ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΥΠΕΡΛΙΠΙΔΙΑΜΙΕΣ. Συμμαχία για την υγεία:διατροφη Πρόληψη και θεραπεία εκφυλιστικών παθήσεων

Transcript

1 ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΥΠΕΡΛΙΠΙΔΙΑΜΙΕΣ Συμμαχία για την υγεία:διατροφη Πρόληψη και θεραπεία εκφυλιστικών παθήσεων

2 «ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ- ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΚΦΥΛΙΣΤΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ» Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού Η πράξη συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και από Εθνικούς Πόρους. Φορέας Λειτουργίας της Πράξης : Υπουργείο Υγείας Επιστημονικά Υπεύθυνη του Προγράμματος: Χασαπίδου Μαρία Καθηγήτρια Διατροφής και Διαιτολογίας ΑΤΕΙΘ Στην συγγραφή των παρουσιάσεων συμμετείχαν οι: Τζώτζας Θεμιστοκλής, Παπαδημητρίου Κωνσταντίνα, Εξαρχοπούλου Κωνσταντίνα, Παπαδοπούλου Σουζάνα, Κουλούρη Αλεξάνδρα, Αθανασιάδου Ελπινίκη, Σιτζάνη Δήμητρα, Ευσταθοπούλου Ειρήνη

3 Ορισμός

4 Αιτιολογία Πρωτοπαθής: Γονιδιακής προέλευσης Δευτεροπαθής: Άλλες ασθένειες Κακή διατροφή

5 Κληρονομικές Υπερλιπιδαιμίες Α) Οικογενής ετερόζυγος υπερχοληστερολαιμία Μεμονωμένη αύξηση χοληστερίνης (n=1/500) ( 300 mg/dl) Β) Μικτού τύπου (συνδυασμένη) υπερλιπιδαιμία Αύξηση χοληστερίνης, τριγλυκεριδίων ή συνδυασμός τους. Ιδιαίτερα συχνή και αθηρογόνος. Γ) Αμιγής υπερτριγλυκεριδαιμία.

6 Δευτεροπαθείς Υπερλιπιδαιμίες Σακχαρώδης διαβήτης. Υποθυρεοειδισμός. Νεφρωσικό σύνδρομο και νεφρική ανεπάρκεια. Ηπατική ανεπάρκεια. Υπερκατανάλωση οινοπνεύματος. Φάρμακα (κορτιζόνη, αντισυλληπτικά κ.α.).

7 Διατροφικά Αίτια Διατροφή: επιβαρυντικοί παράγοντες Κεκορεσμένα λίπη (ζωικά). Τροφές πλούσιες σε χοληστερίνη. Τρανς λιπαρά. Σακχαρούχοι υδατάνθρακες. Κεκορεσμένα λίπη.

8 Ποιοι πρέπει να ελέγχονται Άνδρες > 40 χρονών και γυναίκες >50 χρονών. Άτομα με οικογενειακό ιστορικό για καρδιαγγειακά νοσήματα. Άτομα με οικογενείς δυσλιπιδαιμίες από την παιδική ηλικία. Άτομα με άλλους παράγοντες κινδύνου: καπνιστές, ΣΔτ2, Α/Υ, σπλαχνική παχυσαρκία.

9 Φυσιολογικές τιμές

10 Σημασία Ελέγχου

11 Χοληστερόλη και Καρδιαγγειακός Κίνδυνος CHD indications per Framingham Study (n=5209) 10-year CHD death rate (Deaths/1000) (MRFIT) (n=361,662) Serum cholesterol (mg/100 ml) Serum cholesterol (mg/dl) Each 1% increase in total cholesterol level is associated with a 2% increase in CHD risk 1% reduction in total cholesterol resulted in a 2% decrease in CHD risk

12 Αντιμετώπιση

13 Μη φαρμακευτική αντιμετώπιση Επιτυγχάνεται με την αλλαγή των τροποποιήσιμων παραγόντων κινδύνου Μείωση σωματικού βάρους. Αύξηση φυσικής δραστηριότητας. Μείωση της πρόσληψης ζωικών λιπών. Αντικατάσταση ζωικών λιπών με ελαιόλαδο. Διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά. Διαιτητικές οδηγίες για την μείωση της LDL-C (πρόσληψη φυτικών ινών, πρόσληψη φυτικών στερολών/στανολών).

