Δρ Ν. Σ. Χριστοδουλάκης

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Δρ Ν. Σ. Χριστοδουλάκης ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΑΘΗΝΑ 2016

2 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Επώνυμο: Όνομα: Όνομα Πατρός: Χριστοδουλάκης Νικόλαος Σοφοκλής Διεύθυνση εργασίας: Τομέας Βοτανικής, Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστημιούπολη ΑΘΗΝΑ Ημερομηνία Γεννήσεως: 27 Οκτωβρίου 1954 Τόπος γεννήσεως: Αθήνα Υπηκοότητα: Ελληνική Στρατιωτική θητεία: Πολεμικό Ναυτικό - Κελευστής Μάρτιος 83 έως Νοέμβριος 84 Σπουδές: Πτυχίο Βιολογίας (Λίαν Καλώς) 1978 Διδακτορικό Δίπλωμα (Άριστα) 1986 Υποτροφίες: ΙΚΥ 1973, 1974, 1975 Ξένες γλώσσες: Υπηρεσιακή κατάσταση: Αγγλικά: a) Lower Certificate in English b) Southern Illinois University: Operational Competence in English Γαλλικά (μέτρια) 1980 Επιστημονικός Συνεργάτης Γεν. Βοτανικής 1986 Λέκτορας Γενικής Βοτανικής 1995 Μόνιμος Λέκτορας στον Τομέα Βοτανικής 1998 Μόνιμος Επίκουρος Καθηγητής στον Τομέα Βοτανικής 2008 Αναπληρωτής Καθηγητής με μονιμότητα, στον Τομέα Βοτανικής (ΦΕΚ 796, σελ 6491, ) 2016 Καθηγητής με μονιμότητα, στον Τομέα Βοτανικής (ΦΕΚ Γ, 814, σελ 6051, )

3 1 ΒΑΣΙΚΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Τόπος γέννησης η Αθήνα, έτος γέννησης το Βασική και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση στην Αθήνα. Σπουδές στο Τμήμα Βιολογίας του ΕΚΠΑ από το Πτυχίο το 1978 με τον βαθμό "Λίαν καλώς". Υποτροφία του ΙΚΥ κατά τα τρία πρώτα χρόνια των σπουδών. Μεταπτυχιακές σπουδές για μικρό χρονικό διάστημα στο Πανεπιστήμιο του Waterloo (Καναδάς) και από το 1979 στο Εργαστήριο Γενικής Βοτανικής. Το Σεπτέμβριο του 1980 εκλογή σε θέση Επιστημονικού Συνεργάτη στο ίδιο Εργαστήριο. Κατάθεση του γραπτού δοκιμίου της Διδακτορικής Διατριβής το Φεβρουάριο του Κατάταξη στο Πολεμικό Ναυτικό το Μάρτιο του Απόλυση το Νοέμβριο του Εξέταση για το Διδακτορικό Δίπλωμα τον Ιανουάριο του Απονομή του με το βαθμό "Άριστα". Ένταξη σε θέση Λέκτορα στο Εργαστήριο Γενικής Βοτανικής τον Ιούνιο του Α- νάληψη καθηκόντων το Δεκέμβριο του ίδιου έτους. Μονιμοποίηση στη θέση του Λέκτορα το Εκλογή σε θέση Επίκουρου Καθηγητή του Τομέα Βοτανικής το Εκλογή σε θέση Αναπληρωτή Καθηγητή με μονιμότητα του Τομέα Βοτανικής το Εκλογή σε θέση Καθηγητή με μονιμότητα του Τομέα Βοτανικής το Υπηρεσία στον Τομέα Βοτανικής του ΕΚΠΑ μέχρι σήμερα. Άριστη γνώση της Αγγλικής γλώσσας. Κατοικία στην Αθήνα, στην οδό Ειρήνης αρ. 22 στην Αργυρούπολη.

4 2 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ α) Διδασκαλία Συμμετοχή, από το 1978, ως άμισθος βοηθός στο Εργαστήριο Γενικής Βοτανικής και στη συνέχεια ως Επιστημονικός Συνεργάτης, στην εργαστηριακή εκπαίδευση των φοιτητών, Φαρμακευτικής και Βιολογίας. Διδασκαλία, από το 1986, στους φοιτητές του Τμήματος Βιολογίας, κεφαλαίων του μαθήματος "Βοτανική Ι" (το τμήμα του μαθήματος που αφορά στα όργανα των φυτών). Διδασκαλία στους φοιτητές του Τμήματος της Φαρμακευτικής του μαθήματος της "Γενικής Βοτανικής". Διδασκαλία κεφαλαίων του μαθήματος "Ανατομία Φυτών" στους φοιτητές του 5ου εξαμήνου του Τμήματος Βιολογίας. Από το 1999 έχω την αποκλειστική ευθύνη (παραδόσεις και εργαστήρια) για το κατ επιλογήν αυτό μάθημα που διδάσκεται πλέον στο 3 ο εξάμηνο των σπουδών. Για αρκετά χρόνια υπεύθυνος για τη διοργάνωση και την πραγματοποίηση των εκπαιδευτικών εκδρομών του Εργαστηρίου Γενικής Βοτανικής. β) Συγγραφή σημειώσεων Συγγραφή μεγάλου μέρους των σημειώσεων που διανέμονταν στους φοιτητές του Φαρμακευτικού Τμήματος που παρακολουθούσαν τις παραδόσεις του υποχρεωτικού μαθήματος "Γενική Βοτανική". Οι σημειώσεις αυτές αποσύρθηκαν το 2000 αφού αντικαταστάθηκαν με το βοήθημα που διανέμεται και στους φοιτητές του Τμήματος Βιολογίας. Συγγραφή αναλυτικού εργαστηριακού οδηγού για τους φοιτητές που παρακολουθούν το μάθημα της Ανατομίας Φυτών. Ο οδηγός αυτός, από το 2003, και μέχρι την έκδοση του εργαστηριακοπύ βιβλίου, διανέμετο σε ψηφιακή μορφή, εμπλουτισμένος με μεγάλο α- ριθμό μικροφωτογραφιών και μακροσκοπικών εικόνων. Για το υποχρεωτικό μάθημα "Εισαγωγή στη Βοτανική" και συγκεκριμένα για το τμήμα του μαθήματος που αφορά τα όργανα των φυτών, δημιουργήθηκαν ψηφιοποιημένες διαλέξεις (Power Point) με μεγάλο αριθμό φωτογραφιών, επεξηγήσεων, animations κ.ά.. Ο ψηφιακός δίσκος (CD) που περιέχει τις διαλέξεις του μαθήματος, διανέμεται στους φοιτητές και υπήρξε από τα πρώτα εκπαιδευτικά βοηθήματα του Τμήματος Βιολογίας σε ψηφιακή μορφή. Τέλος, οι διανεμόμενες παλαιές σημειώσεις της θεωρίας για το μάθημα "Ανατομία Φυτών" έχουν εκσυγχρονιστεί και αντικατασταθεί με ψηφιακούς δίσκους (CD) που περιέχουν τις διαλέξεις του μαθήματος, σε μορφή παρουσιάσεων Power Point. Διατίθεντο

5 στους φοιτητές παράλληλα με το CD του εργαστηρίου, μέχρι την έκδοση του νέου βιβλίου. γ) Διπλωματικές εργασίες Κατά τη διάρκεια της θητείας μου στον Τομέα Βοτανικής έχω καθοδηγήσει τις παρακάτω Διπλωματικές Εργασίες : 1) Τσίμπανη Χαρίκλεια. (1990) Δομικές διαφορές στους δύο τύπους φύλλων του Sarcopoterium spinosum, ενός εποχιακά διμορφικού φυτού (Δημοσιεύτηκε - Εργασία Νο 12). 2) Κουτσογεωργοπούλου Λουκία. (1991) Αποτελέσματα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη δομή των φύλλων των ειδών Eucalyptus camaldulensis και Olea europaea (Δημοσιεύτηκε - Εργασία Νο 16). 3) Μπαζός Ιωάννης. (1991) Ανατομία φύλλου σε τρία εποχιακά διμορφικά φυτά (Δημοσιεύτηκε - Εργασία Νο 14). 4) Παληαμπέλου Ελένη. (1992) Μελέτη των επιπτώσεων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην οργάνωση του επιδερμικού ιστού στα φύλλα των φυτών Eucalyptus camaldulensis και Olea europaea. 5) Πανδή Μαρίνα. (1992) Επίδραση των αέριων ρυπαντών στη δομή του φύλλου του φυτού Laurus nobilis L., ενός ανθεκτικού στη ρύπανση είδους. Μελέτη με οπτικό και ηλεκτρονικό μικροσκόπιο. 6) Ψάλτη Μαρία. (1992) Η ιστορία της ζωής ενός φύλλου του φυτού Quercus coccifera. Ανατομία του φύλλου. 7) Πασχάλογλου Ευαγγελία - Άννα (1998) Μελέτη της φύτρωσης των σπερμάτων τριών ειδών καλλιεργούμενων φυτών σε υπόστρωμα που περιέχει ιλύ από βιολογική επεξεργασία λυμάτων. 8) Τσίρη Δήμητρα (1999) Μελέτη της φύτρωσης των σπερμάτων τριών ειδών καλλιεργούμενων φυτών σε υπόστρωμα που περιέχει ιλύ από βιολογική επεξεργασία λυμάτων. 9) Χατζαντώνη Κοκώνα (1999) Επίδραση των προϊόντων του βιολογικού καθαρισμού στην ανάπτυξη φυτών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή χαρτοπολτού. 10) Νικολακάκη Αναστασία (2000) Ανατομική μελέτη του φύλλου αρωματικών, φαρμακευτικών και δηλητηριωδών φυτών της ελληνικής χλωρίδας 11) Μεντή Ιουλία (2000) Μελέτη των στοματικών συμπλόκων στη πρωτογενή ρίζα του φυτού Ceratonia siliqua (Δημοσιεύτηκε - Εργασία Νο 25). 12) Κουλαξίζη Μαργαρίτα (2001- συνεργασία με το Univercita Statale di Milano) Μελέτη της δομής του φύλλου και των εκκριτικών σχηματισμών στο ενδημικό φυτό της Κρήτης Origanum dictamus

