HY-402 ΣΧΕΔΙΑΣΗ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΑΡΤΩΝ

Transcript

1 HY-402 ΣΧΕΔΙΑΣΗ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΑΡΤΩΝ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΧΑΡΑ (Α.Μ.: 1022) ΜΠΑΛΚΟΥΡΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ (Α.Μ.: 1069) ΠΑΠΟΥΤΣΙΔΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ (Α.Μ.: 1062) ΠΟΛΙΤΟΠΟΥΛΟΥ ΖΩΗ (Α.Μ.: 1023) ΤΖΙΑΚΗ ΑΘΗΝΑ (Α.Μ.: 1019) ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

2 Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περίληψη...3 Πρόλογος...4 Τι είναι εννοιολογικός χάρτης... 5 Τύποι εννοιολογικών χαρτών... 7 Βήματα κατασκευής εννοιολογικών χαρτών... 9 Σκοπός δημιουργίας εννοιολογικού χάρτη...10 Παράδειγμα χρήσης εννοιολογικού χάρτη στην διαδικασία διδασκαλίας Προγράμματα για την κατασκευή εννοιολογικών χαρτών Inspiration...16 Επίλογος... 18

3 Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 3 Περίληψη Οι εννοιολογικοί χάρτες έχουν μια ιστορία χρήσης ως επίσημη ή ημιεπίσημη διαγραμματική τεχνική. Έχουν την αφηρημένη δομή υπεργράφων και με τη βοήθεια των υπολογιστών μπορούν να συσχετίσουν οπτικά χαρακτηριστικά με κόμβους έτσι ώστε να παράγουν μια ελκυστική και συγκεκριμένη εννοιολογική περιγραφή. Στόχος της παρούσας εργασίας είναι να συμβάλλει στην κατανόηση της θεωρίας των εννοιολογικών χαρτών. Η χρήση τους δεν περιορίζεται σε ένα μόνο πεδίο της επιστήμης, αντίθετα μπορεί να εφαρμοστεί για υποστήριξη πλήθους εφαρμογών όπως για παράδειγμα στην εκπαίδευση, στην τεχνητή νοημοσύνη και πιο εξειδικευμένα στη συγγραφή αναφορών με παραπομπές σε άλλες πηγές. Συμπερασματικά οι εννοιολογικοί χάρτες είναι ένα διαγραμματικό σύστημα που συνδυάζει κείμενο και εικόνες με επίσημα ή ημι-επίσημα διαγράμματα.

4 Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 4 Πρόλογος Οι εννοιολογικοί χάρτες είναι μια μορφή διαγράμματος που βασικό στόχο έχει την απεικόνιση της φυσικής γλώσσας και της ανθρώπινης σκέψης σε μια οργανωμένη «εικονική» γλώσσα με κοινά βασικά χαρακτηριστικά με απώτερο σκοπό τη χρησιμοποίηση της παραγόμενης αυτής γλώσσας σε οποιουδήποτε τύπου περίσταση (από την ανάγκη για πιο απλή κατανόηση έως και την πιο τυπική). Οι εννοιολογικοί χάρτες χρησιμοποιούνται στην εκπαίδευση, στις πολιτικές επιστήμες καθώς και στη φιλοσοφία της επιστήμης προκειμένου να παραχθεί μια εικονική αναπαράσταση των δομών της γνώσης και των τυπικών ορισμών. Παρέχουν μια πρωταρχική εναλλακτική στις φυσικές γλώσσες σαν μέσο επικοινωνίας. Σε διάφορες μεθόδους εκμάθησης ήδη χρησιμοποιούνται ως συστήματα γνώσης όπως για παράδειγμα: σε εννοιολογικά δίκτυα στην τεχνητή νοημοσύνη, στην οργάνωση του παγκόσμιου ιστού καθώς και σε γράφους στη μηχανική επιστήμη.

