Περιεχόμενα ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΛΑΙΣΙΑ

Transcript

1

2 Τίτλος Εγγράφου: Σελίδα 2 από 35 Περιεχόμενα ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας 1.1 Φάσεις του ΣΣΕΦ στην Ελλάδα και πρόοδος μέχρι σήμερα 4 Πίνακας 2.1 Ορισμός μερών για το Έργο TAP σύμφωνα με τη Σύμβαση του Έσπο 11 Πίνακας 7.1 Αξιολόγηση Συναντήσεων 29 ΠΛΑΙΣΙΑ Πλαίσιο 1.1 Συμμετοχή Εμπλεκομένων 3 Πλαίσιο 2.1 Απαιτήσεις Δημόσιας Συμμετοχής σύμφωνα με το Άρθρο 6 της Σύμβασης του Aarhus 9 Πλαίσιο 2.2 Δημόσια Διαβούλευση στο πλαίσιο της Σύμβασης του Έσπο 11 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Παράρτημα A: Φόρμα Αναφοράς Παραπόνων Παράρτημα B: Φόρμα Πρακτικών Συναντήσεων

3 Page 3 of 35 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Πλαίσιο του εγγράφου Αυτό το έγγραφο αποτελεί το Σχέδιο Συμμετοχής Εμπλεκομένων (ΣΣΕΦ) για το ελληνικό τμήμα του προτεινόμενου έργου Trans Adriatic Pipeline (TAP) (εφεξής «το Έργο»). Αυτό το Σχέδιο Συμμετοχής Εμπλεκομένων (Ελλάδα) ετοιμάστηκε αρχικά κατά την επιλογή της όδευσης και τη φάση οριοθέτησης του περιοχομένου της ΜΠΚΕ για το έργο και περιγράφει με λεπτομέρεια τη διαδικασία συμμετοχής εμπλεκομένων φορέων που πρέπει να ακολουθήσει οtap στην Ελλάδα καθ' όλη τη διάρκεια του έργου Αυτό το ΣΣΕΦ (Ελλάδα) επιχειρεί να καθορίσει μια τεχνικά και πολιτισμικά κατάλληλη προσέγγιση διαβούλευσης και γνωστοποίησης (βλ. Πλαίσιο 1.1). Βασικοί στόχοι είναι να διασφαλιστεί επαρκής και έγκαιρη πληροφόρηση των ανθρώπων που επηρεάζονται από το έργο και άλλων εμπλεκομένων φορέων, καθώς και ότι στις ομάδες αυτές θα δοθεί η ευκαιρία να εκφράσουν τις γνώμες και τις ανησυχίες τους και ότι οι ανησυχίες αυτές θα επηρεάσουν τις αποφάσεις του έργου. Αυτό το ΣΣΕΦ (Ελλάδα) εστιάζει στις δραστηριότητες διαβούλευσης και γνωστοποίησης κατά τη Μελέτη Κοινωνικών και Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΚΠΕ) του έργου TAP στην Ελλάδα, αλλά σημειώνεται ότι αυτές οι δραστηριότητες εντάσσονται στο πλαίσιο μιας ευρύτερης διαδικασίας συμμετοχής εμπλεκόμενων μερών που ο TAP θα υλοποιήσει κατά τον σχεδιασμό, την κατασκευή, τη λειτουργία και την παύση λειτουργίας του έργου. Το ΣΣΕΦ αποτελεί έγγραφο που συνεχώς θα ενημερώνεται κατά τη διάρκεια και μετά το τέλος κάθε φάσης του έργου. Τα συμπεράσματα της συμμετοχής κατά τις αρχικές φάσεις του έργου θα χρησιμοποιηθούν για τον καθορισμό της συμμετοχής στα μετέπειτα στάδια του έργου Πλαίσιο 1.1 Συμμετοχή Εμπλεκομένων Η συμμετοχή εμπλεκομένων φορέων αναφέρεται στη διαδικασία μετάδοσης πληροφοριών και γνώσης, στην προσπάθεια κατανόησης των ανησυχιών των άλλων ομάδων και καλλιέργειας σχέσεων που θα βασίζονται στη συνεργασία. Η διαβούλευση και γνωστοποίηση των εμπλεκομένων φορέων αποτελούν βασικά στοιχεία της συμμετοχής και παίζουν καθοριστικό ρόλο στην παράδοση των έργων. Ως διαβούλευση νοείται μια περιεκτική και πολιτισμικά κατάλληλη διαδικασία που στόχο έχει να δώσει στους εμπλεκόμενους φορείς τη δυνατότητα να εκφράσουν τις απόψεις τους, ώστε να ληφθούν υπόψη κατά τη διαδικασία λήψης των αποφάσεων. Η αποτελεσματική διαβούλευση απαιτεί προηγούμενη γνωστοποίηση των σχετικών με το έργο πληροφοριών, ώστε οι εμπλεκόμενοι φορείς να είναι σε θέση να καταλάβουν τους κινδύνους, τις επιπτώσεις και τις ευκαιρίες που προσφέρονται από το έργο.

4 Page 4 of 35 Η παρούσα έκδοση του ΣΣΕΦ (Ελλάδα) ενημερώθηκε τελευταία φορά τον Απρίλιο του 2011 μετά την ολοκλήρωση της Φάσης 2 των δραστηριοτήτων συμμετοχής των εμπλεκομένων φορέων (Καθορισμός Όδευσης και Οριοθέτηση του Περιοχομένου της ΜΠΚΕ). This version of the SEP (Greece) was last updated in April 2011 after completion of the Phase 2 stakeholder engagement activities (Route Refinement and Scoping phase). Στον παρακάτω Πίνακα 1.1 συνοψίζονται οι φάσεις συμμετοχής των εμπλεκομένων φορέων και η πρόοδος που έχει σημειωθεί μέχρι σήμερα. Πίνακας 1.1 Φάσεις του ΣΣΕΦ στην Ελλάδα και πρόοδος μέχρι σήμερα Φάση Ολοκληρώθηκε / Προγραμματισμένο Φάση 1: Αρχικός προσδιορισμός αντικειμένου Ολοκληρώθηκε Φάση 2: Βελτιστοποίηση της όδευσης Ολοκληρώθηκε Φάση 3; Οριοθέτηση του Περιεχομένου της ΜΠΚΕ, Γνωστοποίηση Ολοκληρώθηκε και Διαβούλευση Φάση 4: Διαβούλευση επί της ΜΠΚΕ Προγραμματισμένο Φάση 5: Ολοκλήρωση Δημοσιοποίηση της ΜΠΚΕ Προγραμματισμένο Phase 6: Συνεχής Συμμετοχή Προγραμματισμένο 1.2 Σκοπός του Σχεδίου O TAP δεσμεύεται, πέραν της πλήρους συμμόρφωσης με το σύνολο της ελληνικής νομοθεσίαςα για τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιτπώσεων, να ακολουθήσεις τις Απιτήσεις Επίδοσης της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), ), καθώς και κάθε άλλη άμεσα σχετιζόμενη πολιτική του Διεθνούς Οργανισμού Χρηματοδότησης (IFC) και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Όσον αφορά την συμμετοχή των εμπλεκομένων φορέων, οι απαιτήσεις αυτές περιλαμβάνονται σε αυτό το ΣΣΕΦ (Ελλάδα). Σκοπός αυτού του ΣΣΕΦ (Ελλάδα) είναι να διασφαλίσει ότι θα ακολουθηθεί μια συνεπής, περιεκτική, συντονισμένη και πολιτισμικά κατάλληλη προσέγγιση για τη διαβούλευση και τη γνωστοποίηση του έργου στην Ελλάδα. Αυτό το ΣΣΕΦ (Ελλάδα) εναρμονίζεται πλήρως με τους σκοπούς της Στρατηγικής Συμμετοχής των Εμπλεκομένων του TAP, οι οποίοι προβλέπουν δωρεάν διαβούλευση με τις επηρεαζόμενες κοινότητες αφού έχουν προηγουμένως ενημερωθεί, μέσω της υλοποίησης μιας περιεκτικής και πολιτισμικά κατάλληλης διαδικασίας συμμετοχής των εμπλεκομένων φορέων, η οποία θα τρέχει καθ' όλη τη διάρκεια ζωής του έργου.

5 Page 5 of 35 Βασικοί στόχου του Έργου είναι οι εξής: Περιγραφή των γενικών προδιαγραφών διαβούλευσης και γνωστοποίησης Προσδιορισμός ειδικών προδιαγραφών, προσδοκιών και προτιμήσεων βασικών εμπλεκομένων φορέων (επηρεαζόμενα μέρη, αρχές, ΜΚΟ) με ιδιαίτερη έμφαση στις ανάγκες ευπαθών πληθυσμών Να παρέχει μια στρατηγική και ένα χρονοδιάγραμμα για την ενημέρωση και τη διαβούλευση με κάθε ομάδα κατά τη διάρκεια των διαφόρων φάσεων Να καταγράφει τους πόρους και τις ευθύνες της TAP σχετικά με την υλοποίηση των δραστηριοτήτων και να παρέχει πληροφορίες σε όλα τα επίπεδα και για όλα τα θέματα Λεπτομερής καταγραφή/τεκμηρίωση των δραστηριοτήτων διαβούλευσης και γνωστοποίησης Επίτευξη συμφωνίας αναφορικά με τις διαδικασίες παρακολούθησης και αξιολόγησης και Περιγραφή των μηχανισμών παραπόνων/προσφυγής για το Έργο στην Ελλάδα. 1.3 Δομή του Σχεδίου Αυτό το Σχέδιο περιλαμβάνει τα εξής παρακάτω τμήματα: Τμήμα 2: Εθνικοί και Διεθνείς Κανονισμοί και Βέλτιστες Πρακτικές Τμήμα 3: Προσδιορισμός και Ανάλυση Εμπλεκόμενων Τμήμα 4: Σχέδιο Συμμετοχής Εμπλεκόμενων ΜΚΠΕ Τμήμα 5: Χρονοδιάγραμμα Δραστηριοτήτων Τμήμα 6: Πόροι και Ευθύνες Τμήμα 7: Μηχανισμός Προσφυγών Τμήμα 8: Παρακολούθηση και Αναφορά Οι βασικές πληροφορίες που θα απαιτούν συνεχή ενημέρωση περιλαμβάνονται στα Παραρτήματα A-H, όπως παρατίθενται παρακάτω: Γενικά Εργαλεία Κινητοποίησης Εμπλεκόμενων Μερών Παράρτημα A: Φόρμα Αναφοράς Παραπόνων Παράρτημα B: Φόρμα Πρακτικών Συναντήσεων

