ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Transcript

1

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η παρούσα έκθεση περιγράφει τις επεξεργασίες της πρώτης και της δεύτερης φάσης του Ερευνητικού Προγράμματος «Οριστικοποίηση Προτάσεων για την Περιοχή του Μητροπολιτικού Πάρκου Γουδή». Το υπόψη πρόγραμμα ανατέθηκε από τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας σε ερευνητική ομάδα του ημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης και αποτελεί συνέχεια και προώθηση της έρευνας που είχε εκπονηθεί από το ΕΜΠ στην περίοδο , καθώς και της μελέτης που εκπόνησε η Υπηρεσία του Οργανισμού 1 την περίοδο Η ανάθεση πραγματοποιήθηκε στη φάση επεξεργασίας του Προεδρικού ιατάγματος για τον «Καθορισμό μέτρων προστασίας της περιοχής του όρους Υμηττού και των Μητροπολιτικών Πάρκων Γουδή Ιλισίων» (ΦΕΚ 187/ /11), αφενός προς υποστήριξη αυτού, αφετέρου για την εξειδίκευση της ρύθμισης μέσω των υποκείμενων επιπέδων σχεδιασμού. Με το Προεδρικό ιάταγμα θεσμοθετήθηκαν οι αρχές στόχοι κατευθύνσεις σχεδιασμού στην υπόψη περιοχή αφού εξετάστηκαν εναλλακτικά σενάρια ανάπτυξης. Επίσης θεσμοθετήθηκε η μεθοδολογία σχεδιασμού και ρύθμισης όσον αφορά στα επόμενα επίπεδα, με την εισαγωγή δύο βασικών καινοτομιών: α. την ρύθμιση της περιοχής μέσω του εργαλείου της ΖΕΑ και β. την πρόβλεψη του Σχεδίου Γενικής ιάταξης (ΣΓ ) ως μεθοδολογικού εργαλείου για την ολοκλήρωση του σχεδιασμού, όπως αναλύονται στη συνέχεια. Μ αυτή την έννοια, το αντικείμενο και οι βασικοί στόχοι, καθώς και, σε μεγάλο βαθμό, η μεθοδολογία της έρευνας απορρέουν από τις προβλέψεις του ιατάγματος και από τις επεξεργασίες της αρμόδιας υπηρεσίας του ΟΡΣΑ οι οποίες είχαν προηγηθεί. Ως περιοχή της έρευνας ορίζεται η περιοχή που περιγράφεται στο υπόψη Π.. (άρθρο 4) ως Ζώνη του Μητροπολιτικού Πάρκου Γουδή ( Γουδή) με εξειδίκευση σε Πυρήνα Πάρκου και σε Περιφερειακή Ζώνη Κοινωφελών Λειτουργιών και Σύνδεσης με τον Αστικό Ιστό. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το υπόψη Π.. «στο Μητροπολιτικό Πάρκο Γουδή, ο πυρήνας του Πάρκου (ζώνη 1 Γουδή) περιλαμβάνει τις εξής περιοχές: (α) τις εκτάσεις που είναι ήδη παραχωρημένες σε κοινή χρήση (Άλσος Στρατού) ή έχουν παραχωρηθεί στους ήμους Αθηναίων και Ζωγράφου, (β) εκτάσεις που περιλαμβάνονται στο διάγραμμα που συνόδευε τον ν. 732/1977 (Α 310) και δεν έχουν ακόμα αποδοθεί σε κοινή χρήση, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που διαχειρίζεται η Εταιρεία Ολυμπιακά Ακίνητα, με εξαίρεση τις απολύτως αναγκαίες για στρατιωτικούς λόγους εγκαταστάσεις που δεν μπορούν να αποδεσμευτούν προς το παρόν, ήτοι το στρατόπεδο Ζορμπά και το πέραν του ρέματος Ιλισού δομημένο τμήμα του Στρατοπέδου Φακίνου, (γ) εκτάσεις δασικού χαρακτήρα είτε εκτός σχεδίου είτε εντός σχεδίου χαρακτηρισμένες ως «Κοινόχρηστοι Χώροι» των οποίων η βλάστηση προστατεύεται από τη δασική νομοθεσία, (δ) εκτάσεις που έχουν χαρακτηριστεί Κοινόχρηστοι Χώροι και δεν έχουν ακόμη αποδοθεί σε κοινή χρήση, (ε) μικρές εκτάσεις που είναι αναγκαίες για την είσοδο στο Πάρκο, τη σύνδεση του με τον περιβάλλοντα αστικό ιστό και την σύνδεση τμημάτων του πυρήνα μεταξύ τους και (ζ) τη ζώνη ιδιοκτησίας ΕΜΠ που αναπτύσσεται κατά μήκος της λεωφόρου Κατεχάκη και το αλσύλιο στο Ο.Τ. 189 (Υπουργείο Μεταφορών) που αποδίδονται σε κοινή χρήση κατ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 12 παρ. 5 6 του ΓΟΚ, χωρίς να παρακωλύεται η λειτουργία των χρήσεων της ΠΖ, (η) την παραρρεμάτια ζώνη που συνδέει τον πυρήνα με την Α ζώνη προστασίας του Υμηττού στο ήμο Παπάγου Χολαργού. Ο πυρήνας μπορεί να 1 Στην ομάδα μελέτης του ΟΡΣΑ συμμετείχαν η Μάρω Ευαγγελίδου, Αρχιτέκτων, Πολεοδόμος/Xωροτάκτης, Προϊσταμένη του τομέα Πολεοδομικών Παρεμβάσεων του Τμήματος Σχεδιασμού του ΟΡΣΑ την περίοδο εκείνη, η Ροη Κλουτσινιώτη γεωπόνος και ο Θέμις Ντόκας Τοπογράφος μηχανικός, υπεύθυνος χαρτογράφησης εύτερη Φάση Συνοπτική Έκθεση Νοέμβριος 2011 σ. 1

3 διευρυνθεί ώστε να περιλάβει κι άλλες εκτάσεις με τα χαρακτηριστικά των ανωτέρω περιπτώσεων. Η Περιφερειακή Ζώνη Κοινωφελών Λειτουργιών και Σύνδεσης με τον Αστικό Ιστό, (ζώνη 2 Γουδή) εκτείνεται από τα όρια του Πυρήνα έως τα εξωτερικά όρια της ζώνης, περιλαμβάνει δε και νησίδες με μητροπολιτικές χρήσεις, εντός της έκτασης του Πυρήνα.» Με αυτά τα δεδομένα, η Περιοχή Έρευνας εκτείνεται, νοτιοανατολικά της λεωφόρου Μεσογείων, εκατέρωθεν της λεωφόρου Κατεχάκη μέχρι τις παρυφές του Υμηττού και περιλαμβάνει τους χώρους των τέως και νυν στρατοπέδων Βαρύτη, Ζορμπά και Φακίνου, την Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου, το Κέντρο Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας του Πανεπιστημίου Αθηνών, τα πολιτικά νοσοκομεία Ερυθρός Σταυρός, Λαϊκό, Παίδων, Γενικό Κρατικό και Σωτηρία, τα στρατιωτικά νοσοκομεία ΓΝΣ 401 και ΓΝΑ 251, τα υπουργεία ημόσιας Τάξης, Εθνικής Άμυνας, ικαιοσύνης και Μεταφορών, το συγκρότημα της ΕΡΤ ΑΕ (πρώην ΥΕΝΕ ), τη Σχολή και το Άλσος της Χωροφυλακής, το Άλσος Παπάγου, τις αθλητικές εγκαταστάσεις των ήμων Αθηναίων, Ζωγράφου και Παπάγου, το φυτώριο του ήμου Αθηναίων, εκτάσεις που διαχειρίζεται η «Εταιρεία Τουριστικά Ακίνητα», σχολεία των όμορων ήμων και, τέλος, τις δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις του Αυτόνομου Οικοδομικού Συνεταιρισμού Αξιωματικών (ΑΟΟΑ). Η συνολική έκταση της Περιοχής Μελέτης ανέρχεται στα στρέμματα περίπου. ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Ως γενικοί στόχοι της έρευνας υιοθετούνται αυτοί που περιγράφονται στο Π.. για τον «Καθορισμό μέτρων προστασίας της περιοχής του όρους Υμηττού και των Μητροπολιτικών Πάρκων Γουδή Ιλισίων» (ΦΕΚ 187/ /2011). Σύμφωνα με αυτό, η δημιουργία του Μητροπολιτικού Πάρκου Γουδή αποσκοπεί στην υλοποίηση των παρακάτω στόχων που πηγάζουν ΡΣΑ και εξειδικεύονται ως εξής: (α) Σύνδεση του ορεινού όγκου του Υμηττού με τον αστικό ιστό, προστασία και οικολογική αναβάθμιση της ευρύτερης περιοχής, προς όφελος της ποιότητας ζωής και του περιβάλλοντος του λεκανοπεδίου Αττικής. (β) Αναβάθμιση του πολεοδομικού περιβάλλοντος του Λεκανοπεδίου με ένταξη, διασύνδεση και ενοποίηση των Πάρκων με το δίκτυο κοινόχρηστων ελεύθερων χώρων αστικού και περιαστικού πρασίνου, πολιτιστικών και κοινωνικών λειτουργιών. (γ) Πιλοτική εφαρμογή των αρχών βιώσιμης αστικής κινητικότητας με ενίσχυση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ) και καθιέρωση νέων πρακτικών μετακίνησης με παράλληλη περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των πολιτών. (δ) Αναβάθμιση του περιβάλλοντος των δημόσιων μητροπολιτικών και τοπικών χρήσεων περίθαλψης, εκπαίδευσης έρευνας, κοινωνικής υποδομής, πολιτισμού, αθλητισμού και διοίκησης και βελτίωση των όρων λειτουργίας τους, με παράλληλο έλεγχο της ανάπτυξής τους ώστε να διασωθεί ο πολύτιμος ελεύθερος χώρος του Πάρκου. (ε) Προώθηση ήπιου και εναλλακτικού αστικού τουρισμού στα πλαίσια μιας πολιτικής τόνωσης του διεθνούς ρόλου και της εικόνας της Αθήνας. Σύμφωνα επίσης με το Π.., η πολεοδομική οργάνωση του Μητροπολιτικού Πάρκου, οι ρυθμίσεις, τα έργα και οι διαμορφώσεις σ αυτό ακολουθούν τις κατωτέρω δεσμευτικές γενικές αρχές σχεδιασμού: (α) ημιουργία ενός ενιαίου χώρου πρασίνου υψηλής οικολογικής ποιότητας με περιορισμένες σε αριθμό και κλίμακα δραστηριότητες δασικής αναψυχής, πολιτισμού, ήπιας αστικής αναψυχής και αθλητισμού αλλά και δημιουργία ενδιαιτημάτων για την προσέλκυση πανίδας. (β) Περιφρούρηση και προστασία του Πυρήνα του Πάρκου με διάκρισή του από την Περιφερειακή Ζώνη Κοινωφελών Λειτουργιών και Σύνδεσης με τον Αστικό Ιστό, με στόχο τον έλεγχο της ανάπτυξης στην Περιφερειακή Ζώνη, την αναβάθμιση του περιβάλλοντος και στις δύο, την ανάπτυξη εξωστρέφειας και αρμονικής συνεργασίας και την βελτίωση εύτερη Φάση Συνοπτική Έκθεση Νοέμβριος 2011 σ. 2