5 Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 5 Τι είναι εννοιολογικός χάρτης; Οι εννοιολογικοί χάρτες είναι οπτικές εικόνες που βοηθούν το μαθητευόμενο να δημιουργήσει συνδέσμους ανάμεσα στην παρωχημένη γνώση και την γνώση που διδάσκεται στην παρούσα φάση πάνω σε συγκεκριμένο αντικείμενο. Οι εννοιολογικοί χάρτες βοηθούν την οργάνωση και την κατανόηση νέων ιδεών και δείχνουν το βαθμό αφομοίωσής τους. Σαν μια εναλλακτική προσέγγιση η δημιουργία τέτοιων χαρτών από τους μαθητές επιτρέπει στο διδάσκοντα να εξάγει χρήσιμα συμπεράσματα για τους μαθητευόμενους με αποτέλεσμα να μπορεί εύκολα να τους κατατάξει σε διαφορετικές ομάδες. Οι εννοιολογικοί χάρτες αντικατοπτρίζουν το μέτρο αντίληψης του διδασκόμενου και επιπλέον συμβάλλουν στον εντοπισμό τυχόντων λαθών στην κατανόηση του διδασκόμενου αντικειμένου. Ο όρος «εννοιολογικός χάρτης» περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα από διαγραμματικές αναπαραστάσεις γνώσης. Λόγω της ανάγκης περαιτέρω εξήγησης της φύσης των εννοιολογικών χαρτών, όπως αυτή μπορεί να εξαχθεί από παραδείγματα στη βιβλιογραφία προκύπτει η ανάγκη τριών επιπέδων ανάλυσης: «Αφηρημένη» οπτική γωνία: Οι εννοιολογικοί χάρτες αποτελούν ένα ταξινομημένο γράφο και έχοντας τη μορφή κόμβων συνδεδεμένων με ακμές μπορούν να θεωρηθούν αναπαραστάσεις γράφων όπως αυτή η έννοια χρησιμοποιείται στην επιστήμη των μαθηματικών. (Berge, 1958) Κάθε κόμβος έχει ένα τύπο, ένα μοναδικό προσδιοριστή και ένα περιεχόμενο (το οποίο από μόνο του μπορεί να είναι δομημένο, όπως για παράδειγμα μια ετικέτα με ενδεχόμενη επιπλέον πληροφορία). Επιπλέον ένας κόμβος έχει τη δυνατότητα να εσωκλείει περισσότερους από έναν ακόμα κόμβους δίνοντας έτσι μια περισσότερο επεκτεταμένη μορφή στο γράφο στην οποία ένας αρχικός σύνδεσμος δύναται να συνδέει σύνολα κόμβων μεταξύ τους. Οι σύνδεσμοι μπορεί να είναι κατευθυνόμενοι ή όχι, ενώ η αναπαράστασή τους γίνεται με γραμμές που είτε έχουν τη μορφή βέλους είτε όχι. «Διανοητική» οπτική γωνία: Οι εννοιολογικοί χάρτες θεωρούνται διαγράμματα, με τον όρο αυτό να σημαίνει ένα σχέδιο περιστοιχισμένο από ένα σύνολο επεξηγήσεων γραμμένο σε μια κοινά αποδεκτή γλώσσα από συγκεκριμένη κάθε

