Το Περιβάλλον ως πυλώνας βιώσιµης ανάπτυξης

Transcript

1 Το Περιβάλλον ως πυλώνας βιώσιµης ανάπτυξης Σ Τ Α Υ Ρ Ο Σ Κ Α Μ Π Ε Λ Η Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ, Π Ρ Ω Η Ν Π Ε Ρ Ι Φ Ε Ρ Ε Ι Α Ρ Χ Η Σ Κ Ρ Η Τ Η Σ Σ η τ εία, Σ επτέµβριος 2010

2 1. Ο τρίτος πυλώνας Βιώσιµη Ανάπτυξη είναι η ισορροπία µεταξύ τριών ισοδύναµων πυλώνων, δηλ. η ταυτόχρονη Ανάπτυξη της οικονοµίας Ευηµερία της κοινωνίας-κοινωνική κοινωνική συνοχή Προστασία του Περιβάλλοντος Η σηµασία του περιβάλλοντος πολλαπλασιάζεται, λόγω του προβλήµατος των κλιµατικών αλλαγών. Η αντιµετώπιση των θεµάτων περιβάλλοντος αλλά και των επιπτώσεων των κλιµατικών αλλαγών, απαιτούν ολοκληρωµένη προσέγγιση,απαιτούν ένα σχέδιο που περιλαµβάνει ένα ευρύ φάσµα πολιτικών, συµβατών µε την έννοια της βιώσιµης ανάπτυξης

3 2.Ένα σχέδιο για την προστασία του περιβάλλοντος αντιµετώπιση των περιβαλλοντικών πιέσεων (πχ στερεά και υγρά απόβλητα) προστασία και διαχείριση των φυσικών πόρων (ατµόσφαιρα, έδαφος, ύδατα κλπ ) προστασία της φύσης και τη βιοποικιλότητας εισαγωγή της περιβαλλοντικής συνιστώσας σε όλες τις επιµέρους πολιτικές όπως π.χ. µεταφορές, γεωργία και ανάπτυξη του αγροτικού χώρου βιοµηχανία-µεταποίηση τουρισµός ενέργεια, αστική ανάπτυξη χωροταξία κλπ ακόµα και στη δηµόσια διοίκηση

4 3.Προστασία Περιβάλλοντος και πράσινη Ανάπτυξη Τα τµήµατα του σχεδίου- ή αξονες προτεραιότητας- αποτελούν τις επιµέρους πράσινες πολιτικές, όπου συνυπάρχουν οι τρείς πυλώνες της βιώσιµης ή πράσινης ανάπτυξης. Με την έννοια αυτή σχέδιο προστασίας περιβάλλοντος αποτελεί υποσύνολο ενός ολοκληρωµένου σχεδίου πράσινης ανάπτυξης Στα επόµενα παρουσιάζονται τρεις βασικές ενότητες πράσινων πολιτικών, εκείνες που στοχεύουν στην αντιµετώπιση περιβαλλοντικών πιέσεων, σε εκείνες που διασφαλίζουν την προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας και σε εκείνες που διαµορφώνονται από την εισαγωγή της περιβαλλοντικής συνιστώσας στις ασκούµενες τοµεακές πολιτικές Ένα πρόγραµµα Πράσινης Ανάπτυξης πχ για την Κρήτη διαφοροποιείται στην εξειδίκευσή του από εκείνο άλλων περιοχών, αλλά απαιτεί και παραπέρα εξειδίκευση στον αστικό χώρο,στον αγροτικό χώρο,στις τουριστικές περιοχές, αλλά και προσαρµογή στις τοπικές ιδιαιτερότητες κάθε παραγωγικού τοµέα

