Εκπόνηση Σχεδίου ράσης Αειφορικής Ενέργειας για το ήµο Καβάλας. Τελική Έκθεση Ερευνητικού Έργου

Transcript

1 Εκπόνηση Σχεδίου ράσης Αειφορικής Ενέργειας για το ήµο Καβάλας Τελική Έκθεση Ερευνητικού Έργου

2 Εκπόνηση Σχεδίου ράσης Αειφορικής Ενέργειας για το ήµο Καβάλας Τελική Έκθεση Στην παρούσα έκθεση παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα του Ερευνητικού Έργου µε τίτλο «Εκπόνηση Σχεδίου ράσης Αειφορικής Ενέργειας (Σ ΑΕ) για το ήµο Καβάλας». Καβάλα, Αύγουστος 2012 Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας i

3 Ερευνητική οµάδα Αγγελάκογλου Κοµνηνός Μηχανικός Παραγωγής & ιοίκησης Υποψήφιος ιδάκτορας ΠΘ Γκαϊντατζής Γεώργιος ΒSc, M.Eng, MBA, PhD Επίκουρος Καθηγητής Τµήµα Μηχανικών Παραγωγής & ιοίκησης, Πολυτεχνική Σχολή ΠΘ Μπότσαρης Παντελής PhD Αναπληρωτής Καθηγητής Τµήµα Μηχανικών Παραγωγής & ιοίκησης, Πολυτεχνική Σχολή ΠΘ Τσανάκας Ιωάννης Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Η/Υ, Υποψήφιος ιδάκτορας ΠΘ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Τα µέλη της ερευνητικής οµάδας επιθυµούν να ευχαριστήσουν όλα τα στελέχη και τους υπαλλήλους του ήµου Καβάλας για τη συνεργασία τους και τη βοήθεια που τους παρείχαν στη συλλογή των απαραίτητων δεδοµένων. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας ii

4 Περιεχόµενα Μελέτης Περιεχόµενα Μελέτης Ευρετήριο Σχηµάτων... Ευρετήριο Πινάκων Εκτενής Περίληψη. iii vi ix xi 1. Στρατηγική Σχεδίου ράσης Αειφορικής Ενέργειας 1.1 Εισαγωγή στην ανάπτυξη του Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας Τι είναι το Σ ΑΕ; Βασικοί παράγοντες επιτυχίας του Σ ΑΕ Σηµασία ανάπτυξης και οφέλη εφαρµογής Αντικειµενικό σκοποί και στόχοι Υφιστάµενη κατάσταση και όραµα του ήµου Καβάλας Οργανωτικά και οικονοµικά θέµατα Πολιτική δέσµευση Προσαρµογή των οργανωτικών δοµών του ήµου Συνεργασία και στήριξη από τους εµπλεκοµένους φορείς Προϋπολογισµός και πηγές χρηµατοδότησης Μηχανισµοί ελέγχου πορείας του Σ ΑΕ Υφιστάµενη Ενεργειακή Κατάσταση του ήµου Καβάλας 2.1 Συνολικό ενεργειακό αποτύπωµα του ήµου Ανάλυση υφιστάµενης κατάστασης ανά τοµέα ηµοτικός τοµέας Κτιριακή υποδοµή Εγκαταστάσεις Φωτισµός Οικιακός τοµέας Τριτογενής τοµέας Τοµέας µεταφορών ηµοτικά οχήµατα ηµόσιες µεταφορές Ιδιωτικά οχήµατα Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας iii

5 2.3 Μελέτη του ενεργειακού προφίλ των δηµοτών Καβάλας Περιγραφή της έρευνας Αποτελέσµατα της έρευνας Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης 3.1 Επιλογή στόχων δράσης Αξιολόγηση στόχων δράσης ενεργειακές επιθεωρήσεις Γενικά σχόλια Περιγραφή µετρητικού εξοπλισµού Παραδοχές υπολογισµών και διευκρινήσεις Αποτελέσµατα ενεργειακών επιθεωρήσεων Σύνοψη αξιολόγησης και συµπεράσµατα Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας 4.1 Επιτυχηµένες πρακτικές εξοικονόµησης ενέργειας ηµοτικά κτίρια και εγκαταστάσεις ηµοτικός φωτισµός Οικιακός και τριτογενής τοµέας Οχήµατα και µεταφορές Οχήµατα Μεταφορές ηµοτικές προµήθειες Ανανεώσιµες πηγές ενέργειας Προτεινόµενες δράσεις για το ήµο Καβάλας ηµοτικά κτίρια και εγκαταστάσεις ηµοτικός φωτισµός Οικιακός και τριτογενής τοµέας Οχήµατα και µεταφορές Οχήµατα Μεταφορές ηµοτικές προµήθειες Ανανεώσιµες πηγές ενέργειας Σύνοψη των προτεινόµενων δράσεων βάσει Σ ΑΕ Επιπλέον δράσεις Αξιοποίηση ΑΠΕ Φωτοβολταϊκά σε σχολεία Φωτοβολταϊκό δέντρο Αποθήκευση ενέργειας σε υλικά µε βάση το τσιµέντο. 117 Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας iv

6 Συµπαραγωγή ενέργεια µε την καύση βιοµάζας Έξυπνα δίκτυα (Smart grid) Ελάττωση της έντασης του φαινοµένου της αστικής νησίδας θερµότητας Ψυχρά υλικά (εφαρµογή σε πεζοδρόµια και οροφές) Πράσινες στέγες Πράσινοι χώροι στάθµευσης Χρήση διαπερατών υλικών Μοντελοποίηση και προσοµοίωση αστικών περιοχών του ήµου Καβάλας Αεροθερµογραφία και θερµοχαρτογράφηση ιαχειριστικού χαρακτήρα µέτρα ιαγωνισµός κήπου, µπαλκονιού και ταράτσας Μειωµένη τιµή στάθµευσης Σύστηµα τηλεµέτρησης ενεργειακών καταναλώσεων ράσεις περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης της µαθητικής κοινότητας Έλεγχος της πορείας του Σ ΑΕ 5.1 Βασικοί δείκτες αξιολόγησης Ανάπτυξη εργαλείου ελέγχου-εφαρµογής (e-tool) Περιγραφή e-tool Οθόνη εισαγωγής Υπολογισµός ΑΑ είκτες ελέγχου Γραφήµατα Οδηγίες/Πληροφορίες Συµπεράσµατα και Προτάσεις 6.1 Συµπεράσµατα Προτάσεις Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας v

7 Ευρετήριο Σχηµάτων Κεφάλαιο 1 ΣΧΗΜΑ 1-1. Υφιστάµενη κατάσταση και όραµα του ήµου Καβάλας... 4 ΣΧΗΜΑ 1-2. Οργανωτική δοµή εκπόνησης του Σ ΑΕ για τον ήµο Καβάλας.. 6 Κεφάλαιο 2 ΣΧΗΜΑ 2-1. ΣΧΗΜΑ 2-2. ΣΧΗΜΑ 2-3. ΣΧΗΜΑ 2-4. Ποσοστιαία κατανοµή των ενεργειακών καταναλώσεων του ήµου Καβάλας ανά είδος ενέργειας.. 13 Ποσοστιαία κατανοµή των εκποµπών CO 2 του ήµου Καβάλας ανά είδος ενέργειας 14 Ποσοστιαία κατανοµή των ενεργειακών καταναλώσεων του ήµου Καβάλας ανά τοµέα. 14 Ποσοστιαία κατανοµή των εκποµπών CO 2 του ήµου Καβάλας ανά τοµέα ΣΧΗΜΑ 2-5. Ενδεικτική λάµπα δηµοτικού φωτισµού. 17 ΣΧΗΜΑ 2-6. Κατανοµή των ελληνικών κτιρίων, ανά χρονολογία κατασκευής, έως το ΣΧΗΜΑ 2-7. Ποσοστιαία κατανάλωση ανάλογα µε την κατηγορία µεταφοράς.. 20 ΣΧΗΜΑ 2-8. ΣΧΗΜΑ 2-9. Κατανοµή της κατανάλωσης καυσίµων ανά καύσιµο και κατηγορία µεταφοράς Κατανοµή των εκποµπών CO 2 ανά καύσιµο και κατηγορία µεταφοράς ΣΧΗΜΑ Κατανοµή της κατανάλωσης καυσίµων του δηµοτικού στόλου.. 22 ΣΧΗΜΑ Κατανοµή της κυκλοφορίας των ιδιωτικών οχηµάτων στα δύο βασικά οδικά δίκτυα του ήµου Καβάλας ΣΧΗΜΑ Αποτελέσµατα 1 η2 Ερώτησης ερωτηµατολογίου. 24 ΣΧΗΜΑ Αποτελέσµατα 2 η2 Ερώτησης ερωτηµατολογίου. 25 ΣΧΗΜΑ Αποτελέσµατα 3 η2 Ερώτησης ερωτηµατολογίου. 25 ΣΧΗΜΑ Αποτελέσµατα 4 η2 Ερώτησης ερωτηµατολογίου. 26 ΣΧΗΜΑ Αποτελέσµατα 5 η2 Ερώτησης ερωτηµατολογίου. 26 ΣΧΗΜΑ Αποτελέσµατα 6 η2 Ερώτησης ερωτηµατολογίου. 27 ΣΧΗΜΑ Αποτελέσµατα 7 η2 Ερώτησης ερωτηµατολογίου. 27 ΣΧΗΜΑ Αποτελέσµατα 8 η2 Ερώτησης ερωτηµατολογίου. 28 ΣΧΗΜΑ Αποτελέσµατα 9 η2 Ερώτησης ερωτηµατολογίου. 28 ΣΧΗΜΑ Αποτελέσµατα 10 η2 Ερώτησης ερωτηµατολογίου Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας vi

8 Κεφάλαιο 3 ΣΧΗΜΑ 3-1. ΣΧΗΜΑ 3-2. Κατανοµή της τελικής κατανάλωσης ενέργειας στην Ελλάδα για τα έτη 1990 και Μέση ετήσια συνολική τελική (πραγµατική) κατανάλωση ανά µονάδα επιφανείας κτιρίου (kwh/m 2 ), για διάφορες τελικές χρήσεις ελληνικών κτιρίων Κεφάλαιο 4 ΣΧΗΜΑ 4-1. Ενεργειακό ισοζύγιο κτιρίων ΣΧΗΜΑ 4-2. Παραδείγµατα µικρών συστηµάτων ΑΠΕ ΣΧΗΜΑ 4-3. Παράδειγµα προσθήκης θερµοµόνωσης σε κτίριο ΣΧΗΜΑ 4-4. Ενεργειακοί λαµπτήρες υψηλής οικονοµίας (Εco).. 85 ΣΧΗΜΑ 4-5. Αυτοµατισµοί ελέγχου της θέρµανσης. 86 ΣΧΗΜΑ 4-6. Λειτουργία άµεσου εξατµιστικού ψύκτη. 86 ΣΧΗΜΑ 4-7. Οχήµατα φυσικού αερίου. 91 ΣΧΗΜΑ 4-8. Γενική αρχή λειτουργίας υβριδικού οχήµατος. 91 ΣΧΗΜΑ 4-9. Λαµπτήρες µεταλλικών αλογονιδίων και χαµηλής πίεσης νατρίου για δηµοτικό φωτισµό ΣΧΗΜΑ Ηλιακοί φωτιστικοί στύλοι οδών. 103 ΣΧΗΜΑ Παραδείγµατα Φ/Β συστηµάτων σε σχολεία του εξωτερικού. 116 ΣΧΗΜΑ Χαρακτηριστικά παραδείγµατα φωτοβολταϊκών δέντρων ΣΧΗΜΑ ιάταξη αποθήκευσης θερµότητας µε βάση το τσιµέντο ΣΧΗΜΑ Σχηµατική αναπαράσταση «έξυπνου» δικτύου ΣΧΗΜΑ ιαφορές εδαφικής και ατµοσφαιρικής θερµοκρασίας στην ευρύτερη περιοχή αστικού κέντρου. 120 ΣΧΗΜΑ ιαφορά θερµοκρασίας διαφόρων υλικών-χρωµατικών επικαλύψεων ΣΧΗΜΑ Παράδειγµα πράσινης στέγης, 2 ο και 11 ο ηµοτικό σχολείο Νέας Σµύρνης ΣΧΗΜΑ Ενδεικτικό παράδειγµα πράσινου χώρου στάθµευσης. 123 ΣΧΗΜΑ Παράδειγµα χρήσεως φωτοβολταϊκών για τεχνητό σκιασµό και βραδινό φωτισµό χώρων στάθµευσης ΣΧΗΜΑ Εφαρµογή διαπερατών υλικών σε διάφορες κοινόχρηστες επιφάνειες ΣΧΗΜΑ Ενδεικτικές εικόνες και δεδοµένα από τον θερµογραφικό χάρτη της πόλης Calgary στο Καναδά, σε κλίµακα κατοικίας (αριστερά) και ευρύτερης συνοικίας (δεξιά) ΣΧΗΜΑ Φωτογραφική και θερµική απεικόνιση της συνοικίας της Παναγίας στη Καβάλα. 127 ΣΧΗΜΑ Παραδείγµατα µετρητών καταναλώσεων ενέργειας Κεφάλαιο 5 ΣΧΗΜΑ 5-1. Αρχική οθόνη εισαγωγής e-tool ΣΧΗΜΑ 5-2. Πίνακας εισαγωγής δεδοµένων για τον υπολογισµό του ανθρακικού 132 Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας vii

9 αποτυπώµατος.. ΣΧΗΜΑ 5-3. Πίνακας υπολογισµού του ανθρακικού αποτυπώµατος ΣΧΗΜΑ 5-4. Πίνακας συµπλήρωσης δεικτών αξιολόγησης. 133 ΣΧΗΜΑ 5-5. Γράφηµα µεταβολής των εκποµπών CO ΣΧΗΜΑ 5-6. Γράφηµα µεταβολής των δεικτών αξιολόγησης της πορείας του Σ ΑΕ Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας viii

10 Ευρετήριο Πινάκων Κεφάλαιο 1 ΠΙΝΑΚΑΣ 1-1. Βασικοί παράγοντες επιτυχίας ενός Σ ΑΕ.. 2 ΠΙΝΑΚΑΣ 1-2. Μειονεκτήµατα και πλεονεκτήµατα του Ο.Τ.Α. Καβάλας.. 5 ΠΙΝΑΚΑΣ 1-3. Βασικοί ρόλοι των συµµετεχόντων στο Σ ΑΕ ανά στάδιο υλοποίησης... 8 ΠΙΝΑΚΑΣ 1-4. Συνολικό κόστος εφαρµογής και εξοικονόµησης CO 2 Σ ΑΕ. 10 Κεφάλαιο 2 ΠΙΝΑΚΑΣ 2-1. Τελική κατανάλωση ενέργειας ήµου Καβάλας. 12 ΠΙΝΑΚΑΣ 2-2. Εκποµπές CO 2 ήµου Καβάλας ΠΙΝΑΚΑΣ 2-3. ΠΙΝΑΚΑΣ 2-4. ΠΙΝΑΚΑΣ 2-5. Κτίρια/συγκροτήµατα µε την υψηλότερη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας του ήµου Καβάλας 16 Κτίρια/συγκροτήµατα µε την υψηλότερη κατανάλωση πετρελαίου του ήµου Καβάλας Εγκαταστάσεις ύδρευσης/αποχέτευσης/βιολογικού καθαρισµού πολύ υψηλών ενεργειακών καταναλώσεων.. 17 ΠΙΝΑΚΑΣ 2-6. Καταναλώσεις δηµοτικών οχηµάτων Κεφάλαιο 3 ΠΙΝΑΚΑΣ 3-1. Κατανοµή εκποµπών CO 2 ανά τελική χρήση, για την περίοδο ΠΙΝΑΚΑΣ 3-2. Ευρετήριο δηµοτικών κτιρίων στα οποία διενεργήθηκε ενεργειακή επιθεώρηση Κεφάλαιο 4 ΠΙΝΑΚΑΣ 4-1. Κτήρια/Εγκαταστάσεις στόχοι µε την υψηλότερη κατανάλωση ενέργειας του ήµου Καβάλας. 98 ΠΙΝΑΚΑΣ 4-2. Ανάλυση επεµβάσεων στο Εθνικό Κολυµβητήριο (κλειστό) ΠΙΝΑΚΑΣ 4-3. Ανάλυση επεµβάσεων στο 1 ο /2 ο /3 ο ΕΠΑ.Λ.. 99 ΠΙΝΑΚΑΣ 4-4. Ανάλυση επεµβάσεων στον Ή Παιδικό Σταθµό ΠΙΝΑΚΑΣ 4-5. Προγραµµατισµός δράσεων για δηµοτικά Κτίρια/Εγκαταστάσεις ΠΙΝΑΚΑΣ 4-6. Αντιστοίχηση λαµπτήρων δηµοτικού φωτισµού ΠΙΝΑΚΑΣ 4-7. Προγραµµατισµός δράσεων για δηµοτικό φωτισµό. 104 ΠΙΝΑΚΑΣ 4-8. Προγραµµατισµός δράσεων για οικιακό/τριτογενή τοµέα ΠΙΝΑΚΑΣ 4-9. Προγραµµατισµός δράσεων για δηµοτικά οχήµατα. 109 Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας ix

11 ΠΙΝΑΚΑΣ Προγραµµατισµός δράσεων για µεταφορές ΠΙΝΑΚΑΣ Προγραµµατισµός δράσεων για πράσινες προµήθειες. 113 ΠΙΝΑΚΑΣ Προγραµµατισµός δράσεων για ΑΠΕ ΠΙΝΑΚΑΣ Συνολικό κόστος εφαρµογής και εξοικονόµησης CO 2 Σ ΑΕ Κεφάλαιο 5 ΠΙΝΑΚΑΣ 5-1. είκτες ελέγχου της πορείας εφαρµογής του Σ ΑΕ Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας x