4 της λειτουργικότητας των χρήσεων μητροπολιτικής και τοπικής εμβέλειας που αναπτύσσονται στον πυρήνα ή στην περιφερειακή ζώνη. (γ) Προστασία, αναβάθμιση και εμπλουτισμό της σημερινής φύτευσης και φυσικών σχηματισμών με είδη που συνάδουν με το αττικό τοπίο και το οικοσύστημα του Υμηττού. ιαμόρφωση διαδρομών περιπάτου και χώρων στάσης σε φυσικό περιβάλλον με διατήρηση χωμάτινων επιφανειών. (δ) ιατήρηση και ανάδειξη των σημαντικών ιστορικών κτιρίων της «στρατιωτικής πόλης Γουδή» και των νοσοκομείων και επανάχρηση ορισμένων εξ αυτών (που εντάσσονται στον πυρήνα του Πάρκου) για δραστηριότητες πολιτισμού, και ήπιας ή εκπαιδευτικής ψυχαγωγίας. (ε) Εναρμόνιση των νέων και υφιστάμενων δημοτικών τοπικών χρήσεων (αθλητισμού, εκπαίδευσης ή κοινωνικής πρόνοιας) των γειτονικών ήμων με το πνεύμα σχεδιασμού και διαχείρισης του Πάρκου, με στόχο την διατήρηση ενιαίου χαρακτήρα. (ζ) Βελτίωση της προσπελασιμότητας του Πάρκου για πεζούς και ποδηλάτες, με διάκριση της κυκλοφορίας πεζών/ποδηλάτων και οχημάτων και τη δημιουργία ενός δικτύου «διαδρόμων» και «διαδρομών» πρόσβασης. (η) Προώθηση της αρχής της βιώσιμης κινητικότητας με ενίσχυση της χρήσης των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ), αποθάρρυνση της προσέλευσης με ΙΧ αυτοκίνητο και ανάλογη αποτρεπτική πολιτική στάθμευσης σε επίπεδο σχεδιασμού και διαχείρισης. (θ) Άρση της διχοτόμησης του Πάρκου, από τους σημαντικούς υπερτοπικούς οδικούς άξονες (Λεωφόροι Κατεχάκη, Κανελλοπούλου), με κατάλληλα τεχνικά έργα ή άλλα μέτρα, ιδίως στους πυρήνες προκειμένου να ενοποιηθούν, λειτουργικά και αντιληπτικά οι κοινόχρηστες και κοινωφελείς χρήσεις, προς όφελος των πεζών. (ι) Απαγόρευση της κυκλοφορίας οχημάτων στον Πυρήνα του Πάρκου σε μη εγκεκριμένες από πολεοδομικό σχέδιο οδούς, με παράλληλη κατάργηση αυτών των οδών ή μετατροπή τους σε πεζόδρομους/ποδηλατόδρομους. (κ) Περιορισμό της κυκλοφορίας οχημάτων στην Περιφερειακή Ζώνη, με παράλληλη ενθάρρυνση της κυκλοφορίας πεζών και ποδηλάτων. (λ) Λειτουργία συστήματος ελαφρών μη ρυπογόνων, μέσων μαζικής μεταφοράς για την εξυπηρέτηση των μετακινήσεων εντός των Πάρκων, σε σύνδεση με τους μεγάλους σταθμούς ΜΜΜ. Η εξειδίκευση των στόχων της Έρευνας έγινε στο πλαίσιο συγκεκριμένης μεθοδολογίας που ακολουθήθηκε από την ερευνητική ομάδα, σε συνεργασία με την Επιτροπή Παρακολούθησης. Σύμφωνα με αυτήν, αξιολογήθηκαν τα σενάρια που είχε επεξεργαστεί η ομάδα μελέτης του ΟΡΣΑ στη φάση επικαιροποίησης και εξειδίκευσης του Ερευνητικού Προγράμματος του ΕΜΠ και στο πλαίσιο της διαβούλευσης για το Π.. «Καθορισμού μέτρων προστασίας της περιοχής του όρους Υμηττού και των Μητροπολιτικών Πάρκων Γουδή Ιλισίων». Στη συνέχεια και με βάση τις προβλέψεις του Π.., τέθηκαν ειδικοί στόχοι στο επίπεδο της διερεύνησης και της διατύπωσης οριστικοποίησης προτάσεων για την περιοχή του Μητροπολιτικού Πάρκου Γουδή, άρρηκτα συνδεδεμένοι με τη μεθοδολογία και το σενάριο που επιλέχθηκε για την πορεία θεσμικής ρύθμισης του Πάρκου. ΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Το ερευνητικό πρόγραμμα αναπτύσσεται σε τρεις φάσεις ως εξής: Στην πρώτη φάση έγινε συστηματική καταγραφή του ισχύοντος ιδιοκτησιακού καθεστώτος και θεσμικού πλαισίου τόσο στην ζώνη του πυρήνα όσο και στην περιφερειακή ζώνη ελέγχου με αποτύπωση και κωδικοποίηση του σε ενιαίο υπόβαθρο (χάρτες ιδιοκτησιακού και θεσμικού καθεστώτος, ισχύοντα ρυμοτομικά σχέδια, ρυμοτομικές γραμμές κλπ), για τη διευκρίνιση σημαντικών ζητημάτων και λεπτομερειών που είναι δυνατόν να δημιουργήσουν δεσμεύσεις στον προγραμματισμό σχεδιασμό του Πάρκου. εύτερη Φάση Συνοπτική Έκθεση Νοέμβριος 2011 σ. 3

5 Στη δεύτερη φάση, μετά από συμπληρώσεις αναλυτικών κενών σε συνεργασία με την Επιτροπή Παρακολούθησης, εκπονήθηκε προωθημένη πρόταση Σχεδίου Γενικής ιάταξης και προκαταρκτική πρόταση Πολεοδομικής Μελέτης της Ζώνης Ελεγχόμενης Ανάπτυξης (ΖΕΑ). Η πρόταση Σχεδίου Γενικής ιάταξης προχώρησε σε αναθεώρηση επικαιροποίηση του Σχεδίου Γενικής ιάταξης της πρότασης ΟΡΣΑ-ΕΜΠ , ιδίως ως προς τον πυρήνα του Πάρκου, αλλά και τις συνδέσεις διείσδυσή του στον αύλειο χώρο των χρήσεων της περιφερειακής ζώνης. Η αναθεώρηση έγινε αφού ελήφθησαν υπόψη οι υφιστάμενες δεσμεύσεις όπως προκύπτουν από το υφιστάμενο θεσμικό και ιδιοκτησιακό καθεστώς, σε άμεση συνάρτηση με τη μεθοδολογία που επιλέχθηκε για τη ρύθμιση του χώρου. Παράλληλα υπήρξε αξιολόγηση του υφιστάμενου φυτικού κεφαλαίου και διατύπωση προκαταρκτικών προτάσεων καθώς και διερεύνηση των ζητημάτων κυκλοφορίας και στάθμευσης στο εσωτερικό του Πάρκου σε σχέση με τις προτεινόμενες χρήσεις και το φυσικό σχεδιασμό του χώρου. Κατά τη διάρκεια της πρώτης και δεύτερης φάσης ελήφθησαν υπόψη όλα τα στοιχεία που είχαν περιέλθει στη διάθεση της ερευνητικής ομάδας κατά τη φάση της διαβούλευσης που είχε προηγηθεί για τη θεσμοθέτηση του Π.. για τον «Καθορισμό μέτρων προστασίας της περιοχής του όρους Υμηττού και των Μητροπολιτικών Πάρκων Γουδή Ιλισίων» και τα αποτελέσματα από τις συσκέψεις που έλαβαν χώρα μεταξύ του ΟΡΣΑ και εμπλεκόμενων φορέων. Η τρίτη φάση του προγράμματος αναμένεται να ενσωματώσει τα αποτελέσματα από τη διαβούλευση μετά από την ανάρτηση της δεύτερης φάσης και να προχωρήσει στην εκπόνηση Οριστικού Σχεδίου Γενικής ιάταξης και προωθημένης πρότασης Πολεοδομικής Μελέτης της Ζώνης Ελεγχόμενης Ανάπτυξης (ΖΕΑ) με διατύπωση οριστικών προτάσεων ως προς τον πιθανό φορέα διαχείρισης και το πλαίσιο λειτουργίας του Πάρκου. ΣΥΝΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΟΜΑ ΑΣ Η ερευνητική ομάδα αποτελείται από ερευνητές και ειδικούς επιστήμονες με επιστημονικό υπεύθυνο τον Επίκουρο Καθηγητή του.π.θ. Γιώργο Πατρίκιο ως εξής: Κοσμάς Αναγνωστόπουλος Πολιτικός Μηχανικός Συγκοινωνιολόγος Άννα - Χαλίνα Αρβανιτίδη Αρχιτέκτων Αρχιτέκτων Τοπίου Μαρία Καλαντζοπούλου Πολιτικός Μηχανικός Συγκοινωνιολόγος Κωστής Κεβεντσίδης Αρχιτέκτων Μαρία Κοπανάρη Αρχιτέκτων Γιώργος Πατρίκιος, Αρχιτέκτων Πολεοδόμος Άννα Σάπικα Αρχιτέκτων Σταύρος Σοφιανόπουλος Αρχιτέκτων Στέλλα Τσάμη Φοιτ. Αρχιτεκτονικής Γραμματειακή & σχεδιαστική υποστήριξη ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ Η Επιτροπή Παρακολούθησης του ερευνητικού προγράμματος αποτελείται από τους εκπροσώπους του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας: Μάρω Ευαγγελίδου Ιουλία ρουγα Τζίνα Σταυράκη Όλγα Φίλιππα Αρχιτέκτων Πολεοδόμος /Xωροτάκτης Προϊσταμένη Τμ. Ρυθμιστικού Σχεδίου & Μητροπολιτκών Παρεμβάσεων Αρχιτέκτων Περιβαλλοντολόγος Αρχιτέκτων Αρχιτέκτων ( /νση Τοπογρ. Εφαρμογών-ΥΠΕΚΑ) εύτερη Φάση Συνοπτική Έκθεση Νοέμβριος 2011 σ. 4

6 ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ 1. Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Στην περιοχή «Γουδή» υπάρχει σήμερα ένας χώρος συνολικής έκτασης στρεμμάτων περίπου, που βρίσκεται μεν σε ένα πολυσύνθετο καθεστώς ιδιοκτησίας και χρήσεων (περίπου 50 ιδιοκτησίες, 16 διαφορετικών φορέων του ευρύτερου δημόσιου τομέα), εντός του οποίου όμως κυριαρχεί ο ελεύθερος χώρος. Και αυτό είναι ένα γεγονός ασυνήθιστο και ιδιαίτερης σημασίας για μία πόλη διαβόητη για την έλλειψη ελεύθερων χώρων και χώρων πρασίνου όπως η Αθήνα. Τη σημασία του χώρου εντείνει το γεγονός οτι το Γουδή είναι ο τόπος δύο σημαντικών στοιχείων της τοπιογραφίας της Αθήνας που συνδέονται μεταξύ τους γεωγραφικά, του Υμηττού και του Ιλισού. Στοιχείων μυθοποιημένων στη συλλογική συνείδηση, πολλαπλά όμως κακοποιημένων στην πραγματικότητα. Εν τούτοις, οι «αντιστάσεις» τους είναι αξιοσημείωτες με αποτέλεσμα ακόμη σήμερα να διατηρούνται σημαντικά φυσικά στοιχεία αν και άγνωστα στον περισσότερο κόσμο που «διαβάζει» την περιοχή μόνο μέσα από τους μεγάλους οδικούς άξονες και τις υπερτοπικές χρήσεις και κινήσεις. Ως σημαντικότερα στοιχεία που συγκροτούν το χαρακτήρα της περιοχής αναδεικνύονται : Η σχέση της με τον αστικό ιστό. Η ύπαρξη των στρατοπέδων και τα νοσοκομειακά συγκροτήματα της περιοχής, λόγω του χαρακτήρα τους, λειτούργησαν ανασχετικά στην επέκταση του αστικού ιστού. Σταδιακά, η επέκταση του πολεοδομικού συγκροτήματος προς τα ανατολικά και τα βόρεια, άλλαξε τη σχετική θέση της περιοχής, «μεταφέροντάς την» σε κεντροβαρική θέση στον άξονα βορείων - νοτίων προαστίων, πολύ κοντά στο κέντρο της πόλης. Στο σύνολό της η ευρύτερη ενότητα έχει ιδιαίτερη σημασία για τη Μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας ως τόπος χωροθέτησης τριών κατηγοριών υπερτοπικών λειτουργιών: Υγείας, ιοίκησης, Εκπαίδευσης, η οποία (σύμφωνα με υπολογισμούς της έρευνας ΕΜΠ) το 1999 συγκέντρωνε περίπου χρήστες ημερησίως (εργαζόμενους, φοιτητές, ασθενείς μη συμπεριλαμβανομένων των επισκεπτών). Το εσωτερικό της ζώνης όμως, που αποτελεί δυνητικά το δυναμικό στοιχείο, την καρδιά του Πάρκου, σήμερα λειτουργεί ως η «πίσω αυλή» των χρήσεων που έχουν πρόσωπο στις κεντρικές λεωφόρους, ή όπως εύστοχα την χαρακτηρίζει η έρευνα ΕΜΠ, ως «αστικό κενό» στον πυκνοδομημένο πολεοδομικό ιστό που την περιβάλλει. ιαρκείς παραχωρήσεις τμημάτων των στρατιωτικών εκτάσεων οδήγησαν στην αλληλοδιείσδυση αυτού του «κενού» μέσα στο «πλήρες» της πόλης. Στα περίπου από τα στρέμματα, έχουν εγκατασταθεί μία σειρά από σημαντικές δραστηριότητες (όπως Νοσοκομεία, Υπουργεία, το Πολυτεχνείο, Ερευνητικά κέντρα κ.ά.), κατά κανόνα ευκαιριακά και με ad hoc προδιαγραφές. Εν τούτοις, το μέγεθος και η φύση των εγκαταστάσεων έχουν επιτρέψει να μείνουν ελεύθεροι κατασκευών, σε κατάσταση φυσική ή αναστρέψιμη, χώροι που αντιπροσωπεύουν ποσοστό πάνω από το 60% της έκτασης. Επιπλέον, στα υπόλοιπα στρέμματα περίπου, στα οποία από τις αρχές του 20ου αιώνα εγκαταστάθηκαν στρατόπεδα (η «Στρατιωτική πόλη Γουδή»), οι κατασκευές είναι ακόμα λιγότερες και οι ελεύθεροι και φυσικοί χώροι κυριαρχούν, ευρισκόμενοι συχνά σε πολύ καλή κατάσταση. Το γεγονός αυτό, στην προοπτική δημιουργίας του μητροπολιτικού πάρκου δημιουργεί εξαιρετικά ενδιαφέρουσες σχέσεις μετάβασης ανάμεσα στον αστικό ιστό και τον πυρήνα του πάρκου. Τα περίπου στρ. από τη στρατιωτική έκταση έχουν παραχωρηθεί με νόμο (Ν. 732/77) στους όμορους ήμους με στόχο «τη δημιουργία ελεύθερων χώρων πρασίνου, ήπιου αθλητισμού και αναψυχής», παραχώρηση η οποία όμως αμφισβητείται συστηματικά από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. εύτερη Φάση Συνοπτική Έκθεση Νοέμβριος 2011 σ. 5