5 3. Αντιµετώπιση περιβαλλοντικών πιέσεων Στερεά και υγρά απόβλητα. Η διαχείριση των απορριµµάτων στην Ελλάδα, υστερεί δραµατικά έναντι άλλων ευρωπαικών περιοχών Ξοδεύονται κάθε περίοδο δεκάδες εκατοµµύρια ευρώ από δηµόσιους πόρους και πολίτες και το πρόβληµα αντί να επιλύεται, διογκώνεται. Ο χρόνος και οι πόροι χάνονται σε διαµάχες συµφερόντων, τοπικισµών, εργολάβων και πλασιέ τεχνολογιών. Σηµαντικά καλύτερη είναι η κατάσταση στον τοµέα των υγρών αστικών αποβλήτων όπου σταδιακά εκπληρώνονται οι απαιτήσεις της σχετικής κοινοτικής οδηγίας. Παραµένουν όµως οξυµµένα προβλήµατα µε τα βιοµηχανικά υγρά απόβλητα (π.χ ελαιουργείων, σφαγείων, κλπ) 3+1 βήµατα για τη λύση Ανάληψη της ευθύνης - επί ποινή µείωσης των χρηµατοδοτήσεών-, από κάθε νέο ήµο για µείωση της παραγόµενης ποσότητας απορριµµάτων και εφαρµογή του στόχου της ανακύκλωσης,σε όλα τα συστήµατα. (συσκευασίες,, αυτοκίνητα, ελαστικά, ηλεκτρικές συσκευές, υλικά εκσκαφών κλπ) Χωροθέτηση µε νόµο του σηµερινoύ και του µελλοντικού χώρου φιλοξενίας της κεντρικής µονάδας και του ΧΥΤΥ της Κρήτης (πλην νοµού Χανίων) ιεθνής διαγωνισµός και δηµόσια διαβούλευση για την επιλογή της βέλτιστης οικονοµικά και περιβαλλοντικά λύσης στην δεδοµένη πραγµατικότητα.

6 4.Προστασία και διαχείριση των φυσικών πόρων Ατµόσφαιρα.(«Κρήτη,οικονοµία µειωµένων εκποµπών διοξειδίου του άνθρακος» ) έδαφος, (αποκατάσταση ρυπασµένων εδαφών από απορρίµµατα, φυτοφάρµακα ή νιτρικά, από υγρά απόβλητα (π.χ. κατσίγαροι), αποκατάσταση ΧΑ Α, αποκατάσταση των εγκαταλελειµµένων και ανενεργών λατοµείων της Κρήτης µε υλικά εκσκαφών µε παράλληλη φύτευση και δηµιουργία χώρων πολιτισµού κλπ υδατικοί πόροι Για να επιτευχθεί ο στόχος της επάρκειας των υδατικών αποθεµάτων δεν απαιτείται η µονόπλευρη εξασφάλιση ολοένα και περισσότερων υδατικών αποθεµάτων, αλλά η επίτευξη ισορροπίας µεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης του νερού. Απαιτείται να ολοκληρωθεί και να εφαρµοσθεί το Σχέδιο ιαχείρισης Υδατικών Πόρων στην Περιφέρεια Κρήτης.

7 Φύση και βιοποικιλότητα Στην Κρήτη υπάρχουν 60 προστατευόµενες περιοχές, αλλά µόνον ένας φορέας διαχείρισης ( του Εθνικού ρυµού Σαµαριάς και της ευρύτερης περιοχής) Για όλες τις υπόλοιπες περιοχές, απαιτούνται Σχέδια ιαχείρισης Προστατευόµενων Περιοχών, που να περιλαµβάνουν µέτρα για την προστασία, την κοινωνική συναίνεση, την περιβαλλοντική εκπαίδευση, την διαχείριση της επισκεψιµότητας µε σκοπό την ανάπτυξη αειφόρου τουρισµού και ειδικές περιβαλλοντικές µελέτες. Επειδή δεν υπάρχουν σήµερα τα µέσα για δηµιουργία φορέων προστασίας όλων αυτών των περιοχών, προτείνοµε να προστατεύονται µέσω προγραµµατικών συµβάσεων ήµων-περιφέρειας και ΥΠΕΚΑ και να λειτουργούν ως ίκτυο Προστατευοµένων Περιοχών Κρήτης.

8 4) Εισαγωγή της περιβαλλοντικής συνιστώσας στους επιµέρους τοµείς 4.2 Ενέργεια Η ευρύτερη δυνατή χρήση τεχνολογιών ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, όπως η αιολική, η ηλιακή, η υδραυλική, η βιοµάζα, η γεωθερµία, η χρήση υδρογόνου και κυψελών καυσίµου, εκτός από το ότι αποτελεί κρίσιµο παράγοντα µείωσης των εκποµπών, συµβάλλει στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασµού και στην ανάπτυξη νέων οικονοµικών τοµέων. Ο τοµέας της Πράσινης ενέργειας, µπορεί να αποτελέσει µοχλό Πράσινης Ανάπτυξης στην Κρήτη, προωθώντας την οικονοµική µεγέθυνση µε «καθαρές» επενδύσεις, την κοινωνική συνοχή µε τη δηµιουργία πολλών νέων και αποκεντρωµένων θέσεων εργασίας και συµπληρωµατικών εισοδηµάτων