6 13) Χαλίδου Ειρήνη (2001) Μελέτη της δομής του φύλλου και των εκκριτικών σχηματισμών σε τέσσερα φαρμακευτικά φυτά της ελληνική χλωρίδας 14) Κεχαγιόγλου Σοφία (2001) Μελέτη της δομής του φύλλου και των εκκριτικών σχηματισμών σε τέσσερα φαρμακευτικά φυτά της ελληνική χλωρίδας 15) Ράϊκου Βασιλική (2002) Μελέτη της δομής του φύλλου και των εκκριτικών σχηματισμών σε τέσσερα φαρμακευτικά φυτά της ελληνική χλωρίδας 16) Χρυσού Φλώρα (2002) Μελέτη της δομής του φύλλου και των εκκριτικών σχηματισμών σε τέσσερα φαρμακευτικά φυτά της ελληνική χλωρίδας 17) Θανασοπούλου Αγγελική (2003) Μελέτη της δομής του φύλλου και των εκκριτικών σχηματισμών σε τέσσερα φαρμακευτικά φυτά της ελληνική χλωρίδας. 18) Κολαΐτη Ρεγγίνα (2004) Μελέτη της δομής του φύλλου και των εκκριτικών σχηματισμών σε τέσσερα φαρμακευτικά φυτά της ελληνική χλωρίδας. 19) Ανδριόπουλος Αντρέας (2004) Μελέτη της δομής του φύλλου και των εκκριτικών σχηματισμών σε φαρμακευτικά φυτά της ελληνική χλωρίδας. 20) Μπουζαλάς Κωστής (2005) Μελέτη της δομής του φύλλου και των εκκριτικών σχηματισμών σε φαρμακευτικά φυτά της ελληνική χλωρίδας. 21) Μούρμουρα Εύη (2005) Μελέτη της δομής του φύλλου και των εκκριτικών σχηματισμών σε φαρμακευτικά φυτά της ελληνική χλωρίδας. 22) Φωτεινόπουλος Παναγιώτης (2005) Μελέτη της δομής του φύλλου και των εκκριτικών σχηματισμών σε φαρμακευτικά φυτά της ελληνική χλωρίδας. 23) Πράσινου Ελένη (2006) Μελέτη της δομής του φύλλου και των εκκριτικών σχηματισμών σε φαρμακευτικά φυτά της ελληνική χλωρίδας. 24) Παυλόπουλος Παύλος (2006) Μελέτη της δομής του φύλλου και των εκκριτικών σχηματισμών σε φαρμακευτικά φυτά της ελληνική χλωρίδας. 25) Κόλλια Καλλιόπη (2008) Μελέτη της δομής του φύλλου και των εκκριτικών σχηματισμών σε φαρμακευτικά φυτά της ελληνική χλωρίδας (Ecballium elaterium). 26) Λάμπρη Παρασκευή - Νίκη (2008) Μελέτη της δομής του φύλλου και των εκκριτικών σχηματισμών σε φαρμακευτικά φυτά της ελληνική χλωρίδας (Solanum elaeagnifolium). 27) Κόγια Δήμητρα (2008) Μελέτη της δομής του φύλλου και των εκκριτικών σχηματισμών σε φαρμακευτικά φυτά της ελληνική χλωρίδας (Teucrioum pollium). 28) Τσιάρτα Μύρια (2009) Μελέτη της δομής του φύλλου και των εκκριτικών σχηματισμών σε φαρμακευτικά φυτά της ελληνική χλωρίδας (Papaver phoeas). 28) Γεωργουδή Ματίνα (2010) Μελέτη της δομής του φύλλου και των εκκριτικών σχηματισμών σε φαρμακευτικά φυτά της ελληνική χλωρίδας (Cistus creticus). 29) Μαμούχα Σταυρούλα (2013) Μελέτη της δομής του φύλλου και των εκκριτικών σχηματισμών σε φαρμακευτικά φυτά της ελληνική χλωρίδας (Globularia alypum).

7 30) Κοτσιρώνη Καλυψώ (2014) Μελέτη της δομής του φύλλου και των εκκριτικών σχηματισμών σε φαρμακευτικά φυτά της ελληνική χλωρίδας (Aristolochia boetica). 31) Κορωνιού Γεωργία (2015). Μελέτη της δομής του φύλλου και των εκκριτικών σχηματισμών σε φαρμακευτικά φυτά της ελληνική χλωρίδας (Saponaria officinalis). δ) Διπλωματικές εργασίες για Μεταπτυχιακά Διπλώματα Ειδίκευσης. 1) Αγγελόπουλος Αθανάσιος (2004): «Ο φλοιός των κωνοφόρων» "Προσαρμοστικοί μηχανισμοί των Μεσογειακών φυτών". Επιβλέπων. 2) Παναγόπουλος Δημήτρης (2005): «Οι νέες τεχνολογίες στη διδασκαλία και στην αξιολόγηση των βιολογικών μαθημάτων. Μια διδακτική προσέγγιση για την οικολογία». "Σύγχρονες τάσεις στη διδακτική των βιολογικών μαθημάτων και νέες τεχνολογίες". Επιβλέπων. 3) Βίτσα Βασιλική (2006): «Αρωματικά φυτά της Μεσογειακής χλωρίδας. Από το βιολογικό εργαστήριο, στη σχολική τάξη». "Σύγχρονες τάσεις στη διδακτική των βιολογικών μαθημάτων και νέες τεχνολογίες". Επιβλέπων. 4) Ψαρρά Αντιγόνη (2007): «Διαχείριση οικολογικών εννοιών στο αναλυτικό πρόγραμμα της υποχρεωτικής εκπαίδευσης». "Σύγχρονες τάσεις στη διδακτική των βιολογικών μαθημάτων και νέες τεχνολογίες". Τριμελής Συμβουλευτική Επιτροπή. 5) Γαργεράκη Καλλιόπη (2011): «Περιπλάνηση στον κόσμο των ελληνικών φυτών που στήριξαν την παραδοσιακή ιατρική και τροφοδοτούν ακόμα τη σύγχρονη φαρμακολογία». "Σύγχρονες τάσεις στη διδακτική των βιολογικών μαθημάτων και νέες τεχνολογίες". Επιβλέπων. 6) Φωστιέρη Χαρά (2013): «Οι εκπαιδευτικές προεκτάσεις μια σύγχρονης τεχνολογικής προσέγγισης: βιολογική επεξεργασία των λυμάτων και αξιοποίηση των προϊόντων τους για την βελτίωση του περιβάλλοντος». "Σύγχρονες τάσεις στη διδακτική των βιολογικών μαθημάτων και νέες τεχνολογίες". Επιβλέπων. ε) Διδακτορικές διατριβές Συμμετοχή σε Τριμελείς Συμβουλευτικές Επιτροπές Διδακτορικών Διατριβών: Κουτσογεωργοπούλου Λουκία, πτυχιούχος Βιολογίας, "Η επίδραση της όξινης βροχής στη δομή του φύλλου των μεσογειακών φυτών". Η αίτηση της εγκρίθηκε στη Γ.Σ. της 2/3/93. Η υποψηφία διέκοψε για επαγγελματικούς λόγους. Τσάκου Αναστασία, πτυχιούχος Βιολογίας με θέμα "Η επίδραση των προϊόντων βιολογικής επεξεργασίας λυμάτων στην ανάπτυξη καλλιεργούμενων φυτών". Τομέας Βοτανικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τριμελής Συμβουλευτική Επιτροπή: Ν.Σ. Χριστοδουλάκης (επιβλέπων), Β. Γαλάτης, Ν. Μάργαρης (επταμελής επιτροπή, ΓΣΕΣ ).

