Πρόγραμμα LIFE ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ Ελλάδα 11 Ιουνίου Παρουσίαση LIFE+ 1

Transcript

1 Πρόγραμμα LIFE ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ Ελλάδα 11 Ιουνίου Παρουσίαση LIFE+ 1

2 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ LIFE+ Καλωσορίσατε! Στέλλα Μπεζεργιάννη Το περιεχόμενο αυτής η παρουσίασης προορίζεται μόνο για πληροφόρηση και δεν αντικαθιστά τις επίσημες πληροφορίες που δίνονται μέσω της ιστοσελίδας του προγράμματος LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2010 Παρουσίαση LIFE+ 2

3 ΜΕΡΟΣ 1 ο ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ LIFE Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 1 ο 3

4 ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ LIFE+ Χρηματοδοτικό μέσο για το περιβάλλον Συγχρηματοδότηση στον τομέα της διατήρησης της φύσης καθώς και σε άλλους περιβαλλοντικούς τομείς Ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (π.χ. νερό, απόβλητα, κλίμα) Συγχρηματοδότηση δραστηριοτήτων ενημέρωσης και επικοινωνίας για το περιβάλλον 6 ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 1 ο 4

5 ΤΟ LIFE+ ΜΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ Διάρκεια: έως Προϋπολογισμός: πάνω από 2 δις Προϋπολογισμός 2010: 243 εκατ. Κατανομή προϋπολογισμού 78% για χρηματοδότηση έργων, εκ των οποίων 50% είναι για την φύση και βιοποικιλότητα 15% στόχος για διεθνικά προγράμματα 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 1 ο 5

6 ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ LIFE ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ενδεικτική κατανομή 2010 για την Ελλάδα είναι 8,276,046 Εθνικές προτεραιότητες Αριθμός προτάσεων: 2007: 51 προτάσεις, 10 έργα 2008: 66 προτάσεις, 15 έργα 2009: 55 προτάσεις 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 1 ο 6

7 ΤΡΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ LIFE+ Φύση και Βιοποικιλότητα LIFE+ Περιβαλλοντική Πολιτική και Διακυβέρνηση LIFE+ Ενημέρωση και Επικοινωνία 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 1 ο 7

8 ΤΡΕΙΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Βέλτιστη Πρακτική εφαρμόζει κατάλληλες, οικονομικά αποτελεσματικές και τελευταίας τεχνολογίας τεχνικές και μεθόδους για την διατήρηση ειδών/οικοτόπων. Ο έλεγχος και η αξιολόγηση των βέλτιστων πρακτικών ΔΕΝ θα πρέπει να είναι μέρος του έργου καθώς πρόκειται για ήδη εδραιωμένες πρακτικές. Η παρακολούθηση είναι υποχρεωτική. Παραδείγματα Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 1 ο 8

9 ΤΡΕΙΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Επίδειξη εφαρμόζει, ελέγχει, αξιολογεί και διαδίδει δράσεις και μεθόδους που είναι που ως ένα βαθμό είναι νέες ή άγνωστες για το συγκεκριμένο αντικείμενο του έργου και που θα πρέπει να μην εφαρμόζονται εκτενώς αλλού κάτω από παρόμοιες συνθήκες. Η παρακολούθηση, η αξιολόγησηκαιηδιάχυση αποτελεσμάτων είναι αναπόσπαστα τμήματα ενός έργου επίδειξης. Παράδειγμα Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 1 ο 9

10 Καινοτομία ΤΡΕΙΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ εφαρμόζει μια τεχνική ή μέθοδο διατήρησης που δεν έχει εφαρμοστεί/ελεγχθεί προηγουμένως ή αλλού και προσφέρει πιθανά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με την τρέχουσα βέλτιστη πρακτική. πρέπει να είναι καινοτόμες σε επίπεδο ΕΕ. Παράδειγμα Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 1 ο 10

11 LIFE+ ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Στοχεύει να συνεισφέρει στην υλοποίηση της πολιτικής και νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την φύση και την βιοποικιλότητα Ένα έργο πρέπει να είναι: LIFE+ Φύση ή LIFE+ Βιοποικιλότητα 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 1 ο 11

12 LIFE+ ΦΥΣΗ Σκοπός: Να συνεισφέρει στην υλοποίηση των κοινοτικών οδηγιώνγιατηνπροστασίατωνάγριωνπτηνώνκαι Φυσικών Οικοτόπων (Κοινοτικές οδηγίες 2009/147/EC και 92/43/EEC) Προσέγγιση: Πρέπει να είναι έργα βέλτιστης πρακτικής και/ή επίδειξης Στόχος: Μακροχρόνιες βιώσιμες επενδύσεις σε περιοχές Natura 2000 καθώς και για την διατήρηση των ειδών και οικοτόπων όπου στόχευσαν οι οδηγίες για τα άγρια πτηνά και του φυσικούς οικοτόπους Παραδείγματα Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 1 ο 12

