Εργαστηριακή άσκηση 6: Ανατομία φύλλου

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Εργαστηριακή άσκηση 6: Ανατομία φύλλου"

Transcript

1 Εργαστηριακή άσκηση 6: Ανατομία φύλλου Σύνοψη Με την εργαστηριακή άσκηση, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα είναι σε θέση να αναγνωρίζουν το σχήμα και τη μορφή διαφορετικών φύλλων, θα μάθουν να πραγματοποιούν λεπτές τομές για τη δημιουργία νωπών παρασκευασμάτων, θα αναγνωρίζουν τις διαφορετικές κυτταρικές στιβάδες και θα διακρίνουν τις ανατομικές διαφορές μεταξύ διαφορετικών παρασκευασμάτων φύλλων. Τέλος, θα κατανοήσουν τη σύνδεση των μορφολογικών χαρακτηριστικών με τις βιολογικές τους λειτουργίες. Προαπαιτούμενη γνώση Βασικές γνώσεις των φυτικών κυττάρων και των διαφορών τους από τα ζωικά ευκαρυωτικά κύτταρα Εισαγωγή - Θεωρητικό μέρος Τα φύλλα είναι τα ουσιαστικά φωτοσυνθετικά όργανα του φυτού. Σχηματίζονται εξωγενώς, από το επάκριο προμερίστωμα (βλαστοφόρους οφθαλμούς) σε πλευρικές θέσεις κάτω από την κορυφή. Αποτελούνται από τα εξής τμήματα: έλασμα ή πλάτυσμα, μίσχος και βάση. Στα μονοκοτυλήδονα, ο μίσχος λείπει, ενώ η βάση διαπλατύνεται και σχηματίζει τον κολεό. Στο φύλλο επιτελείται η διαπνοή (το πλεόνασμα του νερού επιστρέφει στην ατμόσφαιρα με τη μορφή υδρατμών). Το έλασμα είναι λεπτό όργανο και αποπλατυσμένο, και προέρχεται από το άνω φύλλο. Το μηχανικό του υπόβαθρο είναι η νεύρωση, που αντιπροσωπεύει το αγωγό σύστημα του φύλλου σε συνδυασμό με σκληρεγχυματικές ίνες. Ο μίσχος μπορεί να είναι μακρύς ή κοντός, κυλινδρικός, πολλές φορές με παράφυλλα στη βάση (Τσέκος, 2000). Από μορφολογική άποψη, το φύλλο είναι το φυτικό όργανο που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη ποικιλότητα. Ο περιληπτικός όρος «φύλλωμα» αναφέρεται σε όλους τους τύπους φύλλων που απαντούν στα φυτά και αντιπροσωπεύει πολλές και διάφορες κατηγορίες, όπως φυλλίδια ή κατάφυλλα, κυρίως φύλλα, κοτυληδόνες (φύλλα του εμβρύου, υψόφυλλα, παράφυλλα κ.λπ.). Το έλασμα (ή πλάτυσμα), δηλαδή το αφομοιωτικό τμήμα, συγκροτείται από πρωτογενείς ιστούς: την επάνω και την κάτω επιδερμίδα και ανάμεσά τους το μεσόφυλλο. Η νεύρωση μπορεί να έχει τη μορφή δικτυωτού πλέγματος, όπως παρατηρείται στα περισσότερα δικότυλα, με κεντρική έντονη γραμμή, η οποία διακλαδίζεται σε μικρότερες, που γίνονται λεπτοφυέστερες προς την περιφέρεια (Εικόνα 6.1.).

2 Εικόνα 6.1. Νεύρωση φύλλων. Άλλος τύπος είναι η παράλληλη νεύρωση, που χαρακτηρίζει βασικά τα φύλλα των μονοκότυλων. Πρόκειται για παράλληλες, σχεδόν ισομεγέθεις γραμμές, που συνδέονται μεταξύ τους με λεπτοφυείς, ανεπαίσθητες πλευρικές νευρώσεις. Τέτοια είναι τα φύλλα των αγρωστωδών φυτών. Το έλασμα είναι ποικιλόμορφο (Εικόνα 6.2.). Οι κύριες μεταβλητές του, ιδιαίτερα στα δικότυλα φυτά, είναι το γενικό σχήμα, η κορυφή, η βάση και τα περιθώρια. Εικόνα 6.2. Διαφορετικά ελάσματα φύλλων. Ως προς το σχήμα, τα φύλλα διακρίνονται σε ωοειδή, ταινιοειδή, καρδιόσχημα, δελτοειδή κ.λπ. Ως προς την κορυφή, αναγνωρίζονται ως αποστρογγυλεμένα, οξύληκτα, απότμητα και άλλα. Ως προς τα περιθώρια, χαρακτηρίζονται ως οδοντωτά, πριονωτά, κυματοειδή. Η μορφολογική ποικιλότητα του ελάσματος αποτελεί σημαντικό κριτήριο για την ταξινόμηση των φυτών. Ο μίσχος μπορεί να είναι μακρύς ή κοντός, οπωσδήποτε όμως το μήκος του είναι κυμαινόμενο χαρακτηριστικό. Συνήθως είναι κυλινδρικός, σπανιότερα αποπλατυσμένος, πολλές φορές με παράφυλλα στη βάση. Ως προς τη γενική διαμόρφωση του ελάσματος, διακρίνονται βασικά δύο είδη φύλλων: απλά και σύνθετα (Εικόνα 6.3.). Στην πρώτη περίπτωση, το έλασμα είναι ενιαίο, μονοτμηματικό. Στα σύνθετα φύλλα, το έλασμα συναρμολογείται από περισσότερα τμήματα, τα φυλλάρια, που το καθένα τους έχει μορφή φύλλου. Αναγνωρίζονται, ωστόσο, με ορισμένα σύνθετα κριτήρια, όπως 1) θέση των οφθαλμών, 2) ταυτότητα προσανατολισμού, 3) αποκοπή του συνόλου κατά τη φυλλόπτωση. Εικόνα 6.3. Κατηγορίες φύλλων (με βάση την κατασκευή του ελάσματος): Α. Απλά φύλλα έλασμα με εγκολπώσεις (ελαφριές ή βαθιές) ή χωρίς, ενιαίο με διάφορα σχήματα, ανάλογα με τον αριθμό και το βάθος των εγκολπώσεων, συνήθως συμμετρικό φύλλο, Β. Σύνθετα φύλλα εγκολπώσεις βαθιές μέχρι το κύριο νεύρο, το έλασμα διαιρείται σε τμήματα (φυλλίδια ή φυλλάρια), Γ. Παρασύνθετα φύλλα εγκολπώσεις όχι μόνο μέχρι την κύρια νεύρωση, αλλά και στις διακλαδώσεις της κύριας νεύρωσης (φυλλάρια διαιρεμένα).

3 Τα σύνθετα φύλλα των δικότυλων εκδηλώνουν μεγάλο βαθμό παραλλακτικότητας: μπορεί να είναι απλά, διπλά ή πολλαπλά σύνθετα, ανάλογα με τον βαθμό της κατάτμησης. Σημαντική ποικιλότητα παρουσιάζουν και τα φύλλα των μονοκότυλων. Στα κρεμμύδια, π.χ., τα φύλλα είναι επιμήκη-σωληνόμορφα, στις φοινικιές πλατιά πτεροειδή, σαν βεντάλιες, στο καλαμπόκι ταινιοειδή. Έχουν όμως ένα κοινό γνώρισμα: Αποτελούνται πάντα από δύο τμήματα, έλασμα και κολεό. Ο τελευταίος, πλατύς όπως και το έλασμα, περιβάλλει τον βλαστό σε αρκετή έκταση, μερικές φορές όσο το μήκος ενός μεσογονάτιου. Σε μερικά φυτά, στην περιοχή της ένωσης κολεού και ελάσματος, παρατηρείται το γλωσσίδιο, μια προεξοχή σαν πτερύγιο, που περιβάλλει σφιχτά τον βλαστό. Σε άλλες περιπτώσεις, π.χ. στο κριθάρι, η βάση του ελάσματος καταλήγει σε δύο πτερύγια, τα ωτίδια, που τυλίγουν επίσης τον βλαστό (Εικόνα 6.4.). Εικόνα 6.4. Ωτίδια στα σιτηρά.( Τα αγρωστώδη είναι συνήθως ποώδη φυτά, με λεπτό κυλινδρικό βλαστό, που έχει κατά διαστήματα κόμπους ή γόνατα. Ο βλαστός αυτός, που ονομάζεται αλλιώς «κάλαμος», είναι πολύ ευλύγιστος, ανθεκτικός και συνήθως κοίλος. Σε λίγα αγρωστώδη είναι συμπαγής (π.χ. του αραβόσιτου ή του ζαχαροκάλαμου) και σε πολύ λίγες περιπτώσεις ξυλώδης, οπότε το φυτό είναι θάμνος ή δέντρο. Τα φύλλα τους είναι μακρόστενα, συνήθως χωρίς μίσχο, και βγαίνουν από τα γόνατα, σκεπάζοντας κάπως τον βλαστό (Γαλάτης κ.ά., 1998).