8 Βερβέρης Χαράλαμπος, master Περιβάλλοντος (UK). Θέμα: "Εναλλακτικές πηγές πρώτων υλών για την παραγωγή χαρτιού". Τομέας Βοτανικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τριμελής Συμβουλευτική Επιτροπή: Κ. Γεωργίου (επιβλέπων), Ν.Σ. Χριστοδουλάκης, Δ. Δανιηλίδης (ΓΣΕΣ ). (επταμελής επιτροπή, ΓΣΕΣ ). Νικολακάκη Αναστασία, πτυχιούχος Βιολογίας με θέμα "Ανατομική μελέτη των εκκριτικών σχηματισμών σε φαρμακευτικά φυτά της ελληνικής χλωρίδας". Τομέας Βοτανικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τριμελής Συμβουλευτική Επιτροπή: Ν.Σ. Χριστοδουλάκης (επιβλέπων ΓΣΕΣ ), Α. Χαρβάλα (Τομέας Φαρμακογνωσίας), Σ. Διαμαντόγλου. (επταμελής επιτροπή, ΓΣΕΣ ). Μεντή Ιουλία, πτυχιούχος Βιολογίας με θέμα "Βιοσυσσώρευση βαρέων μετάλλων και τοξικών υλικών σε φυτά από καλλιέργειες όπου έγινε χρήση προϊόντων βιολογικής επεξεργασίας λυμάτων". Τομέας Βοτανικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τριμελής Συμβουλευτική Επιτροπή: Ν.Σ. Χριστοδουλάκης (επιβλέπων ΓΣΕΣ ), Ι. Χήνου (Τομέας Φαρμακογνωσίας), Β. Γαλάτης. (επταμελής επιτροπή, ΓΣΕΣ ). Τσαντίλα Ελευθερία, πτυχιούχος Τμήματος Περιβάλλοντος Πανεπιστημίου Αιγαίου με θέμα "Χρήση προϊόντων βιολογικής επεξεργασίας λυμάτων στις καλλιέργειες μεσογειακών φυτών" Τριμελής Συμβουλευτική Επιτροπή: Ν.Σ. Χριστοδουλάκης (επιβλέπων ΓΣΕΣ ), Κ. Γεωργίου (Τομέας Βοτανικής), Α. Καραμάνος (Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) (Διέκοψε λόγω μητρότητας ). Κόλλια Σμαράγδα Μ. (2011), πτυχιούχος Γεωπονίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο (Τμήμα Γεωργικής Βιολογίας & Βιοτεχνολογίας ΓΣΕΣ, συνεδρία ) με θέμα: "Πολυμορφικότητα των φύλλων του φυτού Thymbra capitata". Κ. Φασσέας (επιβλέπων), Καραμπουρνιώτης Γ, Ν.Σ. Χριστοδουλάκης. Μαντζούκα Δήμητρα, πτυχιούχος Γεωλογίας, ΕΚΠΑ (Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος ΓΣΕΣ, συνεδρία ) με θέμα: "Έρευνα της Καινοφυτικής παλαιοχλωρίδας του Αιγαίου". Καρακίτσιος Β. (επιβλέπων), Βελιτζέλος Ε, Ν.Σ. Χριστοδουλάκης. Μαμούχα Σταυρούλα, πτυχιούχος Τεχνολόγος Ιατρικών Εργαστηρίων, Μεταπτυχιακό Δίπλωμα «Μικροβιακή Βιοτεχνολογία» στο Τμήμα Βιολογίας του ΕΚΠΑ. Βαθμός: 9.3 («Άριστα») (Τμήμα Βιολογίας ΓΣΕΣ, συνεδρία 20/02/2013), υπoτροφία αριστείας ΙΚΥ. Θέμα: "Ανατομική και ιστοχημική μελέτη ελληνικών φαρμακευτικών φυτών, βιοδραστικές ουσίες τους και δυνατότητες αξιοποίησης τους". Τριμελής επιτροπή: Ν.Σ. Χριστοδουλάκης (επιβλέπων), Σκαλτσούνης Λ., Ρούσσης Α. Μπάρκα Δήμητρα, πτυχιούχος Βιολογίας, Διεπιστημονικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΔΠΜΣ) του ΕΜΠ, Τμήμα Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών: «Περιβάλλον και Ανάπτυξη», Βαθμός αποφοίτησης: «Άριστα» (9,3). Τομέας: , Γ.Σ. Τμήματος: Θέμα: "Μελέτης της χωροχρονικής εξέλιξης του τοπίου και της βιοποικιλότητας με σύγχρονες μεθόδους σε νησιωτικές

9 περιοχές". Τριμελής επιτροπή: Ν. Χριστοδουλάκης (Αναπλ. Καθηγητής) επιβλέπων, Κ. Γεωργίου (Αναπλ. Καθηγητής), Γ. Φώτης (Καθηγητής, ΕΜΠ). Στέφη Αικατερίνα, πτυχιούχος Βιολογίας, Διεπιστημονικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (Εφαρμογές της Βιολογίας στην Ιατρική) του ΕΚΠΑ, Βαθμός αποφοίτησης: «Άριστα». Τομέας: , Γ.Σ. Τμήματος: Θέμα: "Επίδραση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας σε βιολογικά συστήματα". Τριμελής επιτροπή: Ν. Χριστοδουλάκης (Αναπλ. Καθηγητής) επιβλέπων, Λ. Μαργαρίτης (Ομότιμος Καθηγητής), Δ. Βασιλακοπούλου (Αναπλ. Καθηγήτρια). Μέλος της εξεταστικής επιτροπής: Διδακτορική Διατριβή κ. Μίχου, Γεωργικό Πανεπιστήμιο (συνεδρία 23/ ) (τριμελής: Νιαβής, Δροσόπουλος, Καραμπουρνιώτης). Διδακτορική Διατριβή, Γεωργίας Παππά, Χημικού. «Παραγωγικές δυνατότητες καλλιεργειών αρωματικών φυτών σε εγκαταλειμμένες γεωργικές εκτάσεις η περίπτωση των ειδών Salvia triloba, Origanum onites, Origanum vulgare ssp. hirtum στα νησιά του Β. Αιγαίου». Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Περιβάλλοντος, Τομέας Διαχείρισης οικοσυστημάτων. Μυτιλήνη (τριμελής: Ν. Μάργαρης, Δ. Βώκου, Χ. Γιούργα Διδακτορική Διατριβή κ. Γερ. Φραντζιού (ΓΣΕΣ ), Τμήμα Βιολογίας, ΕΚ- ΠΑ. (τριμελής: Π. Αποστολάκος, Β. Γαλάτης, Ε. Ελευθερίου). Διδακτορική Διατριβή κ. Β. Βαρβαρήγου (ΓΣΕΣ ): «Κυτταροσκελετός και μορφογένεση σε κύτταρα φυκών» Τμήμα Βιολογίας, ΕΚΠΑ. (τριμελής: Χ. Κατσαρός, Β. Γαλάτης, Π. Αποστολάκος). Διδακτορική Διατριβή κ. Σ. Κόλλια (ΓΣΕΣ 3 η / ), Τμήμα Γεωπονικής Βιοτεχνολογίας, Γεωπονικό Π.Α. (τριμελής: Κ. Φασσέας, Καραμπουρνιώτης Γ, Ν.Σ. Χριστοδουλάκης). Διδακτορική Διατριβή κ. Λιανοπούλου Β., Γεωπόνου: Εποχικός διμορφισμός στο θυμάρι (Thymus sibthorpii Bentham), το τεύκριο (Teucrium polium) και το δίκταμο (Origanum dictamnus L.). Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2015 (τριμελής: Μποζαμπαλίδης, Πατάκας, Λάζαρη). Διδακτορική Διατριβή κας Χρυσάνθης Χειμώνα (18 Δεκ 1015): Βιομιμητική και υδατική κατάσταση φυτικών ιστών. Επιβλέπουσα: Αναπλ. Καθ. Σοφία Ριζοπούλου. Διδακτορική Διατριβή κας Δανάης Κούκου (21 Δεκ 2015): Μελέτη υδατικής κατάστασης και μικροαναγλύφου φυτικών ιστών. Επιβλέπουσα: Αναπλ. Καθ. Σοφία Ριζοπούλου.

