άνθρωπο σύμφωνα με την εικόνα τη δική μας κι έτσι που να μπορεί να μας μοιάσει κι ας εξουσιάζει τα ψάρια της Η δημιουργία του ανθρώπου Θεϊκή προέλευση του ανθρώπου Είπε ο Θεός: «Ας δημιουργήσουμε τον άνθρωπο σύμφωνα με την εικόνα τη δική μας κι έτσι που να μπορεί να μας μοιάσει κι ας εξουσιάζει τα ψάρια της θάλασσας,

Διαβάστε περισσότερα

Δημιουργώντας μια Συστηματική Θεολογία

Δημιουργώντας μια Συστηματική Θεολογία Ερωτήσεις Επανάληψης 1 Οι Θεολογικές Δηλώσεις στην Συστηματική Θεολογία Διάλεξη Τρίτη από την σειρά Δημιουργώντας μια Συστηματική Θεολογία Οδηγός Μελέτης Περιεχόμενα Περίγραμμα Ένα περίγραμμα του μαθήματος,

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι αυτό που καθιστά την ορθοδοξία μοναδική;. Παρακάτω καταγράφεται η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα.

Τι είναι αυτό που καθιστά την ορθοδοξία μοναδική;. Παρακάτω καταγράφεται η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα. ixthis.gr Πηγή του θέματος : http://www.ixthis.gr/show-content.phpconid=475 2011-02-11. - 14:07 pm. Τίτλος θέματος Τι είναι αυτό που καθιστά την ορθοδοξία μοναδική;. Πληροφορίες θέματος Το θέμα αυτό έχει

Διαβάστε περισσότερα

Η Παύλεια Θεολογία. Εκκλησιολογία. Αικατερίνη Τσαλαμπούνη Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογία

Η Παύλεια Θεολογία. Εκκλησιολογία. Αικατερίνη Τσαλαμπούνη Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Η Εκκλησιολογία Αικατερίνη Τσαλαμπούνη Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογία Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία Ι

Χριστιανική Γραμματεία Ι Χριστιανική Γραμματεία Ι Ενότητα 1-B A1-2: Περίοδος Δογματικής Ανασυγκρότησης (313-451) Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ http://hallofpeople.com/gr/bio/aquinas.php ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ Ο μεγαλύτερος και σπουδαιότερος φιλόσοφος του δευτέρου μισού του Μεσαίωνα ήταν ο Θωμάς ο Ακινάτης, που έζησε από το 1225 ως το 1274. Υπήρξε ο σημαντικότερος

Διαβάστε περισσότερα

Παραδόσεις Δογματικής Β Εαρινού Εξαμήνου 2019

Παραδόσεις Δογματικής Β Εαρινού Εξαμήνου 2019 Παραδόσεις Δογματικής Β Εαρινού Εξαμήνου 2019 ΣΤΑΥΡΟΥ ΓΙΑΓΚΑΖΟΓΛΟΥ ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΔΟΓΜΑΤΙΚΗΣ Μάθημα 1 ο : Χριστολογία Από τη βιβλική μαρτυρία στη διδασκαλία και πίστη της Εκκλησίας «Φῶς ἐκ φωτός, Θεὸν

Διαβάστε περισσότερα

«Η πνευματική διαθήκη του Γέροντος Σωφρονίου του Έσσεξ»

«Η πνευματική διαθήκη του Γέροντος Σωφρονίου του Έσσεξ» 29/11/2018 «Η πνευματική διαθήκη του Γέροντος Σωφρονίου του Έσσεξ» Μητροπολιτικό Έργο / Ι.Μ. Πειραιώς Την Τετάρτη 28 Νοεμβρίου 2018 πραγματοποιήθηκε ομιλία με θέμα «Η πνευματική διαθήκη του Οσίου Γέροντος

Διαβάστε περισσότερα

β. εκφράζουν αλήθειες για τον Χριστό, τη Θεοτόκο, την Αγία Τριάδα, τους αγίους

β. εκφράζουν αλήθειες για τον Χριστό, τη Θεοτόκο, την Αγία Τριάδα, τους αγίους ΜΑΘΗΜΑ 30 Ο 31 Ο ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ Να συμπληρώσετε την πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε με συντομία την επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

