Αποστέλλεται για ενημέρωσή σας συνοπτικό οικονομικό σημείωμα για τη Ναμίμπια.

Transcript

1 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΡΕΤΟΡΙΑ ΑΔΙΑΒΑΘΜΗΤΟ ΚΑΝΟΝΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΓΙΟΧΑΝΕΣΜΠΟΥΡΓΚ Τηλ.: (+2711) / ecocom-johannesburg@mfa.gr FAX: (+2711) Γιοχάνεσμπουργκ 18 Ιουνίου 2014 Α.Π. Φ.700-C.2 / 203 ΠΡΟΣ : ΩΣ ΕΙΣ ΠΙΝΑΚΑ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ ΚΟΙΝ.: ΩΣ ΕΙΣ ΠΙΝΑΚΑ ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΕΩΝ ΚΟΙΝ.: ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΠΡΕΤΟΡΙΑ ΘΕΜΑ: Σημείωμα οικονομίας Ναμίμπια 2013/2014 και διμερών οικονομικών σχέσεων με Ελλάδα. Αποστέλλεται για ενημέρωσή σας συνοπτικό οικονομικό σημείωμα για τη Ναμίμπια. Ο Προϊστάμενος Παναγιώτης Δερμεντζόγλου Σύμβουλος ΟΕΥ Β' Συνημ.: Αρχείο "ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΝΑΜΙΜΠΙΑ ΚΑΙ ΔΙΜΕΡΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΜΕ ΕΛΛΑΔΑ 2013 (6.2014)", 5 σελίδες. Σελίδα 1 από 2 Φ. 700-C.2 / 203 ΑΔΙΑΒΑΘΜΗΤΟ

2 ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ για την ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΝΑΜΙΜΠΙΑ 1 2 και τις ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Σε ευρύτερο πλαίσιο ηπείρου, ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης της Αφρικής εκτιμάται σε 5,3% για το 2014 (υπολογίσθηκε σε 4,8% για το 2013). Οι τομείς γεωργίας, εξόρυξης και ενέργειας προσφέρουν δυνατότητες αλλά υπάρχει έλλειψη τεχνογνωσίας και υποδομών για δημιουργία προστιθέμενης αξίας. Η αύξηση του ΑΕΠ δεν έχει οδηγήσει σε μείωση της φτώχειας και δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Στην Υποσαχαρική Αφρική, ειδικότερα, το 2013 ο ρυθμός ανάπτυξης υποστηρίχθηκε κυρίως από επενδύσεις αξιοποίησης φυσικών πόρων και δημιουργίας υποδομών. Ο πληθωρισμός συνέχισε να υποχωρεί αλλά τα δημοσιονομικά ελλείμματα διευρύνθηκαν, λόγω αύξησης των δαπανών για επενδύσεις και μισθούς, συμβάλλοντας στην επιδείνωση των ισοζυγίων τρεχουσών συναλλαγών. Η ανάπτυξη αναμένεται να επιταχυνθεί το 2014 λόγω βελτίωσης των συνθηκών εγχώριας παραγωγής (και με υπόθεση ευνοϊκού διεθνούς περιβάλλοντος). Για καλύτερη αντιμετώπιση των σημαντικών εγχώριων και εξωτερικών κινδύνων, οι υποσαχαρικές χώρες θα πρέπει να βελτιώσουν την αντοχή τους σε συστημικά σοκ μέσω ενίσχυσης των δημοσιονομικών τους ισοζυγίων και βελτίωσης της ευελιξίας των εθνικών προϋπολογισμών. Γενική Επισκόπηση της Οικονομίας της Ναμίμπια. Το θετικό ιστορικό ανάπτυξης της Ναμίμπια κατά τα τελευταία χρόνια (με ρυθμούς ανάπτυξης 6,3%, 5,7% και 5,0% για τα έτη 2010, 2011 και 2012 αντίστοιχα) έχει οδηγήσει σε αύξηση των συνολικών εισοδημάτων και γενικά θετικά οικονομικά αποτελέσματα η χώρα θεωρείται ανώτερου μεσαίου εισοδήματος (U-MIC), με ΑΕΠ κατά κεφαλή 5,786 δολ. ΗΠΑ το 2012 (WB). Ωστόσο, η ανάπτυξη δεν έχει συνεισφέρει ικανοποιητικά στη δημιουργία θέσεων εργασίας με αποτέλεσμα την επίμονα υψηλή ανεργία και την εισοδηματική ανισότητα. Η οικονομία της Ναμίμπια ανέκαμψε ικανοποιητικά από την παγκόσμια οικονομική κρίση. Ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) παρέμεινε υψηλός σε 5,0% το 2012, παρά την παρατεταμένη διεθνή οικονομική κρίση, ενώ εκτιμάται ότι επιβραδύνθηκε σε 4,2% το 2013 (ή 4,8% σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών της Ναμίμπια), λόγω των αρνητικών επιπτώσεων της (χειρότερης κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες) ξηρασίας στις αρχές του έτους, και της υποτονικής παγκόσμιας ζήτησης για εξαγωγές της εγχώριας παραγωγής ορυκτών 3 (ο τομέας εξόρυξης συνεισφέρει περί το 8% στο ΑΕΠ, ενώ αποδίδει περί το 50% των συναλλαγματικών εσόδων) με σχετική αντιστάθμιση της επιβράδυνσης από τη σταθερή αύξηση της εγχώριας ζήτησης. Εκτιμάται ότι ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ θα ανέλθει (κατά AEO) οριακά σε 4,3% κατά το 2014 (ή, σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών της Ναμίμπια σε 5,0% το 2014 με πρόβλεψη 1 Πηγές: EU Delegation in Namibia, IMF, African Economic Outlook (AEO). 2 Εθνικό νόμισμα το δολάριο Ναμίμπια (NAD ή N$), με ισοτιμία 1.00 EUR = NAD στις 4/6/ Πλούσια κοιτάσματα διαμαντιών, τέταρτος εξαγωγέας ουρανίου παγκοσμίως, ψευδάργυρος, χρυσός και άλλα. 1

3 4,8% το ) λόγω της συνεχούς ανάπτυξης νέων έργων στον κατασκευαστικό τομέα, όπως είναι το μεγάλο κρατικό πρόγραμμα παροχής επιδοτούμενης στέγασης (Mass Housing Scheme), η επέκταση του τερματικού σταθμού εμπορευματοκιβωτίων στον λιμένα Walvis Bay, η κατασκευή του υδροηλεκτρικού φράγματος Neckartal, και οι μεγάλες επενδύσεις στον τομέα εξόρυξης (Husab Uranium Mine, Otjikoto Gold Mine, Tschudi Copper Mine) δεδομένου ότι οι κατασκευές είναι τομέας εντάσεως εργασίας αναμένεται βελτίωση της αγοράς εργασίας και, περαιτέρω, του χονδρεμπορίου-λιανεμπορίου λόγω αύξησης της αγοραστικής δύναμης. Ο τομέας τουρισμού θεωρείται ότι θα εξακολουθήσει να έχει καλή απόδοση (προσέλκυση αυξημένου τουριστικού ρεύματος) λόγω της αποδυνάμωσης του εθνικού δολ. και αυξημένης αγοραστικής δύναμης των ξένων επισκεπτών. Ο εθνικός προϋπολογισμός περιόδου 2014 / 15 κατατέθηκε στο Κοινοβούλιο της χώρας τον Φεβρουάριο Οι συνολικές δημόσιες δαπάνες ανέρχονται σε 4,6 δισ. ευρώ, ή σε αύξηση 27% ως προς το προηγούμενο έτος, ενώ ο αναπτυξιακός προϋπολογισμός αυξήθηκε κατά 16,6% σε 737 εκ. ευρώ. Οι προβλέψεις εσόδων για το τρέχον οικονομικό έτος εκτιμώνται σε περίπου 4 εκ. ευρώ, ενώ εκτιμάται μέσος όρος περί τα 4,5 εκ ευρώ για τη διάρκεια της επόμενης τριετίας έως την περίοδο 2016/17. Τα έσοδα από τη διαχείριση της Τελωνειακής Ένωσης Νοτιοαφρικανικών Χωρών (SACU / Southern African Customs Union) υπολογίζονται σε 1,3 εκ. ευρώ (σημειώνεται ότι η Ναμίμπια λαμβάνει 30%-40% των εσόδων της από την SACU, γεγονός που υποδηλώνει και τη σχετική μεταβλητότητα και αδυναμία προγραμματισμού του προϋπολογισμού). Η αδυναμία ανεξάρτητης νομισματικής πολιτικής (λόγω της πρόσδεσης του δολαρίου Ναμίμπια στο νοτιοαφρικανικό ραντ και της σταθερής μεταξύ των ισοτιμίας ένα-προς-ένα) οδήγησε στη δραστική χρήση της δημοσιονομικής πολιτικής (ως μείζονος αντικυκλικού μέσου) για υποστήριξη της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας, στη διάρκεια και μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση. Το έλλειμμα προϋπολογισμού για την περίοδο 2013 / 14 εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί χαμηλότερα του αναμενόμενου λόγω μείωσης των προβλεπόμενων δαπανών προϋπολογισμού, ανάκαμψης των εσόδων από την τελωνειακή ένωση SACU, και αύξησης των κρατικών εσόδων λόγω της ικανοποιητικής οικονομικής ανάπτυξης και της αποτελεσματικότητας των πρωτοβουλιών βελτίωσης του φορολογικού καθεστώτος. Ωστόσο, για την περίοδο 2014 / 15 οι συνολικές δαπάνες αναμένεται να αυξηθούν σε 42,6% του ΑΕΠ (από 38% του ΑΕΠ την περίοδο 2013 / 14) διαμορφώνοντας το συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα σε 5,5% του ΑΕΠ, ή 586 εκ. ευρώ (μεγαλύτερο από το έλλειμμα 4,1% που είχε αρχικά προβλεφθεί γι αυτήν την περίοδο στον προϋπολογισμό 2014, αλλά χαμηλότερο του ελλείμματος 6,4% της προηγούμενης περιόδου). Οι τομείς εκπαίδευσης, κοινωνικών παροχών (στέγαση) και υγείας λαμβάνουν το μεγαλύτερο μερίδιο των δημόσιων δαπανών, ενώ επιπλέον πόροι κατανέμονται στην ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα και άλλων θεσμικών υποδομών υποστήριξης του εμπορίου και των επενδύσεων. Το δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας αναμένεται να αυξηθεί το 2014 και το 2015, λόγω της παρατεταμένης επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής [δεδομένης της πρόσδεσης στο ραντ της Ν. Αφρικής, θεωρείται (IMF) ότι οι αρχές της χώρας πρέπει να εφαρμόσουν συνετή δημοσιονομική πολιτική με μεγαλύτερο έλεγχο των κρατικών δαπανών]. Σε περίπτωση δυσμενών εξελίξεων στο παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον, από ότι γενικώς αναμένεται, προτείνεται (IMF) η σταθεροποίηση της οικονομίας μέσω των κρατικών εσόδων. 4 Ενώ σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα αναφέρεται 4,3% το 2013, και εκτιμάται 4,4% το 2015 με διατήρηση σε 4,4% το

