Άσκηση 8: Κυτταρική διαίρεση

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Άσκηση 8: Κυτταρική διαίρεση"

Transcript

1 Άσκηση 8: Κυτταρική διαίρεση Σύνοψη Σκοπός της άσκησης είναι η κατανόηση των μηχανισμών πυρηνικής διαίρεσης στο ζωικό και στο φυτικό κύτταρο. Στο εισαγωγικό μέρος παρουσιάζεται η μίτωση και η μείωση ως μέρος του κυτταρικού κύκλου και περιγράφονται η δομή, η μορφολογία και η κίνηση των χρωμοσωμάτων. Ακολούθως, γίνεται αναφορά στα στάδια της μίτωσης και στις μορφολογικές τροποποιήσεις που είναι ορατές με το μικροσκόπιο. Στο πρακτικό μέρος περιγράφεται η πειραματική διαδικασία για την παρατήρηση μιτωτικών χρωμοσωμάτων σε μόνιμα παρασκευάσματα, αλλά και σε νωπά από ακρορρίζια κρεμμυδιού που κατεργάζονται κατάλληλα και βάφονται με χρωστική Feulgen. Επιπλέον, δίνονται πληροφορίες για τη μελέτη του καρυότυπου του ανθρώπου και αντιπροσωπευτικών φυτικών ειδών, για την παρατήρηση πολυταινικών χρωμοσωμάτων, καθώς και για τις αναπαραγωγικές διεργασίες στο φύκος Spirogyra (μονογονική-αμφιγονική αναπαραγωγή) που παρατηρείται μικροσκοπικά στο πλαίσιο της άσκησης. Στο τέλος της άσκησης ο φοιτητής καλείται να απαντήσει σε ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης. Προαπαιτούμενη γνώση Από το βιβλίο των Campbell, N. A., & Reece, J. B. (2010), Βιολογία (τόμος I), Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, ISBN: , ο φοιτητής θα πρέπει να ανατρέξει στο Κεφάλαιο 12: Ο κυτταρικός κύκλος, και στο Κεφάλαιο 13: Μείωση και φυλετικοί βιολογικοί κύκλοι. 1. Εισαγωγικό μέρος Στους μονοκύτταρους οργανισμούς, με την κυτταρική διαίρεση επιτυγχάνεται η αύξηση του ολικού αριθμού των ατόμων ενός πληθυσμού. Στους πολυκύτταρους οργανισμούς, με την κυτταρική διαίρεση αυξάνεται ο αριθμός των κυττάρων του οργανισμού και αντικαθίστανται τα κατεστραμμένα κύτταρα. Με βάση την αρχή ότι «τα κύτταρα προέρχονται μόνο από προϋπάρχοντα κύτταρα και ότι ο μόνος τρόπος για να γίνουν περισσότερα είναι η διαίρεση των προϋπαρχόντων κυττάρων» (Rudolf Virchow, 1858) όλοι οι οργανισμοί, από τους μονοκύτταρους μέχρι τα πολυκύτταρα θηλαστικά, είναι προϊόντα επανειλημμένων κύκλων κυτταρικής αύξησης και διαίρεσης. Δηλαδή, η κυτταρική διαίρεση συνιστά και τη βάση αναπαραγωγής των οργανισμών, τόσο αυτών που αναπαράγονται μονογονικά όσο και εκείνων που αναπαράγονται αμφιγονικά (διαμέσου της δημιουργίας των γαμετών). Κατά τη διαίρεση των κυττάρων, ο πυρήνας διαιρείται είτε για να διατηρήσει το γενετικό υλικό, είτε για να το μειώσει στο μισό σε οργανισμούς που αναπαράγονται φυλετικά. Ο πρώτος τρόπος διαίρεσης του πυρήνα καλείται μίτωση και έχει ως αποτέλεσμα τη σταθερότητα των οργανισμών. Ο δεύτερος τρόπος καλείται μείωση και έχει ως αποτέλεσμα την παραλλακτικότητα και τη γενετική ποικιλότητα των οργανισμών. Και στους δύο τρόπους διαίρεσης του πυρήνα, υπάρχει αντίστοιχα ένας μηχανισμός ακριβείας, που κάνει τη χρωματίνη να σχηματίζει τα μορφολογικώς καθορισμένα χρωμοσώματα (χαρακτηριστικά για κάθε είδος οργανισμού) ώστε να γίνει ευκολότερη και ακριβέστερη η διαίρεση του γενετικού υλικού Η μίτωση και η μείωση ως μέρος του κυτταρικού κύκλου Ένας τρόπος για να κατανοήσουμε τη μίτωση και τη μείωση είναι να θεωρήσουμε τις διεργασίες αυτές ως μέρος του κύκλου ζωής ενός κυττάρου. Κάθε φορά που ένα κύτταρο διαιρείται μιτωτικά (ή μειωτικά) περνά από μια σειρά διαδοχικών φάσεων κατά τις οποίες συμβαίνουν διάφορα γεγονότα. Η χρονική περίοδος από το τέλος μιας κυτταρικής διαίρεσης μέχρι το τέλος της επόμενης συμβολίζεται σαν μια κυκλική πορεία εναλλασσόμενων φάσεων της ζωής του κυττάρου που καλείται κυτταρικός κύκλος (Εικ.8.1). Όπως περιγράφηκε αναλυτικά την Άσκηση 7 (βλέπε εισαγωγικό μέρος της Άσκησης 7), ο κυτταρικός κύκλος περιλαμβάνει τη μεσόφαση και την περίοδο της κυτταρικής διαίρεσης (μίτωση ή μείωση). Προκειμένου το κύτταρο να διαιρεθεί πρέπει προηγουμένως να διπλασιάσει το γενετικό του υλικό, καθώς και τα υποκυτταρικά του οργανίδια. Η σύνθεση του DNA γίνεται στη φάση S της μεσόφασης, στο τέλος της οποίας τα κύτταρα έχουν αντιγράψει όλο το γενετικό υλικό και έτσι έχουν διπλάσιο ποσό DNA από ό,τι το αρχικό κύτταρο και φυσικά δύο σειρές γενετικής πληροφορίας. Η φάση S χρησιμεύει ως σημάδι για τον καθορισμό

2 των άλλων φάσεων της μεσόφασης. Συνήθως, από τη στιγμή που θα «γεννηθεί» το κύτταρο μέχρι να αρχίσει η αντιγραφή του DNA, περνά ένα ορισμένο χρονικό διάστημα (φάση G 1 ), ενώ από τη στιγμή που θα γίνει η αντιγραφή του DNA μέχρι να αρχίσει η διαίρεση του κυττάρου περνά ένα ακόμη χρονικό διάστημα (φάση G 2 ), στο τέλος της οποίας αρχίζει η περίοδος της πυρηνικής διαίρεσης, γνωστής ως φάση Μ (μίτωση ή μείωση). Ας σημειωθεί ξανά ότι η χρονική διάρκεια των φάσεων του κυτταρικού κύκλου διαφέρει στα διάφορα είδη κυττάρων, ενώ οι διαφορές είναι ασήμαντες σε κύτταρα του ιδίου τύπου. Επιπλέον, σε αντίθεση με τις άλλες φάσεις, η διάρκεια της φάσης G 1 επηρεάζεται από φυσιολογικούς ή περιβαλλοντικούς παράγοντες (βλέπε Άσκηση 7) και μπορεί να διαφέρει σημαντικά μεταξύ διαφόρων κυτταρικών τύπων, αλλά και μέσα στον ίδιο κυτταρικό πληθυσμό. Εικόνα 8.1 Ο κυτταρικός κύκλος. Τη διαδικασία διαίρεσης του πυρήνα (καρυοκίνηση) ακολουθεί, κατά κανόνα αμέσως, η κυτταροκίνηση, δηλαδή η διαδικασία διαίρεσης του κυτταροπλάσματος. Με την ολοκλήρωση της μίτωσης και της κυτταροκίνησης, το κύτταρο παύει να υφίσταται ως μεμονωμένη οντότητα και δίνει τη θέση του σε δύο νέα θυγατρικά κύτταρα, γενετικά ισοδύναμα με το γονικό (Εικ.8.1) Γενετικό αποτέλεσμα της μίτωσης και της μείωσης Ένας άλλος τρόπος για να κατανοήσουμε τη βιολογική σημασία και τις διαφορές της μίτωσης και της μείωσης είναι με βάση το τελικό γενετικό αποτέλεσμα. Σκοπός της μίτωσης είναι ο ακριβοδίκαιος διαχωρισμός των χρωμοσωμάτων και ο σχηματισμός δύο νέων θυγατρικών κυττάρων. Στη μίτωση, οι δημιουργούμενοι νέοι πυρήνες είναι δύο και έχουν το ίδιο ποσοτικά και ποιοτικά γενετικό υλικό με τον αρχικό διαιρούμενο πυρήνα. Με άλλα λόγια, τα κύτταρα που προκύπτουν μετά από μιτωτική διαίρεση ενός κυττάρου, είτε αυτό είναι απλοειδές (μία σειρά χρωμοσωμάτων) είτε διπλοειδές (δύο σειρές χρωμοσωμάτων), είναι γενετικά ισοδύναμα με το γονικό κύτταρο. Αντίθετα, τα κύτταρα που προκύπτουν από μειωτική διαίρεση είναι τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά γενετικά ανόμοια από τα γονικά κύτταρα. Έτσι, όταν ένας διπλοειδής πυρήνας διαιρείται μειωτικά προκύπτουν τέσσερεις απλοειδείς πυρήνες, που ο καθένας έχει το μισό γενετικό υλικό από τον αρχικό πυρήνα. Η κατανόηση των μηχανισμών της μιτωτικής και της μειωτικής διαίρεσης απαιτεί τη γνώση της δομής και του τρόπου κίνησης των χρωμοσωμάτων