7 Τα κυκλοφοριακά δεδομένα της περιοχής Η κεντρική θέση της περιοχής στο βασικό οδικό δίκτυο του Λεκανοπεδίου (Μεσογείων / Κατεχάκη) και κοντά σε δύο σταθμούς του Μετρό αποτελεί ισχυρό παράγοντα για την μητροπολιτική της εμβέλεια /προσπελασιμότητα, ωστόσο θα πρέπει να καταγραφεί ότι παρόλο που η κατασκευή του Μετρό αύξησε την «φέρουσα ικανότητα» της περιοχής στο να φιλοξενήσει εντατικές χρήσεις μητροπολιτικής εμβέλειας, η τρέχουσα πρακτική που ευνοεί την ανοργάνωτη διάθεση του υπαίθριου χώρου των επί μέρους δημοσίων χρήσεων σε στάθμευση ΙΧ οχημάτων επισκεπτών και εργαζομένων λειτουργεί ανασταλτικά τόσο για την αναβάθμιση του περιβάλλοντος όσο και για την προώθηση των αρχών της βιώσιμης κινητικότητας στο Λεκανοπέδιο με ενίσχυση των ΜΜΜ και αποτροπή της χρήσης του ΙΧ. Η χωροθέτηση του θεάτρου Badminton κατά κύριο λόγο αλλά και άλλες μεταολυμπιακές χρήσεις έφεραν το ΙΧ στην καρδιά του Πάρκου και προκάλεσαν νέα διχοτόμηση της έκτασης, πέραν αυτής που προκαλεί η Κατεχάκη. Τα γεωμορφολογικά και οικολογικά χαρακτηριστικά της. Τον δυναμικό χαρακτήρα του φυσικού στοιχείου στην περιοχή τον εκφράζουν κυρίως ο ορεινός όγκος του Υμηττού και οι κλάδοι των ρεμάτων που συγκροτούν το υδρογραφικό δίκτυο των πηγών του Ιλισού. Η περιοχή της έρευνας είναι στην ουσία η μόνη θέση όπου το βουνό εισχωρεί ομαλά στην πόλη με σταδιακή μετάβαση από τις μικρές στις μεγάλες κλίσεις. Ο Ιλισός, με τους κλάδους του και την αυθόρμητη παραρρεμάτια βλάστηση λειτουργεί ως φυσική ροή πρασίνου και συνδέει τον αστικό ιστό με τον ορεινό όγκο και το φυσικό περιαστικό περιβάλλον. Στο εσωτερικό της περιοχής, το ψηλό και πυκνό κατά τόπους πράσινο, αποτέλεσμα και αυτό της ιστορικής διαδικασίας, εμπλέκεται με καλλωπιστικές διαμορφώσεις αλσυλίων και νησίδων. Αλλού, αδιαμόρφωτες εκτάσεις με αγροστώδη και φρύγανα θυμίζουν περισσότερο ύπαιθρο ή γειτονιές της Αθήνας του 60. Και μαζί τους, ελαιώνες, φυστικιές και μελίσσια, δύο βήματα από το κέντρο της πόλης. Η ιστορικότητα του χώρου. Την ταυτότητα του χώρου σημαδεύει η «Στρατιωτική Πόλις Γουδή» που ιδρύθηκε στις αρχές του αιώνα και λειτούργησε έως τη δεκαετία του 80, αποτελώντας το μεγαλύτερο αυτοδύναμο στρατιωτικό συγκρότημα της χώρας. Η περιοχή αποτέλεσε θέατρο σημαντικών στιγμών της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Το κίνημα του «Στρατιωτικού Συνδέσμου» το 1909, η εκτέλεση, το 1922, των «έξι» που κατηγορήθηκαν ως υπαίτιοι της μικρασιατικής καταστροφής, ο χώρος εκτελέσεων αντιστασιακών και πολιτικών κρατούμενων μετά τον εμφύλιο (με τελευταία την εκτέλεση του Ν. Μπελογιάννη το 1952), η ενεργή εμπλοκή των εκεί στρατιωτικών μονάδων στο πραξικόπημα του 1967 και στην καταστολή της φοιτητικής εξέγερσης του 1973, είναι τα πλέον σημαντικά γεγονότα στην ιστορία του χώρου. Σήμερα, η μνήμη εποχών και γεγονότων, διασώζεται στο χώρο μέσα από την παρουσία των κτισμάτων του, είτε αυτά αποτελούν ιστορικά σύνολα στρατιωτικής αρχιτεκτονικής των αρχών του αιώνα ( ιοικητήρια, Στάβλοι Ιππικού, Στρατώνες), είτε δείγματα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής («Αρτοποιείο», «Ασετυλίνη», «Υδατόπυργοι»), είτε μεμονωμένα αξιόλογα κτήρια (Σχολή Χωροφυλακής 1918). Επίσης, ένα δυναμικό αξιόλογων κτηρίων βρίσκεται στο εσωτερικό του νοσοκομείου νοσημάτων θώρακος (Φθισιατρείο «Σωτηρία»), που περιλαμβάνει από περίπτερα «αποικιακής» αρχιτεκτονικής έως καθαρές εκφράσεις του Bauhaus, έργα σημαντικών αρχιτεκτόνων της εποχής. εύτερη Φάση Συνοπτική Έκθεση Νοέμβριος 2011 σ. 6

8 2. ΚΥΡΙΑΡΧΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ «ΓΟΥ Η» Η προοπτική δημιουργίας του «Μητροπολιτικού Πάρκου» στην περιοχή τέθηκε ήδη από τη δεκαετία του Αμέσως μετά τη μεταπολίτευση, στο πλαίσιο της γενικότερης εκρηκτικής προοδευτικής δυναμικής της εποχής, ο χώρος έγινε πεδίο διεκδίκησης. Τόσο ως ελεύθερος χώρος που έπρεπε να αποδοθεί στους πολίτες όσο και σε λειτουργικό και συμβολικό επίπεδο. Το 1977, μία έκταση 965 στρεμμάτων περίπου, παραχωρήθηκε με νόμο (732/77) από το Ταμείο Εθνικής Άμυνας (ΤΕΘΑ) και τον Αυτόνομο Οικοδομικό Οργανισμό Αξιωματικών (ΑΟΟΑ), «...άνευ ανταλλάγματος...», στους ήμους Αθηναίων και Ζωγράφου, με σκοπό τη δημιουργία χώρων πρασίνου. Έμμεσα όμως η παραχώρηση αυτή συνδέθηκε με την οικοδόμηση όμορης έκτασης που ανήκε στον ΑΟΟΑ. Και αυτό γιατί η έκταση ήταν εκτός σχεδίου και οι ήμοι έπρεπε να συναινέσουν στην οικιστική ανάπτυξη. Πράγματι το Μάιο του 1979 εκδόθηκε και δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ το σχετικό Π.. Αμέσως μετά, το.σ. του ΑΟΟΑ αποφάσισε την παραχώρηση των 965 στρεμμάτων στους ήμους Αθηναίων και Ζωγράφου, απόφαση που δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ και μεταγράφηκε στο υποθηκοφυλακείο Αθηνών. Επίσης, κατ εφαρμογή του νόμου, ένα τμήμα έκτασης παραδόθηκε με επίσημο πρωτόκολλο στους ήμους. Το μεγαλύτερο όμως τμήμα, αν και επισήμως παραχωρημένο, παρέμεινε στην κατοχή του ΤΕΘΑ, καθώς προβλεπόταν η σταδιακή παράδοσή του. Το 1981, μετά από προσφυγή του ήμου Παπάγου στο ΣτΕ, το διάταγμα με το οποίο επετράπη η οικοδόμηση στις εκτάσεις του ΑΟΟΑ ακυρώθηκε ως αντισυνταγματικό, καθώς οι περιοχές που εντάχθηκαν στο σχέδιο είχαν ήδη χαρακτηριστεί ως δασικές και επίσης περιλαμβάνονταν στη Β ζώνη προστασίας του Υμηττού. Το γεγονός αυτό χρησιμοποιήθηκε από το ΤΕΘΑ ως αφορμή για το πάγωμα της παραχώρησης της υπόλοιπης έκτασης, παρά το ότι ο νόμος 732/77 παραμένει εν ισχύ. Όπως όμως έχει δειχθεί, δεν τίθεται θέμα παραχώρησης (καθώς το σύνολο της έκτασης έχει παραχωρηθεί και μετεγγραφεί) αλλά ζήτημα οριστικής παράδοσης των εκτάσεων. Αντίστοιχα, όποια παραχώρηση γίνεται σε μεταγενέστερο χρόνο ελέγχεται ως προς τη νομιμότητά της. Στο μεταξύ, στις εκτάσεις του ΑΟΟΑ είχαν προλάβει να κτιστούν 43 πολυκατοικίες με 579 διαμερίσματα, οι οποίες χαρακτηρίστηκαν εύλογα ως αυθαίρετες και κατεδαφιστέες. Η σχετική νομιμοποίησή τους έγινε με ειδική τροπολογία από το ελληνικό κοινοβούλιο (εξαίρεση από κατεδάφιση με ταυτόχρονη εξαίρεση από την καταβολή προστίμων). Για ένα διάστημα πάντως, η δημιουργία μητροπολιτικού πάρκου στο Γουδή εμφανίζεται ως επιλογή στρατηγικού χαρακτήρα. Το 1981, το ΓΕΣ γνωστοποιεί ότι σε κάθε περίπτωση η υπόλοιπη έκταση θα παραδοθεί μέσα σε μία τριετία, ενώ τη δεκαετία του 90, το ίδιο το ΤΕΘΑ αναλαμβάνει, τη μετατροπή ολόκληρου του ανενεργού στρατοπέδου «Βαρύτη» σε «Άλσος του Ελληνικού Στρατού». Νωρίτερα, το 1985, η πρόβλεψη για το Γουδή περιλαμβάνεται στο Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας. Συγκεκριμένα, η δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου στην περιοχή Γουδή προβλέπεται στο ΡΣΑ (Ν. 1515/85, άρθρο 15 2δ) βάσει του οποίου το Πάρκο εντάσσεται στο «σύστημα μεγάλων πόλων αναψυχής, αθλητισμού και πολιτιστικών λειτουργιών που εξυπηρετούν ολόκληρη την έκταση της πόλης». Η δημιουργία ενός δικτύου κοινόχρηστων χώρων που θα διασχίζει την πόλη και θα ενοποιεί τους ορεινούς όγκους με τις ακτές είναι από τις βασικές σχεδιαστικές ιδέες του ΡΣΑ. Το Νοέμβριο του 1997 ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου της Αθήνας (ΟΡΣΑ) ανέθεσε στο Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ την εκπόνηση ερευνητικού προγράμματος. Η έρευνα κατέληξε στην πρόταση δημιουργίας αυτού που αποκλήθηκε «Μητροπολιτικό Πάρκο Γουδή Ιλισός». Σύμφωνα με την πρόταση, στόχος είναι η δημιουργία ενός ενιαίου οικολογικού δικτύου στρεμμάτων εκ των οποίων ο πυρήνας θα καταλαμβάνει μία έκταση στρεμμάτων περίπου. εύτερη Φάση Συνοπτική Έκθεση Νοέμβριος 2011 σ. 7