10 3 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Το ερευνητικό έργο έχει δημοσιευτεί σε 36 εργασίες όπως φαίνεται στο υπόμνημα που ακολουθεί στο τέλος του σημειώματος. Η πρώτη απ αυτές είναι η Διδακτορική Διατριβή ενώ άλλες δύο, αυτές με αριθμό 2 και 7 (με πλάγια γράμματα στο υπόμνημα), αναφέρονται σε δεδομένα που προέρχονται από τη Διδακτορική Διατριβή. Το σύνολο του δημοσιευμένου έργου μου θα μπορούσε να χωριστεί σε τέσσερεις ενότητες. Στην πρώτη απ αυτές, (περιλαμβάνει τις εργασίες με αριθμό 1, 2, 7, 8, 10, 11, 12, 14, 17 και 18) γίνεται προσπάθεια να αναλυθούν με λεπτομέρεια τα δομικά χαρακτηριστικά των μεσογειακών φυτών. Στη δεύτερη (περιλαμβάνει τις εργασίες με αριθμό 3, 4, 5, 6, 9, 13, 15, 16, 19, 25 και 29) γίνεται προσπάθεια να εντοπιστούν οι δυνατότητες προσαρμογής των μεσογειακών φυτών σε συγκεκριμένες περιβαλλοντικές πιέσεις. Οι εργασίες της τρίτης ενότητας (αριθ. 20, 21, 22, 23, 24, 26, 27, 30, 31 και 36), η οποία αντιπροσωπεύει ένα καινούργιο ερευνητικό πεδίο, έχουν σχέση με τις σύγχρονες μεθόδους της βιολογικής επεξεργασίας των αστικών λυμάτων και εστιάζονται στην προσπάθεια αξιοποίησης των προϊόντων της βιολογικής επεξεργασίας (ιλύος και νερού) για την καλλιέργεια φυτών. Στην τέταρτη ενότητα (εργασίες 29, 33 και 34) γίνεται μια καινοτόμος προσπάθεια για την αξιοποίηση των ελληνικών φαρμακευτικών φυτών. Η ερευνητική αυτή προσπάθεια υποστηρίχτηκε από πρόγραμμα ΠΕΝΕΔ, και οδήγησε, σε συνεργασία με μεγάλη φαρμακευτική εταιρία, στην απόκτηση Διπλώματος Ευρεσιτεχνίας. Τέλος, η εργασία με αριθμό 35, αξιοποιώντας τις μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν στην τρίτη ενότητα εργασιών, δίνει απάντηση στην αγωνία των κατοίκων ενός μεγάλου ελληνικού νησιού σχετικά με ένα σοβαρό περιβαλλοντικό πρόβλημα. Μία από τις δημοσιεύσεις, αυτή με τον αριθμό 8 στο υπόμνημα, αναφέρεται στο textbook: "Plant Anatomy" του καθηγητού A. Fahn που χρησιμοποιείται ως εκπαιδευτικό βοήθημα από τους φοιτητές που διδάσκονται Βοτανική, σε όλο τον κόσμο. Η ίδια δημοσίευση θεωρήθηκε ενδιαφέρουσα από τον Dr. Paul Simons ο οποίος την σχολίασε σ ένα άρθρο του που δημοσιεύτηκε την Παρασκευή 27 Νοεμβρίου του 1987 στην επιστημονική σελίδα της εφημερίδας "THE GUARDIAN" που εκδίδεται στο Λονδίνο και το Μάντσεστερ. Τρεις άλλες εργασίες, οι υπ' αριθμ. 11, 12 και 14, έχουν μακροσκελή αναφορά στον τόμο "Anatomy of Xerophytes" της σειράς "Encyclopedia of Plant Anatomy". Για τον ίδιο τόμο, μετά από αίτηση των συγγραφέων (του καθηγητή Α. Fahn και του διευθυντή των Royal Botanic Gardens at Kew, Dr. D. Cutler), παραχωρήθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν απ' αυτούς, τέσσερις πρωτότυπες φωτογραφίες. Μερικές από τις εργασίες (13, 16, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 26, 27, 30, 31 και 32) αναφέρθηκαν σε αλλεπάλληλες δημοσιεύσεις στον ελληνικό ημερήσιο Τύπο ενώ για την επιστημονική δραστηριότητα της ερευνητικής μας ομάδας παραχωρήθηκαν αρκετές συνεντεύξεις σε ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά προγράμματα.

11 Κατά το παρελθόν υπήρξαν επιστολές επιστημόνων από το εξωτερικό που σχολίαζαν ευνοϊκά το δημοσιευμένο έργο. Μετά από παρόμοια επιστολή, στις αρχές του 1991, ο Dr. Alan Macklon, ερευνητής στο MacΑuley Land Use Research Institute της Σκοτίας, επισκέφθηκε την Αθήνα. Άρχισε τότε συνεργασία με το ερευνητικό αυτό κέντρο της Σκοτίας για τη μελέτη της επίδρασης της όξινης βροχής στη δομή των φύλλων. Από τον Ιανουάριο του 1993 ανέλαβα διευθυντής ερευνητικού προγράμματος του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου το οποίο χρηματοδότησε η Ευρωπαϊκή Ένωση στα πλαίσια του ENVIREG. Ο στόχος του προγράμματος αυτού ήταν η α- νάπλαση του περιβάλλοντος σε απερημωμένη περιοχή της νήσου Κω, γύρω από τις ε- γκαταστάσεις βιολογικής επεξεργασίας των λυμάτων με τη χρήση των προϊόντων των εγκαταστάσεων αυτών. Μετά από ένα χρόνο εργασιών το πρόγραμμα αυτό τιμήθηκε, από κοινού με τις συμμετοχές της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ολλανδίας, με χρυσό μετάλλιο σε παγκόσμιο διαγωνισμό για το περιβάλλον, που έγινε στη Μάλτα υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και άλλων διεθνών οργανισμών. Μετά τη βράβευση δόθηκε μεγάλη δημοσιότητα στο έργο που είχε γίνει με αποτέλεσμα να υπάρξει για το νησί σημαντικό όφελος αφού η επιτυχία αυτή μεταδόθηκε από αρκετά ευρωπαϊκά τηλεοπτικά δίκτυα. Άρθρα επίσης γράφτηκαν στον ελληνικό ημερήσιο και περιοδικό Τύπο και αφιερώθηκαν στην επιτυχία αυτή δύο ημίωρες ραδιοφωνικές εκπομπές της ΕΡΑ. Εκτιμώντας το ιδιαίτερο ενδιαφέρον που υπάρχει γύρω από τη χρήση των προϊόντων της βιολογικής επεξεργασίας των λυμάτων αλλά και την εξαιρετική σημασία που έχει αυτή για τη χώρα μας, ξεκίνησε πρόγραμμα έρευνας στο πεδίο αυτό (εργασίες 20, 21, 22, 23, 24, 26, 27, 30, 31 και 32). Η προσπάθειά για την αξιοποίηση της ιλύος και του νερού στην ανάπτυξη των φυτών και τα θεαματικά αποτελέσματα που είχε αυτή, κίνησαν το ενδιαφέρον της KRUGER A.S. - Α. Ζαχαρόπουλος Α.Τ.Ε.. Πρόκειται για μεγάλη κοινοπραξία που κατασκευάζει μονάδες βιολογικής επεξεργασίας λυμάτων σε όλο τον κόσμο. Η εταιρία αυτή χρηματοδότησε την ερευνητική μας προσπάθεια. Στα πλαίσια αυτής της συνεργασίας εκπονήθηκε Διδακτορική Διατριβή από πτυχιούχο του τμήματός μας με θέμα την επίδραση της ιλύος και του νερού στην ανάπτυξη καλλιεργούμενων φυτών. Παράλληλα υπάρχει συνεργασία με το Δήμο της Κω, το Δήμο της Ίου (Κυκλάδων) και το Δήμο της Κερατέας οι εγκαταστάσεις των οποίων χρησιμοποιούνται για το παραπάνω ερευνητικό πρόγραμμα. Μια δεύτερη Διδακτορική Διατριβή ολοκληρώθηκε επίσης στο ερευνητικό πεδίο της Κω, μελετώντας το αποτέλεσμα της μακράς χρήσης των προϊόντων εγκαταστάσεων βιολογικής επεξεργασίας λυμάτων. Η εργασία με αριθμός 27 του καταλόγου των δημοσίευσεων (Ververis C, Georgiou K, Christodoulakis NS, Santas P and Santas R (2003). Fiber Dimensions, Lignin and Cellulose Content of Various Plant materials and their Suitability for Paper Production. Industrial Crops and Products 19: ) έτυχε διάκρισης, από το Υπουργείο Παιδείας, για την ακαδημαϊκή και επιστημονική της αριστεία, σε εθνικό επίπεδο. Στην εργασία αυτή αξιολογείται η καταλληλότητα ορισμένων μη ξυλωδών φυτών και αγροτικών υπολειμμάτων για την παραγωγή χαρτιού με βάση τις διαστάσεις των