3 1.3. Δομή, μορφολογία και κίνηση χρωμοσωμάτων Τα χρωμοσώματα αποτελούνται από DNA, RNA και πρωτεΐνες. Μικροσκοπική παρατήρηση του πυρήνα ενός κυττάρου που βρίσκεται στο στάδιο της μεσόφασης, φανερώνει ότι κατά τη χρονική αυτή περίοδο τα χρωμοσώματα δεν είναι διακριτά, αλλά έχουν μορφή διάχυτων λεπτών ινιδίων (χρωματίνη). Τέτοιοι πυρήνες καλούνται μεσοφασικοί πυρήνες (βλέπε παρακάτω Εικ. 8.5). Ωστόσο, σε μοριακό επίπεδο, το γενετικό υλικό βρίσκεται πακεταρισμένο σε καλά οργανωμένες υπερμοριακές δομές. Κατά τη μίτωση και τη μείωση τα χρωμοσώματα αποκτούν μορφολογικά διακριτή εμφάνιση καθώς μεταπίπτουν σταδιακά από τη διάχυτη μορφή των λεπτών ινιδίων σε συμπαγείς και αναγνωρίσιμες μικροσκοπικά μονάδες. Η μετάπτωση αυτή είναι αποτέλεσμα υψηλού βαθμού συμπύκνωσης και υπερελίκωσης των ινιδίων χρωματίνης (βλέπε και Άσκηση 10). Όλα τα ευκαρυωτικά διπλοειδή κύτταρα που βρίσκονται στη φάση G 1 της μεσόφασης έχουν τα γονίδιά τους εις διπλούν. Καθένα από τα δύο γονίδια ενός ζεύγους γονιδίων αποτελεί τμήμα ξεχωριστού κομματιού DNA, τα οποία οργανώνονται ως δύο διαφορετικά χρωμοσώματα που καλούνται ομόλογα χρωμοσώματα (Εικ. 8.2). Δηλαδή, τα διπλοειδή κύτταρα φέρουν δύο σειρές χρωμοσωμάτων: η μία προέρχεται από τη μητέρα και η άλλη από τον πατέρα. Το ίδιο γονίδιο μπορεί να έχει διαφορετική μορφή στα δύο ομόλογα χρωμοσώματα (π.χ. Α και α), οπότε αναφερόμαστε σε αλληλόμορφα του ίδιου γονιδίου. Άρα, οι δύο σειρές χρωμοσωμάτων δεν είναι γενετικά ταυτόσημες, γι αυτό και καλούνται ομόλογα χρωμοσώματα. Κάθε ομόλογο χρωμόσωμα αποτελείται από ένα δίκλωνο μόριο DNA που κατά τη διάρκεια της φάσης S του κυτταρικού κύκλου αντιγράφεται κατά τον ημισυντηρητικό τρόπο. Επομένως, μετά το διπλασιασμό του DNA το κύτταρο έχει πλέον τέσσερα αντίγραφα του ίδιου γονιδίου, τοποθετημένα στα ομόλογα χρωμοσώματα, κάθε ένα από τα οποία αποτελείται από δύο αδελφές χρωματίδες που συγκρατούνται ενωμένες στην περιοχή του κεντρομεριδίου (Εικ. 8.2). Εικόνα 8.2 Μορφολογία μιτωτικού χρωμοσώματος. Η θέση του κεντρομεριδίου πάνω στο χρωμόσωμα ορίζει και το χαρακτηριστικό σχήμα του χρωμοσώματος (Εικ. 8.3). Με βάση αυτή τη θέση, τα χρωμοσώματα κατατάσσονται σε μετακεντρικά (εκείνα που έχουν δύο ίσους βραχίονες, έχουν δηλαδή το κεντρομερίδιο περίπου στη μέση), σε υπομετακεντρικά (εκείνα που έχουν άνισους βραχίονες), σε ακροκεντρικά (εκείνα που έχουν το κεντρομερίδιο πολύ κοντά στην άκρη και ο ένας βραχίονας έχει πολύ μικρό μέγεθος σε σύγκριση με τον άλλο) και σε τελοκεντρικά

4 Τα χρωμοσώματα εκτός από το κεντρομερίδιο (πρωτογενής περίσφιξη) έχουν μερικές φορές και δευτερογενείς περισφίξεις, μία ή περισσότερες. Όταν οι δευτερογενείς περισφίξεις αποχωρίζουν ένα μικρό σφαιρικό τμήμα χρωμοσώματος αυτό καλείται δορυφόρος και τα αντίστοιχα χρωμοσώματα δορυφορικά. Εικόνα 8.3 Μορφολογία μιτωτικού χρωμοσώματος. Στην περιοχή του κεντρομεριδίου συγκροτείται κατά την πρόφαση ένα σημαντικό πρωτεϊνικό σύμπλοκο, ο κινητοχώρος, στον οποίο προσδένονται οι μικροσωληνίσκοι της πυρηνικής ατράκτου (Εικ. 8.2 και 8.4). Η άτρακτος, που αρχίζει να σχηματίζεται κατά το στάδιο της πρόφασης της μιτωτικής και της μειωτικής διαίρεσης, συγκροτείται από μικροσωληνίσκους που οργανώνονται σε ειδικά κέντρα οργάνωσης μικροσωληνίσκων. Στο ζωικό κύτταρο, το κέντρο οργάνωσης των μικροσωληνίσκων είναι το κεντροσωμάτιο (το οποίο περιλαμβάνει δύο κεντριόλια, κάθε ένα από τα οποία αποτελείται από ένα σύνολο μικροσωληνίσκων) που έχει ήδη διπλασιαστεί κατά τη μεσόφαση. Από κάθε κεντροσωμάτιο προβάλλουν ακτινωτά μικροσωληνίσκοι δημιουργώντας μια δομή γνωστή ως αστρόσφαιρα ή αστέρας. Καθώς τα δύο κεντροσωμάτια μετακινούνται προς τους αντίθετους πόλους του κυττάρου, οι μικροσωληνίσκοι που εκπορεύονται πληθαίνουν, επιμηκύνονται, προσανατολίζονται προς όλες τις κατευθύνσεις και σταθεροποιούνται με διάφορους τρόπους, για να σχηματίσουν τελικά την άτρακτο. Ορισμένοι μικροσωληνίσκοι συναντούν τους μικροσωληνίσκους του άλλου πόλου (πολικοί μικροσωληνίσκοι), ενώ άλλοι εκτείνονται από τα κεντροσωμάτια μέχρι τους κινητοχώρους και χρησιμεύουν για την κίνηση των χρωμοσωμάτων (Εικ. 8.4). Στα φυτικά κύτταρα η άτρακτος δεν οργανώνεται από κεντροσωμάτια, αφού δεν διαθέτουν τέτοια, αλλά από μια περιοχή ανάλογη της κεντροσωματικής. Εικόνα 8.4 Η πυρηνική άτρακτος. Διαγραμματική απεικόνιση της ατράκτου (αριστερά) και φωτογραφία από μικροσκόπιο φθορισμού (δεξιά) όπου διακρίνονται οι μικροσωληνίσκοι (με πράσινο χρώμα)

5 1.4. Μίτωση: Μηχανισμός πυρηνικής διαίρεσης Κατά τη μίτωση συμβαίνουν μορφολογικές τροποποιήσεις που είναι ορατές στο φωτονικό μικροσκόπιο. Με βάση τις μορφολογικές διαφορές των χρωμοσωμάτων, που βασίζονται κυρίως στην εμφάνιση και στη συμπεριφορά τους, η μίτωση διακρίνεται για καθαρά διδακτικούς λόγους σε τέσσερεις κύριες φάσεις που αναφέρονται ως πρόφαση, μετάφαση, ανάφαση και τελόφαση (Εικ. 8.5 και 8.6). Στην πραγματικότητα η μίτωση είναι μια συνεχής διαδικασία, η διάρκεια της οποίας ποικίλει στους διάφορους οργανισμούς. Για τα περισσότερα κύτταρα η διάρκεια της μίτωσης κυμαίνεται μεταξύ 1 και 4 ωρών. Στη συνέχεια περιγράφονται με συντομία οι κύριες φάσεις της μιτωτικής διαίρεσης, καθώς και ο μεσοφασικός πυρήνας: Μεσόφαση: Ο μεσοφασικός πυρήνας (που προηγείται μιας νέας διαίρεσης) χαρακτηρίζεται κυρίως από το διπλασιασμό του DNA. Στη φάση αυτή τα χρωμοσώματα δεν είναι διακριτά. Το γενετικό υλικό βρίσκεται με τη μορφή διάχυτων ινιδίων και ονομάζεται χρωματίνη (Εικ. 8.5). Πρόφαση: Χαρακτηρίζεται από τη συσπείρωση των διπλασιασμένων χρωμοσωμάτων, τα οποία σταδιακά βραχύνονται και παχύνονται δημιουργώντας σχηματισμούς ορατούς στο φωτονικό μικροσκόπιο (Εικ. 8.5). Καθώς προχωρά η πρόφαση, εξαφανίζονται σταδιακά οι πυρηνίσκοι και διαλύεται η πυρηνική μεμβράνη. Συγχρόνως, αρχίζει να σχηματίζεται η πυρηνική άτρακτος. Μετάφαση: Ως μετάφαση χαρακτηρίζεται εκείνη η χρονική περίοδος κατά την οποία τα χρωμοσώματα έχουν όλα ευθυγραμμισθεί στον ισημερινό του κυττάρου (Εικ. 8.5) και περιμένουν το σήμα για την έναρξη της κίνησής τους προς τους πόλους (ανάφαση). Τα χρωμοσώματα διακρίνονται ήδη χωρισμένα στις δύο αδελφές χρωματίδες που είναι ενωμένες μόνο στο κεντρομέρος τους. Ανάφαση: Χαρακτηριστικό της φάσης αυτής είναι η κίνηση των αδελφών χρωματίδων προς τους αντίθετους πόλους του κυττάρου (Εικ. 8.5). Η ανάφαση είναι η μικρότερη χρονικά φάση της μίτωσης, διαρκεί μόνο λίγα λεπτά της ώρας και τελειώνει μόλις τα θυγατρικά χρωμοσώματα φθάσουν στους πόλους της ατράκτου. Τελόφαση: Αρχίζει με τη συγκέντρωση όλων των θυγατρικών χρωμοσωμάτων στους πόλους. Στη φάση αυτή τα χρωμοσώματα αποσυσπειρώνονται βαθμιαία και παίρνουν τη χαρακτηριστική μορφή των ινιδίων χρωματίνης της μεσόφασης (Εικ. 8.5). Συγχρόνως, η άτρακτος αποσυναρμολογείται, επανεμφανίζεται ο πυρηνίσκος στην ίδια ακριβώς περιοχή του DNA και δημιουργείται πάλι η πυρηνική μεμβράνη. Εικόνα 8.5 Μικροσκοπική απεικόνιση φυτικών κυττάρων στο στάδιο της μεσόφασης και σε διάφορα στάδια της μίτωσης

6 Εικόνα 8.6 Διαδραστική απεικόνιση της μιτωτικής διαίρεσης σε ένα ζωικό κύτταρο. Με το τέλος της πυρηνικής διαίρεσης δημιουργούνται δύο γενετικά πανομοιότυποι πυρήνες που μοιράζονται, ωστόσο, το ίδιο κυτταρόπλασμα. Συνεπώς, για να ολοκληρωθεί η μίτωση πρέπει να διαιρεθεί και το κυτταρόπλασμα, ώστε να σχηματιστούν δύο αυτοτελή κύτταρα. Αυτό γίνεται με τη διαδικασία της κυτταροπλασματικής διαίρεσης (κυτταροκίνηση) κατά την οποία διανέμεται το κυτταρόπλασμα στα δύο θυγατρικά κύτταρα. Στα φυτικά κύτταρα, με το τέλος της τελόφασης εμφανίζεται στο ισημερινό επίπεδο του κυττάρου ο φραγμοπλάστης που θα σχηματίσει το νέο κυτταρικό τοίχωμα από το κέντρο προς την περιφέρεια. Τα ζωικά κύτταρα στερούνται κυτταρικού τοιχώματος και η διαίρεσή τους ολοκληρώνεται με σύσφιξη της κυτταροπλασματικής μεμβράνης (εμφάνιση της αύλακας διαίρεσης) (Εικ. 8.6). 2. Πρακτικό μέρος 2.1. Κατάλογος εφοδίων Συσκευές μικροσκόπια, υδατόλουτρο (60 ο C) Υλικά αναπτυσσόμενα ακρορρίζια κρεμμυδιού (Allium cepa), ποτήρια ζέσεως, λαβίδες, νυστέρι, αντικειμενοφόροι πλάκες, καλυπτρίδες, μόνιμα παρασκευάσματα ακρορριζίων Διαλύματα διάλυμα κολχικίνης 0.1%, μονιμοποιητικό Carnoy (3:1 μεθανόλη:οξικό οξύ), 1Ν υδροχλωρικό οξύ (HCl), 45% οξικό οξύ (CH 3 COOH), χρωστική Feulgen. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η χρωστική Feulgen (διάλυμα λευκοβασικής φουξίνης) γίνεται με τον παρακάτω τρόπο: Σε 200 ml αποσταγμένου βραστού νερού διαλύουμε 1g βασικής φουξίνης. Αναδεύουμε συνεχώς μέχρι να κατέβει η θερμοκρασία στους 50 ο C. Μετά, αφού διηθήσουμε το διάλυμα, προσθέτουμε 30 ml 1Ν HCl και 3g μεταθειϊκό κάλι (K 2 S 2 O 5 ). Βάζουμε το διάλυμα στο σκοτάδι για 24 ώρες, περίπου, και μετά το αποχρωματίζουμε με ζωικό (ή φυτικό) άνθρακα και το διηθούμε