13 LIFE+ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Σκοπός: Συμβάλλει στην υλοποίηση των στόχων της ανακοίνωσης της επιτροπής COM (2006) 216 τελικό: Η ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας έως το και μετέπειτα Προσέγγιση: Πρέπει να είναι έργα επίδειξης και/ή καινοτομίας Στόχος: Η επίδειξη των μέτρων και πρακτικών που συντελούν στο σταμάτημα της απώλειας βιοποικιλότητας στην ΕΕ, άλλων από αυτών που σχετίζονται με την υλοποίηση των στόχων των Οδηγιών για τα Άγρια Πτηνά και τους Οικοτόπους ΔΕΝ πρέπει να υπάρχει υπερπληθώρα έργων LIFE+ Φύση 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 1 ο 13

14 LIFE+ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Είδη έργων: Μία πρόταση που αποτελείται κυρίως από δράσεις βέλτιστων πρακτικών θα απορριφθεί Οι προτάσεις θα πρέπει να συνάδουν με εθνικές και/ή τοπικές στρατηγικές για την βιοποικιλότητα, αν υπάρχουν Φυσικοί οικότοποι και άγρια πανίδα/χλωρίδα Παραδείγματα Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 1 ο 14

15 LIFE+ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ Σκοπός: Υλοποίηση, εκσυγχρονισμός και ανάπτυξη της Περιβαλλοντικής Πολιτικής και Νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Προσέγγιση: Έργα επίδειξης και/ή καινοτομίας Στόχος: Γεφύρωση χάσματος μεταξύ έρευνας και ανάπτυξης και ευρείας εφαρμογής, καθώς και η προώθηση καινοτόμων λύσεων με δημόσια διάσταση 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 1 ο 15

16 LIFE+ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ Δύο είδη έργων: Δράσεις σχετικά με την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αλλαγή του κλίματος, νερά, ατμοσφαιρικό αέρα, έδαφος, αστικό περιβάλλον, θόρυβο, χημικά, περιβάλλον και υγεία, απόβλητα και φυσικοί πόροι, δάση, καινοτομία και στρατηγικές προσεγγίσεις Ολοκληρωμένη και μακροπρόθεσμη παρακολούθηση των δασών και περιβαλλοντικών αλληλεπιδράσεων Παραδείγματα Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 1 ο 16

17 LIFE+ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ Οι προτάσεις LIFE+ για το περιβάλλον ΔΕΝ θα πρέπει να περιλαμβάνουν: Δραστηριότητες έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης Μελέτες που δεν απευθύνονται στον συγκεκριμένο αντικείμενο της πρότασης Ανάπτυξη βιομηχανικής δυναμικότητας 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 1 ο 17

18 LIFE+ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Σκοπός: Εκστρατείες επικοινωνίας και ευαισθητοποίησης και δραστηριότητες σχετικές με την υλοποίηση, εκσυγχρονισμό και ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής πολιτικής και νομοθεσίας Επίσης καλύπτει: Εκστρατείες ευαισθητοποίησης για την πρόληψη δασικών πυρκαγιών Χαρακτήρας: Εμφανής ενίσχυση επικοινωνίας και ευαισθητοποίησης που επικεντρώνεται σε ένα συγκεκριμένο περιβαλλοντικό πρόβλημα ΔΕΝ απαιτείται να είναι καινοτομία ή επίδειξη 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 1 ο 18

19 LIFE+ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ Δύο είδη έργων: ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ 1. Δράσεις επικοινωνίας και εκστρατείες ευαισθητοποίησης 2. Εκστρατείες ευαισθητοποίησης και εκπαιδευτικές δράσεις για πρόληψη πυρκαγιών Παραδείγματα 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 1 ο 19

20 LIFE+ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ Επενδύσεις για μεγάλες υποδομές Αγορά γης Έρευνα και Τεχνολογική Ανάπτυξη Εμπορία προϊόντων Ομάδες πίεσης μη κυβερνητικών οργανισμών ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Προτάσεις LIFE+ Ενημέρωση και Επικοινωνία ΔΕΝ πρέπει να περιλαμβάνουν: Δραστηριότητες πληροφόρησης και διάχυσης για τις διαδικασίες εγγραφής EMAS και Ecolabel (βλέπε Πρόγραμμα Πλαίσιο για την Ανταγωνιστικότητα και την Καινοτομία ) Δράσεις πρόληψης δασικών πυρκαγιών καλύπτονται από EAFRD Προστασία πνευματικής ιδιοκτησίας Ανάπτυξη βασικής γνώσης (έρευνα κτλ) Εξάλειψη δασικών πυρκαγιών (βλέπε Χρηματοοικονομικό Εργαλείο Πολιτικής Προστασίας) 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 1 ο 20