9 Η ανάληψη και διεξαγωγή των Ολυμπιακών αγώνων και το επείγον των εγκαταστάσεων οδήγησαν στο πάγωμα των διαδικασιών δημιουργίας του Μητροπολιτικού Πάρκου. Το Στρατόπεδο «Βαρύτη» χωρίστηκε σε τρία μέρη. Από αυτά μόνο το ένα μετατρέπεται σταδιακά σε άλσος. Το μεσαίο τμήμα η καρδιά του Μητροπολιτικού Πάρκου παραχωρήθηκε στα Ολυμπιακά Ακίνητα για τη δημιουργία των εγκαταστάσεων του Badminton και μετά τους Ολυμπιακούς αγώνες εκχωρήθηκε σε ιδιώτες επενδυτές. Για την εξυπηρέτηση των προσβάσεων και των αναγκών στάθμευσης του νέου θεάτρου χρησιμοποιήθηκε το υφιστάμενο άτυπο δίκτυο στρατιωτικών δρόμων, το οποίο αναβαθμίστηκε, γεγονός που οδήγησε σε πρωτοφανή και αυθαίρετο κατακερματισμό της πάλαι ποτέ ενιαίας έκτασης. ιαμπερής κυκλοφορία και ανεξέλεγκτη στάθμευση όλες τις ώρες της ημέρας αλλά και κατάτμηση του χώρου με δημιουργία περιφραγμένων οικοπέδων συνθέτουν τη νέα εικόνα. Επίσης, τμήμα της έκτασης του πρώην ΚΕΙΠΠ παραχωρήθηκε στην ΕΠΟ, παρά το γεγονός ότι δεν πρόκειται για αθλητικό σωματείο αλλά για τριτοβάθμιο όργανο διοίκησης, χρήση η οποία δεν προβλέπεται στην υπόψη έκταση. Στο διάστημα που μεσολάβησε μετά το πέρας των Ολυμπιακών αγώνων έως το 2009, ο Οργανισμός Αθήνας ανέλαβε το δύσκολο έργο της προώθησης της θεσμικής ρύθμισης του «Μητροπολιτκού Πάρκου». Στη φάση αυτή ήρθε αντιμέτωπος με την ουσιαστική έλλειψη συνολικής θεσμικής ρύθμισης του χώρου και με το πολύπλοκο και αντιφατικό θεσμικό καθεστώς που τον διέπει. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται σε σχετική εισήγηση της αρμόδιας υπηρεσίας του ΟΡΣΑ, το θεσμικό πλαίσιο της περιοχής, πέραν του νόμου Ν. 732/77 και του ΡΣΑ (Ν. 1515/85) καθορίστηκε ιστορικά από τις εξής βασικές ρυθμίσεις: Ειδικά Π. /τα (τοπικά ρυμοτομικά ή ρυθμίσεις βάσει της εκτός σχεδίου δόμησης). Από το πλήθος των ειδικών ρυθμίσεων επισημαίνεται ότι ορισμένα έχουν εκδοθεί με το καθεστώς του «τοπικού ρυμοτομικού» ή της «επέκτασης του σχεδίου πόλεως» και προβλέπουν κυρίως χρήσεις ιοίκησης (Υπ Μεταφορών 68, στρατόπεδο Βαρύτη 68+73), Περίθαλψης (στρατιωτικά Νοσοκομεία και Σωτηρία -Κρατικό 76, Λαϊκό 52) αλλά και πρατήριο βενζίνης (68). Οι όροι δόμησης που παρέχουν αυτά τα Π στις περισσότερες περιπτώσεις δεν έχουν εξαντληθεί με την σημερινή δόμηση και οι εκάστοτε φορείς τους θεωρούν προοπτικά χρήσιμο εργαλείο για την περαιτέρω ανάπτυξη τους. Τα ΓΠΣ των ήμων Αθηναίων και Ζωγράφου Τα ΓΠΣ εξειδικεύουν την γενική κατεύθυνση του ΡΣΑ σε επίπεδο χρήσεων γης. Οι θεσμοθετημένες από τα ΓΠΣ χρήσεις αποτυπώνουν τα Νοσοκομεία, την Πολυτεχνειούπολη, τμήματα των κτιρίων ιοίκησης (ΕΥΠ, ΝΕΤ), διακρίνουν ως «ιδιαίτερη χρήση» την έκταση των Σχολών Χωροφυλακής, Υπουργείου ικαιοσύνης, του (πρώην) Ιππικού Κέντρου και τμήματος της ιδιοκτησίας ΤΕΘΑ, ενώ αγνοούν τις περισσότερες από τις τοπικές χρήσεις εκπαίδευσης και αθλητισμού. Τέλος ορίζουν τη χρήση «αστικό πράσινο- ελεύθεροι χώροι» όχι μόνο στις παραχωρηθείσες εκτάσεις των στρατοπέδων, αλλά και στις προς παραχώρηση (όπως η αδόμητη έκταση πίσω από το στρατιωτικό νοσοκομείο, που έχει εκ των υστέρων παραχωρηθεί στην ΚΕ ), ενώ σημειώνεται συμβολικά η αθλητική χρήση σε τμήμα του σημερινού Άλσους Στρατού. Έτσι με το ΓΠΣ προστίθενται οι χρήσεις αναψυκτήρια και χώροι συνάθροισης κοινού σε τμήμα της έκτασης που ρυθμίζεται από τον Ν.732/77, δηλαδή χρήσεις που δεν προβλέπονται μεν στο Π του Υμηττού, αλλά οριακά επιτρέπονται από τον Ν.732, με τον προαναφερθέντα περιορισμό ως προς την δόμηση (10% της έκτασης). Το Πάρκο Γουδή καταγράφεται στο ΓΠΣ Αθήνας και ως πολεοδομική παρέμβαση: (13.) «δημιουργία άλσους πολιτιστικών λειτουργιών και αθλητικών εγκαταστάσεων στο Γουδί» και (14.) «στη Σχολή Χωροφυλακής-ΕΡΤ κλπ: η πολεοδομική οργάνωση του χώρου με τη δημιουργία οδών προσπέλασης, χώρων στάθμευσης, πυρήνων πρασίνου, εφαρμογή νέων όρων δόμησης». Επίσης στα πλαίσια της πολιτικής «αύξησης της επιφανείας του πρασίνου με τη δημιουργία χώρων πρασίνου, αναψυχής και διασύνδεσης, ενοποίησης των ελεύθερων χώρων με σύστημα πλατειών και πεζοδρόμων από τις κεντρικές περιοχές του ήμου προς το εύτερη Φάση Συνοπτική Έκθεση Νοέμβριος 2011 σ. 8

10 περιαστικό πράσινο και τους ορεινούς όγκους, καθώς και μέσα από τα τοπικά κέντρα γειτονιών» προτείνεται συγκεκριμένο δίκτυο πεζοδρόμων που ενώνει την έκταση του Πάρκου με τα τοπικά κέντρα της περιβάλλουσας περιοχής. Στο ΓΠΣ Ζωγράφου υπάρχει επίσης ρητή αναφορά για «δημιουργία υπερτοπικού πόλου αναψυχής στο Γουδί, μετά από ειδική μελέτη του Οργανισμού Αθήνας», ενώ για τον. Παπάγου δεν έχει εγκριθεί ΓΠΣ. Νεότερες ειδικές ρυθμίσεις Με το Π χωροθετείται νέο κτίριο ιοίκησης (Υπ Εσωτερικών) και προβλέπεται επέκταση του Υπ ικαιοσύνης. Ταυτοχρόνως χαρακτηρίζεται ως Κ.Χ. μεγάλη πευκόφυτη έκταση (75 στρεμμάτων) σε συνέχεια με τις σχολές χωροφυλακής. Ο Οργανισμός Αθήνας είχε γνωμοδοτήσει θετικά προ της ρύθμισης, βάσει της πολιτικής επιλογής που πριμοδοτεί την χωροθέτηση ημόσιας ιοίκησης κοντά στους σταθμούς των ΜΜΜ, και η ρύθμιση έχει αποτυπωθεί στο τελικό σχέδιο της μελέτης ΕΜΠ. Με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες 2004, γίνονται διάφορες ρυθμίσεις που ανατρέπουν σταδιακά βασικά στοιχεία της πρότασης ΕΜΠ αλλά και του Π /τος προστασίας Υμηττού. Αυτές είναι: Η χωροθέτηση του παιδιατρικού ογκολογικού κέντρου πίσω από το Νοσοκομείο Αγ Σοφία, με τροποποίηση του ΓΠΣ αρχικά (ΥΑ.44879/ ) και τοπικό ρυμοτομικό στη συνέχεια, η οποία οδήγησε στην κατεδάφιση κτιρίων του στρατοπέδου Βαρύτη, από τα προτεινόμενα ως διατηρητέα. Η ανέγερση του ολυμπιακού κτιρίου Μπάτμιντον, αρχικά λυόμενου αλλά που με τον μεταολυμπιακό Νόμο 3342/05 (Αρ20, ΦΕΚ131Α) χαρακτηρίζεται «μόνιμο» όπως και όλες «οι υφιστάμενες ολυμπιακές εγκαταστάσεις» ενώ προσδιορίζονται ως επιτρεπόμενες χρήσεις γης οι «πολιτιστικές εκδηλώσεις, χώροι εστίασης κοινού και υπαίθριοι χώροι συνάθροισης κοινού» επιτρέπονται δε, νέες λυόμενες κατασκευές μετά από ΚΥΑ Υπουργών ΠΕΧΩ Ε και Οικονομικών. και οριοθετείται η έκταση όπως φαίνεται στον χάρτη Α.2. Η λειτουργία των εγκαταστάσεων διέπεται από το ειδικό καθεστώς αδειοδότησης των ολυμπιακών ακινήτων (Ειδική γνωμοδοτική Επιτροπή του Αρ3) και τη γενικότερη Νομοθεσία (έγκριση ΜΠΕ, κυκλοφοριακών μελετών κλπ), αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει τηρηθεί ουδεμία διαδικασία, ενώ δόθηκε 10ετής παράταση στη ΜΠΕ της ολυμπιακής περιόδου. Τέλος εκκρεμεί στο ΣτΕ προσφυγή πολιτών κατά της παράλειψης της διοίκησης να κατεδαφίσει το θεσμοθετημένο ως λυόμενο κτίριο. Η ανέγερση Φοιτητικών Εστιών σε τμήμα της έκτασης ΕΜΠ, χρήση συμβατή με τον ρόλο και το έργο του ΑΕΙ, άρα και με το Π Υμηττού (υπό τον όρο ότι) ή (εφόσον) με το διαχειριστικό της καθεστώς εντάσσεται στις εγκαταστάσεις εκπαίδευσης και όχι κατοικίας. Με το Ν3638/08 (ΦΕΚ163A/08), στην έκταση που ρύθμιζε το Π / , προβλέπει την ανέγερση κτιρίου στέγασης του Αρχηγείου της ΕΛΑΣ (αντί για το Υπ Εσωτερικών) με αύξηση της δόμησης από τμ σε και η απόδοση του κτιρίου της Σχολής Χωροφυλακής σε «Πολιτιστικό Κέντρο Ελληνικής Αστυνομίας (ΠΟΚΕΑ)», με συνοδές χρήσεις (ελικοδρόμιο και υπόγειο κτίριο στάθμευσης στον αύλειο χώρο της σχολής χωροφυλακής). Ο Οργανισμός Αθήνας δεν γνωμοδότησε προ της εν λόγω ρύθμισης και ως εκ τούτου δεν μπόρεσε να την αποτρέψει ή να την περιορίσει. Παρενέβη εκ των υστέρων με έγγραφο προς το Υπ ημόσιας Τάξης και την ΚΕ που έχει αναλάβει την προώθηση του έργου με Σ ΙΤ, ώστε να ληφθούν εγκαίρως υπόψη οι αρχές σχεδιασμού του ευρύτερου χώρου του Πάρκου, επισημαίνοντας την βαρύνουσα αρμοδιότητά του στο στάδιο της αδειοδότησης του έργου (ΜΠΕ και χώροι στάθμευσης). Σημειώνεται ότι κατά τον προ της ψήφισης του Νόμου έλεγχο από την αρμόδια επιτροπή της Βουλής, έχει εντοπιστεί νομική αδυναμία της ρύθμισης. Η νομοθετική ρύθμιση διατηρεί τον χαρακτηρισμό της περιβάλλουσας περιοχής σε ΚΧ, στην πράξη όμως έχουμε ήδη δείγματα ανατροπής του καθεστώτος ελεύθερης χρήσης της πευκόφυτης έκτασης όπως διαφαίνεται από την νέα υπερυψωμένη περίφραξη. εύτερη Φάση Συνοπτική Έκθεση Νοέμβριος 2011 σ. 9