6 Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 6 φορά κοινότητα χρηστών. (Bertin, 1983) Προκειμένου να επιτευχθεί μια συνεπής συσχέτιση μεταξύ των οπτικών σχημάτων και την αντίστοιχη σε αυτά λεκτική περιγραφή τα εικονικά χαρακτηριστικά των κόμβων και των συνδέσμων κρίνεται απαραίτητο να έχουν ένα - προς - ένα μοναδική αντιστοιχία με τους τύπους τους. Ο τύπος του κόμβου μπορεί να καθορίσει και να καθοριστεί από το σχήμα του, το χρώμα του πλαισίου, το εσωτερικό χρώμα, εφόσον φυσικά το όνομα του τύπου αναφέρεται. Εάν εκ των προτέρων έχουν οριστεί τύποι και για τους συνδέσμους, αυτοί με τη σειρά τους μπορεί να καθορίσουν και να καθοριστούν από το πάχος της γραμμής που τους αναπαριστά, το χρώμα τους, τον τρόπο αναπαράστασης ενδεχόμενης διασταύρωσής τους κατά τη δημιουργία του χάρτη και άλλες μορφές απεικόνισης. Χαρακτηριστικά που δεν αποτελούν μέρος του προδιαγεγραμμένου αυτού συνόλου εννοιών επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν και μάλιστα η χρήση τους εξυπηρετεί κυρίως την επίτευξη του σκοπού της έμφασης. Παρόλα αυτά είναι αρκετά σημαντικό αυτή η χρήση να μην έρχεται σε αντίθεση με τις πρωταρχικές παραδοχές, δηλαδή να μην υπερβαίνει τα επιτρεπτά όρια. «Πραγματευτική» οπτική γωνία: Οι εννοιολογικοί χάρτες μπορούν να θεωρηθούν σαν ένας τρόπος απεικόνισης της γνώσης μέσω εικονικών γλωσσών (Chang, Ichikawa και Ligomenides, 1986, Saint-Martin, 1990). Με βάση αυτή την οπτική υπάρχει μια ακριβής παραλληλία μεταξύ της φυσικής και της εικονικής γλώσσας: οι αφηρημένες γραμματικές δομές και οι εκφράσεις τους λαμβάνουν νόημα μόνο από μια συγκεκριμένη πραγματευτική κοινότητα. Μερικές κοινότητες μπορεί να θεωρήσουν φρόνιμο να χρησιμοποιούν υποσύνολο κάποιας ήδη υπάρχουσας γλώσσας καθώς άλλες μπορεί να είναι υπέρ της άποψης για χρήση γλώσσας με περισσότερη τεχνική ακρίβεια και τελικά η χρήση μπορεί να είναι αποτέλεσμα μίξης επίσημων ή ανεπίσημων υποσυνόλων γλωσσών, κατάλληλα συνδεδεμένων και συσχετισμένων σε μια αυθεντική πραγματεία. Κάθε μια από τις παραπάνω οπτικές σκιαγραφεί μια διαφορετική γραμμή επεξήγησης των εννοιολογικών χαρτών, όπως αυτές αναφέρονται στη βιβλιογραφία.

7 Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 7 Τύποι εννοιολογικών χαρτών Ο εννοιολογικός χάρτης τύπου «αράχνης» είναι οργανωμένος τοποθετώντας το κεντρικό θέμα (διαφορετικά το βασικό παράγοντα) στο κέντρο του χάρτη. Στη συνέχεια τα επιμέρους θέματα περιβάλλουν κυκλικά το κεντρικό σημείο του χάρτη. Έτσι δημιουργείται ένας ιστός παρόμοιος με τον ιστό της αράχνης. Ο ιεραρχικός εννοιολογικός χάρτης παρουσιάζει πληροφορίες σε καθοδικά κλιμακούμενη σειρά σημασίας. Η πιο σημαντική πληροφορία τοποθετείται στην κορυφή ενώ διαχωριστικοί παράγοντες καθορίζουν την τοποθέτηση της πληροφορίας.

8 Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 8 Ο εννοιολογικός χάρτης με μορφή διαγράμματος ροής οργανώνει την πληροφορία σε γραμμική βάση. Ο «συστηματικός» εννοιολογικός χάρτης οργανώνει τις πληροφορίες σε μια μορφή που είναι παρόμοια με αυτή του διαγράμματος πληροφορίας με την προσθήκη εισόδων και εξόδων.

9 Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 9 Βήματα κατασκευής εννοιολογικών χαρτών Επιλογή Επικέντρωση σε ένα θέμα και εντοπισμός σχετικών λέξεων και φράσεων. Διάταξη Όλα τα προηγούμενα έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας ιεραρχικής σειράς από το πιο αφηρημένο και περιληπτικό στο πιο διακριτό και συγκεκριμένο. Ομαδοποίηση Ομαδοποίηση των ιδεών που έχουν κοινό επίπεδο αφαίρεσης και συσχετίζονται στενά. Ταξινόμηση Ταξινόμηση ιδεών και φράσεων σε διαγραμματική αναπαράσταση. Σύνδεση και προσθήκη συσχετισμών Οι κόμβοι του εννοιολογικού χάρτη δημιουργούνται από τις ιδέες και τις φράσεις και συνδέονται με γραμμές, οι οποίες φέρουν το όνομα και τον τύπο σύνδεσης των δύο κόμβων. Επιλογή τύπου εννοιολογικού χάρτη Δεν υπάρχει συγκεκριμένος τύπος χάρτη για να επιλέξει κάποιος χρήστης. Κάθε φορά που δημιουργείται ένας εννοιολογικός χάρτης ο χρήστης είναι ελεύθερος να αυτοδημιουργήσει ακολουθώντας απλά κάποιες αρχές.