21 ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΤΑΞΥ 2010 ΚΑΙ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΩΝ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ (1) Μείωση χρόνου διαδικασίας επιλογής Αλλαγές στο ποσοστό συγχρηματοδότησης στα έργα LIFE+ Φύση Τροποποιήσεις στην διαδικασία επιλογής για προτάσεις που δεν παρουσιάζουν βιώσιμους οικονομικούς δείκτες Αναθεώρηση της εξαίρεσης των έργων απογραφής NATURA 2000 σε χωρικά ύδατα Υποχρέωση να συμπεριληφθεί δικτύωση Αξιολόγηση της καταλληλότητας επαναλαμβανόμενων δράσεων 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 1 ο 21

22 ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΤΑΞΥ 2010 ΚΑΙ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΩΝ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ (2) Περισσότερο ακριβείς οδηγίες για έργα LIFE+ Βιοποικιλότητα και LIFE+ Ενημέρωση και Επικοινωνία Δείκτες έργου αφαιρέθηκαν από την διαδικασία υποβολής Αλλαγές στο πλαίσιο πληρωμής έργων Επέκταση της επιλεξιμότητας των διαρκών αγαθών για τα έργα LIFE+ βιοποικιλότητα Έμφαση στην βιωσιμότητα των έργων 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 1 ο 22

23 ΜΕΡΟΣ 2 ο ΠΩΣΝΑΕΤΟΙΜΑΣΕΤΕΜΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟ LIFE Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 23

24 ΕΞΙ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΒΗΜΑΤΑ 1. Διαβάστε τα έντυπα 2. Σκεφτείτε αν το LIFE+ είναι κατάλληλο για το έργο σας 3. Επιλέξτε το αντικείμενο του έργου 4. Φτιάξτε την ομάδα έργου σας 5. Συγκεντρώστε τις πληροφορίες που απαιτούνται στα έντυπα πρότασης 6. Συμπληρώστεταέντυπακαιυποβάλετετην πρόταση 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 24

25 ΒΗΜΑ 1 ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΑ ΕΝΤΥΠΑ 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 25

26 ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ Κανονισμός (ΕΚ) Νο. 614/2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της (LIFE+) Κοινές διατάξεις ΟδηγίεςΥποβολήςΠροτάσεων2010 Οδηγός Αξιολόγησης Προτάσεων LIFE+ για το Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 26

27 Για παράδειγμα: ΣΧΕΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Ή ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΤΗΣ ΕΚ Κοινοτικές οδηγίες για την Διατήρηση των Φυσικών Οικοτόπων ή των Άγριων Πτηνών Ανακοίνωση της Επιτροπής για την Ανάσχεση Απώλειας Βιοποικιλότητας Οδηγία γύρω από το πλαίσιο για το νερό 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 27

28 ΒΗΜΑ 2 ΣΚΕΦΤΕΙΤΕ ΑΝ ΤΟ LIFE+ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟ ΓΙΑ ΣΑΣ 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 28

29 ΕΙΝΑΙ ΤΟ LIFE+ ΤΟ ΣΩΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΣΑΣ; Περιέχει τρία ειδικά στοιχεία Εργαλείο «από κάτω προς τα πάνω» Ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία Μέσο ποσοστό επιδότησης έργου 1 εκατ (συνεισφορά ΕΕ) Μέση διάρκεια έργου - μεταξύ 2 και 5 έτη Μέγιστο νχρηματοδότησης 50% (εξαιρέσεις για έργα LIFE+ Φύση) 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 29

30 ΕΙΝΑΙ ΤΟ LIFE+ ΤΟ ΣΩΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΣΑΣ; Μέθοδος πληρωμών: μία, δύο ή τρεις προκαταβολές και μία τελική πληρωμή Μία πρόσκληση υποβολής προτάσεων ετησίως μέχρι το 2013 Δράσεις μόνο εντός της ΕΕ Δημόσιοι ή ιδιωτικοί φορείς, παράγοντες ή οργανισμοί καταχωρημένοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 30

31 ΕΡΓΑ ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Ελέγξτε άλλα έργα που μπορεί να αναφέρονται σε παρόμοια ή συγγενικά προβλήματα: Κτίστε πάνω στις επιτυχίες τους Μάθετε από τα προβλήματά τους Αποφύγετε περιττές επικαλύψεις ήαντιγραφές Αναπτύξτε ένα δίκτυο 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 31