14 Μεσογειακή Διατροφή Έχει αναδειχθεί από πληθώρα μελετών ως κατάλληλη και αποτελεσματική στη ρύθμιση της δυσλιπιδαιμίας. Επιτυγχάνεται: Μείωση ζωικού λίπους. Αύξηση κυρίως μονοακορέστων (ελαιόλαδο) αλλά και πολυακορέστων (ω3) λιπαρών οξέων. Αύξηση φυτικών ινών. Αύξηση αντιοξειδωτικών ουσιών.

15

16 Δυσλιπιδαιμία και Διατροφή Ουσία Δίαιτα Step 1 Δίαιτα Step 2 Ολικό λίπος <30% ολικών θερμίδων <30% ολικών θερμίδων Κεκορεσμένα <10%» <7%» Πολυακόρεστα 10%» 10%» Μονοακόρεστα 10%- 15%» 10%- 15%» Υδατάνθρακες 50%- 60%» 50%- 60%» Πρωτεΐνες 10%- 20%» 10%- 20%» Χοληστερόλη <300mg/ Η <200mg/ Η

17 Διατροφικές επιδράσεις στην LDL χοληστερόλη Συστατικό Επίδραση στην LDLχοληστερόλη Μείωση/αύξηση LDL χοληστερόλης (% κατά προσέγγιση) Σύσταση Στερόλες ,5 g/ ημέρα Κορεσμένα λιπαρά οξέα 5-10 <7% της ενέργειας Χοληστερόλη 5 <200 mg/ημέρα Διαλυτές φυτικές ίνες g/ημέρα Σωματικό βάρος 5 Απώλεια ~ 5 Kg Πρωτεΐνη σόγιας g/ημέρα Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα % της ενέργειας

18 Διατροφικές Ευεργετικές Επιδράσεις -Φυτικές ίνες: LDL, κυρίως διαλυτές, (φρούτα, όσπρια, κριθάρι, βρώμη). - Ω3- λιπαρά οξέα: ΤΓΛ, αντιθρομβωτική, αντιαθηρωγόνος δράση. (2 γεύματα ψαριών/ εβδομάδα) - Φυτικές στερόλες: LDL Εντερική απορρόφηση της χοληστερόλης.

19 Φυτικές στερόλες/στανόλες Η μέση κατανάλωση στο δυτικό κόσμο είναι~ g/24h (φυτοφάγους 0.6g/24h) Οι φυτικοί εστέρες στερολών και στανολών σε δόσεις των 2-2,5 γρ. ημερησίως μειώνουν τα επίπεδα της LDL-C κατά 6-15% με μικρή ή καμία αλλαγή στην HDL-C. Η εστεροποίηση τους με λιπαρά οξέα, αυξάνει τη διαλυτότητα τους στα τρόφιμα.

20 Πηγές Φυτικών Στερολών ανά 100 g Λάδι από καλαμπόκι (ραφιναρισμένο) mg Σογιέλαιο (ραφιναρισμένο) Ελαιόλαδο (έξτρα παρθένο) Φοινικέλαιο (ραφιναρισμένο) Μήλο Πορτοκάλι Καρότο Ντομάτα Φιστίκια mg mg mg 13 mg 24 mg 16 mg 4.7 mg 119 mg

21 Ξηροί Καρποί Η αναφερόμενη καρδιοπροστατευτική δράση των ξηρών καρπών μπορεί να οφείλεται εν μέρει στα μοναδικά θρεπτικά τους συστατικά. Οι ξηροί καρποί είναι πλούσιοι σε ακόρεστα λιπαρά οξέα (UFA) και χαμηλοί σε κορεσμένα (SFA). Πηγή φυτικών πρωτεϊνών και φυτικών στερολών.