4 Οι πληθωριστικές πιέσεις υποχώρησαν κατά το 2013 καθώς ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε σε 5,8%, σε ετήσια βάση χαμηλότερα εν συγκρίσει με τον πληθωρισμό 6,5% του Η πτωτική τάση του πληθωρισμού οφείλεται κυρίως στη μείωση του κόστους των τροφίμων, ενώ ο πληθωρισμός λόγω καυσίμων αυξήθηκε κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους (σημαντικότερες κατηγορίες ετήσιου CPI ήταν τα τρόφιμα και ποτά 7%, αλκοολούχα και καπνικά 7,6%, και καύσιμα 6,8%). Η Κεντρική Τράπεζα της Ναμίμπια (Bank of Namibia) απέφυγε την οποιαδήποτε παρέμβαση στο προεξοφλητικό επιτόκιο (repo), διατηρώντας το αμετάβλητο σε 5,5% -- κατά την άποψη ότι η εθνική οικονομία παρουσίασε ικανοποιητικά μεγέθη εντός του 2013 με καλές προοπτικές για το 2014, ενώ τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας είναι επαρκή για υποστήριξη της σταθερής συναλλαγματικής ισοτιμίας. Το δημόσιο χρέος της Ναμίμπια ανήλθε για την περίοδο 2013 / 14 σε περίπου 2,4 δισ. ευρώ και εκτιμάται ότι κατά την επόμενη περίοδο 2014 / 15 θα ανέλθει σε 2,9 δισ. ευρώ, ή 27,2% του ΑΕΠ ποσοστό το οποίο βρίσκεται εντός του αποδεκτού ορίου 35% (αν και ήδη εκφράζονται ανησυχίες για τον ρυθμό αύξησης του χρέους). Η ανάπτυξη των Παγκόσμιων Αλυσίδων Παραγωγής Αξίας (GVCs / Global Value Chains) μπορεί να εκληφθεί ως ευκαιρία για τη Ναμίμπια, λαμβανομένων υπόψη των άφθονων φυσικών πόρων της χώρας. Αν και προς το παρόν η Κυβέρνηση δεν έχει διαμορφώσει συγκεκριμένη στρατηγική αξιοποίησης των εν λόγω παγκόσμιων αλυσίδων, υπάρχει κυβερνητική επίγνωση της ανάγκης εφαρμογής καινοτόμων μέτρων για αξιοποίηση των συγκριτικών και ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων της χώρας, μέσω κατάλληλων πολιτικών για μείωση του υψηλού κόστους επιχειρηματικής δραστηριότητας, για αντιμετώπιση των προβλημάτων αναποτελεσματικότητας / συμφόρησης υποδομών, και για μακρόπνοη επένδυση στην ανάπτυξη δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού στο πλαίσιο μιας ευρύτερης στρατηγικής διαφοροποίησης της εθνικής οικονομίας (στοχεύοντας και σε αύξηση της προστιθέμενης αξίας των πρώτων υλών, της βιομηχανικής μεταποίησης, και των υπηρεσιών, ιδίως στους τομείς αλυσίδων τροφοδοσίας και μεταφορών). Οι αναπτυξιακές προοπτικές της Ναμίμπια φαίνονται θετικές, λόγω προσδοκιών θετικών εξελίξεων στην παγκόσμια οικονομία και αύξησης της ζήτησης και των τιμών των πρώτων υλών και των βασικών προϊόντων που παράγει / εξάγει η χώρα). Υφίστανται όμως πιθανά ενδεχόμενα αρνητικών εξελίξεων αναφορικά με την εξάρτηση της χώρας από την παγκόσμια οικονομία (αβεβαιότητα διεθνούς περιβάλλοντος) και την οικονομία της Ν. Αφρικής (λόγω της προαναφερθείσης νομισματικής σύνδεσης). Επίσης, άλλος παράγων αναστολής θετικών εξελίξεων θεωρείται και η τυχόν καθυστέρηση στην ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για τη συμφωνία Οικονομικής Εταιρικής Σχέσης ( EPA) με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Βασικοί κίνδυνοι, μεσοπρόθεσμα, για την περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη της χώρας αναφέρονται η εξασθένηση της παγκόσμιας