32 ΣΥΝΗΘΗ ΑΙΤΙΑ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ ΕΡΓΩΝ LIFE Κακή προετοιμασία και συγκεκριμένα: μη-ρεαλιστικός σχεδιασμός έλλειψη σχεδιασμού που να προβλέπει τα απρόοπτα κακή διαχείριση Αντίδραση των συμμετεχόντων φορέων Ασαφής ρόλοι ή δέσμευση των συμμετεχόντων στο έργο Έλειψη κατανόησης των υποχρεώσεων και κανονισμών του LIFE Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 32

33 ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ ΕΝΟΣ ΕΡΓΟΥ Μηδενική ή ακόμα αρνητική επίδραση στο περιβαλλοντικό πρόβλημα Χάσιμο χρόνου, πόρων και ευκαιριών Ακύρωση του έργου Αποζημίωση όλων προκαταβολών/δόσεων δόθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τροποποίηση του έργου Μείωση του προϋπολογισμού του έργου Παράταση χρονοδιαγράμματος χωρίς αύξηση προϋπολογισμού 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 33

34 ΠΟΙΑ ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΕΝΑ ΕΡΓΟ LIFE+ Ευκαιρία για να προωθηθεί ένα σημαντικό περιβαλλοντικό θέμα Προβολή του οργανισμού σας Αύξηση της δυναμικότητας και των ικανοτήτων Ευκαιρία επιδίωξης ιδεών Ευκαιρίες δικτύωσης (δυνατότητα συνεργασίας με Ευρωπαϊκούς οργανισμούς, ανταλλαγή εμπειριών, πρόσβαση στα υψηλότερα επίπεδα επιστήμης της Ευρώπης) Κατώφλι νέων ευκαιριών Συνολικό ποσοστό επιτυχίας 32% στην πρόσκληση υποβολής προτάσεων του Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 34

35 ΑΛΛΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΕΡΑ (1) Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης Υπουργείο Γεωργικής Έρευνας & Ανάπτυξης Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας & Δημοσίων Έργων Γενική Διεύθυνση Γεωργίας και την Γεωργικής Ανάπτυξης της ΕΕ Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής της ΕΕ 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 35

36 ΑΛΛΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΕΡΑ (2) Πρόγραμμα Πλαίσιο για την Ανταγωνιστικότητα και την Καινοτομία (CIP) CIP Οικολογική Καινοτομία (Eco-Innovation): Έργα πιλοτικά και έργα εμπορικής αξιοποίησης (παρόμοια με το LIFE III Περιβάλλον) Επικεντρώνεται σε ΜμΕ ενώ το LIFE+ στοχεύει σε δημόσιους φορείς Και τα δύο προγράμματα είναι ανοικτά και για τα δύο είδη αιτήσεων Πιθανή αλληλοεπικάλυψη, π.χ. Έργα για απορρίμματα Η πρόσκληση υποβολής ξεκίνησε τον Απρίλιο τελική προθεσμία υποβολής 9 η Σεπτεμβρίου 2010 Ευρωπαϊκή Επιτοροπή για την Ανταγωνιστικότητα και Καινοτομία: Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 36

37 ΑΛΛΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΕΡΑ (3) 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο για την Έρευνα Γενική Διεύθυνση Έρευνας της ΕΕ Χρηματοοικονομικό Εργαλείο Πολιτικής Προστασίας Γενική Διεύθυνση Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ Ταμείο Συνοχής Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής της ΕΕ Ευρωπαϊκό Αλιευτικό Ταμείο Γενική Διεύθυνση Ναυτιλιακών Υποθέσεων και Αλιείας της ΕΕ 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 37

38 ΒΗΜΑ 3 ΕΠΙΛΕΞΤΕ ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΣΑΣ 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 38

39 ΒΟΗΘΗΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ (1) ΔΕΝΤΡΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Δέντρο προβλήματος (περιβαλλοντικό πρόβλημα) Δέντρο στόχων (προσέγγιση έργου) Κλαδιά: οι επιπτώσεις Κύριο πρόβλημα Ρίζες: τα αίτια /methodology/tools/too_dpm_def_en.htm 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 39

40 ΒΟΗΘΗΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ (2) ΠΙΝΑΚΑΣ ΛΟΓΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ Τι πρέπει να γίνει; Πότε; Είναι εφικτό; Περιορισμοί και ρίσκα; w/delivering-aid/projectapproach/index_en.htm 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 40

41 ΒΗΜΑ 4 ΦΤΙΑΞΤΕ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΟΥ 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 41

42 ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΣΤΟ ΕΡΓΟ Απαραίτητα στοιχεία οργάνωσης για την εκπόνηση του έργου: Τεχνικά Διοικητικά Οικονομικά Διαχείρισης έργου Κυριότητα / δέσμευση 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 42