Πατρολογία Ι. Εισαγωγή στην Πατρολογία Γραµµατεία και Θεολογία των Πατέρων των τεσσάρων πρώτων αιώνων

Πατρολογία Ι. Εισαγωγή στην Πατρολογία Γραµµατεία και Θεολογία των Πατέρων των τεσσάρων πρώτων αιώνων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Πατρολογία Ι. Εισαγωγή στην Πατρολογία Γραµµατεία και Θεολογία των Πατέρων των τεσσάρων πρώτων αιώνων Ενότητα 12: Οι Καππαδόκες Πατέρες

Διαβάστε περισσότερα

(άγιο μύρο / τριήμερη / ολόλευκα / κολυμβήθρας / κατάδυση) «Στο χρίσμα, ο ιερέας χρίει τον.. σ όλα τα μέρη του σώματός του με

(άγιο μύρο / τριήμερη / ολόλευκα / κολυμβήθρας / κατάδυση) «Στο χρίσμα, ο ιερέας χρίει τον.. σ όλα τα μέρη του σώματός του με ΜΑΘΗΜΑ 21 Ο ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις ή φράσεις που δίνονται στην παρένθεση. Σε κάθε κενό αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

Α ΕΞΑΜΗΝΟ. Επιλέγονται τρία (3) από τα παραπάνω προσφερόμενα μαθήματα. ΣΥΝΟΛΟ (επί των επιλεγομένων μαθημάτων) 30 Β ΕΞΑΜΗΝΟ

Α ΕΞΑΜΗΝΟ. Επιλέγονται τρία (3) από τα παραπάνω προσφερόμενα μαθήματα. ΣΥΝΟΛΟ (επί των επιλεγομένων μαθημάτων) 30 Β ΕΞΑΜΗΝΟ Το σύνολο των Πιστωτικών Μονάδων (), που απαιτούνται για την απόκτηση του Μ.Δ.Ε., ανέρχονται σε 120. Αναλυτικότερα το πρόγραμμα των μαθημάτων διαμορφώνεται ανά κατεύθυνση ως εξής: 1. ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΒΙΒΛΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Οι τρεις Ιεράρχες και η Ελληνική φιλοσοφία

Οι τρεις Ιεράρχες και η Ελληνική φιλοσοφία Οι τρεις Ιεράρχες και η Ελληνική φιλοσοφία (π. Γεωργίου Δ. Μεταλληνού, Ομοτ. Καθηγητού Παν/μίου Αθηνών [ ] Είναι, βέβαια, αδύνατο να κατανοηθεί με πληρότητα και ακρίβεια η στάση αυτή των Τριών Ιεραρχών

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Ενότητα 8: ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Α.Ε.Α.Θ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΙΕΡΑΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου

Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου Ήταν γύρω στον 11 ου αι. στα χρόνια του Αλέξιου Κομνηνού όταν στην Κωνσταντινούπολη ξέσπασε με νέα διαμάχη. Άνθρωποι των γραμμάτων και μη,

Διαβάστε περισσότερα

Μαθημα 2. Το νοημα και η εξελιξη της χριστιανικης Λατρειας

Μαθημα 2. Το νοημα και η εξελιξη της χριστιανικης Λατρειας Μαθημα 2. Το νοημα και η εξελιξη της χριστιανικης Λατρειας ΣΤΟΧΟΙ: Οι μαθητές να 1. Διατυπώνουν τον ορισμό της «λατρείας» και να εξηγούν το νόημα και το θεμέλιό της. 2. Εξηγούν τα χαρακτηριστικά της ορθόδοξης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΟΙΜΙΟ ΚΟΙΝΟ 1 Η αποκατάσταση των πάντων διά του Ιησού Χριστού

