Θερμιδικό ισοζύγιο(φυτόλες, στανόλες, αλάτι, οινόπνευμα, καρυκεύματα, ξηροί καρποί), στην παχυσαρκία, την αρτηριακή υπέρταση και τις δυσλιπιδαιμίες

Transcript

1 Αρτηριακή Υπέρταση και άλλοι καρδιομεταβολικοί παράγοντες κινδύνου, σε σχέση με την αθηροσκλήρωση Θερμιδικό ισοζύγιο(φυτόλες, στανόλες, αλάτι, οινόπνευμα, καρυκεύματα, ξηροί καρποί), στην παχυσαρκία, την αρτηριακή υπέρταση και τις δυσλιπιδαιμίες Παπαδημητρίου Κωνσταντίνα, ιαιτολόγος ιατροφολόγος MSc, Εργ.Συνεργάτης, Τμήμα ιατροφής & ιαιτολογίας, ΑΤΕΙΘ

2 Παχυσαρκία Υπό αυστηρή έννοια, ο όρος «παχυσαρκία» περιγράφει την υπερβολική αποθήκευση λίπους στο σώμα, ενώ «υπερβάλλον βάρος» ονομάζεται απλώς ένα πλεόνασμα σωματικού βάρους σε σχέση με το ύψος. Η παχυσαρκία είναι συνέπεια της χρόνιας ανισορροπίας του ενεργειακού ισοζυγίου (αύξηση της ενεργειακής πρόσληψης, μείωση της ενεργειακής απώλειας και της φυσικής δραστηριότητας) Οι WHO και NHLBI (National Heart, Lung and Blood Institute) θεωρούν την παχυσαρκία ως επιδημία Seidell JC, et al Br Med Bull (1997), Deurenberg P. BCEM (1999)

3 Eξίσωση Eνεργειακού Iσοζυγίου ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ = ΠΡΟΣΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ- ΑΠΑΝΟΥΜΕΝΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Προσλαμβανόμενη Ενέργεια απανούμενη Ενέργεια > 0 Αύξηση Βάρους Προσλαμβανόμενη Ενέργεια απανούμενη Ενέργεια = 0 ιατήρηση Βάρους Προσλαμβανόμενη Ενέργεια απανούμενη Ενέργεια < 0 Απώλεια Βάρους

4 υσλιπιδαιμία - Παχυσαρκία Η σπουδαιότητα της επίδρασης της παχυσαρκίας στο λιπιδαιμικό προφίλ γίνεται εύκολα αντιληπτή από το γεγονός ότι μία μέτρια απώλεια βάρους βελτιώνει αισθητά τα επίπεδα των λιπιδίων Nutr Rev.2003 Nov;61(11): Eur J Clin Nutr :

5 ΑΗΑ, 2006 Αντιμετώπιση διαταραχών λιπιδίων - Υγιεινοδιαιτητικά μέτρα Μείωση ΣΒ Αύξηση Φ Μείωση της πρόσληψης ζωικών λιπών Αντικατάσταση ζωικών λιπών με ελαιόλαδο ιατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά ιαιτητικές οδηγίες για την ενίσχυση της μείωσης της LDL-C ( πρόσληψη ΦΙ, πρόσληψη φυτικών στερολών/στανολών)

6 ιαιτητική Αντιμετώπιση Παχυσαρκίας Α. ιατητική Αντιμετώπιση 1. Εξατομικευμένη δίαιτα που βασίζεται στην εκτίμηση της θρεπτικής κατάστασης (διαιτητική,κλινική,βιοχημική) 2. Απώλεια Βάρους 0.5-1kg / εβδομάδα 3. Σύνθεση δίαιτας με σωστή κατανομή σε θερμιδογόνα θρεπτικά συστατικά και επάρκεια σε βιταμίνες, μέταλλα και νερό 4. Συνεχής παρακολούθηση Β. Άσκηση Γ. Φαρμακευτική αγωγή. Χειρουργική αντιμετώπιση

7 Φυσική ραστηριότητα Η αποτελεσματικότητα της Φ στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων οφείλεται, εν μέρει, στις ευνοϊκές επιδράσεις της αρτηριακής πίεσης, στα επίπεδα των τριγλυκεριδίων, στα επίπεδα της HDL, στην ευαισθησία της ινσουλίνης και στο σωματικό βάρος. Η Φ και η απώλεια βάρους μειώνουν τα επίπεδα LDL-C ενώ καθυστερούν την μείωση της HDL-C που συχνά συμβαίνει με μία διατροφή χαμηλή σε ολικό και κορεσμένο λίπος Linda et al, 2008

8 Φυτικές Στερόλες/Στανόλες Η μοριακή τους δομή είναι παρόμοια με της χοληστερόλης. HO χοληστερόλη HO Φυτική στερόλη- Καμπεστερόλη HO Φυτική στερόλη- -Σιτοστερόλη HO Φυτική στανόλη- -Σιτοστανόλη