9 Εισαγωγή της περιβαλλοντικής συνιστώσας στους επιµέρους τοµείς. Αστική Ανάπτυξη Προωθείται µια ολοκληρωµένη προσέγγιση για τη διαχείριση του αστικού χώρου µε την υιοθέτηση µέτρων που βελτιώνουν την ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος και καθιστούν τις πόλεις πιο ελκυστικές και πιο «υγιείς» ως τόπους διαβίωσης, ανάπτυξης επιστηµονικής γνώσης, εργασίας και επένδυσης. Καλούµαστε επίσης να αναπλάσοµε το δηµόσιο χώρο, να δηµιουργήσουµε νέους ελεύθερους χώρους, να αναδείξοµε τα µνηµεία,να οργανώσοµε ασφαλείς καθαρές και εναλλακτικές µεταφορές Μέγα πρόβληµα είναι το ξεπερασµένο αλλά πανίσχυρο συνταγµατικά κατοχυρωµένο θεσµικό πλαίσιο πολεοδοµικής οργάνωσης, που λειτουργεί έτσι ώστε στην πράξη να αυτοκαταργείται ο πολεοδοµικός σχεδιασµός, Απαιτείται συνταγµατική αναθεώρηση, αλλά µέχρι τότε χρειάζονται συνεχείς απλουστεύσεις και τοπικές συµφωνίες υπέρβασης

10 Εισαγωγή της περιβαλλοντικής συνιστώσας στους επιµέρους τοµείς. Ελκυστικές πόλεις Στόχος ειναι η αύξηση της ελκυστικότητας των πόλεων ( κινητικότητα και προσβασιµότητα των µέσων µαζικής µεταφοράς. πρόσβαση σε υποδοµές καθώς και σε σύγχρονες, αποτελεσµατικές υπηρεσίες, προστασία και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος, αναβαθµισµλενες πολιτιστικές υποδοµές ) η υποστήριξη της καινοτοµίας, του επιχειρηµατικού πνεύµατος και της οικονοµίας της γνώσης η δηµιουργία περισσότερων και υψηλότερης ποιότητας θέσεων εργασίας η διευθέτηση των ενδοαστικών ανισοτήτων η διακυβέρνηση η χρηµατοδότηση της πολεοδοµικής ανάπλασης.

11 Αγροτική ανάπτυξη και αναγέννηση Με την ένταξη της ελληνικής υπαίθρου στην προοπτική της βιώσιµης ανάπτυξης, µε ισόρροπη έµφαση στην οικονοµική ανάπτυξη, την κοινωνική συνοχή και την οικολογική προστασία και διατήρηση, οι στόχοι της αγροτικής ανάπτυξης µετασχηµατίζονται στην κατεύθυνση της ολοκληρωµένης ανάπτυξης της κρητικής υπαίθρου Έτσι ο αγροτικός χώρος όχι µόνο ο γεωργικός τοµέας-καθίσταται ικανός να εξασφαλίζει ικανοποιητική ποιότητα ζωής στους κατοίκους να συντηρεί ένα δυναµικό αγροτοδιατροφικό τοµέα, µε ποιοτικά ή και βιολογικά προιόντα, µε ταυτότητα και ορθές γεωργικές πρακτικές,που σέβονται το περιβάλλον και την παράδοση. Να στηρίξει την αναγέννηση πολλών αγροτικών οικισµών, ως ελκυστικών και βιώσιµων οικιστικών συνόλων αλλά και παραγωγικών δοµών

12 Ο Σχεδιασµός του Χώρου (1) Ο χωροταξικός σχεδιασµός που ενσωµατώνει τις αρχές ης βιώσιµης ανάπτυξης και τις χρήσεις γης, είναι κρίσιµη υποδοµή,που µένει δυστυχώς ανολοκλήρωτη. Άλλες σηµαντικές συµπληρωµατικές άυλες υποδοµές. που επίσης δεν έχουν ολοκληρωθεί, είναι το κτηµατολόγιο, οι δασικοί χάρτες, οι γραµµές αιγιαλούπαραλίας, η οριστικοποίηση και ζωνοποίηση των προστατευόµενων περιοχών και βεβαίως ο πολεοδοµικός σχεδιασµός. Άµεση προτεραιότητα είναι η ολοκλήρωση του τοπικού επιπέδου σχεδιασµού δηλ. των ΣΧΟΟΑΠ ή ΓΠΣ ( που περιλαµβάνουν και τις χρήσεις γής), και η µέσω αυτών επίλυση των θεµάτων της χωροθέτησης των τουριστικών δραστηριοτήτων και των ΑΠΕ που αφελώς προσπάθησαν ορισµένοι να αντιµετωπίσουν µε κεντρικές ρυθµίσεις (µέσω ειδικών χωροταξικών πλαισίων).