22 Ξηροί Καρποί Μείωση χοληστερόλης και βελτίωση λιπιδαιμικού προφίλ από διαφορετικά είδη ξηρών καρπών Επιδημιολογικές μελέτες κατέδειξαν την προστασία από υπέρταση στον αντρικό πληθυσμό Αρνητική συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης ξηρών καρπών και της αύξησης του σωματικού βάρους. Στη μελέτη SUN, η χαμηλότερη αύξηση σωματικού βάρους παρατηρήθηκε σε άτομα τα οποία κατανάλωναν 2 μερίδες ξηρών καρπών/βδομάδα.

23 Διαιτητικές συμβουλές για άτομα με αυξημένη χοληστερόλη Τρόφιμα Προτιμώνται Περιορίζονται Λίπη & έλαια Κρέας Ελαιόλαδο, ηλιέλαιο, καλαμποκέλαιο, σογιέλαιο Κοτόπουλο, γαλοπούλα, κουνέλι, κυνήγι, άπαχα και χωρίς πέτσα. Μοσχάρι, ζαμπόν άπαχο. Βούτυρο, βοδινό και χοιρινό λίπος, φοινικέλαιο, καρυδέλαιο, μαργαρίνη, υδρογονωμένα λίπη και έλαια Τα λιπαρά μέρη και η πέτσα. Αρνί, χοιρινό, αλλαντικά, εντόσθια Ψάρια & θαλασσινά Γάλα & γαλακτοκομικά Ψάρι κάθε είδους (φρέσκο ή κατεψυγμένο) Γάλα, γιαούρτι χαμηλών λιπαρών τυριά με λίγα λίπη (μυζήθρα, ανθότυρο) Παστά, τηγανισμένα ψάρια. Οστρακοειδή (μύδια, στρείδια κλπ.), γαρίδες, αστακοί, καβούρια, αυγοτάραχο Πλήρες γάλα, γιαούρτι, κρέμα γάλακτος, παγωτό, λιπαρά τυριά (φέτα και κίτρινα τυριά),μαγιονέζα,σάλτσες Αυγά Μόνο ασπράδι Οι κρόκοι των αυγών

24 Διαιτητικές συμβουλές για άτομα με αυξημένη χοληστερόλη

25 Οφέλη από την απώλεια 10 κιλών Θνητότητα Μείωση >20% ολικής θνητότητας Μείωση >30% των σχετιζόμενων με το ΣΔ θανάτων Μείωση των θανάτων από κακοήθειες που σχετίζονται με τη παχυσαρκία Αρτηριακή πίεση Μείωση 10mmHg η συστολική ΑΠ Μείωση 20mmHg η διαστολική ΑΠ Σάκχαρο Μείωση κατά 50% της γλυκόζης νηστείας Λιπίδια Μείωση 10% ολικής χοληστερόλης Μείωση 15% LDL Μείωση 30% τριγλυκεριδίων Αύξηση 8% HDL

26 Φυσική Δραστηριότητα Ετερογενείς μελέτες. Συνήθως αναφέρονται ευεργετικά αποτελέσματα με μακροχρόνια άσκηση αντοχής και αερόβια. Μείωση των τριγλυκεριδίων, μείωση της ολικής χοληστερόλης, αύξηση της HDL και της apoa..

27 Συμπερασματικά Η διαιτητική αντιμετώπιση (μεσογειακού τύπου διατροφή) αποτελεί τη βάση της υπολιπιδαιμικής αγωγής Μελετώνται και φαίνονται ωφέλιμα, ορισμένα «λειτουργικά τρόφιμα». Με εξαίρεση τις οικογενείς υπερλιπιδαιμίες και την έκδηλη καρδιαγγειακή νόσο, φάρμακα (στατίνες) πρέπει να χορηγούνται σε 2 ο χρόνο. Πάντοτε πρέπει να αντιμετωπίζονται ταυτόχρονα και οι άλλοι τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου (κάπνισμα, υπέρταση, παχυσαρκία, υπεργλυκαιμία).