12 σκληρεγχυματικών ινών και την περιεκτικότητα τους σε κυτταρίνη και λιγνίνη. Στο περιοδικό Journal of Industrial Crops and Products, στο οποίο δημοσιεύτηκε το 2003, βραβεύτηκε, το 2010, ως ένα εκ των καλύτερων 25 άρθρων. Από τον Οκτώβριο 2013, μετά από πρόταση του Πρυτάνεως και ομόφωνη συναίνεση του Τομέα Βοτανικής, διορίστηκα μέλος της Διοικητικής Επιτροπής του κληροδοτήματος με την ονομάσια «Βοτανικός Κήπος Ιουλίας και Αλεξάνδρου Διομήδους» στην προσωποπαγή θέση που κατέχει στην επιτροπή αυτή ο εκάστοτε καθηγητής Βοτανικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Με απόφαση της Διοικούσας Επιτροπής (Δ.Ε.) του Ε.Α.Π., κατ υπ αριθμ. 257/ Συνεδρίασή της, Τακτικό μέλος της Επιτροπής Αξιολόγησης Υποψηφίων Μελών Συνεργαζόμενου Εκπαιδευτικού Προσωπικού (Σ.Ε.Π.) ακαδημαϊκών ετών για τη Θ.Ε. «Οργάνωση της Ύλης σε Έμβια Συστήματα» (ΚΦΕ53) του Προγράμματος Σπουδών «Μεταπτυχιακή Εξειδίκευση Καθηγητών των Φυσικών Επιστημών» (ΚΦΕ).

13 Δημοσιεύσεις με τις αναφορές 1/ Χριστοδουλάκης ΝΣ (1984). Δομική Ανάλυση της Σκληροφυλλίας σε Αείφυλλα είδη της "Μακκίας" Βλάστησης. Διδακτορική Διατριβή. Αθήνα. 4) Gratani L, Crescente MF, Rossi G Photosynthetic performance and water use efficiency of the fern Cheilanthes persica. PHOTOSYNTHETICA 35 (4): ) Christodoulakis NS Structural diversity and adaptations in some mediterranean evergreen sclerophyllous species. ENVIRON EXP BOT 32 (3): 295-& JUL ) Acherar M, Rambal S, Lepart J Influence of soil drying on leaf water potential and stomatal conductance in 4 mediterranean oak species. ANN SCI FOREST 48 (5): ) Christodoulakis NS, Psaras GK A contribution to the root study of the evergreen sclerophylls. Anatomy of the primary root of Quercus coccifera L. FLORA 180 (5-6): / Μitrakos K and Christodoulakis NS (1981). Leaf Structural Diversity in Mediterranean Evergreen Sclerophylls. In: Margaris N.S. and H.A. Mooney (Eds): Components of productivity of Mediterranean-climate Regions-Basic and Applied Aspects. Dr W. Junk Publishers, pp ) Bombelli A, Gratani L Interspecific differences of leaf gas exchange and water relations of three evergereen Mediterranean sclerophylls. PHOTOSYNTHETICA 41 (4): ) Gratani L, Bombeni A. Differences in leaf traits among Mediterranean broad-leaved evergreen shrubs. ANNALES BOTANICI FENNICI 38: 15-24, ) Gratani L, Bombelli A Correlation between leaf age and other leaf traits in three Mediterranean maquis shrub species: Quercus ilex, Phillyrea latifolia and Cistus incanus. ENVIRON EXP BOT 43 (2): APR ) Karabourniotis G Light-guiding function of foliar sclereidsin the evergreen sclerophyll Phillyrea latifolia: a quantitative approach. J EXP BOT 49: APR / Arianoutsou-Faraggitaki M, Psaras GK and Christodoulakis NS (1984). The Annual Rhythm of Cambial Activity in two Woody Species of the Greek "Maquis". Flora 175: ) Vilagrosa A, Bellot J, Vallejo VR, et al. Cavitation, stomatal conductance, and leaf dieback in seedlings of two co-occurring Mediterranean shrubs during an intense drought. J EXP BOT 54 (390): SEP ) Cherubini P, Gartner BL, Tognetti R, et al. Identification, measurement and interpretation of tree rings in woody species from mediterranean climates. BIOL REV 78 (1): FEB ) Herrera CM Long-term dynamics of Mediterranean frugivorous birds and fleshy fruits: A 12-year study. ECOL MONOGR 68 (4): NOV ) Abril M, Gracia CA Crecimiento de los rebrotes de Pistacia lentiscus y Quercus coccifera despues de un incendio. OPT MEDITERRAN 3 (1): ) Liphschitz N, Lev-Yadum S Cambial activity of evergreen and seasonal dimorphics around the Mediterranean. IAWA Bulletin 7 (2): ) Psaras GK, Konsolaki MJ The annual rhythm of cambial activity in 4 subshrubs common in phryganic formations of Greece. ISRAEL J BOT 35 (1): / Psaras GK, Christodoulakis NS and Arianoutsou-Faraggitaki M (1984). Post Fire Cambial Activity of Two Evergreen Sclerophyllous Species in Greece. Flora 175: ) Pratilakis E, Rhizopoulou S, Psaras GK A phi layer in roots of Ceratonia siliqua L. BOT ACTA 111 (2): APR ) Christodoulakis NS, Arianoutsou - Faraggitaki M, Psaras GK Post fire leaf structure of two seasonally dimorphic resprouters. ACTA OECOL-OEC PLANT 7 (1):

14 5/ Christodoulakis NS, Arianoutsou-Faraggitaki M and Psaras GK (1986). Post Fire leaf Structure of two Seasonally Dimorphic Resprouters. Oecologia Plantarum 7: ) Bowen BJ, Pate JS The significance of root starch in postfire shoot recovery of the resprouter Stirlingia latifolia R Br (Proteaceae). ANN BOT-LONDON 72 (1): 7-16 JUL ) Acherar M, Rambal S, Lepart J Influence of soil drying on leaf water potential and stomatal conductance in 4 mediterranean oak species. ANN SCI FOREST 48 (5): ) Christodoulakis NS, Bazos J Leaf anatomy of three seasonally dimorphic subshrubs. ACTA OECOL 11 (2): ) Christodoulakis NS, Tsimbani H, Fasseas C Leaf structural peculiarities in Sarcopoterium spinosum, a seasonally dimorphic subshrub. ANN BOT-LONDON 65 (3): MAR ) Christodoulakis NS An anatomical study of seasonal dimorphism in the leaves of Phlomis fruticosa. ANN BOT-LONDON 63 (3): MAR / Psaras GK and Christodoulakis NS (1987). Air Pollution Effects on the Ultrastructure of Phlomis fruticosa mesophyll cells. Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology 38: ) Jitin Rahul. Effect of Stone Crusher dust on Butea monosperma (Lam.) (Bastard Teak). International Journal of Environmental Science and Engineering Research 4(2): 1-5, ) Laghari, S.K., Zaidi, M.A., Razaq, G. Impact of solid waste burning air pollution on some Physio- Anatomical characteristics of some plants. Pakistan Journal of Botany 47(10), , ) Meletiou-Christou M-S, Banilas GP., Bardis C., Rhizopoulou, S. Plant biomonitoring: Impact of urban environment on seasonal dynamics of storage substances and chlorophylls of oleander. GLOBAL NEST JOURNAL 13 (4), , ) Thawale PR, Babu SS, Wakode RR, Singh SK, Kumar S, Juwarkar AA Biochemical changes in plant leaves as a biomarker of pollution due to anthropogenic activity. ENVIRONMENTAL MONITOR- ING AND ASSESSMENT, 177: , JUN ) Gostin IN Air Pollution Effects on the Leaf Structure of some Fabaceae Species NOTULAE BOTANI- CAE HORTI AGROBOTANICI CLUJ-NAPOCA Vol: 37 Issue: 2, 57-63, JUL-DEC ) Meletiou-Christou M-S, Nassios K, Rhizopoulou S A study on the growth rate of Mediterranean plants exposed to the air pollution of the city of Athens. SB08MED: 10 pages, Jan ) Gadallah MAA Effects of acid mist and ascorbic acid treatment on the growth, stability of leaf membranes, chlorophyll content and some mineral elements of Carthamus tinctorius, the safflower. WA- TER AIR SOIL POLLUTION 118 (3-4): MAR ) Tsekos I, Moustakas M Progress in Botanical Research: Proceedings, 1st Balkan Botanical Congress. 632 pages, Springer, ISBN , , ) Stoyanova D, Velikova V Effects of simulated acid rain on chloroplast ultrastructure of primary leaves of Phaseolus vulgaris BIOL PLANTARUM 40 (4): ) Stoyanova DP, Tchakalova ES Cadmium-induced ultrastructural changes in chloroplasts of the leaves and stems parenchyma in Myriophyllum spicatum L. PHOTOSYNTHETICA 34 (2): ) Lanaras T, Sgardelis SP, Pantis JD Chlorophyll fluorescence in the dandelion (Taraxacum spp) - a probe for screening urban pollution. SCI TOTAL ENVIRON 149 (1-2): JUN ) Holopainen T, Anttonen S, Wulff A, et al. Comparative-evaluation of the effects of gaseous-pollutants, acidic deposition and mineral deficiencies - structural-changes in the cells of forest plants. AGR ECOSYST ENVIRON 42 (3-4): NOV ) Acherar M, Rambal S, Lepart J Influence of soil drying on leaf water potential and stomatal conductance in 4 mediterranean oak species. ANN SCI FOREST 48 (5): ) Zobel A, Nighswander JE Accumulation of phenolic-compounds in the necrotic areas of Austrian and red pine needles after spraying with sulfuric-acid - a possible bioindicator of air-pollution. NEW PHYTOL 117 (4): APR ) Zobel AM, Brown SA, Nighswander JE Influence of acid and salt sprays on furanocoumarin concentrations on the Ruta graveolens leaf surface. ANN BOT-LONDON 67 (3): MAR ) Christodoulakis NS, Koutsogeorgopoulou L Air pollution Effects on the Leaf Structure of two Injury Resistant Species: Eucalyptus camaldulensis and Olea europaea L. var. sylvestris BROT. Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology 47:

15 5) Christodoulakis NS, Bazos J Leaf anatomy of 3 seasonally dimorphic subshrubs. ACTA OECOL 11 (2): ) Christodoulakis NS, Tsimbani H, Fasseas C Leaf structural peculiarities in Sarcopoterium spinosum, a seasonally dimorphic subshrub. ANN BOT-LONDON 65 (3): MAR ) Christodoulakis NS, Fasseas C Air-pollution effects on the leaf structure of Laurus nobilis, an injury resistant species. B ENVIRON CONTAM TOX 44 (2): FEB ) Christodoulakis NS An anatomical study of seasonal dimorphism in the leaves of Phlomis fruticosa. ANN BOT-LONDON 63 (3): MAR ) Heliotis FD, Karandinos MG, Whiton JC Air-pollution and the decline of the fir forest in Parnis National Park, near Athens, Greece. ENVIRON POLLUT 54 (1): / Christodoulakis NS and Mitrakos K (1987). Structural Analysis of Sclerophylly in eleven Evergreen Phanerophytes in Greece. In: ASI Series, Vol. G15. Plant Response to Stress. Eds J.D. Tenhunen et al. Springer Verlag, Berlin. pp ) Christodoulakis NS, Kollia K, Fasseas C. Leaf structure and histochemistry of the squirting cucumber [Ecballium elaterium (L.) A. Rich.]. FLORA 206: , ) Christodoulakis NS, Kogia D, Mavroeidi D, Fasseas C. Anatomical and cytochemical investigation on the leaf of Teucrium polium L., a pharmaceutical shrub of the Greek phryganic formations. JOUR- NAL OF BIOLOGICAL RESEARCH, 14: , ) Gratani L, Bonito A Leaf traits variation during leaf expansion in Quercus ilex L. PHOTOSYN- THETICA Volume: 47 Issue: 3 Pages: , SEP ) Christodoulakis NS, Lampri P-N, Fasseas C Structural and Cytochemical Investigation on the leaf of silverleaf nightshade (Solanum eleagnifolium), a Draught Resistant Alien Weed o f the Greek Flora Australian Journal of Botany 57: (2009) 26) Niinemets U, Wright IJ, Evans JR Leaf mesophyll diffusion conductance in 35 Australian sclerophylls covering a broad range of foliage structural and physiological variation JOURNAL OF EXPERI- MENTAL BOTANY Volume: 60 Issue: 8 Pages: , MAY ) Al-Tardeh S, Sawidis T, Diannelidis B-E, Delivopoulos S Morpho-anatomical Features of the Leaves of the Mediterranean Geophyte Urginea maritime (L.) Baker (Liliaceae). JOURNAL OF PLANT BI- OLOGY 56: , ) Niklas KJ, Cobb ED, Niinemets U, Reich PB, Sellin A, Shipley B, Wright IJ Diminishing returns in the scaling of functional leaf traits across and within species groups. PROCEEDINGS OF THE NA- TIONAL ACADEMY OF SCIENCES OF THE UNITED STATES OF AMERICA 104 (21): , ) Yiotis C, Manetas Y, Psaras GK Leaf and green stem anatomy of the drought deciduous Mediterranean shrub Calicotome villosa (Poiret) Link. (Leguminosae). FLORA 201 (2): ) Read J, Sanson GD, Lamont BB Leaf mechanical properties in sclerophyll woodland and shrubland on contrasting soils. PLANT SOIL 276 (1-2): OCT ) Niinemets U, Reichstein M Controls on the emission of plant volatiles through stomata: A sensitivity analysis. J GEOPHYS RES-ATMOS 108 (D7): art. no APR ) Rotondi A, Rossi F, Asunis C, Cesaraccio Leaf xeromorphic adaptations of a coastal Mediterranean macchia ecosystem. J. MEDITER. ECOL. 4 (3-4): 25-35, ) Niinemets U, Reichstein M A model analysis of the effects of nonspecific monoterpenoid storage in leaf tissues on emission kinetics and composition in Mediterranean sclerophyllous Quercus species. GLOBAL BIOGEOCHEM CY 16 (4): art. no DEC ) Gratani L, Ghia E Adaptive strategy at the leaf level of Arbutus unedo L. to cope with Mediterranean climate. FLORA 197 (4): ) Gulias J, Flexas J, Abadia A, et al. Photosynthetic responses to water deficit in six Mediterranean sclerophyll species: possible factors explaining the declining distribution of Rhamnus ludovicisalvatoris, an endemic Balearic species. TREE PHYSIOL 22 (10): JUL ) Gratani L, Ghia E Changes in morphological and physiological traits during leaf expansion of Arbutus unedo. ENVIRON EXP BOT 48 (1): JUL ) Gratani L, Bombelli A Correlation between leaf age and other leaf traits in three Mediterranean maquis shrub species: Quercus ilex, Phillyrea latifolia and Cistus incanu.s ENVIRON EXP BOT 43 (2): APR ) Ourcival JM, Joffre R, Rambal S Exploring the relationships between reflectance and anatomical and biochemical properties in Quercus ilex leaves. NEW PHYTOL 143 (2): AUG 1999