12 Εκτενής Περίληψη Ο ήµος Καβάλας έχει υπογράψει το «Σύµφωνο των ηµάρχων», δεσµευόµενος εθελοντικά στη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας στην περιοχή ευθύνης του. Η βασική υποχρέωση του ήµου που απορρέει από τη συµµετοχή στο «Σύµφωνο των ηµάρχων», είναι η εκπόνηση και η υποβολή ενός Σχεδίου ράσης Αειφορικής Ενέργειας (Σ ΑΕ), το οποίο αναπτύχθηκε και περιγράφεται αναλυτικά στο πλαίσιο της παρούσας τελικής έκθεσης. Η έκθεση αποτελείται από έξι (6) κεφάλαια στα οποία περιγράφονται αναλυτικά οι στρατηγικές, οι δράσεις και τα οφέλη που απορρέουν από την εφαρµογή του Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας. Στο 1 ο Κεφάλαιο παρουσιάζονται τα βασικά στοιχεία ανάπτυξης και εφαρµογής του Σ ΑΕ του ήµου Καβάλας. Πιο συγκεκριµένα περιγράφονται αναλυτικά τα χαρακτηριστικά του Σ ΑΕ, τα περιεχόµενα του και η σηµαντικότητα εφαρµογής του. Επιπλέον αναλύονται οι οργανωτικές δοµές και οι αντικειµενικοί στόχοι που απορρέουν από την ανάπτυξη µιας ενιαίας ενεργειακής στρατηγικής και σχεδίου δράσης, στοιχεία απαραίτητα για την συµφωνία της παρούσας µελέτης µε το Σύµφωνο των ηµάρχων. Στο 2 ο Κεφάλαιο παρουσιάζεται η υφιστάµενη ενεργειακή κατάσταση του ήµου Καβάλας βάσει των δεδοµένων που συλλέχθηκαν κατά την απογραφή του ανθρακικού αποτυπώµατος για το έτος αναφοράς. Επιπλέον, παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα δηµοσκοπικής έρευνας που εκπονήθηκε παράλληλα µε σκοπό την αποτίµηση και την αξιολόγηση της ενεργειακής συµπεριφοράς των κατοίκων του ήµου Καβάλας. Στο συγκεκριµένο κεφάλαιο συνοψίζονται τα στοιχεία που απαιτούνται ώστε να επιλεχθούν συγκεκριµένοι στόχοι δράσεις που χρίζουν ειδικής ενεργειακής ανάλυσης. Στο 3 ο Κεφάλαιο περιγράφονται τα αποτελέσµατα των ενεργειακών επιθεωρήσεων σε στοχευµένα δηµοτικά κτίρια, που πραγµατοποιήθηκαν κατά την διάρκεια εκπόνησης της παρούσας µελέτης. Τα δηµοτικά κτίρια αξιολογήθηκαν µε την χρήση υπέρυθρης θερµογράφησης, ενώ πραγµατοποιήθηκε αναλυτική καταγραφή διαφόρων ενεργειακών παραµέτρων, στοιχείων του κτιρίου και σχετικών προβληµάτων. Στο 4 ο Κεφάλαιο παρουσιάζονται α) επιτυχηµένες πρακτικές και µέτρα εξοικονόµησης ενέργειας που εφαρµόζονται διεθνώς σε τοµείς του δηµοσίου τοµέα όπως σε κτίρια και εγκαταστάσεις, στον τριτογενή/οικιακό τοµέα, στο δηµοτικό φωτισµό, στις µεταφορές και στις δηµόσιες προµήθειες και β) προτάσεις-επεµβάσεις που µπορούν να εφαρµοστούν στους προαναφερόµενους τοµείς ειδικά για τον ήµο Καβάλας. Οι προτάσεις αυτές προτείνονται για συγκεκριµένα κτίρια/εγκαταστάσεις-στόχους. Κάθε πρόταση επιχειρείται να αποτιµηθεί τόσο οικονοµικά όσο και περιβαλλοντικά και να δοθεί ένας εκτιµώµενος χρόνος υλοποίησης. Στο 5 ο Κεφάλαιο παρουσιάζονται οι δείκτες ελέγχου της πορείας εφαρµογής του Σ ΑΕ καθώς και το λογισµικό που αναπτύχθηκε για τον αυτόµατο υπολογισµό του ανθρακικού αποτυπώµατος και έλεγχο των δεικτών. Οι δείκτες ελέγχου επιλέχθηκαν σύµφωνα µε τις προτάσεις του Συµφώνου των ηµάρχων και των στοιχείων που αναδείχτηκαν ότι χρίζουν επεµβάσεων. Τέλος, στο 6 ο Κεφάλαιο παρουσιάζονται συνοπτικά τα σηµαντικότερα συµπεράσµατα που προέκυψαν από τις εργασίες της παρούσας µελέτης καθώς και οι προτάσεις που προκύπτουν από αυτά. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας xi

13 Κεφάλαιο 1: Στρατηγική Σχεδίου ράσης Αειφορικής Ενέργειας (Σ ΑΕ) Κεφάλαιο 1 Στρατηγική Σχεδίου ράσης Αειφορικής Ενέργειας (Σ ΑΕ) ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στο παρόν κεφάλαιο παρουσιάζονται τα βασικά στοιχεία ανάπτυξης και εφαρµογής του Σχεδίου ράσης Αειφορικής Ενέργειας του ήµου Καβάλας. Πιο συγκεκριµένα περιγράφονται αναλυτικά τα χαρακτηριστικά του Σ ΑΕ, τα περιεχόµενα του και η σηµαντικότητα εφαρµογής του. Επιπλέον αναλύονται οι οργανωτικές δοµές και οι αντικειµενικοί στόχοι που απορρέουν από την ανάπτυξη µιας ενιαίας ενεργειακής στρατηγικής και σχεδίου δράσης, στοιχεία απαραίτητα για την συµφωνία της παρούσας µελέτης µε το Σύµφωνο των ηµάρχων. 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ Σ ΑΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΗΜΟ ΚΑΒΑΛΑΣ Τι είναι το Σ ΑΕ; Το Σχέδιο ράσης Αειφορικής Ενέργειας (Σ ΑΕ) εµπεριέχει τις δράσεις που απαιτούνται για την επίτευξη του στόχου µείωσης των εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα ενός δήµου, όπως αυτός έχει οριστεί στο Σύµφωνο των ηµάρχων. Στα πλαίσια ανάπτυξης και εκπόνησης ενός Σ ΑΕ: Αξιοποιούνται τα δεδοµένα από την απογραφή του ανθρακικού αποτυπώµατος του έτους βάσης ώστε να ανιχνευθούν τα κυριότερα σηµεία επέµβασης. Ορίζονται συγκεκριµένες και εφαρµόσιµες δράσεις µείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης. Ποσοτικοποιούνται τα ενεργειακά, περιβαλλοντικά και οικονοµικά οφέλη από την εφαρµογή των συγκεκριµένων δράσεων. Ορίζονται τo πλαίσιo, οι οργανωτικές δοµές, οι εµπλεκόµενοι φορείς και οι στόχοι που σχετίζονται µε την ανάπτυξη, εφαρµογή και έλεγχο της πορείας του Σ ΑΕ. Τα Σ ΑΕ αποτελεί ένα δυναµικό έγγραφο οδηγιών, το οποίο απαιτεί την συνεχή του αναθεώρηση και έλεγχο της πορείας του. Ένα Σ ΑΕ εµπεριέχει δράσεις που αφορούν τόσο τον δηµόσιο όσο και τον ιδιωτικό τοµέα της περιοχής που εξετάζεται. Η τοπική αρχή ωστόσο, στην συγκεκριµένη περίπτωση ο ήµος Καβάλας, αναµένεται να έχει υποδειγµατικό ρόλο στην εφαρµογή του Βασικοί παράγοντες επιτυχίας του Σ ΑΕ Η επιτυχία ή µη ενός Σ ΑΕ εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Στον Πίνακα 1-1 περιγράφονται τα βασικά στοιχεία που επηρεάζουν την πορεία εφαρµογής ενός Σ ΑΕ βάσει Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 1

14 Κεφάλαιο 1: Στρατηγική Σχεδίου ράσης Αειφορικής Ενέργειας (Σ ΑΕ) του Συµφώνου των ηµάρχων, και οι δράσεις µε τις οποίες αναµένεται ο ήµος Καβάλας να ανταπεξέλθει σε αυτά (European Commission, 2010). ΠΙΝΑΚΑΣ 1-1. Βασικοί παράγοντες επιτυχίας ενός Σ ΑΕ. Βασικοί παράγοντες επιτυχίας ράσεις ήµου Καβάλας Υποστήριξη από τους εµπλεκόµενους Αναλυτική πληροφόρηση των φορέων, φορείς. ενσωµάτωση στην λήψη αποφάσεων, προσέλκυση της προσοχής των ΜΜΕ. Εξασφάλιση µακροχρόνιας πολιτικής δέσµευσης υποστήριξης του Σ ΑΕ. Εξασφάλιση επαρκών χρηµατοδοτικών πηγών. Σωστός υπολογισµός του ανθρακικού αποτυπώµατος για το έτος αναφοράς. Ενσωµάτωση του Σ ΑΕ στην καθηµερινή διαχείριση του ήµου. Κατάλληλη διαχείριση κατά την εφαρµογή. Ύπαρξη προσωπικού µε τις κατάλληλες ικανότητες. Υποστήριξη µακροχρόνιας ανταποδοτικότητας. Αξιοποίηση των εµπειριών από τα Σ ΑΕ άλλων πόλεων. Αναλυτικότερες πληροφορίες δίνονται στην συνέχεια. Έγκριση του Σ ΑΕ από το ηµοτικό Συµβούλιο του ήµου. Χρήση ιδίων πόρων, αναζήτηση χρηµατοδότησης από Ευρωπαϊκά και Εθνικά προγράµµατα. Εκπόνηση ειδικής αναλυτικής µελέτης από το ηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης. Τακτικός έλεγχος της πορείας του Σ ΑΕ µε την χρήση κατάλληλου εργαλείου. Προσαρµογή των οργανωτικών δοµών του ήµου για την καλύτερη διαχείριση. Εκπαίδευση εργαζοµένων, συνεργασία µε ειδικούς και πανεπιστήµια. Ανάλυση και εφαρµογή δράσεων µακροχρόνιας ανταποδοτικότητας. 1.2 ΣΗΜΑΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΟΦΕΛΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Αναλυτική εξέταση των δράσεων και των αποτελεσµάτων τους, άλλων Σ ΑΕ. Η ανταποδοτικότητα ανάπτυξης ενός Σ ΑΕ, εφόσον αυτό υλοποιηθεί σωστά, είναι ιδιαιτέρως ελκυστική καθώς πέρα από τα σηµαντικά περιβαλλοντικά οφέλη, εξασφαλίζονται και οικονοµικοί πόροι µέσω π.χ. της εξοικονόµησης χρηµάτων από την µείωση λογαριασµών και την πρόσβαση σε σηµαντικά Ευρωπαϊκά προγράµµατα χρηµατοδότησης. Η ανάπτυξη και εφαρµογή ενός Σ ΑΕ απαιτεί ανθρώπινο δυναµικό και χρηµατοδοτικούς πόρους, οι οποίοι ωστόσο ενδέχεται να αποσβεσθούν σε σύντοµο χρονικό διάστηµα. Ορισµένα από τα οφέλη που απορρέουν από την εφαρµογή ενός Σ ΑΕ σε έναν ήµο είναι τα εξής: Συνεισφορά στην αντιµετώπιση του φαινοµένου της κλιµατικής αλλαγής και της παγκόσµιας µείωσης των αερίων του θερµοκηπίου. Ανάδειξη της δέσµευσης για την προστασία του περιβάλλοντος και την αποδοτική διαχείριση των πόρων. Βελτίωση της συµµετοχής των κατοίκων στα κοινά του ήµου. Βελτίωση της εικόνας του ήµου. Πολιτική διαφάνεια κατά την διάρκεια των διαδικασιών. Οικονοµικά πλεονεκτήµατα και δηµιουργία θέσεων εργασίας. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 2

15 Κεφάλαιο 1: Στρατηγική Σχεδίου ράσης Αειφορικής Ενέργειας (Σ ΑΕ) Αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας και µείωση των εξόδων ηλεκτρικού ρεύµατος και θέρµανσης. Απόκτηση µιας πλήρους εποπτικής εικόνας της ενεργειακής κατάστασης και των διάφορων ενεργειακών ροών του ήµου, και του κόστους που απορρέει από αυτές. Βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων του ήµου. Ενίσχυση της τοπικής παραγωγής ενέργειας και της απεξάρτησης από εξωτερικές πηγές. Ανάπτυξη µιας καθαρής και ρεαλιστικής στρατηγικής βελτίωσης. Πρόσβαση σε σηµαντικές εθνικές και ευρωπαϊκές χρηµατοδοτήσεις. Στρατηγικό πλεονέκτηµα σε µελλοντικές αλλαγές στην νοµοθεσία. Πλεονεκτήµατα από την ανάπτυξη διαύλων επικοινωνίας µε άλλους ήµους που συµµετέχουν στο Σύµφωνο των ηµάρχων. 1.3 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ Ο ήµος Καβάλας, στα πλαίσια του επιχειρησιακού σχεδίου ανάπτυξης έθεσε ως πρωτεύοντες γενικούς στόχους τοπικής ανάπτυξης όσον αφορά το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής (Επιχειρησιακό Σχέδιο ήµου Καβάλας, 2008): Την αναβάθµιση της ποιότητας του δοµηµένου περιβάλλοντος και την κάλυψη των οικιστικών αναγκών του ήµου. Την ανάπτυξη του συστήµατος κυκλοφορίας στην κατεύθυνση της µείωσης της κυκλοφοριακής συµφόρησης, της εξοικονόµησης ενέργειας, της µείωσης των ρύπων και της εξασφάλισης της κινητικότητας για όλους. Την βελτίωση της ποιότητας των φυσικών αποδεκτών και την διαφύλαξη της επάρκειας των περιβαλλοντικών πόρων της περιοχής. Στα πλαίσια της προσπάθειας βελτίωσης της περιβαλλοντικής επίδοσης του ήµου και την συνεισφορά στην µείωση του φαινόµενου της κλιµατικής αλλαγής ο ήµος Καβάλας αποφάσισε «την µείωση κατά 20% έως το 2020 των εκποµπών CO 2 εντός των εξεταζόµενων ορίων του ήµου σε σχέση µε τα επίπεδα εκποµπών CO 2 του 2011». Η επίτευξη του παραπάνω στόχου εκτιµάται ότι είναι εφικτό να υλοποιηθεί µε την εκπόνηση σχετικών δράσεων. Ενδεικτικές µέχρι τώρα πρωτοβουλίες του ήµου περιλαµβάνουν: Την υπογραφή του Συµφώνου των ηµάρχων. Την εκπόνηση µελέτης υπολογισµού του ανθρακικού αποτυπώµατος µε έτος βάσης το Την σύνταξη του Σχεδίου ράσεως Αειφορικής Ενέργειας (Σ ΑΕ). Την εποπτική ενεργειακή επιθεώρηση των δηµοτικών κτιρίων. Την εκπόνηση έρευνας που αφορά την δηµιουργία ενός ενεργειακού προφίλ της συµπεριφοράς των δηµοτών Καβάλας. Την ενηµέρωση-ευαισθητοποίηση των πολιτών του ήµου µε την πραγµατοποίηση σχετικών ηµερίδων, δηµοσιεύσεων στον τύπο και την διανοµή φυλλαδίων. Οι εν λόγω δράσεις στοχεύουν: Στην βελτίωση της περιβαλλοντικής επίδοσης του ήµου µέσω της µείωσης των εκποµπών CO 2. Στην ανάδειξη της περιβαλλοντικής συνείδησης του ήµου. Στην εξοικονόµηση οικονοµικών οφελών από την ελάτωση χρήσης της ηλεκτρικής ενέργειας και ορυκτών καυσίµων. Στην πρόσβαση σε ευρωπαϊκές και εθνικές πηγές χρηµατοδότησης. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 3

16 Κεφάλαιο 1: Στρατηγική Σχεδίου ράσης Αειφορικής Ενέργειας (Σ ΑΕ) Στην δηµιουργία µιας οµάδας εξωτερικών και εσωτερικών ειδικών συνεργατών για σχετικά θέµατα του ήµου. Στην ανάπτυξη διαύλων επικοινωνίας και συνεργασιών µε άλλους ήµους, Πανεπιστήµια, Οµάδες Ειδικών οι οποίοι θα συνεισφέρουν στη βελτίωση του ήµου σε περιβαλλοντικά και ενεργειακά θέµατα. Ο βασικός στόχος που θέτει το Σύµφωνο των ηµάρχων και το Σ ΑΕ, είναι η µείωση των εκποµπών CO 2 εντός των εξεταζόµενων ορίων του ήµου κατά 20% από τα επίπεδα του 2011 έως το 2020, ο οποίος θα επιτευχθεί µέσω των παρακάτω αντικειµενικών σκοπών: Μείωση των εκποµπών CO 2 µέσω της εξοικονόµησης ενέργειας/κατανάλωσης πετρελαίου σε δηµοτικά κτίρια, δραστηριότητες, µεταφορές και φωτισµό. Μείωση των εκποµπών CO 2 µέσω της εξοικονόµησης ενέργειας/κατανάλωσης πετρελαίου στον οικιακό και τριτογενή τοµέα. Αύξηση του ποσοστού χρήσεως ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και βελτίωσης του ενεργειακού µίγµατος του ήµου. Βελτίωση του µικροκλίµατος στον αστικό ιστό του ήµου Καβάλας. 1.4 ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΗΜΟΥ ΚΑΒΑΛΑΣ Μια εποπτική εικόνα της υφιστάµενης κατάστασης και του οράµατος του ήµου Καβάλας παρουσιάζεται στο Σχήµα 1-1. ΣΧΗΜΑ 1-1. Υφιστάµενη κατάσταση και όραµα του ήµου Καβάλας. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 4