7 2.2. Πειραματική διαδικασία 2.2.1α. Κυτταρική διαίρεση στο φυτικό κύτταρο: Παρατήρηση μιτώσεων σε μόνιμα παρασκευάσματα Τα έντονα αναπτυσσόμενα ακρορρίζια, όπως και άλλοι μεριστοματικοί ιστοί, έχουν συνήθως υψηλά ποσοστά κυττάρων που διαιρούνται, γι αυτό και αποτελούν καλό υλικό για παρατήρηση μιτώσεων (Εικ. 8.7). Εικόνα 8.7 Μικροσκοπική παρατήρηση (100Χ) ακρορριζίων κρεμμυδιού και λεπτομέρεια (400Χ) κυττάρων σε διάφορα στάδια μίτωσης (1= πρόφαση, 2,3 = μετάφαση, 4,5 = ανάφαση). Στην άσκηση αυτή θα παρατηρήσετε μόνιμα παρασκευάσματα ακρροριζίων κρεμμυδιού (Allium cepa) και υάκινθου (Hyacinthus sp.), με σκοπό να αναγνωρίσετε και να μελετήσετε τις διάφορες φάσεις τις μιτωτικής διαίρεσης. Σχεδιάστε στο χώρο παρακάτω αντιπροσωπευτικούς πυρήνες με όλες τις φάσεις της μίτωσης. Πρόφαση Μετάφαση

8 Ανάφαση Τελόφαση 2.2.1β. Κυτταρική διαίρεση στο φυτικό κύτταρο: Παρατήρηση μιτώσεων σε νωπό υλικό Θα φτιάξετε παρασκευάσματα από ακρορρίζια κρεμμυδιού με σκοπό να διακρίνετε μιτώσεις και να εντοπίσετε τα χρωμοσώματα. Τα χρωμοσώματα είναι σχετικά ευμεγέθη, λίγα και επομένως εύκολο να παρατηρηθούν. Πειραματική διαδικασία 1. Κατά το πρώτο στάδιο της πειραματικής διαδικασίας γίνεται η λήψη των ακρορριζίων του κρεμμυδιού (5-10 mm μήκους), το οποίο αφέθηκε να βγάλει ρίζες στο νερό μία έως δύο εβδομάδες πριν από τη διεξαγωγή της άσκησης (Εικ. 8.8). Με διάφορα αντιδραστήρια γίνεται η προκατεργασία των ακρορριζίων. Αυτά είναι κυρίως η κολχικίνη, η υδροξυκινολίνη (ή μίγμα των δύο), το βρωμοναφθαλένιο κ.λπ. Στην άσκηση αυτή τα ακρορρίζια τοποθετήθηκαν σε διάλυμα 0.1% κολχικίνης για 3 ώρες. 2. Στη συνέχεια, έγινε στερέωση του υλικού σε μίγμα απόλυτης αλκοόλης-οξικού οξέος, αναλογίας 3:1 (διάλυμα Carnoy). Τα ακρορρίζια παρέμειναν στο μονιμοποιητικό αυτό διάλυμα στους 4 ο C για 24 ώρες, περίπου (Εικ. 8.9). ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τα δύο παραπάνω στάδια πραγματοποιούνται την προηγούμενη της διεξαγωγής της άσκησης από τον υπεύθυνο του εργαστηρίου. Εικόνα 8.8 Ανάπτυξη ακρορριζίων στο κρεμμύδι

9 3. Μεταφέρετε 3-4 ακρορρίζια, που θα σας δοθούν από τον υπεύθυνο, σε δοκιμαστικό σωλήνα που περιέχει αραιό διάλυμα HCl. Επωάστε σε θερμοκρασία 60 ο C για 5 min (Εικ. 8.9). Το HCl μαλακώνει τον ιστό και υδρολύει μερικώς το DNA των χρωμοσωμάτων. Ο χρόνος και η θερμοκρασία της υδρόλυσης είναι καθοριστικός για την επιτυχία της χρώσης που ακολουθεί, γι αυτό βεβαιωθείτε ότι τηρείτε τις οδηγίες που σας δίνονται. 4. Αδειάστε με προσοχή το HCl οξύ και προσθέστε περίπου 1 ml χρωστική Feulgen. Επωάστε για τουλάχιστον 30 min σε θερμοκρασία δωματίου. ΠΡΟΣΟΧΗ: Η χρωστική Feulgen παρότι άχρωμη, μόλις έλθει σε επαφή με το δέρμα ή τα ρούχα παίρνει ένα έντονο ροζ χρώμα. Χειριστείτε την προσεκτικά! 5. Μεταφέρετε ένα ακρορρίζιο σε μια αντικειμενοφόρο πλάκα. Με τη βοήθεια του νυστεριού κόψτε και κρατήστε 1-2 mm από την άκρη του ακρορριζίου που θα πρέπει να είναι έντονα βαμμένη μοβ. Πετάξτε τον υπόλοιπο ιστό. 6. Τοποθετήστε μια μικρή σταγόνα από 45% οξικό οξύ πάνω από το υλικό και με προσοχή καλύψτε το παρασκεύασμα με μία καλυπτρίδα (Εικ. 8.9). 7. Αφήστε την αντικειμενοφόρο στον πάγκο και πιέστε την καλυπτρίδα κάθετα με την άκρη ενός μολυβιού, ή χτυπώντας απαλά με την πίσω άκρη του νυστεριού σας (Εικ. 8.9). Εργαστείτε γρήγορα προσέχοντας ώστε να μην γλιστρήσει ή σπάσει η καλυπτρίδα. Βεβαιωθείτε, ωστόσο, ότι ασκήσατε αρκετή πίεση ώστε να διαμεριστούν σωστά τα κύτταρα προκειμένου να έχετε ένα καλό παρασκεύασμα. Ενδεχόμενα, εάν ο ιστός είναι πολύ σκληρός, να χρειαστεί αρκετή πίεση. 8. Παρατηρήστε το παρασκεύασμα χρησιμοποιώντας αρχικά μικρή μεγέθυνση, ώστε να εντοπίσετε τα χρωμοσώματα. Προσπαθήστε, επίσης, να διακρίνετε διαφορετικά στάδια της μιτωτικής διαίρεσης. Εάν τα κύτταρα δεν έχουν διαμεριστεί ικανοποιητικά, επαναλάβετε τη διαδικασία σύνθλιψης του ιστού ή χρησιμοποιήστε ένα καινούργιο ακρορρίζιο. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η χρωστική Feulgen θα ατονεί όσο περνάει ο χρόνος (~2 ώρες) εάν το παρασκεύασμα δεν μονιμοποιηθεί. Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι απαραίτητο να γίνει στο πλαίσιο της άσκησης. Εικόνα 8.9 Διαδικασία που ακολουθείται για την παρατήρηση μιτωτικά διαιρούμενων κυττάρων

10 Μελέτη καρυότυπου και χρωμοσωμάτων Ο αριθμός και η μορφολογία των χρωμοσωμάτων σε κάθε είδος ζωντανού οργανισμού χαρακτηρίζεται από σταθερότητα ώστε να αναγνωρίζεται σαν ένα είδος βιολογικής ταυτότητας. Το σύνολο των χρωμοσωμάτων με τη συγκεκριμένη μορφολογία τους αποτελεί τον καρυότυπο του οργανισμού. Ο καρυότυπος των οργανισμών είναι συνήθως διπλοειδής (2n) στα σωματικά κύτταρα, με εξαίρεση ορισμένους κατώτερους οργανισμούς που μπορεί να είναι απλοειδής (n). Απλοειδής είναι ο αριθμός των χρωμοσωμάτων στα αναπαραγωγικά κύτταρα των οργανισμών που πολλαπλασιάζονται φυλετικά (γαμέτες). Το σύνολο των χρωμοσωμάτων της απλοειδούς σειράς καλείται χρωμοσωματικός αριθμός. Η ταξινόμηση των χρωμοσωμάτων σε μία σειρά, από το μεγαλύτερο χρωμόσωμα προς το μικρότερο, καλείται καρυόγραμμα (η απλά καρυότυπος), ενώ η διαγραμματική τους απεικόνιση καλείται ιδιόγραμμα α. Μελέτη καρυότυπου φυτικών κυττάρων Στην Εικόνα 8.10 βλέπετε τα χρωμοσώματα δύο φυτικών ειδών: της Crepis hellenica με 2n=6 χρωμοσώματα (Α) και της Crepis incana με 2n=8 χρωμοσώματα (Β). Εικόνα 8.10 Τα χρωμοσώματα της Crepis hellenica (Α), και της Crepis incana (Β). Κάντε την αναγνώριση των ομολόγων χρωμοσωμάτων σημειώνοντας με αριθμούς επάνω στις εικόνες. Γράψτε το είδος κάθε ζεύγους χρωμοσωμάτων και φτιάξτε παρακάτω το ιδιόγραμμα κάθε καρυότυπου. Crepis hellenica Crepis incana

11 2.2.2β. Μελέτη καρυότυπου του ανθρώπου Στην Εικόνα 8.11 βλέπετε τα χρωμοσώματα του ανθρώπου (2n=46) τα οποία στο ένθετο παρουσιάζονται ταξινομημένα σε ζευγάρια ανάλογα με το μέγεθος και τη μορφολογία τους (καρυότυπος). Σε κάθε ζεύγος χρωμοσωμάτων, ένα έχει μητρική και ένα έχει πατρική προέλευση. Το 23 ο ζευγάρι είναι το Χ και Υ χρωμόσωμα που καθορίζουν το φύλο (φυλετικά χρωμοσώματα). Ο συγκεκριμένος καρυότυπος ανήκει σε ένα θηλυκό άτομο (δύο Χ χρωμοσώματα). Από τον καρυότυπο μπορούμε να παρατηρήσουμε οτιδήποτε έχει σχέση με τον αριθμό και το είδος των χρωμοσωμάτων, καθώς και με χρωμοσωμικές ανωμαλίες που είναι ορατές με το μικροσκόπιο. Εικόνα 8.11 Τα χρωμοσώματα του ανθρώπου και ο καρυότυπος (θηλυκού ατόμου) όπως προκύπτει μετά την τοποθέτηση των χρωμοσωμάτων ανάλογα με το μέγεθος και το σχήμα τους. Στην άσκηση θα παρατηρήσετε τα ανθρώπινα χρωμοσώματα σε μόνιμο παρασκεύασμα από καλλιέργεια λευκοκυττάρων του αίματος (Εικ. 8.12). Χρησιμοποιώντας τη μεγαλύτερη δυνατή μεγέθυνση (1000Χ), παρατηρήστε ότι κάθε χρωμόσωμα αποτελείται από δύο αδελφές χρωματίδες ενωμένες στην περιοχή του κεντρομεριδίου και ότι τα χρωμοσώματα διαφέρουν σε μέγεθος και μορφή ανάλογα με τη θέση του κεντρομεριδίου. Αναγνωρίστε από ένα τουλάχιστον μετακεντρικό, υπομετακεντρικό, ακροκεντρικό και τελοκεντρικό χρωμόσωμα. Εικόνα 8.12 Ανθρώπινα χρωμοσώματα σε παρασκεύασμα από καλλιέργεια λευκοκυττάρων του αίματος