4 Εικόνα 6.5. Το κριθάρι είναι δημητριακός καρπός του αγγειόσπερμου μονοκοτυλήδονου φυτού του είδους Κριθή η κοινή (Hordeum vulgare) της οικογένειας των Ποοειδών (Poaceae) ή Αγρωστωδών (Gramineae).( Διάρκεια ζωής των φύλλων Συνήθως είναι περιορισμένη σε μία βλαστική περίοδο ή μέρος της. Σπανιότερα, διατηρούνται λίγα χρόνια. Τα ξυλώδη φυτά με τα υπέργεια τμήματα, που αυξάνονται χρόνο με τον χρόνο, διακρίνονται σε αειθαλή και φυλλοβόλα. Στα πρώτα, τα φύλλα διατηρούνται τουλάχιστον ως την αρχή της επόμενης περιόδου, οπότε γίνεται η αντικατάστασή τους με νέα φύλλα. Αειθαλή είναι σχεδόν όλα τα κωνοφόρα, καθώς και τα περισσότερα αγγειόσπερμα των υγρών τροπικών περιοχών, με λίγες εξαιρέσεις αγγειόσπερμων των εύκρατων περιοχών. Τα φυλλοβόλα φυτά ρίχνουν τα φύλλα τους στο τέλος κάθε βλαστικής περιόδου. Η φυλλόπτωση πραγματοποιείται ως αποτέλεσμα μεταβολών που συμβαίνουν σε μια εξειδικευμένη, εγκάρσια ζώνη της βάσης του φύλλου, τη ζώνη αποκοπής. Αυτή η ζώνη περιέχει κατά κύριο λόγο παρέγχυμα με λίγα παχύτοιχα κύτταρα και αντιπροσωπεύει το πιο ευαίσθητο τμήμα του μίσχου ή του ελάσματος (στα άμισχα φύλλα). Η ζώνη αποκοπής διαφοροποιείται, αργά ή γρήγορα, σε δύο στρώματα, το προστατευτικό, προς την πλευρά του βλαστού, και το διαχωριστικό, προς την πλευρά του φύλλου. Στο τελευταίο, κατά την τελική φάση της διαδικασίας, οι μέσες πλάκες και τα πρωτογενή τοιχώματα των κυττάρων διογκώνονται και αποβλεννώνονται με τη μετατροπή του πηκτινικού ασβεστίου σε πηκτινικό οξύ, και τελικά σε υδατοδιαλυτές πηκτίνες. Έτσι, τα κύτταρα αποχωρίζονται και τα φύλλα πέφτουν από τον βλαστό. Παράλληλα, το προστατευτικό στρώμα γίνεται συμπαγές και αδιάβροχο, με αποφέλλωση και μερική αποξύλωση των κυττάρων του, έτσι ώστε να σχηματίζει επουλωτικές επιφάνειες στις θέσεις των φυλλοπτώσεων Ανατομική διάπλαση του φύλλου Το έλασμα του φύλλου συγκροτείται από πρωτογενείς ιστούς: την επάνω και την κάτω επιδερμίδα, με το μεσόφυλλο ανάμεσά τους, που το διασχίζει το αγωγό σύστημα. Η επιδερμίδα καλύπτει ολόκληρη την επιφάνεια και αποτελεί ιστολογική συνέχεια της επιδερμίδας του βλαστού. Τα στόματα είναι δυνατό να απαντούν και στις δύο επιδερμίδες (αμφιστοματικά φύλλα) ή μόνο στην κάτω επιδερμίδα (υποστοματικά φύλλα). Στο μεσόφυλλο υπάρχει κατά κύριο λόγο αφομοιωτικό παρέγχυμα. Πολλά φυτά, όπως τα αγρωστώδη, έχουν φύλλα ισόπλευρα με μεσόφυλλο ομοιογενές (ομοιόμορφα κύτταρα) και στόματα και στις

5 δύο επιδερμίδες. Η θέση των στομάτων και η διαμόρφωση του ιστού της επιδερμίδας ποικίλλουν, ανάλογα με τον οικολογικό χαρακτήρα των διαφόρων φυτών. Τα ξηρόφυτα γενικά έχουν στόματα βυθισμένα ή μέσα σε κοιλότητες, ενώ τα υδροχαρή χαρακτηρίζονται από την παρουσία στομάτων που προεξέχουν στην επιφάνεια της επιδερμίδας. Στα φύλλα των περισσότερων δικότυλων, το παρέγχυμα διαφοροποιείται σε δύο τύπους: Το δρυφρακτοειδές παρέγχυμα, προς την πλευρά της επάνω επιδερμίδας, το οποίο αποτελείται από επιμήκη κύτταρα σχεδόν κυλινδρικά (δρύφρακτο = πασσαλάκι), κάθετα προσανατολισμένα προς την επιφάνεια και ιδιαίτερα πλούσια σε χλωροπλάστες. Είναι το κύριο φωτοσυνθετικό παρέγχυμα. Και το σπογγώδες παρέγχυμα, που εκτείνεται από το δρυφρακτοειδές ως την κάτω επιδερμίδα και αποτελείται από κύτταρα ακανόνιστα στο σχήμα, φτωχά σε χλωροπλάστες, χαλαρά συνδεδεμένα μεταξύ τους και σε άμεση επικοινωνία με τις αναπνευστικές κοιλότητες. Το αγωγό σύστημα συγκροτείται βασικά από ξύλωμα και φλοίωμα, συνήθως ενισχυμένα με σκληρεγχυματικές ίνες ή κολέγχυμα, έτσι ώστε να σχηματίζουν μια σκελετική δομή παράλληλη προς την επιφάνεια του οργάνου (νεύρωση) (Εικόνα 6.6.). Οι κεντρικές, έντονες δεσμίδες (μεσαίο νεύρο), αποτελούνται από αγγεία ή τραχειίδες, ηθμοσωλήνες και πολλές φορές σύνδρομα κύτταρα. Εικόνα 6.6. Διάγραμμα τμήματος φύλλου Μίσχος Η ανατομική του οργάνωση είναι παρόμοια με εκείνη του βλαστού. Η επιδερμίδα φαίνεται σαν συνέχεια της επιδερμίδας του βλαστού. Σε σύγκριση με το φύλλο, έχει ισχυρότερο στηρικτικό ιστό. Οι ηθμαγγειώδεις δεσμίδες είναι ετερόπλευρες, αμφίπλευρες ή συγκεντρικές. Ο μίσχος μπορεί να έχει μία μόνο δεσμίδα (σε εγκάρσια τομή) ή πολλές (σε κυκλική διάταξη) (Εικόνα 6.7.).

6 Εικόνα 6.7. Εγκάρσια τομή μίσχου ντομάτας Ετεροφυλλία-ανισοφυλλία Πρόκειται για διμορφισμό των φύλλων. Αυτό σημαίνει ότι σε πολλά φυτά, όλα τα φύλλα δεν είναι όμοια, αλλά με τη διαφορετική επίδραση ορισμένων παραγόντων, εξωτερικών ή εσωτερικών, δημιουργούνται δύο μορφογενετικές κατευθύνσεις για την ανάπτυξη των φύλλων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο κισσός (Hedera Helix) (Εικόνα 6.8.), στον οποίο διακρίνονται φύλλα ακέραια ωοειδή και φύλλα τρισχιδή. Τα τελευταία χρησιμεύουν για την προσκόλληση στο υποστήριγμα. Εικόνα 6.8. Φύλλα κισσού ( Η ανισοφυλλία αναφέρεται στο διαφορετικό μέγεθος ή στη διαφορετική συμμετρία φύλλων που βρίσκονται στην ίδια θέση του βλαστού ή ακόμα και στο ίδιο γόνατο. Το φαινόμενο καθορίζεται από γενετικούς παράγοντες.

7 Φύλλα γυμνόσπερμων Τα φύλλα τους είναι στενά, κυλινδρικά και μοιάζουν με βελόνες. Τα σχήματα αυτά είναι ξηρομορφικοί σχηματισμοί, επειδή έχουν μειώσει την επιφάνεια εξάτμισης Ερωτήσεις θεωρητικού μέρους 1. Περιγράψτε τις βασικές λειτουργίες των φύλλων. 2. Από ποια τμήματα αποτελείται το φύλλο; 3. Ποιο είναι το μηχανικό υπόβαθρο του ελάσματος; 4. Με βάση τη γενική διαμόρφωση του ελάσματος, ποια είναι τα βασικά είδη φύλλων; 5. Τι είναι το γλωσσίδιο και τι τα ωτίδια; 6. Με βάση τη διάρκεια ζωής των φύλλων, σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται τα φυτά; Δώστε παραδείγματα φυτών σε κάθε κατηγορία. 7. Περιγράψτε την ανατομική διάπλαση του φύλλου. 8. Τι είναι η ετεροφυλλία και τι η ανισοφυλλία; 6.2. Διεξαγωγή της εργαστηριακής άσκησης Απαιτούμενα υλικά, όργανα και αντιδραστήρια Φύλλα ελιάς, πεύκου, αχλαδιάς ή μηλιάς, κισσού Λαβίδα Νυστέρι Υδροβολέας Αντικειμενοφόρες πλάκες Καλυπτρίδες Πειραματική διαδικασία Υλικά, κατεργασία και αντίστοιχη εικόνα α. Pinus sp. Τα φύλλα είναι βελονοειδή, βγαίνουν κατά σπονδύλους ανά 2, 3 ή 5 στην κορυφή μικρών κλαδίσκων που λέγονται βραχυκλάδια, και περιβάλλονται από μεμβρανώδη κολεό. Παρασκευάζουμε λεπτή εγκάρσια τομή της βελόνας του πεύκου, αφού προηγουμένως την τοποθετήσουμε σε αντικειμενοφόρο πλάκα. Παρατηρούμε με μικρή μεγέθυνση ολόκληρο το φύλλο και στη συνέχεια τοποθετούμε τη μεγάλη μεγέθυνση για να δούμε λεπτομερειακά τη δομή κάθε ιστού χωριστά.