ΠΡΟΟΙΜΙΟ ΚΟΙΝΟ 1 Η αποκατάσταση των πάντων διά του Ιησού Χριστού ΠΡΟΟΙΜΙΟ ΚΟΙΝΟ 1 Η αποκατάσταση των πάντων διά του Ιησού Χριστού 72. Το προοίμιο που ακολουθεί χρησιμοποιείται στις Λειτουργίες που είτε δεν Θεέ παντοδύναμε και αιώνιε, Δι αυτού ευδόκησες να αποκαταστήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία και τελεσιουργία της Λειτουργίας των

Ιστορία και τελεσιουργία της Λειτουργίας των 15 Μαρτίου 2019 Ιστορία και τελεσιουργία της Λειργίας Προηγιασμένων Δώρων Θρησκεία / Θεία Λατρεία Γεώργιος Ζαραβέλας, Θεολόγος Σημείο αναφοράς τυπικού της Μεγάλης Τεσσαρακοστής αποτελεί η μετάδοση Προηγιασμένων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ E ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 717 7 Φεβρουαρίου 2017 ΤΕΥΧΟΣ ΤΡΙΤΟ Αρ. Φύλλου 99 ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ - ΛΟΙΠΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Αριθμ. 1617010200/29-11-2016

Διαβάστε περισσότερα

Δόγμα και ήθος (Σεβ. Μητροπ. Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιερόθεος)

Δόγμα και ήθος (Σεβ. Μητροπ. Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιερόθεος) Δόγμα και ήθος (Σεβ. Μητροπ. Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιερόθεος) Categories : ΘΕΟΛΟΓΙΑ Date : Νοεμβρίου 4, 2010 Το δόγμα δεν είναι κάποιες θεωρητικές διδασκαλίες, που είναι ανεξάρτητες από την ζωή των

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία ΙI

Χριστιανική Γραμματεία ΙI Χριστιανική Γραμματεία ΙI Ενότητα 1-Β Α7-8: Χριστολογία 4ου-5ου αιώνα Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ:

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ: ΜΑΘΗΜΑ 18 Ο ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ: 1. Η αποκατάσταση της προσκύνησης των εικόνων

Διαβάστε περισσότερα

Η Ορθοδοξία ως βίωμα προσωπικής συναντήσεως με τον Χριστό

Η Ορθοδοξία ως βίωμα προσωπικής συναντήσεως με τον Χριστό 17 Μαρτίου 2019 Η Ορθοδοξία ως βίωμα προσωπικής συναντήσεως με τον Χριστό Θρησκεία / Ιερός Άμβων Ιωάννης Καραβιδόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής Ερμηνείας της Καινής Διαθήκης, Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. Η ιστορία

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 26: ΕΚΚΛΗΣΙΑΤΙΚΗ ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 26: ΕΚΚΛΗΣΙΑΤΙΚΗ ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Ενότητα 26: ΕΚΚΛΗΣΙΑΤΙΚΗ ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΟΙΟΥΝΤΟΣ ΠΥΡΡΩΝ Ο ΗΛΕΙΟΣ

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΟΙΟΥΝΤΟΣ ΠΥΡΡΩΝ Ο ΗΛΕΙΟΣ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΟΙΟΥΝΤΟΣ ΠΥΡΡΩΝ Ο ΗΛΕΙΟΣ Θεωρήσαµε ότι το απόλυτο κενό µετέπεσε σε υπερβατική ουσία, η οποία ταλαντώθηκε και παρήγαγε την µη ουσία ίδιον. Η υπερβατική ουσία και το ίδιον, είναι µη υλικές,

Διαβάστε περισσότερα

Πατέρες και Οικουµενικοί Διδάσκαλοι. Πατρολογία Ι (Υ102) Διδάσκων: Συμεών Πασχαλίδης

Πατέρες και Οικουµενικοί Διδάσκαλοι. Πατρολογία Ι (Υ102) Διδάσκων: Συμεών Πασχαλίδης Πατέρες και Οικουµενικοί Διδάσκαλοι ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΣΥΜΕΩΝ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗ Πατρολογία Ι (Υ102) Διδάσκων: Συμεών Πασχαλίδης 1 ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΣΥΜΕΩΝ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗ Οι Πατέρες των πρώτων αιώνων Ποιοι ονοµάζονταν

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία Ι

Χριστιανική Γραμματεία Ι Χριστιανική Γραμματεία Ι Ενότητα 1-A11: Αλεξανδρινή θεολογία Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

Πατρολογία Ι. Εισαγωγή στην Πατρολογία Γραµµατεία και Θεολογία των Πατέρων των τεσσάρων πρώτων αιώνων.