17 Κεφάλαιο 1: Στρατηγική Σχεδίου ράσης Αειφορικής Ενέργειας (Σ ΑΕ) Ο ήµος Καβάλας, πέρα από την µείωση του ανθρακικού αποτυπώµατος κατά τουλάχιστον 20% που αποτελεί τον βασικό αντικειµενικό στόχο του, οραµατίζεται έναν ήµο ο οποίος «θα αναγνωρίζεται τόσο από τους κατοίκους του όσο και από του επισκέπτες του ως ένας από τους πιο περιβαλλοντικά ευσυνείδητους και ενεργειακά αποδοτικούς ήµους στην Νοτιοανατολική Ευρώπη». Αναλυτικότερη παρουσίαση της υφιστάµενης κατάστασης δίνεται στο Κεφάλαιο 2 της παρούσας µελέτης. 1.5 ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Πολιτική έσµευση Ο ήµος Καβάλας έχει υπογράψει το «Σύµφωνο των ηµάρχων», που είναι η κυριότερη Ευρωπαϊκή κίνηση στην οποία συµµετέχουν τοπικές και περιφερειακές αρχές οι οποίες δεσµεύονται εθελοντικά να αυξήσουν την ενεργειακή απόδοση στις περιοχές τους. Με την δέσµευση τους, οι υπογράφοντες το Σύµφωνο σκοπεύουν να επιτύχουν το στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για µείωση των εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 20% έως το Η βασική υποχρέωση του ήµου που απορρέει από τη συµµετοχή του στο «Σύµφωνο των ηµάρχων» είναι η εκπόνηση, υποβολή και εφαρµογή του παρόντος Σχεδίου ράσης Αειφορικής Ενέργειας για το ήµο Καβάλας Προσαρµογή των οργανωτικών δοµών του ήµου Ο ήµος Καβάλας στα πλαίσια ανάπτυξης του επιχειρησιακού του σχεδίου έχει αναγνωρίσει τα µειονεκτήµατα του Οργανισµού Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α) Καβάλας, και ως εκ τούτου αναπτύσσει τις οργανωτικές δοµές του µε τέτοιο τρόπο ώστε να υπερκαλύπτονται τα συγκεκριµένα µειονεκτήµατα. Αντίστοιχα, προσπαθεί να αξιοποιήσει τα πλεονεκτήµατα του Ο.Τ.Α. ορισµένα από τα οποία παρουσιάζονται στον Πίνακα 1-2. ΠΙΝΑΚΑΣ 1-2. Μειονεκτήµατα και Πλεονεκτήµατα του Ο.Τ.Α. Καβάλας. Μειονεκτήµατα Πλεονεκτήµατα Σύγχυση αρµοδιοτήτων και µεγάλος αριθµός διευθύνσεων και τµηµάτων. + Έµπειρο ανθρώπινο δυναµικό. Καθυστέρηση στην λήψη διοικητικών αποφάσεων λόγω γραφειοκρατικών νοµικών υπηρεσιών. Έλλειψη κατάλληλου µηχανισµού παρακολούθησης διαδικασιών και πορείας των έργων. Ασαφής διαχωρισµός διοικητικών και πολιτικών ευθυνών και πεδίων δράσης. Κακή εσωτερική επικοινωνία. + Καταρτισµένο επιστηµονικό προσωπικό. + υνατότητα παροχής µεγάλου εύρους παρεχόµενων υπηρεσιών. Λαµβάνοντας υπόψη την σχετική έλλειψη συντονισµού και επικοινωνίας αλλά και την ικανότητα του προσωπικού, και βάσει παραδειγµάτων οργανωτικών δοµών για την εκπόνηση Σ ΑΕ άλλων ήµων, προτείνεται να υιοθετηθεί η οργανωτική δοµή που παρουσιάζεται στο Σχήµα 1-2. Η συγκεκριµένη οργανωτική δοµή απαρτίζεται από τρεις διακριτές οµάδες: 1. Την Κατευθυντήρια Επιτροπή: Η κατευθυντήρια επιτροπή συγκροτείται από τους ανώτερους διαχειριστές του ήµου (εσωτερικοί και εξωτερικοί συνεργάτες) µε Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 5

18 Κεφάλαιο 1: Στρατηγική Σχεδίου ράσης Αειφορικής Ενέργειας (Σ ΑΕ) επικεφαλής τον ήµαρχο Καβάλας. Σκοπός της κατευθυντήριας επιτροπής είναι η θέσπιση στρατηγικών στόχων, η παροχή της απαραίτητης πολιτικής στήριξης της διαδικασίας και λήψη των τελικών αποφάσεων. 2. Την Επιτροπή Σχεδίου ράσης: Η επιτροπή σχεδίου δράσης αποτελείται από εξειδικευµένο τεχνικό προσωπικό και εξωτερικούς συνεργάτες και έχει ως σκοπό την ανάπτυξη, τον συντονισµό και τον έλεγχο των διεργασιών για την επιτυχή εκπόνηση του Σ ΑΕ. Φροντίζει για την αποτελεσµατική εφαρµογή του Σ ΑΕ, κατευθύνει τις οµάδες εργασίας και φροντίζει να ενηµερώνει την κατευθυντήρια επιτροπή για την πορεία εφαρµογής, τις τυχόν παρεκκλίσεις, την ύπαρξη νέων ιδεών κ.τ.λ. 3. Τις Οµάδες Εργασίας: Οι οµάδες εργασίες αποτελούνται από τεχνικό προσωπικό του ήµου και εξωτερικούς συνεργάτες, εξειδικεύονται στην εκπόνηση συγκεκριµένων δράσεων του Σ ΑΕ και έχουν συγκεκριµένο χρονικό περιθώριο εργασίας και παραδοτέο. Ενδεικτικά παραδείγµατα οµάδων εργασίας είναι ερευνητικές οµάδες από πανεπιστήµια, τεχνικά γραφεία κ.λπ. ΣΧΗΜΑ 1-2. Οργανωτική δοµή εκπόνησης τους Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας Συνεργασία και στήριξη από τους εµπλεκοµένους φορείς Η επιτυχία του Σ ΑΕ είναι άρρητα δεµένη µε την συµµετοχή των εµπλεκοµένων φορέων και των δηµοτών στην διαδικασία. Η συµµετοχή των εµπλεκοµένων φορέων είναι σηµαντική για διάφορους λόγους: Αυξάνεται η διαφάνεια και η δηµοκρατικότητα της διαδικασίας. Οι αποφάσεις που παίρνονται µαζί µε πολλούς εµπλεκοµένους φορείς, βασίζονται σε εκτενέστερη γνώση. Η ευρεία συναίνεση βελτιώνει την ποιότητα, αποδοχή, αποτελεσµατικότητα και νοµιµότητα του Σ ΑΕ. Η αίσθηση συµµετοχής στον σχεδιασµό αυξάνει την µακροπρόθεσµη αποδοχή, βιωσιµότητα και υποστήριξη των στρατηγικών και των δράσεων που απορρέουν από το Σ ΑΕ. Πιθανή εύρεση ισχυρών συµµάχων και µέσων πίεσης για την εφαρµογή του Σχεδίου. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 6

19 Κεφάλαιο 1: Στρατηγική Σχεδίου ράσης Αειφορικής Ενέργειας (Σ ΑΕ) Ως εµπλεκόµενοι φορείς ορίζονται αυτοί οι οποίοι: Τα συµφέροντά τους επηρεάζονται από τις συγκεκριµένες δράσεις. Οι δραστηριότητές τους επηρεάζουν τις συγκεκριµένες δράσεις. Έχουν στην κατοχή τους ή ελέγχουν πληροφορίες και πόρους που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη και την εφαρµογή του Σ ΑΕ. Η συµµετοχή/ανάµειξη τους είναι αναγκαία για την επιτυχή εφαρµογή του Σ ΑΕ. Παραδείγµατα εµπλεκόµενων φορέων στο Σ ΑΕ για τον ήµο Καβάλας είναι: Η ηµοτική Αρχή, Το ηµοτικό Συµβούλιο, Παραγωγοί και προµηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας (.Ε.Η.), Το Τεχνικό Επιµελητήριο Ελλάδος, Χρηµατοδοτικοί εταίροι (π.χ. τράπεζες), Φορείς συγκοινωνιών του ήµου Καβάλας (Αστικό ΚΤΕΛ Καβάλας Α.Ε.), Τοπικά πανεπιστήµια (Τ.Ε.Ι Καβάλας, ηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης), Εκπρόσωποι περιφερειακών αρχών, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, Σύµβουλοι/Επιστήµονες/Τεχνικοί/ Τοπικοί φορείς και σύλλογοι (π.χ. σύλλογος Καταναλωτών, περιβαλλοντικοί σύλλογοι, κτλ.) Κάτοικοι µε ειδικές γνώσεις σε θέµατα που άπτονται του Σ ΑΕ, Ορισµένοι από τους βασικούς ρόλους των εµπλεκόµενων φορέων ανά στάδιο υλοποίησης του Σ ΑΕ παρουσιάζονται στον Πίνακα 1-3. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 7

20 Κεφάλαιο 1: Στρατηγική Σχεδίου ράσης Αειφορικής Ενέργειας (Σ ΑΕ) Στάδιο Σ ΑΕ ΣΤΑ ΙΟ: Έναρξη Πολιτική δέσµευση και υπογραφή του Συµφώνου των ηµάρχων Προσαρµογή των οργανωτικών δοµών του ήµου. ΠΙΝΑΚΑΣ 1-3. Βασικοί ρόλοι των συµµετεχόντων στο Σ ΑΕ ανά στάδιο υλοποίησης. Ρόλος των συµµετεχόντων στο Σ ΑΕ ηµοτική Αρχή Τοπική Αυτοδιοίκηση (Κατευθυντήρια Επιτροπή) (Επιτροπή Σ ΑΕ) Αρχική δέσµευση Υπογραφή του Συµφώνου των ηµάρχων Ενθάρρυνση των πολιτικών αρχών για λήψη αποφάσεων. Ενηµέρωση για τα πλεονεκτήµατα εφαρµογής. Βελτιστοποίηση της κατανοµής προσωπικού για τις ανάγκες του Σ ΑΕ. - Λοιποί Εµπλεκόµενοι Φορείς Ενθάρρυνση των πολιτικών αρχών για λήψη αποφάσεων. Στήριξη από τους εµπλεκοµένους φορείς Κινητοποίηση των εµπλεκοµένων φορέων. Ανάδειξη της σηµασίας συµµετοχής τους στην διαδικασία Αναγνώριση των εµπλεκοµένων φορέων και επιλογή τρόπου επικοινωνίας, πληροφόρηση των φορέων. ΣΤΑ ΙΟ: Σχεδιασµός Αποτίµηση της υφιστάµενης κατάστασης Εξασφάλισης πόρων για τον σχεδιασµό. Αποτίµηση της υφιστάµενης κατάστασης, συλλογή των απαραίτητων δεδοµένων και υπολογισµός των εκποµπών του έτους αναφοράς. ιατύπωση του οράµατος Εκπόνηση του Σ ΑΕ Έγκριση του Σ ΑΕ και υποβολή Υποστήριξη στην διατύπωση του οράµατος. Εξασφάλιση ότι είναι αρκετά φιλόδοξο. Υποστήριξη της εκπόνησης του Σ ΑΕ. Καθορισµός των προτεραιοτήτων. Έγκριση του Σ ΑΕ και του απαραίτητου προϋπολογισµού ιατύπωση του οράµατος και των αντικειµενικών σκοπών του. Εξασφάλιση συµµετοχής των εµπλεκοµένων φορέων. Εκπόνηση του Σ ΑΕ: καθορισµός πολιτικών και µέτρων σύµφωνα µε τους αντικειµενικού σκοπούς, προϋπολογισµού, χρονικών ορίων, δείκτες παρακολούθησης κ.τ.λ. Συνεργασία µε τους εµπλεκοµένους φορείς Υποβολή του Σ ΑΕ στο Σύµφωνο των ηµάρχων. ιατύπωση των απόψεών τους, εξήγηση του ενδεχόµενου ρόλου τους στο Σ ΑΕ. Παροχή στοιχείων και δεδοµένων. Συµµετοχή στην διατύπωση του οράµατος, προτάσεις για το µέλλον της πόλης. Συµµετοχή στην εκπόνηση του σχεδίου. Παροχή δεδοµένων και σχολίων. Πιέσεις για βελτίωση του Σ ΑΕ (εάν κριθεί απαραίτητο. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 8

21 Κεφάλαιο 1: Στρατηγική Σχεδίου ράσης Αειφορικής Ενέργειας (Σ ΑΕ) ΣΤΑ ΙΟ: Εφαρµογή Εφαρµογή Στάδιο Σ ΑΕ ΣΤΑ ΙΟ: Παρακολούθηση και αναφορά Παρακολούθηση προόδου. Αναφορά προόδου και υποβολή σχετικής έκθεσης. Αναθεώρηση ΠΙΝΑΚΑΣ 1-3 (Συνέχεια). Βασικοί ρόλοι των συµµετεχόντων στο Σ ΑΕ ανά στάδιο υλοποίησης. Ρόλος των συµµετεχόντων στο Σ ΑΕ ηµοτική Αρχή Τοπική Αυτοδιοίκηση Λοιποί Εµπλεκόµενοι Φορείς (Κατευθυντήρια Επιτροπή) (Επιτροπή Σ ΑΕ) Παροχή πολιτικής στήριξης στην διαδικασία. Εξασφάλιση ότι το Σ ΑΕ ενσωµατώνεται στην καθηµερινή λειτουργία του ήµου. Εκδήλωση ενδιαφέροντος, ενθάρρυνση των εµπλεκοµένων φορέων να δράσουν. Συντονισµός της εφαρµογής του Σ ΑΕ. Εξασφάλιση της αποδοτικότητας των εµπλεκοµένων φορέων. Εφαρµογή των δράσεων που υπόκεινται στην διαχείριση του ήµου. Ανάγκη υποδειγµατικής δράσης. Παρακίνηση των εµπλεκοµένων φορέων να δράσουν. Ενηµέρωση σχετικά µε χρηµατοδοτήσεις από προγράµµατα, οφέλη εφαρµογών. ικτύωση µε άλλους ήµους του Συµφώνου των ηµάρχων, ανταλλαγή εµπειριών, ανάπτυξη συνεργασιών. Τακτική πληροφόρηση για την πορεία του Σ ΑΕ. Έγκριση της έκθεσης. Εξασφάλιση ότι το Σ ΑΕ ανανεώνεται τακτικά. Τακτική παρακολούθηση της πορείας του Σ ΑΕ. Συνεχή αποτίµηση των αποτελεσµάτων. Περιοδική αναφορά στην δηµοτική αρχή και τους εµπλεκόµενους φορείς για την πρόοδο του Σ ΑΕ. Αναφορά ανά δύο έτη στο Σύµφωνο των ηµάρχων. Περιοδική ανανέωση του Σ ΑΕ ανάλογα µε τα αποτελέσµατα και τις εµπειρίες που αποκτώνται. Εµπλοκή των δηµοτικών αρχών και των εµπλεκοµένων φορέων. Κάθε εµπλεκόµενος φορέας εκτελεί τις δράσεις για τις οποίες είναι υπεύθυνος. Πιέσεις στον ήµο για την εφαρµογή των δράσεων που του αναλογούν (εάν κριθεί απαραίτητο) Αλλαγή στην συµπεριφορά, υποστήριξη του Σ ΑΕ. Ενθάρρυνση και άλλων εµπλεκοµένων φορέων να δράσουν. Παροχή στοιχείων και δεδοµένων. Σχολιασµός των εκθέσεων και προτάσεις. Συµµετοχή στην αναθεώρηση του Σ ΑΕ. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 9