43 ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΣΤΟ ΕΡΓΟ Ένας συντονιστής-δικαιούχος: νομικά και οικονομικά υπεύθυνος. Μοναδικόσημείοεπαφήςμετηνεπιτροπή. Πρέπει να συμβάλλει τεχνολογικά και οικονομικά στο έργο Προαιρετικά: συνεταιρισμένοι δικαιούχοι: μπορούν να συμπεριληφθούν σ ένα έργο όταν δίνουν προστιθέμενη αξία σ αυτό. Οφείλουν να συμβάλλουν τεχνολογικά και οικονομικά Προαιρετικά: συν-χρηματοδότες: δεν έχουν τεχνολογικές υποχρεώσεις και δεν μπορούν να επωφεληθούν από την οικονομική συμβολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης Προαιρετικά: υπεργολαβίες: προβλέπονται για συγκεκριμένες δράσεις ορισμένης διάρκειας 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 43

44 ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Όλοι οι δικαιούχοι πρέπει να συμπεριλάβουν μια «λογική οικονομική συμβολή» στο συνολικό προϋπολογισμό του έργου Όλοι οι δικαιούχοι του έργου θα πρέπει να λάβουν ένα μερίδιο της συμβολής της ΕΕ Η συμβολή της ΕΕ υπολογίζεται ως το % των επιλέξιμων δαπανών συνήθως είναι το μέγιστο 50% (εξαιρώντας μερικών έργων LIFE+ Φύση) Όταν το μέγιστο αυτό ποσό χρηματοδότησης καθοριστεί, δεν μπορεί να αυξηθεί, μόνο να μειωθεί. Η συνολική συμμετοχή των δικαιούχων που προέρχονται από δημόσιουςφορείςθαπρέπειναυπερβαίνει(τουλάχιστον κατά 2%) το σύνολο των δαπανών μισθοδοσίας του μονίμου προσωπικού που χρεώνονται στο έργο 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 44

45 ΒΗΜΑ 5 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΤΕ ΤΙΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΟΥΝΤΑΙ ΣΤΑΕΝΤΥΠΑΠΡΟΤΑΣΗΣ 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 45

46 ΕΝΤΥΠΑ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Τα έντυπα της πρότασης χωρίζονται στα παρακάτω: Διαχειριστικά Έντυπα A Τεχνικά Έντυπα B και C Οικονομικά έντυπα 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 46

47 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΑ ΕΝΤΥΠΑ Συνοπτικές πληροφορίες (τίτλος έργου, προϋπολογισμός) Διαχειριστικές και οικονομικές πληροφορίες για τους συμμετέχοντες στο έργο Υπογεγραμμένες δηλώσεις από τους συμμετέχοντες Επικάλυψη με άλλα χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ Δημόσιοι και μη δημόσιοι φορείς: Νομική υπόσταση Οικονομική κατάσταση 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 47

48 ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΝΤΥΠΑ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Έντυπα B: Περίληψη και συνολική περιγραφή: Περίληψη του έργου Ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία Χαρακτήρας βέλτιστης πρακτικής / καινοτομίας / επίδειξης του έργου Αποτύπωμα άνθρακα Αναμενόμενοι περιορισμοί και κίνδυνοι Μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 48

49 ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΝΤΥΠΑ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΕΝΤΥΠΑ C: ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 49

50 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΕΡΓΩΝ Υποχρεωτικό για όλα τα LIFE+ έργα Δραστηριότητες που αναλαμβάνουν οι δικαιούχοι για διοικητική, τεχνική και οικονομική διαχείριση του έργου Παρακολούθηση και αξιολόγηση προόδου έργων και επίδρασης αυτών Πρόβλεψη επάρκειας ανθρωπίνου δυναμικού για διαχειριστικά, διοικητικά και οικονομικά θέματα 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 50

51 ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ Δεν είναι υποχρεωτικό, αλλά τα περισσότερα έργα περιλαμβάνουν προπαρασκευαστικές δράσεις Οι προπαρασκευαστικές δράσεις πρέπει να οδηγούν σε άμεση υλοποίηση κατά τη διάρκεια του έργου Γενικά, θα πρέπει να έχουν περιορισμένη διάρκεια (σημαντικά μικρότερη από τη διάρκεια του όλου έργου) Ένδειξη για το αν οι προπαρασκευαστικές δράσεις είναι αναγκαίες ή όχι 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 51