6 Page 6 of 35 Αναφορές Φάσης Κινητοποίησης Εμπλεκόμενων Μερών (πρόκειται να προστεθούν ως παράρτημα στο τελικό ΣΣΕΦ της ΜΚΠΕ: Παράρτημα C: Συμμετοχή Εμπλεκόμενων Φάσης 1 «Αρχικός προσδιορισμός αντικειμένου» Παράρτημα D: Συμμετοχή Εμπλεκόμενων Φάσης 2 «Βελτιστοποίηση της όδευσης» Παράρτημα E: Συμμετοχή Εμπλεκόμενων Φάσης 3 «Οριοθέτηση του Περιεχομένου της ΜΠΚΕ» Παράρτημα F: Συμμετοχή Εμπλεκόμενων Φάσης 4 «Διαβούλευση επί της ΜΠΚΕ» Παράρτημα G: Συμμετοχή Εμπλεκόμενων Φάσης 5 «Ολοκλήρωση ΜΚΠΕ και Γνωστοποίηση» Παράρτημα H: Συμμετοχή Εμπλεκόμενων Φάσης 6 «Συνεχής Κινητοποίηση» Δημιουργήθηκε μια βάση δεδομένων για το έργο, η οποία συμπληρώνεται με ενημερωμένες καταχωρίσεις εμπλεκόμενων μερών, δραστηριοτήτων κινητοποίησης και βασικών στοιχείων που ενδιαφέρουν τα ενδιαφερόμενα μέρη, περιλαμβανομένων των παραπόνων που λαμβάνει και αντιμετωπίζει το έργο. 2 Εθνικοί και Διεθνείς Κανονισμοί και Βέλτιστες Πρακτικές Εθνικές Απαιτήσεις Δημόσιας Διαβούλευσης Διατάξεις Δημόσιας Διαβούλευσης στην Ελληνική Διαδικασία ΜΚΠΕ Σύμφωνα με τη νομοθεσία, η διαδικασία Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) στην Ελλάδα υλοποιείται στις εξής δύο φάσεις: και Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) Μια Ειδική Υπηρεσία Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΕΥΠΕ/ΥΠΕΚΑ) είναι υπεύθυνη και για τις δύο φάσεις της διαδικασίας ΜΠΕ. Η διαβούλευση κατά τη φάση της ΠΠΕ περιορίζεται στις δημόσιες εθνικές αρχές. Η ΠΠΕ υποβάλλεται για έλεγχο στην Ειδική Υπηρεσία Περιβάλλοντος (ΕΥΠΕ). Πριν εγκρίνει την ΠΠΕ, η Γραμματεία συμβουλεύεται και άλλους εθνικούς φορείς, όπως το Υπουργείο Άμυνας, το Υπουργείο Πολιτισμού, το Υπουργείο Εξωτερικών Υποθέσεων, άλλα τμήματα του Υπουργείου Περιβάλλοντος (π.χ. τη Διεύθυνση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, τη Διεύθυνση Διαχείρισης

7 Page 7 of 35 Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος) κ.λπ. και των Διευθύνσεων Σχεδιασμού των εμπλεκόμενων Περιφερειών (με σκοπό να ελέγξει ενδεχόμενες παρεμβολές με πολεοδομικά και εδαφικά σχέδια). Κατά τη φάση της ΜΠΕ, όταν η ΜΠΕ έχει ολοκληρωθεί αλλά δεν έχει εγκριθεί ακόμη, η μελέτη υποβάλλεται στις εμπλεκόμενες περιφέρειες, όπου διεξάγεται δημόσια διαβούλευση. Μια συνάντηση δημόσιας διαβούλευσης οργανώνεται σε κάθε περιοχή.

8 Page 8 of Απαιτήσεις Επιδόσεων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) Ο TAP αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τις Απαιτήσεις Επιδόσεων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) ως σημείο αναφοράς για τη διαδικασία Μελέτης Κοινωνικών και Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Η Απαίτηση Επιδόσεων 10 (PR10) της EBRD εστιάζει στη Γνωστοποίηση Πληροφοριών και στην Συμμετοχή των Εμπλεκόμενων και έχει τους εξής στόχους: Να προσδιορίσει άτομα και κοινότητες που επηρεάζονται ή θα μπορούσαν να επηρεαστούν από το έργο, καθώς και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη. Να διασφαλίσει ότι οι εν λόγω ενδιαφερόμενοι φορείς εμπλέκονται επαρκώς σε ό, τι αφορά τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα που θα μπορούσαν να τους επηρεάσουν, μέσω μιας διαδικασίας πληροφόρησης και ουσιώδους διαβούλευσης. Να διατηρεί εποικοδομητικές σχέσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη σε συνεχή βάση, μέσω ουσιώδους κινητοποίησης κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου. Η PR10 της EBRD απαιτεί τον προσδιορισμό και την ανάλυση των εμπλεκόμενων μερών κατά την προετοιμασία του έργου, καθώς και την προετοιμασία ενός σχεδίου κινητοποίησής τους. Οι πόροι που αφορούν τις πληροφορίες και την κινητοποίηση του κοινού πρέπει να εστιάζουν στα επηρεαζόμενα μέρη με ιδιαίτερη έμφαση σε όσους μπορεί επηρεάζονται με διαφορετικό τρόπο από το έργο, λόγω της μειονεκτικής ή της ευπαθούς τους κατάστασης. Η PR10 της EBRD απαιτεί ουσιώδη διαβούλευση, πράγμα που σημαίνει ότι: Βασίζεται στη γνωστοποίηση σχετικών και επαρκών πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένων προσχεδίων εγγράφων και σχεδίων, ώστε να δίνεται η δυνατότητα στα άτομα να υποβάλλουν σχόλια πριν τη λήψη των αποφάσεων, όταν υπάρχουν ακόμη επιλογές Ξεκινά νωρίς κατά τη διαδικασία περιβαλλοντικής και κοινωνικής αξιολόγησης Εστιάζει στους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους και επιπτώσεις, καθώς και τα προτεινόμενα μέτρα και ενέργειες για την αντιμετώπισή τους και Υλοποιείται σε συνεχή βάση, παράλληλα με την εξέλιξη των θεμάτων, των επιπτώσεων και των ευκαιριών.

9 Page 9 of 35 Η PR10 της EBRD απαιτεί τη συνέχιση της κινητοποίησης κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου και τη δημιουργία μηχανισμού παραπόνων που θα λαμβάνει και θα διευκολύνει την επίλυση ανησυχιών και παραπόνων των εμπλεκόμενων μερών. 2.3 Σύμβαση του Aarhus της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη Η Σύμβαση του Aarhus για την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα τέθηκε σε ισχύ το 1998 και συνδέει τα περιβαλλοντικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Βασίζεται στην πεποίθηση ότι αποτελεί βασικό δικαίωμα των σημερινών και μελλοντικών γενεών να ζήσουν σε ένα περιβάλλον που εξασφαλίζει την υγεία και την ευημερία. Η σύμβαση εστιάζει στην επίτευξη αυτών των στόχων μέσα από την εφαρμογή τριών πυλώνων: δικαίωμα πρόσβασης σε πληροφορίες, πρόσβαση στη λήψη αποφάσεων και πρόσβαση στη δικαιοσύνη. Η συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων είναι θεμελιώδους σημασίας για τη σύμβαση. Ο όρος «συμμετοχή του κοινού» δεν ορίζεται με σαφήνεια, αλλά περιλαμβάνει τη συνεργασία ατόμων με δημόσιες αρχές για την επίτευξη του καλύτερου αποτελέσματος στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και διαμόρφωσης πολιτικών. Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας, αποτελεί ελάχιστη προϋπόθεση η διασφάλιση αποτελεσματικής ειδοποίησης, η παροχή επαρκών πληροφοριών, η τήρηση σωστών διαδικασιών και η κατάλληλη αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της δημόσιας συμμετοχής. Το επίπεδο κινητοποίησης του κοινού σε μια συγκεκριμένη διαδικασία εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων το αναμενόμενο αποτέλεσμα, το εύρος του, ποιος και πόσοι θα επηρεάζονται, αν το αποτέλεσμα τακτοποιεί ζητήματα σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο, κ.ό.κ. Η σύμβαση τονίζει ότι η δημόσια συμμετοχή πρέπει να είναι έγκαιρη, αποτελεσματική, επαρκής και επίσημη και να περιλαμβάνει πληροφορίες, ειδοποιήσεις, διάλογο, μελέτη και απαντήσεις. Στο Πλαίσιο Πλαίσιο 2.1 παρατίθεται το Άρθρο 6 της σύμβασης, το οποίο σχετίζεται με ειδικές δραστηριότητες έργων και εμπίπτει στις ιδιαιτερότητες του έργου TAP. Πλαίσιο 2.1 Απαιτήσεις Δημόσιας Συμμετοχής σύμφωνα με το Άρθρο 6 της Σύμβασης του Aarhus Άρθρο 6: Δημόσια Συμμετοχή σε Αποφάσεις που αφορούν Ειδικές Δραστηριότητες Το Άρθρο 6 αφορά τη συμμετοχή του κοινού στη διαδικασία λήψης αποφάσεων από τις δημόσιες αρχές για το αν πρέπει να δοθεί έγκριση ή άδεια για ειδικές δραστηριότητες. Η Σύμβαση αναγνωρίζει ότι τα άτομα έχουν δικαίωμα να λάβουν μέρος στη διαδικασία λήψης βασικών αποφάσεων που αφορούν τη ζωή τους. Επίσης, αναγνωρίζει ότι η ποιότητα αυτών των αποφάσεων μπορεί να βελτιωθεί με την ενεργό συμμετοχή του κοινού. Άρθρο 6, παράγραφος 1: Απαιτεί από τα μέρη να εξασφαλίζουν τη συμμετοχή του κοινού στη διαδικασία λήψης αποφάσεων έργων που έχουν ενδεχομένως σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