8 Εξωτερικά υπάρχει μονόστρωμη επιδερμίδα, με ισχυρά αφυμενιωμένα κύτταρα και στόματα πολύ βυθισμένα προς το εσωτερικό του φύλλου. Κάτω από την επιδερμίδα, βρίσκεται το υπόδερμα (δύο ή τρεις σειρές σκληρεγχυματικά κύτταρα). Το μεσόφυλλο αποτελείται από παρεγχυματικά χλωροφυλλούχα κύτταρα με χαρακτηριστική πτύχωση (εγκόλπωση) των τοιχωμάτων τους. Στο μεσόφυλλο υπάρχουν επίσης οι ρητινοφόροι πόροι. Αναγνωρίζονται στο μικροσκόπιο σαν λευκοί στρογγυλοί χώροι που περιβάλλονται από αδενικά κύτταρα. Παρατηρείται επίσης ενδοδερμίδα (περιβάλλει τις δύο ηθμαγγειώδεις δεσμίδες που βρίσκονται στην κεντρική θέση του φύλλου). Τα κύτταρα της ενδοδερμίδας φαίνονται επιμήκη, παχύτοιχα, χωρίς χλωροπλάστες. Ανάμεσα στις ηθμαγγειώδεις δεσμίδες υπάρχει αποταμιευτικό παρέγχυμα. Εικόνα 6.9. Πευκοβελόνες.( β. Pyrus communis

9 Η αχλαδιά είναι ένα οπωροφόρο φυλλοβόλο δέντρο. Συγκαταλέγεται στα καρποφόρα φυτά και καλλιεργείται σε όλες τις εύκρατες χώρες, όπως και στην Ελλάδα. Τα φύλλα της είναι απλά, ωοειδή ή καρδιόσχημα με μεγάλο μίσχο και οδοντωτά. Κόβουμε λεπτές εγκάρσιες τομές του φύλλου και τις ετοιμάζουμε για παρατήρηση (Τσέκος κ.ά., 2012). Προσπαθούμε να εντοπίσουμε κάτω από τον αντικειμενικό φακό τα περιθώρια της τομής, που συνήθως είναι πιο λεπτά. Παρατηρούμε τις δύο επιδερμίδες που έχουν ευδιάκριτη εφυμενίδα, και μεταξύ τους το μεσόφυλλο. Το μεσόφυλλο είναι διαφοροποιημένο σε δρυφρακτοειδές και σπογγώδες παρέγχυμα. Τα κύτταρα του δρυφρακτοειδούς παρεγχύματος βρίσκονται κάτω ακριβώς από την επιδερμίδα και σχηματίζουν δύο ή τρεις σειρές. Έχουν επίμηκες σχήμα, είναι πλούσια σε χλωροπλάστες και είναι προσανατολισμένα κάθετα προς την επιφάνεια. Το σπογγώδες παρέγχυμα βρίσκεται κάτω από το δρυφρακτοειδές και φθάνει ως την κάτω επιδερμίδα. Εικόνα Pyrus communis.( Τα κύτταρά του είναι ακανόνιστα και φτωχά σε χλωροπλάστες. Επίσης είναι χαλαρά συνδεδεμένα και αφήνουν μεγάλους μεσοκυττάριους χώρους, που επικοινωνούν με τις αναπνευστικές κοιλότητες των στομάτων που βρίσκονται αποκλειστικά προς την κάτω επιδερμίδα γ. Olea europaea L.

10 Η ελιά (Olea europaea L.) είναι αειθαλές καρποφόρο δένδρο, σπερµατόφυτο, αγγειόσπερµο, δικότυλο, συµπέταλο, της οικογένειας Oleaceae. Το γένος Olea περιλαµβάνει τριάντα είδη, από τα οποία µόνο το είδος O. europaea παρουσιάζει οικονοµικό ενδιαφέρον. Το είδος απαντάται ως ήµερη ελιά (O. europaea var. sativa) και ως αγριελιά (O. Europara var. oleaster). Τα φύλλα της ελιάς είναι βραχύµισχα, επιµήκη, λογχοειδή, λειόχειλα µε βαθύ πράσινο χρώµα στην προσαξονική και ασηµί στην αποαξονική επιφάνεια, λόγω της ύπαρξης πολυκύτταρων τριχών, διατεταγµένων σε 6-8 στρώµατα. Οι τρίχες της προσαξονικής επιφάνειας είναι κατά πολύ λιγότερες και διατάσσονται σε ένα αραιό στρώµα. Η διάταξη των φύλλων γίνεται κατ εναλλαγή σε δύο κάθετες σειρές. Η ανατοµική οργάνωση των φύλλων είναι η χαρακτηριστική των αείφυλλων σκληρόφυλλων της µεσογειακής χλωρίδας, µε πυκνά διατεταγµένα και µικρού µεγέθους κύτταρα, περιορισµένους µεσοκυττάριους χώρους και εκτεταµένη εσωτερική ελεύθερη επιφάνεια. Η επιδερµίδα είναι µονόστρωµη και καλύπτεται από ισχυρή εφυµενίδα, ενώ το πασσαλώδες παρέγχυµα αναπτύσσεται σε 4-5 στρώσεις κυττάρων. Ανάλογο πάχος διαθέτει και η περιοχή του σπογγώδους παρεγχύµατος. Στο µεσόφυλλο είναι χαρακτηριστική η παρουσία πολυάριθµων ιδιοβλαστικών σκληρεΐδων µεγάλου µήκους και µε παχιά κυτταρικά τοιχώµατα. Οι σκληρεΐδες προσδίδουν µηχανική αντοχή ενώ λειτουργούν ως οπτικές ίνες µεταφέροντας φως στα εσωτερικά στρώµατα του χλωροφυλλούχου παρεγχύµατος. Πολυκύτταρες λεπιοειδείς τρίχες έμμισχες με αστεροειδή μορφή, μη αδενώδεις, βρίσκονται στην κάτω επιφάνεια του φύλλου. Εικόνα Ασπιδοειδείς πολυκύτταρες τρίχες φύλλου ελιάς.(προσωπικό αρχείο)

11 Εικόνα Ανατομία φύλλου από το φυτό Olea europea (oleaceae), κν. Ελιά. Από τα προηγούμενα υλικά σχεδιάζουμε επιδερμικά κύτταρα και τρίχες δ. Στόματα Πρόκειται για σχιζογενείς μεσοκυττάριους χώρους της επιδερμίδας, που περιβάλλονται από εξειδικευμένα επιδερμικά κύτταρα, τα καταφρακτικά. Ο σχιζογενής μεσοκυττάριος χώρος λέγεται σχισμή ή πόρος, το εύρος του μεταβάλλεται ανάλογα με διάφορες εξωτερικές και εσωτερικές συνθήκες, έτσι ώστε να εξυπηρετεί την ανταλλαγή αερίων στην αναπνοή, τη διαπνοή και τη φωτοσύνθεση. Τα καταφρακτικά κύτταρα, αντίθετα από τα υπόλοιπα επιδερμικά, περιέχουν χλωροπλάστες. Πειραματική διαδικασία

12 Hedera helix (κισσός). Επιφανειακή τομή. Κόβουμε λεπτές επιφανειακές (παράλληλα προς την επιφάνεια) τομές από την κάτω επιδερμίδα του φύλλου. Παρατηρούμε στο μικροσκόπιο και σχεδιάζουμε ομάδα από 2-3 στόματα, με τα γειτονικά επιδερμικά κύτταρα Ερωτήσεις-ασκήσεις πειραματικού μέρους 1. Να παρατηρηθεί η μορφή των στομάτων και η κατανομή τους ως προς την επιφάνεια του φύλλου. 2. Να ερευνηθεί εάν υπάρχουν στόματα στην επάνω επιδερμίδα των φύλλων των παραπάνω φυτών. 3. Παρατηρήστε τις διαφορές στην ανατομία των ελασμάτων στα διαφορετικά παρασκευάσματα φύλλων που δημιουργήσατε Εποπτικό υλικό στο διαδίκτυο Βιβλιογραφικές αναφορές Γαλάτης, Β., Κατσαρός, Χ., Αποστολάκος, Π. (1998). Εισαγωγή στη βοτανική. Αθήνα: Εκδόσεις Σταμούλης. Τσέκος, Ι. (2000). Βοτανική. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Αφοί Κυριακίδη. Τσέκος, Ι., Κουκόλη, Έ., Μουστάκας, Μ. (2012). Εργαστηριακές ασκήσεις Βοτανικής. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Αφοί Κυριακίδη.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 7 ΟΙ ΙΣΤΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Η ΡΙΖΑ ΚΑΙ ΤΟ ΦΥΛΛΟ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 7 ΟΙ ΙΣΤΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Η ΡΙΖΑ ΚΑΙ ΤΟ ΦΥΛΛΟ 66 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 7 ΟΙ ΙΣΤΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Η ΡΙΖΑ ΚΑΙ ΤΟ ΦΥΛΛΟ 67 Η Ρίζα Αν και είναι συνηθισμένο να αναφερόμαστε στη ρίζα ενός φυτού, η έκφραση «ριζικό σύστημα» αποδίδει καλύτερα

Διαβάστε περισσότερα

Το φύλλο. Λειτουργία. Η ανατομία του, εξαρτάται από περιβαλλοντικούς παράγοντες: νερό, φως, θερμοκρασία, άνεμος

Το φύλλο. Λειτουργία. Η ανατομία του, εξαρτάται από περιβαλλοντικούς παράγοντες: νερό, φως, θερμοκρασία, άνεμος Το φύλλο Δομή Λειτουργία Η ανατομία του, εξαρτάται από περιβαλλοντικούς παράγοντες: νερό, φως, θερμοκρασία, άνεμος 3 ιστολογικά συστήματα: επιδερμίδα μεσόφυλλο ηθμαγγειώδεις δεσμίδες Η ανατομία του φύλλου

Διαβάστε περισσότερα

3465. ΒΟΤΑΝΙΚΗ (ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ - ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΤΩΝ)

3465. ΒΟΤΑΝΙΚΗ (ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ - ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΤΩΝ) 3465. ΒΟΤΑΝΙΚΗ (ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ - ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΤΩΝ) Τα όργανα των σπερματοφύτων https://mediasrv.aua.gr/eclass/courses/afpgm135/ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ Όλα τα είδη σπερματόφυτων απαρτίζονται από διακριτά όργανα

Διαβάστε περισσότερα

Το φύλλο. Λειτουργικός ρόλος. 1. φωτοσύνθεση. 2. διαπνοή. 3. προστασία (λέπια οφθαλμών, αγκάθια) 4. στήριξη (έλικες)

Το φύλλο. Λειτουργικός ρόλος. 1. φωτοσύνθεση. 2. διαπνοή. 3. προστασία (λέπια οφθαλμών, αγκάθια) 4. στήριξη (έλικες) Το φύλλο Λειτουργικός ρόλος 1. φωτοσύνθεση 2. διαπνοή 3. προστασία (λέπια οφθαλμών, αγκάθια) 4. στήριξη (έλικες) 5. αποθήκευση (κοτυληδόνες, βολβοί) 6. αναπαραγωγή (σέπαλα, πέταλα, στήμονες, καρπόφυλλα)