11 Με ΥΑ/ΠΕΧΩ Ε του 2008, προβλέπεται επέκταση του κτιρίου του Ινστιτούτου Κέντρου Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (κατά 9.000τμ) σε έκταση που παραχωρήθηκε από την ΚΕ, αλλά αποτελεί τμήμα ευρύτερης έκτασης με χρήση «περίθαλψη» που προορίζεται για τα νοσοκομεία Αιγινήτειο και Αρεταίειο και είχε παραχωρηθεί στην 1η ΥΠΕ (Υγειονομική Περιφέρεια Αθηνών). Πέραν τούτου η ρύθμιση είναι έωλη θεσμικά διότι έγινε με ΥΑ σε περιοχή προστασίας (Π Υμηττού) και η υλοποίησή της έχει προσκρούσει στην αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών. Ο Οργανισμός Αθήνας έχει εντοπίσει το θέμα της άτυπης και προβληματικής οδικής εξυπηρέτησης του ήδη λειτουργούντος Ινστιτούτου. Κέντρο Απεξάρτησης ήμου Αθηναίων. Προτείνεται από τον ήμο να χωροθετηθεί στον χώρο πρώην αναμορφωτήριου Θηλέων, που όμως έχει χαρακτηριστεί για Νεκροτομείο. Η ρύθμιση εκκρεμεί στην ΠΣ/ΥΠΕΚΑ. Ο Οργανισμός Αθήνας έχει τοποθετηθεί θετικά ως προς τη χρήση αλλά όχι ως προς την πρόταση διάταξης των κτιρίων που οδηγεί σε κοπή πολλών δένδρων. Τέλος, στο χώρο του ανενεργού στρατοπέδου «Βαρύτη» στο πρώην διοικητήριο του οποίου έχει δημιουργηθεί στρατιωτικό οδοντιατρείο έχει εγκατασταθεί μονάδα χορήγησης μεθαδόνης, παρά το γεγονός ότι η υπόψη χρήση δεν είναι συμβατή με τις λειτουργίες ενός Μητροπολιτικού Πάρκου και παρά το γεγονός ότι στον υπόψη χώρο δε λειτουργεί οργανωμένη στρατιωτική νοσοκομειακή μονάδα. Σήμερα η προοπτική δημιουργίας του Μητροπολιτικού Πάρκου Γουδή Ιλισός αποκτά νέα δυναμική. Κύριο εργαλείο σε αυτή την προοπτική είναι το νέο Π.. για τον «Καθορισμό μέτρων προστασίας της περιοχής του όρους Υμηττού και των Μητροπολιτικών Πάρκων Γουδή Ιλισίων» (το ΦΕΚ 187/ /2011). Η διαδικασία θεσμοθέτησης του νέου Π.. λειτούργησε θετικά για την ενεργοποίηση του Οργανισμού Αθήνας στην κατεύθυνση της θεσμικής ρύθμισης του Πάρκου. Η διαδικασία διαβούλευσης αξιοποιήθηκε ως ευκαιρία για την συμπλήρωση της μελέτης με τη συλλογή στοιχείων και την έναρξη συνεργασίας με τους φορείς, που είχε διακοπεί με την λήξη της έρευνας ΕΜΠ. Εστάλησαν επιστολές προς τους εγκατεστημένους κρατικούς φορείς, τους ΟΤΑ και τους εμμέσως εμπλεκόμενους (όπως οι δασικές, αρχαιολογικές υπηρεσίες και οι φορείς μεταφορών και υποδομών). Στο πλαίσιο αυτό έγινε συλλογή αρκετών στοιχείων που συμπληρώνουν την ανάλυση του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου. εύτερη Φάση Συνοπτική Έκθεση Νοέμβριος 2011 σ. 10

12 3. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ Κατά τη διαδικασία εξέτασης εναλλακτικών προτάσεων προγραμματισμού για το «Μητροπολιτικό Πάρκο Γουδή», η ερευνητική ομάδα συνεργάστηκε στενά με την Επιτροπή Παρακολούθησης και τους μελετητές του ΟΡΣΑ, υιοθετώντας τις δύο βασικές θέσεις αρχής της μελέτης του ΟΡΣΑ και της αντίστοιχης πρότασης της υπηρεσιακής εισήγησης προς την Εκτελεστική Επιτροπή: 1. η πολεοδομική θεσμική ρύθμιση μπορεί να προωθηθεί ανεξάρτητα από τις ιδιοκτησιακές ανακατατάξεις, βασιζόμενη στην αυτονομία που διαθέτει η πολεοδομική νομοθεσία και πολιτική, όπως αυτή πηγάζει από το ΡΣΑ και το Αρ 24 του Συντάγματος. Με τον τρόπο αυτό ανοίγεται ένα πεδίο οριζόντιων συνεργασιών σε διοικητικό επίπεδο, επί συγκεκριμένης πρότασης, αναγκαίο για την επεξεργασία συνθετικών λύσεων και την ωρίμανση των προτάσεων. 2. το διαχειριστικό πλαίσιο θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σε μητροπολιτικό επίπεδο, διότι η ίδρυση φορέων μικρής εμβέλειας για κάθε επί μέρους Πάρκο έχει αποδειχθεί αναποτελεσματική, δεν μπορεί να συνοδευτεί από μεταβίβαση αρμοδιοτήτων και δεν επιτρέπει την υπηρεσιακή στελέχωση των φορέων με κατάλληλες επιστημονικές ειδικότητες λόγω δυσανάλογου κόστους (έλλειψη οικονομιών κλίμακας). Η συγκυρία με την συζητούμενη διοικητική μεταρρύθμιση «Καλλικράτης» ευνοεί αυτή τη θέση. Επίσης, η ερευνητική ομάδα έγινε κοινωνός της επεξεργασίας του ΟΡΣΑ, βάσει της οποίας εξετάστηκαν τρία σενάρια για τη συνολική πορεία του ζητήματος: 1. Το σενάριο «ελάχιστης παρέμβασης» χωρίς ανατροπή των μέχρι σήμερα ακολουθούμενων πολιτικών. Αυτό σημαίνει ότι η περιοχή θα εξακολουθεί να λειτουργεί ως «τράπεζα γης», υποδοχέας για την χωροθέτηση διαφόρων υπερτοπικών χρήσεων, σχετικών ή ανεξάρτητων μεταξύ τους, ότι κάθε φορέας θα έχει την δυνατότητα επέκτασής του ή διατήρησης των «κεκτημένων» καταλήψεών του, και κυρίως ότι ο πυρήνας του Πάρκου θα είναι χαμένος ως η «πίσω αυλή» των χρήσεων με μέτωπο στις λεωφόρους. Ωστόσο θα μπορούν να γίνουν βήματα στη βελτίωση των εσωτερικών χώρων κάθε χρήσης αλλά περιορισμένα, γιατί θα απαιτηθούν μεγάλες ρυμοτομήσεις για την εξυπηρέτηση των νέων χρήσεων που θα επιτείνουν την προσέλευση με ΙΧ και τα προβλήματα στάθμευσης. Από μητροπολιτική άποψη η χωροθέτηση νέων δημοσίων χρήσεων μπορεί να ανακουφίσει άλλες περιοχές, αλλά εις βάρος της συνολικής βελτίωσης του λεκανοπεδίου, το οποίο στερείται περιοχών πρασίνου. 2. Το σενάριο «μηδενικής δόμησης» που σημαίνει ότι απαγορεύεται κάθε δυνατότητα δόμησης τόσο στον πυρήνα όσο και στην περιφερειακή ζώνη, ενώ επί πλέον επιβάλλεται η κατεδάφιση του κτιρίου του Badminton. Η λύση αυτή -σε αντίθεση με τα φαινόμεναδεν θα βοηθήσει στην αναβάθμιση του Πάρκου, διότι οι εγκατεστημένοι φορείς δεν θα έχουν κίνητρο να βελτιώσουν τους όρους λειτουργίας τους ενώ επί πλέον κινδυνεύει να οδηγήσει σε στραγγαλισμό των δημοσίων λειτουργιών, ενίοτε δε αναιτιολόγητο, στο βαθμό που τα χωρικά και πολεοδομικά δεδομένα επιτρέπουν συμπληρωματική δόμηση χωρίς υποβάθμιση του περιβάλλοντος (π.χ. έκταση του ΕΜΠ). Με το σενάριο αυτό επί πλέον, δημιουργούνται ανταγωνισμοί μεταξύ των εγκατεστημένων φορέων και του ΥΠΕΚΑ/ Οργανισμού Αθήνας που θα το προτείνει, και έτσι φαλκιδεύεται κάθε προοπτική κλίματος συνεργασίας, αναγκαίου για την συστράτευση στον κοινό σκοπό δημιουργίας ενός πάρκου υψηλής οικολογικής ποιότητας. 3. Το τρίτο σενάριο, φιλοδοξεί να είναι το σενάριο «ολοκληρωμένης αντιμετώπισης» και βασίζεται στις προτάσεις της έρευνας ΕΜΠ, συμπληρωμένες υπό το πρίσμα του ΡΣΑ και μιας συνολικότερης- συνδυασμένης πολιτικής βιώσιμης κινητικότητας και χωροθέτησης μητροπολιτικών χρήσεων. ίνει έμφαση στον αυστηρό περιορισμό της δόμησης στον Πυρήνα του Πάρκου με επανάχρηση των υφισταμένων κτιρίων και ενδεχόμενη ελάχιστη προσθήκη νέων ανάλογα με τον καταμερισμό των υπαίθριων χρήσεων. Ο πυρήνας θα αποτελεί τον «υπερτοπικό πόλο πολιτισμού, αθλητισμού και αναψυχής» του ΡΣΑ. εύτερη Φάση Συνοπτική Έκθεση Νοέμβριος 2011 σ. 11

13 Για την περιφερειακή ζώνη το 3ο σενάριο θεωρεί ότι, ο ορθός σχεδιασμός σε μητροπολιτικό επίπεδο πρέπει να περιλαμβάνει εκτάσεις που λειτουργούν ως οργανωμένοι υποδοχείς υπερτοπικών χρήσεων, ιδίως σε περιοχές που έχουν αυξημένη φέρουσα ικανότητα λόγω της εξυπηρέτησης από ΜΜΜ σταθερής τροχιάς. Έτσι οι υπερτοπικές αυτές χρήσεις δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται στατικά και με περιττές ανελαστικότητες αλλά να έχουν δυνατότητα ελεγχόμενης ανάπτυξης υπό όρους που θα προδιαγραφούν από τον συνολικό σχεδιασμό, ώστε να συνάδουν με τον πυρήνα. Προϋπόθεση όμως για την επιλογή αυτού του σεναρίου θα είναι να γίνεται χρήση των ΜΜΜ, δηλαδή να επιταχυνθούν οι ρυθμοί ανατροπής του σημερινού ενεργειοβόρου και δυσλειτουργικού μοντέλου μετακίνησης των κατοίκων της Αθήνας, βασισμένο στο ΙΧ. Στο τρίτο σενάριο, δηλαδή αυτό της ολοκληρωμένης αντιμετώπισης και ρύθμισης των πολεοδομικών και διαχειριστικών ζητημάτων στην ευρύτερη περιοχή μελέτης (Πυρήνας, Ζώνη Κοινωφελών Λειτουργιών) σε συνδυασμό με το χωρικό σχεδιασμό, εδράζεται το πνεύμα του νέου Π.. για τον «Καθορισμό μέτρων προστασίας της περιοχής του όρους Υμηττού και των Μητροπολιτικών Πάρκων Γουδή Ιλισσίων» (το ΦΕΚ 187/ /2011) και είναι το σενάριο που υιοθετεί στην προσέγγισή της η Ερευνητική Ομάδα. εύτερη Φάση Συνοπτική Έκθεση Νοέμβριος 2011 σ. 12