10 Page 10 of 35 Άρθρο 6, παράγραφος 2: Θέτει προδιαγραφές για την ενημέρωση του κοινού σχετικά με τη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Άρθρο 6, παράγραφος 3: Θέτει χρονικά πλαίσια για τις διαδικασίες συμμετοχής του κοινού κατά τη λήψη αποφάσεων. Πρέπει να τεθούν συγκεκριμένα χρονικά όρια, τα οποία παρέχουν αρκετό χρόνο για ενημέρωση, προετοιμασία και αποτελεσματική συμμετοχή του κοινού. Άρθρο 6, παράγραφος 4: Απαιτεί τη συμμετοχή του κοινού σε πρώιμο στάδιο της διαδικασίας λήψης αποφάσεων. Άρθρο 6, παράγραφος 5: Ενθαρρύνει την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των αιτούντων έγκριση και του κοινού. Άρθρο 6, παράγραφος 6: Απαιτεί από τις δημόσιες αρχές να παρέχουν στο ενδιαφερόμενο κοινό πρόσβαση σε όλες τις σχετικές με τη διαδικασία λήψης αποφάσεων πληροφορίες. Άρθρο 6, παράγραφος 7: Περιλαμβάνει διαδικασίες δημόσιας συμμετοχής. Άρθρο 6, παράγραφος 8: Τα μέρη πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι αποφάσεις λαμβάνουν υπόψη τη συμμετοχή του κοινού. Άρθρο 6, παράγραφος 9: Το κοινό πρέπει να ενημερώνεται για την τελική απόφαση. Άρθρο 6, παράγραφος 10: Απαιτείται η συμμετοχή του κοινού, αν οι δραστηριότητες αλλάξουν ή τεθούν σε νέα βάση. 2.4 Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε διασυνοριακά πλαίσια Σύμβαση του Έσπο Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε διασυνοριακά πλαίσια (Σύμβαση του Έσπο) ορίζει τις υποχρεώσεις των συμβαλλόμενων χωρών (οι οποίες ονομάζονται «Μέρη» να αξιολογούν τις διασυνοριακές περιβαλλοντικές επιπτώσεις ενός έργου στο πρώιμο στάδιο του σχεδιασμού. Βασικός στόχος της Σύμβασης είναι «η προώθηση της περιβαλλοντικά ορθολογικής οικονομικής ανάπτυξης, μέσα από την υλοποίηση μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, κυρίως ως μέτρο πρόληψης κατά της διασυνοριακής υποβάθμισης του περιβάλλοντος». Επίσης, η Σύμβαση αναφέρει τη γενική υποχρέωση που έχουν τα κράτη να ενημερώνουν και να συμβουλεύονται το ένα το άλλο για το ενδεχόμενο ένα έργο της επικράτειάς τους να επιφέρει σημαντικές αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε διασυνοριακό επίπεδο. Είναι σημαντικό να αναγνωριστεί ότι η γνωστοποίηση πληροφοριών και η κινητοποίηση των ενδιαφερόμενων μερών ανήκει στις κυβερνήσεις και τις κυβερνητικές υπηρεσίες και το κοινό και όχι στον κύριο του έργου και το κοινό. Ωστόσο, τα ενδιαφερόμενα μέρη μπορούν να ζητήσουν από τον κύριο του έργου να αναλάβει την παραπάνω δημόσια διαβούλευση, ξεπερνώντας τις δικές τους κανονιστικές προδιαγραφές ΜΠΕ, και μπορεί, επίσης, να ζητηθεί από τον δημιουργό να αναλάβει τη δημόσια διαβούλευση με επηρεαζόμενα μέρη. Τα αρχικά μέρη και τα επηρεαζόμενα μέρη που εμπλέκονται στο έργο TAP παρατίθενται στον Πίνακα Πίνακας 2.1. Όπως φαίνεται, τα επηρεαζόμενα μέρη του έργου TAP συμπίπτουν με τα ενδιαφερόμενα μέρη.

11 Page 11 of 35 Πίνακας 2.1 Ορισμός μερών για το Έργο TAP σύμφωνα με τη Σύμβαση του Έσπο Μέρος σύμφωνα με τη Σύμβαση του Έσπο Αρχικά μέρη (Μέρη υπό τη δικαιοδοσία των οποίων πρόκειται να υλοποιηθεί μια προτεινόμενη δραστηριότητα) Επηρεαζόμενα μέρη (Μέρη που ενδέχεται να επηρεαστούν από την προτεινόμενη δραστηριότητα σε διασυνοριακό επίπεδο) Χώρα Αλβανία, Ελλάδα και Ιταλία Αλβανία, Ελλάδα και Ιταλία Τα αρχικά μέρη του έργου TAP (Αλβανία, Ελλάδα και Ιταλία) έχουν επικυρώσει τη Σύμβαση του Έσπο. Τα βασικά βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν σύμφωνα με τη Σύμβαση του Έσπο είναι: Έλεγχος (από τα αρχικά μέρη) για να αξιολογηθεί αν είναι υποχρεωτική η κατάρτιση διασυνοριακής ΜΠΕ σύμφωνα με τη σύμβαση Ειδοποίηση των αρχικών μερών μεταξύ τους και στα επηρεαζόμενα μέρη για την έναρξη της Διαδικασίας του Έσπο Ανταλλαγή πληροφοριών για το έργο μεταξύ όλων των μερών Πρώτος γύρος δημόσιας διαβούλευσης και διαβούλευσης μεταξύ των μερών Προετοιμασία εγγράφων τεκμηρίωσης της ΜΠΕ Δεύτερος γύρος δημόσιας διαβούλευσης Διανομή εγγράφων τεκμηρίωσης της ΜΠΕ Διαβούλευση μεταξύ των μερών και Τελική απόφαση. Ο οδηγός της Σύμβασης του Έσπο ορίζει τον τρόπο με τον οποίο το κοινό πρέπει να εμπλακεί στη διαδικασία ΜΠΕ σε διασυνοριακό πλαίσιο. Προτείνει η συμμετοχή του κοινού να θεωρηθεί ως μια από τις προτεραιότητες της διασυνοριακής ΜΠΕ και, επίσης, συνιστά ευθύνες και απαιτήσεις για τη συμμετοχή του κοινού στη διαδικασία (βλ.πλαίσιοπλαίσιο 2.2). Πλαίσιο 2.2 Δημόσια Διαβούλευση στο πλαίσιο της Σύμβασης του Έσπο Η δημόσια διαβούλευση βέλτιστων πρακτικών σύμφωνα με τη Σύμβαση του Έσπο (Οδηγός ΟΕΕ του ΟΗΕ για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε διασυνοριακά πλαίσια, 2006) περιλαμβάνει (αλλά δεν περιορίζεται σε): Συμμετοχή του κοινού: Τα αρχικά μέρη πρέπει να στηρίζουν τη συμμετοχή των μελών του κοινού που ανήκουν σε αυτά, καθώς και των επηρεαζόμενων μερών (Άρθ. 2/6). Τα επηρεαζόμενα μέρη πρέπει να στηρίζουν τη συμμετοχή των μελών του κοινού που ανήκουν σε αυτά, καθώς και των επηρεαζόμενων μερών (Άρθ. 3/8).

12 Page 12 of 35 Ευκαιρίες για σχολιασμό: Οι ευκαιρίες που δίνονται στο κοινό των επηρεαζόμενων μερών πρέπει να αντιστοιχούν σε εκείνες που παρέχονται στο κοινό των αρχικών μερών (Ευθύνη αρχικών μερών και επηρεαζόμενων μερών, Άρθ. 3.8). Μετάφραση εγγράφων: Τα αρχικά μέρη είναι υπεύθυνα για τη μετάφραση και τη διανομή όλων των σχετικών εγγράφων (Άρθ. 4/2). Συλλογή σχολίων: Τα επηρεαζόμενα μέρη ευθύνονται για τη συλλογή, την ανάλυση και την κατάθεση των σχολίων στα αρχικά μέρη (Παράρτημα VI/e). Προετοιμασία της απόφασης: Τα μέρη πρέπει να διασφαλίσουν ότι, κατά την τελική απόφαση της προτεινόμενης δραστηριότητας, λαμβάνονται υπόψη τα σχόλια που ελήφθησαν κατά την ΜΠΕ σε διασυνοριακό πλαίσιο. Στη συνέχεια, τα αρχικά μέρη προετοιμάζουν το κείμενο της απόφασης, μαζί με τους βασικούς λόγους και τις απόψεις όπου στηρίζεται η απόφαση και το κοινοποιούν (Άρθ. 6/1). Ευαισθητοποίηση του επηρεαζόμενου κοινού: Τόσο τα αρχικά μέρη όσο και τα επηρεαζόμενα μέρη πρέπει να προωθούν την περιβαλλοντική εκπαίδευση και κατάρτιση του κοινού, ειδικών ομάδων-στόχων και αρμόδιων αρχών (Άρθ. 9).