Πατρολογία Ι. Εισαγωγή στην Πατρολογία Γραµµατεία και Θεολογία των Πατέρων των τεσσάρων πρώτων αιώνων. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Πατρολογία Ι. Εισαγωγή στην Πατρολογία Γραµµατεία και Θεολογία των Πατέρων των τεσσάρων πρώτων αιώνων. Ενότητα 3: Ο θεολογικός χαρακτήρας

Διαβάστε περισσότερα

Σελ. ΠΡΟΛΟΓΟΣ 7-8 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΆ 9-10

Σελ. ΠΡΟΛΟΓΟΣ 7-8 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΆ 9-10 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ. ΠΡΟΛΟΓΟΣ 7-8 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΆ 9-10 Α' ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (13-15 Νοεμβρίου 1998) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ 13-16 ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΕΙΣ, 17-22 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ 23-42 ΕΙΣΗΓΉΣΕΙΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Το κήρυγμα και τα θαύματα του Χριστού μέσα από τη λατρεία. Διδ. Εν. 9

Το κήρυγμα και τα θαύματα του Χριστού μέσα από τη λατρεία. Διδ. Εν. 9 Το κήρυγμα και τα θαύματα του Χριστού μέσα από τη λατρεία Διδ. Εν. 9 Γιορτάζοντας τα γεγονότα της ζωής του Τα σπουδαιότερα γεγονότα της ζωής του Κυρίου μας είναι αποτυπωμένα στις ακίνητες Δεσποτικές γιορτές

Διαβάστε περισσότερα

Θρησκεία: ένα παναθρώπινο φαινόμενο. Διδ. Εν. 3

Θρησκεία: ένα παναθρώπινο φαινόμενο. Διδ. Εν. 3 Θρησκεία: ένα παναθρώπινο φαινόμενο Διδ. Εν. 3 Η έννοια της θρησκείας Ο όρος «θρησκεία» συνδέεται με το φαινόμενο της θρησκείας γενικά και με τις επιμέρους θρησκείες ειδικότερα Με το πολυδιάστατο και

Διαβάστε περισσότερα

Θεός και Σύμπαν. Source URL:

Θεός και Σύμπαν. Source URL: Θεός και Σύμπαν Source URL: http://ghz.gr/forum Θεός και Σύμπαν Source URL: http://ghz.gr/forum Η ύπαρξη τού Θεού και η σχέση του με το σύμπαν, είναι ένα θέμα που απασχολεί πλήθος ανθρώπων σήμερα. Ο Θεός

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. 1. Θέματα Ερμηνείας και Θεολογίας των Επιστολών του Αποστόλου Παύλου. 2. Πατερική Ερμηνευτική.

ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. 1. Θέματα Ερμηνείας και Θεολογίας των Επιστολών του Αποστόλου Παύλου. 2. Πατερική Ερμηνευτική. ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ECTS ECTS 1. Mεθοδολογία και κριτική του κειμένου της Καινής Διαθήκης. 2. Ζητήματα Ερμηνείας και Ερμηνευτικής της Καινής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ Ε ΕΞ. π. Βασίλειος Καλλιακμάνης Καθηγητής Θεολογίας Α.Π.Θ.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ Ε ΕΞ. π. Βασίλειος Καλλιακμάνης Καθηγητής Θεολογίας Α.Π.Θ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ Ε ΕΞ. π. Βασίλειος Καλλιακμάνης Καθηγητής Θεολογίας Α.Π.Θ. Μεθοδολογία της ποιμαντικής Η προβληματική του θέματος. Πολλαπλή μέθοδος στην εκκλησιαστική παράδοση. Δημιουργία νέων