ζήτησης για ορυκτά (μείωση των εσόδων από τις εξαγωγές ή των διεθνών τιμών διαμαντιών / ουρανίου), τυχόν δυσμενείς καιρικές συνθήκες και συγκράτηση της ανάπτυξης του γεωργικού τομέα, καθυστερήσεις στην υλοποίηση των μεγάλων κατασκευαστικών έργων, και μειωμένα έσοδα από τη διαχείριση της τελωνειακής ένωσης SACU (λόγω ενδεχόμενης οικονομικής επιβράδυνσης στη Ν. Αφρική). Οι γενικές προοπτικές ανάπτυξης της Ναμίμπια εξακολουθούν να σκιάζονται από τις τεράστιες προκλήσεις της φτώχειας, της υψηλής ανεργίας (σύμφωνα με την WB, για το 2012 υπολογίζεται σε 16,7%, σημαντικά φθίνουσα από 29,7% το 2009, 22,1% το 2010, και 19,8% το 2011) και των κοινωνικών ανισοτήτων. 3

5 Σύμφωνα με την τελευταία Παγκόσμια Έκθεση Ανταγωνιστικότητας (WEC / World Economic Forum) η Ναμίμπια κατατάσσεται στην 90ή θέση (δύο θέσεις πάνω από την 92η της προηγούμενης περιόδου, αν και με ίδιο βαθμό 3,9). Κατά την επί μέρους θεματολογία, η χώρα κατατάσσεται 48η για την ομαλή λειτουργία του θεσμικού περιβάλλοντος (ανθρώπινα δικαιώματα, δικαστικό σύστημα, δημόσια διοίκηση), 47η για σχετικά καλές υποδομές μεταφορών, 39η ως προς την ανάπτυξη του χρηματοπιστωτικού συστήματος (εμπιστοσύνη στα σχετικά θεσμικά όργανα, αν και με φθίνουσα αξιολόγηση για την τελευταία τριετία). Συμπερασματικά, για περαιτέρω αύξηση της ανταγωνιστικότητάς της η χώρα πρέπει να βελτιώσει τα εθνικά συστήματα υγείας και εκπαίδευσης. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της διεθνούς εταιρείας αναλύσεων New World Wealth (στοιχεία EU DEL), η Αγκόλα, η Ναμίμπια και η Νιγηρία είναι οι ταχύτερα αναπτυσσόμενες χώρες της Αφρικής σε όρους πλούτου κατά κεφαλή (με ανάλυση δεδομένων αύξησης πλούτου κατά την περίοδο αναφέρονται ρυθμοί 527%, 289% και 275% αντίστοιχα). Διμερείς Οικονομικές Σχέσεις Ελλάδας - Ναμίμπια. Εμπορικές συναλλαγές. Βάσει των στοιχείων της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας ΕΛΣΤΑΤ οι εμπορικές ροές Ελλάδας - Ναμίμπια κατά την τελευταία εξαετία (από αρχής κρίσης 2008) απεικονίζονται στον παρακάτω πίνακα, όπου παρατηρούμε τα ακόλουθα: α) Εισαγωγές Ελλάδας με σταθερή τάση σταδιακής αύξησης αξίας, κατά την εξαετία αναφοράς, το 2013 σε επίπεδο τριπλάσιο του 2008 κατόπιν σημαντικής αύξησης των εισαγωγών τη διετία 2012 / 2013 (προσωρινά στοιχεία). Κατά την εξέταση των ελληνικών εισαγωγών διαπιστώνεται ότι η εξαγωγική σύνθεση των προϊόντων της Ναμίμπια προς τη χώρα μας είναι περιορισμένη σε τέσσερεις κύριες εξαγωγικές κατηγορίες, συγκεκριμένα στους δασμολογικούς κωδικούς Κρέατα βοοειδών, κατεψυγμένα, Ξυλοκάρβουνα, στα οποία περιλαμβάνονται και τα κάρβουνα, Ψάρια, βρώσιμα, κατεψυγμένα, και Φιλέτα και άλλη σάρκα ψαριών, νωπά, διατηρημένα με απλή ψύξη ή κατεψυγμένα, με επανάληψη των οποίων συντηρείται διαχρονικά ο κύριος εξαγωγικός της όγκος (μοναδικός