12 2.2.2γ. Παρατήρηση γιγάντιων χρωμοσωμάτων Σε ορισμένα κύτταρα ενός οργανισμού, όπως για παράδειγμα στα κύτταρα των σιελογόνων αδένων των προνυμφών των δίπτερων εντόμων (Drosophila, Chironomus κ.λπ.), είναι δυνατόν να συμβούν επανειλημμένοι διπλασιασμοί του γενετικού υλικού χωρίς να ακολουθήσει μιτωτική διαίρεση. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται γιγάντια χρωμοσώματα, γνωστά ως πολυταινικά χρωμοσώματα. Τα κύτταρα, δηλαδή, που έχουν πολυταινικά χρωμοσώματα έχουν χάσει την ικανότητα της διαίρεσης. Μόνο το DNA συνεχίζει να αντιγράφεται και τα αντίγραφα παραμένουν ενωμένα μεταξύ τους. Υπολογίζεται ότι στους σιελογόνους αδένες της Drosophila το DNA αντιγράφεται 10 φορές και δημιουργεί 1024 αντίγραφα. Αν βάψουμε τα πολυταινικά χρωμοσώματα με Feulgen και τα παρατηρήσουμε στο φωτονικό μικροσκόπιο θα διαπιστώσουμε έντονα βαμμένες και λιγότερο βαμμένες περιοχές με τη μορφή ζωνώσεων (Εικ. 8.13). Οι έντονα βαμμένες περιοχές καλούνται χρωμομέρη. Θα παρατηρήσετε πολυταινικά χρωμοσώματα σε μόνιμο παρασκεύασμα από σιελογόνους αδένες της προνύμφης του εντόμου Chironomus. Εικόνα 8.13 Πολυταινικά χρωμοσώματα στους σιελογόνους αδένες της προνύμφης του εντόμου Chironomus Παρατήρηση του φύκους Spirogyra: μονογονική-αμφιγονική αναπαραγωγή Κατά τη μονογονική αναπαραγωγή το νέο ή τα νέα άτομα προέρχονται από ένα μόνο γονέα. Ο τρόπος αυτός αναπαραγωγής, που στους ευκαρυωτικούς οργανισμούς επιτελείται με απλή μιτωτική διαίρεση του γονικού κυττάρου, συναντάται αποκλειστικά σε κατώτερους οργανισμούς. Αντίθετα, κατά την αμφιγονική αναπαραγωγή το νέο άτομο είναι προϊόν γονιμοποίησης, δηλαδή συνένωσης δύο εξειδικευμένων κυττάρων (γαμετών) που προέρχονται από γονείς διαφορετικού φύλου μετά από μειωτική διαίρεση. Στην άσκηση θα παρατηρήσετε σε μόνιμο παρασκεύασμα το φύκος Spirogyra, έναν ευκαρυωτικό απλοειδή (n) οργανισμό που ζει στα ήσυχα γλυκά νερά. Σπουδαιότερο μορφολογικό χαρακτηριστικό του φύκους αυτού είναι οι σπειροειδείς χλωροπλάστες του, με τα πυρηνοειδή όπου αποθηκεύεται άμυλο (Εικ. 8.14). Η Spirogyra αναπαράγεται συνήθως μονογονικά με εγκάρσια διχοτόμηση των κυττάρων της, τα οποία παραμένουν ενωμένα αποτελώντας μία αποικία. Με τον τρόπο αυτό φτιάχνονται νήματα από απλοειδή κύτταρα, μήκους έως και μισό μέτρο, τα οποία είναι (+) ή ( ) μορφής. Όταν οι περιβαλλοντικές συνθήκες γίνονται μη ευνοϊκές για την ανάπτυξη του φύκους, τότε αρχίζει η αμφιγονική αναπαραγωγή. Ειδικότερα, δύο γειτονικά νήματα, ένα (+) και ένα ( ) μορφής, αρχίζουν να συνδέονται κύτταρο προς κύτταρο μέσω συζευτικών σωλήνων (Εικ. 8.14). Το περιεχόμενο των κυττάρων του ενός νήματος περνάει τότε στα κύτταρα του άλλου, με αποτέλεσμα την επακόλουθη σύντηξη των πυρήνων (καρυογαμία) και τον σχηματισμό ζυγωτών. Αυτοί θα εξελιχθούν σε ζυγοσπόρια, δηλαδή σε ανθεκτικές μορφές κυττάρων με παχιά τοιχώματα και μικρή

13 περιεκτικότητα σε νερό. Όταν οι συνθήκες ξαναγίνουν ευνοϊκές, τα ζυγοσπόρια θα βλαστήσουν σχηματίζοντας καινούργια απλοειδή νήματα, καθώς αμέσως μετά την καρυογαμία οι ζυγωτοί διαιρούνται μειωτικά. Εικόνα 8.14 Ο κύκλος ζωής της Spirogyra. Στην επάνω δεξιά φωτογραφία βλέπετε το φύκος με τον χαρακτηριστικό σπειροειδή χλωροπλάστη (400Χ), ενώ στην κάτω δεξιά εικόνα λεπτομέρεια δύο νημάτων όπου διακρίνεται ή σύζευξη των κυττάρων Ερωτήσεις - Παρατηρήσεις Στο εργαστήριο μελετήσατε τον μηχανισμό πυρηνικής διαίρεσης κατά τη μίτωση. Μελετήστε προσεχτικά στο σπίτι τον μηχανισμό πυρηνικής διαίρεσης κατά τη διαδικασία της μείωσης προκειμένου να κατανοήσετε τις ομοιότητες και τις διαφορές στους δύο τύπους κυτταρικής διαίρεσης. Απαντήστε στις ακόλουθες ερωτήσεις: 1. Δώστε δύο τουλάχιστον παραδείγματα διαφοροποιημένων κυττάρων που πιστεύετε ότι έχουν χάσει την ικανότητα να διαιρούνται. 2. Καθώς το κύτταρο μεγαλώνει αυξάνεται ο όγκος και η επιφάνειά του αλλά όχι σε ανάλογο βαθμό (εάν, για παράδειγμα, διπλασιαστεί η διάμετρος του κυττάρου, τότε η επιφάνεια τετραπλασιάζεται και ο όγκος οκταπλασιάζεται). Με την κυτταρική διαίρεση αποκαθίσταται η σχέση όγκου-επιφάνειας. Γιατί πιστεύετε ότι κάτι τέτοιο είναι χρήσιμο και αναγκαίο για το κύτταρο; 3. Ο πολυμερισμός των μικροσωληνίσκων αναστέλλεται ισχυρά από διάφορες ενώσεις (φάρμακα), όπως η κολχικίνη. Οι ενώσεις αυτές καλούνται αντιμιτογόνες ενώσεις. Δικαιολογήστε τον χαρακτηρισμό αυτό

14 4. Αναφέρατε δύο διαφορές μεταξύ φυτικών και ζωικών κυττάρων κατά τη μίτωση. 5. Κατά την πρόφαση Ι της μειωτικής διαίρεσης παρατηρούνται δύο σημαντικά φαινόμενα. Ποιά είναι αυτά και ποιός πιστεύετε ότι είναι ο ρόλος τους στην εξελικτική πορεία των οργανισμών; 6. Με το τέλος της τελόφασης Ι της μειωτικής διαίρεσης τα δύο θυγατρικά κύτταρα που προκύπτουν έχουν: α) απλοειδή αριθμό χρωμοσωμάτων αλλά διπλοειδή αριθμό γονιδίων, β) διπλοειδή αριθμό χρωμοσωμάτων και διπλοειδή αριθμό γονιδίων, γ) διπλοειδή αριθμό χρωμοσωμάτων αλλά απλοειδή αριθμό γονιδίων, δ) απλοειδή αριθμό χρωμοσωμάτων και απλοειδή αριθμό γονιδίων. 7. Η αμφιγονία πλεονεκτεί έναντι της μονογονίας στο διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Σχολιάστε την άποψη αυτή. 8. Εξηγήστε τους όρους: α) μεσόφαση, β) αλληλόμορφα γονίδια, γ) κυτταροπλασματική διαίρεση, δ) κινητοχώρος, ε) καρυότυπος, στ) γαμέτης, ζ) ομόλογα χρωμοσώματα 9. Σε ποιά/ές φάσεις του κυτταρικού κύκλου παρατηρείται: α) πρωτεϊνοσύνθεση, β) αντιγραφή DNA, γ) παραγωγή RNA, δ) παραγωγή ιστονών, ε) συγκρότηση νουκλεοσωμάτων 10. Στην Εικόνα 8.15 αναγνωρίστε τη φάση της μίτωσης που βρίσκεται καθένα από τα αριθμημένα κύτταρα. Δικαιολογήστε την απάντησή σας. Εικόνα 8.15 Μικροσκοπική απεικόνιση κυττάρων σ ένα ακρορρίζιο κρεμμυδιού

15 Συνιστώμενη βιβλιογραφία 1. Campbell, N. A., & Reece, J. B. (2010). Βιολογία. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο Κρήτης. ISBN: Καλιάφας, Α., & Κατσώρης, Π. (1991). Γενική Βιολογία: Από τη θεωρία στο πείραμα. Τμήμα Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών, Πάτρα

Μίτωση - Μείωση και φυλετικοί βιολογικοί κύκλοι Γ. Παπανικολάου MD, PhD

Μίτωση - Μείωση και φυλετικοί βιολογικοί κύκλοι Γ. Παπανικολάου MD, PhD Μίτωση - Μείωση και φυλετικοί βιολογικοί κύκλοι Γ. Παπανικολάου MD, PhD Ομοιότητα και διαφορά Κληρονομικότητα: η μεταβίβαση χαρακτηριστικών από τη μια γενιά στην άλλη Ποικιλία: εκτός από την ομοιότητα

Διαβάστε περισσότερα

Κύτταρα πολυκύτταρων οργανισμών

Κύτταρα πολυκύτταρων οργανισμών Μίτωση - Μείωση Τα ευκαρυωτικά κύτταρα διαιρούνται με δύο τρόπους: τη μίτωση και τη μείωση. Η Μίτωση είναι ο τύπος της κυτταρικής διαίρεσης που από ένα πατρικό κύτταρο καταλήγει σε δύο γενετικά πανομοιότυπα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ 2016 2 Το συνώνυμο της αναπαραγωγής είναι ο πολλαπλασιασμός, η δημιουργία νέων ατόμων που έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά με τους γονείς τους. Όλοι οι οργανισμοί κάποια

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΙΑΙΡΕΣΗ. αναπαραγωγή. αύξηση αριθµού κυττάρων ανάπτυξη

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΙΑΙΡΕΣΗ. αναπαραγωγή. αύξηση αριθµού κυττάρων ανάπτυξη ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΙΑΙΡΕΣΗ αναπαραγωγή αύξηση αριθµού κυττάρων ανάπτυξη επιδιόρθωση ιστών Κυτταρική οργάνωση του γενετικού υλικού Γονιδίωµα: Το σύνολο του γενετικού υλικού (DNA) ενός κυττάρου Στα προκαρυωτικά κύτταρα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ. Με αναφορά τόσο στους προκαρυωτικούς όσο και στους ευκαρυωτικούς οργανισμούς

ΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ. Με αναφορά τόσο στους προκαρυωτικούς όσο και στους ευκαρυωτικούς οργανισμούς ΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ Με αναφορά τόσο στους προκαρυωτικούς όσο και στους ευκαρυωτικούς οργανισμούς Λειτουργίες Γενετικού Υλικού o Αποθήκευση της γενετικής πληροφορίας. Η οργάνωση της γενετικής πληροφορίας