22 Κεφάλαιο 1: Στρατηγική Σχεδίου ράσης Αειφορικής Ενέργειας (Σ ΑΕ) Ο ήµος Καβάλας αναµένεται να ενισχύσει την συµµετοχή των εµπλεκοµένων φορέων µέσω των παρακάτω δράσεων: Τακτική πραγµατοποίηση ηµερίδων και φόρουµ που άπτονται της θεµατολογίας και των τεχνικών εξοικονόµηση ενέργειας. Οι συγκεκριµένες ηµερίδες/φόρουµ θα λειτουργούν ως µέσω έκφρασης απόψεων και ιδεών τοπικών φορέων, επιχειρήσεων και πολιτών. Πραγµατοποίηση σχετικών ερευνών. Ήδη στα πλαίσια ανάπτυξης του Σ ΑΕ, πραγµατοποιήθηκε µια δηµοσκόπηση στον ήµο Καβάλας ώστε να γνωστοποιηθεί η συµµετοχή του ήµου στο Σύµφωνο των ηµάρχων και να εξαχθεί το ενεργειακό προφίλ των κατοίκων του ήµου. Τα αποτελέσµατα της εν λόγω µελέτης παρουσιάζονται σε επόµενο Κεφάλαιο. Ανάπτυξη ειδικής ιστοσελίδας όπου θα µπορεί ο καθένας να έχει πρόσβαση στις δράσεις που έχουν εκπονηθεί ή πρόκειται να εκπονηθούν στα πλαίσια του Σ ΑΕ, στοιχεία για το ανθρακικό αποτύπωµα του ήµου Καβάλας, την απόσταση από τον στόχο του 2020, την πραγµατοποίηση σχετικών εκδηλώσεων και άλλα. Τοποθέτηση ηλεκτρονικών ενδείξεων σε κεντρικά δηµοτικά κτίρια της πόλης της Καβάλας όπου θα παρουσιάζεται η συνολική κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύµατος του κτιρίου και οι αντίστοιχες εκποµπές σε διοξείδιο του άνθρακα. Ανάπτυξη απλών GIS-χαρτών για την απεικόνιση σηµαντικών ενεργοβόρων κτιρίων και περιοχών. Γνωστοποίηση των δράσεων µέσω των ΜΜΕ Προϋπολογισµός και πηγές χρηµατοδότησης Το συνολικό κόστος εφαρµογής του συνόλου των δράσεων όπως αυτές περιγράφονται στην παρούσα έκθεση (Κεφάλαιο 4), ανέρχεται στα (Πίνακας 1-4). Η εκτιµώµενη εξοικονόµηση CO 2 που απορρέει από την εφαρµογή των εν λόγω δράσεων είναι τόνοι CO 2 που αντιστοιχούν σε µείωση κατά 20% έως το 2020 των εκποµπών CO 2 εντός των εξεταζόµενων ορίων του ήµου σε σχέση µε τα επίπεδα εκποµπών CO 2 του Κατά συνέπεια, η εκπόνηση των παραπάνω δράσεων εξασφαλίζει την τήρηση των δεσµεύσεων του ήµου Καβάλας που απορρέουν από το Σύµφωνο των ηµάρχων. ΠΙΝΑΚΑΣ 1-4. Συνολικό κόστος εφαρµογής και εξοικονόµησης CO 2 Σ ΑΕ. Κατηγορία εφαρµογής Κόστος ( ) Πηγές χρηµατοδότησης Εξοικονόµηση (tn CO 2 ) ηµοτικά κτίρια/εγκαταστάσεις Ίδιοι πόροι/εθνικές πρωτοβουλίες 965,6 ηµοτικός φωτισµός Οικιακός/Τριτογενής τοµέας Οχήµατα Μεταφορές Ανανεώσιµες πηγές ενέργειας Ίδιοι πόροι/στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραµµάτων Ίδιοι πόροι/εθνικές πρωτοβουλίες/στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραµµάτων Ίδιοι πόροι/εθνικές πρωτοβουλίες/στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραµµάτων Ίδιοι πόροι/εθνικές πρωτοβουλίες Ίδιοι πόροι/χρηµατοδότηση από ιδιώτες/στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραµµάτων 5.792, ,0 129, ,5 788,6 Σύνολο Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 10

23 Κεφάλαιο 1: Στρατηγική Σχεδίου ράσης Αειφορικής Ενέργειας (Σ ΑΕ) 1.6 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΟΡΕΙΑΣ ΤΟΥ Σ ΑΕ Ο έλεγχος της πορείας εφαρµογής του Σ ΑΕ αποτελεί ένα από τα σηµαντικότερα σηµεία της διαδικασίας. Ο τακτικός έλεγχος και οι σχετικές αναθεωρήσεις και προσαρµογές του Σ ΑΕ ενισχύουν την συνεχή βελτίωση του και εξασφαλίζουν την οµαλή εφαρµογή του. Στα πλαίσια αυτά ο ήµος Καβάλας αποφάσισε να δώσει ιδιαίτερο βάρος στον τρόπο µε τον οποίο θα ελέγχεται η εφαρµογή του σχεδίου και η απόκλισή του από τους αρχικούς στόχους. Για τον λόγο αυτό ανέπτυξε µια ειδική φόρµα-εργαλείο για την συνεχή παρακολούθηση του Σ ΑΕ. Το συγκεκριµένο εργαλείο βασίζεται σε συγκεκριµένους προτεινόµενους από το Σύµφωνο των ηµάρχων δείκτες ελέγχου. Ο χρήστης καλείται να συµπληρώσει µια σειρά από ευδιάκριτα πρωτογενή ποσοτικά στοιχεία. Το εργαλείο υπολογίζει αυτόµατα τις ετήσιες εκποµπές CO 2 του ήµου καθώς και την απόκλιση από τους στόχους που έχουν τεθεί, αναπροσαρµόζοντας τους δείκτες βάσει των οδηγιών του Συµφώνου των ηµάρχων. Περισσότερες πληροφορίες για την ανάπτυξη και την εφαρµογή του συγκεκριµένου εργαλείου δίνονται στο Κεφάλαιο 5 της παρούσας έκθεσης. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 11

24 Κεφάλαιο 2: Υφιστάµενη Ενεργειακή Κατάσταση του ήµου Καβάλας Κεφάλαιο 2 Υφιστάµενη Ενεργειακή Κατάσταση του ήµου Καβάλας ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στο παρόν κεφάλαιο παρουσιάζεται η υφιστάµενη ενεργειακή κατάσταση του ήµου Καβάλας βάσει των δεδοµένων που συλλέχθηκαν κατά την απογραφή του ανθρακικού αποτυπώµατος για το έτος αναφοράς. Η ενεργειακή κατάσταση αφορά τόσο την κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας όσο και καυσίµων και αναλύεται ανά τοµέα ενδιαφέροντος. Επιπλέον, παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα δηµοσκοπικής έρευνας που εκπονήθηκε παράλληλα µε σκοπό την αποτίµηση και την αξιολόγηση της ενεργειακής συµπεριφοράς των κατοίκων του ήµου Καβάλας. Στο συγκεκριµένο κεφάλαιο συνοψίζονται τα στοιχεία που απαιτούνται ώστε να επιλεχθούν συγκεκριµένοι στόχοι δράσεις που χρίζουν ειδικής ενεργειακής ανάλυσης. 2.1 ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ ΤΟΥ ΗΜΟΥ Σύµφωνα µε τους υπολογισµούς εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα για το έτος αναφοράς (2011), και βάσει των οδηγιών του Συµφώνου των ηµάρχων, η συνολική κατανάλωση ενέργειας για τον ήµο Καβάλας εκτιµήθηκες στις ΜWh ενώ οι αντίστοιχες εκποµπές CO 2 εκτιµήθηκαν στους τόνους κατά απόλυτη τιµή ή 6,9 τόνους ανά κάτοικο του ήµου. Οι αναλυτικές καταναλώσεις και εκποµπές ανά τοµέα δίνονται στους Πίνακες 2-1 και 2-2 αντίστοιχα. ΠΙΝΑΚΑΣ 2-1. Τελική κατανάλωση ενέργειας ήµου Καβάλας. Τελική Κατανάλωση Ενέργειας (σε MWh) Κατηγορία Ηλεκτρική Πετρέλαιο Πετρέλαιο Βενζίνη Ξυλεία Σύνολο Ενέργεια Θέρµανσης Ντίζελ Κτίρια και Εγκαταστάσεις ηµοτικά κτίρια/εγκαταστάσεις Κτίρια τριτογενούς τοµέα Κατοικίες ηµοτικός δηµόσιος φωτισµός Υποσύνολο για κτίρια Μεταφορές ηµοτικός στόλος ηµόσιες µεταφορές Ιδιωτικές και εµπορικές µεταφορές Υποσύνολο για µεταφορές Σύνολο Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 12

25 Κεφάλαιο 2: Υφιστάµενη Ενεργειακή Κατάσταση του ήµου Καβάλας ΠΙΝΑΚΑΣ 2-2. Εκποµπές CO 2 ήµου Καβάλας. Εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα (σε τόνους) Κατηγορία Ηλεκτρική Πετρέλαιο Πετρέλαιο Βενζίνη Ξυλεία Σύνολο Ενέργεια Θέρµανσης Ντίζελ Κτίρια και Εγκαταστάσεις ηµοτικά κτίρια/εγκαταστάσεις Κτίρια τριτογενούς τοµέα Κατοικίες ηµοτικός δηµόσιος φωτισµός Υποσύνολο για κτίρια Μεταφορές ηµοτικός στόλος ηµόσιες µεταφορές Ιδιωτικές και εµπορικές µεταφορές Υποσύνολο για µεταφορές Σύνολο Όσο αφορά την κατανοµή της ηλεκτρικής ενέργειας ανά πηγή, το µεγαλύτερο ποσοστό κατανάλωσης ενέργειας στο ήµο Καβάλας προέρχεται από την κατανάλωση ηλεκτρική ενέργειας (30%) και πετρελαίου ντίζελ (25%) (Σχήµα 2-1). Βενζίνη 21% Ξύλο 5% Ηλεκτρική ενέργεια 30% Πετρέλαιο ντίζελ 25% Πετρέλαιο θέρµανσης 19% ΣΧΗΜΑ 2-1. Ποσοστιαία κατανοµή των ενεργειακών καταναλώσεων του ήµου Καβάλας ανά είδος ενέργειας. Τα αποτελέσµατα διαφοροποιούνται σηµαντικά αν µεταφραστούν σε εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα, καθώς η συνεισφορά της ηλεκτρικής ενέργειας υπερδιπλασιάζεται (64%) (Σχήµα 2-2). Αυτό οφείλεται στο ενεργειακό µίγµα της Ελλάδος, το οποίο βασίζεται κυρίως στην καύση υδρογονανθράκων, ενώ παρουσιάζει σχετικά χαµηλό ποσοστό αξιοποίησης Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Λόγω του ότι στα όρια του ήµου Καβάλας δεν υφίσταται εγκατάσταση παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ως τοπικός συντελεστής εκποµπών για την ηλεκτρική ενέργεια αξιοποιείται ο πρότυπος συντελεστής εκποµπών για την Ελλάδα. Ο συγκεκριµένος συντελεστής είναι αρκετά υψηλός (1,149 µονάδες) σε σχέση µε τον µέσο όρο της ΕΕ (0,460 µονάδες) ενισχύοντας µε τον τρόπο αυτό επιλεκτικά την συνεισφορά της ηλεκτρικής ενέργειας στο συνολικό ανθρακικό αποτύπωµα. Επιπλέον παρατηρήθηκε ελάχιστη (<0,01%) ιδιωτική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά συστήµατα ή άλλες ανανεώσιµες πηγές. Ενδεχόµενη αύξηση του ποσοστού ΑΠΕ στο τοπικό ενεργειακό µίγµα θα µειώσει τον συντελεστή εκποµπών µειώνοντας έτσι το συνολικό ανθρακικό αποτύπωµα του ήµου. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 13

26 Κεφάλαιο 2: Υφιστάµενη Ενεργειακή Κατάσταση του ήµου Καβάλας Πετρέλαιο ντίζελ 13% Βενζίνη 10% Ξύλο 3% Πετρέλαιο θέρµανσης 10% Ηλεκτρική ενέργεια 64% ΣΧΗΜΑ 2-2. Ποσοστιαία κατανοµή των εκποµπών CO 2 του ήµου Καβάλας ανά είδος ενέργειας. Όσον αφορά τους τοµείς οι οποίοι είναι κυρίως υπεύθυνοι για τις ενεργειακές καταναλώσεις του ήµου Καβάλας (Σχήµα 2-3), σηµαντική συνεισφορά παρουσιάζουν οι ιδιωτικές και εµπορικές µεταφορές (45%), οι κατοικίες (35%) και τα κτίρια, εξοπλισµός και εγκαταστάσεις του τριτογενούς τοµέα (15%). 3% 15% 45% 1% 0% 1% 35% ηµοτικά κτήρια, εξοπλισµός/εγκαταστάσεις Kατοικίες ηµοτικός στόλος Ιδιωτικές και εµπορικές µεταφορές Κτήρια, εξοπλισµός/εγκαταστάσεις τριτογενούς τοµέα ηµοτικός δηµόσιος φωτισµός ηµόσιες µεταφορές ΣΧΗΜΑ 2-3. Ποσοστιαία κατανοµή των ενεργειακών καταναλώσεων του ήµου Καβάλας ανά τοµέα. Οι καταναλώσεις που υπόκεινται στην διαχείριση του ήµου (κτίρια, στόλος, φωτισµός), αποτελούν σχετικά µικρό ποσοστό (~5%) του συνόλου των καταναλώσεων, παραµένουν σηµαντικές ωστόσο σε απόλυτες µονάδες (~44.400MWh). Εποµένως, ενδεχόµενες δράσεις εξοικονόµησης ενέργειας σε δηµοτικές εγκαταστάσεις και δραστηριότητες κυρίως θα λειτουργούν ως παραδείγµατα προς µίµηση και µέσα ευαισθητοποίησης των κατοίκων. Αυτό σηµαίνει ότι θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στην επικοινωνία των αποτελεσµάτων των εφαρµογών, καθώς θα είναι αδύνατο να επιτευχθούν οι στόχοι µείωσης τους ανθρακικού αποτυπώµατος χωρίς την συµµετοχή των κατοίκων µε την αλλαγή του προσωπικού ενεργειακού προφίλ του κατοίκου του ήµου. Και σε αυτήν την περίπτωση παρατηρείται σηµαντική διαφοροποίηση των αποτελεσµάτων µεταφρασµένα σε εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα (Σχήµα 2-4). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 14

27 Κεφάλαιο 2: Υφιστάµενη Ενεργειακή Κατάσταση του ήµου Καβάλας 0% 0% 22% 4% 30% 2% 42% ηµοτικά κτήρια, εξοπλισµός/εγκαταστάσεις Kατοικίες ηµοτικός στόλος Ιδιωτικές και εµπορικές µεταφορές Κτήρια, εξοπλισµός/εγκαταστάσεις τριτογενούς τοµέα ηµοτικός δηµόσιος φωτισµός ηµόσιες µεταφορές ΣΧΗΜΑ 2-4. Ποσοστιαία κατανοµή των εκποµπών CO 2 του ήµου Καβάλας ανά τοµέα. Σηµαντικότερη συνεισφορά όσον αφορά τις εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα παρουσιάζουν οι κατοικίες (42%), τα κτίρια/ εγκαταστάσεις του τριτογενούς τοµέα (30%) και οι ιδιωτικές και εµπορικές µεταφορές (22%). Κατ επέκταση ως άξονας προτεραιότητας µείωσης των εκποµπών για τον ήµο Καβάλας θα πρέπει να οριστεί η εξοικονόµηση ενέργειας στις κατοικίες και τον τριτογενή τοµέα. Να τονιστεί εδώ ότι ο τριτογενής τοµέας περιλαµβάνει τα κτίρια/γραφεία των επιχειρήσεων/ελεύθερων επαγγελµατιών οι οποίες δεν προσφέρουν κάποιο υλικό προϊόν αλλά παρέχουν στους πελάτες τους υπηρεσίες. Τέτοιες υπηρεσίες είναι ενδεικτικά αυτές που παρέχονται από ελεύθερους επαγγελµατίες (π.χ. δικηγόροι) ή οργανωµένες επιχειρήσεις π.χ. καθαρισµού, κτηµατοµεσιτικές, µεταφορικές, τουριστικές, τραπεζικές υπηρεσίες, υγείας κλπ. Το ποσοστό των εκποµπών που οφείλονται στην δηµοτική διαχείριση παρουσιάζεται ελαφρώς αυξηµένο σε σύγκριση µε την αντίστοιχη κατανάλωση ενέργειας. Το συγκεκριµένο αποτέλεσµα οφείλεται στο γεγονός ότι η πλειοψηφία της ενεργειακή ζήτησης-κατανάλωσης του ήµου καλύπτεται κυρίως µε την χρήση ηλεκτρικής ενέργειας. Η ηλεκτρική ενέργεια έχει υψηλότερο συντελεστή εκποµπών (1,149) ανά καταναλισκόµενη MWh από τις υπόλοιπες µορφές ενέργειας αυξάνοντας το αντίστοιχο ποσοστό εκποµπών. Στο πλαίσιο αυτό, οι τοµείς που θα πρέπει σε πρώτο στάδιο να επικεντρωθεί η δηµοτική αρχή για να µειώσει το ανθρακικό της αποτύπωµα είναι οι δηµοτικές εγκαταστάσεις (εγκαταστάσεις ύδρευσης και αποχέτευσης) και ο δηµοτικός φωτισµός. Η υφιστάµενη κατάσταση για κάθε τοµέα θα αναλυθεί εκτενέστερα στην συνέχεια. 2.2 ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΝΑ ΤΟΜΕΑ ηµοτικός τοµέας Κτιριακή υποδοµή Ο ήµος Καβάλας έχει στην ιδιοκτησία του σηµαντικό αριθµό από δηµοτικά κτίρια (>100) τα οποία αξιοποιούνται για την παροχή διαφόρων υπηρεσιών. Η πλειοψηφία των κτιρίων βρίσκονται µέσα στα όρια της πόλης της Καβάλας. Τα κτίρια ποικίλουν ανάλογα µε το έτος κατασκευής, την χρήση τους και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Η συνολική κατανάλωση ενέργειας των δηµοτικών κτιρίων του ήµου Καβάλας για το 2011, εκτιµήθηκε στις MWh. Η αντίστοιχη κατανάλωση πετρελαίου των δηµοτικών κτιρίων, εκτιµήθηκε στα λίτρα ή MWh. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 15