14 4. ΤΟ Π.. ΓΙΑ ΤΟΝ «ΚΑΘΟΡΙΣΜΟ ΜΕΤΡΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΥΜΗΤΤΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ ΓΟΥ Η ΙΛΙΣΣΙΩΝ» (ΦΕΚ 187/ /2011) ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΤΗΣ ΖΕΑ Στο Π.. για τον «Καθορισμό μέτρων προστασίας της περιοχής του όρους Υμηττού και των Μητροπολιτικών Πάρκων Γουδή Ιλισίων» (ΦΕΚ 187/ /2011) αποτυπώνεται αυτή ακριβώς η προσέγγιση για «ολοκληρωμένο σχεδιασμό», όπως διατυπώθηκε στο τρίτο εναλλακτικό σενάριο, ενώ ταυτόχρονα υιοθετείται η βασική αρχή για προώθηση της πολεοδομικής - θεσμικής ρύθμισης ανεξάρτητα από τις ιδιοκτησιακές ανακατατάξεις. Η στοχοθεσία του Π.. σε ότι αφορά στα Μητροπολιτικά Πάρκα Γουδή και Ιλισίων αναλύθηκε στην εισαγωγή της παρούσας έκθεσης. Ως προς τη μεθοδολογία οριστικής θεσμοθέτησης των Μητροπολιτικών Πάρκων το υπόψη Π.. θεσμοθετεί και οριοθετεί αντίστοιχες «Ζώνες Ελεγχόμενης Ανάπτυξης» (ΖΕΑ) και προδιαγράφει την οριστικοποίηση των ρυθμίσεων σε αυτές μέσω της εκπόνησης «Σχεδίου Γενικής ιάταξης» και «Πολεοδομικής Μελέτης Επέκτασης Αναθεώρησης» της ΖΕΑ. Συγκεκριμένα (αρ.4, παρ.4.): α) οι Ζώνες των Μητροπολιτικών Πάρκων «χαρακτηρίζονται ως Ζώνες Ελεγχόμενης Ανάπτυξης βάσει του άρθρου 99 παρ. 2 του ν. 1892/1990 (Α 101) και ονομάζονται ΖΕΑ Γουδή και ΖΕΑ Ιλισίων αντίστοιχα. Οι τροποποιήσεις του εγκεκριμένου σχεδίου εντός των ΖΕΑ, γίνονται βάσει ενιαίων Πολεοδομικών Μελετών (ΠΜ της ΖΕΑ) με τις οποίες κωδικοποιείται σε ενιαίο υπόβαθρο και ενιαίο νομικό κείμενο το θεσμικό πλαίσιο κάθε Πάρκου. Με την έγκριση των ΠΜ των ΖΕΑ προσδιορίζεται ο χρόνος ισχύος της, μετά τη λήξη του οποίου αίρεται ο χαρακτηρισμός της περιοχής ως ΖΕΑ. β) Παράλληλα με την επεξεργασία των π.δ/των ΠΜ της ΖΕΑ, και προς υποστήριξη αυτών, εκπονείται Σχέδιο Γενικής ιάταξης (ΣΓ ) το οποίο αποσκοπεί στην εξειδίκευση του σχεδιασμού στα Πάρκα, έτσι ώστε να υλοποιούνται οι στόχοι και κατευθύνσεις σχεδιασμού του παρόντος. (γ) Το ΣΓ περιλαμβάνει τόσο τις εντός όσο και τις εκτός σχεδίου περιοχές της ΖΕΑ, τις μελετά ενιαία και προσδιορίζει αναλυτικότερα από τις συνήθεις πολεοδομικές μελέτες και τις κανονιστικές ρυθμίσεις σε εκτός σχεδίου περιοχές, την διάταξη και το ύφος των διαμορφώσεων. Ειδικότερα ως περιεχόμενό του ορίζεται: η εξειδίκευση και η χωροθέτηση των χρήσεων και της δόμησης στο πλαίσιο των γενικά επιτρεπομένων, οι προτάσεις ή κατευθύνσεις μείωσης της δόμησης, οι προτάσεις χαρακτηρισμού διατηρητέων κτιρίων και επανάχρησής τους ή κατεδάφισης αυτών που δεν συνάδουν με τον χαρακτήρα και την αισθητική του Πάρκου, ο προσδιορισμός των περιοχών υπαίθριων δραστηριοτήτων ή εποχιακών εκδηλώσεων, λαμβάνοντας υπόψη και την φυτοτεχνική προμελέτη, οι τρόποι πρόσβασης, οι διαδρομές κίνησης πεζών και οχημάτων, οι χώροι και υπόγεια κτίρια στάθμευσης, τα βασικά στοιχεία διαμόρφωσης, τα χρησιμοποιούμενα υλικά, μορφολογικές κατευθύνσεις ως προς την δόμηση, την διάταξη των όγκων και των υπαίθριων κατασκευών, η μορφολογία των περιφράξεων, όπου αυτές είναι αναγκαίες, η υποχρεωτική διάνοιξη διόδων στις εσωτερικές περιφράξεις για την κίνηση των πεζών και ποδηλάτων, ο προσδιορισμός των ζωνών του αύλειου χώρου των χρήσεων της Περιφερειακής Ζώνης που θα είναι προσβάσιμες από τους επισκέπτες των Πάρκων, οι κατευθύνσεις για τον τεχνητό φωτισμό και τον έλεγχο των επιπέδου θορύβου, το σχέδιο διαχείρισης του δημόσιου χώρου, στοιχεία κανονισμού λειτουργίας του Πάρκου, εξειδίκευση τυχόν εγκεκριμένων Περιβαλλοντικών Όρων και κάθε άλλο αναγκαίο στοιχείο κατά την κρίση της μελέτης. Το ΣΓ περιλαμβάνει προκαταρκτική μελέτη κυκλοφορίας και στάθμευσης και προκαταρκτική φυτοτεχνική μελέτη, ή κατευθύνσεις για τις ανωτέρω μελέτες. (δ) Το ΣΓ εκπονείται από τον Οργανισμό Αθήνας ή άλλον ενδιαφερόμενο φορέα, και εγκρίνεται, μετά από γνώμη των οικείων ΟΤΑ, της Αιρετής Περιφέρειας και της ΕΕ του εύτερη Φάση Συνοπτική Έκθεση Νοέμβριος 2011 σ. 13

15 Οργανισμού Αθήνας, με Απόφαση του Υπουργού ΠΕΚΑ, η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Το ΣΓ εγκρίνεται προ της θεσμοθέτησης της ΠΜ της ΖΕΑ, και λειτουργεί ως κατευθυντήριο σχέδιο γι αυτήν. Μετά την έγκριση αυτής, μπορεί να τροποποιείται με την ίδια διαδικασία, τηρουμένων όμως των περιορισμών της. Η διατύπωση αυτή αντανακλά την επιστημονική άποψη των μελετητών του ΟΡΣΑ, όπως αποτυπώνεται στην εισηγητική έκθεση για τα Μητροπολιτικά Πάρκα Γουδή και Ιλισίων, την οποία υιοθετεί και η ερευνητική ομάδα. Σύμφωνα με αυτή, για τη σύμπτυξη των επιπέδων σχεδιασμού και την συγκέντρωση των αρμοδιοτήτων, δηλαδή για την αύξηση της αποτελεσματικότητας του σχεδιασμού, ο Νομοθέτης έχει προβλέψει το εργαλείο της ΖΕΑ ή Ζώνης Ελεγχόμενης Ανάπτυξης (Αρ 99Ν1892/90). Εντός των ΖΕΑ ρυθμίζονται με ενιαίο νομοθέτημα οι εκτός και εντός σχεδίου περιοχές και όταν πρόκειται να τροποποιηθούν τα εγκεκριμένα σχέδια με την γνωστή διαδικασία του Ν /1923- απλά γνωμοδοτεί η ΕΕ του Οργανισμού Αθήνας αντί του ΚΣΧΟΠ, δηλαδή ο φορέας που είναι αρμόδιος και για τον στρατηγικό και Γενικό Πολεοδομικό Σχεδιασμό. Σημειώνεται ότι η περιοχή καλύπτει τα κριτήρια του Νόμου για τον χαρακτηρισμό της σε ΖΕΑ, διότι βρίσκεται κοντά σε συγκοινωνιακούς κόμβους (οδικούς και σταθμούς ΜΜΜ), διότι περιλαμβάνει εντός και εκτός σχεδίου περιοχές και διότι αποσκοπεί στην δημιουργία περιαστικού πρασίνου. Λαμβάνοντας υπόψη ότι στόχος της ΖΕΑ είναι ο έλεγχος της ανάπτυξης μιας περιοχής, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η όλη ρύθμιση απορρέει από το ΡΣΑ και αποσκοπεί σε συμπλήρωση και εξειδίκευσή του, η εισήγηση θεωρεί αναγκαίο να προδιαγραφεί με την θεσμοθέτηση του Πάρκου, ο τρόπος με τον οποίο θα γίνει αυτός ο έλεγχος σε συνάρτηση με την πορεία του σχεδιασμού. Οι ρυθμίσεις της ΖΕΑ γίνονται σε δύο στάδια εκ των οποίων το πρώτο είναι ο χαρακτηρισμός της περιοχής (με Π ) και το δεύτερο οι αναγκαίες τροποποιήσεις του σχεδίου (επίσης με Π ). Για τις ρυθμίσεις εξειδίκευσης του Ν1515/85 δεν προβλέπονται στάδια αλλά λόγω της ευρείας εξουσιοδότησης του άρθρου είναι λογικό να μπορεί να γίνει κατά στάδια η «συμπλήρωση, εξειδίκευση, διευκρίνιση ή μερική τροποποίηση του ΡΣΑ», αν έτσι απαιτείται από τους κανόνες της επιστήμης. Προτείνεται να γίνει με ενιαίο Π η οριοθέτηση της ΖΕΑ ταυτοχρόνως με τις ρυθμίσεις που θεσπίζονται βάσει του Αρ4 του Ν.1515/85. Έτσι είναι δυνατόν να θεσπιστούν αφενός διατάξεις αμέσου εφαρμογής οι οποίες θα δώσουν το πλαίσιο του σχεδιασμούαφετέρου κατευθύνσεις, ή μεθοδολογικά εργαλεία για την ολοκλήρωση ή παρακολούθηση του σχεδιασμού σε επόμενα στάδια, ώστε να επιτυγχάνεται εν τέλει ο έλεγχος της ανάπτυξης της περιοχής. Η βασικότερη προτεινομένη κατεύθυνση είναι μεθοδολογικού τύπου και συνίσταται στο ότι οι τροποποιήσεις δεν θα γίνουν αποσπασματικά αλλά θα συνοδευτούν με κωδικοποίηση σε ενιαίο σχέδιο (κατάλληλης κλίμακας) και ενιαίο Π όλων των ρυθμίσεων στην έκταση (διατηρούμενων ή τροποποιούμενων), ώστε να αποκατασταθεί η δυσλειτουργία του σημερινού θεσμικού πλαισίου, που χαρακτηρίζεται από πληθώρα νομοθετημάτων και ασάφειες. Πρόκειται δηλαδή για μια Πολεοδομική Μελέτη Αναθεώρησης του εγκεκριμένου σχεδίου. Προτείνεται επίσης μια άλλη μεθοδολογική κατεύθυνση, που είναι η εκπόνηση Σχεδίου Γενικής ιάταξης (ΣΓ ), σαν υποστηρικτικό επιστημονικό εργαλείο για την επεξεργασία του Π /τος Κωδικοποίησης και Τροποποίησης των κανονιστικών ρυθμίσεων. Η πρόταση αυτή έχει προκύψει από τη μακρόχρονη εμπειρία της Υπηρεσίας στο σχεδιασμό του δημόσιου χώρου, βάσει της οποίας έχει αναδειχθεί ότι αναγκαίο συμπλήρωμα της κανονιστικής ρύθμισης είναι μια μελέτη σε επίπεδο αστικού σχεδιασμού (urban planning) ή οποία να περιλαμβάνει διαμορφώσεις του υπαίθριου χώρου και διάταξη των κτιρίων και των όγκων. Το ΣΓ εμπλουτίζει την Πολεοδομική Μελέτη και -δίνοντας μια συνθετική εικόνα του χώρου στους φορείς (κρατικούς και ΟΤΑ) και στην κοινή γνώμη- συμβάλει επίσης στην αποφυγή της δυσπιστίας των πολιτών για το τελικό αποτέλεσμα της κανονιστικής εύτερη Φάση Συνοπτική Έκθεση Νοέμβριος 2011 σ. 14