10 Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 10 Σκοπός δημιουργίας εννοιολογικού χάρτη Οι εννοιολογικοί χάρτες μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ποικίλες περιπτώσεις. Ωστόσο οι πιο διαδεδομένοι σκοποί δημιουργίας τους είναι οι ακόλουθοι τρεις: 1. Εργαλείο καθοδήγησης 2. Εργαλείο εκμάθησης για μαθητές 3. Εργαλείο αποτίμησης 1. Οι εννοιολογικοί χάρτες σαν εργαλείο καθοδήγησης Μέσο για την οργάνωση του περιεχομένου κάποιου μαθήματος Δημιουργώντας ένα μεγάλο εννοιολογικό χάρτη που συμπεριλαμβάνει όλους τους ορισμούς και τις ιδέες ενός μαθήματος ο καθηγητής μπορεί να τον χρησιμοποιήσει σαν βάση για την οργάνωση του μαθήματος. Με αυτό τον τρόπο ο καθηγητής μπορεί να βρει συσχετισμούς στο υλικό του μαθήματος καθώς επίσης και τρόπους μετάδοσης αυτών στους μαθητές του. Προετοιμασία για συγκεκριμένα μαθήματα Αντί για την οργάνωση ολόκληρου του περιεχομένου ενός μαθήματος ένας καθηγητής μπορεί να εστιαστεί σε κάποια συγκεκριμένη διάλεξη

11 Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 11 και να δημιουργήσει έναν εννοιολογικό χάρτη για τη διάλεξη αυτή με τέτοιο τρόπο ώστε στην ουσία να οργανώνεται ολόκληρο το μάθημα. Παρουσίαση υλικού στους μαθητές Ένας καθηγητής μπορεί να επιλέξει ως μέθοδο διδασκαλίας ενός μαθήματος τη χρήση εννοιολογικών χαρτών έτσι ώστε να κάνει σαφές στους μαθητές του τις συσχετίσεις ανάμεσα στους ορισμούς του μαθήματος. 2. Οι εννοιολογικοί χάρτες ως εργαλείο εκμάθησης για μαθητές Εκμάθηση του περιεχομένου ενός μαθήματος Οι μαθητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν εννοιολογικούς χάρτες προκειμένου να κρατούν σημειώσεις. Παράλληλα μπορουν να τους χρησιμοποιήσουν για την οργάνωση του υλικού του μαθήματος κατά τη διάρκεια όλου του εξαμήνου. Εξαγωγή περίληψης μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος Οι μαθητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν εννοιολογικούς χάρτες για τη σύνδεση των εννοιών ενός μαθήματος κατά τη διάρκεια ενός εξαμήνου. Εξαγωγή περίληψης για το περιεχόμενο διαφορετικών μαθημάτων Συχνά οι μαθητές δεν κατορθώνουν να βρουν τη σχέση μεταξύ διαφορετικών μαθημάτων που έχουν διδαχθεί. Οι εννοιολογικοί χάρτες αναπτύσσουν τη δυνατότητα κατανόησης για το πώς είναι δυνατόν διαφορετικά μαθήματα να συσχετίζονται.

12 Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών Οι εννοιολογικοί χάρτες ως εργαλείο αποτίμησης Αποτίμηση της εκμάθησης του μαθητή Οι εννοιολογικοί χάρτες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την συγκέντρωση των αλλαγών και την πρόοδο κατανόησης από την πλευρά των μαθητών σαν αποτέλεσμα της παρακολούθησης ενός μαθήματος. o Η εκμάθηση μπορεί να εκτιμηθεί πριν αρχίσει ένα μάθημα (έτσι ώστε να γίνει εκτίμηση της προηγούμενης γνώσης του μαθητή), κατά τη διάρκεια του εξαμήνου (εκτίμηση αλλαγών στην εκμάθηση) και στο τέλος του εξαμήνου (εκτίμηση της συνολικής γνώσης κάθε μαθητή μετά το τέλος του περιεχομένου των μαθημάτων που έχουν πραγματοποιηθεί.) o Οι εννοιολογικοί χάρτες, επίσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν, για να διαπιστωθεί εάν χρειάζεται αλλαγή στον τρόπο διδασκαλίας προκειμένου να επιτευχθούν τα επιθυμητά αποτελέσματα. o Χρησιμοποιούνται επίσης για την ανακάλυψη του ποσοστού εκμάθησης των μαθητών κατά τη διάρκεια των μαθημάτων. Παροχή «γνωστικής διαίσθησης» στον καθηγητή και το μαθητή o Ένας εννοιολογικός χάρτης μπορεί να παρέχει γνωστική διαίσθηση σε ένα μαθητή έτσι ώστε να μπορεί να ελέγχει την κατανόηση του περιεχομένου ενός μαθήματος. o Ταυτόχρονα ο εννοιολογικός χάρτης ενός μαθητή μπορεί να δώσει χρήσιμη εμπειρία στον καθηγητή έτσι ώστε να καταλαβαίνει πιθανές ελλείψεις εννοιών στο χάρτη, τις οποίες θα επισημαίνει στο μέλλον.