28 Κεφάλαιο 2: Υφιστάµενη Ενεργειακή Κατάσταση του ήµου Καβάλας Βάσει των ενδείξεων των µετρητών της ΕΗ και στοιχεία του ήµου, τα πέντε πιο ενεργοβόρα κτίρια/συγκροτήµατα του ήµου Καβάλας παρουσιάζονται στον Πίνακα 2-3. ΠΙΝΑΚΑΣ 2-3. Κτίρια/συγκροτήµατα µε την υψηλότερη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας του ήµου Καβάλας. Α/Α % της συνολικής Περιγραφή Κατανάλωση κατανάλωσης των Κτιρίου/Συγκροτήµατος (σε KWh) ηµοτικών κτιρίων 1 Εθνικό Κολυµβητήριο (Κλειστό) ηµοτική Αγορά Εθνικό Κολυµβητήριο (Ανοιχτό) ο /2 ο /3 ο ΕΠΑ.Λ Εθνικό Στάδιο Σύνολο Είναι χαρακτηριστικό πως τα πέντε πιο ενεργοβόρα κτίρια του ήµου συνεισφέρουν σε ποσοστό 51% στην συνολική κατανάλωση όλων των δηµοτικών κτιρίων. Ιδιαίτερη συνεισφορά (28%) σε αυτό το νούµερο έχει το κλειστό εθνικό κολυµβητήριο του ήµου. Άλλα κτίρια µε σηµαντικές καταναλώσεις ηλεκτρικής ενέργειας είναι το αθλητικό κέντρο Καλαµίτσας, το ηµαρχείο Καβάλας (Κτίρια Α και Β), και το κτίριο της ηµοτικής Αστυνοµίας το οποίο θερµαίνεται/ψύχεται αποκλειστικά µε την χρήση κλιµατιστικών µονάδων. Όσον αφορά την κατανάλωση πετρελαίου θέρµανσης τρία από τα πέντε κτίρια παραµένουν στην λίστα υψηλότερης κατανάλωσης (Πίνακας 2-4). Την θέση των εγκαταστάσεων της ηµοτικής Αγοράς και του Εθνικού Σταδίου (δεν χρησιµοποιείται πετρέλαιο) έχουν πάρει δύο Παιδικοί σταθµοί οι οποίοι παρουσιάζουν ιδιαίτερα υψηλές καταναλώσεις. Άλλα κτίρια µε σηµαντικές καταναλώσεις πετρελαίου είναι ο Θ Παιδικός σταθµός, το 18 ο ηµοτικό και το ηµαρχείο Καβάλας (Κτίρια Α και Β). ΠΙΝΑΚΑΣ 2-4. Κτίρια/συγκροτήµατα µε την υψηλότερη κατανάλωση πετρελαίου του ήµου Καβάλας. Α/Α % της συνολικής Περιγραφή Κατανάλωση κατανάλωσης των Κτιρίου/Συγκροτήµατος (σε Λίτρα) ηµοτικών κτιρίων 1 Εθνικό Κολυµβητήριο (Ανοιχτό) ο /2 ο /3 ο ΕΠΑ.Λ Εθνικό Κολυµβητήριο (Κλειστό) Ή Παιδικός Σταθµός Έ & ΣΤ Παιδικός Σταθµός Σύνολο Η ανάλυση του κάθε κτιρίου όσον αφορά την αποδοτικότητά του πρέπει να πραγµατοποιηθεί λαµβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, την χρήση του και τις ανάγκες του. Το γεγονός πως ένα κτίριο παρουσιάζει πολλαπλάσιες καταναλώσεις σε σχέση µε ένα άλλο δεν σηµαίνει απαραίτητα ότι δεν είναι αποδοτικό ενεργειακά. Για να εξαχθούν ασφαλή συµπεράσµατα για την κατάσταση των δηµοτικών κτιρίων απαιτείται η αναλυτική ενεργειακή επιθεώρηση του κάθε κτιρίου χωριστά. Στο πλαίσιο αυτό υλοποιήθηκαν ενεργειακές επιθεωρήσεις σε όλα τα ηµοτικά κτίρια του ήµου ώστε να εξαχθούν πιο αξιόπιστα συµπεράσµατα για την ενεργειακή αποδοτικότητα της κτιριακής υποδοµής του ήµου Καβάλας Εγκαταστάσεις Η συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας των δηµοτικών εγκαταστάσεων του ήµου Καβάλας για το 2011, εκτιµήθηκε στις MWh. Ως τέτοιες εγκαταστάσεις αναγνωρίστηκαν οι εγκαταστάσεις ύδρευσης και αποχέτευσης (βιολογικός καθαρισµός, Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 16

29 Κεφάλαιο 2: Υφιστάµενη Ενεργειακή Κατάσταση του ήµου Καβάλας αντλιοστάσια ύδρευσης και αποχέτευσης, γεωτρήσεις, δεξαµενές, κτλ.). Στον Πίνακα 2-5 παρουσιάζονται οι κυριότερες από άποψη κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας εγκαταστάσεις (~78% της συνολικής κατανάλωσης). ΠΙΝΑΚΑΣ 2-5. Εγκαταστάσεις ύδρευσης/αποχέτευσης/βιολογικού καθαρισµού πολύ υψηλών ενεργειακών καταναλώσεων. Α/Α Περιγραφή επιµέρους εγκαταστάσεων Κατανάλωση (σε KWh) 1 Κεντρικό Αντλιοστάσιο Ύδρευσης Κεντρικός Αποχετευτικός Αγωγός Α Βιολογικός Καβάλας Κρυονέρι - Γεώτρηση Κρυονέρι Αντλία Εφεδρική Κρηνίδες - Γεώτρηση Βιολογικός άτου Βουνοχώρι Αντλία Πρόποδες Κεντρικός Αποχετευτικός Αγωγός Α Βουνοχώρι Αντλία Μασλακιά Σύνολο Συγκριτικά µπορεί να σηµειωθεί ότι η κατανάλωση των παραπάνω εγκαταστάσεων κυµαίνεται σε επίπεδα σχεδόν διπλάσια από τις καταναλώσεις ηλεκτρικής ενέργειας όλων των δηµοτικών κτιρίων. Στο πλαίσιο της βελτίωσης της ενεργειακής επίδοσης του ήµου Καβάλας απαιτείται έλεγχος της αποδοτικότητας του εξοπλισµού και των εφαρµοζόµενων πρακτικών ύδρευσης/αποχέτευσης. Η ΕΥΑ. Καβάλας έχει ήδη προβεί στην αναβάθµιση των εγκαταστάσεών ευθύνης της µε συστήµατα τηλεµετρίας και αυτοµατισµών στο δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης της πόλης της Καβάλας Φωτισµός Για της ανάγκες δηµοτικού φωτισµού εκτιµήθηκε ότι καταναλώνονται MWh ηλεκτρικής ενέργειας οι οποίες µεταφράζονται σε τόνους CO 2. Συνολικά εκτιµήθηκε ότι για την ικανοποίηση των αναγκών φωτισµού χρησιµοποιούνται λάµπες διαφορετικής ισχύος και τύπου. Ωστόσο δεν υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία όσον αφορά τα χαρακτηριστικά τους ούτε κάποιο οργανωµένο σύστηµα καταγραφής. ΣΧΗΜΑ 2-5. Ενδεικτική λάµπα δηµοτικού φωτισµού. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 17

30 Κεφάλαιο 2: Υφιστάµενη Ενεργειακή Κατάσταση του ήµου Καβάλας Στο πλαίσιο αυτό η αναλυτική καταγραφή των λαµπτήρων κρίνεται επιτακτική. Με βάση επιτόπιες παρατηρήσεις σε διάφορες περιοχές του ήµου εκτιµήθηκε ότι η πλειοψηφία των λαµπτήρων είναι πυρακτώσεως, υψηλής κατανάλωσης (>150W). Ενδεχόµενη αντικατάσταση µε λαµπτήρες άλλης τεχνολογίας (π.χ. LED) θα έχει ως αποτέλεσµα την εξοικονόµηση σηµαντικής ποσότητας ηλεκτρικής ενέργειας και των εκποµπών που αυτή συνεπάγεται Οικιακός τοµέας Η συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας του οικιακού τοµέα του ήµου Καβάλας εκτιµήθηκε στις MWh η οποίες µεταφράζονται σε τόνους CO 2. Επιπλέον, η συνολική κατανάλωση πετρελαίου και ξυλείας του οικιακού τοµέα του ήµου Καβάλας εκτιµήθηκε στις MWh και MWh αντίστοιχα οι οποίες µεταφράζονται σε και τόνους CO 2. Σύµφωνα µε στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας Ελλάδος (ΕΣΥΕ, 2006) περίπου το 71% των ελληνικών κτιρίων κατασκευάστηκαν πριν το 1980, δεν διαθέτουν θερµοµόνωση και παρουσιάζουν χαµηλή ενεργειακή απόδοση, ενώ παράλληλα στην πλειοψηφία τους διαθέτουν παλαιές, µη σωστά συντηρηµένες ηλεκτροµηχανολογικές εγκαταστάσεις. Κατά τη διάρκεια της πρώτης δεκαετίας εφαρµογής του Κανονισµού Θερµοµόνωσης Κτιρίων, ο οποίος τέθηκε σε υποχρεωτική ισχύ το 1979, η πλειοψηφία των κτιρίων δεν εφάρµοζαν επαρκώς τη θερµοµόνωση σύµφωνα µε τις ελάχιστες απαιτήσεις και µόνο οι πρόσφατες κατασκευές (>1990) φέρουν θερµοµόνωση στον φέροντα οργανισµό και, συνεπώς, οµοιόµορφη µόνωση στο κτιριακό κέλυφος µε σκοπό την αποφυγή εµφάνισης θερµογεφυρών. Σαν αποτέλεσµα, σήµερα, τα υφιστάµενα κτίρια, κατά µεγάλο ποσοστό, δεν διαθέτουν θερµοµόνωση, παρά το γεγονός ότι οι βαθµοηµέρες θέρµανσης ξεπερνούν τις 2600 στο βόρειο τµήµα της χώρας. Να τονιστεί σε αυτό το σηµείο ότι βαθµοηµέρες θέρµανσης, είναι το µέγεθος το οποίο χρησιµοποιείται για να καθορίσει τις ανάγκες σε θέρµανση/ψύξη στους εσωτερικούς χώρους ενός κτιρίου. Ως θερµοκρασία βάσης στην Ελλάδα για τους εσωτερικούς χώρους ενός κτιρίου θεωρούνται οι 18 ο C για την περίοδο θέρµανσης και οι 26 ο C για την περίοδο ψύξης. Εκτιµάται λοιπόν ότι βασική αιτία των µεγάλων θερµικών απωλειών που εµφανίζει το κτιριακό δυναµικό τόσο του οικιακού, όσο και του τριτογενούς τοµέα, και συνεπώς των µεγάλων θερµικών/ψυκτικών φορτίων που απαιτούνται για τη θέρµανση/ψύξη του, είναι η εκτεταµένη απουσία θερµοµόνωσης εξωτερικών τοίχων και οροφής, ιδίως σε κατασκευές προγενέστερες του 1980 που αποτελούν το 71% περίπου του συνολικού κτιριακού αποθέµατος (Σχήµα 2-6) % <1919 5% % % % % % ΣΧΗΜΑ 2-6. Κατανοµή των ελληνικών κτιρίων, ανά χρονολογία κατασκευής, έως το 2001 (Πηγή: ΕΣΥΕ, 2006). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 18

31 Κεφάλαιο 2: Υφιστάµενη Ενεργειακή Κατάσταση του ήµου Καβάλας Επιπροσθέτως, σηµαντικές θερµικές απώλειες παρατηρούνται και στα διαφανή δοµικά στοιχεία των ανοιγµάτων σε ένα µεγάλο ποσοστό των υφιστάµενων ελληνικών κτιρίων στα οποία απαντώνται, ακόµη και σήµερα, µονά υαλοστάσια. Οι θερµικές απώλειες λόγω της απουσίας διπλών ή τριπλών υαλοστασίων οδηγούν σε περαιτέρω αύξηση των θερµικών φορτίων τον χειµώνα και των ψυκτικών φορτίων το καλοκαίρι. Κοινό, τέλος, προβληµατικό σηµείο του κτιριακού τοµέα (ανεξαρτήτως τελικής χρήσης) αποτελούν οι παλαιές ηλεκτροµηχανολογικές εγκαταστάσεις, οι οποίες τόσο στις τερµατικές τους µονάδες και τα δίκτυα διανοµής θερµότητας/ψύξης, όσο και στις µονάδες παραγωγής (λέβητες/καυστήρες) εµφανίζουν κακή µόνωση, µεγάλες απώλειες, χαµηλούς βαθµούς απόδοσης και υψηλά κόστη λειτουργίας και συντήρησης. Η απουσία µόνωσης στο σύστηµα λέβητα/καυστήρα οδηγεί σε απώλειες ~5% ενώ ένας µη σωστά συντηρηµένος λέβητας επιφέρει επιπλέον ~10% απώλειες στο σύστηµα θέρµανσης/ψύξης και, φυσικά, αύξηση των παραγόµενων αερίων ρύπων. Εξειδικεύοντας ανά τελική χρήση κτιρίου, στην περίπτωση των ελληνικών κτιρίων του οικιακού τοµέα, και κατ επέκταση των κατοικιών του ήµου Καβάλας, τα σηµαντικότερα επιπλέον προβλήµατα απωλειών ενέργειας που εντοπίζονται είναι τα ακόλουθα: η κακή αεροστεγάνωση η οποία οφείλεται στην απουσία θερµοµόνωσης σε συνδυασµό µε την ύπαρξη διπλών υαλοστασίων που παρέχουν ανεπιθύµητα υψηλή αεροστεγανότητα (το κτίριο δεν «αναπνέει»). η απουσία χρήσης ηλιακών συστηµάτων (συλλεκτών) για παραγωγή ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) και παθητικών ηλιακών συστηµάτων, λαµβάνοντας υπόψη και τη γεωγραφική θέση της χώρας (υψηλό ετήσιο ποσοστό ηλιοφάνειας). η αδικαιολόγητη χρήση λαµπτήρων, κλιµατιστικών συστηµάτων και γενικότερα η χρήση «λευκών» συσκευών χαµηλής ενεργειακής απόδοσης. η απουσία συστηµάτων φυσικού αερισµού, δροσισµού και σκιασµού. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η χρήση ξυλείας για θέρµανση η οποία παρουσιάζει αυξανόµενη ζήτηση. Στους υπολογισµούς θεωρήθηκε ότι η ξυλεία αποτελεί ποσοστό της βιοµάζας που καταναλώνεται πανελλαδικά, καθώς δεν υπήρχαν αξιόπιστα στοιχεία αποκλειστικά για ξυλεία σε επίπεδο ήµου. Στα πλαίσια αυτά ενδέχεται οι υπολογισµοί να είναι υποτιµηµένοι, καθώς η κατανάλωση ξυλείας στην Βόρεια Ελλάδα είναι ιδιαίτερα αυξηµένη σε σύγκριση µε την υπόλοιπη Ελλάδα. Η ανεξέλεγκτη διακίνηση ξυλείας αγνώστου προελεύσεως, καθώς και η µη αποδοτική καύση της σε µη ενεργειακά τζάκια, αποτελούν σηµαντικά θέµατα µε τα οποία ο ήµος Καβάλας θα πρέπει να ασχοληθεί εκτενέστερα. Οι εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα που προέρχονται από «µη βιώσιµη» ξυλεία (κοπή από φυσικά δάση, καύση σε µη αποδοτικά τζάκια κ.λπ.) είναι πολύ υψηλές και επιβαρύνουν όχι µόνο το τελικό ανθρακικό αποτύπωµα του ήµου και την εν γένει περιβαλλοντική του επίδοση, αλλά και την ποιότητα του αστικού ατµοσφαιρικού περιβάλλοντος ιδιαίτερα σε συνθήκες που δεν ευνοείται η διάχυση των ατµοσφαιρικών ρύπων. Αναµένεται εποµένως η ανάπτυξη ενός δικτύου καταγραφής της κατανάλωσης ξυλείας στον ήµο και η επανεξέταση των υπολογισµών στα επόµενα στάδια του Σ ΑΕ Τριτογενής τοµέας Η συνολική κατανάλωση ενέργειας του τριτογενή τοµέα του ήµου Καβάλας εκτιµήθηκε στις MWh οι οποίες µεταφράζονται σε τόνους CO 2. Όσον αφορά την κατανάλωση πετρελαίου αυτή εκτιµήθηκε στις MWh οι οποίες µεταφράζονται σε τόνους CO 2. Η σχετικά µεγάλη διαφορά κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας-πετρελαίου οφείλεται στην πολύ συχνή χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας (µέσω κλιµατιστικών µονάδων) για τις ανάγκες θέρµανσης/ψύξης. Τα βασικά προβλήµατα που σχετίζονται µε τα κτίρια του τριτογενή τοµέα ταυτίζονται µε τα προβλήµατα που περιγράφηκαν για τον οικιακό τοµέα. Εξειδικεύοντας, ανά τελική χρήση Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 19