13 Page 13 of Πρότυπα του TAP αναφορικά με τη Συμμετοχή Εμπλεκόμενων Ο TAP θεωρεί ότι η αποτελεσματική συμμετοχή των εμπλεκομένων φορέων αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι των καλών πρακτικών και είναι καίριας σημασίας για την επιτυχημένη διαχείριση των κινδύνων, των επιπτώσεων και των τοπικών οφελών που σχετίζονται με το έργο. Στόχος είναι να εξασφαλιστεί η εμπιστοσύνη των εμπλεκόμενων φορέων και να καθιερωθεί ένας διάλογος κατά τα στάδια σχεδιασμού, κατασκευής, λειτουργίας και παύσης λειτουργίας. ΟTAP έχει δεσμευτεί να εφαρμόσει μια διαδικασία συμμετοχής εμπλεκόμενων φορέων, η οποία να εναρμονίζεται με τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές, με την Απαίτηση Επιδόσεων 10 της EBRD να αποτελεί σημείο αναφοράς. Για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική και ουσιώδης συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων, η TAP προωθεί: a) Την ευαισθητοποίηση και την κατανόηση των πολιτικών, στρατηγικών και δραστηριοτήτων του TAP b) Την κοινή χρήση και ανταλλαγή γνώσεων και μαθημάτων που έχουν αντληθεί c) Συμμετοχική επικοινωνία (δηλ. ανοιχτή ροή πληροφοριών και προς τις δύο κατευθύνσεις) d) Διαφάνεια και e) Ευθύνη Αν και η πλήρης γνωστοποίηση δεν είναι πάντα εφικτή για νομικούς, πρακτικούς και οικονομικούς λόγους, ο TAP σέβεται το δικαίωμα των ατόμων να ψάχνουν, να λαμβάνουν και να μοιράζονται πληροφορίες για όλες τις δραστηριότητες που έχει αναλάβει ο TAP. Για την ενθάρρυνση εποικοδομητικών διαλόγων, τη βελτίωση των επιδόσεων και την καλλιέργεια αμοιβαίας εμπιστοσύνης, οtap έχει δεσμευτεί να μοιράζεται ενεργά όλες τις μη εμπιστευτικές πληροφορίες και γνώσεις - είτε θετικές είτε αρνητικές - με τα εμπλεκόμενους φορείς και το ευρύ κοινό. Επιπλέον, ο TAP έχει δεσμευτεί να προωθεί τις παρακάτω ειδικές δραστηριότητες, ως βάση για την υλοποίηση τεχνικά και πολιτισμικά κατάλληλης προσέγγισης της διαδικασίας διαβούλευσης και γνωστοποίησης: Να προσδιορίζει άτομα, νοικοκυριά, κοινότητες και άλλες οντότητες που μπορεί να επηρεάζονται από το σύστημα του αγωγού, καθώς και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη που ενδιαφέρονται για το έργο ΤΑΡ, τις επιπτώσεις του, τα οφέλη και τις ευκαιρίες που προσφέρει (κανονιστικά όργανα, τοπικές διοικητικές αρχές, ΜΚΟ, εταιρείες, κ.λπ.).

14 Page 14 of 35 Να εμπλέκεται σε διάλογο με αυτά τα ενδιαφερόμενα μέρη για κοινωνικά, περιβαλλοντικά θέματα και θέματα ασφαλείας, καθώς και άλλα ζητήματα, μέσω τακτικών, δωρεάν, έγκαιρων διαβουλεύσεων κατόπιν πληροφόρησης. Να δίνει ιδιαίτερη προσοχή περιθωριοποιημένους, ευπαθείς, φτωχούς πληθυσμούς ή/και που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση και να προσαρμόζει τη διαδικασία διαβούλευσης στις προτιμήσεις τους. Να συνάπτει διαπραγματεύσεις καλή τη πίστη που να ικανοποιούν τα συμφέροντα όλων των μερών αναφορικά με αμφιλεγόμενα και περίπλοκα ζητήματα. Να κοινοποιεί όλες τις μη εμπιστευτικές πληροφορίες μέσω της ιστοσελίδας του. Να κοινοποιεί όλες τις πληροφορίες που σχετίζονται με περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις, κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια και τη διαχείριση εκτάκτων αναγκών σε τοπικό επίπεδο στην τοπική γλώσσα και με κατανοητό και πολιτισμικά κατάλληλο τρόπο. Να εμπλέκει απευθείας τα επηρεαζόμενα ενδιαφερόμενα μέρη στην παρακολούθηση των επιπτώσεων, των μέτρων μετριασμού και των οφελών ή/και να αναφέρει στα ενδιαφερόμενα μέρη την περιβαλλοντική και κοινωνική επίδοση, όταν χρησιμοποιούνται εξωτερικά μέσα παρακολούθησης για τη βελτίωση της διαφάνειας και της αξιοπιστίας. Να καθιερώνει έναν προσβάσιμο μηχανισμό παραπόνων για την αντιμετώπιση και την ενδεχόμενη επίλυση παραπόνων και αναφορών μη συμμόρφωσης εγκαίρως, αμερόληπτα και με διαφάνεια. Οι προαναφερόμενες αρχές και δεσμεύσεις περιγράφονται σε εσωτερικά έγγραφα στρατηγικής και διαδικασιών, όπως τα εξής: Στρατηγική Επικοινωνίας (TAP-EXT-ST-0001). Συνολική Στρατηγική Κινητοποίησης Ενδιαφερόμενων Μερών (TAP-EXT-ST-0006). Στρατηγική για την Κινητοποίηση των Ενδιαφερόμενων Μερών της ΜΚΠΕ (TAP-HSE-ST- 0004). Μηχανισμός Παραπόνων για Τρίτους κατά τη Φάση πριν από την Κατασκευή (TAP-EXT-MA- 0001) 2.6 Κώδικας Συμπεριφοράς TAP Πριν αναλάβουν οποιαδήποτε δραστηριότητα συμμετοχής, οι εργαζόμενοι και οι υπεργολάβοι του ΤΑΡ θα παρακολουθήσουν την Εκπαίδευση Κώδικα Συμπεριφοράς ΤΑΡ. Η εκπαίδευση αυτή έχει σχεδιαστεί ώστε να διασφαλίζει ότι όλοι οι αντιπρόσωποι τουταρ είναι ικανοί να

15 Page 15 of 35 προσδιορίζουν και να διαχειρίζονται κινδύνους που μπορεί να απειλούν του ΤΑΡ λόγω διαφθοράς. Η Παράγραφος 2.3 του Κώδικα Συμπεριφοράς ασχολείται με την Αντιμετώπιση της Διαφθοράς και συγκεκριμένα ορίζει ότι τουταρ αντιτίθεται στις «πληρωμές διευκόλυνσης», ακόμη και όταν είναι νόμιμες και δεσμεύεται να τις αποφύγει κατά την άσκηση των δραστηριοτήτων της εταιρείας. Η ομάδα του ΤΑΡ θα συνεργαστεί με τις περιφερειακές και τοπικές αρχές και θα χρειαστεί τη βοήθειά τους κατά την επίσκεψη των οικισμών κατά μήκος των διαφόρων οδεύσεων του αγωγού. ΟΤΑΡ και οι αντιπρόσωποί της θα συνεχίσουν να τηρούν όλες τις δεσμεύσεις του Κώδικα Συμπεριφοράς.

16 Page 16 of 35 3 Προσδιορισμός και Ανάλυση Εμπλεκόμενων 3.1 Προσδιορισμός Εμπλεκόμενων Για τους σκοπούς του παρόντος σχεδίου και σύμφωνα με τις Απαιτήσεις Επιδόσεων της ΕΤΑΑ (PR 10, σημ. 8), ως ενδιαφερόμενα μέρη ορίζονται άτομα ή ομάδες που επηρεάζονται ή ενδεχομένως να επηρεάζονται (άμεσα ή έμμεσα) από το έργο («επηρεαζόμενα μέρη») ή ενδεχομένως να έχουν συμφέροντα στο σχέδιο («άλλα ενδιαφερόμενα μέρη»). Στόχος του προσδιορισμού των εμπλεκόμενων φορέων είναι να καθοριστεί ποιοι οργανισμοί και άτομα ενδέχεται να επηρεαστούν άμεσα ή έμμεσα (θετικά και αρνητικά) από το έργο. Η διαδικασία έχει επίσης ως στόχο να προσδιορίσει τους εμπλεκόμενους φορείς που ενδεχομένως να έχουν συμφέροντα ή/και που θα μπορούσαν να επιφέρουν θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις ή να επηρεάσουν το έργο. Ο προσδιορισμός εμπλεκόμενων φορέων και η χαρτογράφηση ξεκίνησαν κατά τη φάση σχεδιασμού του έργου TAP, θα επανεξετάζονται τακτικά και θα ενημερώνονται καθ' όλη τη διάρκεια ζωής του έργου. Οι κατηγορίες των εμπλεκόμενων φορέων και το επίπεδο συμμετοχής τους σε κάθε στάδιο του σχεδίου παρατίθενται στο Παράρτημα V της κύριας Προμελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Ο αναλυτικός κατάλογος των ομάδων που θα έρχονται σε διαβούλευση σε κάθε φάση παρατίθεται στα Παραρτήματα C και μετά των εγγράφων κάθε φάσης (τα παραρτήματα επισυνάπτονται στο ΣΣΕΦ στη ΜΚΠΕ). 3.2 Ανάλυση Εμπλεκόμενων Για την κατάρτιση ενός αποτελεσματικού ΣΣΕΦ, είναι απαραίτητος ο προσδιορισμός των εμπλεκομένων μερών καθώς επίσης και των προτεραιοτήτων και των στόχων τους αναφορικά με το έργο. Προσδιορίζοντας τους εμπλεκόμενους φορείς, θα καταστεί δυνατή η κατάρτιση ενός σχεδίου προσαρμοσμένου στις ανάγκες κάθε ομάδας εμπλεκομένων ξεχωριστά. Λόγω της στρατηγικής σημασίας του έργου, έχει προσδιοριστεί ένα ευρύ φάσμα εμπλεκόμενων φορέων που θα μπορούσαν να συμμετέχουν. Καθώς κάθε εμπλεκόμενος φορέας είναι πιθανό να ενδιαφέρεται για διαφορετικά ζητήματα του έργου, οι εμπλεκόμενοι φορείς έχουν ομαδοποιηθεί βάσει της σχέσης τους με το έργο (βλέπε Παράρτημα V). Γνωρίζοντας τη σχέση κάθε ομάδας εμπλεκομένων με το έργο, διευκολύνεται ο προσδιορισμός των βασικών στόχων της συμμετοχής. Κάθε εμπλεκόμενος φορέας έχει διαφορετικές ανάγκες ενημέρωσης και διαφορετικό βαθμό ενδιαφέροντος αναφορικά με τη συμμετοχή στο έργο. Επιπλέον, για κάθε ομάδα εμπλεκομένων