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακή άσκηση 7: Ανατομία ρίζας

Εργαστηριακή άσκηση 7: Ανατομία ρίζας Εργαστηριακή άσκηση 7: Ανατομία ρίζας Σύνοψη Με την εργαστηριακή άσκηση, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα είναι σε θέση να αναγνωρίζουν το σχήμα και τη μορφή διαφορετικών ριζών, να μάθουν να πραγματοποιούν

Διαβάστε περισσότερα

Όλα αρχίζουν από το έμβρυο

Όλα αρχίζουν από το έμβρυο ΙΣΤΟΙ Όλα αρχίζουν από το έμβρυο Οι ιστοί διακρίνονται σε: - ΜΕΡΙΣΤΟΜΑΤΙΚΟΥΣ ή ΜΕΡΙΣΤΟΜΑΤΑ - ΜΟΝΙΜΟΥΣ Τα μεριστόματα διακρίνονται σε: Πρωτογενή: πρωτόδερμα, προκάμβιο, θεμελιώδες μερίστομα υπεύθυνα για

Διαβάστε περισσότερα

6o Eργαστήριο Βιολογία Φυτών Ι. Φύλλο Άνθος - Αναπαραγωγή

6o Eργαστήριο Βιολογία Φυτών Ι. Φύλλο Άνθος - Αναπαραγωγή 6o Eργαστήριο Βιολογία Φυτών Ι Φύλλο Άνθος - Αναπαραγωγή Φωτοσύνθεση: Δέσμευση της ηλιακής ενέργειας και του CO 2 της ατμόσφαιρας και μετατροπή σε οργανικές θρεπτικές ενώσεις φως 6 CO 2 + 12 H 2 O --------->

Διαβάστε περισσότερα

Μορφολογία & Ανατομία Φυτών. Εργαστηριακός Οδηγός

Μορφολογία & Ανατομία Φυτών. Εργαστηριακός Οδηγός ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Μορφολογία & Ανατομία Φυτών Εργαστηριακός Οδηγός Βόλος, 2018 Εργαστηριακές Ασκήσεις Μορφολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - «ΠΑΝΕΚΦE» 1ο και 2ο ΕΚΦΕ Ηρακλείου

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - «ΠΑΝΕΚΦE» 1ο και 2ο ΕΚΦΕ Ηρακλείου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - «ΠΑΝΕΚΦE» 1ο και 2ο ΕΚΦΕ Ηρακλείου ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2013 ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ 08 Δεκεμβρίου 2012 (Διάρκεια εξέτασης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO 2016

ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO 2016 1ο και 2ο ΕΚΦΕ Ηρακλείου ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO 2016 Σάββατο 5 Δεκεµβρίου 2015 Διαγωνισµός στη Βιολογία (Διάρκεια 1 ώρα) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΑΘΗΤΩΝ 1)... 2)...

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΑ ΦΥΤΑ

ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΑ ΦΥΤΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΑ ΦΥΤΑ Στόχοι - Να αναγνωρίζετε τα όργανα µε τα οποία τα φυτά µεταφέρουν το νερό από τις ρίζες στα υπόλοιπα µέρη του φυτού.. - Να διαπιστώσετε την άνοδο του νερού και των διαλυµένων ουσιών

Διαβάστε περισσότερα

Παρασκευή νωπού παρασκευάσματος φύλλου φυτού και μικροσκοπική παρατήρηση στομάτων φύλλου

Παρασκευή νωπού παρασκευάσματος φύλλου φυτού και μικροσκοπική παρατήρηση στομάτων φύλλου Παρασκευή νωπού παρασκευάσματος φύλλου φυτού και μικροσκοπική παρατήρηση στομάτων φύλλου Τα στόματα των φύλλων είναι επιδερμικοί σχηματισμοί που εξυπηρετούν την ανταλλαγή των αερίων κατά τις λειτουργίες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. 25 Ιανουαρίου 2014 ΛΥΚΕΙΟ:... ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: 2... 3... ΜΟΝΑΔΕΣ:

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. 25 Ιανουαρίου 2014 ΛΥΚΕΙΟ:... ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: 2... 3... ΜΟΝΑΔΕΣ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ 25 Ιανουαρίου 2014 ΛΥΚΕΙΟ:..... ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: 1.. 2..... 3..... ΜΟΝΑΔΕΣ: ΜΕΡΟΣ Α Κυτταρική ανάπτυξη και διάχυση ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ Διάχυση: Με τον όρο διάχυση, γενικά, χαρακτηρίζουμε την τάση

Διαβάστε περισσότερα

Ονοματεπώνυμο μαθητών /μαθητριών

Ονοματεπώνυμο μαθητών /μαθητριών ΕΚΦΕ: ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ ΟΜΟΝΟΙΑΣ - ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ Α ΦΑΣΗ (ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ) ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΟΜΑΔΑΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ EUSO 2014. ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ Ονοματεπώνυμο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΦΕ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ. Εργαστηριακές Ασκήσεις Βιολογίας

ΕΚΦΕ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ. Εργαστηριακές Ασκήσεις Βιολογίας Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστηµών Αγίων Αναργύρων Υπεύθυνος: Ευάγγελος Κουντούρης, Φυσικός Εργαστηριακές Ασκήσεις Βιολογίας Α Γυµνασίου: Η µεταφορά ουσιών στα φυτά Επιµέλεια-Παρουσίαση: Λαµπρινή Σιαφάκα

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση του φυτικού σώματος (Φ.Σ.): Τα φυτικά όργανα

Οργάνωση του φυτικού σώματος (Φ.Σ.): Τα φυτικά όργανα Οργάνωση του φυτικού σώματος (Φ.Σ.): Τα φυτικά όργανα Το πέρασμα από το μονοκύτταρο στο πολυκύτταρο επίπεδο οργάνωσης, όπως εκδηλώνεται στα ανώτερα φυτά, είναι μια σταδιακή και πολύπλοκη διεργασία στην

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 6 ΟΙ ΙΣΤΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Ο ΒΛΑΣΤΟΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 6 ΟΙ ΙΣΤΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Ο ΒΛΑΣΤΟΣ 52 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 6 ΟΙ ΙΣΤΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Ο ΒΛΑΣΤΟΣ 53 ΤΑ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΑ Στα σπερματόφυτα ανήκουν τα πιο εξελιγμένα τραχεόφυτα που παράγουν πολυκύτταρα σπέρματα προστατεύμενα από

Διαβάστε περισσότερα

Δευτερογενείς βλαστοί

Δευτερογενείς βλαστοί Δευτερογενείς βλαστοί Ως τέτοιοι ονομάζονται οι βλαστοί που έχουν περάσει το στάδιο της πρωτογενούς ανάπτυξης και έχει αρχίσει η διαδικασία της κατά πάχος αύξησης με την ενεργοποίηση των πλευρικών δευτερογενών

Διαβάστε περισσότερα

Κυτταρική διαφοροποίηση, Φυτικοί Ιστοί

Κυτταρική διαφοροποίηση, Φυτικοί Ιστοί Κυτταρική διαφοροποίηση, Φυτικοί Ιστοί Τζανουδάκης Δημήτριος Καθηγητής τμήματος Βιολογίας Πανεπιστημίου Πάτρας Τηλ. / Fax: 2610997279 Email: tzanoyd@upatras.gr Κυτταρικός κύκλος, κυτταρική διαφοροποίηση

Διαβάστε περισσότερα

ΕUSO 2015 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Τοπικό διαγωνισµό ΕΚΦΕ Σύρου. ιάρκεια εξέταση :1h. Μαθητές/τριες: Σχολείο: Ηµ/νία:

ΕUSO 2015 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Τοπικό διαγωνισµό ΕΚΦΕ Σύρου. ιάρκεια εξέταση :1h. Μαθητές/τριες: Σχολείο: Ηµ/νία: ΕUSO 2015 Τοπικό διαγωνισµό ΕΚΦΕ Σύρου ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ιάρκεια εξέταση :1h Σχολείο: Ηµ/νία: 14 12-2014 Μαθητές/τριες: 1..... 2.... 3.... 1 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1 η :Μικροσκοπική παρατήρηση κυττάρων

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΤΟΜΑΤΩΝ ΣΕ ΦΥΛΛΑ ΔΥΟ ΦΥTIKΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ

ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΤΟΜΑΤΩΝ ΣΕ ΦΥΛΛΑ ΔΥΟ ΦΥTIKΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ σ.1 EUROPEAN UNION SCIENCE OLYMPIAD (EUSO) 2019 Α και Β ΕΚΦΕ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ (EUSO) ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ 08/12/2018 ΣΧΟΛΕΙΟ... ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΑ ΜΑΘΗΤΩΝ 1 2 3

Διαβάστε περισσότερα

Φύλλο. το εξειδικευμένο κύριο φωτοσυνθετικό όργανο

Φύλλο. το εξειδικευμένο κύριο φωτοσυνθετικό όργανο Φύλλο το εξειδικευμένο κύριο φωτοσυνθετικό όργανο Το φύλλο Δομή Λειτουργία ελασματοειδείς κατασκευές, των οποίων η διάταξη και οποθέτηση στο χώρο Αποδοτικότερη αξιοποίηση φωτεινής ακτινοβολίας και CO 2

Διαβάστε περισσότερα

Φύλλο. το εξειδικευμένο κύριο φωτοσυνθετικό όργανο

Φύλλο. το εξειδικευμένο κύριο φωτοσυνθετικό όργανο Φύλλο το εξειδικευμένο κύριο φωτοσυνθετικό όργανο Το φύλλο Δομή Λειτουργία ελασματοειδείς κατασκευές, των οποίων η διάταξη και οποθέτηση στο χώρο Αποδοτικότερη αξιοποίηση φωτεινής ακτινοβολίας και CO 2

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Μίτωση... 41 Μείωση... 44 ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΟΠΛΑΣΜΑΤΟΣ (ΚΥΤΟΚΙΝΗΣΗ)... 48

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Μίτωση... 41 Μείωση... 44 ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΟΠΛΑΣΜΑΤΟΣ (ΚΥΤΟΚΙΝΗΣΗ)... 48 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟ ΦΥΤΙΚΟ ΚΥΤΤΑΡΟ... 17 ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ... 19 ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΣΚΕΛΕΤΟΣ... 22 Μικροσωληνίσκοι... 23 Μικρονηµάτια ακτίνης... 28 ΠΥΡΗΝΑΣ... 31 Πυρηνικός φάκελλος... 33 Πυρηνόπλασµα... 35 Χρωµατίνη...