32 Κεφάλαιο 2: Υφιστάµενη Ενεργειακή Κατάσταση του ήµου Καβάλας κτιρίου, µπορεί να ειπωθεί ότι στην περίπτωση των κτιρίων του τριτογενούς τοµέα, και ιδιαίτερα σε περιπτώσεις κτιρίων γραφείων και υπηρεσιών µε µεγάλο εµβαδό και αριθµό ορόφων και εκτεταµένο δίκτυο ηλεκτροµηχανολογικών εγκαταστάσεων, επιπλέον προβλήµατα αποτελούν: η εκτεταµένη, αλόγιστη χρήση κλιµατιστικών συστηµάτων, συχνά µάλιστα χαµηλής ενεργειακής απόδοσης, η οποία θα µπορούσε να αντισταθµιστεί από τη χρήση ανεµιστήρων οροφής και την πρόβλεψη φυσικού δροσισµού και σκιασµού. η εκτεταµένη και συχνά αδικαιολόγητη χρήση λαµπτήρων χαµηλής ενεργειακής απόδοσης η απουσία συστηµάτων αυτοµατισµών, όπως θερµοστατών και συστηµάτων έξυπνου φωτισµού µε αισθητήρες κίνησης, φωτισµού, ρύθµιση επιπέδου φωτισµού, κ.α., τα οποία σε εκτεταµένες εγκαταστάσεις αποδεικνύονται εξαιρετικά αποδοτικά. η απουσία συστηµάτων διαχείρισης κτιρίων (building management systems, BMS) Τέλος, βασικό πρόβληµα της ελληνικής πραγµατικότητας αποτελεί η έλλειψη ενεργειακής παιδείας. Ανεξαρτήτως κτιριακού τοµέα, προβλήµατος και λύσης-επέµβασης για την εξοικονόµηση ενέργειας, σηµαντικό ρόλο παίζει και ο χρήστης του κτιρίου και των συστηµάτων ψύξης, θέρµανσης, κλιµατισµού και αερισµού Τοµέας Μεταφορών Η συνολική κατανάλωση ενέργειας (πετρέλαιο και βενζίνη) του µεταφορικού τοµέα του ήµου Καβάλας εκτιµήθηκε στις MWh οι οποίες µεταφράζονται σε τόνους CO 2. Η πλειοψηφία των καταναλώσεων προέρχεται από τις ιδιωτικές και εµπορικές µεταφορές (97%) ενώ µόλις το 1% και 2% αντίστοιχα οφείλεται στις δηµοτικές και δηµόσιες συγκοινωνίες (Σχήµα 2-7). 1% 2% 97% ηµοτικός στόλος ηµόσιες µεταφορές Ιδιωτικές και εµπορικές µεταφορές ΣΧΗΜΑ 2-7. Ποσοστιαία κατανάλωση ανάλογα µε την κατηγορία µεταφοράς. Η πλειοψηφία του δηµοτικού στόλου χρησιµοποιεί πετρέλαιο κίνησης για τις µεταφορές του ενώ αποκλειστικά πετρέλαιο κίνησης χρησιµοποιείται από τις δηµόσιες µεταφορές (Σχήµα 2-8). Βενζίνη καταναλώνεται κυρίως στις ιδιωτικές και εµπορικές µεταφορές από τα ελαφρά οχήµατα ιδιωτικής χρήσεως. Ανάλογη είναι και η κατανοµή των εκποµπών CO 2 ανά καύσιµο και κατηγορία µεταφοράς (Σχήµα 2-9). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 20

33 Κεφάλαιο 2: Υφιστάµενη Ενεργειακή Κατάσταση του ήµου Καβάλας 100% 236MWh 80% 60% 40% 20% 2672 MWh 6711 MWh MWh MWh 0% ηµοτικός στόλος ηµόσιες µεταφορές Ιδιωτικές και εµπορικές µεταφορές Πετρέλαιο ντίζελ Βενζίνη ΣΧΗΜΑ 2-8. Κατανοµή της κατανάλωσης καυσίµων ανά καύσιµο και κατηγορία µεταφοράς. 100% 59t CO2 80% t CO2 60% 40% 20% 713 t CO t CO t CO2 0% ηµοτικός στόλος ηµόσιες µεταφορές Ιδιωτικές και εµπορικές µεταφορές Πετρέλαιο ντίζελ Βενζίνη ΣΧΗΜΑ 2-9. Κατανοµή των εκποµπών CO 2 ανά καύσιµο και κατηγορία µεταφοράς ηµοτικά οχήµατα Το 2011 καταναλώθηκαν συνολικά ΜWh ενέργειας εκ των οποίων οι 236 και ΜWh αντίστοιχα προέρχονται από την καύση βενζίνης και πετρελαίου. Οι αντίστοιχες εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα ανήλθαν σε 772 τόνους CO 2. Παρόλο που η συνεισφορά του δηµοτικού στόλου στο σύνολο µπορεί να φαίνεται µικρή, εντούτοις η εξοικονόµηση καυσίµων και η µείωση των εκποµπών CO 2, κρίνεται σηµαντική καθώς: ύναται να εξοικονοµηθούν σηµαντικές ποσότητες καυσίµων, δράση η οποία µεταφράζεται σε εξοικονόµηση χρηµάτων τα οποία µπορούν να αξιοποιηθούν για την εφαρµογή άλλων δράσεων του ήµου. Όπως και στην περίπτωση των κτιρίων, µπορεί να λειτουργήσει ως παράδειγµα προς µίµηση για τους υπολοίπους τοµείς, ιδίως σε περίπτωση που ποσοτικοποιηθούν και γίνουν γνωστά τα οφέλη από την εφαρµογή δράσεων που αφορούν τις µεταφορές. Στον Πίνακα 2-6 και το Σχήµα 2-10 δίνονται οι επιµέρους καταναλώσεις ανά τοµέα δηµοτικής διαχείρισης και το ποσοστό της κατανοµής. Όπως παρατηρείται, η βασική κατανάλωση καυσίµων προέρχεται από τις υπηρεσίες καθαριότητας και τα απορριµµατοφόρα του ήµου. Σε Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 21

34 Κεφάλαιο 2: Υφιστάµενη Ενεργειακή Κατάσταση του ήµου Καβάλας µικρότερο αλλά όχι αµελητέο ποσοστό συνεισφέρουν οι µεταφορικές ανάγκες της τεχνικής υπηρεσίας. ΠΙΝΑΚΑΣ 2-6. Καταναλώσεις δηµοτικών οχηµάτων. Υπηρεσία Κατανάλωση Ποσοστό (σε KWh) Κατανάλωσης (%) Τεχνική Υπηρεσία Συνεργείο Οχηµάτων <1 Ηλεκτρολογικό Απορριµµατοφόρα Άρδευση <1 Καθαριότητα ιοικητικά Κοιµητήρια 3148 <1 ηµοτική Αστυνοµία <1 Κήποι Αθλητισµός Ακτές <1 Σύνολο % 1% 2% 1% 0% 2% 8% 1% 2% 48% 35% 0% Τεχνική Υπηρεσία Συνεργείο Οχηµάτων Ηλεκτρολογικό Απορριµµατοφόρα Άρδευση Καθαριότητα ιοικητικά Κοιµητήρια ηµοτική Αστυνοµία Κήποι Αθλητισµός Ακτές ΣΧΗΜΑ Κατανοµή της κατανάλωσης καυσίµων του δηµοτικού στόλου ηµόσιες µεταφορές Η συνολική κατανάλωση ενέργειας (πετρέλαιο κίνησης) από τις δηµόσιες µεταφορές για το έτος 2011 εκτιµήθηκε στις ΜWh ή τόνους CO 2. Οι ανάγκες µεταφοράς στα όρια του ήµου Καβάλας ικανοποιούνται µε την δράση δύο οργανισµών δηµοσίων µεταφορών: το Αστικό ΚΤΕΛ Καβάλας Α.Ε. και το Υπεραστικό ΚΤΕΛ Ν. Καβάλας Α.Ε. Ο στόλος του Αστικού ΚΤΕΛ Καβάλας διένυσε το km καταναλώνοντας λίτρα πετρελαίου κίνησης ή ΜWh. Λόγω του τοπογραφικού ανάγλυφου και των έντονων κλίσεων της πόλης της Καβάλας οι καταναλώσεις των λεωφορείων του αστικού ΚΤΕΛ είναι σχετικά αυξηµένες. Αντίστοιχα, το 2011 ο στόλος του Υπεραστικού ΚΤΕΛ Καβάλας διένυσε km καταναλώνοντας λίτρα πετρελαίου κίνησης ή ΜWh. Σηµαντικότερη συνεισφορά στο ανθρακικό αποτύπωµα έχουν τα δροµολόγια που καλύπτουν τις µεγαλύτερες αποστάσεις µέσα στα όρια του ήµου και πραγµατοποιούνται πολύ συχνότερα (π.χ. Καβάλα- Χρυσούπολη, Καβάλα- ράµα και Καβάλα-Ν. Πέραµος), ενώ τα δροµολόγια µεγάλων διαδροµών (προς Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Κοµοτηνή, Αλεξανδρούπολη και Σέρρες) επηρεάζουν Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 22

35 Κεφάλαιο 2: Υφιστάµενη Ενεργειακή Κατάσταση του ήµου Καβάλας µεν τις συνολικές εκποµπές αλλά σε µικρότερο βαθµό ετησίως επειδή η αφετηρία του ΚΤΕΛ βρίσκεται στο κέντρο της πόλης Ιδιωτικά οχήµατα Το 2011 καταναλώθηκαν συνολικά ΜWh ή τόνοι CO 2 εκ των οποίων οι και ΜWh προέρχονται από την καύση πετρελαίου και βενζίνης αντίστοιχα. Το οδικό δίκτυο εντός του ήµου Καβάλας θα µπορούσε να χωριστεί σε δύο βασικές συνιστώσες: την Εγνατία Οδό και το υπόλοιπο Εθνικό οδικό δίκτυο. Η ποσοστιαία κατανοµή της κυκλοφορίας των ιδιωτικών οχηµάτων στα δύο βασικά οδικά δίκτυα του ήµου Καβάλας παρουσιάζεται στο Σχήµα % 67% Εγνατία Οδός Εθνικό Οδικό ίκτυο ΣΧΗΜΑ Κατανοµή της κυκλοφορίας των ιδιωτικών οχηµάτων στα δύο βασικά οδικά δίκτυα του ήµου Καβάλας. Όπως παρατηρείται, περίπου το 1/3 των εκποµπών CO 2 προέρχεται από την Εγνατία Οδό, στην οποία ο ήµος δεν µπορεί να επέµβει δραστικά, πέρα από το ενδεχόµενο µελλοντικής σιδηροδροµικής σύνδεσης Καρβάλης Τοξότες η οποία θα ελάττωνε την κίνηση κατά ένα ποσοστό. Κατά συνέπεια ιδιαίτερο βάρος θα πρέπει να δοθεί στην µείωση της χρήσης ιδιωτικών οχηµάτων µέσα στην πόλη. 2.3 ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΗΜΟΤΩΝ ΚΑΒΑΛΑΣ Περιγραφή της έρευνας Η συµµετοχή των κατοίκων του ήµου Καβάλας στις προσπάθειες εφαρµογής του Σχεδίου ράσης Αειφορικής Ενέργειας κρίνεται απαραίτητη. Πέρα από τις προσπάθειες της ηµοτικής Αρχής για την πληροφόρηση των δηµοτών για τα πλεονεκτήµατα της ενεργειακής εξοικονόµησης, υπόκειται τελικά στη διακριτική ευχέρεια των κατοίκων του ήµου η αλλαγή του τρόπου συµπεριφορά τους και η ανάληψη σχετικών δράσεων. ράσεις όπως η µείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας και καυσίµων στις οικίες, η αναβάθµιση των ενεργειακής αποδοτικότητας των κατοικιών, η µείωση της κυκλοφορίας των οχηµάτων ιδιωτικής χρήσεως κ.τ.λ., είναι αναγκαίες για την τήρηση των δεσµεύσεων µείωσης των εκποµπών CO 2 κατά 20% µέχρι το Στα πλαίσια αυτά εκπονήθηκε από την ερευνητική οµάδα µια έρευνα µε την χρήση ερωτηµατολογίου, που είχε ως στόχο την αποτύπωση της ενεργειακής συµπεριφοράς, της περιβαλλοντικής συνείδησης και της προθυµίας των κατοίκων του ήµου να εφαρµόσουν συγκεκριµένες απλές δράσεις εξοικονόµησης ενέργειας. Το ερωτηµατολόγιο αποτελούνταν από δέκα απλές ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών. Κάθε ερωτηµατολόγιο απευθυνόταν σε ένα νοικοκυριό ανεξάρτητα του αριθµού των µελών του. Η διανοµή/συλλογή των ερωτηµατολογίων πραγµατοποιήθηκε το διάστηµα 1/4/2012 έως 1/5/2012 µέσω των παρακάτω δράσεων: Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 23

36 Κεφάλαιο 2: Υφιστάµενη Ενεργειακή Κατάσταση του ήµου Καβάλας Επιτόπια συµπλήρωση των δεδοµένων µέσω προσωπικών συνεντεύξεων. ιανοµή των ερωτηµατολογίων στους γονείς των µαθητών των ηµοτικών Σχολείων. ιανοµή των ερωτηµατολογίων σε εργαζόµενους του ήµου Καβάλας. Συνολικά συλλέχθηκαν 1153 ερωτηµατολόγια που αντιστοιχούν περίπου στο 1,5% του συνολικού πληθυσµού του ήµου Καβάλας και στο 5% των νοικοκυριών. Πρέπει να σηµειωθεί επίσης ότι η έρευνα πραγµατοποιήθηκε σε περίοδο οικονοµικής κρίσης και γενικότερης πολιτικής αστάθειας, καταστάσεις που ενδέχεται να µεταφράζονται σε µια αρνητική στάση των κατοίκων απέναντι σε παρόµοιες εθελοντικές πρωτοβουλίες της δηµοτικής αρχής. Τα αποτελέσµατα της έρευνας παρατίθενται αναλυτικά παρακάτω Αποτελέσµατα της έρευνας Οι απαντήσεις των κατοίκων της Καβάλας στις ερωτήσεις της έρευνας που πραγµατοποιήθηκε υπέδειξαν σε γενικές γραµµές α) µια ικανοποιητική στάση των κατοίκων όσον αφορά την συµπεριφορά τους σε θέµατα εξοικονόµησης ενέργειας και περιβαλλοντικής ευαισθησίας και β) την προθυµία τους για την λήψη περαιτέρω σχετικών δράσεων. Η πλειοψηφία των κατοίκων (62%) διαµένουν σε διαµερίσµατα µε σηµαντικό ωστόσο ποσοστό (38%) να διαµένει σε µονοκατοικία. Το συγκεκριµένο γεγονός ενδέχεται να λειτουργήσει θετικά στην γρήγορη ανταπόκριση όσον αφορά την λήψη δράσεων καθώς τις περισσότερες φορές ο κάτοικος της µονοκατοικίας είναι και ο ιδιοκτήτης της, ενώ δεν απαιτείται η συγκατάθεση πολλών ιδιοκτητών για εφαρµογές δράσεων εξοικονόµησης ενέργειας. Σε τί τύπο κτιρίου διαµένετε; 38% 0% 62% ιαµέρισµα Μονοκατοικία Ξ/ Α ΣΧΗΜΑ Αποτελέσµατα 1 ης Ερώτησης ερωτηµατολογίου. Όσον αφορά τον τρόπο θέρµανσης των κατοικιών η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (63%) χρησιµοποιεί πετρέλαιο για τις ανάγκες θέρµανσης. Ωστόσο σηµαντικό ποσοστό (26%) χρησιµοποιεί συνδυασµό πετρελαίου µε ξύλο ή ηλεκτρική ενέργεια αντίστοιχα, ενώ δεν λείπουν και οι περιπτώσεις χρήσεως αποκλειστικά ξύλου ή/και ηλεκτρικού ρεύµατος. Η τάση αυτή, ιδιαίτερα όσον αφορά την χρήση ξυλείας ενισχύεται από το αυξανόµενο κόστος πετρελαίου και αναµένεται να είναι αυξητική και στο µέλλον. Η έλλειψη πρόσβασης σε φυσικό αέριο από την άλλη, δεν δίνει την δυνατότητα στους δηµότες να στραφούν στο συγκεκριµένο και περιβαλλοντικά προτιµότερο καύσιµο. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 24

37 Κεφάλαιο 2: Υφιστάµενη Ενεργειακή Κατάσταση του ήµου Καβάλας Πώς θερµαίνετε την οικία σας; 26% 0% 6% 5% 0% 63% Πετρέλαιο Αέριο Ηλεκτρικό Ρεύµα Ξύλο Συνδυασµός Ξ/ Α ΣΧΗΜΑ Αποτελέσµατα 2 ης Ερώτησης ερωτηµατολογίου. Στις ερωτήσεις που αφορούσαν πιο καθηµερινές συµπεριφορές που σχετίζονται µε την εξοικονόµηση ενέργειας, ήταν θετικό ότι σηµαντικό ποσοστό των ερωτηθέντων (74%) δήλωσαν πως κλείνουν τα φώτα/τηλεόραση ακόµα και όταν εγκαταλείπουν το δωµάτιο για περισσότερα από πέντε λεπτά. Κλείνετε τα φώτα/τηλεόραση όταν εγκαταλείπετε το δωµάτιο για περισσότερα από πέντε λεπτά; 26% 0% 74% Ναι Όχι Ξ/ Α ΣΧΗΜΑ Αποτελέσµατα 3 ης Ερώτησης ερωτηµατολογίου. Ιδιαίτερα υψηλή είναι η χρήση λαµπτήρων εξοικονόµησης ενέργειας καθώς µόλις το 6% δεν χρησιµοποιεί καθόλου τους συγκεκριµένους λαµπτήρες. Ιδιαίτερα θετικό ήταν το γεγονός ότι το 31% των νοικοκυριών τους χρησιµοποιεί αποκλειστικά ή σε µεγάλο βαθµό, διότι η χρήση λαµπτήρων εξοικονόµησης ενέργειας µπορεί να µειώσει σηµαντικά την κατανάλωση ενέργειας για φωτισµό, προσοχή ωστόσο θα πρέπει να δοθεί στην επιλογή τους (απόδοση lumen, περιεκτικότητα σε υδράργυρο κ.λπ.) Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 25