16 13) Osborne CP, Woodward FI The MEDRUSH vegetation model. Page 1, AUG ) Gucci., Massai R, Casano S, Mazzoleni S. Seasonal changes in the water relations of Maditerranean co-occuring woody species. PLANT BIOSYSTEMS 133 (2) , JUL ) Gratani L, Crescente MF, Rossi G Photosynthetic performance and water use efficiency of the fern Cheilanthes persic.a PHOTOSYNTHETICA 35 (4): ) Romani A, Baldi A, Mulinacci N, et al. Extraction and identification procedures of polyphenolic compounds and carbohydrates in phillyrea (Phillyrea angustifolia L) leaves. CHROMATOGRAPHIA 42 (9-10): MAY ) Grammatikopoulos G, Kyparissis A, Manetas Y Seasonal and diurnal gas-exchange characteristics and water relations of the drought semi-deciduous shrub Phlomis-fruticosa L under mediterranean field conditions. FLORA 190 (1): JAN ) Turner IM A quantitative-analysis of leaf form in woody-plants from the world s major broadleaved forest types. J BIOGEOGR 21 (4): JUL ) Lansac AR, Zaballos JP, Martin A Seasonal water potential changes and proline accumulation in mediterranean shrubland species. VEGETATIO 113 (2): AUG ) Meletiou - Christou MS, Rhizopoulou S, Diamantoglou S Seasonal-changes of carbohydrates, lipids and nitrogen-content in sun and shade leaves from 4 mediterranean evergreen sclerophylls. ENVIRON EXP BOT 34 (2): APR ) Kyparissis A, Manetas Y Seasonal leaf dimorphism in a semi-deciduous mediterranean shrub - ecophysiological comparisons between winter and summer leaves. ACTA OECOL 14 (1): ) Christodoulakis NS Structural diversity and adaptations in some mediterranean evergreen sclerophyllous species. ENVIRON EXP BOT 32 (3): 295-& JUL ) Acherar M, Rambal S, Lepart J Influence of soil drying on leaf water potential and stomatal conductance in 4 mediterranean oak species. ANN SCI FOREST 48 (5): ) Rhizopoulou S, Meletiou-Christou MS, Diamantoglou S Water relations for sun and shade leaves of 4 mediterranean evergreen sclerophylls. J EXP BOT 42 (238): MAY ) Christodoulakis NS, Fasseas C Air-pollution effects on the leaf structure of Laurus nobilis, an injury resistant species. B ENVIRON CONTAM TOX 44 (2): FEB / Christodoulakis NS and Psaras GK (1987). Stomata on the Primary Root of Ceratonia siliqua. Annals of Botany 60, ) Christodoulakis NS, Lampri P-N, Fasseas C. Structural and Cytochemical Investigation on the leaf of silverleaf nightshade (Solanum eleagnifolium), a Draught Resistant Alien Weed o f the Greek Flora. Australian Journal of Botany 57: , ) Fernandez-Garcia N, Lopez-Perez L, Hernandez M. Olmos E. Role of phi cells and the endodermis under salt stress in Brassica oleracea NEW PHYTOLOGIST 181, , ) Meletiou-Christou M-S, Nassios K, Rhizopoulou S A study on the growth rate of Mediterranean plants exposed to the air pollution of the city of Athens. SB08MED: 10 pages, Jan ) Gerrath JM, Matthes U, Purich M, et al. Root environmental effects on phi thickening production and root morphology in three gymnosperms. CAN J BOT 83 (4): APR ) Gerrath JM, Covington L, Doubt J, et al. Occurrence of phi thickenings is correlated with gymnosperm systematics. CAN J BOT 80 (8): AUG ) Christodoulakis NS, Menti J, Galatis B. Structure and development of stomata on the primary root of Ceratonia siliqua L. ANN BOT-LONDON 89 (1): JAN ) Pratilakis E, Rhizopoulou S, Psaras GK A phi layer in roots of Ceratonia siliqua L. BOT ACTA 111 (2): APR ) Stern WL, Warcup JH Root tubercles in apostasiad orchids. AM J BOT 81 (12): DEC ) Christodoulakis NS. Structural diversity and adaptations in some mediterranean evergreen sclerophyllous species. ENVIRON EXP BOT 32 (3): 295-& JUL ) Fahn A. PLANT ANATOMY. PERGAMON PRESS 4 th Edition 1990 Pages: / Psaras GK and Christodoulakis NS (1987). Air Pollution Effects on the Structure of Citrus aurantium leaves. Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology 39:

17 8) González, J.A., Prado, F.E., Piacentini, R.D. Atmospheric dust accumulation on native and non-native species: Effects on gas exchange parameters. JOURNAL OF ENVIRONMENTAL QUALITY, 43(3), , ) Kvesitadze, G., Khatisashvili, G., Sadunishvili, T., Ramsden, J.J. Biochemical mechanisms of detoxification in higher plants: Basis of phytoremediation (Book). ISBN: ; , Springer Berlin Heidelberg, Pages 1-262, ) Tsekos I, Moustakas M. Progress in Botanical Research: Proceedings, 1st Balkan Botanical Congress. 632 pages, Springer, ISBN , , ) Lanaras T, Sgardelis SP, Pantis JD., Chlorophyll fluorescence in the dandelion (Taraxacum spp) - a probe for screening urban pollution. SCI TOTAL ENVIRON 149 (1-2): JUN ) Holopainen T, Anttonen S, Wulff A, et al. Comparative-evaluation of the effects of gaseous-pollutants, acidic deposition and mineral deficiencies - structural-changes in the cells of forest plants. AGR ECOSYST ENVIRON 42 (3-4): NOV ) Acherar M, Rambal S, Lepart J., Influence of soil drying on leaf water potential and stomatal conductance in 4 mediterranean oak species. ANN SCI FOREST 48 (5): ) Christodoulakis NS, Koutsogeorgopoulou L Air pollution Effects on the Leaf Structure of two Injury Resistant Species: Eucalyptus camaldulensis and Olea europaea L. var. sylvestris BROT. Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology 47: ) Christodoulakis NS, Fasseas C Air-pollution effects on the leaf structure of Laurus nobilis, an injury resistant species. BUL. ENVIRON CONTAM TOX 44 (2): FEB / Christodoulakis NS and Psaras GK (1988). A contribution to the Root Study of the Evergreen Sclerophylls. Anatomy of the Primary Root of Quercus coccifera L.. Flora 180: ) Christodoulakis NS, Lampri P-N, Fasseas C Structural and Cytochemical Investigation on the leaf of silverleaf nightshade (Solanum eleagnifolium), a Draught Resistant Alien Weed o f the Greek Flora. Australian Journal of Botany 57: (2009) 4) de Vinas ICR, Ayanz ASM Biomass of root and shoot systems of Quercus coccifera shrublands in Eastern Spain. ANN FOR SCI 57 (8): DEC ) Pratilakis E, Rhizopoulou S, Psaras GK A phi layer in roots of Ceratonia siliqua L. BOT ACTA 111 (2): APR ) Verdaguer D, Molinas M Development and ultrastructure of the endodermis in the primary root of cork oak (Quercus suber). CAN J BOT 75 (5): MAY ) Christodoulakis NS Structural diversity and adaptations in some mediterranean evergreen sclerophyllous species. ENVIRON EXP BOT 32 (3): 295-& JUL / Christodoulakis NS (1989). An Anatomical Study of Seasonal Dimorphism in the Leaves of Phlomis fruticosa. Annals of Botany 63: ) Λιανοπούλου Β. Εποχιακός διμορφισμός στο θυμάρι (Thymus sibthorpii Bentham), το τεύκριο (Teucrium polium) και το δίκταμο (Origanum dictamnus L.). ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ΑΠΡΙΛΙΟΣ ) Palacio, S., Maestro, M., Montserrat-Martí, G. Differential nitrogen cycling in semiarid sub-shrubs with contrasting leaf habit. PLOS ONE, Volume 9, Issue 3, Article number e93184, March ) Christodoulakis, N.S., Georgoudi, M., Fasseas, C. Leaf structure of Cistus creticus L. (rock rose), a medicinal plant widely used in folk remedies since ancient times. JOURNAL OF HERBS, SPICES AND ME- DICINAL PLANTS 20 (2), , ) Lianopoulou, V., Patakas, A., Bosabalidis, A.M. Seasonal dimorphism and winter chilling stress in Thymus sibthorpii. BIOLOGIA PLANTARUM 58 (1), , ) Lianopoulou, V., Bosabalidis, A.M., Patakas, A., Lazari, D., Panteris, E. Effects of chilling stress on leaf morphology, anatomy, ultrastructure, gas exchange, and essential oils in the seasonally dimorphic plant Teucrium polium (Lamiaceae). ACTA PHYSIOLOGIAE PLANTARUM 36 (8), pp , ) Christodoulakis NS, Gargeraki K, Fasseas C. Leaf structure of Pelargonium odoratissimum (Soland.), an aromatic species widely used in herbal remedies and confectionery. JOURNAL OF HERBS, SPICES AND MEDICINAL PLANTS, 19: , 2013.