Διαβάστε περισσότερα

14η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑ Α ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO 2016

14η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑ Α ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO 2016 14η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑ Α ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO 2016 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΣΥΡΟΥ ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΣΑΒΒΑΤΟ 12 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2015 (Διάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΦΥΤΩΝ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΦΥΤΩΝ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΠΟΝΙΚΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑΣ ΦΥΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΦΥΤΩΝ ΑΘΗΝΑ 2012 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... 2 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΟ.

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΟ. ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ «ΠΑΝΕΚΦE» 15 η Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα επιστημών EUSO 2017 Τοπικός Διαγωνισμός Κέρκυρας Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ω Ν Ε Ρ Γ Α Σ Τ Η Ρ Ι Α Κ Ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑ ΙΙΙ Χαρακτηριστικές δομές φυτικών κυττάρων Παρατήρηση / Ταυτοποίηση ζωντανών πρωτόζωων

ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑ ΙΙΙ Χαρακτηριστικές δομές φυτικών κυττάρων Παρατήρηση / Ταυτοποίηση ζωντανών πρωτόζωων ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑ ΙΙΙ Χαρακτηριστικές δομές φυτικών κυττάρων Παρατήρηση / Ταυτοποίηση ζωντανών πρωτόζωων Ι. Παρατήρηση στομάτων φύλλων και πλαστιδίων (χλωροπλαστών, χρωμοπλαστών, αμυλοπλαστών) Τα στόματα των

Διαβάστε περισσότερα

Μεταφορά ουσιών στα φυτά

Μεταφορά ουσιών στα φυτά Μεταφορά ουσιών στα φυτά Αγωγός ιστός Α Γυμνασίου Κεφάλαιο 3 Ενότητα 3.1 Σελ. 60-61 Χύλωμα & Φλοίωμα 1 Εισαγωγή Το έλασμα του φύλλου αποτελείται από την επάνω και την κάτω επιδερμίδα και το μεσόφυλλο που

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Μίτωση... 39 Μείωση... 42 ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΟΠΛΑΣΜΑΤΟΣ (ΚΥΤΟΚΙΝΗΣΗ)... 46

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Μίτωση... 39 Μείωση... 42 ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΟΠΛΑΣΜΑΤΟΣ (ΚΥΤΟΚΙΝΗΣΗ)... 46 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟ ΦΥΤΙΚΟ ΚΥΤΤΑΡΟ... 15 ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ... 17 ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΣΚΕΛΕΤΟΣ... 20 Μικροσωληνίσκοι... 21 Μικρονημάτια ακτίνης... 26 ΠΥΡΗΝΑΣ... 29 Πυρηνικός φάκελλος... 31 Πυρηνόπλασμα... 33 Χρωματίνη...

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΤΟΜΑΤΩΝ ΦΥΛΛΩΝ, ΚΑΤΑΦΡΑΚΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΧΛΩΡΟΠΛΑΣΤΩΝ (άσκηση 4 του εργαστηριακού οδηγού) Μέσος χρόνος

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακή άσκηση μικροσκοπίας

Εργαστηριακή άσκηση μικροσκοπίας Εργαστηριακή άσκηση μικροσκοπίας Πλασμόλυση κυττάρων κρεμμυδιού, χρώση και μικροσκοπική παρατήρηση Μικροσκοπική παρατήρηση χλωροπλαστών σε κύτταρα φυτού Tradescantia (τηλέγραφος) Λαγωνίκα Μαριτίνα 1 Διδακτικοί

Διαβάστε περισσότερα

Τύποι φυτικών κυττάρων & ιστών

Τύποι φυτικών κυττάρων & ιστών Τύποι φυτικών κυττάρων & ιστών Οργάνωση μία ομάδα παρόμοιων σε μορφή κυττάρων, τα οποία βρίσκονται σε επαφή μεταξύ τους, διαθέτουν ομοειδές περιεχόμενο και επιτελούν συγκεκριμένη λειτουργία ή λειτουργίες

Διαβάστε περισσότερα

3η Δραστηριότητα ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Ονοματεπώνυμα: Α) Β) Γ) Παρατήρηση φυτικών κυττάρων και αμυλόκοκκων

3η Δραστηριότητα ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Ονοματεπώνυμα: Α) Β) Γ) Παρατήρηση φυτικών κυττάρων και αμυλόκοκκων 3η Δραστηριότητα ΒΙΟΛΟΓΙΑ Σχολείο: Ονοματεπώνυμα: Α) Β) Γ) Παρατήρηση φυτικών κυττάρων και αμυλόκοκκων ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΘΕΩΡΙΑ Για την παρατήρηση 1 Η γλυκόζη αποτελεί μία από τις βασικές πηγές ενέργειας στους

Διαβάστε περισσότερα

Βιοποικιλότητα και Οικοφυσιολογία Μεσογειακών Οικοσυστημάτων. Ανατομικές Μορφολογικές προσαρμογές των φυτών στο Μεσογειακό περιβάλλον

Βιοποικιλότητα και Οικοφυσιολογία Μεσογειακών Οικοσυστημάτων. Ανατομικές Μορφολογικές προσαρμογές των φυτών στο Μεσογειακό περιβάλλον Βιοποικιλότητα και Οικοφυσιολογία Μεσογειακών Οικοσυστημάτων Ανατομικές Μορφολογικές προσαρμογές των φυτών στο Μεσογειακό περιβάλλον Το Μεσογειακό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από : Παρατεταμένες περιόδους

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3. Οι ιστοί συγκροτούν όργανα

Κεφάλαιο 3. Οι ιστοί συγκροτούν όργανα Κεφάλαιο 3 Οι ιστοί συγκροτούν όργανα Τα µέρη ενός αντιπροσωπευτικού σπερµατόφυτου Οβλαστός: (α) στηρίζει τα φύλλα και τα άνθη, (β) µεταφέρει νερό και ανόργανα άλατα από τις ρίζες προς όλα τα εναέρια µέρη

Διαβάστε περισσότερα

2η ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

2η ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΚΥΤΤΑΡΩΝ 2η ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Επιμέλεια: Βολακάκης Γιάννης, Βιολόγος 1) ΣΚΟΠΟΣ ΣΤΟΧΟΙ Εξοικείωση με το μικροσκόπιο Βασικοί κανόνες μικροσκόπησης

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΖΙΖΑΝΙΩΝ 23. Κοινή πόα (Poa annua, Poaceae)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΖΙΖΑΝΙΩΝ 23. Κοινή πόα (Poa annua, Poaceae) ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΖΙΖΑΝΙΩΝ 23 Κοινή πόα (Poa annua, Poaceae) Η κοινή πόα είναι ετήσιο, φθινοπωρινό ή εαρινό, µονοκοτυλήδονο φυτό µε όρθια έκφυση και µε µήκος καλαµιού µέχρι 30 cm. Αναπαράγεται µε

Διαβάστε περισσότερα

Η μορφολογία και η ανατομία του βλαστού

Η μορφολογία και η ανατομία του βλαστού Η μορφολογία και η ανατομία του βλαστού Ανατομία του φυτικού σώματος Βλαστός Βλαστός: ο φυσικός σύνδεσμος των υπέργειων και υπόγειων οργάνων του φυτού καθώς και το υπόβαθρο στο οποίο δημιουργούνται συνεχώς

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2014-15 Α. Λιόπα-Τσακαλίδη Γ. Ζερβουδάκης ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Ταξινόμηση με βάση την διάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΣΕΡΡΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟ:. Σέρρες 08/12/2012. Σύνολο µορίων:..

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΣΕΡΡΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟ:. Σέρρες 08/12/2012. Σύνολο µορίων:.. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΣΕΡΡΩΝ 11 η Ευρωπαϊκή Ολυµπιάδα Επιστηµών EUSO 2013 ΤΟΠΙΚΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟ:. Μαθητές/τριες που συµµετέχουν: (1) (2) (3) Σέρρες 08/12/2012

Διαβάστε περισσότερα

Μορφολογία και Φυσιολογία Φυτών

Μορφολογία και Φυσιολογία Φυτών ΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΑΡ/ΜΑ ΔΡΑΜΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΑΣΟΠΟΝΙΑΣ και ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Μορφολογία και Φυσιολογία Φυτών Εργαστηριακές Σημειώσεις Μάρθα Λαζαρίδου -Αθανασιάδου Καθηγήτρια ΤΕΙ 2009 Σελίδα 1 ΠΙΝΑΚΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΣΚΗΣΗ: ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΤΟΜΑΤΩΝ ΦΥΛΛΩΝ, ΚΑΤΑΦΡΑΚΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΧΛΩΡΟΠΛΑΣΤΩΝ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΣΚΗΣΗ: ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΤΟΜΑΤΩΝ ΦΥΛΛΩΝ, ΚΑΤΑΦΡΑΚΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΧΛΩΡΟΠΛΑΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΛΥΚΕΙΟΥ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ονοματεπώνυμο μαθητή:.. Τάξη:. Ημερομηνία:. ΑΣΚΗΣΗ: ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΤΟΜΑΤΩΝ ΦΥΛΛΩΝ, ΚΑΤΑΦΡΑΚΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΧΛΩΡΟΠΛΑΣΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Τοπικός Μαθητικός Διαγωνισμός EUSO