13 Σχεδιασµός του Χώρου =Χωροταξικός + Πολεοδοµικός σχεδιασµός Το ζητούµενο είναι ένας σχεδιασµός του χώρου µε αποτελέσµατα για το χώρο, τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Για να µπορεί να εφαρµοσθεί ο σχεδιασµός αυτός πρέπει: να θεσµοθετείται έγκαιρα (απαιτούνται γι αυτό διοικητικές και θεσµικές αλλαγές και απλουστεύσεις) να είναι δυναµικός και όχι στατικός (υποχρεωτική η ανά εξαετία αναθεώρηση) να µπορεί να εφαρµόζεται από τη δηµόσια διοίκηση κάθε επιπέδου και αρµοδιότητας και όχι µόνο από το ΥΠΕΚΑ να είναι κατανοητός από τους πολίτες, φιλικός στις διαδικασίες, λειτουργικός και δίκαιος (δηµοκρατικός σχεδιασµός στο σωστό επίπεδο, συνεχείς απλουστεύσεις, µε εφαρµογή σύγχρονης τεχνολογίας, χωρίς πολυετείς καθυστερήσεις) και να προκύπτουν από την εφαρµογή του ορατά θετικά αποτελέσµατα. να συνδέεται µε προγράµµατα χρηµατοδότησης και διασφαλισµένους πόρους (εκτός από την άµεση σύνδεση µε το γενικότερο σχεδιασµό, να συνδέεται ευθέως και µε τα χρηµατοδοτικά προγράµµατα και µέσα)

14 Ο Σχεδιασµός του Χώρου (3) Βιώσιµες Κοινότητες Γενικώς η επίτευξη του στόχου των βιώσιµων κοινοτήτων σηµαίνει την εισαγωγή στο χωροταξικό σχεδιασµό µίας σειράς αρχών όπως: Η ισόρροπη οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη Προώθηση της ισόρροπης προσβασιµότητας παντού Ανάπτυξη της πρόσβασης σε πηγές πληροφοριών και γνώσης Ενθάρρυνση της ανάπτυξης που συντελείται από αστικές λειτουργίες Η βελτίωση της σχέσης µεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών Η προστασία & ενίσχυση των φυσικών πόρων και της περιβαλ. κληρονοµιάς Ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονοµιάς ως σηµαντικού συντελεστή ανάπτυξης Ανάπτυξη ενεργειακών πόρων και ασφαλής χρήση τους Ενθάρρυνση υψηλής ποιότητας βιώσιµου τουρισµού

15 Ο Σχεδιασµός του Χώρου.Υποδοµές εκσυγχρονισµού και άµεσης απόδοσης Σε καιρούς κρίσης µεγάλα έργα άυλων υποδοµών, που θα µπορούσαν να τονώσουν την χειµαζόµενη οικονοµία, δεν χρειάζονται δηµόσιους πόρους για να υλοποιηθούν, γιατί είναι αυτοχρηµατοδοτούµενα. Αυτά είναι το Κτηµατολόγιο και ο Πολεοδοµικός Σχεδιασµός (οι πολίτες που εντάσσονται πληρώνουν εισφορά και σε χρήµα ή και σε γη ).Εποµένως µπορούν να προχωρήσουν άµεσα σε όλη την Κρήτη, να προκαλέσουν κινητικότητα στην αγορά, επενδύσεις αλλά και νοικοκύρεµα στο χώρο και το περιβάλλον. Προυπόθεση για να προχωρήσει σχετικά γρήγορα ο πολεοδοµικός σχεδιασµός είναι να έχουν ολοκληρωθεί τα ΣΧΟΟΑΠ ή ΓΠΣ, ο σχεδιασµός δηλ. σε τοπικό επίπεδο. Ζητείται εποµένως η άµεση ολοκλήρωση όσων σχεδίων είναι σε εξέλιξη και η άµεση χρηµατοδότηση -έστω και µε δάνειο - όλων των υπολοίπων. Το συνολικό κόστος άλλωστε για την Κρήτη, δεν υπερβαίνει το κόστος κατασκευής 4 ή 5 χιλιοµέτρων εθνικού δρόµου..