52 ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΡΓΟΥ Ελέγξτε τον Οδηγό Εφαρμογής για προτεινόμενους τύπους ενεργειών, κατάλληλες για το δικό σας στοιχείο LIFE+ LIFE+ Φύση και Βιοποικιλότητα: το ελάχιστο 25% του συνολικού προϋπολογισμού (βλέπε εξαιρέσεις) Επαναλαμβανόμενες δράσεις είναι μη επιλέξιμες (με ορισμένες εξαιρέσεις) Πρέπει να στοχεύουν στην επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων που αφορούν το πρόγραμμα Πρόβλεψη επάρκειας πόρων. Προσεκτικά σκεφτείτε τους σχετικούς ρόλους των συμμετεχόντων στο έργο 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 52

53 ΕΠΙΚΟΙΝΩNIΑ ΚΑΙ ΔΙAΧΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜAΤΩΝ Υποχρεωτικό για όλα τα έργα LIFE+: Σχέδιο επικοινωνίας και/ή διάχυσης αποτελεσμάτων Μία εκλαϊκευμένη έκθεση (Layman s Report), ένα σχέδιο διατήρησης για την μετά- LIFE περίοδο (για LIFE+ Φύση) ήένα σχέδιο επικοινωνίας την μετά-life περίοδο (για τα υπόλοιπα) Ιστοσελίδα έργου, πίνακες ανακοινώσεων Επιπλέον, γιαέργαεπίδειξηςκαικαινοτομίας: Ένα σημαντικό σύνολο δράσεων διάχυσης αποτελεσμάτων Η επικοινωνίαδενείναιδευτερεύουσασκέψη. Δικτυωθείτε. Εξασφαλίστε ένα αποτελεσματικό σχέδιο ενημέρωσης και διάχυσης αποτελεσμάτων 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 53

54 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΕΝΤΥΠΑ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Φύλλα Excel όπου αναλύονται όλα τα κόστη και η συγχρηματοδότηση όλων των συμμετεχόντων στο έργο 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 54

55 ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΡΓΟΥ Δαπάνες προσωπικού όλων των δικαιούχων Δαπάνες μετακινήσεων όλων των δικαιούχων Δαπάνες για πληρωμή τρίτων (εργολαβίες) Κόστος διαρκών αγαθών (ισχύουν κανόνες υποτίμησης) Κόστος αγοράς/δικαιωμάτων γης, ενοικίασης γης (LIFE+ Φύση μόνο) Αναλώσιμα υλικά Άλλα κόστη Γενικά έξοδα (ενιαία αξία: μέγιστο 7% των επιλέξιμων δαπανών, εκτός από δαπάνες απόκτησης γης) ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΙΣ ΚΟΙΝΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΑΡΘΡΑ 25 ΚΑΙ Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 55

56 ΒΗΜΑ 6 ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΤΑ ΕΝΤΥΠΑ ΚΑΙ ΥΠΟΒΑΛΕΤΕ ΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 56

57 ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΤΥΠΩΝ Το σημαντικότερο: Διαβάστε τις Κοινές Διατάξεις Όλα είναι εκεί: Ακολουθείστε τις Οδηγίες, σελίδα προς σελίδα Δεν είστε μόνος: Ανατρέξτε στις Συχνές Ερωτήσεις στην ιστοσελίδα του LIFE ή ξεκινήστε ένα θέμα συζήτησης στο Forum Μάθετε από τους άλλους: Ελέγξτε την πρόταση ως προς τα Συνήθη Προβλήματα στο επόμενο μέρος της παρουσίασης Μια δεύτερη άποψη: Όταν τελειώσετε, ρωτήστε από κάποιον άλλο να διαβάσει την πρόταση και να σας δώσει μια αντικειμενική άποψη 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 57

58 ΠΩΣ ΝΑ ΥΠΟΒΑΛΛΕΤΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Χρησιμοποιώντας τα συγκεκριμένα έντυπα υποβολής προτάσεων Προς την αρμόδια εθνική αρχή Μέχρι την καταληκτική ημερομηνία: Η αρμόδια εθνική αρχή θα το προωθήσει στην Επιτροπή μέχρι: Ρόλος της αρμόδιας εθνικής αρχής 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 58

59 ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Η διαδικασία επιλογής θα αναληφθεί από τον Οκτώβριο 2010 μέχρι τον Απρίλιο 2011 Οι συμβάσεις των έργων θα σταλθούν τον Ιούλιο και Αύγουστο 2010 Έναρξη έργου (το νωρίτερο): Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 2 59

60 ΜΕΡΟΣ 3 ο ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ LIFE Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 3 60