Τοπικός Μαθητικός Διαγωνισμός EUSO Τοπικός Μαθητικός Διαγωνισμός EUSO 2014-2015 ΟΜΑΔΑ : 1] 2] 3] Γενικό Λύκειο Άργους Ορεστικού. 6 - Δεκ. - 1014 Βιολογία. Θέμα: Μικροσκοπική παρατήρηση φύλλων φυτού. 1] Θεωρητική εισαγωγή Στόματα ονομάζονται

Διαβάστε περισσότερα

The 16th European Union Science Olympiad - EUSO η Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Επιστημών - EUSO 2018 Τοπικός Διαγωνισμός Μαγνησίας ΘΕΜΑΤΑ

The 16th European Union Science Olympiad - EUSO η Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Επιστημών - EUSO 2018 Τοπικός Διαγωνισμός Μαγνησίας ΘΕΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΦ. Δ/ΝΣΗ Π&Δ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Δ/ΝΣΗ Β/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΚΦΕ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ The 16th European

Διαβάστε περισσότερα

ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ. ωδεκάνθι (Lamium amplexicaule, Lamiaceae)

ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ. ωδεκάνθι (Lamium amplexicaule, Lamiaceae) 14 ωδεκάνθι (Lamium amplexicaule, Lamiaceae) Το δωδεκάνθι είναι ετήσιο, χειµερινό, δικοτυλήδονο φυτό µε όρθια έκφυση και φθάνει µέχρι το ύψος των 30 cm. Αναπαράγεται µε σπόρους και φυτρώνει από το φθινόπωρο

Διαβάστε περισσότερα

Ρίζα. νερού και θρεπτικών. Στήριξη και πρόσληψη

Ρίζα. νερού και θρεπτικών. Στήριξη και πρόσληψη Ρίζα νερού και θρεπτικών Στήριξη και πρόσληψη Η ρίζα Ρόλος 1. στήριξη 2. πρόσληψη νερού & αλάτων 3. παραγωγή ορμονών (κυτοκινίνη & γιβερελίνη) 4. αποταμίευση μερική αυτονομία στη διαχείριση των υδατανθράκων,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ & ΒΙΟΛΟΓΙΑ Ο ΤΩΝ ΖΙΖΑΝΙΩΝ

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ & ΒΙΟΛΟΓΙΑ Ο ΤΩΝ ΖΙΖΑΝΙΩΝ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ & ΒΙΟΛΟΓΙΑ Ο ΤΩΝ ΖΙΖΑΝΙΩΝ Ζ Ι Ν 30 Ζιζάνια - αναγνώριση & αντιμετώπιση Βλήτο άσπρο Amaranthus albus L. Amaranthaceae AMAAL Tumble pigweed Το άσπρο βλήτο είναι ετήσιο, εαρινό, δικοτυλήδονο φυτό

Διαβάστε περισσότερα

: ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΤΩΝ ΦΥΛΛΩΝ

: ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΤΩΝ ΦΥΛΛΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΦ. Δ/ΝΣΗ Π&Δ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Δ/ΝΣΗ Β/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΚΦΕ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ The 13th European Union Science

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΠΝΟΗ & ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ Η δροσιά γεννιέται μεσ' τα φύλλα (Ελύτης)

ΔΙΑΠΝΟΗ & ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ Η δροσιά γεννιέται μεσ' τα φύλλα (Ελύτης) ΔΙΑΠΝΟΗ & ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ Η δροσιά γεννιέται μεσ' τα φύλλα (Ελύτης) Οι οργανισµοί µπορούν να επιβιώνουν εφ όσον διαθέτουν κατάλληλους προσαρµοστικούς µηχανισµούς. Στις περιοχές όπου η

Διαβάστε περισσότερα

Δραστηριότητα 3 Μικροσκοπική παρατήρηση κυττάρων και μελέτη ώσμωσης

Δραστηριότητα 3 Μικροσκοπική παρατήρηση κυττάρων και μελέτη ώσμωσης Δραστηριότητα 3 Μικροσκοπική παρατήρηση κυττάρων και μελέτη ώσμωσης Διδακτικοί στόχοι: A. Μελέτη της ώσμωσης σε κύτταρα κρεμμυδιού Β. Παρασκευή και παρατήρηση νωπού φυτικού και ζωϊκού παρασκευάσματος Η

Διαβάστε περισσότερα

IX. ΙΣΤΟΙ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΑ ΦΥΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ. Τύποι ιστών Όργανα : ρίζα βλαστός φύλλα

IX. ΙΣΤΟΙ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΑ ΦΥΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ. Τύποι ιστών Όργανα : ρίζα βλαστός φύλλα IX. ΙΣΤΟΙ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΑ ΦΥΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ Τύποι ιστών Όργανα : ρίζα βλαστός φύλλα Το 80% των φυτών που υπάρχουν σήμερα είναι αγγειόσπερμα ΦΥΤΑ ΧΩΡΙΣ ΑΓΓΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ [Βρύα] ΤΡΑΧΕΟΦΥΤΑ ΠΟΥ ΠΑΡΑΓΟΥΝ ΣΠΕΡΜΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Α ΚΑΙ Β ΕΚΦΕ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO Σάββατο 10 Δεκεμβρίου 2016 ΒΙΟΛΟΓΙΑ

Α ΚΑΙ Β ΕΚΦΕ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO Σάββατο 10 Δεκεμβρίου 2016 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΚΑΙ Β ΕΚΦΕ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2016-17 Σάββατο 10 Δεκεμβρίου 2016 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΣΧΟΛΕΙΟ Ονοματεπώνυμα μελών της ομάδας 1. 2. 3. ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΦΥΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Το κρεμμύδι

Διαβάστε περισσότερα

Ρίζα. Διαφορές από βλαστό 1. δεν έχει στόματα 2. δεν φέρει φύλλα 3. δεν έχει γόνατα 4. δεν έχει οφθαλμούς (πλευρικές ρίζες από περικύκλιο)

Ρίζα. Διαφορές από βλαστό 1. δεν έχει στόματα 2. δεν φέρει φύλλα 3. δεν έχει γόνατα 4. δεν έχει οφθαλμούς (πλευρικές ρίζες από περικύκλιο) Ρίζα Ρόλος 1. έδραση 2. πρόσληψη νερού & αλάτων 3. παραγωγή ορμονών (κυτοκινίνη & γιβερελίνη) 4. αποταμίευση (καρότο) 5. στήριξη (φίκος) 6. αναρρίχηση (κισσός) 7. μυζητικός (ιξός) 8. φωτοσύνθεση (επιφυτικές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΛΙΜΟΥ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΛΙΜΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΛΙΜΟΥ ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2015 ΒΙΟΛΟΓΙΑ 6 -Δεκεμβρίου - 2014 Ζοάνος Ανδρέας Βιολόγος 1 Θέμα Α. «Στόματα στην επιδερμίδα των φύλλων φυτώνκαταφρακτικά κύτταρα»

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΦΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΖΩΙΚΩΝ ΙΣΤΩΝ (άσκηση 4 του εργαστηριακού οδηγού) Μέσος χρόνος πειράματος: 45 λεπτά Α. ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ

ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΑΝΕΚΦE ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 16 η Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Φυσικών Επιστημών EUSO 2018 Τοπικός Διαγωνισμός Καρδίτσας Ε.Κ.Φ.Ε. Καρδίτσας ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΦΥΤΩΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΦΥΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μορφολογία των φυτών: Κλάδος της επιστήμης της Βοτανικής που ασχολείται με τη μελέτη της εξωτερικής διαμόρφωσης των φυτών. Ανατομία των φυτών: Κλάδος της επιστήμης της Βοτανικής που ασχολείται

Διαβάστε περισσότερα

7 Φεβρουαρίου 2015 ΛΥΚΕΙΟ:... ΟΜΑ Α ΜΑΘΗΤΩΝ: ΜΟΝΑ ΕΣ:

7 Φεβρουαρίου 2015 ΛΥΚΕΙΟ:... ΟΜΑ Α ΜΑΘΗΤΩΝ: ΜΟΝΑ ΕΣ: ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΕΛΛΑ ΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ 7 Φεβρουαρίου 2015 ΛΥΚΕΙΟ:..... ΟΜΑ Α ΜΑΘΗΤΩΝ: 1.. 2..... 3..... ΜΟΝΑ ΕΣ: 2 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ & ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προτείνεται οι ομάδες να προχωρήσουν

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ (ΙΙ) ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Μάθημα: Ανθοκομία - Κηποτεχνία ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

Γενικοί και Ειδικοί Στόχοι

Γενικοί και Ειδικοί Στόχοι Ενότητα 2: Η οργάνωση της ζωής Γενικοί και Ειδικοί Στόχοι Κεφάλαιο 3: Η οργάνωση των οργανισμών Γενικοί Στόχοι: Φύλλα Εργασίας 3α Ανθρώπινος οργανισμός οργανικά συστήματα όργανα Α.1.18. Να διακρίνουν τα

Διαβάστε περισσότερα

Παρασκευή και μικροσκοπική παρατήρηση νωπού παρασκευάσματος αμυλόκοκκων

Παρασκευή και μικροσκοπική παρατήρηση νωπού παρασκευάσματος αμυλόκοκκων Παρασκευή και μικροσκοπική παρατήρηση νωπού παρασκευάσματος αμυλόκοκκων Το άμυλο είναι ένας από τους πολυσακχαρίτες. Είναι σώμα λευκό, χωρίς γλυκιά γεύση, αδιάλυτο στο κρύο νερό. Στο ζεστό όμως μετατρέπεται

Διαβάστε περισσότερα

Το φυτικό σώμα απαρτίζεται από μεριστωματικούς και μόνιμους ιστούς

Το φυτικό σώμα απαρτίζεται από μεριστωματικούς και μόνιμους ιστούς Το φυτικό σώμα απαρτίζεται από μεριστωματικούς και μόνιμους ιστούς Iστός: Μια ομάδα παρόμοιων σε μορφή κυττάρων, τα οποία βρίσκονται σε επαφή μεταξύ τους, διαθέτουν ομοειδές περιεχόμενο και επιτελούν συγκεκριμένη