13 Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 13 Όταν οι εννοιολογικοί χάρτες χρησιμοποιούνται με αυτό το σκοπό θα πρέπει κανείς να έχει υπόψη του ότι οι λιγότερο πεπειραμένοι δημιουργοί χαρτών κατασκευάζουν χάρτες χαμηλότερης ποιότητας από αυτούς που έχουν μεγαλύτερη εμπειρία. Κατά συνέπεια, υπάρχει περίπτωση ένας μαθητής να καταλαβαίνει πλήρως το υλικό ενός μαθήματος, παρόλα αυτά να μην είναι άριστος κατασκευαστής του αντίστοιχου εννοιολογικού χάρτη καθώς δεν διαθέτει την απαιτούμενη εμπειρία και άνεση για τη συγκεκριμένη κατασκευή. Μια καλή συμβουλή θα ήταν η δημιουργία εννοιολογικών χαρτών να διδάσκεται κατά τρόπον τινά ως ένα εργαλείο απορρόφησης της γνώσης.

14 Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 14 Παράδειγμα χρήσης εννοιολογικού χάρτη στην διαδικασία διδασκαλίας Η ιδέα των εννοιολογικών χαρτών ως μια μέθοδος διδασκαλίας αναπτύχθηκε αρχικά από τον J. D. Novak από το Πανεπιστήμιο του Cornell στις αρχές της δεκαετίας του Κατά τη μέθοδο διδασκαλίας της Βιολογίας ή οποιασδήποτε άλλης επιστήμης οι ιδέες δεν υπάρχουν απομονωμένες. Ένα μεγάλο πλεονέκτημα χρήσης εννοιολογικών χαρτών είναι ότι παρέχουν μια οπτική εικόνα των θεμάτων υπό εξέταση σε μια συνεκτική μορφή στην οποία μπορεί να επικεντρώσει κανείς πολύ εύκολα. Μπορούν πολύ εύκολα να διαβαστούν με τη μορφή επανάληψης οποιαδήποτε στιγμή. Κατά τη διαδικασία σχεδιασμού του χάρτη λόγω της βηματικής μεθοδολογίας που ακολουθείται είναι ιδιαίτερα εύκολο να επιτευχθεί πλήρης κατανόηση του νοήματος των εννοιών καθώς επίσης και των σχέσεων μεταξύ αυτών. Όπως γίνεται φανερό κατά αυτό τον τρόπο η εκμάθηση γίνεται μια ενεργή διαδικασία, καθόλου παθητική. Αξίζει να αναφερθεί ότι κατά την παρουσίαση εννοιολογικών χαρτών από το διδάσκοντα στο διδασκόμενο, ο πρώτος καλείται να μην υποχρεώνει το δεύτερο στην αποστήθιση υπαρχόντων ήδη τέτοιου είδους χαρτών. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να προβεί μοιραίο στη διαδικασία της εκμάθησης και να αποθαρρύνει το μαθητή από την πραγματική ενεργή συμμετοχή σε μια αμφίπλευρης μορφής διδασκαλία. Εφαρμογή των εννοιολογικών χαρτών Διδάσκοντας ένα αντικείμενο Κατά την κατασκευή εννοιολογικών χαρτών δύσκολα αντικείμενα μπορούν να ταξινομηθούν και να παραταχθούν με συστηματικό τρόπο. Η χρησιμοποίηση χαρτών στη διδασκαλία της εκμάθησης βοηθά τους καθηγητές να είναι περισσότερο προσεκτικοί (καταβάλλοντας λιγότερη ενέργεια) με όλες τις έννοιες κλειδιά και τις μεταξύ τους σχέσεις. Κατά συνέπεια, το άμεσο αποτέλεσμα είναι η δημιουργία μιας ξεκάθαρης εικόνας από την πλευρά του καθηγητή για το αντικείμενο του οποίου το περιεχόμενο επιθυμούν και υποχρεούνται να παραδώσουν στο μαθητή τους. Τοιουτοτρόπως, η