61 A. ΦΑΣΗ ΑΠΟΔΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΤΗΤΑΣ Αποδεκτικότητα επικαιρότητα, πληρότητα και διαμόρφωση Επιλεξιμότητα αντικείμενο του LIFE+ Γιαναδιασφαλίζεταιηαμεροληψία, ηεπιτροπήπρέπειναείναι αυστηρή στην εφαρμογή των κανόνων Στην πρόσκληση υποβολής του 2008, 49/613 (8%) προτάσεις απορρίφθηκαν στη φάση αυτή 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 3 61

62 ΣΥΧΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Αποδεκτικότητα Οι αιτούντες δεν απαντούν στο αίτημα για περαιτέρω πληροφορίες Φόρμες που δεν υποβλήθηκαν σωστά ή καθόλου / έλλειψη υπογραφών ή ημερομηνιών / υποχρεωτικά οικονομικά παραρτήματα δεν υποβλήθηκαν σωστά ή καθόλου / Οι προτάσεις δεν υποβλήθηκαν με το σωστό ηλεκτρονικό έντυπο Οι δικαιούχοι δεν έχουν νομικό καθεστώς ίδρυσης στην ΕΕ Επιλεξιμότητα Το έργο δεν εμπίπτει στο αντικείμενο του προγράμματος LIFE Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 3 62

63 ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΚΑΙ ΤΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΠΡΕΠΕΙ: Διαβάστε προσεκτικά της οδηγίες για τις προτάσεις προσεκτικά χρησιμοποιήστε την λίστα ελέγχου Χρησιμοποιήστε τις Οδηγίες Υποβολής Προτάσεων του 2010 και τα Έντυπα Υποβολής Προτάσεων Συμπληρώστε ΌΛΑ τα απαιτούμενα έντυπα υποβολής Δώστε ΌΛΕΣ της απαιτούμενες πληροφορίες, με το σωστό τρόπο και στην σωστή γλώσσα Απαντήστε στα αιτήματα για περαιτέρω πληροφορίες 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 3 63

64 ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΚΑΙ ΤΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ: Ορίστε μία διεύθυνση που κανένας δεν κοιτάει / που έχει γεμάτο inbox / που στέλνει στον κάδο ανακύκλωσης τα s από την επιτροπή (spam) Ξεχάστε να ΕΛΕΓΞΤΕ σελίδα προς σελίδα ότι η έκδοση του αρχείου pdf αντιστοιχεί στην έκδοση της excel/word και ότι εκτυπώνεται σωστά από το CD/DVD Υποβάλλετε πρόταση για ένα έργο που δεν: 1. Λαμβάνει χώρα στην ΕΕ 2. Εμπίπτει στο αντικείμενο ενός στοιχείου LIFE Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 3 64

65 B. ΦΑΣΗ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Τεχνικά κριτήρια επιλογής τεχνική εγκυρότητα των συμμετεχόντων, στόχος του έργου, κτλ Οικονομικά κριτήρια επιλογής συμφωνία με τους οικονομικούς κανονισμούς Το 2008, 101/613 (16%) προτάσεις απορρίφθηκαν κατά την Φάση Επιλογής 63% των προτάσεων αυτών ήταν προτάσεις LIFE+ Φύση και Βιοποικιλότητα και απορρίφθηκαν λόγω τεχνικών κριτηρίων 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 3 65

66 ΣΥΧΝΑ ΛΑΘΗ LIFE+ ΦΥΣΗ Λιγότερο του 25% του προϋπολογισμού αντιστοιχεί σε εφαρμοσμένες δράσεις διατήρησης (concrete conservation actions) Οι δράσεις δεν περιγράφονται αρκετά ξεκάθαρα Δράσεις σχετικές με την περιοχή: 1. Οι κύριες δράσεις στην περιοχή του έργου (π.χ. αγορά γης, αποκατάσταση φυσικού περιβάλλοντος) δενσυνάδουνμετακριτήρια προσδιορισμού περιοχών Natura 2000, ούτε εμπίπτουν στις εξαιρέσεις 2. Τα επίσημα τυποποιημένα έντυπα δεδομένων για περιοχές δεν περιέχουν καμία πληροφορία για την παρουσία των στοχευμένων ειδών / τύπων οικοτόπων (επομένως, νομικά η περιοχή δεν προσδιορίζεται για αυτά) 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 3 66

67 ΣΥΧΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ LIFE+ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Λιγότερο του 25% του προϋπολογισμού αντιστοιχεί σε εφαρμοσμένες δράσεις διατήρησης (concrete conservation actions) Ανεπαρκείς αποδείξεις ότι πρόκειται για έργο επίδειξης ή καινοτομίας [πολλά έργα ήταν δράσεις διατήρησης βέλτιστης πρακτικής (best practice conservation actions), εκτός περιοχών Natura 2000] Εκτός αντικειμένου του LIFE+ Βιοποικιλότητα 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 3 67