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2016 ΒΙΟΛΟΓIA. 5 Δεκεμβρίου 2015 ΛΥΚΕΙΟ :... ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: ΜΟΝΑΔΕΣ:

ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2016 ΒΙΟΛΟΓIA. 5 Δεκεμβρίου 2015 ΛΥΚΕΙΟ :... ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: ΜΟΝΑΔΕΣ: ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2016 ΒΙΟΛΟΓIA 5 Δεκεμβρίου 2015 ΛΥΚΕΙΟ :..... ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: 1.. 2.. 3.. ΜΟΝΑΔΕΣ: ΜΕΡΟΣ 1 Ο Α. Μικροσκοπική παρατήρηση στομάτων σε φύλλα του φυτού Tradescantia (τηλέγραφος) Θεωρητικό

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ 9. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ. Δομή Ξύλου - Θεωρία. Στέργιος Αδαμόπουλος

ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ 9. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ. Δομή Ξύλου - Θεωρία. Στέργιος Αδαμόπουλος ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ 9. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ Μεριστωματικοί ιστοί: ειδικευμένα κύτταρα, πολλαπλασιάζονται, αύξηση δέντρων (ύψος, διάμετρος) Αρχέφυτρα: πρωτογενείς μεριστωματικοί ιστοί στις κορυφές των

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΜΟΝΙΜΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΙΣΤΩΝ Μέσος χρόνος πειράματος: 45 λεπτά Α. ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλήνιος Μαθητικός ιαγωνισµός για την επιλογή στην 14η Ευρωπαϊκή Ολυµπιάδα Φυσικών Επιστηµών EUSO 2016 ΒΙΟΛΟΓΙΑ

Πανελλήνιος Μαθητικός ιαγωνισµός για την επιλογή στην 14η Ευρωπαϊκή Ολυµπιάδα Φυσικών Επιστηµών EUSO 2016 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Πανελλήνιος Μαθητικός ιαγωνισµός για την επιλογή στην 14η Ευρωπαϊκή Ολυµπιάδα Φυσικών Επιστηµών EUSO 2016 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Σχολείο:.. Ονόµατα των µαθητών: 1). 2).... 3). ΑΘΗΝΑ Σάββατο 23 Ιανουαρίου 2016 Εξέλιξη

Διαβάστε περισσότερα

Βλαστός. Ο βλαστός αποτελεί το φυσικό σύνδεσμο, τον δίαυλο επικοινωνίας. των υπέργειων και υπόγειων οργάνων του φυτού

Βλαστός. Ο βλαστός αποτελεί το φυσικό σύνδεσμο, τον δίαυλο επικοινωνίας. των υπέργειων και υπόγειων οργάνων του φυτού Βλαστός Ο βλαστός αποτελεί το φυσικό σύνδεσμο, τον δίαυλο επικοινωνίας των υπέργειων και υπόγειων οργάνων του φυτού των ιστών που παρήχθησαν κατά το παρελθόν και αυτών που παράγονται κατά το παρόν μεταξύ

Διαβάστε περισσότερα

5o Eργαστήριο Βιολογία Φυτών Ι. Αγωγοί Ιστοί

5o Eργαστήριο Βιολογία Φυτών Ι. Αγωγοί Ιστοί 5o Eργαστήριο Βιολογία Φυτών Ι Αγωγοί Ιστοί Οι μόνιμοι ιστοί κατατάσσονται σε 3 συστήματα: Σύστημα δερμικών ιστών Σύστημα αγωγών ιστών Σύστημα θεμελιωδών ιστών ΑΚΡΑΙΑ ΜΕΡΙΣΤΟΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ ΒΛΑΣΤΟΥ ΡΙΖΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

υπέργειο στηρικτικό όργανο σύνδεσµος υπέργειων οργάνων µε ρίζα

υπέργειο στηρικτικό όργανο σύνδεσµος υπέργειων οργάνων µε ρίζα λειτουργικότητα βλαστού βλαστός υπέργειο στηρικτικό όργανο σύνδεσµος υπέργειων οργάνων µε ρίζα στηρίζει φύλλα, άνθη, καρπούς παράγει νέους ιστούς και όργανα (ιστογένεση/οργανογένεση) ο πράσινος βλαστός

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΦΕ ΣΕΡΡΩΝ 9 η Ευρωπαϊκή Ολυµπιάδα Επιστηµών EUSO 2011

ΕΚΦΕ ΣΕΡΡΩΝ 9 η Ευρωπαϊκή Ολυµπιάδα Επιστηµών EUSO 2011 ΕΚΦΕ ΣΕΡΡΩΝ 9 η Ευρωπαϊκή Ολυµπιάδα Επιστηµών EUSO 2011 ΤΟΠΙΚΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟ: Μαθητές/τριες που συµµετέχουν: (1). (2). (3). Ηµεροµηνία 27/11/2010 Σύνολο µορίων :. Σελίδα

Διαβάστε περισσότερα

Κυτταρικό τοίχωμα. Το φυτικό κύτταρο. Χλωροπλάστης Χυμοτόπιο

Κυτταρικό τοίχωμα. Το φυτικό κύτταρο. Χλωροπλάστης Χυμοτόπιο Κυτταρικό τοίχωμα Το φυτικό κύτταρο Χλωροπλάστης Χυμοτόπιο Κυτταρικό τοίχωμα Στέρεα και ελαστική στοιβάδα που περιβάλλει το φυτικό κύτταρο Καθορίζει και διατηρεί το σχήμα και το μέγεθος του κυττάρου Προστατευτική

Διαβάστε περισσότερα

5o Eργαστήριο Βιολογία Φυτών Ι. Αγωγοί Ιστοί

5o Eργαστήριο Βιολογία Φυτών Ι. Αγωγοί Ιστοί 5o Eργαστήριο Βιολογία Φυτών Ι Αγωγοί Ιστοί Οι μόνιμοι ιστοί κατατάσσονται σε 3 συστήματα: Σύστημα δερμικών ιστών Σύστημα αγωγών ιστών Σύστημα θεμελιωδών ιστών ΑΚΡΑΙΑ ΜΕΡΙΣΤΟΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ ΒΛΑΣΤΟΥ ΡΙΖΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΦΥΤΑ. Πολυκύτταροι ευκαρυωτικοί οργανισμοί, με λειτουργικά εξειδικευμένους ιστούς. Φωτοσυνθετικοί, αυτότροφοι οργανισμοί

ΤΑ ΦΥΤΑ. Πολυκύτταροι ευκαρυωτικοί οργανισμοί, με λειτουργικά εξειδικευμένους ιστούς. Φωτοσυνθετικοί, αυτότροφοι οργανισμοί ΤΑ ΦΥΤΑ Πολυκύτταροι ευκαρυωτικοί οργανισμοί, με λειτουργικά εξειδικευμένους ιστούς. Φωτοσυνθετικοί, αυτότροφοι οργανισμοί Περιέχουν χλωροφύλλες α και β και καροτενοειδή. Το άμυλο είναι η κύρια αποθήκη

Διαβάστε περισσότερα

IX. ΙΣΤΟΙ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΑ ΦΥΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ Τύποι ιστών Όργανα : ρίζα βλαστός φύλλα Οι πολυκύτταροι οργανισµοί έχουν το πλεονέκτηµα (έναντι των µονοκύτταρων) ότι αποτελούνται από διαφορετικές οµάδες κυττάρων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΜΥΡΩΝΑΚΗ ΑΝΝΑ ΒΙΟΛΟΓΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΙ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΚΥΤΤΑΡΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΦΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΖΩΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΦΥΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ Μέσος χρόνος πειράματος: 30 λεπτά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΝΩΠΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ:

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΝΩΠΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ: ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΝΩΠΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ: ΦΥΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΑΠΟ ΒΟΛΒΟ ΚΡΕΜΜΥΔΙΟΥ ΜΕ ΧΡΩΣΗ ΠΛΑΣΜΟΛΥΣΗ ΦΥΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΧΡΩΣΗ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΜΕ ΧΡΩΣΗ Α Γυμνασίου και Β Λυκείου ΣΤΟΧΟΙ 1. Η εξοικείωση

Διαβάστε περισσότερα

Προκριματικός διαγωνισμός για την 14 th EUSO 2016 στην Βιολογία. Μικροσκοπική παρατήρηση φυτικών κυττάρων Ανίχνευση αμύλου και πρωτεϊνών

Προκριματικός διαγωνισμός για την 14 th EUSO 2016 στην Βιολογία. Μικροσκοπική παρατήρηση φυτικών κυττάρων Ανίχνευση αμύλου και πρωτεϊνών Ε.Κ.Φ.Ε. ΑΙΓΑΛΕΩ Ε.Κ.Φ.Ε. ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ Προκριματικός διαγωνισμός για την 14 th EUSO 2016 στην Βιολογία Ονοματεπώνυμα μελών ομάδας 1) 2) 3) Σχολείο: Σάββατο 5/12/2015 Διάρκεια: 45 λεπτά Μικροσκοπική

Διαβάστε περισσότερα

8 η Ευρωπαϊκή Ολυµπιάδα Επιστηµών EUSO 2010

8 η Ευρωπαϊκή Ολυµπιάδα Επιστηµών EUSO 2010 ΕΚΦΕ ΣΕΡΡΩΝ 8 η Ευρωπαϊκή Ολυµπιάδα Επιστηµών EUSO 2010 ΤΟΠΙΚΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟ : Μαθητές/τριες που συµµετέχουν: (1).. (2) (3) Ηµεροµηνία: 28/11/2009 Σύνολο µορίων :.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΡΙΑ ΣΑΡΙΚΑ - ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ, Βιολόγος, Υποψήφια διδάκτωρ. Πανεπιστηµίου Αθηνών