28 Βιβλιογραφία Παρουσίασης ADA 2014 Guidelines: Management of Dyslipidemia. Available at: Bayard V, Chamorro F, Motta J, Hollenberg NK; Does flavanol intake influence mortality from nitric oxide-dependent processes? Ischemic heart disease, stroke, diabetes mellitus, and cancer in Panama. Int J Med Sci Jan 27;4(1):53-8. Chan DC, Barrett PH, Watts GF; Recent studies of lipoprotein kinetics in the metabolic syndrome and related disorders. Curr Opin Lipidol Feb;17(1): Del Rio D, Costa LG, Lean ME, Crozier A; Polyphenols and health: what compounds are involved? Nutr Metab Cardiovasc Dis Jan;20(1):1-6. Ellegård LH, Andersson SW, Normén AL, Andersson HA; Dietary plant sterols and cholesterol metabolism. Nutr Rev Jan;65(1): Expert Panel on Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults. Executive Summary of The Third Report of The National Cholesterol Education Program (NCEP) Expert Panel on Detection, Evaluation, And Treatment of High Blood Cholesterol In Adults (Adult Treatment Panel III). JAMA May 16;285(19): Gupta AK, Savopoulos CG, Ahuja J, Hatzitolios AI; Role of phytosterols in lipid-lowering: current perspectives. QJM Apr;104(4):301-8.

29 Βιβλιογραφία Παρουσίασης International Atherosclerosis Society; International and national guidelines recommending the use of plant stanol ester for reducing LDL-cholesterol Jenkins DJ, Kendall CW, Axelsen M, Augustin LS, Vuksan V; Viscous and nonviscous fibres, nonabsorbable and low glycaemic index carbohydrates, blood lipids and coronary heart disease. Curr Opin Lipidol Feb;11(1): Katan MB, Grundy SM, Jones P, et al. Efficacy and safety of plant stanols and sterols in the management of blood cholesterol levels. Mayo Clin Proc Aug;78(8): Kerckhoffs DA, Hornstra G, Mensink RP; Cholesterol-lowering effect of beta-glucan from oat bran in mildly hypercholesterolemic subjects may decrease when beta-glucan is incorporated into bread and cookies. Am J Clin Nutr Aug;78(2): Mensink RP, Zock PL, Kester AD, Katan MB; Effects of dietary fatty acids and carbohydrates on the ratio of serum total to HDL cholesterol and on serum lipids and apolipoproteins: a meta-analysis of 60 controlled trials. Am J Clin Nutr May;77(5):

30 Βιβλιογραφία Παρουσίασης Pellegrini N, Valtueña S, Ardigò D, et al; Intake of the plant lignans matairesinol, secoisolariciresinol, pinoresinol, and lariciresinol in relation to vascular inflammation and endothelial dysfunction in middle age-elderly men and post-menopausal women living in Northern Italy. Nutr Metab Cardiovasc Dis Jan;20(1): Rashid S, Genest J; Effect of obesity on high-density lipoprotein metabolism. Obesity (Silver Spring) Dec;15(12): Sabaté J, Oda K, Ros E. Nut consumption and blood lipid levels: a pooled analysis of 25 intervention trials. Arch Intern Med May 10;170(9): Sirtori CR, Galli C, Anderson JW, Sirtori E, Arnoldi A; Functional foods for dyslipidaemia and cardiovascular risk prevention. Nutr Res Rev Dec;22(2): Talati R, Sobieraj DM, Makanji SS, Phung OJ, Coleman CI; The comparative efficacy of plant sterols and stanols on serum lipids: a systematic review and meta-analysis. J Am Diet Assoc May;110(5): Weggemans RM, Trautwein EA; Relation between soy-associated isoflavones and LDL and HDL cholesterol concentrations in humans: a meta-analysis. Eur J Clin Nutr Aug;57(8):940-6.

31