68 ΣΥΧΝΑ ΛΑΘΗ ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ LIFE+ Περιβαλλοντική Πολιτική και Διακυβέρνηση: Τα έργα δεν έχουν ούτε χαρακτήρα καινοτομίας ούτε χαρακτήρα επίδειξης Καμία πρόταση LIFE+ Ενημέρωση και Επικοινωνία δεν απορρίφθηκε λόγω τεχνικών κριτηρίων 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 3 68

69 ΣΥΧΝΑ ΛΑΘΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ Έλλειψη οικονομικής ευρωστίας Δεδομένα μη συναφή ή ελλιπή 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 3 69

70 ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΚΑΙ ΤΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΠΡΕΠΕΙ: Βεβαιωθείτε ότι τουλάχιστον 25% του προϋπολογισμού αντιστοιχεί σε εφαρμοσμένες δράσεις διατήρησης (concrete conservation actions) για έργα LIFE+ Φύση και Βιοποικιλότητα, και αυτά τα ποσοστά διακρίνονται στον προϋπολογισμό LIFE+ Φύση: ελέγξτε τα δεδομένα για την καθορισμό περιοχών Natura 2000 LIFE+ Βιοποικιλότητα: ελέγξτε για την συμφωνία με τον οδηγό εφαρμογής LIFE+ (συμφωνία με την Επικοινωνία δεν σημαίνει επιλεξιμότητα για LIFE+) LIFE+ Βιοποικιλότητα: βεβαιωθείτε ότι όλες οι δράσεις του έργου είναι δράσεις επίδειξης ή καινοτομίας 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 3 70

71 ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΚΑΙ ΤΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ: Προσκομίστε λάθος πληροφορίες σχετικά με τη νομική και οικονομική κατάσταση του φορέα σας Περιγράψτε αόριστα το περιβαλλοντικό πρόβλημα Υποβάλλετε μία ανεπαρκώς επεξεργασμένη πρόταση έργου 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 3 71

72 Γ. ΦΑΣΗ ΑΝΑΘΕΣΗΣ (ΣΥΜΒΑΣΗΣ) Κριτήρια Μέγιστη βαθμολογία Τεχνική συνοχή και ποιότητα 15 8 Οικονομική συνοχή και ποιότητα 15 8 Συμβολή στους γενικούς στόχους του LIFE Ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία και συμπληρωματικότητα και βέλτιστη χρήση της χρηματοδότησης της ΕΕ Διεθνικός χαρακτήρας 5 - Συνάφεια με ετήσιες εθνικές προτεραιότητες και εθνική προστιθέμενη αξία σύμφωνα με την αρμόδια εθνική αρχή του LIFE Σύνολο Ελάχιστο όριο 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 3 72

73 ΣΥΧΝΑ ΛΑΘΗ 259 / 613 (42%) των προτάσεων απορρίφθηκαν επειδή τουλάχιστον ένα από τα Κριτήρια Ανάθεσης ήταν κάτω από το ελάχιστο όριο Συνήθως Κριτήρια 1 και/ή 2 (τεχνική και/ή οικονομική συνάφεια) είναι κάτω από το όριο 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 3 73

74 ΠΡΕΠΕΙ: ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΚΑΙ ΤΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ Χρησιμοποιήστε ένα μεθοδικό εργαλείο διαχείρισης για να σχεδιάσετε το έργο (π.χ. Λογικό Πλαίσιο) ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ: Αγνοήστε οποιοδήποτε κριτήριο πρέπει να προσπεράσετε τα κριτήρια 1 και 2 Ξεχάστε να δώστε όλες τις απαιτούμενες πληροφορίες 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 3 74

75 Δ. ΦΑΣΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΕΠΕΙΤΑ 204 / 613 (33%) των προτάσεων πέρασαν στη Φάση Αναθεώρησης Μεγάλη λίστα, μικρή λίστα και λίστα επιλαχόντων έργων Αναθεώρηση Επιτροπή LIFE+ Εξέταση από Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Συμβάσεις έργων 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 3 75

76 ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΕΣΕΙΣ Ακολουθείστε τα βήματα της παρουσίασης αυτής Ελέγξτε την ιστοσελίδα του LIFE Διαβάστε τις Κοινές Διατάξεις και διαβάστε τις Κοινές Διατάξεις ξανά 2010 Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 3 76

77 ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΒΡΕΙΤΕ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΑΣ Στο Oδηγό Yποβολής Προτάσεων Στις Κοινές Διατάξεις Στην αρμόδια εθνική αρχή Στην ιστοσελίδα του LIFE Στο forum της ιστοσελίδας του LIFE: Παρουσίαση LIFE+ - Μέρος 3 77

78 ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ! 2010 Παρουσίαση LIFE+ 78