17 Page 17 of 35 απαιτείται διαφορετική προσέγγιση κινητοποίησης ανάλογα με τα κοινωνικο-πολιτισμικά χαρακτηριστικά της. Επίσης, οι εμπλεκόμενοι φορείς και ο βαθμός ενδιαφέροντός τους ή/και η σχέση τους με το έργο συχνά αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου κατά τη διάρκεια των φάσεων ανάπτυξης του σχεδίου. Για να διασφαλιστεί η συμμετοχή κάθε ομάδας εμπλεκομένων, είναι απαραίτητη η ανάλυση των εμπλεκόμενων φορέων μέσω της διαδικασίας χαρτογράφησης πριν από την κατάρτιση του λεπτομερούς σχεδίου διαβούλευσης για κάθε φάση κινητοποίησης. Η ανάλυση αυτή επισυνάπτεται στα Παραρτήματα για τα συγκεκριμένα στάδια του έργου (επισυνάπτονται στο ΣΣΦΕ στην πλήρη ΜΚΠΕ). 4 Σχέδιο Συμμετοχής Εμπλεκόμενων 4.1 Μεθοδολογία Κατά την προετοιμασία του παρόντος ΣΣΕΦ ελήφθησαν υπόψη τα ακόλουθα στοιχεία: Γεωγραφικό πλαίσιο: Ο αριθμός των Περιφερειών και των Δήμων που θα συμμετέχουν στη μελέτη κατά τη διάρκεια των διαφόρων σταδίων του έργου καθώς και οι αποστάσεις μεταξύ αυτών, θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τον αριθμό των συναντήσεων και των μεθοδολογιών που θα προταθούν. Στάδιο του έργου: Το εύρος των διαβουλεύσεων και των γνωστοποιήσεων θα καθοριστεί σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε σταδίου του έργου. Για παράδειγμα, δεν θα εμπλακούν στις πρώτες φάσεις το έργου όλες οι κοινότητες που βρίσκονται κατά μήκος της διαδρομής του αγωγού, καθώς κρίνεται αναγκαίο για το σχεδιασμό της διαδικασίας διαβούλευσης να μην κατατίθενται χωρίς λόγο προσδοκίες ή/και ανησυχίες σε κοινοτικό επίπεδο. Μέγεθος δραστηριοτήτων στο έδαφος: Θεωρείται δεδομένο ότι θα υπάρξει μια σειρά ειδικών δραστηριοτήτων στις τοπικές περιοχές κατά τη διάρκεια των διαφόρων φάσεων του έργου. Είναι αναγκαίο να εξασφαλιστεί ότι οι αρμόδιες αρχές γνωρίζουν και στηρίζουν αυτές τις δραστηριότητες. Εύρος ομάδων εμπλεκομένων: Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η συμμετοχή πρέπει να είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες και τα συμφέροντα των διαφόρων ομάδων των εμπλεκόμενων φορέων, λαμβάνοντας υπόψη τις γλωσσικές ιδιαιτερότητες, τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και τις ανάγκες κάθε υποβαθμισμένης ή ευπαθούς ομάδας. Συμμόρφωση με τα σχετικά πρότυπα: Το εύρος της συμμετοχής που θα προταθεί σε κάθε στάδιο του έργου θα εξασφαλίζει τη συμμόρφωση με τις νομικές απαιτήσεις, τα πρότυπα της ΕΤΑΑ και την εταιρικές απαιτήσεις του TAP.

18 Page 18 of 35 Λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τη μεθοδολογία που θα χρησιμοποιείται σε κάθε φάση του έργου παρουσιάζονται μαζί με το λεπτομερές σχέδιο συμμετοχής εμπλεκομένων φορέων και σχετικών εμπλεκόμενων φορέων στα Παραρτήματα C-H (που επισυνάπτονται στο ΣΣΕΦ στην πλήρη ΜΚΠΕ).

19 Page 19 of Φάσεις Συμμετοχής των Εμπλεκόμενων Για τους σκοπούς αυτού του έργου, το Σχέδιο Συμμετοχής της ΜΚΠΕ διαιρέθηκε σε πέντε φάσεις, καθεμία με ελαφρώς διαφορετικούς στόχους αναφορικά με τη διαβούλευση. Αυτές οι έξι φάσεις είναι οι εξής: Φάση 1: Αρχικός προσδιορισμός αντικειμένου. Αυτή η φάση έχει ήδη ολοκληρωθεί και αφορούσε τη στρατηγικής σημασίας συνεργασία με κυβερνητικούς φορείς και φορείς ενημέρωσης, καθώς αποσκοπούσε στην παροχή πληροφοριών σχετικά με το πρόγραμμα, το εύρος της βιωσιμότητάς του και στον έγκαιρο προσδιορισμό τυχόν βασικών ζητημάτων. Φάση 2: Βελτιστοποίηση της όδευσης: Ο στόχος της κινητοποίησης των εμπλεκομένων φορέων κατά τη διαδικασία βελτιστοποίησης της όδευσης του αγωγού ήταν ο προσδιορισμός τυχόν ευαισθησιών που έπρεπε να ληφθούν υπόψη κατά την επιλογή της προτιμώμενης όδευσης. Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, το Έργο παρουσιάστηκε σε εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές καθώς και σε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα των ενδεχομένως επηρεαζόμενων κοινοτήτων με σκοπό τη συγκέντρωση πληροφοριών βάσης και τον εντοπισμό τυχόν βασικών ζητημάτων και ευαισθησιών, όπως περιοχές ειδικού ενδιαφέροντος, παρουσία ευπαθών ομάδων κ.λπ. Η διαβούλευση πραγματοποιήθηκε μεταξύ του Οκτωβρίου 2010 και του Μαρτίου Φάση 3: Διαβούλευση φάσης οριοθέτησης του περιοχομένου της ΜΠΚΕ: Η γνωστοποίηση και η διαβούλευση πραγματοποιήθηκαν κατά τους μήνες Ιούνιο-Ιούλιο 2011 προκειμένου να ενημερωθούν οι εμπλεκόμενοι φορείς σχετικά με την επιλογή της όδευσης και το σχεδιασμό του έργου και να κατανοήσουν τυχόν προβλήματα που μπορεί να προκύπτουν από τους Όρους Αναφοράς της ΜΚΠΕ και τα μέτρα αντιμετώπισης του έργου. Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, η TAP πραγματοποίησε συναντήσεις με εθνικούς, περιφερειακούς, δημοτικούς και τοπικούς φορείς, καθώς και με ΜΚΟ στην περιοχή του έργου και την Αθήνα. Η διαβούλευση περιελάμβανε την εκ νέου επίσκεψη σε ενδιαφερόμενα μέρη της κυβέρνησης και σε ΜΚΟ, τα οποία είχαν προηγουμένως συμμετάσχει στη χάραξη όδευσης. Επίσης, επιλέχθηκαν σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο και σε συνεργασία με αντιπροσώπους των τοπικών κοινοτήτων οι 11 δήμοι, από τους οποίους θα διέρχεται η ζώνη εργασίας 2 χλμ. της προτεινόμενης όδευσης του αγωγού Φάση 4: Διαβούλευση ΜΚΠΕ. Στο Έργο θα συνεχίσουν να μετέχουν εθνικοί, περιφερειακοί και δημοτικοί φορείς καθώς και ΜΚΟ. Επιπλέον, παράλληλα με τη συλλογή κοινωνικών δεδομένων βάσης, θα πραγματοποιείται διαβούλευση αναφορικά με την ΜΚΠΕ σε κάθε χωριό που βρίσκεται εντός 2 χιλιομέτρων από τη ζώνη του αγωγού. Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς θα ενημερώνονται για την πορεία του έργου και θα τους παρέχεται η δυνατότητα να εκφράζουν τις ανησυχίες και τις απόψεις τους. Όλες οι απόψεις που σχετίζονται με