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 25: Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΤΟΥ ΦΟΝΤΑΜΕΝΤΑΛΙΣΜΟΥ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 25: Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΤΟΥ ΦΟΝΤΑΜΕΝΤΑΛΙΣΜΟΥ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Ενότητα 25: Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΤΟΥ ΦΟΝΤΑΜΕΝΤΑΛΙΣΜΟΥ ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Η Αγάπη και το πρόσωπο: τόπος συνάντησης της εξομολόγησης με την προσωποκεντρική θεωρία

Η Αγάπη και το πρόσωπο: τόπος συνάντησης της εξομολόγησης με την προσωποκεντρική θεωρία 28 Νοεμβρίου 2018 Η Αγάπη και το πρόσωπο: τόπος συνάντησης της εξομολόγησης με την προσωποκεντρική θεωρία Θρησκεία / Ποιμαντική πρωτοπρεσβύτερος Ευστράτιος Καρατσούλης Η Αγάπη Ακόμη η αγάπη είναι ένα πολύ

Διαβάστε περισσότερα

Σέλλινγκ (Friedrich Wilhelm Joseph Schelling )

Σέλλινγκ (Friedrich Wilhelm Joseph Schelling ) FRIEDRICH W. SCELLING ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ 1 Σέλλινγκ (Friedrich Wilhelm Joseph Schelling 1775-1854) (ΜΕΡΙΚΑ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ*) Από το φιλοσοφικό έργο του Σέλλινγκ "Η ΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ"

Διαβάστε περισσότερα

Β. ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. 1) Πατρολογία 2) Αιρέσεις 3) Οικουμενικές Σύνοδοι 4) Χριστιανική Τέχνη 5) Ρωμαιοκαθολικισμός-Προτεσταντισμός

Β. ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. 1) Πατρολογία 2) Αιρέσεις 3) Οικουμενικές Σύνοδοι 4) Χριστιανική Τέχνη 5) Ρωμαιοκαθολικισμός-Προτεσταντισμός ΔΕΙΓΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΧΙΛΙΑΔΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΟΥ ΘΕΟΛΟΓΩΝ ΠΟΥ ΔΙΑΘΕΤΟΥΜΕ ΚΑΙ ΠΟΥ ΑΝΟΙΓΟΥΝ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΙΟΡΙΣΜΟ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΜΑΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ Β. ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ 1) Πατρολογία 2)

Διαβάστε περισσότερα

Αρχή και Πορεία του Κόσμου (Χριστιανική Κοσμολογία) Διδ. Εν. 9

Αρχή και Πορεία του Κόσμου (Χριστιανική Κοσμολογία) Διδ. Εν. 9 Αρχή και Πορεία του Κόσμου (Χριστιανική Κοσμολογία) Διδ. Εν. 9 Κόσμος Κόσμημα δηλ. στολίδι, που χαρακτηρίζεται από την ποικιλία, την τάξη και την αρμονία Φυσικός κόσμος μακρόκοσμος μικρόκοσμος Πως έγινε

Διαβάστε περισσότερα

Οι Γραφές αποκαλύπτουν αλήθειες της πίστης: Παράδεισος-Πτώση-Σωτηρία

Οι Γραφές αποκαλύπτουν αλήθειες της πίστης: Παράδεισος-Πτώση-Σωτηρία 16 Φεβρουαρίου 2018 Οι Γραφές αποκαλύπτουν αλήθειες της πίστης: Παράδεισος-Πτώση-Σωτηρία Θρησκεία / Ερμηνεία Αγίας Γραφής Μαρία Ελένη Ευθυμίου, Θεολόγος ΜΔΕ Παλαιάς Διαθήκης Ο Μέγας Αθανάσιος είχε σαν

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΠΙΣΤΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΠΙΣΤΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΠΙΣΤΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΔΙΑΛΕΞΗ 1 Η : ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ Περιεχόμενα Διάγραμμα Ένα διάγραμμα του μαθήματος Σημειώσεις Ένα πρότυπο που παρέχει: το διάγραμμα το μαθήματος, σημειώσεις κλειδιά, αποσπάσματα

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία Ι

Χριστιανική Γραμματεία Ι Χριστιανική Γραμματεία Ι Ενότητα 1-A14: Λατίνοι Πατέρες Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για

Διαβάστε περισσότερα