άλλος εξαγωγικός κωδικός της Ναμίμπια μεταξύ ευρώ, σε διάφορα έτη, είναι ο Γραφίτης τεχνητός και παρασκευάσματα με βάση το γραφίτη ). Κατά το 2013 οι ελληνικές εισαγωγές ανήλθαν σε 2,75 εκ. ευρώ (αύξηση 0,34% από το 2012, ενώ η μεταβολή / αύξηση της προηγούμενης περιόδου ήταν 37.55%). β) Οι ελληνικές εξαγωγές κυμαίνονται κατά την εξαετία αναφοράς σε γενικά χαμηλότερα επίπεδα, έναντι των εξαγωγών της Ναμίμπια, με κυριότερα χαρακτηριστικά τη μεμονωμένη εκτίναξη που παρατηρείται κατά το 2009 (κατά προσέγγιση εξηνταπλάσια του μέσου όρου των υπόλοιπων ετών) και τις αισθητές αυξήσεις του 2010 και του Συναφώς σημειώνεται, βάσει εξέτασης των σχετικών ελληνικών εξαγωγών, ότι το 2009 πραγματοποιήθηκε εξαγωγή πετρελαιοειδών / ορυκτελαίων, δασμολογικού κωδικού Λάδια από πετρέλαιο ή από ασφαλτούχα ορυκτά ύψους εκ. ευρώ (94,84% του ετήσιου συνόλου εξαγωγών προς Ναμίμπια), ενώ το 2010 πραγματοποιήθηκε εξαγωγή υπό δασμολογικό κωδικό Σιδηροπυρίτες άφρυκτοι ύψους εκ. ευρώ (98,12% του ετήσιου συνόλου εξαγωγών προς Ναμίμπια) και το 2012 εξαγωγή υπό δασμολογικό κωδικό Θείο κάθε είδους ύψους εκ. ευρώ (64,66% του ετήσιου συνόλου εξαγωγών προς Ναμίμπια). 4

6 Άλλοι δασμολογικοί κωδικοί της εξαγωγικής σύνθεσης της Ελλάδας προς τη Ναμίμπια (σε διάφορα έτη) είναι οι άνω των ευρώ (κατά σειρά αξίας) Τεχνουργήματα από αργίλιο, Συσκευές και διατάξεις, Ίνες οπτικές και δέσμες οπτικών ινών, ενώ μεταξύ ευρώ επίσης (κατά σειρά αξίας) εμφανίζονται περιοδικά οι κωδικοί Ελαιόλαδο και τα κλάσματά του, Μέρη εμβολοφόρων κινητήρων, Χρώματα επίχρισης και βερνίκια, Χαρτί και χαρτόνια, Έπιπλα, Μπλούζες και μπλούζες-πουκάμισα, Σκούπες, ψήκτρες και πινέλα και Παιχνίδια συντροφιάς. γ) Το εμπορικό ισοζύγιο είναι, κατά την περίοδο αναφοράς, ετήσια ελλειμματικό σε βάρος της Ελλάδας λόγω των σημαντικά υψηλότερων αξιών των προαναφερθέντων προϊόντων εξαγωγικής σύνθεσης της Μποτσουάνα (βασικά φυσικοί πόροι), με μόνη εξαίρεση το υπέρμετρα θετικό για την Ελλάδα ισοζύγιο του 2009 λόγω των προαναφερθεισών εξαγωγών πετρελαιοειδών / ορυκτελαίων, με διαφορά που τελικώς συντηρεί μεγάλο θετικό ισοζύγιο υπέρ της Ελλάδας για το σύνολο της χρονικής περιόδου αναφοράς αν και, ωστόσο, παρατηρείται τάση αύξησης των ετησίων ισοζυγίων σε βάρος της Ελλάδας (112,15% για την περίοδο , 3,96% για την περίοδο και 24,19% για την περίοδο ). δ) Ο γενικά χαμηλός συνολικός όγκος εμπορίου μεταξύ των δύο χωρών (με εξαίρεση το 2009) παρουσιάζει διακυμάνσεις, λόγω αυξομειώσεων των επί μέρους όγκων εισαγωγών εξαγωγών, με γενική τάση συνολικής αύξησης. Εμπορικές ροές Ελλάδας Ναμίμπια (αξίες σε χιλ. ευρώ) Έτος Εισαγωγές Ελλάδας Εξαγωγές Ελλάδας Εμπορικό Ισοζύγιο Όγκος Εμπορίου ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΕΥ ΓΙΟΧΑΝΕΣΜΠΟΥΡΓΚ, ΙΟΥΝΙΟΣ Προσωρινά στοιχεία. 6 Προσωρινά στοιχεία. 5