16 ρύθμισης, δυσπιστία που οδηγεί συχνά σε περιττές αντιπαραθέσεις και δικαστικές προσφυγές. Το περιεχόμενο του ΣΓ θα περιγραφεί στο Π και προτείνεται να περιλάβει και στοιχεία κανονισμού λειτουργίας και διαχείρισης στο βαθμό που συνδέονται με τις επιλογές του σχεδίου (π.χ. η θέση και ο αριθμός των χώρων στάθμευσης συνδέεται με την τιμολογιακή πολιτική που θα ακολουθηθεί προς αποφυγήν της προσέλευσης με ΙΧ). Θα περιέχει εν ολίγοις ένα Σχέδιο ιαχείρισης του ημόσιου Χώρου, στοιχείο των Πολεοδομικών Μελετών Επέκτασης Αναθεώρησης (βάσει των εγκεκριμένων προδιαγραφών) το οποίο σπάνια συνοδεύει τις ΠΜΕΑ. Σημειώνεται εδώ ότι ο «ιδιωτικός» ακάλυπτος των δημοσίων κτιρίων ανήκει στον δημόσιο χώρο, παρόλο που δεν είναι κοινόχρηστος με την πολεοδομική έννοια. Τέλος προτείνεται να προβλεφθεί η δυνατότητα ανάκλησης του χαρακτηρισμού της ΖΕΑ, όταν έχουν γίνει οι αναγκαίες ρυθμίσεις στρατηγικού τύπου με το ενιαίο Π κωδικοποίησης και να προσδιοριστεί ότι ενδεχόμενες εξειδικεύσεις θα γίνονται ως τοπικής εμβέλειας ρυθμίσεις από το εκάστοτε αρμόδιο όργανο. Τούτο κρίνεται αναγκαίο για να μη φορτίζεται ο Οργανισμός Αθήνας με θέματα ήσσονος σημασίας όταν έχουν θεσπιστεί οι βασικοί κανόνες για τον σχεδιασμό, τη χρήση, τη δόμηση και γενικά την ανάπτυξη των ζωνών που χαρακτηρίζονται ως ΖΕΑ. εύτερη Φάση Συνοπτική Έκθεση Νοέμβριος 2011 σ. 15

17 5. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΟΝ ΠΥΡΗΝΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ «ΓΟΥ Η» Σημαντικό ρόλο στη διατύπωση βασικών επιλογών προγραμματισμού στον πυρήνα του Μητροπολιτικού Πάρκου «Γουδη» έχουν παίξει τα στοιχεία και οι απόψεις που έχουν καταθέσει οι εμπλεκόμενοι φορείς στο πλαίσιο της διαβούλευσης για το νέο Π.., καθώς και μία σειρά από συνεργασίες και συσκέψεις που διενεργήθηκαν στο πλαίσιο της έρευνας, μεταξύ εκπροσώπων των υπόψη φορέων, εκπροσώπων της ερευνητικής ομάδας και στελεχών του ΟΡΣΑ. Ιδιαίτερη αναφορά κρίνεται σκόπιμο να γίνει στις συσκέψεις που αφορούσαν: α. Το ζήτημα της κυκλοφορίας και στάθμευσης οχημάτων στο δίκτυο το οποίο είχε παραχωρηθεί για τις ανάγκες των Ολυμπιακών Αγώνων (ιδιοκτησία σήμερα της «Εταιρείας Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε.»). Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας αναγνωρίστηκε ως ζήτημα άμεσης προτεραιότητας ο έλεγχος της διαμπερούς κίνησης οχημάτων που διασπά την ενότητα του Πάρκου, θέμα που συνδέεται με το είδος των εγκατεστημένων χρήσεων και την πρόσβαση σε αυτές, και συμφωνήθηκαν τα παρακάτω: Η είσοδος οχημάτων από Μεσογείων σταματά στο Υπ. ικαιοσύνης (με διαμόρφωση χώρου στάθμευσης), και συνεχίζει σε πεζόδρομο μέχρι την κεντρική πλατεία που χωροθετεί το ΣΓ. Θα ελεγχθεί η πρόσβαση στο κτίριο «Μπάτμιντον» και ο περιορισμός της έκτασης στάθμευσης, σύμφωνα με το ΣΓ και τη σύμβαση. Προβλέπεται η διάνοιξη οδού σύνδεσης της Λειβαδιάς με την Παπαδιαμαντοπούλου και η διαμόρφωση υπέργειου ή υπόγειου χώρου στάθμευσης στην έκταση δίπλα στο Νοσοκομείο Ελπίς, ώστε να αποτραπεί η είσοδος του ΙΧ στην καρδιά του Πάρκου και η διέξοδος προς Μεσογείων μέσω του Στρατοπέδου Βαρύτη. Θα προωθηθούν οι απαραίτητες συνεργασίες με τους αρμόδιους φορείς για την δρομολόγηση μικρών λεωφορείων σύνδεσης με το σταθμό του Μετρό, καθώς και για το συνολικό ζήτημα χωροθέτησης των χώρων στάθμευσης, ώστε να διευκολύνεται η χρήση του Μετρό και να αποτρέπεται η προσέλευση με ΙΧ. β. Το ζήτημα των χρήσεων και του ρόλου του χώρου του πρώην ΚΕΙΙΠ (ιδιοκτησία σήμερα της «Εταιρείας Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε.»). Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας αποφασίστηκαν: Η μεταφορά των δραστηριοτήτων της Ε.Π.Ο., το αργότερο μέχρι τη λήξη της τρέχουσας σύμβασης, ώστε οι χώροι που σήμερα καταλαμβάνει, να αποδοθούν στο πάρκο, ταυτόχρονα με τη δέσμευση ότι στο μεσοδιάστημα η Ε.Π.Ο. δε θα επεκταθεί σε άλλους χώρους πέραν αυτών που συμβατικά της έχουν παραχωρηθεί. Ο προγραμματισμός για την περιστασιακή χρήση της κύριας Αγωνιστικής Αρένας Ιππασίας από τους ενδιαφερόμενους χρήστες (Ε.Π.Ο., Ο.Ν.Α ήμου Αθηναίων) με περιορισμό των διαμορφώσεων στις απολύτως απαραίτητες. Η δημιουργία «Κέντρου για την Αρχιτεκτονική και την Πόλη» ή «Μουσείου Αρχιτεκτονικής και Σχεδιασμού» στο κτήριο του Κέντρου Ιππασίας. Η Ε.Τ.Α., μέχρι τη δημιουργία του Κέντρου, μπορεί να αξιοποιεί το κτήριο για βραχυχρόνιες χρήσεις με την προϋπόθεση ότι αυτές συνάδουν με τον χαρακτήρα του Μητροπολιτικού Πάρκου. Η αξιοποίηση του Γυάλινου κτιρίου (πρώην Papagallino), αποφασίστηκε να αξιοποιηθεί ως χώρου καφεστίασης. γ. Τη χωροθέτηση του νέου κτιρίου του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη σε συνδυασμό με το ρόλο της έκτασης που περιβάλλει το κτίριο της Σχολής Χωροφυλακής, με σεβασμό των προβλέψεων του Π.. προστασίας Υμηττού (ΦΕΚ 187/ /2011). Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας αναδείχθηκε ως ορθότερη λύση η χωροθέτηση του νέου κτιρίου, στην έκταση που έχει παραχωρηθεί από το ΤΕΘΑ στο Υπ.Προ.Πο., πίσω από το σημερινό κτίριο της ΕΥΠ με παράλληλη συγκέντρωση των διάσπαρτων υπηρεσιακών οχημάτων σε υπόγειο χώρο στάθμευσης. β. Το ζήτημα των συνθηκών ασφαλείας γύρω από το κτίριο του Υπ. ικαιοσύνης. Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας αναδείχθηκε ως ορθότερη λύση η διαμόρφωση περιμετρικής οδού εξυπηρέτησης και ασφαλείας γύρω από την περίφραξη του κτιρίου του Υπ ικαιοσύνης, εύτερη Φάση Συνοπτική Έκθεση Νοέμβριος 2011 σ. 16

18 τμήμα της οποίας μπορεί να δημιουργηθεί ως πεζόδρομος στο πλαίσιο των διαμορφώσεων του Μητροπολιτικού Πάρκου. Ταυτόχρονα προκρίνεται η δημιουργία μεταβατικού εξωτερικού υπαίθριου χώρου στάθμευσης. Με βάση τις παραπάνω επεξεργασίες, η ερευνητική ομάδα, σε συνεργασία με την Επιτροπή Παρακολούθησης και τους μελετητές του ΟΡΣΑ, κατέληξε σε ένα κορμό βασικών επιλογών σε επίπεδο προγραμματισμού. Αυτές εξειδικεύουν τους στόχους του προγράμματος όπως έχουν ήδη τεθεί από το Π.. για τον «Καθορισμό μέτρων προστασίας της περιοχής του όρους Υμηττού και των Μητροπολιτικών Πάρκων Γουδή Ιλισίων» (ΦΕΚ 187/ /2011) καθώς και τις διαδικασίες υλοποίησης και θεσμοθέτησης του σχεδιασμού. Αναλυτικά οι επιλογές αυτές αφορούν: 5.1. ΟΡΙΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΥΡΗΝΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΚΟΙΝΩΦΕΛΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΤΟΥ ΠΑΡΚΟΥ Σύμφωνα με το Π.. για τον «Καθορισμό μέτρων προστασίας της περιοχής του όρους Υμηττού και των Μητροπολιτικών Πάρκων Γουδή Ιλισίων» (ΦΕΚ 187/ /2011) η ακριβής οριοθέτηση του Πυρήνα και της περιφερειακής ζώνης κοινωφελών λειτουργιών και σύνδεσης με τον αστικό ιστό μπορεί να εξειδικευτεί και οριστικοποιηθεί με την πολεοδομική μελέτης της ΖΕΑ και το Σχέδιο Γενικής ιάταξης. Σε αυτό το πλαίσιο η ερευνητική ομάδα προχώρησε στην οριστικοποίηση της οριοθέτησης με κριτήρια από την μία πλευρά τη βέλτιστη οργάνωση των χρήσεων στις δύο ζώνες και από την άλλη, τα χαρακτηριστικά του κάθε χώρου και κυρίως τον χαρακτήρα των υφιστάμενων και προτεινόμενων φυτικών διαπλάσεων. Οι τροποποιήσεις που προτείνονται αφορούν : Α. Στην εξαίρεση από τον Πυρήνα του Πάρκου των παρακάτω εκτάσεων: Του χώρου ο οποίος έχει παραχωρηθεί από το ΤΕΘΑ στο Υπ.Προ.Πο., στα δυτικά του σημερινού κτιρίου της ΕΥΠ (χώρος 3β, καρτέλα 08, εμβαδόν ,00 τμ.). Η εξαίρεση αυτή γίνεται για να επιτευχθεί η ενσωμάτωση του υπόψη χώρου στην ιδιοκτησία της ΕΥΠ και να δοθεί η δυνατότητα ανέγερσης νέου κτιρίου εντός της νέας ενιαίας έκτασης. Μικρού τμήματος του στρατοπέδου «Βαρύτη» (χώρος Σ5Γ, καρτέλα 11, εμβαδόν τ.μ.), το οποίο ενσωματώνεται σε παρακείμενο οικοδομικό τετράγωνο, μετά την ολοκλήρωση της διάνοιξης της οδού Λειβαδιάς. Β. Στην ενσωμάτωση στον Πυρήνα του Πάρκου των παρακάτω εκτάσεων: Τμήματος του στρατοπέδου «Ζορμπά» (χώρος Σ1β, καρτέλα 23, εμβαδόν τμ.) το οποίο προτείνεται να χαρακτηριστεί ως κοινόχρηστος χώρος πράσινο για τη διευκόλυνση της πρόσβασης στην έκταση του ΕΜΠ από την περιοχή του. Ζωγράφου, μέσω της υφιστάμενης στρατιωτικής γέφυρας της οδού Κοκκινοπούλου, η οποία πλέον αποδίδεται ως πεζογέφυρα σε κοινή χρήση. Τμημάτων στα βόρεια και νότια όρια του ΕΜΠ (καρτέλα 60, χώροι Ε1δ - εμβαδόν τμ. και Ε1ε - εμβαδόν τμ.) τα οποία έχουν χαρακτηριστικά δασικής βλάστησης (κυρίως μετά από αναδάσωση) και προτείνεται να χαρακτηριστούν ως άλση εντός του ΕΜΠ με δυνατότητα επισκεψιμότητας από το κοινό. Τμημάτων ιδιοκτησίας της ΚΕ (νοσοκομείο «Σωτηρία») στα νότια της έκτασης του νοσοκομείου (καρτέλες 39 & 45), τα οποία έχουν χαρακτηριστικά δασικής βλάστησης και προτείνονται να χαρακτηριστούν ως κοινόχρηστοι χώροι Άλση (δασικές εκτάσεις εντός σχεδίου πόλης). Η ένταξη αυτή προκύπτει μετά από τοπικές μετακινήσεις του ορίου του Πυρήνα, μετά από αυτοψία της ερευνητικής ομάδας και συνδέεται με τις ιστορικές περιφράξεις του χώρου (υφιστάμενες παλαιές πέτρινες περιφράξεις). Τμημάτων της ιδιοκτησίας της ΕΡΤ ΑΕ. Επί της λεωφ. Μεσογείων στο πλαίσιο της δημιουργίας διατάξεων πρόσβασης στο Πάρκο. εύτερη Φάση Συνοπτική Έκθεση Νοέμβριος 2011 σ. 17