15 Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 15 πιθανότητα παρεξηγήσεων και παρανοήσεων των βασικών εννοιών μειώνεται κατακόρυφα. Ενδυναμώνοντας την κατανόηση Με τη χρήση των εννοιολογικών χαρτών ενδυναμώνεται η δυνατότητα κατανόησης και εκμάθησης από την πλευρά του διδασκόμενου. Αυτό καθιστά δυνατή την οπτικοποίηση των εννοιών κλειδιά και συνοψίζει τη σχέση τους. Ελέγχοντας την εκμάθηση και προσδιορίζοντας την παρανόηση. Μια ακόμα βοηθητική λειτουργία των εννοιολογικών χαρτών είναι η δυνατότητα αξιολόγησης που προσφέρουν αυτοί στο διδάσκοντα όσον αφορά τη διαδικασία της μάθησης. Μπορούν να επιβεβαιώσουν την νοημοσύνη των μαθητών προσδιορίζοντας τυχούσες παρανοήσεις ή ελλειπή ανάπτυξη ιδεών. Αξιολογώντας Η ικανότητα του εκάστοτε μαθητή είναι δυνατό να τεσταριστεί ή να εξεταστεί μέσω της χρήσης των εννοιολογικών χαρτών.

16 Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 16 Προγράμματα για την κατασκευή εννοιολογικών χαρτών Inspiration Στο εμπόριο κυκλοφορούν πολλά προγράμματα που βοηθούν στον εύκολο και γρήγορο σχεδιασμό εννοιολογικών χαρτών. Παράδειγμα ενός τέτοιου προγράμματος είναι το Inspiration. Το πρόγραμμα αυτό δίνει τη δυνατότητα σχεδίασης εννοιολογικών χαρτών οποιουδήποτε τύπου. Ταυτόχρονα παρέχει έτοιμες βιβλιοθήκες με διάφορα θέματα κάθε μια από τις οποίες περιέχει αρκετές φωτογραφίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στους χάρτες. Παράλληλα ο χρήστης μπορεί να δημιουργήσει καινούριες βιβλιοθήκες από τις ήδη υπάρχουσες ή και άλλες με άλλα θέματα. Παρακάτω υπάρχουν ορισμένα παραδείγματα εννοιολογικών χαρτών ο καθένας από τους οποίους περιγράφει διαφορετικά θέματα. Παρόλα αυτά παρατηρούμε την απλότητα και την ευχρηστία με την οποία παρουσιάζοντια. Πολυώνυμα δευτέρου βαθμού

17 Εκμάθηση των ζώων που ζουν σε τροπικά δάση Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 17

18 Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 18 ΕΠΙΛΟΓΟΣ Η επιστημονική μέθοδος είναι ο καλύτερος μέχρι τώρα τρόπος εξαγωγής της αλήθειας. Η απλή έκδοση περιγράφεται ακολούθως: Παρατήρηση ενός αντικειμένου από το σύμπαν. Δημιουργία μιας υποθετικής περιγραφής, καλούμενης ως «υπόθεση», που φυσικά είναι συνεπής με ότι έχει ήδη παρατηρηθεί. Χρήση της υπόθεσης για τη δημιουργία προβέψεων. Έλεγχος των προβλέψεων από ειδικούς ή περαιτέρω παρατηρήσεις και παραλλαγή της υπόθεσης υπό το φως των νέων αποτελεσμάτων. Επανάληψη των δύο προηγούμενων βημάτων με την ίδια σειρά μέχρις ότου δεν παρατηρείται καμία σύγκρουση μεταξύ θεωρίας, πειράματος και αποτελεσμάτων παρατήρησης. Από τη στιγμή που η επιθυμητή συνοχή και συνέπεια προσεγγίζεται η υπόθεση μετατρέπεται σε θεωρία η οποία παράγει ένα συγγενές σύνολο από προτάσεις που εξηγούν μια τάξη από φαινόμενα. Στο ακόλουθο σχήμα απεικονίζεται η παραπάνω ιεραρχία βημάτων.