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 10: Κυτταρική Διαίρεση

Ενότητα 10: Κυτταρική Διαίρεση Ενότητα 10: Κυτταρική Διαίρεση Κυτταρική διαίρεση: παραγωγή γενετικά πανομοιότυπων θυγατρικών κυττάρων Κυτταρική διαίρεση Μονοκύτταροι οργανισμοί: η διαίρεση του κυττάρου συνεπάγεται αναπαραγωγή ολόκληρου

Διαβάστε περισσότερα

Κυτταρική διαίρεση:μίτωση

Κυτταρική διαίρεση:μίτωση ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΕΡΑΤΕΑΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2013 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΕΣ ΤΟΥ Γ 2 ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΤΑΜΟΥΛΗ, ΜΑΡΙΝΕΛΑ ΥΜΕΡΑΙ Κυτταρική διαίρεση:μίτωση Δύο είναι οι ανώτερες κυτταρικές λειτουργίες ενός

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Στο Μάθημα Της Βιολογίας. Τάξη: Γ 3 Μαθήτρια: Στίνη Αΐντα Θέμα: Κυτταρική Διαίρεση: Μίτωση

Εργασία Στο Μάθημα Της Βιολογίας. Τάξη: Γ 3 Μαθήτρια: Στίνη Αΐντα Θέμα: Κυτταρική Διαίρεση: Μίτωση Εργασία Στο Μάθημα Της Βιολογίας Τάξη: Γ 3 Μαθήτρια: Στίνη Αΐντα Θέμα: Κυτταρική Διαίρεση: Μίτωση ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ: ΜΙΤΩΣΗ Τι είναι η κυτταρική διαίρεση; Η κυτταρική διαίρεση είναι η διαδικασία κατά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΦΕ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ

ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΦΕ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ 17η Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Επιστημών EUSO 2019 ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΦΕ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ ΝΕΑΣ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ - ΟΜΟΝΟΙΑΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΟΝΟΜΑΤΑ ΔΙΑΓΩΝΙΖΟΜΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ: 1) 2) 3)

Διαβάστε περισσότερα

Κυτταρική Διαίρεση (Μίτωση και Μείωση) Μέρος Α Μοριακή Βιολογία και Γενετική BIOL 123 Άνοιξη 2015 Δρ. Χαρίτα Χρίστου

Κυτταρική Διαίρεση (Μίτωση και Μείωση) Μέρος Α Μοριακή Βιολογία και Γενετική BIOL 123 Άνοιξη 2015 Δρ. Χαρίτα Χρίστου Κυτταρική Διαίρεση (Μίτωση και Μείωση) Μέρος Α Μοριακή Βιολογία και Γενετική BIOL 123 Άνοιξη 2015 Δρ. Χαρίτα Χρίστου Παρουσιάσεις Power Point με υλικό από: Campbell και Reece (2010) ΒΙΟΛΟΓΙΑ τόμος Ι, 1

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Κ.Φ.Ε ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ

Ε.Κ.Φ.Ε ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ Ε.Κ.Φ.Ε ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ Προκριματικός Διαγωνισμός για τη 15 η Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Επιστημών EUSO 2017 ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΣΑΒΒΑΤΟ 10 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2016 Ε.Κ.Φ.Ε. Αγίων Αναργύρων Ονοματεπώνυμα μελών ομάδας

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Βιολογίας - Β Τριμήνου

Εργασία Βιολογίας - Β Τριμήνου Εργασία Βιολογίας - Β Τριμήνου Γυμνάσιο Κερατέας Ονοματεπώνυμο: Σίντυ Οζοκουέρε-Αγγελική Τόλε Τάξη: Γ 5 Θέμα: Κυτταρική Διαίρεση-Μίτωση Τίτλος: Ιανουάριος 2013 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Διαδικασία 2. Φάσεις αναπτύξεως

Διαβάστε περισσότερα

Διερευνητικό σχέδιο μαθήματος Κυτταρική διαίρεση: Μίτωση - Μείωση Βιολογία Γ Γυμνασίου, 2 διδακτικές ώρες

Διερευνητικό σχέδιο μαθήματος Κυτταρική διαίρεση: Μίτωση - Μείωση Βιολογία Γ Γυμνασίου, 2 διδακτικές ώρες Διερευνητικό σχέδιο μαθήματος Κυτταρική διαίρεση: Μίτωση - Μείωση Βιολογία Γ Γυμνασίου, 2 διδακτικές ώρες Προαπαιτούμενες γνώσεις: Πυρήνας, γενετικό υλικό, χρωμοσώματα, ομόλογα χρωμοσώματα, γαμέτες, αμφιγονία,

Διαβάστε περισσότερα

Οι φάσεις που περιλαμβάνει ο κυτταρικός κύκλος είναι:

Οι φάσεις που περιλαμβάνει ο κυτταρικός κύκλος είναι: ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 1. Τι είναι ο κυτταρικός κύκλος; ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 4 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΓΕΝΕΤΙΚΗ» 2. Οι φάσεις που περιλαμβάνει ο κυτταρικός κύκλος είναι: 3. Κατά τη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΜΙΤΩΣΗ. Ζαρφτζιάν Μαριλένα Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Μακεδονίας

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΜΙΤΩΣΗ. Ζαρφτζιάν Μαριλένα Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Μακεδονίας ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΜΙΤΩΣΗ Τι σχέση έχουν η μονογονική αναπαραγωγή Κυτταρική διαίρεση η ανάπτυξη η αμφιγονική αναπαραγωγή η αντικατάσταση των κυττάρων Η σημασία της μίτωσης Η μίτωση ευνοεί την κυτταρική

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Στο Μάθημα Της Βιολογίας. Τάξη: Γ 3. Μαθήτρια: Στίνη Αΐντα. Θέμα: Κυτταρική Διαίρεση: Μίτωση

Εργασία Στο Μάθημα Της Βιολογίας. Τάξη: Γ 3. Μαθήτρια: Στίνη Αΐντα. Θέμα: Κυτταρική Διαίρεση: Μίτωση Εργασία Στο Μάθημα Της Βιολογίας Τάξη: Γ 3 Μαθήτρια: Στίνη Αΐντα Θέμα: Κυτταρική Διαίρεση: Μίτωση ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ: ΜΙΤΩΣΗ Τι είναι η κυτταρική διαίρεση; Η κυτταρική διαίρεση είναι η διαδικασία κατά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΡΙΤΗΡΙΟΥ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ 1 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2015

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΡΙΤΗΡΙΟΥ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ 1 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2015 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΡΙΤΗΡΙΟΥ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ 1 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2015 ΘΕΜΑ 1 Ο 1. γ 2. δ 3. α 4. δ 5. δ ΘΕΜΑ 2 Ο Α) Το γενετικό υλικό των προκαρυωτικών κυττάρων είναι ένα δίκλωνο

Διαβάστε περισσότερα

Το σχεδιάγραµµα πιο κάτω παριστάνει τον αυτοδιπλασιασµό και το διαµοιρασµό των χρωµατοσωµάτων στα θυγατρικά κύτταρα.

Το σχεδιάγραµµα πιο κάτω παριστάνει τον αυτοδιπλασιασµό και το διαµοιρασµό των χρωµατοσωµάτων στα θυγατρικά κύτταρα. ΜΙΤΩΣΗ Η διαίρεση του κυττάρου δεν είναι µια απλή διαδικασία, όπως για παράδειγµα µια φυσαλίδα που καθώς µεγαλώνει χωρίζεται στα δύο. Η κυτταρική διαίρεση περιλαµβάνει τον ακριβοδίκαιο διαµοιρασµό του

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακή άσκηση 9: Κυτταρική διαίρεση

Εργαστηριακή άσκηση 9: Κυτταρική διαίρεση Εργαστηριακή άσκηση 9: Κυτταρική διαίρεση Σύνοψη Με την εργαστηριακή άσκηση, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα είναι σε θέση να κατανοούν τους μηχανισμούς της πυρηνικής διαίρεσης στο φυτικό και το ζωικό

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΕΙΡΗΝΗ ΣΤΟΥΡΑΪΤΗ Γ 4

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΕΙΡΗΝΗ ΣΤΟΥΡΑΪΤΗ Γ 4 ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΕΙΡΗΝΗ ΣΤΟΥΡΑΪΤΗ Γ 4 Η διαίρεση του κυττάρου δεν είναι µια απλή διαδικασία, όπως για παράδειγµα µια φυσαλίδα που καθώς µεγαλώνει χωρίζεται στα δύο. Η κυτταρική διαίρεση :περιλαµβάνει

Διαβάστε περισσότερα

Ονοματεπώνυμο μαθητών /μαθητριών

Ονοματεπώνυμο μαθητών /μαθητριών ΕΚΦΕ: ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ ΟΜΟΝΟΙΑΣ - ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ Α ΦΑΣΗ (ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ) ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΟΜΑΔΑΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ EUSO 2014. ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ Ονοματεπώνυμο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ. 3. Τι γενετικές πληροφορίες μπορεί να φέρει ένα πλασμίδιο;

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ. 3. Τι γενετικές πληροφορίες μπορεί να φέρει ένα πλασμίδιο; ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 1.4. Οργάνωση του γενετικού υλικού προκαρυωτικών και ευκαρυωτικών κυττάρων. 1. Ποια είναι η μορφή του DNA των προκαρυωτικών κυττάρων και ποιο είναι το μήκος τους; 2. Ποια είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ:ΜΕΙΩΣΗ- ΓΑΜΕΤΟΓΕΝΕΣΗ. Μητρογιάννη Ευαγγελία Βαμβούνης Ιωάννης

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ:ΜΕΙΩΣΗ- ΓΑΜΕΤΟΓΕΝΕΣΗ. Μητρογιάννη Ευαγγελία Βαμβούνης Ιωάννης ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ:ΜΕΙΩΣΗ- ΓΑΜΕΤΟΓΕΝΕΣΗ Μητρογιάννη Ευαγγελία Βαμβούνης Ιωάννης 5/3/2013 Η κυτταρική διαίρεση είναι η διαδικασία κατά την οποία ένα αρχικό κύτταρο διαιρείται σε δύο θυγατρικά. Στους πολυκύτταρους

Διαβάστε περισσότερα

(αδρές αποικίες) Θέρμανση (λείες αποικίες) ζωντανά ποντίκια ζωντανά ποντίκια νεκρά ποντίκια

(αδρές αποικίες) Θέρμανση (λείες αποικίες) ζωντανά ποντίκια ζωντανά ποντίκια νεκρά ποντίκια Το DNA είναι το γενετικό υλικό 1. Πείραμα Griffith (1928) Βακτήριο πνευμονιόκοκκου (Diplococcus pneumoniae) Χωρίς κάλυμμα Με κάλυμμα (αδρές αποικίες) Θέρμανση (λείες αποικίες) ζωντανά ποντίκια ζωντανά

Διαβάστε περισσότερα

igenetics ΜΑΘΗΜΑ 3 Το γενετικό υλικό

igenetics ΜΑΘΗΜΑ 3 Το γενετικό υλικό igenetics ΜΑΘΗΜΑ 3 Το γενετικό υλικό ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΓΕΝΕΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ Στο DNA (RNA ιών) οι πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά ενός οργανισμού (γονίδια) ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ Από κύτταρο σε κύτταρο και από

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος. Σπύρος Δ. Συγγελάκης

Πρόλογος. Σπύρος Δ. Συγγελάκης ΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ «Ερωτήσεις θεωρίας» «Σχόλια και Επισημάνσεις» «Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής» «Ερωτήσεις Σωστό - Λάθος» «Ερωτήσεις κρίσεως Συνδυαστικές» «Αναλυτική μεθοδολογία ασκήσεων» «Λυμένες ασκήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16. Ο κυτταρικός κύκλος. Ακαδημαϊκές Εκδόσεις 2011 Το κύτταρο-μια Μοριακή Προσέγγιση 1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16. Ο κυτταρικός κύκλος. Ακαδημαϊκές Εκδόσεις 2011 Το κύτταρο-μια Μοριακή Προσέγγιση 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Ο κυτταρικός κύκλος Ακαδημαϊκές Εκδόσεις 2011 Το κύτταρο-μια Μοριακή Προσέγγιση 1 ΕΙΚΟΝΑ 16.1 Οι φάσεις του κυτταρικού κύκλου. Ο κύκλος διαίρεσης των περισσότερων ευκαρυωτικών κυττάρων χωρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΛΥΚΕΙΟΥ 1 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΛΥΚΕΙΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ονοματεπώνυμο μαθητή:.. Τάξη:. Ημερομηνία:. ΑΣΚΗΣΗ: ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΜΟΝΙΜΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΧΡΩΜΟΣΩΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Γιατί διαιρούνται τα κύτταρα;

Γιατί διαιρούνται τα κύτταρα; Η κυτταροδιαίρεση Γιατί διαιρούνται τα κύτταρα; Για να αναπαραχθούν. Για να αυξηθεί το µέγεθος των οργανισµών. Για να αναπληρωθούν φθαρµένα ή κατεστραµµένα κύτταρα. ιαδικασία κυτταροδιαίρεσης µε εκβλάστηση

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΣΤ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ. ΘΕΜΑ 1 Ο Απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής.