20 Page 20 of 35 ενδεχόμενες επιπτώσεις του έργου θα λαμβάνονται υπόψη στη ΜΚΠΕ, ενώ θα καταγράφεται και ο τρόπος με τον οποίο οι απόψεις αυτές επέδρασαν στη ΜΚΠΕ. Η ομάδα του έργου θα διασφαλίζει, επίσης, ότι τα ενδιαφερόμενα μέρη είναι εξοικειωμένα με το μηχανισμό παραπόνων και ότι είναι ενήμερα για τις επόμενες φάσεις του έργου. Φάση 5: Αναφορά Γνωστοποίησης και Διαβούλευσης της ΜΚΠΕ. Μόλις συνταχθεί το προσχέδιο της ΜΚΠΕ, θα γνωστοποιηθεί και θα οργανωθούν ενέργειες κινητοποίησης των ενδιαφερόμενων μερών προκειμένου να παρουσιαστούν τα πορίσματα της ΜΚΠΕ και να κατατεθούν σχόλια και προτάσεις. Η γνωστοποίηση και η διαβούλευση θα οργανωθούν σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο υπό την εποπτεία του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ), της Ειδικής Γραμματείας Δασών, της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων και των Περιφερειακών Περιβαλλοντικών Διευθύνσεων. Θα συμμετάσχουν αντιπρόσωποι από όλα τα διοικητικά επίπεδα, από τις περιφερειακές έως τις τοπικές αρχές, καθώς και οι τοπικές κοινωνίες, οι ΜΚΟ και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη. Τριάντα (30) ημέρες μετά την κοινοποίηση και τη γνωστοποίηση της έκθεσης ΜΚΠΕ, ο TAP θα οργανώσει δημόσιες ακροάσεις (ημερομηνίες και τοποθεσίες θα γνωστοποιούνται). Οι δημόσιες ακροάσεις θα κοινοποιούνται μέσω των ΜΜΕ και θα είναι ανοικτές για το κοινό. Οι απόψεις και οι προτάσεις που θα εκφράζονται στις δημόσιες ακροάσεις θα λαμβάνονται υπόψη στην τελική έκθεση ΜΚΠΕ. Φάση 6: Συνεχής Κινητοποίηση. Η TAP θα συνεχίσει να συνεργάζεται με τα ενδιαφερόμενα μέρη καθ όλη τη διάρκεια του έργου. Η μεθοδολογία θα αναπτυχθεί και θα οριστικοποιηθεί βάσει των πληροφοριών που συγκεντρώθηκαν κατά τη διάρκεια της ΜΚΠΕ. Δεν υπάρχει ειδική φάση κινητοποίησης των εμπλεκομένων φορέων για την ΠΠΕ. Η ΠΠΕ συντάχθηκε σύμφωνα με την έκθεση οριοθέτησης του περιοχομένου της ΜΚΠΕ, αποτελεί μέρος της ΜΚΠΕ και ανταποκρίνεται στις ειδικές απαιτήσεις της ελληνικής νομοθεσίας για το περιβάλλον. Στη φάση της διαβούλευσης (Φάση 4) ενσωματώθηκαν μικρές αναθεωρήσεις στο σχεδιασμό του έργου, την όδευση και τις ενδεχόμενες επιπτώσεις που περιγράφονται στην ΠΠΕ προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα ενδιαφερόμενα μέρη θα ήταν ενημερωμένα για τις πιο πρόσφατες εξελίξεις. Δεν κρίθηκε, λοιπόν, αναγκαία η πραγματοποίηση επιπρόσθετης φάσης διαβούλευσης για την ΠΠΕ, καθώς δεν θα προσέφερε νεώτερα στοιχεία στους εμπλεκόμενους φορείς και θα μπορούσε ενδεχομένως να δημιουργήσει ανησυχίες για «κόπωση των εμπλεκόμενων φορέων». Στα Παραρτήματα C-H (που επισυνάπτονται στο ΣΣΕΦ στην πλήρη ΜΚΠΕ) θα παρέχονται λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τη μεθοδολογία συμμετοχής, το σχέδιο συμμετοχής των

21 Page 21 of 35 εμπλεκομένω φορέων και οι εμπλεκόμενοι φορείς που θα κινητοποιούνται σε κάθε φάση του έργου. Αυτά τα παραρτήματα είναι ανεξάρτητα έγγραφα, τα οποία θα χρησιμοποιούνται πρώτα ως οδηγός για τις δραστηριότητες συμμετοχής και στη συνέχεια ως τεκμηρίωση των ενεργειών συμμετοχής που ολοκληρώνονται σε κάθε φάση του έργου.

22 Page 22 of 35 5 Πόροι και υποχρεώσεις Η κινητοποίηση των εμπλεκομένων φορέων αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων του TAP και αντιμετωπίζεται σύμφωνα με τις ίδιες αρχές που διέπουν και τις υπόλοιπες επιχειρηματικές της δραστηριότητες: σαφώς καθορισμένοι στόχοι, εκπαιδευμένο και αφοσιωμένο προσωπικό, τήρηση χρονοδιαγραμμάτων και προϋπολογισμών, υπευθυνότητα, λογοδοσία και εποπτεία. Ο TAP αναγνωρίζει τη σπουδαιότητα της αφιέρωσης πόρων για τη διαδικασία κινητοποίησης και της σαφούς οριοθέτησης ευθυνών. Για να εξασφαλιστεί ότι η εν λόγω διαδικασία είναι σύμφωνη με τις βέλτιστες πρακτικές του TAP, έχει καθοριστεί για τη φάση σχεδιασμού η «Στρατηγική για την Συμμετοχή των Εμπλεκομένων της ΜΚΠΕ» (TAP-HSE-ST-0004), η οποία περιέχει τις ακόλουθες οδηγίες για τη διαχείριση της διαδικασίας κινητοποίησης του TAP για τους εμπλεκόμενους φορείς της ΜΚΠΕ. Η συνολική ευθύνη και συντονισμός βασίζονται σε σαφή οριοθέτηση: Καθ όλη τη διάρκεια ζωής του συστήματος αγωγού (<50 έτη), οι επηρεαζόμενες κοινότητες και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη θα είναι σε επαφή με εκπροσώπους του TAP και αναδόχους αυτού. Η ταύτιση των πληροφοριών που παρέχονται στους εμπλεκόμενους φορείς από διαφορετικές ομάδες και η παρακολούθηση αυτών των δραστηριοτήτων είναι ιδιαιτέρως σημαντικές προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος αναποτελεσματικότητας, σύγχυσης και αντικρουόμενων μηνυμάτων ή δεσμεύσεων. Κατά τη φάση σχεδιασμού, η συμμετοχή των εμπλεκομένων φορέων θα συνδέεται με τον ένα ή με τον άλλο τον τρόπο με α) τη Διαδικασία Προσδιορισμού της Όδευσης του Αγωγού, β) τις Μελέτες Κοινωνικών και Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, γ) με τις Εκχωρήσεις Γης και τις Ζώνες Δουλείας δ) τις Κοινωνικές και Περιβαλλοντικές Επενδύσεις. Συνεπώς, ο TAP αναθέτει την γενική ευθύνη για τη διαδικασία συμμετοχής των εμπλεκομένων της ΜΚΠΕ στον Υπεύθυνο της ΜΚΠΕ. Καθημερινά, η κινητοποίηση των ενδιαφερόμενων μερών και οι διαβουλεύσεις θα προσδιορίζονται βάσει των διαφόρων διαδικασιών που αναφέρονται παραπάνω και θα προγραμματίζονται και θα σχεδιάζονται βάσει των σχεδίων δράσης για τις εν λόγω διαδικασίες. Για λόγους εναρμόνισης, ο Υπεύθυνος της ΜΚΠΕ πρέπει να ενημερώνεται εκ των προτέρων για τις διαβουλεύσεις ή για τις κινητοποιήσεις των ενδιαφερόμενων μερών της ΜΚΠΕ που έχουν προγραμματιστεί προκειμένου να συντονίζει τις διαδικασίες, ώστε να εξασφαλίζεται η εναρμόνιση των μηνυμάτων και να διευκολύνεται η συμμετοχή του ΤΑΡ στην εν λόγω διαδικασία. Διάρθρωση των εργασιών βάσει καταλόγου δεσμεύσεων: ΟTAP έχει δεσμευθεί πλήρως για λογοδοσία στη διαδικασία συμμετοχής των εμπλεκόμενων φορέων, καθώς θεωρείται απαραίτητη

23 Page 23 of 35 για την καλλιέργεια και τη διατήρηση καλών εργασιακών σχέσεων με τους εμπλεκόμενους φορείς. Για την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων απαιτείται η παρακολούθηση των δεσμεύσεων των ομάδων εμπλεκόμενων φορέων (επηρεαζόμενα μέρη, αρχές, άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, ενδιαφερόμενα μέρη, χρηματοδότες ή άλλοι οργανισμοί) κατά την διάρκεια ζωής του έργου. Συνήθως, οι δεσμεύσεις προς τους εμπλεκόμενους φορείς είναι περισσότερες στα πρώτα στάδια. Ο TAP θα χρησιμοποιήσει έναν κατάλογο δεσμεύσεων για την καταγραφή και την παρακολούθηση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών δεσμεύσεων που ανέλαβε κατά τη διαβούλευση και που περιλαμβάνονται στις διάφορες περιβαλλοντικές και κοινωνικές μελέτες και τα σχέδια δράσης. Θα περιλαμβάνει χρονοδιαγράμματα για την ανάληψη των δράσεων και θα αποδίδει αρμοδιότητες στα κατάλληλα άτομα, υπηρεσίες ή σε τρίτα μέρη (που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι ο ανάδοχος, ΜΚΟ ή κάποια τοπική υπηρεσία). Έλεγχος κινητοποίησης των τρίτων μερών: Το προσωπικό της TAP θα είναι παρόν κατά τις συμμετοχή των εμπλεκομένω φορέων, ιδίως των αρχών, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι οι διαβουλεύσεις διεξάγονται σε πολιτισμικά κατάλληλο περιβάλλον, δεν αποκλείεται καμία ομάδα εμπλεκομένων φορεών, δεν δημιουργούνται αβάσιμες προσδοκίες και δεν αναλαμβάνεται καμία δέσμευση χωρίς προηγούμενη συμφωνία. Συνεπώς, οι ρόλοι των τρίτων μερών θα διευκρινίζονται εκ των προτέρων μέσω των όρων αναφοράς και θα παρακολουθούνται τακτικά καθ όλη τη διάρκεια των δραστηριοτήτων. Πρόσληψη, εκπαίδευση και αξιοποίηση κατάλληλου προσωπικού: Κατά την αρχική συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων,ο TAP θα επιβεβαιώσει με ποιες ομάδες εμπλεκομένων θα πρέπει να συνεργαστεί κατά τις διάφορες φάσεις του έργου. Η εμπλοκή διαφόρων ομάδων ενδιαφερόμενων απαιτεί στελέχωση από άτομα με διαφορετικές δεξιότητες. Κατά την πρόσληψη προσωπικού αρμόδιου για την επικοινωνία με τις κοινότητες, ο TAP θα αναζητά άτομα που να είναι σε θέση να αναπτύσσουν και να διατηρούν καλές εργασιακές σχέσεις με τις τοπικές κοινωνίες. Δεδομένου ότι στο αντικείμενο της εργασίας τους θα περιλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, η ανταπόκριση στις ανησυχίες και τις προτάσεις των τοπικών κοινωνιών,ο TAP θα προσλάβει άτομα που θα διαθέτουν: Δεξιότητες επικοινωνίας Επαρκή κατανόηση της τοπικής γλώσσας και της κοινοτικής/ πολιτιστικής δυναμικής Ευρύτητα πνεύματος και σεβασμό στις απόψεις των άλλων Προσέγγιση επικεντρωμένη στην εύρεση λύσεων Υψηλή ακεραιότητα/υψηλό βαθμό αξιοπιστίας Ειλικρινή αφοσίωση στη θέση και τους στόχους του