38 Κεφάλαιο 2: Υφιστάµενη Ενεργειακή Κατάσταση του ήµου Καβάλας Τι ποσοστό από τους λαµπτήρες που χρησιµοποιείτε είναι λαµπτήρες εξοικονόµησης ενέργειας; 31% 5% 6% 18% 20% 20% 0% 1-25% 26-50% 51-75% % Ξ/ Α ΣΧΗΜΑ Αποτελέσµατα 4 ης Ερώτησης ερωτηµατολογίου. Ως θετικό εύρηµα µπορεί να χαρακτηριστεί το υψηλό ποσοστό των ερωτηθέντων που ρυθµίζουν την θερµοκρασία του θερµοστάτη κάτω από τους 21 o C (63%) κατά τη χειµερινή περίοδο. Αυτό µπορεί να οφείλεται είτε στην καλή µόνωση του κτιρίου είτε σε λόγους οικονοµίας ωστόσο θα πρέπει να εξεταστεί η συσχέτιση χρονικής διάρκεια λειτουργίας του θερµοστάτη, καύσης θερµίδων και θερµοκρασίας του εσωτερικού/εξωτερικού χώρου για να εξαχθούν περισσότερο αξιόπιστα συµπεράσµατα. Το χειµώνα σε τι θερµοκρασία ρυθµίζετε τον θερµοστάτη για την θέρµανση; 4% 8% 3% 17% 22% 46% 18-19C 20-21C 22-23C >24C Όχι αυτονοµία Ξ/ Α ΣΧΗΜΑ Αποτελέσµατα 5 ης Ερώτησης ερωτηµατολογίου. Αντίθετα, ως αρνητικό εύρηµα µπορεί να χαρακτηριστεί το χαµηλό ποσοστό (24%) των ερωτηθέντων που έχει στην κατοχή τους κλιµατιστικό και ρυθµίζει το θερµοστάτη λειτουργίας του πάνω από τους 25 βαθµούς. Υποδεικνύεται έτσι η ανάγκη ελέγχου της αποδοτικής ψύξης των κατοικιών και του κατά πόσο είναι ενηµερωµένοι οι δηµότες για τα οφέλη του τεχνητού σκιασµού, του σωστού ωραρίου αερισµού και γενικών τεχνικών παθητικής ψύξης. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 26

39 Κεφάλαιο 2: Υφιστάµενη Ενεργειακή Κατάσταση του ήµου Καβάλας Το καλοκαίρι ρυθµίζετε τη θερµοκρασία του κλιµατιστικού, πάνω ή κάτω από τους 25 βαθµούς; 35% 7% 24% 34% Πάνω Κάτω Όχι Α/C Ξ/ Α ΣΧΗΜΑ Αποτελέσµατα 6 ης Ερώτησης ερωτηµατολογίου. Ικανοποιητική αλλά µε σηµαντικά περιθώρια βελτίωσης είναι η συµπεριφορά των δηµοτών όσον αφορά τη στάση τους στη διαχείριση των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών καθώς το 46% των ερωτηθέντων δεν κλείνει τελείως τις συσκευές και τις αφήνει στην κατάσταση αναµονής. Ενδεικτικό είναι πως η εξοικονόµηση ενέργειας που απορρέει από το κλείσιµο των συσκευών µπορεί να φτάσει έως και το 5% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Η διανοµή ενός σύντοµου περιεκτικού φυλλαδίου µε απλές καθηµερινές πρακτικές εξοικονόµησης ενέργειας ή η προβολή ραδιοτηλεοπτικών σποτ από τις τοπικές συχνότητες, θα µπορούσε να βελτιώσει σηµαντικά το εν λόγω ποσοστό. Αφήνετε σε κατάσταση αναµονής ή κλείνετε τελείως διάφορες συσκευές π.χ. τηλεόραση, ράδιο, ηλεκτρονικό υπολογιστή, κτλ.; 1% 46% 53% Κλείσιµο Κατάσταση αναµονής Ξ/ Α ΣΧΗΜΑ Αποτελέσµατα 7 ης Ερώτησης ερωτηµατολογίου. Αντιθέτως, ιδιαίτερα υψηλό είναι το ποσοστό (80%) των ερωτηθέντων που λαµβάνουν υπόψη την ενεργειακή σήµανση/κλάση των ηλεκτρικών/ηλεκτρονικών ειδών. Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερα καταστήµατα και αλυσίδες πώλησης ηλεκτρικών/ηλεκτρονικών ειδών προωθούν προϊόντα υψηλής ενεργειακής κλάσης, ιδιαίτερα για τις συσκευές κλιµατισµού, δράσεις που όπως φαίνονται έχουν θετικό αντίκτυπο στους καταναλωτές. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 27

40 Κεφάλαιο 2: Υφιστάµενη Ενεργειακή Κατάσταση του ήµου Καβάλας Λαµβάνετε υπόψη την ενεργειακή σήµανση / κλάση συσκευών κατά την αγορά ηλεκτρικών/ηλεκτρονικών ειδών; 16% 4% Ναι Όχι Ξ/ Α 80% ΣΧΗΜΑ Αποτελέσµατα 8 ης Ερώτησης ερωτηµατολογίου. Παρόλο που όπως τονίστηκε η έρευνα πραγµατοποιήθηκε σε µια περίοδο ιδιαίτερων πολιτικών και οικονοµικών χαρακτηριστικών, ενθαρρυντικά υψηλό είναι το ποσοστό των ερωτηθέντων (74%) που δήλωσαν πως είναι διατεθειµένοι να προβούν στην αντικατάσταση των µη αποδοτικών ενεργειακών συστηµάτων µε νέα και αποδοτικότερα ενεργειακά (π.χ. νέα κουφώµατα, ενεργειακά τζάκια, κτλ.) Μάλιστα στην ερώτηση δεν υπήρχε κάποιο επιπλέον οικονοµικό κίνητρο για την αντικατάσταση των συστηµάτων (π.χ. µε την χρήση κάποιας επιδότησης), ώστε να είναι ακόµη πιο ξεκάθαρη η πρόθεση των ερωτηθέντων. Είστε διατεθειµένοι να προβείτε στην αντικατάσταση αποδοτικότερων ενεργειακών συστηµάτων; 19% 7% 74% Ναι Όχι Ξ/ Α ΣΧΗΜΑ Αποτελέσµατα 9 ης Ερώτησης ερωτηµατολογίου. Τέλος, όσον αφορά την ποσοστιαία κατανοµή του κόστους του ηλεκτρικού ρεύµατος ανά νοικοκυριό, ένα ποσοστό της τάξεως του 85% των νοικοκυριών πληρώνει πάνω από 50 τον µήνα για ηλεκτρικό ρεύµα (Σχήµα 2-21). Επιπλέον, το 26% των ερωτηθέντων αναφέρει πως απαιτούνται τουλάχιστον 100 τον µήνα για την κάλυψη των αναγκών τους σε ηλεκτρική ενέργεια (συµπεριλαµβανοµένων των ανάλογων τελών και δηµοτικών φόρων αφού δεν συµπεριλαµβάνονται στην ερώτηση). Τα συγκεκριµένα ποσά θα ληφθούν υπόψη στις προτεινόµενες δράσεις του Σ ΑΕ καθώς πέρα από το περιβαλλοντικό όφελος είναι σηµαντικό για την αποτελεσµατική προώθηση των δράσεων να υπάρχει και οικονοµικό όφελος. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 28

41 Κεφάλαιο 2: Υφιστάµενη Ενεργειακή Κατάσταση του ήµου Καβάλας Πόσα χρήµατα πληρώνετε µηνιαίως µόνο για ηλεκτρικό ρεύµα; 1% 26% 13% 31% 29% < >100 ΣΧΗΜΑ Αποτελέσµατα 10 ης Ερώτηση ερωτηµατολογίου. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 29

42 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Κεφάλαιο 3 Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στο συγκεκριµένο κεφάλαιο περιγράφονται τα αποτελέσµατα των ενεργειακών επιθεωρήσεων σε στοχευµένα δηµοτικά κτίρια, που πραγµατοποιήθηκαν κατά την διάρκεια εκπόνησης της παρούσας µελέτης. Τα δηµοτικά κτίρια αξιολογήθηκαν µε την χρήση υπέρυθρης θερµογράφησης, ενώ πραγµατοποιήθηκε αναλυτική καταγραφή διαφόρων ενεργειακών παραµέτρων, στοιχείων του κτιρίου και σχετικών προβληµάτων. 3.1 ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΤΟΧΩΝ ΡΑΣΗΣ Η ανάλυση των ενεργειακών καταναλώσεων των επιµέρους τοµέων προσφέρει µια ιδιαιτέρως αξιόπιστη και ρεαλιστική εικόνα της ενεργειακής τους επίδοσης. Ωστόσο για να αξιολογηθεί ουσιαστικά ένα σύστηµα, και κυρίως ένα κτίριο, απαιτείται η εξέταση περισσοτέρων παραµέτρων µέσω της διενέργειας ενεργειακών επιθεωρήσεων. Λόγω της εκτάσεως του ήµου, και της πολυπλοκότητας του συστήµατος προς ανάλυση δεν ήταν δυνατή, στα χρονικά όρια εκπόνησης του συγκεκριµένου ερευνητικού έργου, η ενεργειακή επιθεώρηση όλων των παραµέτρων/τοµέων του ήµου. Για τον λόγο αυτό αποφασίστηκε να επιλεχθούν συγκεκριµένοι στόχοι δράσης ανάλυσης. Στα πλαίσια εφαρµογής του Σ ΑΕ, ο ήµος Καβάλας αναµένεται να προχωρήσει στην ενεργειακή επιθεώρηση όλων των δηµοτικών κτηρίων, εγκαταστάσεων και µεταφορών. Σε πρώτη φάση επιλέχθηκε ο τοµέας δράσης, σύµφωνα µε τη συνεισφορά του στις εκποµπές CO 2. Όπως παρατηρήθηκε στο Κεφάλαιο 2, ο κτιριακός τοµέας συνεισφέρει κατά 75% στις εκποµπές CO 2 στον ήµο Καβάλας (Σχήµα 2-4), µη συµπεριλαµβανοµένων των βιοµηχανικών εκποµπών. Τα αποτελέσµατα αυτά είναι σε συνάρτηση µε τα µέσα Ελληνικά και Ευρωπαϊκά στοιχεία τα οποία υποδεικνύουν τον κτιριακό τοµέα ως βασικό τοµέα εκποµπών CO 2. Ο κτιριακός τοµέας συµµετέχει γενικά µε υψηλό ποσοστό στην κατανάλωση ενέργειας και στην έκλυση ρύπων. Ιδιαίτερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το ποσοστό συµµετοχής των κτιρίων στη συνολική κατανάλωση ενέργειας ανέρχεται περίπου στο 40%. Για τα ελληνικά κτίρια, το ποσοστό συµµετοχής τους στην τελική κατανάλωση ενέργειας, είναι περίπου 34% ή 7.5 εκατοµµύρια τόνοι ισοδύναµου πετρελαίου (ΜΤΙΠ), σύµφωνα µε τα πιο πρόσφατα δηµοσιευµένα στοιχεία, το Το 1990, το αντίστοιχο ποσοστό συµµετοχής των ελληνικών κτιρίων στην τελική κατανάλωση ενέργειας ήταν 26% και το 1980 µόλις 20%. Στο Σχήµα 3.1 παρουσιάζεται ενδεικτικά η ποσοστιαία κατανοµή της ενεργειακής κατανάλωσης στην Ελλάδα, ανά τοµέα, για τα έτη 1990 και Το 2007, η κατανάλωση ενέργειας στα ελληνικά κτίρια ήταν GWh, εκ των οποίων GWh καταναλώθηκαν σε κτίρια κατοικιών (74%) και GWh σε κτίρια του τριτογενούς τοµέα (26%), εκτός γεωργικών χρήσεων (ΤΕΕ, 2011; ΥΠΕΚΑ 2011). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 30

43 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης ΣΧΗΜΑ 3-1. Κατανοµή της τελικής κατανάλωσης ενέργειας στην Ελλάδα για τα έτη 1990 και 2007 (Πηγή: ΥΠΕΚΑ, 2011). Τα ελληνικά κτίρια καταναλώνουν περίπου το 67% της παραγόµενης ηλεκτρικής ενέργειας και συµβάλλουν κατά περίπου 43% στις εκποµπές CO 2 που απελευθερώνεται στην ατµόσφαιρα. Σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ), στην ετήσια έκθεση του 2007, για την πρόβλεψη εκποµπών CO 2 (Πίνακας 3.1) ανά τελική χρήση, ο κτιριακός τοµέας έχει την υψηλότερη συνεισφορά, το ποσοστό της οποίας αναµένεται να εµφανίσει περαιτέρω αύξηση τα προσεχή χρόνια. ΠΙΝΑΚΑΣ 3-1. Κατανοµή εκποµπών CO 2 ανά τελική χρήση, για την περίοδο (Πηγή: Μπαλαράς και Γαγλία, 2009). Τελική χρήση Κατανοµή ρύπων CO 2 eq (%) * 2015* 2020* Κτηριακός τοµέας 34% 37% 41% 44% 42% 43% 44% Μεταφορές 19% 21% 20% 21% 20% 21% 22% Βιοµηχανία 39% 34% 31% 28% 31% 29% 27% Λοιπές χρήσεις 8% 8% 8% 7% 7% 7% 7% *Εκτίµηση-πρόβλεψη ΕΕΑ Προκειµένου να είναι δυνατή η σύγκριση της κατανάλωσης ενέργειας µεταξύ κτιρίων διαφορετικών χρήσεων, χρησιµοποιείται ο όρος της ειδικής κατανάλωσης ενέργειας που εκφράζει τη µέση ετήσια κατανάλωση ενέργειας ανά µονάδα επιφανείας του κτιρίου (kwh/m 2 ). Οι τιµές που παρουσιάζονται στις στήλες του Σχήµατος 3.2 αναφέρονται στο µέσο όρο των πραγµατικών καταναλώσεων ενέργειας σε διαφορετικών χρήσεων ελληνικά κτίρια, τόσο του οικιακού όσο και του τριτογενούς τοµέα. Η σύγκριση, βάσει των τιµών του Σχήµατος, αναδεικνύει τα πλέον ενεργοβόρα κτίρια. Επειδή, ωστόσο, πρόκειται για πραγµατικές καταναλώσεις ενέργειας, απαιτείται προσοχή στην ερµηνεία των στοιχείων (ΤΕΕ, 2011, Λάλας κ.ά., 2002). Για παράδειγµα, τα σχολεία δεν είναι απαραίτητο ότι αποτελούν τα ενεργειακά αποδοτικότερα κτίρια, όπως µπορεί εύκολα να παρερµηνευθεί από το Σχήµα 3.2, καθώς θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η περίοδος λειτουργίας τους στις περισσότερες περιπτώσεις αντιστοιχεί σε µόνο 9 µήνες (συγκεκριµένα, δεν περιλαµβάνει τους θερινούς µήνες) ανά έτος και σε συγκεκριµένες (συνήθως πρωινές) ώρες της ηµέρας. Κατά συνέπεια, τα σχολεία εµφανίζουν χαµηλές απαιτήσεις σε ψυκτικά φορτία, ενώ ταυτόχρονα η µη λειτουργία τους τις βραδινές ώρες και ο µεγάλος αριθµός χρηστών, οδηγούν σε χαµηλότερες απαιτήσεις θερµικών φορτίων κατά τη χειµερινή περίοδο. Επίσης, παράµετροι όπως οι επιθυµητές συνθήκες εσωτερικού περιβάλλοντος (θερµοκρασία, υγρασία, κ.α.) που επικρατούν στα κτίρια διαφοροποιούν σηµαντικά τα απαιτούµενα θερµικά ή/και ψυκτικά φορτία και κατά συνέπεια την τελική κατανάλωση θερµικής και ηλεκτρικής ενέργειας. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 31

44 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης ΣΧΗΜΑ 3-2. Μέση ετήσια συνολική τελική (πραγµατική) κατανάλωση ανά µονάδα επιφανείας κτιρίου (kwh/m 2 ), για διάφορες τελικές χρήσεις ελληνικών κτιρίων (Πηγή: ΤΕΕ, 2011; Λάλας κ.ά., 2002). Στα πλαίσια αυτά, ξεκίνησε µια σειρά από ενεργειακές επιθεωρήσεις σε δηµοτικά κτίρια του ήµου Καβάλας, ώστε να αποτυπωθεί καλύτερα η υφιστάµενη κατάσταση τους. H ερευνητική οµάδα λαµβάνοντας υπόψη: Τα στοιχεία που αναφέρθηκαν προηγουµένως. Τα αποτελέσµατα του Κεφαλαίου 2, σύµφωνα µε τα οποία ιδιαίτερη βαρύτητα θα πρέπει να δοθεί σε συγκεκριµένα κτίρια (π.χ. κολυµβητήρια). Τα αποτελέσµατα του Κεφαλαίου 2 σύµφωνα µε τα οποία κρίθηκε σηµαντικότατη η ανάδειξη και επικοινωνία των δράσεων και κατά επέκταση θα ήταν σηµαντικό οι πρώτες επεµβάσεις να πραγµατοποιηθούν σε χώρους όπου υπάρχει µεγάλη κινητικότητα κατοίκων (π.χ. δηµαρχεία, σχολεία). Την ιδιαιτερότητα χρήσεως των σχολείων και την σηµασία επίτευξης ικανοποιητικής θερµικής και ψυκτικής άνεσης για την δηµιουργία ενός σωστού περιβάλλοντος διδασκαλίας για τα παιδιά. Πραγµατοποίησε ενεργειακές επιθεωρήσεις: Σε δηµοτικά κτίρια τα οποία θεωρούνται υψηλών καταναλώσεων (κλειστό κολυµβητήριο, βρεφονηπιακοί σταθµοί), Σε όλα τα κτίρια της πρωτοβάθµιας (νηπιαγωγεία και δηµοτικά σχολεία) και δευτεροβάθµιας (γυµνάσια και γενικά/τεχνικά/επαγγελµατικά λύκεια) εκπαίδευσης (εντός παλαιού ήµου), Στο κτίριο γραφείων της.ε.υ.α.κ. και Στα δύο κτίρια του ηµαρχείου. Στην συνέχεια περιγράφεται αναλυτικότερα η διαδικασία που ακολουθήθηκε καθώς και τα συνοπτικά αποτελέσµατα από την επιθεώρηση του κάθε κτιρίου. Να τονιστεί πως σκοπός των επιθεωρήσεων δεν ήταν η ενεργειακή κατάταξη των κτιρίων ή η έκδοση ενεργειακών πιστοποιητικών, αλλά η ανίχνευση γενικών προβληµάτων και ευκαιριών που απορρέουν από τα συγκεκριµένα κτίρια, καθώς και η ποσοτικοποίηση βασικών παραµέτρων, ώστε να αξιοποιηθούν στο µέλλον από την ηµοτική αρχή. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 32