ΤΕΣΤ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ. ΘΕΜΑ 1 Ο Απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής. 1 ΤΕΣΤ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΘΕΜΑ 1 Ο Απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής. 1. Γραμμικό μόριο DNA θα βρούμε: Α. Σε πλασμίδια Β. Στο κύριο μόριο DNA του βακτηρίου. Γ. Σε

Διαβάστε περισσότερα

Χρωμοσώματα & κυτταροδιαιρέσεις

Χρωμοσώματα & κυτταροδιαιρέσεις Δασική Γενετική Χρωμοσώματα & κυτταροδιαιρέσεις Χειμερινό εξάμηνο 2014-2015 Σύνοψη Το DNA αναπαράγεται, εκφράζεται και μεταλλάσσεται Το DNA είναι οργανωμένα σε χρωμοσώματα Τα ευκαρυωτικά γενώματα έχουν

Διαβάστε περισσότερα

Ταυτοποίηση χρωμοσωμικών ανωμαλιών με χρήση καρυότυπου

Ταυτοποίηση χρωμοσωμικών ανωμαλιών με χρήση καρυότυπου Ταυτοποίηση χρωμοσωμικών ανωμαλιών με χρήση καρυότυπου Θεωρητικό Υπόβαθρο Καρυότυπος Καρυότυπος είναι η απεικόνιση των μεταφασικών χρωμοσωμάτων ενός οργανισμού κατά ελαττούμενο μέγεθος, όπου φαίνονται

Διαβάστε περισσότερα

Κυτταρική Διαίρεση (Μίτωση και Μείωση) Μέρος Β

Κυτταρική Διαίρεση (Μίτωση και Μείωση) Μέρος Β Κυτταρική Διαίρεση (Μίτωση και Μείωση) Μέρος Β Μοριακή Βιολογία και Γενετική BIOL 123 Άνοιξη 2015 Δρ. Χαρίτα Χρίστου Παρουσιάσεις Power Point με υλικό από: Campbell και Reece (2010) ΒΙΟΛΟΓΙΑ τόμος Ι, 1

Διαβάστε περισσότερα

Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 2/12/2016 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΝΟΤΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες

Διαβάστε περισσότερα

Παίζοντας με τα χρωμοσώματα ΙΙ

Παίζοντας με τα χρωμοσώματα ΙΙ Παίζοντας με τα χρωμοσώματα ΙΙ Μαυροματάκης Γιώργος Βιολόγος 2016-2017 τάκης Γιώργος Βιολόγος 1 Θεωρητικό μέρος Ομόλογα χρωμοσώματα: Ζευγάρι χρωμοσωμάτων που έχουν το ίδιο σχήμα και μέγεθος, και περιέχουν

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΗ: Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡ. : 19/05/2016 ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ-ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ (120 ΛΕΠΤΑ) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ:.. ΑΡ.: ΠΡΟΣΟΧΗ ΚΑΘΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ

ΤΑΞΗ: Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡ. : 19/05/2016 ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ-ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ (120 ΛΕΠΤΑ) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ:.. ΑΡ.: ΠΡΟΣΟΧΗ ΚΑΘΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΛΥΚΕΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2015-2016 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 ΒΑΘΜΟΣ.../35 ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ ΥΠΟΓΡΑΦΗ:. ΤΑΞΗ: Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡ. : 19/05/2016 ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ-ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή 15/02/2015 Ημερομηνία

Κυριακή 15/02/2015 Ημερομηνία Διαγώνισμα 2014-15 Ενδεικτικές απαντήσεις Κυριακή 15/02/2015 Ημερομηνία Βιολογία Κατεύθυνσης Εξεταζόμενο μάθημα Γ Λυκείου Τάξη Θέμα 1 ο : 1 α, 2 γ, 3 ε, 4 α, 5 ε Θέμα 2 ο : Α. Η απεικόνιση των μεταφασικών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Το μόριο DNA μιας χρωματίδας μεταφασικού χωμοσώματος ενός φυσιολογικού ευκαρυωτικού κυττάρου περιέχει το 29% των νουκλεoτιδίων του με αζωτούχα βάση την T. a. Ποιο είναι

Διαβάστε περισσότερα

Kυτταρική Bιολογία. Μείωση & φυλετική αναπαραγωγή ΔIAΛEΞH 21 (16/5/2016) Δρ. Xρήστος Παναγιωτίδης, Τμήμα Φαρμακευτικής Α.Π.Θ.

Kυτταρική Bιολογία. Μείωση & φυλετική αναπαραγωγή ΔIAΛEΞH 21 (16/5/2016) Δρ. Xρήστος Παναγιωτίδης, Τμήμα Φαρμακευτικής Α.Π.Θ. Kυτταρική Bιολογία ΔIAΛEΞH 21 (16/5/2016) Μείωση & φυλετική αναπαραγωγή Τι είναι φυλετική και τι αφυλετική αναπαραγωγή; Η αφυλετική αναπαραγωγή: 1. Είναι απλή και άμεση 2. Συνήθως αποδίδει απογόνους που

Διαβάστε περισσότερα

θετικής κατεύθυνσης Παραδόσεις του μαθήματος Επιμέλεια: ΑΡΓΥΡΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ

θετικής κατεύθυνσης Παραδόσεις του μαθήματος Επιμέλεια: ΑΡΓΥΡΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ Βιολογία θετικής κατεύθυνσης Παραδόσεις του μαθήματος Επιμέλεια: ΑΡΓΥΡΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ 1ο κεφάλαιο Το γενετικό υλικό Τι αποτελεί το γενετικό υλικό; Από το 1869, που το DNA εντοπίστηκε στον πυρήνα των κυττάρων,

Διαβάστε περισσότερα

Η ζητούμενη σειρά έχει ως εξής: αδενίνη < νουκλεοτίδιο < νουκλεόσωμα < γονίδιο < χρωματίδα < χρωμόσωμα < γονιδίωμα.

Η ζητούμενη σειρά έχει ως εξής: αδενίνη < νουκλεοτίδιο < νουκλεόσωμα < γονίδιο < χρωματίδα < χρωμόσωμα < γονιδίωμα. ΚΕΦ. 1 ο ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΡΙΣΕΩΣ 1. Να κατατάξετε σε σειρά αυξανόμενου μεγέθους τις παρακάτω έννοιες που σχετίζονται με το γενετικό υλικό των οργανισμών: νουκλεόσωμα, χρωμόσωμα, αδενίνη, νουκλεοτίδιο, γονίδιο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Μ.ΒΡΑΧΝΟΥΛΑ Σελίδα 1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Μ.ΒΡΑΧΝΟΥΛΑ Σελίδα 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Μ.ΒΡΑΧΝΟΥΛΑ Σελίδα 1 ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Σε ένα δίκλωνο µόριο DNA ο λόγος Α / C είναι 1/ 4. Το μήκος του είναι 20.000 ζεύγη βάσεων. Ποια η εκατοστιαία σύσταση και ποιος ο αριθµός των νουκλεοτιδίων που

Διαβάστε περισσότερα

Β Τοποθετήστε τα διάφορα χρωµοσώµατα που σας έχουν δοθεί στις αντίστοιχες θέσεις της σελίδας «Καρυότυπος του ανθρώπου».

Β Τοποθετήστε τα διάφορα χρωµοσώµατα που σας έχουν δοθεί στις αντίστοιχες θέσεις της σελίδας «Καρυότυπος του ανθρώπου». Όργανα και Υλικά: ψαλίδι κόλλα stick εικόνες χρωµοσωµάτων Πορεία της άσκησης: Α Σας δίνεται µια φωτοτυπία (φωτογραφία 2) µε το ένα από τα δύο µέλη κάθε οµόλογου ζεύγους, τοποθετηµένα κατά σειρά αυξανόµενου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΤΥΧΗΣ ΣΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΓΑΜΕΤΩΝ (άσκηση 11 του εργαστηριακού οδηγού) Μέσος χρόνος πειράματος: 45 λεπτά

Διαβάστε περισσότερα

Έλεγχος κυτταρικού κύκλου Πεφάνη Δάφνη Επίκουρη καθηγήτρια, Ιατρική σχολή ΕΚΠΑ Μιχαλακοπούλου 176, 1 ος όροφος

Έλεγχος κυτταρικού κύκλου Πεφάνη Δάφνη Επίκουρη καθηγήτρια, Ιατρική σχολή ΕΚΠΑ Μιχαλακοπούλου 176, 1 ος όροφος Έλεγχος κυτταρικού κύκλου Πεφάνη Δάφνη Επίκουρη καθηγήτρια, Ιατρική σχολή ΕΚΠΑ Μιχαλακοπούλου 176, 1 ος όροφος Πως το κύτταρο διπλασιάζει τα συστατικά του; Πως γίνεται ο διαχωρισμός των συστατικών στα

Διαβάστε περισσότερα

Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση.

Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση. Κεφάλαιο 4: Γενετική Α. Αντιγραφή - Μεταγραφή - Μετάφραση του DNA Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση. 1. Τι είναι κωδικόνιο; 2. Που γίνεται η σύνθεση πρωτεϊνών στο κύτταρο;

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΕΤΙΚΗ. Αντιγραφή, μεταγραφή και μετάφραση

ΓΕΝΕΤΙΚΗ. Αντιγραφή, μεταγραφή και μετάφραση ΓΕΝΕΤΙΚΗ Αντιγραφή, μεταγραφή και μετάφραση Κύκλος ζωής του κυττάρου Κυτταρικός κύκλος (ή κύκλος ζωής του κυττάρου) είναι το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από τη δημιουργία ενός κυττάρου ως τότε που και

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Πανελλαδικών 2000-2013

Θέματα Πανελλαδικών 2000-2013 Θέματα Πανελλαδικών 2000-2013 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ Κεφάλαιο 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΘΕΜΑ 1 ο Γράψτε τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω προτάσεις και δίπλα το γράμμα

Διαβάστε περισσότερα

Η αναπαραγωγή στον κόσμο των φυτών

Η αναπαραγωγή στον κόσμο των φυτών Η αναπαραγωγή στον κόσμο των φυτών Τζανουδάκης Δημήτριος Καθηγητής τμήματος Βιολογίας Πανεπιστημίου Πάτρας Τηλ. / Fax: 2610997279 Email: tzanoyd@upatras.gr H Αναπαραγωγή στο κόσμο των φυτών Μια από τις

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Πανελλαδικών

Θέματα Πανελλαδικών Θέματα Πανελλαδικών 2000-2015 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΟΜΟΓΕΝΩΝ Κεφάλαιο 1 Περιεχόμενα Περιεχόμενα 1 Κεφάλαιο 1 ο Το γενετικό υλικό Θέμα 1 ο 2 Θέμα 2 ο 8 Θέμα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο... 2 I. Το γενετικό υλικό... 2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ... 5 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ... 8 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ...