24 Page 24 of 35 Κατανόηση και σεβασμό για τους στόχους του TAP και τα έγγραφα που διασαφηνίζουν την ομαδική κουλτούρα του ΤΑΡ. 6 Μηχανισμός παραπόνων 6.1 Εισαγωγή Ο TAP έχει θεσπίσει μηχανισμό παραπόνων για να είναι ενήμερη και να ανταποκρίνεται στις ανησυχίες των εμπλεκόμενων φορέων και να διευκολύνει την επίλυση των παραπόνων των εμπλεκόμενων φορέων. Ο μηχανισμός παραπόνων θα ανταποκρίνεται άμεσα και αποτελεσματικά στις ανησυχίες, μέσω μιας κατανοητής και διαφανούς διαδικασίας, η οποία θα είναι πολιτισμικά κατάλληλη και εύκολα προσβάσιμη από όλα τα τμήματα των ενδιαφερομένων μερών, άνευ κόστους και χωρίς τιμωρία. Ο μηχανισμός περιλαμβάνει έναν ανεξάρτητο, αντικειμενικό μηχανισμό προσφυγών, ο οποίος δεν θα παρεμποδίζει την πρόσβαση σε δικαστικές ή διοικητικές αποζημιώσεις. Μέσω του ΣΣΕΦ και άλλων μέσων, ο TAP θα ενημερώνει τους εμπλεκόμενους φορείς σχετικά με τη διαδικασία παραπόνων και θα δημοσιοποιεί σε τακτά χρονικά διαστήματα στοιχεία σχετικά με την εφαρμογή του μηχανισμού, προστατεύοντας παράλληλα τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα. Ο μηχανισμός παραπόνων αποτελεί μέρος της ευρύτερης διαδικασίας του TAP που στοχεύει στην κινητοποίηση των εμπλεκόμενων φορέων και τη διασφάλιση της ποιότητας και της συμμόρφωσης. Ενώ ο TAP δεσμεύεται να αποφεύγει την ύπαρξη αιτιών για παράπονα μέσω της αφοσίωσής της σε μια καλή συνολικά διαδικασία κινητοποίησης των ενδιαφερόμενων μερών, γνωρίζει ότι θα υπάρξουν παράπονα, τα οποία θα πρέπει να διευθετηθούν καλή τη πίστη μέσω μιας διαφανούς και αμερόληπτης διαδικασίας. Ο TAP έχει θεσπίσει έναν Μηχανισμό Παραπόνων για Τρίτους κατά τη Φάση πριν από την Κατασκευή βάσει των προκαταρκτικών διαβουλεύσεων και ως μέρος των ΣΣΕΦ με στόχο τη θέση του μηχανισμού σε λειτουργία πριν από την έναρξη της διαδικασίας κοινωνικής και περιβαλλοντικής αξιολόγησης 6.2 Αρχές του μηχανισμού παραπόνων Ο μηχανισμός παραπόνων θα τηρεί τις αρχές που διατυπώνονται στις παρακάτω ενότητες:

25 Page 25 of Επικοινωνία Ο TAP πιστεύει ότι ο καλύτερος τρόπος αποφυγής των παραπόνων είναι η τακτική επικοινωνία με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Για τον σκοπό αυτό, ο TAP θα προσλάβει άτομα με τα κατάλληλα προσόντα, εκπαίδευση και διάθεση στη θέση συνδέσμων με τις κοινωνίες και θα τους στέλνει στο πεδίο όταν κρίνεται απαραίτητο. Η τακτική παρουσία στις τοπικές κοινωνίες βοηθάει σημαντικά στη σύναψη προσωπικών σχέσεων με την εταιρεία, δημιουργεί εμπιστοσύνη και ένα ανεπίσημο κλίμα στο οποίο τα παράπονα μπορούν να εκφράζονται και να διευθετούνται ή να αναφέρονται σε υψηλότερα ιστάμενους στην αλυσίδα της διοίκησης. Αυτό είναι συνήθως βολικότερο και δεν αποθαρρύνει τόσο τα άτομα απ ότι κάποιος να χρειάζεται να διανύει μεγάλες αποστάσεις για να πάει σε ένα γραφείο κατά τη διάρκεια των ωρών λειτουργίας για να υποβάλει επίσημη καταγγελία. Η διαδικασία επίλυσης των παραπόνων δεν δύναται να είναι αποτελεσματική, εάν κανείς δεν γνωρίζει γι' αυτήν. Για τον λόγο αυτό, η TAP θα παρουσιάσει γραπτώς τον μηχανισμό παραπόνων της, θα τον δημοσιοποιήσει και θα επεξηγήσει τη λειτουργία του σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Όπως συμβαίνει με όλες τις πληροφορίες, η εν λόγω κοινοποίηση θα πραγματοποιηθεί με τρόπο και σε γλώσσα που θα είναι εύκολα κατανοητή από τον τοπικό πληθυσμό ή/και θα παρουσιάζεται προφορικά σε περιοχές όπου τα ποσοστά αλφαβητισμού είναι χαμηλά και η διαδικασία θα είναι αρκετά απλή, ώστε να μην απαιτείται νομική βοήθεια για τη συμπλήρωση της φόρμας.

26 Page 26 of Διαφάνεια Η διαδικασία θα πρέπει να διέπεται από διαφάνεια και δικαιοσύνη, να είναι εύκολα κατανοητή, προσβάσιμη και πολιτισμικά κατάλληλη για όλα τα επηρεαζόμενα μέρη και κυρίως για τους ευπαθείς πληθυσμούς, καθώς οι ανησυχίες τους συχνά δεν εισακούγονται. Ο TAP θα διευκρινίσει εξαρχής ποιος αναμένεται να κάνει χρήση της εν λόγω διαδικασίας και θα διαβεβαιώσει τους ενδεχόμενους χρήστες ότι δεν θα υπάρξει κανένα κόστος ούτε τιμωρία ως συνέπεια της υποβολής παραπόνου και ότι η επεξεργασία των προσωπικών τους δεδομένων θα διέπεται από την εκάστοτε εθνική νομοθεσία περί ιδιωτικού απορρήτου. Το σύνολο της διαδικασίας από το πώς λαμβάνεται και εξετάζεται το παράπονο έως και τον τρόπο λήψης των αποφάσεων και τις δυνατότητες προσφυγής - θα καθίσταται όσο το δυνατόν πιο διαφανής μέσω της καλής επικοινωνίας Χρόνος απόκρισης Βάσει της διαπραγμάτευσης για το ΣΣΕΦ, ο TAP θα δημοσιοποιεί και θα δεσμεύεται σε συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο εντός του οποίου θα πρέπει να υπάρξει απάντηση σε όλα τα καταγεγραμμένα παράπονα και θα διασφαλίζει την εφαρμογή του χρόνου απόκρισης. Αυτό βοηθά να μειωθεί η σύγχυση διότι οι ενδιαφερόμενοι γνωρίζουν πότε θα πρέπει να αναμένουν να επικοινωνήσει μαζί τους το προσωπικό του TAP ή/και να λάβουν απάντηση στο παράπονό τους. Ο συνδυασμός των ανωτέρω με μια διαφανή διαδικασία μέσω της οποίας τα ενδιαφερόμενα μέρη κατανοούν πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις εμπνέει εμπιστοσύνη στο σύστημα. Σε κρίσιμες περιόδους, όπως κατά τη διάρκεια της κατασκευής, είναι σημαντικό να υπάρχει άμεση ανταπόκριση σε χρονικώς επείγουσα παράπονα, όπως είναι το γκρέμισμα ενός φράχτη από κάποιον εργολάβο, για παράδειγμα, και η απομάκρυνση του κοπαδιού. Σχετικό ζήτημα είναι και η διασφάλιση ότι το προσωπικό του TAP που δέχεται τα παράπονα (συνήθως το προσωπικό των δημοσίων σχέσεων) θα έχει την εξουσία να διευθετεί μόνο του ορισμένα βασικά παράπονα, καθώς και άμεσες υποστηρικτικές γραμμές με ανώτερα στελέχη, σε περίπτωση που το ζήτημα είναι πιο σοβαρό ή κοστίζει περισσότερο για να διευθετηθεί Δικαιοσύνη Σε περίπτωση που ένα ΣΣΕΦ διατυπώνει ότι οι εμπλεκόμενοι φορείς απαιτούν ορισμένα επιπρόσθετα μέτρα για να αντισταθμιστεί το πεδίο δράσης της υποφαινόμενης εξουσίας, ο TAP θα λαμβάνει τα εν λόγω μέτρα. Αυτό θα μπορούσε να είναι μια ΜΚΟ, που συνδράμει τους εμπλεκόμενους φορείς συνηγορώντας υπέρ τους, ή ένας έντιμος μεσάζων, ο οποίος θα διαμεσολαβεί μεταξύ του TAP και των εμπλεκομένων φορέων του.