9 Φυτικές Στερόλες/Στανόλες Η μέση κατανάλωση στο δυτικό κόσμο είναι~ g/24h (φυτοφάγους 0.6g/24h) Οι φυτικοί εστέρες στερολών και στανολών σε δόσεις των 2 γρ. ημερησίως μειώνουν τα επίπεδα της LDL-C κατά 6-15% με μικρή ή καμία αλλαγή στην HDL-C International Atherosclerosis Society, 2003 NCEP III Expert Panel, 2001, Linda et al, 2008 Η εστεροποίηση τους με λιπαρά οξέα, αυξάνει τη διαλυτότητα τους στα τρόφιμα.

10 Πηγές φυτικών στερολών Λάδι από καλαμπόκι (ραφιναρισμένο) Σογιέλαιο (ραφιναρισμένο) Ελαιόλαδο (έξτρα παρθένο) Φοινικέλαιο (ραφιναρισμένο) Μήλο Πορτοκάλι Καρότο Ντομάτα Φυστίκια ανά 100 g mg mg mg mg 13 mg 24 mg 16 mg 4.7 mg 119 mg Lars H, et al. Nutrition reviews. 2007, Vol 65 Trautwein and Duchateau, Phytosterols: Sources and Metabolism in Nutrition and Cancer Prevention 2005 Normen, et al. J Food Comp and Analysis 2002

11 ~ 2 g Φυτικών Στερολών 15 κιλά μήλα 8.3 κιλά πορτοκάλια 12.6 κιλά καρότα 42.5 κιλά ντομάτες 1.7 κιλά φυστίκια Είναι φανερό λοιπόν, πως η χρήση τροφών εμπλουτισμένων με φυτικές στερόλες, σε άτομα με υπερχολιστεριναιμία είναι επιτακτική

12 Φυτικές Στερόλες/Στανόλες Βραχυπρόθεσμη κατανάλωση τροφών εμπλουτισμένων σε Φυτικές Στερόλες/Στανόλες κρίνεται ασφαλής ως επιπρόσθετος παράγοντας ανεξάρτητα της διατροφής και της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής Φυτικές Στερόλες δεν παρουσιάζουν στατιστικά σημαντική διαφορά έναντι των Φυτικών Στανολών όσον αφορά την επίδραση της ολικής χοληστερόλης και της LDL-C Journal Amer Diet Assoc Vol 110, Issue 5, P , May 2010 Gupta A.K et al, Role of phytosterols in lipid-lowering:current perspective, 2011

13 Επίδραση στα επίπεδα χοληστερόλης, προϊόντος επάλειψης (spread) εμπλουτισμένου με φυτικές στερόλες, σε δυτικού τύπου δίαιτα % μείωση χοληστερόλης Temme, et al. Acta Cardiol 2002 Control spread 25 g/ ημ ήπια υπερχολιστεριναιμικοί ενήλικες, 4 εβδομάδες μελέτη πρ. επάλειψης με φυτικές στερόλες 25 g/ ημ 2 g φυτικές στερόλες/ ημ -7* *Significantly different from control. -10* 0-6 Ολική χοληστ. LDL χοληστρ. HDL χοληστ. Τριγλυκερίδια

14 Mείωση των επιπέδων χοληστερόλης - τρόφιμα εμπλουτισμένα σε φυτικές στερόλες Ισχυρή επαναληψιμότητα Αποτελέσματα ανεξάρτητα από τον τρόπο διατροφής Προσαρμόζονται εύκολα και αποτελεσματικά σε κάθε τρόπο ζωής. Επιπρόσθετη βοήθεια σε δίαιτες χαμηλές σε κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη. Επιπρόσθετη βοήθεια στη χρήση φαρμακευτικής αγωγής. ενεπηρεάζουναρνητικάταεπίπεδαhdl-c Mayo Clin Proc, Aug 2003, Vol 78

15 Μείωση των επιπέδων των καροτενοϊδών 150 a-carotene ß-carotene lycopene % of control months 12 months Hendriks et al. Eur J Clin Nutr, 2003