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο... 2 I. Το γενετικό υλικό... 2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ... 5 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ... 8 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο... 2 I. Το γενετικό υλικό... 2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ... 5 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ.... 8 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ... 9 ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ...12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο I. Το γενετικό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΟ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12-9-2015

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΟ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12-9-2015 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΟ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12-9-2015 ΘΕΜΑ Α Α1. α. in vitro β. in vivo γ. in vitro δ. in vitro Α2. γ Μεταξύ των δύο δεοξυριβονουκλεοτιδίων έχουμε συμπληρωματικότητα (Α=Τ)

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Στο φλοιό της Γης απαντώνται 92 χημικά στοιχεία, από τα οποία 27 μόνο είναι απαραίτητα για τη ζωή. ΠΟΣΟΣΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 96% ο άνθρακας (C), το υδρογόνο (H), το οξυγόνο (O) και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΦΕ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ, Επιμέλεια: Καγιάρας Νικόλαος Φυσικός Εργαστηριακή διδασκαλία των Φυσικών Μαθημάτων

ΕΚΦΕ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ, Επιμέλεια: Καγιάρας Νικόλαος Φυσικός Εργαστηριακή διδασκαλία των Φυσικών Μαθημάτων Μελέτη καρυότυπου Στα ευκαρυωτικά κύτταρα το γενετικό υλικό (DNA) εντοπίζεται στον πυρήνα τους και σχηματίζει δομές που ονομάζονται χρωμοσώματα. Κάθε χρωμόσωμα δομείται από DNA το οποίο συσπειρώνεται με

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Το γενετικό υλικό ΘΕΜΑ: 1 ο (Μονάδες 25 ) Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση στις παρακάτω ερωτήσεις. 1. Το πείραµα των Hershey και Chase ήταν:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΦΕ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ Εργαστηριακή διδασκαλία των Φυσικών Μαθημάτων. Μελέτη καρυότυπου

ΕΚΦΕ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ Εργαστηριακή διδασκαλία των Φυσικών Μαθημάτων. Μελέτη καρυότυπου Μελέτη καρυότυπου Στα ευκαρυωτικά κύτταρα το γενετικό υλικό (DNA) εντοπίζεται στον πυρήνα τους και σχηματίζει δομές που ονομάζονται χρωμοσώματα. Κάθε χρωμόσωμα δομείται από DNA το οποίο συσπειρώνεται με

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 22/09/2013

ΘΕΜΑ 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 22/09/2013 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 22/09/2013 ΘΕΜΑ 1 Ο Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Το ζεύγος των φυλετικών

Διαβάστε περισσότερα

Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β' Λ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ Γ' Λ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 17//2017 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΝΟΤΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ. Αρχαία Βακτήρια. Προκαρυωτικό κύτταρο: πυρηνοειδές. Πρώτιστα Μύκητες Φυτά Ζώα. Ευκαρυωτικό κύτταρο: πυρήνας

ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ. Αρχαία Βακτήρια. Προκαρυωτικό κύτταρο: πυρηνοειδές. Πρώτιστα Μύκητες Φυτά Ζώα. Ευκαρυωτικό κύτταρο: πυρήνας ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ Προκαρυωτικό κύτταρο: πυρηνοειδές Αρχαία Βακτήρια Ευκαρυωτικό κύτταρο: πυρήνας Δομή: μεμβρανικά οργανίδια Παραγωγή ενέργειας Δομή γενετικού υλικού Διαίρεση / Αναπαραγωγή Γενετικός ανασυνδυασμός

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Γ Γενικού Λυκείου Θετικής κατεύθυνσης. Κεφάλαιο 1α Το Γενετικό Υλικό

Βιολογία Γ Γενικού Λυκείου Θετικής κατεύθυνσης. Κεφάλαιο 1α Το Γενετικό Υλικό Βιολογία Γ Γενικού Λυκείου Θετικής κατεύθυνσης Κεφάλαιο 1α Το Γενετικό Υλικό Το DNA είναι το γενετικό υλικό Αρχικά οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι οι πρωτεΐνες αποτελούσαν το γενετικό υλικό των οργανισμών.

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 ο Το γενετικό υλικό Μεθοδολογία Ασκήσεων

Κεφάλαιο 1 ο Το γενετικό υλικό Μεθοδολογία Ασκήσεων Κεφάλαιο 1 ο Το γενετικό υλικό Μεθοδολογία Ασκήσεων 1. Ένα μόριο νουκλεϊκού οξέος για να χαρακτηρισθεί πλήρως θα πρέπει να γνωρίζουμε αν είναι: i. DNA ή RNA ii. iii. Μονόκλωνο ή δίκλωνο Γραμμικό ή κυκλικό

Διαβάστε περισσότερα

Κατάταξη Αδενίνη 1 Γονίδιο 4 Νουκλεοτίδιο 2 Νουκλεόσωμα 3 Βραχίονας 5 Χρωματίδα 6 Γονιδίωμα 8 Καρυότυπος 9 Μεταφασικό χρωμόσωμα 7

Κατάταξη Αδενίνη 1 Γονίδιο 4 Νουκλεοτίδιο 2 Νουκλεόσωμα 3 Βραχίονας 5 Χρωματίδα 6 Γονιδίωμα 8 Καρυότυπος 9 Μεταφασικό χρωμόσωμα 7 Α1. 1. δ 2. α 3. δ 4. γ 5. γ Βιολογία ΘΕΜΑ A κατεύθυνσης Α2. Κατάταξη Αδενίνη 1 Γονίδιο 4 Νουκλεοτίδιο 2 Νουκλεόσωμα 3 Βραχίονας 5 Χρωματίδα 6 Γονιδίωμα 8 Καρυότυπος 9 Μεταφασικό χρωμόσωμα 7 ΘΕΜΑ Β 1.

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝ/ΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΖΑΡΦΤΖΙΑΝ ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ 1. Σε ένα πείραμα παρόμοιο με αυτό που διεξήγαγε ο Griffith, αφού θανατώσατε με

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝ/ΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΖΑΡΦΤΖΙΑΝ ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ 1. Σε ένα πείραμα παρόμοιο με αυτό που διεξήγαγε ο Griffith, αφού θανατώσατε με

Διαβάστε περισσότερα

«Δομή του Γενετικού Υλικού σε Προκαρυωτικούς και Ευκαρυωτικούς Οργανισμούς»

«Δομή του Γενετικού Υλικού σε Προκαρυωτικούς και Ευκαρυωτικούς Οργανισμούς» Εργασία στο μάθημα της βιολογίας «Δομή του Γενετικού Υλικού σε Προκαρυωτικούς και Ευκαρυωτικούς Οργανισμούς» Μπαμπάλας Γεώργιος 31/01/2014 1ο Γυμνάσιο Κερατέας Υπεύθ.Καθηγητής:Κεραμάρης,Κ ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ

Διαβάστε περισσότερα

Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 21/09/2014 ΘΕΜΑ 1 Ο Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Για το γονιδίωμα της γάτας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΜΥΡΩΝΑΚΗ ΑΝΝΑ ΒΙΟΛΟΓΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΙ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΚΥΤΤΑΡΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΦΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΖΩΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΦΥΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ Μέσος χρόνος πειράματος: 30 λεπτά

Διαβάστε περισσότερα

ΛΥΣΗ ΑΣΚΗΣΗΣ 1 ΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΛΥΣΗ ΑΣΚΗΣΗΣ 1 ΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΛΥΣΗ ΑΣΚΗΣΗΣ 1 ΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ α) Αφού τα σωµατικά κύτταρα της γάτας έχουν 19 ζεύγη οµολόγων χρωµοσωµάτων, άρα περιέχουν 38 απλοειδή χρωµοσώµατα στην αρχή της Μεσόφασης (G 1 -φάση), πριν

Διαβάστε περισσότερα

Ασκήσεις για το Κεφάλαιο 1: Το γενετικό υλικό

Ασκήσεις για το Κεφάλαιο 1: Το γενετικό υλικό Ασκήσεις για το Κεφάλαιο 1: Το γενετικό υλικό A) Ερωτήσεις με πολλές πιθανές απαντήσεις Να βάλετε σε κύκλο το γράμμα ή τα γράμματα που αντιστοιχούν στη σωστή φράση ή στη φράση που συμπληρώνει σωστά την

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΤΟΧΗ ΚΙΝΗΤΟΥ Ή ΕΞΥΠΝΗΣ ΣΥΣΚΕΥΗΣ = ΔΟΛΙΕΥΣΗ

ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΤΟΧΗ ΚΙΝΗΤΟΥ Ή ΕΞΥΠΝΗΣ ΣΥΣΚΕΥΗΣ = ΔΟΛΙΕΥΣΗ ΛΥΚΕΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ «ΤΑΣΟΣ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΣ» ΕΠΩΝΥΜΟ:... ΟΝΟΜΑ:.. ΒΑΘΜΟΣ:... ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ: TMHMA: ΑΡΙΘΜΟΣ:.... ΥΠΟΓΡΑΦΗ:.... ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018 ΜΑΘΗΜΑ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1: Το Γενετικό Υλικό 1.

Κεφάλαιο 1: Το Γενετικό Υλικό 1. Κεφάλαιο 1: Το Γενετικό Υλικό 1. Ο πνευμονιόκοκκος είναι: α. μύκητας β. βακτήριο γ. ιός δ. πρωτόζωο 2. Στο πείραμα του Griffith τι αποτελέσματα είχε ο εμβολιασμός με βακτήρια, θάνατο(θ) ή επιβίωση (Ε),

Διαβάστε περισσότερα

Ασκήσεις. 1 ο Κεφάλαιο: Το Γενετικό Υλικό

Ασκήσεις. 1 ο Κεφάλαιο: Το Γενετικό Υλικό Ασκήσεις 1. Αν ο λόγος A + Τ / C + G στη μια αλυσίδα του DNA είναι 7/10, πόσος είναι ο ίδιος λόγος: α. στη συμπληρωματική της αλυσίδα, β. στο μόριο; 2. Αν ο λόγος A + G / T + C στη μια αλυσίδα του DNA

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 21/09/2015 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΘΕΜΑ 1 Ο ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΚΥΤΚΛΟΣ. abee/biobk/biobookmeiosis.html. pdf

ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΚΥΤΚΛΟΣ.  abee/biobk/biobookmeiosis.html. pdf ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΚΥΤΚΛΟΣ http://www2.estrellamountain.edu/faculty/far abee/biobk/biobookmeiosis.html pdf https://www.youtube.com/watch?v=wy3n5nczbhq http://www.youtube.com/watch?v=lf9rcqifx34&feature=related

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 04/09/2016 ΘΕΜΑ Α Α.1. β. Α.2. β. Α.3. γ. Α.4. δ. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α.5. β. Μονάδες 25 ΘΕΜΑ Β Β. 1. Ιχνηθέτηση. είναι η σήμανση χημικών

Διαβάστε περισσότερα

1.Προσομοίωση μείωσης 2.Η επέμβαση της τύχης στη δημιουργία γαμετών

1.Προσομοίωση μείωσης 2.Η επέμβαση της τύχης στη δημιουργία γαμετών 1.Προσομοίωση μείωσης 2.Η επέμβαση της τύχης στη δημιουργία γαμετών Κατά τη διάρκεια της μείωσης, από την οποία δημιουργούνται οι γαμέτες, τα χρωμοσώματα των άωρων γεννητικών κυττάρων μοιράζονται τυχαία.