27 Page 27 of Γραπτά αρχεία Μέσω του Ημερολογίου Παραπόνων, ο TAP θα τηρεί γραπτό αρχείο όλων των παραπόνων, καθώς είναι εξαιρετικής σημασίας για την αποτελεσματική διαχείριση των παραπόνων.το αρχείο θα περιέχει το όνομα του ατόμου ή του οργανισμού, την ημερομηνία και τη φύση του παραπόνου, τυχόν μέτρα που ελήφθησαν για τη διευθέτηση του ζητήματος, το τελικό αποτέλεσμα και το πώς και πότε η εν λόγω απόφαση κοινοποιήθηκε στον καταγγέλλοντα. Πέραν της ενημέρωσης του καταγγέλλοντα σχετικά με το αποτέλεσμα, οtap θα πρέπει να υποβάλλει τακτικές αναφορές στις κοινότητες και τις άλλες ομάδες ενδιαφερόμενων μερών για τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνεται η εταιρεία στα παράπονα που λαμβάνει Παράπονα εργαζομένων Ο μηχανισμός παραπόνων για τους εργαζομένους θα είναι ξεχωριστός από τους μηχανισμούς παραπόνων για το κοινό και η TAP θα διασφαλίζει την εφαρμογή του βάσει της Απαίτησης Επιδόσεων 2 της EBRD. 6.3 Διαδικασία υποβολής παραπόνων κατά τη Φάση πριν την Κατασκευή Το έγγραφο «Μηχανισμός Παραπόνων για Τρίτους κατά τη Φάση πριν από την Κατασκευή» (TAP-EXT-MA-0001) ορίζει τη διαδικασία παραπόνων του έργου. Η διαδικασία αποτελείται από τα ακόλουθα έξι στάδια: Προσδιορισμός Καταγραφή και κατηγοριοποίηση Επιβεβαίωση λήψης Διερεύνηση/ απόκριση Κοινοποίηση της απάντησης και αίτημα για σχόλια από τα ενδιαφερόμενα μέρη και Κλείσιμο Ο Μηχανισμός Παραπόνων του ΤΑΡ για Τρίτους κατά τη Φάση πριν από την Κατασκευή παρέχει επιπρόσθετες πληροφορίες σχετικά με τα ακόλουθα ζητήματα: Δικαίωμα παραπόνου: Το παράπονο δύναται να υποβληθεί από άτομο, ομάδα ατόμων ή/και οργανισμό/οργανισμούς, που ισχυρίζονται ότι οι δραστηριότητες που αφορούν το έργο TAP ή το προσωπικό του ή τους εργολάβους του αποδείχτηκαν επιβλαβείς για την υγεία, την περιουσία, τους πόρους ή το φυσικό περιβάλλον του καταγγέλλοντα. Επιπλέον, η συνολική

28 Page 28 of 35 αυτή στρατηγική δύναται να εφαρμοστεί σε ομίλους όπως εθνικές και διεθνείς ΜΚΟ. Τα παράπονα λαμβάνονται από τα κεντρικά ή τοπικά γραφεία του TAP. Απόκριση στα παράπονα: Ο επικεφαλής των εμπλεκόμενων αποφασίζει εάν θα γίνει αποδεκτό ή εάν θα απορριφθεί το παράπονο. Ο καταγγέλλων ενημερώνεται για την απόφαση καθώς και για τους λόγους που οδήγησαν στη συγκεκριμένη απόφαση. Σε περίπτωση αποδοχής του παραπόνου, η απόφαση για τα μέτρα που θα λάβει ο TAP, καθώς και η ενημέρωση του καταγγέλλοντα, πραγματοποιούνται εντός 21 ημερών το πολύ. Διορθωτικές ενέργειες: Ο επικεφαλής των εμπλεκόμενων φορέων συντονίζει τον καθορισμό διορθωτικών ενεργειών με τη βοήθεια, όπου κρίνεται απαραίτητο, άλλων μελών της ομάδας, εργολάβων ή της Ομάδας Διαχείρισης Έργου. Διαδικασία ένστασης: Σε περίπτωση που ο καταγγέλλων δεν ικανοποιηθεί από το αποτέλεσμα του παραπόνου, ο TAP θα προτείνει τη συμμετοχή ενός πάνελ ειδικών στην αξιολόγηση των περιστατικών. Τεκμηρίωση: Λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία υποβολής των παραπόνων καταγράφονται στο έντυπο παραπόνων που αρχειοθετείται επίσης στο Ημερολόγιο Παραπόνων. 7 Παρακολούθηση και υποβολή αναφορών 7.1 Εισαγωγή Ο TAP θα κινητοποιήσει τα επηρεαζόμενα μέρη στην παρακολούθηση των ΣΣΕΦ, στα μέτρα αντιμετώπισης που συμφωνήθηκαν στη ΜΚΠΕ και στα κοινωνικά και περιβαλλοντικά προγράμματα επενδύσεων, διότι αυτό συμβάλλει στην ικανοποίηση των ανησυχιών των εμπλεκομένων φορέων και προωθεί τη διαφάνεια. Καθώς προχωρά η ΜΚΠΕ, αυτό το ΣΣΕΦ θα εξελίσσεται ώστε να παρουσιάζει τον τρόπο που συμμετέχουν οι εμπλεκόμενοι φορείς στην παρακολούθηση και την αξιολόγηση και να αξιολογεί, αν απαιτούντα προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, ώστε τα επηρεαζόμενα μέρη και οι τοπικοί οργανισμοί να αποκτήσουν τις απαραίτητες τεχνικές δεξιότητες για τη συμμετοχή στην αποτελεσματική παρακολούθηση. Εφόσον χρειαστεί,ο TAP θα θέσει σε λειτουργία ένα συμμετοχικό σύστημα παρακολούθησης που χρησιμοποιεί μεθόδους και δείκτες που έχουν σημασία για τα εμπλεκόμενα μέρη. Αν κάτι τέτοιο δεν θεωρηθεί εφικτό ή επιθυμητό, ο ΤΑΡ θα κινητοποιήσει τους εμπλεκόμενους φορείς στην παρακολούθηση συλλέγοντας τις παρατηρήσεις τους για να εντοπίσει τα επιστημονικά πορίσματα και εμπλέκοντάς τους σε συζητήσεις για τα πορίσματα των εξωτερικών διαδικασιών παρακολούθησης και αξιολόγησης.

29 Page 29 of 35 Εφόσον χρειαστεί,ο ΤΑΡ μπορεί να συστήσει ένα ανεξάρτητο πάνελ ή ομάδα παρακολούθησης που θα επιβλέπει και θα καταγράφει την περιβαλλοντική και κοινωνική επίδοση. Το σώμα αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τους αντιπροσώπους των ενδιαφερόμενων μερών, διεθνώς αναγνωρισμένους τεχνικούς ή/και επιφανή άτομα. 7.2 Δρατηριότητες Παρακολούθησης Συμμετοχής Εμπλεκόμενων Κατά τη διάρκεια όλων των δραστηριοτήτων διαβούλευσης, θα τίθενται ερωτήσεις στους εμπλεκόμενους φορείς, ώστε να υπάρχει μια ένδειξη της αποτελεσματικότητας της συνάντησης και της διαδικασίας κινητοποίησης των εμπλεκόμενων φορέων. Αυτές οι ερωτήσεις θα προσαρμόζονται στο κοινό κάθε φορά, αλλά θα αφορούν τον τρόπο που η συνάντηση και η συνολική διαδικασία εκλαμβάνεται ως μη χειραγωγούμενη, χωρίς παρεμβάσεις, καταναγκασμούς και εκφοβισμούς και στη βάση έγκαιρων, σχετικών, κατανοητών και προσβάσιμων πληροφοριών σε πολιτισμικά κατάλληλη μορφή. Στον Πίνακα Πίνακας 7.1. παρέχεται ένας οδηγός για την προετοιμασία του ερωτηματολογίου. Οι ερωτήσεις του πίνακα χρησιμεύουν ως παράδειγμα και οι απαντήσεις τους είναι ΝΑΙ/ΟΧΙ. Η στήλη «Κριτήρια Αξιολόγησης» παραθέτει τα κριτήρια που προτείνονται για την αξιολόγηση του επιπέδου αποτελεσματικότητας της κινητοποίησης (Υ-Υψηλή, M- Μεσαία, Χ-Χαμηλή). Πίνακας 7.1 Αξιολόγηση Συναντήσεων Μη χειραγωγούμενη, χωρίς παρεμβάσεις, καταναγκασμούς και εκφοβισμούς Παραδείγματα ερωτήσεων προς τα ενδιαφερόμενα μέρη Σας κατανάγκασαν ή σας εκφόβισαν με οποιονδήποτε τρόπο κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας διαβούλευσης; Σας εκφόβισαν με οποιονδήποτε τρόπο ή σας κινητοποίησαν με απαράδεκτο τρόπο να υποστηρίξετε το έργο; Βαθμός αξιολόγησης Υ (πάνω από 75% των ενδιαφερόμενων μερών απάντησε όχι) Μ (35%-75% των ενδιαφερόμενων μερών απάντησε όχι) Χ (κάτω από 35% των ενδιαφερόμενων μερών απάντησε όχι) Έγκαιρη και ουσιαστική πληροφόρηση Πιστεύετε ότι σας έχουν δοθεί όλες οι σχετικές πληροφορίες πριν από αυτή τη συνάντηση; Θεωρείτε ότι σας δόθηκε αρκετός χρόνος για την αφομοίωση των πληροφοριών του έργου και την υποβολή των παρατηρήσεων; Πιστεύετε ότι σας δόθηκαν αρκετές ευκαιρίες να επηρεάσετε τον ευρύτερο σχεδιασμό του έργου (π.χ. μέτρα μετριασμού, διανομή οφελών και ευκαιριών ανάπτυξης, τοποθεσίες, όδευση, δημιουργία χρονοδιαγράμματος και προγραμματισμό); Υ (πάνω από 75% των ενδιαφερόμενων μερών απάντησε ναι) Μ (35%-75% των ενδιαφερόμενων μερών απάντησε ναι) Χ (κάτω από 35% των ενδιαφερόμενων μερών απάντησε ναι)