16

17 Lowering LDL cholesterol with margarine containing plant stanol/sterol esters: Is it still relevant in 2011? Recommendations about the use of plant stanol/sterol esters have not been updated since There have been many developments in medicines for lipid-lowering since In this review, the use of margarines containing stanol or sterol esters, to lower LDL cholesterol is considered in the 2011 setting. Firstly, there is a brief overview of the effects of the stanols/sterols on LDL cholesterol, which shows that these agents have a modest ability to lower LDL cholesterol, and are not effective in all conditions. Secondly, the relevance of the stanols/sterols in 2010/1 is questioned, given they have not been shown to reduce clinical endpoints, and have no effects on HDL cholesterol or triglyceride levels. Finally, there is a section comparing the stanols/sterols with the present day prescription lipid lowering medicines. Prescription drugs (statins, ezetimibe, and niacin) have a much greater ability to lower LDL cholesterol than the stanol/sterol esters, and also increase levels of HDL cholesterol and decrease levels of triglycerides. The statins and niacin have been shown to reduce cardiovascular clinical endpoints. Except in borderline normo/hypercholesterolemia, prescription drugs should be preferred to stanol/sterol esters for lowering LDL cholesterol in Comlementary Therapies in Medicine Vol 19, Issue 1, Feb. 2011, P37-46

18 Ξηροί Καρποί Η αναφερόμενη καρδιοπροστατευτική δράση των ξηρώνκαρπώνμπορείναοφείλεταιενμέρειστα μοναδικά θρεπτικά τους συστατικά Οι ξηροί καρποί είναι πλούσιοι σε ακόρεστα λιπαρά οξέα (UFA) και χαμηλοί σε κορεσμένα (SFA). Πηγή φυτικών πρωτεϊνών και φυτικών στερολών Καρύδια, επηρεάζουν θετικά τα επίπεδα λιπιδίων και λιποπρωτεϊνών Linda et al, 2008

19 Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases. 2010xx, 1-6 Arch Intern Med. 2010;170(9): Ξηροί Καρποί Χοληστερόλης και βελτίωση λιπιδαιμικού προφίλ από διαφορετικά είδη ξηρών καρπών Επιδημιολογικές μελέτες κατέδειξαν την προστασία από υπέρταση στον αντρικό πληθυσμό Αρνητική συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης ξηρώνκαρπώνκαιτης ΣΒ Στην SUN, η χαμηλότερη ΣΒ παρατηρήθηκε σε άτομα τα οποία κατανάλωναν 2 μερίδες ξηρών καρπών/βδομάδα

20 Καρυκεύματα Τζίντζερ, πιπέρι, σκόρδο, κ.τλ., εκτός από πλήθος άλλων ευεργετικών ιδιοτήτων έχουν συσχετιστεί με μείωση των επιπέδων χοληστερόλης και με βελτίωση της αρτηριακής υπέρτασης Βελτίωση μεταβολικού συνδρόμου Gloria A.Otunola et al. AJ of Biotech. 2010;9(41): Iyer A et al. I J Bioch Biophys Dec;46(6):467-81

21 Καρυκεύματα Κατανάλωση 0,5-1 σκελίδας σκόρδο την ημέρα μείωση χοληστερόλης μέχρι και 9% (level III-3 evidence) Κατανάλωση7,2γρ σκόρδου συσχετίστηκαν με μείωση της αρτηριακής πίεσης περίπου κατά 5,5% (level III-1 evidence) Κατανάλωση μίγματος καρυκευμάτων, τζίντερ, μαύρο και κόκκινο πιπέρι έχουν συσχετιστεί με αύξηση της θερμογένεσης Linda C Tapsell et al. emja 2006;185(4):S1-S24 Physiology & Behavior 2011;102(3-4):

22 Nationwide Community Hypertension Evaluation Clinic (CHEC) screening Συχνότητα εμφάνισης της υπέρτασης ήταν από φορές υψηλότερη στους παχύσαρκους (Ερωτηματολόγιο σε Αμερικανούς Stamler et al. JAMA;Oct 6, 1978

23 Μελέτη NHANES III άτομα Συχνότητα εμφάνισης υπέρτασης ανάλογη ΒΜΙ ΣΑΠ και ΑΠ αυξάνονται με την αύξηση του ΒΜΙ. Browe C.D. Obes Res, 2000

24 Μελέτη Framingham 5000 άνδρες και γυναίκες ηλικίας από ετών Υπέρταση: P S > 160 mmhg ή P D > 95 mmhg Το ποσοστό εμφάνισης υπέρτασης αυξανόταν σε σχέση με το βαθμό της παχυσαρκίας. Αντιστρόφως η παχυσαρκία ήταν πιο συχνή σε υπερτασικά άτομα Μετά 8 χρόνια ο κίνδυνος ανάπτυξης υπέρτασης στην ομάδα ατόμων που εμφάνιζαν το βαθμό παχυσαρκίας ήταν περίπου 3 φορές σε σχέση με τον κίνδυνο που εμφάνιζε η ομάδα με μέτρια παχυσαρκία και οι υπέρβαροι. Dannenberg A.L et al. AJPH; June, 1988