Διαβάστε περισσότερα

Φύλλο εργασίας 1 Το γενετικό υλικό οργανώνεται σε χρωμοσώματα. Ονοματεπώνυμο Τμήμα Ημερομηνία.

Φύλλο εργασίας 1 Το γενετικό υλικό οργανώνεται σε χρωμοσώματα. Ονοματεπώνυμο Τμήμα Ημερομηνία. Ενότητα λογισμικού Γενετική Φύλλο εργασίας 1 Το γενετικό υλικό οργανώνεται σε χρωμοσώματα Βιολογία Γ Γυμνασίου Ονοματεπώνυμο Τμήμα Ημερομηνία. Όλοι οι οργανισμοί εμφανίζουν συγκεκριμένα δομικά χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΚΑΒΑΣ 1 ΒΙΟΛΟΓΟΣ

ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΚΑΒΑΣ 1 ΒΙΟΛΟΓΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ον ΜΕΝΔΕΛΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΩ 1. Τι είναι κυτταρικός κύκλος, και τα δυο είδη κυτταρικής διαίρεσης. 2. Από τα γεγονότα της μεσόφασης να μην μου διαφεύγει η αντιγραφή του γενετικού

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ 1.2 Μελετώντας τη Μεσόφαση 1.1 Πώς αναπτύχθηκε και μεγάλωσε ο οργανισμός του αγνοούμενου Ανδρέα; ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ 2017-2018 ΕΝΟΤΗΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - «ΠΑΝΕΚΦE»

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - «ΠΑΝΕΚΦE» 1 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - «ΠΑΝΕΚΦE» Αθήνα, email: panekfe@yahoo.gr www.ekfe.gr Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός για την επιλογή ομάδων μαθητών που θα συμμετάσχουν

Διαβάστε περισσότερα

Προκριματικός διαγωνισμός για την 14 th EUSO 2016 στην Βιολογία. Μικροσκοπική παρατήρηση φυτικών κυττάρων Ανίχνευση αμύλου και πρωτεϊνών

Προκριματικός διαγωνισμός για την 14 th EUSO 2016 στην Βιολογία. Μικροσκοπική παρατήρηση φυτικών κυττάρων Ανίχνευση αμύλου και πρωτεϊνών Ε.Κ.Φ.Ε. ΑΙΓΑΛΕΩ Ε.Κ.Φ.Ε. ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ Προκριματικός διαγωνισμός για την 14 th EUSO 2016 στην Βιολογία Ονοματεπώνυμα μελών ομάδας 1) 2) 3) Σχολείο: Σάββατο 5/12/2015 Διάρκεια: 45 λεπτά Μικροσκοπική

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Ο.Π. ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Ο.Π. ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Κανάρη 36, Δάφνη Τηλ. 210 9713934 & 210 9769376 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Ο.Π. ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΘΕΜΑ Α Α1.Γ. Α2.Γ. Α3.Β. Α4.Β. Α5.Β. ΘΕΜΑ Β 1. Οι σωστές απαντήσεις είναι: A. Μεγαλύτερη συμβολή γενετικού

Διαβάστε περισσότερα

13 η ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ EUSO 2015

13 η ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ EUSO 2015 13 η ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ EUSO 2015 ΤΟΠΙΚΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Σάββατο 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2014 ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΑΘΗΤΩΝ 1)... 2)... 3)... ΣΧΟΛΕΙΟ Επιστημονική Επιτροπή:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΦΕ ΣΕΡΡΩΝ 9 η Ευρωπαϊκή Ολυµπιάδα Επιστηµών EUSO 2011

ΕΚΦΕ ΣΕΡΡΩΝ 9 η Ευρωπαϊκή Ολυµπιάδα Επιστηµών EUSO 2011 ΕΚΦΕ ΣΕΡΡΩΝ 9 η Ευρωπαϊκή Ολυµπιάδα Επιστηµών EUSO 2011 ΤΟΠΙΚΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟ: Μαθητές/τριες που συµµετέχουν: (1). (2). (3). Ηµεροµηνία 27/11/2010 Σύνολο µορίων :. Σελίδα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ 1.2 Μελετώντας τη Μεσόφαση 1.1 Πώς αναπτύχθηκε και μεγάλωσε ο οργανισμός του αγνοούμενου Ανδρέα; ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ 2018-2019 ΕΝΟΤΗΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικές Μέθοδοι Ανάλυσης Κυτταρικών Διεργασιών

Ειδικές Μέθοδοι Ανάλυσης Κυτταρικών Διεργασιών ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Ειδικές Μέθοδοι Ανάλυσης Κυτταρικών Διεργασιών Τίτλος Εργαστηριακής Άσκησης: Παρατήρηση κυτταρικής διαίρεσης με μικροσκοπία φθορισμού Έλενα Κουιμτζόγλου Τμήμα Βιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγή, απομόνωση και καθαρισμός της φαρμακευτικής πρωτεΐνης.

Παραγωγή, απομόνωση και καθαρισμός της φαρμακευτικής πρωτεΐνης. ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 2004 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1o 1. δ 2. β 3. β 4. γ 5. δ ΘΕΜΑ 2o 1. Σχολικό βιβλίο, σελ.

Διαβάστε περισσότερα

Moριακή Kυτταρική Bιολογία & Έλεγχος Μεταβολισμού ΔIAΛEΞΕΙΣ 4 & 5 Κυτταρική διαίρεση & Απόπτωση

Moριακή Kυτταρική Bιολογία & Έλεγχος Μεταβολισμού ΔIAΛEΞΕΙΣ 4 & 5 Κυτταρική διαίρεση & Απόπτωση Moριακή Kυτταρική Bιολογία & Έλεγχος Μεταβολισμού ΔIAΛEΞΕΙΣ 4 & 5 Κυτταρική διαίρεση & Απόπτωση Τα κύρια σημεία της διάλεξης είναι τα παρακάτω: Ο κυτταρικός κύκλος και τα στάδια του Ρύθμιση του κυτταρικού

Διαβάστε περισσότερα

2η ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

2η ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΚΥΤΤΑΡΩΝ 2η ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Επιμέλεια: Βολακάκης Γιάννης, Βιολόγος 1) ΣΚΟΠΟΣ ΣΤΟΧΟΙ Εξοικείωση με το μικροσκόπιο Βασικοί κανόνες μικροσκόπησης

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΘΗΜΑ : (Συμπληρώνεται από τους εισηγητές)

ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΘΗΜΑ : (Συμπληρώνεται από τους εισηγητές) ΛΥΚΕΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ «ΤΑΣΟΣ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΣ» ΕΠΩΝΥΜΟ:... ΟΝΟΜΑ:.. ΒΑΘΜΟΣ:... ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ: TMHMA: ΑΡΙΘΜΟΣ:.... ΥΠΟΓΡΑΦΗ:.... ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 06-07 ΜΑΘΗΜΑ : (Συμπληρώνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΤΩΣΗ & ΜΕΙΩΣΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ 204017

ΜΙΤΩΣΗ & ΜΕΙΩΣΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ 204017 1 Υπόβαθρο ΜΙΤΩΣΗ & ΜΕΙΩΣΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ 204017 Η ανάπτυξη ενός οργανισμού είναι η αμετάκλητη αύξηση στον αριθμό και το μέγεθος των κυττάρων μέσω μιας συνεχούς ακολουθίας γεγονότων που ονομάζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Επειδή στο σχολικό βιβλίο Βιολογία Β Γενικού Λυκείου Γενικής παιδείας πρόσφατα προστέθηκαν ερωτήσεις και άλλαξε η αρίθμηση των προϋπαρχουσών ασκήσεων,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο Γενετική

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο Γενετική ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο Γενετική Ενότητα 4.1: Κύκλος ζωής του κυττάρου Ενότητα 4.2: Μοριακή γενετική. (Το κεντρικό δόγμα της βιολογίας - Αντιγραφή - Μεταγραφή - Μετάφραση του DNA - Η χρωματίνη και το χρωμόσωμα) Ενότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΟΓΕΝΕΤΙΚΗ: ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΡΥΟΤΥΠΟΥ

ΚΥΤΤΑΡΟΓΕΝΕΤΙΚΗ: ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΡΥΟΤΥΠΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΓΕΝΕΤΙΚΗ: ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΡΥΟΤΥΠΟΥ Σκοπός Στην άσκηση αυτή καλείσαι να επιστρατεύσεις την παρατηρητικότητα και τις γνώσεις σου, για να βγάλεις τη δική σου διάγνωση σχετικά µε µια σειρά από καρυότυπους

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. α Α3. δ Α4. β Α5. α

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. α Α3. δ Α4. β Α5. α ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. α Α3. δ Α4. β Α5. α 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΤΕΤΑΡΤΗ 5 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ:

Διαβάστε περισσότερα

Χρωμοσώματα και ανθρώπινο γονιδίωμα Πεφάνη Δάφνη

Χρωμοσώματα και ανθρώπινο γονιδίωμα Πεφάνη Δάφνη Χρωμοσώματα και ανθρώπινο γονιδίωμα Πεφάνη Δάφνη 12.02.2019 Νουκλεoτίδια-Δομικοί λίθοι του DNA H διπλή έλικα του DNAχωροπληρωτικό μοντέλο To ευκαρυωτικό DNA οργανώνεται σε χρωμοσώματα Τα χρωμοσώματα περιέχουν

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ: ΘΕΜΑ 1 Ο. 3. Το DNA των μιτοχονδρίων έχει μεγαλύτερο μήκος από αυτό των χλωροπλαστών.

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ: ΘΕΜΑ 1 Ο. 3. Το DNA των μιτοχονδρίων έχει μεγαλύτερο μήκος από αυτό των χλωροπλαστών. ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ: ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να γράψετε τον αριθμό της καθεμιάς από τις παρακάτω προτάσεις 1-5 και δίπλα του τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΚΑΤΑΛΛΗΛΩΝ ΔΙΑΦΑΝΕΙΩΝ

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΚΑΤΑΛΛΗΛΩΝ ΔΙΑΦΑΝΕΙΩΝ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΚΑΤΑΛΛΗΛΩΝ ΔΙΑΦΑΝΕΙΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: Βιολογία Κατεύθυνσης Γ Λυκείου Επαναληπτικό μάθημα «Γενετικό υλικό» Κεφάλαιο 1 ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ: Γενικό

Διαβάστε περισσότερα

Μέρος 3 ο. Χρωµοσώµατα και κυτταροδιαιρέσεις. Thomas Hunt Morgan 1910

Μέρος 3 ο. Χρωµοσώµατα και κυτταροδιαιρέσεις. Thomas Hunt Morgan 1910 Μέρος 3 ο Χρωµοσώµατα και κυτταροδιαιρέσεις Thomas Hunt Morgan 1910 Χρωµοσώµατα και κυτταροδιαιρέσεις Το DNA στον πυρήνα και τα χρωµοσώµατα Το DNA του πυρήνα δεν βρίσκεται σε µορφή ενός απλού µακροµορίου,

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ - ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ - ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ I ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Γεράσιμος Π. Βανδώρος ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ - ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ Οι βασικές δομές που εξετάζουμε στην ανατομία μπορούν ιεραρχικά να ταξινομηθούν ως εξής:

Διαβάστε περισσότερα