ΜΑΡΙΑ ΣΑΡΙΚΑ - ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ, Βιολόγος, Υποψήφια διδάκτωρ. Πανεπιστηµίου Αθηνών Μορφολογικά γνωρίσµατα χρησιµοποιούµενα στην ταξινόµηση των φυτών. Ταξινοµική αξία των διαφόρων µορφολογικών χαρακτήρων: ρίζα, βλαστός, φύλλα, άνθος, ταξιανθίες, καρποί. ΜΑΡΙΑ ΣΑΡΙΚΑ - ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ, Βιολόγος,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2016 ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ

ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2016 ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2016 ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Ονοματεπώνυμα : 1) 2) 3) Σχολείο :. Κως, 5 / 12 / 2015 Σύμφωνα με την κυτταρική θεωρία το κύτταρο χαρακτηρίζεται ως η θεμελιώδης δομική και λειτουργική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΑ ΦΥΤΑ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ 204008

ΕΞΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΑ ΦΥΤΑ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ 204008 ΕΞΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΑ ΦΥΤΑ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ 204008 Υπόβαθρο Τα φυτά προσαρμόζονται πρώτιστα στη ζωή στο έδαφος, αν και πολλά ζουν στο νερό κατά τη διάρκεια μέρους του κύκλου ζωής τους. Αυτό το σύνολο

Διαβάστε περισσότερα

Οικογένεια: SALICACEAE

Οικογένεια: SALICACEAE Οικογένεια: SALICACEAE Αριθμός γενών: 57 (4), (Στην Ελλάδα 2). Αριθμός ειδών: περίπου 650.( 350). Γεωγραφική εξάπλωση: Η οικογένεια είναι κοινή σε ολόκληρο τη Β Εύκρατη ζώνη, ενώ λίγα είδη εμφανίζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΤΟΜΑΤΩΝ ΦΥΛΛΩΝ, ΚΑΤΑΦΡΑΚΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΧΛΩΡΟΠΛΑΣΤΩΝ

ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΤΟΜΑΤΩΝ ΦΥΛΛΩΝ, ΚΑΤΑΦΡΑΚΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΧΛΩΡΟΠΛΑΣΤΩΝ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΤΟΜΑΤΩΝ ΦΥΛΛΩΝ, ΚΑΤΑΦΡΑΚΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΧΛΩΡΟΠΛΑΣΤΩΝ Σκοπός - Η παρατήρηση στοµάτων στην επιδερµίδα φύλλων διαφόρων φυτών και η διαπίστωση διαφορών σ' αυτά. - Η παρατήρηση καταφρακτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ 2008-09 2 Επαναλ. Ασκήσεις Α Γυμν 2008-9 Κύτταρο 1. Από ποια μέρη αποτελείται το μικροσκόπιο; 2. Στην εικόνα φαίνεται ένα μικροσκόπιο. Να γράψετε τα μέρη του όπως υποδεικνύονται

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλήνιος Μαθητικός ιαγωνισμός για την επιλογή στην 13η Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Επιστημών EUSO 2015 Σάββατο 7 Φεβρουαρίου 2015 ΒΙΟΛΟΓΙΑ

Πανελλήνιος Μαθητικός ιαγωνισμός για την επιλογή στην 13η Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Επιστημών EUSO 2015 Σάββατο 7 Φεβρουαρίου 2015 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Πανελλήνιος Μαθητικός ιαγωνισμός για την επιλογή στην 13η Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Επιστημών EUSO 2015 Σάββατο 7 Φεβρουαρίου 2015 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Σχολείο:.. Ονόματα των μαθητών: 1). 2).... 3). ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ & ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 3: Ζωικό Φυτικό κύτταρο

Άσκηση 3: Ζωικό Φυτικό κύτταρο Άσκηση 3: Ζωικό Φυτικό κύτταρο Σύνοψη Σκοπός της άσκησης είναι η μελέτη της δομής του ζωικού και του φυτικού κυττάρου και η κατανόηση των μεταξύ τους διαφορών. Στο εισαγωγικό μέρος παρουσιάζονται τα δομικά

Διαβάστε περισσότερα

Carl Downey - Colours de Vine

Carl Downey - Colours de Vine ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥ ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΕΚΑΤΩΡΟΥ Επίκουρος Καθηγήτρια Χημείας & Τεχνολογίας Τροφίμων Πάτρα 2016 Carl Downey - Colours de Vine Βοτανική ταξινόμηση της Αμπέλου ΒΑΣΙΛΕΙΟ (REGNUM):

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Γεωπονικής Βιοτεχνολογίας Τομέας Βιολογίας Φυτών. Ασκήσεις Γενικής Βοτανικής. Γ. Αϊβαλάκις, Γ. Καραμπουρνιώτης, Κ. Φασσέας

Τμήμα Γεωπονικής Βιοτεχνολογίας Τομέας Βιολογίας Φυτών. Ασκήσεις Γενικής Βοτανικής. Γ. Αϊβαλάκις, Γ. Καραμπουρνιώτης, Κ. Φασσέας Τμήμα Γεωπονικής Βιοτεχνολογίας Τομέας Βιολογίας Φυτών Ασκήσεις Γενικής Βοτανικής Γ. Αϊβαλάκις, Γ. Καραμπουρνιώτης, Κ. Φασσέας Αθήνα 2008 1 Οι φοιτητές μπορούν να έχουν πρόσβαση σε φωτογραφίες από αντικείμενα

Διαβάστε περισσότερα

Τύποι φυτικών κυττάρων & ιστών II

Τύποι φυτικών κυττάρων & ιστών II Τύποι φυτικών κυττάρων & ιστών II Προστατευτικοί ιστοί Οι προστατευτικοί ιστοί περιβάλλουν το φυτικό σώμα Επιδερμίδα Περίδερμα Επιδερμίδα: το όριο μεταξύ φυτικών οργάνων και περιβάλλοντος Η βασική της

Διαβάστε περισσότερα

Το μονοπάτι της κίνησης του νερού

Το μονοπάτι της κίνησης του νερού Το μονοπάτι της κίνησης του νερού Κίνηση στο έδαφος πρόσληψη νερού από τις ρίζες τοπική ξήρανση εντονότερη προσκόλληση μορίων νερού στα σωματίδια του εδάφους μείωση Ψ κίνηση νερού από υγρότερες σε ξηρότερες

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α 1 ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2018 2019 ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ 1.1 Τα χαρακτηριστικά των οργανισμών... 3,4 1.2 Κύτταρο: Η μονάδα

Διαβάστε περισσότερα

Γυμνοσπερμα - Gymnospermae Αγγειόσπερμα - Angiospermae

Γυμνοσπερμα - Gymnospermae Αγγειόσπερμα - Angiospermae Εργαστήριο Συστηματικής Βοτανικής / Ζιζανιολογίας 2 ο Εξάμηνο (Εαρινό) 2018-2019 Αθροισμα Σπερματόφυτα Γυμνοσπερμα - Gymnospermae Αγγειόσπερμα - Angiospermae Δρ. Γεωργία Τοουλάκου SPERMATOPHYTA Yποάθροισμα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Προπτυχιακό ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 1 Ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

9 η ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ- EUSO2011

9 η ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ- EUSO2011 9 η ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ- EUSO2011 ΕΚΦΕ ΑΧΑΪΑΣ (ΑΙΓΙΟΥ) ΤΟΠΙΚΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ 27 Ν0ΕΜΒΡΙΟΥ 2010 (Διάρκεια εξέτασης 45min) Μαθητές: Σχολική Μονάδα 1. 2.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΩΝ

ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΩΝ ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΩΝ Θερινό εξάμηνο 2011 ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΑ Τα πιο διαδεδομένα είδη της γήινης βλάστησης βάση διατροφής

Διαβάστε περισσότερα

Τύποι φυτικών κυττάρων & ιστών II

Τύποι φυτικών κυττάρων & ιστών II Τύποι φυτικών κυττάρων & ιστών II Στηρικτικοί ιστοί Οι στηρικτικοί ιστοί παρέχουν μηχανική στήριξη και προστασία Κολλέγχυμα Σκληρέγχυμα Κολλέγχυμα Παρέχει στήριξη και μηχανική αντοχή σε νεαρά κυρίως φυτά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2013 ΒΙΟΛΟΓIA. 8 Δεκεμβρίου 2012 ΛΥΚΕΙΟ :.. ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: ΜΟΝΑΔΕΣ:

ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2013 ΒΙΟΛΟΓIA. 8 Δεκεμβρίου 2012 ΛΥΚΕΙΟ :.. ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: ΜΟΝΑΔΕΣ: ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2013 ΒΙΟΛΟΓIA 8 Δεκεμβρίου 2012 ΛΥΚΕΙΟ :.. ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: 1.. 2.. 3.. ΜΟΝΑΔΕΣ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Βοήθεια!!! Τα δείγματα της σαλάτας μπερδεύτηκαν! Χάσαμε το δείγμα της πιπεριάς, του αγγουριού,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Ονοματεπώνυμο μαθητών. «Ο ρόλος του φωτός στη λειτουργία της φωτοσύνθεσης»

ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Ονοματεπώνυμο μαθητών. «Ο ρόλος του φωτός στη λειτουργία της φωτοσύνθεσης» ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Ονοματεπώνυμο μαθητών Σχολείο α. β. γ. Στόχοι της δραστηριότητας «Ο ρόλος του φωτός στη λειτουργία της φωτοσύνθεσης» Να επιβεβαιώσουμε το ρόλο του φωτός και της χλωροφύλλης

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΖΙΖΑΝΙΩΝ 8. Χαµοµήλι (Chamomilla recutita, Asteraceae)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΖΙΖΑΝΙΩΝ 8. Χαµοµήλι (Chamomilla recutita, Asteraceae) ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΖΙΖΑΝΙΩΝ 8 Χαµοµήλι (Chamomilla recutita, Asteraceae) Το χαµοµήλι είναι ετήσιο, χειµερινό, δικοτυλήδονο φυτό µε όρθια έκφυση και φθάνει µέχρι το ύψος των 60 cm. Αναπαράγεται µε σπόρους

Διαβάστε περισσότερα