19 Μετά τις παραπάνω προσαρμογές η έκταση του Πυρήνα του Πάρκου αυξάνεται κατά τμ. περίπου, σε σχέση με την έκταση που προβλέπεται από το Π.. για τον «Καθορισμό μέτρων προστασίας της περιοχής του όρους Υμηττού και των Μητροπολιτικών Πάρκων Γουδή Ιλισίων» (ΦΕΚ 187/ /2011) ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΕΙ ΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ Στο σύνολό του το «Μητροπολιτικό Πάρκο Γουδή Ιλισός», χαρακτηρίζεται ως μητροπολιτικός πόλος υψηλής οικολογικής ποιότητας που ως κύριο στόχο έχει την ελεύθερη αναψυχή των πολιτών, με ενσωμάτωση χρήσεων Πολιτισμού και ερασιτεχνικού Αθλητισμού. Η επιλογή των προτεινόμενων χρήσεων γης στον Πυρήνα του Μητροπολιτικού Πάρκου έγινε με άξονες: τη διασφάλιση του ενιαίου χαρακτήρα του Πάρκου και της δυνατότητας ελεύθερης πρόσβασης των χρηστών σε όλες τις χωρικές ενότητες του Πάρκου και ελεύθερης, κατά κανόνα, συμμετοχής στις προσφερόμενες δυνατότητες τη διασφάλιση της απαραίτητης πολυπλοκότητας που θα το καταστήσει ελκυστικό στον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό χρηστών διαφορετικών ομάδων πληθυσμού και θα εξασφαλίσει τη ζωντάνια του Πάρκου σε όλες τις περιόδους λειτουργίας του την κάλυψη αναγκών σε Μητροπολιτικό Επίπεδο, πρωτίστως σε λειτουργίες ελεύθερης αναψυχής και δευτερευόντως πολιτισμού και αθλητισμού τη συμβατότητα των χρήσεων σε κάθε χωρική ενότητα με την υφιστάμενη κατάσταση σε αυτήν στο επίπεδο των υφιστάμενων υποδομών (κτίρια, διαμορφώσεις) γεγονός που αναμένεται να εξασφαλίσει τη βέλτιστη αξιοποίηση των χώρων με μία προσέγγιση «οικονομικότητας», σε συνδυασμό με την επιλογή απαγόρευσης οποιασδήποτε νέας δόμησης στον Πυρήνα του Πάρκου τη συμβατότητα των χρήσεων σε κάθε χωρική ενότητα με την υφιστάμενη κατάσταση σε αυτήν στο επίπεδο του φυσικού περιβάλλοντος με προσαρμογή των χρήσεων σε αυτό και όχι το αντίθετο τη συμβατότητα των χρήσεων με το υπερκείμενο θεσμικό πλαίσιο και με τη δασική νομοθεσία, σε συνδυασμό με τα χαρακτηριστικά κάθε ενότητας τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των πιο σημαντικών από τις υφιστάμενες χρήσεις και την ομαλή ενσωμάτωσή τους στο ενιαίο Πάρκο τη διασφάλιση μερικής οικονομικής ανταποδοτικότητας της παρέμβασης, κυρίως μέσω της μίσθωσης χώρων στους οποίους προβλέπεται η ένταξη συγκεκριμένων χρήσεων (πχ. χρήσεις εστίασης και αναψυχής). τη δυνατότητα επίτευξης της μέγιστης δυνατής συναίνεσης από τους εμπλεκόμενους φορείς είτε πρόκειται για φορείς εγκατεστημένους στις επιμέρους ενότητες (ιδιοκτήτες και νομείς), είτε για φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, είτε για ενεργές ομάδες πολιτών που, έμπρακτα και επί μακρόν, έχουν συμβάλει στην ωρίμανση του θέματος. Η διασφάλιση του ενιαίου χαρακτήρα του Πάρκου επιδιώκεται μέσω της λειτουργικής συνάφειας και της διαδοχής στον χώρο των προτεινόμενων χρήσεων γης. Μέσω αυτών δίδεται η δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης στο σύνολο των υπαίθριων χώρων των επιμέρους ενοτήτων του Πάρκου και ελεύθερης συμμετοχής στις δραστηριότητες που προσφέρονται σε αυτούς. Ως προς τους κλειστούς χώρους, που προορίζονται για τη φιλοξενία ειδικών εκδηλώσεων, εκθέσεων κλπ., υπάρχει η δυνατότητα επιβολής περιορισμών στην πρόσβαση και επιβολής αντιτίμου, ανάλογα με το είδος των εκδηλώσεων και γενικότερα τη φύση του χώρου. Εντός συγκεκριμένων κτιρίων, ή σε τμήματα αυτών, δίδεται η δυνατότητα ανάπτυξης χρήσεων εστίασης και αναψυχής. Τέλος, σε συγκεκριμένες ενότητες και σε πλήθος που προσδιορίζεται ανά ενότητα, δίδεται η δυνατότητα τοποθέτησης ειδικών περιπτέρων (μέγιστης επιφάνειας 30τμ.) για την εξυπηρέτηση του κοινού. Στα περίπτερα αυτά είναι δυνατόν να φιλοξενούνται χρήσεις ενημέρωσης του κοινού, φυλάκια ελέγχου, χώροι παροχής πρώτων βοηθειών, εύτερη Φάση Συνοπτική Έκθεση Νοέμβριος 2011 σ. 18

20 τουαλέτες και, μικρές καντίνες, σε εξαιρετικά περιορισμένο αριθμό, όπου δεν υπάρχουν κτίρια διαθέσιμα για τη φιλοξενία χρήσεων εστίασης και αναψυχής. Περιορισμοί στην πρόσβαση είναι δυνατόν να τίθενται και σε συγκεκριμένα, αυστηρά καθορισμένα τμήματα του υπαίθριου χώρου, για μικρά χρονικά διαστήματα, στο βαθμό που, για το υπόψη διάστημα, ο χώρος χρησιμοποιείται για ειδικές εκδηλώσεις (πχ. συναυλίες, παραστάσεις, αθλητικές εκδηλώσεις). Στο επίπεδο του προγραμματισμού γεγονός που αντανακλάται και στο επίπεδο των κατευθύνσεων φυσικού σχεδιασμού οι επιμέρους ενότητες διατηρούν την αυτοτέλειά τους με εξασφάλιση της δυνατότητας πρόσβασης από τον ένα στον άλλο και με δυνατότητα πρόσβασης από το δίκτυο των προβλεπόμενων πιο «δημόσιων» πεζόδρομων, ποδηλατόδρομων και πλατειών που δομεί το εσωτερικό του Πάρκου. Για το λόγο αυτό, με συνδυασμό παρεμβάσεων στο επίπεδο των θεσμικών ρυθμίσεων και σε αυτό του φυσικού σχεδιασμού, στην πρώτη φάση υλοποίησης και λειτουργίας του Πάρκου (έτος στόχος 2015) δημιουργούνται διατάξεις επικοινωνίας μεταξύ των διαφορετικών ενοτήτων, με τελικό στόχο (έτος στόχος 2020) το δραστικό περιορισμό των περιφράξεων στις απολύτως απαραίτητες για λειτουργικούς λόγους Βασικές Χρήσεις στον Πυρήνα του Πάρκου Οι προτεινόμενες χρήσεις στον Πυρήνα του Πάρκου παρουσιάζονται αναλυτικά στα σχέδια και τις καρτέλες που αποτελούν το σώμα του ερευνητικού προγράμματος και μπορούν να κωδικοποιηθούν σε μεγάλες κατηγορίες και ενότητες ως εξής (σχέδιο Π.2.2.) : ΚΥΡΙΟ ΙΚΤΥΟ ΠΕΖΟ ΡΟΜΩΝ, ΠΟ ΗΛΑΤΟ ΡΟΜΩΝ και ΠΛΑΤΕΙΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΑΡ ΙΑ ΤΟΥ ΠΥΡΗΝΑ ΤΟΥ ΠΑΡΚΟΥ (καρτέλα 31) Αναπτύσσεται στο μεγαλύτερο τμήμα των υφιστάμενων άτυπων δρόμων (πρώην στρατιωτικών που έχουν μεταβιβαστεί στην Εταιρεία Τουριστικά Ακίνητα) και κυρίως στον υφιστάμενο χώρο πλατείας ο οποίος καταλαμβάνεται αυθαίρετα από άτυπη στάθμευση. Προτείνεται ο χαρακτηρισμός του ως Κοινόχρηστος Χώρος Αστικό Πράσινο, Πολιτισμός, Πεζόδρομοι, Πλατείες. Οι πεζόδρομοι ποδηλατόδρομοι αποτελούν τη «ραχοκοκαλιά» του Πυρήνα εξασφαλίζοντας συνθήκες ασφάλειας και ηρεμίας στην κίνηση των επισκεπτών του Πάρκου και δίνουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε όλες τις χρήσεις. Ολοκληρώνονται με τη σύνδεσή τους με ένα δευτερεύον δίκτυο πεζοδρόμων και μονοπατιών που διέρχεται από το εσωτερικό των επιμέρους ενοτήτων χρήσεων. Η κεντρική πλατεία αποτελεί την «καρδιά» του Πυρήνα του Μητροπολιτικού Πάρκου, τουλάχιστον για το τμήμα που αναπτύσσεται στα δυτικά της λεωφ. Κατεχάκη και σε αυτή αναφέρονται (επικοινωνούν άμεσα ή έμμεσα) οι περισσότερες δημόσιες χρήσεις του Πάρκου. Ο προορισμός της είναι αυτός του ελεύθερου χώρου υπαίθριας συγκέντρωσης και αναψυχής κοινού και υπαίθριων εκδηλώσεων πολιτιστικού και παιδαγωγικού χαρακτήρα με δυνατότητα θεματικών δράσεων και υπαίθριων εκθέσεων. Στο κύριο δίκτυο πεζόδρομων, ποδηλατόδρομων και πλατειών, σε θέσεις που θα προσδιοριστούν σε επόμενη φάση, επιτρέπεται η εγκατάσταση περιπτέρων (μέγιστης επιφάνειας 30τμ. το καθένα), για την εξυπηρέτηση του κοινού, αλλά και ως πυρήνες γύρω από τους οποίους είναι δυνατή η ανάπτυξη εκθέσεων και εκδηλώσεων. Μελλοντικά (έτος στόχος 2020), κάτω από την κεντρική πλατεία προτείνεται η δημιουργία κεντρικού υπόγειου χώρου στάθμευσης για την εξυπηρέτηση όλων των γύρω χρήσεων (με παράλληλη κατάργηση όλων των μεταβατικών υπαίθριων χώρων στάθμευσης) με έξοδο των επισκεπτών του Πάρκου απ ευθείας στην κεντρική πλατεία. Στην ενότητα δυτικά της λεωφ. Κατεχάκη, προβλέπεται μεταβατικά η διατήρηση ενός άξονα «ελεγχόμενης κίνησης οχημάτων» για την πρόσβαση στους μεταβατικούς χώρους στάθμευσης των επιμέρους χρήσεων. Μελλοντικά (έτος στόχος 2020), ο υπόψη άξονας μετατρέπεται επίσης εύτερη Φάση Συνοπτική Έκθεση Νοέμβριος 2011 σ. 19