25 Μείωση ΣΒ & Υπέρταση Παχυσαρκίας Maxwell και συν., μελέτησαν τις βραχυπρόθεσμες επιδράσεις δίαιτας πολύ χαμηλών θερμίδων σε παχύσαρκους: ΣΒ ΑΠ συστολικής και διαστολικής Βελτίωση επιπέδων σακχάρου Maxwell M, Heber D, Waks AU, et al: Role of insulin and epinephrine in the hypertension of obesity. Am J Hypertens 7: , 1994

26 Απώλεια ΣΒ και Υπέρταση Η κεντρικού τύπου παχυσαρκία μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση υπέρτασης Όποιος και να είναι ο μηχανισμός που δημιουργεί την υπέρταση της παχυσαρκίας, η απώλειασωματικού βάρους (όπως και αν επιτευχθεί) βελτιώνει ή και θεραπεύει πλήρως την υπέρταση Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί έτσι ελαττώνεται ο κίνδυνος που προκαλείται από το συνδυασμό παχυσαρκίας υπέρτασης, που στη συνοσηρότητα είναι > από το άθροισμα του κινδύνου κάθε μίας ξεχωριστά Am J Hypertens 2011;24:

27 Θεραπευτική Αντιμετώπιση Αρτηριακής Υπέρτασης Μη φαρμακευτικά μέσα Απώλεια βάρους ιακοπή καπνίσματος Ελαττωμένη πρόσληψη θερμίδων Περιορισμός πρόσληψης νατρίου Περιορισμός οινοπνευματωδών Σωματική δραστηριότητα Πρόσληψη καλίου

28 Αλάτι Κατανάλωση πολύ περισσότερο αλατιού από όσο χρειάζεται ο οργανισμός (9-10γρ/24h) H πρόσληψη Na αποτελεί καθοριστικό παράγοντα της ΑΠ και την επηρεάζει κυρίως όσο ηλικία Η κύρια πηγή αλατιού διαφέρει από χώρα σε χώρα Μείωση Να σε 1500 mg σε άτομα ηλικίας πάνω από 51, καθώς και σε άτομα όποιας ηλικίας με διαβήτη, υπέρταση, ΧΝΑ BMJ, 2007;334:885 ΑΗΑ, 2010

29 Αλάτι Μετα-ανάλυση εικοσιοκτώ τυχαιοποιημένων μελέτων, φάνηκε ότι η μέτρια ελάττωση της πρόσληψης του άλατος για διάστημα 4 ή περισσότερων εβδομάδων επέφερε μείωση της ΑΠ τόσο σε υπερτασικούς, όσο και σε μη υπερτασικούς J Hum Hypertens.2002, 16:

30 Αλκοόλ Χαμηλή ως μέτρια πρόσληψη αλκοόλ δεν οδηγεί σε ΣΒ κυρίως σε άτομα νεαρής ηλικίας ( πιθανότητα άστατη κατανάλωση και >4 ποτά την βδομάδα) Άτομα με οικογενειακό ιστορικό αλκοολισμού παρουσιάζονται με ΒΜΙ Χαμηλή ως μέτρια πρόσληψη αλκοόλ αντιαθηρογενετική δράση κυρίως μέσω της αύξησης της HDL και της αντιοξειδωτικής δράσης του αλκοόλ (γαλλικό παράδοξο) Rohrer JE et al. BMC family Pract 2005,6:17 Brinton E.A et al., 2010

31 Αλκοόλ Σποραδική χρήση αυξημένων ποσοτήτων αλκοόλ δημιουργεί σημαντικές αυξομειώσεις ΑΠ συγκριτικά με τη συστηματική κατανάλωση (Intersalt study) Η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ, αυξάνει τον κίνδυνο για υψηλή πίεση, η οποία με τη σειρά της είναι ισχυρός παράγοντας που δημιουργεί προϋποθέσεις για καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικά επεισόδια Bosa S et al. Card Prev & Reh,2010

32 Αλκοόλ Περισσότερα από 2 αλκοολούχα ποτά την ημέρα αυξάνουν τον κίνδυνο για υπέρταση (14 ποτά άντρες & 7 ποτά γυναίκες/βδομάδα) Ελαφριά κατανάλωση αλκοόλ μαζί με τα γεύματα * Ένα ποτό ορίζεται ως: 320ml μπύρας, 170ml κρασιού, 50ml ποτού Annals of Internal Medicine, 2006 Campbell et al, CMAJ. May 4,1999;16

33 Θερμιδικό ισοζύγιο(φυτόλες, στανόλες, αλάτι, οινόπνευμα, καρυκεύματα, ξηροί καρποί), στην παχυσαρκία, την αρτηριακή υπέρταση και τις δυσλιπιδαιμίες Παπαδημητρίου Κωνσταντίνα, ιαιτολόγος ιατροφολόγος MSc, Εργ.Συνεργάτης, Τμήμα ιατροφής & ιαιτολογίας, ΑΤΕΙΘ

34 Σας Ευχαριστώ