18 37) Gabarrón-Galeote, M.A., Ruiz-Sinoga, J.D., Quesada, M.A. Influence of aspect in soil and vegetation water dynamics in dry Mediterranean conditions: Functional adjustment of evergreen and semi-deciduous growth forms. ECOHYDROLOGY 6 (2), pp , ) Keeley, J.E., Bond, W.J., Bradstock, R.A., Pausas, J.G.,Rundel, P.W. Fire in mediterranean ecosystems: Ecology, evolution and management (Book). United States Geological Survey, Western Ecological Research Center, CA, United States, ISBN: , Cambridge University Press, pages ) Shtein, I., Meir, S., Riov, J., Philosoph-Hadas, S. Interconnection of seasonal temperature, vascular traits, leaf anatomy and hydraulic performance in cut Dodonaea 'Dana' branches. POSTHARVEST BIOL- OGY AND TECHNOLOGY 61 (2-3), , ) Kofidis, G., Kokkini, S., Bosabalidis, A.M. Seasonal variations in leaf structure, morphometry and essential oils of two Mentha spicata populations grown at altitudinal extremes. JOURNAL OF BIOLOGICAL RESEARCH 16 (1), , ) Christodoulakis NS, Kollia K, Fasseas C. Leaf structure and histochemistry of the squirting cucumber [Ecballium elaterium (L.) A. Rich.]. FLORA 206: , ) Christodoulakis NS, Kogia D, Mavroeidi D, Fasseas C. Anatomical and cytochemical investigation on the leaf of Teucrium polium L., a pharmaceutical shrub of the Greek phryganic formations. JOURNAL OF BIOLOGICAL RESEARCH, 14: , ) Christodoulakis NS, Lampri P-N, Fasseas C Structural and Cytochemical Investigation on the leaf of silverleaf nightshade (Solanum eleagnifolium), a Draught Resistant Alien Weed o f the Greek Flora. Australian Journal of Botany 57: , ) Nikolakaki A and Christodoulakis NS Secreting Formations and Cytochemical Investigation of the Leaf of Phlomis fruticosa, a Seasonally Dimorphic Subshrub. Secreting Activity of the Leaf-originating Calluses. FLORA 202 (6) , ) Palacio S, Millard P, Montserrat-Marti G Aboveground biomass allocation patterns within Mediterranean sub-shrubs: A quantitative analysis of seasonal dimorphism. FLORA 201 (8): ) Rhizopoulou S, Ioannidi E, Alexandredes N, Argiropoulos A A study on functional and structural traits of the nocturnal flowers of Capparis spinosa L. JOURNAL OF ARID ENVIRONMENTS 66 (4): SEP ) Yiotis C, Manetas Y, Psaras GK Leaf and green stem anatomy of the drought deciduous Mediterranean shrub Calicotome villosa (Poiret) Link. (Leguminosae). FLORA 201 (2): ) Syros T, Kofidis G, Economou AS, Bozambalidis A. Leaf structural dynamics associated with adaptation of two Ebenus cretica ecotypes. BIOL PLANTARUM 50 (2): JUN ) Nikolakaki A, Christodoulakis NS Leaf structure and cytochemical investigation of secretory tissues in Inula viscosa. BOT J LINN SOC 144 (4): APR ) Roelfsema MRG, Hedrich R In the light of stomatal opening: new insights into 'the Watergate'. NEW PHYTOL 167 (3): SEP ) Nali C, Paoletti E, Marabottini R, et al. Ecophysiological and biochemical, strategies of response to ozone in Mediterranean evergreen broadleaf species. ATMOS ENVIRON 38 (15): MAY ) Kofidis G, Bosabalidis AM, Moustakas M Contemporary seasonal and altitudinal variations of leaf structural features in Oregano (Origanum vulgare L.). ANN BOT-LONDON 92 (5): NOV ) Patakas A, Kofidis G, Bosabalidis AM The relationships between CO 2 transfer mesophyll resistance and photosynthetic efficiency in grapevine cultivars. SCI HORTIC-AMSTERDAM 97 (3-4): FEB ) Hlwatika CNM, Bhat RB An ecological interpretation of the difference in leaf anatomy and its plasticity in contrasting tree species in Orange Kloof, Table Mountain, South Africa ANN BOT-LONDON 89 (1): JAN ) Aronne G, De Micco V Seasonal dimorphism in the Mediterranean Cistus incanus L. subsp incanus. ANN BOT-LONDON 87 (6): JUN ) Gratani L, Bombelli A Correlation between leaf age and other leaf traits in three Mediterranean maquis shrub species: Quercus ilex, Phillyrea latifolia and Cistus incanus. ENVIRON EXP BOT 43 (2): APR ) Grammatikopoulos G Mechanisms for drought tolerance in two Mediterranean seasonal dimorphic shrubs. AUST J PLANT PHYSIOL 26 (6): ) Hlwatika CNM, McKenzie B, Bhat RB On the functional analysis of leaf anatomy of two wide-ranging forest species on Table Mountain (South Africa). BIOLOGIA 54 (1): FEB ) Bredenkamp CL, Van Wyk AE Structure of mucilaginous epidermal cell walls in Passerina (Thymelaeaceae). BOT J LINN SOC 129 (3): MAR ) Kyparissis A, Grammatikopoulos G, Manetas Y Leaf demography and photosynthesis as affected by the environment in the drought semi-deciduous Mediterranean shrub Phlomis fruticosa L. ACTA OECOL 18 (5):

19 14) Kyparissis A, Petropoulou Y, Manetas Y Summer survival of leaves in a soft-leaved shrub (Phlomis fruticosa L, Labiatae) under Mediterranean field conditions: Avoidance of photoinhibitory damage through decreased chlorophyll contents. J EXP BOT 46 (293): DEC ) Petropoulou Y, Kyparissis A, Nikolopoulos D, et al. Perturbations of the normal UV-B radiation environment alter leaf growth rates in Phlomis fruticosa L seedlings. ENVIRON EXP BOT 35 (3): JUL ) Nikolopoulos D, Petropoulou Y, Kyparissis A, et al. Effects of enhanced UV-b radiation on the drought semi-deciduous mediterranean shrub Phlomis-fruticosa under field conditions are season-specific. AUST J PLANT PHYSIOL 22 (5): ) Grammatikopoulos G, Kyparissis A, Manetas Y Seasonal and diurnal gas-exchange characteristics and water relations of the drought semi-deciduous shrub Phlomis-fruticosa L under mediterranean field conditions. FLORA 190 (1): JAN ) Grammatikopoulos G, Manetas Y Direct absorption of water by hairy leaves of Phlomis fruticosa and its contribution to drought avoidance. CAN J BOT 72 (12): DEC ) Groom PK, Lamont BB, Kupsky L Contrasting morphology and ecophysiology of cooccurring broad and terete leaves in Hakea trifurcata (Proteaceae). AUST J BOT 42 (3): ) Kyparissis A, Manetas Y Autumn revival of summer leaves in the seasonal dimorphic, drought semideciduous mediterranean shrub Phlomis fruticosa L. ACTA OECOL 14 (6): ) Kyparissis A, Manetas Y Seasonal leaf dimorphism in a semi-deciduous mediterranean shrub - ecophysiological comparisons between winter and summer leaves. ACTA OECOL 14 (1): ) Meletiou - Christou MS, Rhizopoulou S, Diamantoglou S Seasonal-changes in carbohydrates, lipids and fatty-acids of 2 mediterranean dimorphic phrygana species. BIOCHEM PHYSIOL PFL 188 (4): NOV ) Christodoulakis NS Structural diversity and adaptations in some mediterranean evergreen sclerophyllous species. ENVIRON EXP BOT 32 (3): 295-& JUL ) Acherar M, Rambal S, Lepart J Influence of soil drying on leaf water potential and stomatal conductance in 4 mediterranean oak species. ANN SCI FOREST 48 (5): ) Christodoulakis NS, Bazos J Leaf anatomy of 3 seasonally dimorphic subshrubs. ACTA OECOL 11 (2): ) Christodoulakis NS, Tsimbani H, Fasseas C Leaf structural peculiarities in Sarcopoterium spinosum, a seasonally dimorphic subshrub. ANN BOT-LONDON 65 (3): MAR ) Fahn A, Cutler DF. XEROPHYTES. ENCYCLOPEDIA OF PLANT ANATOMY 1992 Gebrüder Borntraeger, D-1000 Berlin Pages: / Christodoulakis NS, Tsimbani H and Fasseas C (1990). Leaf Structural Peculiarities in Sarcopoterium spinosum, a Seasonally Dimorphic Subshrub. Annals of Botany 65: ) Gardening of medoterranean plants worldwide. Members of the Medit-Plants forum and The Mediterranean Garden Society. 26) Coutinho, Í.A.C., Francino, D.M.T., Alves Meira, R.M.S. New records of colleters in chamaecrista (Leguminosae, Caesalpinioideae S.L.): Structural diversity, secretion, functional role, and taxonomic importance. INTERNATIONAL JOURNAL OF PLANT SCIENCES 176 (1), 72-85, ) Coutinho, Í.A.C., Francino, D.M.T., Meira, R.M.S.A. Leaf anatomical studies of Chamaecrista subsect. Baseophyllum (Leguminosae, Caesalpinioideae): New evidence for the up-ranking of the varieties to the species level. Plant Systematics and Evolution, 299 (9), , ) Christodoulakis, N.S., Gargeraki, K., Fasseas, C. Leaf structure of Pelargonium odoratissimum (Soland.), an aromatic species widely used in herbal remedies and confectionery. JOURNAL OF HERBS, SPICES AND MEDICINAL PLANTS 19 (2), , ) Christodoulakis, N.S., Tsiarta, M., Fasseas, C. Leaf structure and histochemical investigation in Papaver rhoeas L. (Corn poppy, field poppy). JOURNAL OF HERBS, SPICES AND MEDICINAL PLANTS 19 (2), , ) Gabarrón-Galeote, M.A., Ruiz-Sinoga, J.D., Quesada, M.A. Influence of aspect in soil and vegetation water dynamics in dry Mediterranean conditions: Functional adjustment of evergreen and semi-deciduous growth forms. ECOHYDROLOGY 6 (2), pp , ) Catoni, R., Gratani, L., Varone, L. Physiological, morphological and anatomical trait variations between winter and summer leaves of Cistus species. FLORA: MORPHOLOGY, DISTRIBUTION, FUNCTIONAL ECOLOGY OF PLANTS 207 (6), pp , 2012.