45 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης 3.2 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΟΧΩΝ ΡΑΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΙΣ Γενικά σχόλια Στα πλαίσια του υπολογισµού του ανθρακικού αποτυπώµατος του ήµου Καβάλας, κατά το διάστηµα Απριλίου Ιουνίου 2012, πραγµατοποιήθηκαν ενεργειακές επιθεωρήσεις σε 43 επιλεγµένα δηµοτικά κτίρια, τα οποία αντιστοιχούν κατά προσέγγιση στο 52% του ολικού εµβαδού του συνόλου των 110 δηµοτικών κτιρίων. Κάθε ενεργειακή επιθεώρηση περιελάµβανε: συλλογή γενικών πληροφοριών για το επιθεωρούµενο κτίριο συλλογή στοιχείων καταναλώσεων θερµικών, ψυκτικών και ηλεκτρικών φορτίων καταγραφή του χρησιµοποιούµενου ηλεκτροµηχανολογικού εξοπλισµού του κτιρίου προσδιορισµό και καταγραφή τοπολογικών δεδοµένων καταγραφή των βασικών στοιχείων του κτιριακού κελύφους και του αρχιτεκτονικού σχεδιασµού υπέρυθρη θερµογράφηση (λήψη θερµικών εικόνων) και φωτογράφηση τµηµάτων του επιθεωρούµενου κτιρίου συζήτηση µε τον διαχειριστή του κτιρίου για την αναφορά πιθανών προβληµάτων κατά τη χρήση του κτιρίου ή τεχνικών επεµβάσεων που είτε έχουν πραγµατοποιηθεί, είτε έχουν προγραµµατιστεί να πραγµατοποιηθούν. Να σηµειωθεί ότι, για ασφαλέστερα και περισσότερο αξιόπιστα συµπεράσµατα σχετικά µε την θερµική συµπεριφορά των υπό επιθεώρηση κτιρίων, βάσει της υπέρυθρης θερµογράφησης τους, προτείνεται η εκ νέου λήψη θερµικών εικόνων και κατά τη διάρκεια της χειµερινής περιόδου όπου το κάθε κτίριο φέρει σταθερά θερµαινόµενους χώρους και θερµογραφείται εξωτερικά (για την ανίχνευση θερµικών απωλειών) και εσωτερικά (για την ανίχνευση γραµµικών και σηµειακών θερµογεφυρών και προβληµάτων υγρασίας) Περιγραφή µετρητικού εξοπλισµού Για την διεξαγωγή των υπέρυθρων θερµογραφήσεων στα επιθεωρούµενα κτίρια, χρησιµοποιήθηκαν οι θερµοκάµερες Lumasense MikroSHOT B και Impac IVN-780P. Η πρώτη φέρει έναν ανιχνευτή µικροβολοµέτρου, µη ψυχόµενης 160x120 συστοιχίας εστιακού επιπέδου (uncooled focal plane array, UFPA), µε εύρος µετρούµενων θερµοκρασιών από -20 έως +100 ο C και διακριτική ικανότητα της τάξεως του 0.1 ο C. Το ενεργό οπτικό πεδίο (field of view, FOV) της συγκεκριµένης θερµοκάµερας είναι 28 ο x21 ο, ενώ το φασµατικό εύρος της ανιχνευόµενης υπέρυθρης ακτινοβολίας είναι 8-13 µm. Η λειτουργία dual vision της θερµοκάµερας δίνει τη δυνατότητα λήψης φωτογραφιών ανάλυσης 0.7 Mpixels, παράλληλα µε τη λήψη των θερµικών εικόνων. Από την άλλη πλευρά, η Impac IVN-780P φέρει έναν ανιχνευτή µικροβολοµέτρου, µη ψυχόµενης 320x240 συστοιχίας εστιακού επιπέδου (uncooled focal plane array, UFPA), µε εύρος µετρούµενων θερµοκρασιών από -40 έως ο C και διακριτική ικανότητα της τάξεως του 0.1 ο C. Το ενεργό οπτικό πεδίο (field of view, FOV) της είναι 27 ο x20 ο, ενώ το φασµατικό εύρος της ανιχνευόµενης υπέρυθρης ακτινοβολίας είναι 8-14 µm. Οι θερµικές εικόνες από την υπέρυθρη θερµογράφηση κάθε κτιρίου επεξεργάστηκαν µε τη χρήση του λογισµικού Mikrospec 4.0 Pro και αναλύθηκαν σε 3-D προφιλ και σε γραµµικά προφίλ θερµοκρασιών, µε σκοπό τον προσδιορισµό πιθανών προβληµατικών περιοχών κτιριακού κελύφους (αδιαφανή δοµικά στοιχεία και ανοίγµατα). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 33

46 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Παραδοχές υπολογισµών και διευκρινήσεις Κατά την εκπόνηση όλων των ενεργειακών επιθεωρήσεων, την καταγραφή όλων των σχετικών στοιχείων και την συµπλήρωση των αντίστοιχων αναφορών, εφαρµόστηκαν ορισµένες παραδοχές χάριν απλούστευσης των περαιτέρω υπολογισµών. Συγκεκριµένα, διευκρινίζονται τα εξής: Ως έτος κατασκευής, θεωρείται το έτος ολοκλήρωσης (και όχι έναρξης) των κατασκευαστικών εργασιών και έναρξης χρήσης του κτιρίου. Ως αριθµός ορόφων, λογίζεται το πλήθος των υπό χρήση επιπέδων του κτιρίου (συνεπώς, το ισόγειο θεωρείται όροφος). Η καταγραφή ύπαρξης ανελκυστήρα αναφέρεται σε ανελκυστήρα που χρησιµοποιείται. Περιπτώσεις κατά τις οποίες ο ανελκυστήρας είναι ανενεργός/παροπλισµένος κατεγράφησαν ως µη ύπαρξη ανελκυστήρα. Ως πλήθος τερµατικών µονάδων συστήµατος θέρµανσης (π.χ. σώµατα καλοριφέρ) λαµβάνεται υπόψη ο απόλυτος αριθµός των υπό λειτουργία σωµάτων, ανεξαρτήτως µεγέθους τους. Ως ισχύς φωτισµού αναφέρεται στο κατ εκτίµηση γινόµενο του πλήθους των καταγραφέντων λαµπτήρων επί την ονοµαστική τους ισχύ. Ως προσανατολισµός, λαµβάνεται υπόψη ο προσανατολισµός της κύριας όψης του κτιρίου. Όλα τα κτίρια που κατασκευάστηκαν πριν την έναρξη ισχύος του Κανονισµού Θερµοµόνωσης Κτιρίων (1979) θεωρήθηκε ότι δεν διαθέτουν εξωτερική θερµοµόνωση. Όλα τα κτίρια που είναι κατασκευασµένα µετά το 1979, θεωρήθηκε ότι διαθέτουν πλήρη εξωτερική θερµοµόνωση, άσχετα από το γεγονός ότι πολλά κτίρια ιδίως της πρώτης δεκαετίας εφαρµογής του ΚΘΚ δεν εφάρµοσαν πλήρως τον κανονισµό. Ενδεικτικές τιµές ισχύος κατανάλωσης ηλεκτρικών συσκευών είναι: Ηλεκτρική κουζίνα 3 KW, πλυντήριο πιάτων 2.8 KW, πλυντήριο ρούχων 2.8 KW, ψυγείο 100 W, καταψύκτης και ψύκτης 100 W, φούρνος µικροκυµάτων 800 W, κλιµατιστική µονάδα (9000 Btu) 1.3 KW, ανεµιστήρας οροφής 100 W, ηλεκτρονικός υπολογιστής 250 W, τηλεόραση 200 W, αερόθερµο (ηλεκτρική θερµάστρα) 2 KW, βιντεοπροβολέας 250 W, φωτοτυπικό µηχάνηµα 1.2 KW, θερµοθάλαµος 600 W, ηχείo 400 W Αποτελέσµατα ενεργειακών επιθεωρήσεων Τα αποτελέσµατα των ενεργειακών επιθεωρήσεων, παρουσιάζονται υπό µορφή φύλλων αναφοράς στην συνέχεια. Για λόγους διευκόλυνσης παρουσιάζονται στον Πίνακα 3-2, υπό µορφή λίστας, τα κτίρια στα οποία πραγµατοποιήθηκε ενεργειακή επιθεώρηση καθώς και η σελίδα στην οποία βρίσκεται το αντίστοιχο φύλλο αναφοράς. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 34

47 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης ΠΙΝΑΚΑΣ 3-2. Ευρετήριο δηµοτικών κτιρίων στα οποία διενεργήθηκε ενεργειακή επιθεώρηση. Α/Α Ονοµασία Κτιρίου Σελ. Κτίρια πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης 1 2 ο ηµοτικό Σχολείο και 2 ο / 3 ο Νηπιαγωγείο Καβάλας ο ηµοτικό Σχολείο Καβάλας ο / 6 ο ηµοτικό Σχολείο και 5 ο Νηπιαγωγείο Καβάλας ο Νηπιαγωγείο Καβάλας ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας ο / 28 ο Νηπιαγωγείο Καβάλας ο ηµοτικό Σχολείο Καβάλας ο ηµοτικό Σχολείο και 11 ο / 23 ο Νηπιαγωγείο Καβάλας ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας ο ηµοτικό Σχολείο και 15 ο / 4 ο Νηπιαγωγείο Καβάλας ο ηµοτικό Σχολείο Καβάλας ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας ο ηµοτικό Σχολείο και 19 ο / 16 ο Νηπιαγωγείο Καβάλας ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας ο / 27 ο Νηπιαγωγείο Καβάλας ο ηµοτικό Σχολείο Καβάλας ο Νηπιαγωγείο Καβάλας ο ηµοτικό Σχολείο Καβάλας Κτίρια δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης 26 1 ο Γυµνάσιο Καβάλας ο Γυµνάσιο Καβάλας ο Γυµνάσιο Καβάλας ο Γυµνάσιο / Πειραµατικό Καβάλας ο Γυµνάσιο Καβάλας ο Γυµνάσιο Καβάλας ο Γυµνάσιο και 2 ο Γενικό Λύκειο Καβάλας ο / 4 ο Γενικό Λύκειο Καβάλας ο Γενικό Λύκειο και 4 ο Τ.Ε.Ε./ΕΠΑ.Λ Καβάλας ο Γενικό Λύκειο Καβάλας ο Γενικό Λύκειο και Μουσικό Γυµνάσιο/Λύκειο Καβάλας ο / 2 ο / 3 ο Τ.Ε.Ε./ΕΠΑ.Λ. Καβάλας. 72 Λοιπά δηµοτικά κτίρια 38 1 ος / 5 ος / 6 ος Βρεφονηπιακός Σταθµός ήµου Καβάλας ος Βρεφονηπιακός Σταθµός ήµου Καβάλας Κλειστό ηµοτικό Κολυµβητήριο Καβάλας ηµοτική Επιχείρηση Ύδρευσης Αποχέτευσης Καβάλας (Κτίριο Lord ) ηµαρχείο Καβάλας (Κτίριο Α) ηµαρχείο Καβάλας (Κτίριο Β) 78 Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 35

48 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 2 ο ηµοτικό Σχολείο και 2 o / 3 o Νηπιαγωγείο Καβάλας Κολοκοτρώνη 88, Καβάλα m 2 3 Όχι / Όχι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: Τριθέρµ (κατ/κευή: 1989, ισχύς: Kcal/hr) Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 42 Κλιµατιστικές µονάδες: 2 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 6.16 ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 14 Η/Υ 2 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 1 Ηλεκτρική κουζίνα 2 Βιντεοπροβολείς ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Ν Οριζόντια στέγη (δώµα) Όχι (κατασκευή < 1979) Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά και µονά υαλοστάσια Σηµαντικές θερµικές απώλειες στα σηµεία µονών κουφωµάτων, και στις θύρες εισόδων. Πρόβληµα µε τα υαλοστάσια της αίθουσας του γυµναστηρίου που οδηγεί σε επιπλέον χρήση αερόθερµων. Οι σωληνώσεις από το λέβητα οδεύουν εξωτερικά από το κτίριο θερµικές απώλειες στο σύστηµα διανοµής. υνατότητα επέµβασης για εξωτερική θερµοµόνωση. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 36

49 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 4 ο ηµοτικό Σχολείο Καβάλας Φαίδρας 3, Καβάλα m 2 2 Όχι / Όχι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16:15 82 Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: SP130 (κατ/κευη: 1996, ισχύς: Kcal/h) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 3 ώρες/ηµέρα ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 10 Κλιµατιστικές µονάδες: 1 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 1.44 ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 2 Ψυγεία 1 Φούρνος Μικροκυµάτων 4 Η/Υ 1 Φωτοτυπικό µηχάνηµα 2 Βιντεοπροβολείς ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Ν / Α Επίπεδη στέγη (δώµα) Όχι (κατασκευή < 1979) Πλαίσια αλουµινίου µε µονά υαλοστάσια Κτίριο σε καλή κατάσταση. υνατότητα επέµβασης για εξωτερική θερµοµόνωση. Προτείνεται χρήση τεχνητού σκιασµού σε κάποια σηµεία. Χαµηλά επίπεδα φυσικού φωτισµού και άµεσων ηλιακών θερµικών κερδών. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 37

50 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 5 ο / 6 ο ηµοτικό Σχολείο και 5 ο Νηπιαγωγείο Καβάλας Καραϊσκάκη 6, Καβάλα 1930 (παλαιό κτίριο), 2004 (νέο κτίριο, προέκταση) 765 m 2 3 Όχι / Ναι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Ναι Λέβητες: 1 Τριθερµ, 1 Thermostahl (κατ/κευη: 1990 και 2003 αντίστοιχα, συνολ. ισχύς: Kcal/h Μέση διάρκεια λειτουργίας: 4 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 46 Κλιµατιστικές µονάδες: 1 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 9.18 ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 3 Ψυγεία 1 Ηλεκτρική κουζίνα 1 Φούρνος µικροκυµάτων 1 Πλυντήριο πιάτων 25 Η/Υ 2 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 2 Βιντεοπροβολείς ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Ν / Ν-Α Επίπεδη στέγη (δώµα) Όχι στο παλαιό κτίριο (κατασκευή < 1979), σύµφωνα µε τον Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων στην προέκταση Σιδερένια πλαίσια µε µονά υαλοστάσια (παλαιό κτίριο) Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά υαλοστάσια (προέκταση) Προβλήµατα υγρασίας και δυνατότητα επέµβασης για εξωτερική θερµοµόνωση στο παλαιό κτίριο. Στο παλαιό κτίριο, το σύστηµα λέβητα/καυστήρα βρίσκεται στο δώµα (οροφή κτιρίου). Υψηλό δυναµικό τοποθέτησης φωτοβολταϊκών συστηµάτων και ηλιακών συλλεκτών (νότιος προσανατολισµός, απουσία ψηλών κτιρίων και φυσικών εµποδίων, διαθέσιµη επιφάνεια επίπεδης στέγης). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 38

51 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 6 o Νηπιαγωγείο Καβάλας Νόρµαν 13, Καβάλα εν βρέθηκαν στοιχεία 50 m 2 1 Όχι / Όχι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16:15 28 Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: εν βρέθηκαν στοιχεία Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 5 Κλιµατιστικές µονάδες: 0 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 0.4 ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 1 Ψυγείο 2 Η/Υ 1 Φωτοτυπικό µηχάνηµα ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: Ν- Επίπεδη στέγη (δώµα) εν βρέθηκαν στοιχεία - ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Το νηπιαγωγείο αποτελεί τον 1ο όροφο τριώροφης οικοδοµής οικιακής χρήσεως. Το κτίριο είναι χωρίς θερµοµόνωση και σε κακή κατάσταση (εκτεταµένες φθορές και προβλήµατα υγρασίας). Ο λέβητας είναι κοινόχρηστος µε ανεξάρτητη θέρµανση. υνατότητα επέµβασης για εξωτερική θερµοµόνωση. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 39

52 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 7 ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας Θ. Πουλίδου 71, Καβάλα m 2 2 Όχι / Όχι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: LR200 (κατ/κευη: -, ισχύς: KW) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 4 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 30 Κλιµατιστικές µονάδες: 0 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 4.8 ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 1 Ηλεκτρική κουζίνα 1 Φούρνος µικροκυµάτων 15 Η/Υ 2 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 1 Βιντεοπροβολείς 1 Ηλεκτρική θερµάστρα ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Επίπεδη στέγη (δώµα) Όχι (κατασκευή < 1979) Ξύλινα πλαίσια µε διπλά υαλοστάσια Το συγκεκριµένο κτίριο, λόγω της ιδιαίτερης θέσης και ιστορικότητάς του δεν επιδέχεται ουσιαστικών επεµβάσεων. Είναι ανακαινισµένο πρόσφατα, σε αρκετά καλή κατάσταση και µε καλή ενεργειακή συµπεριφορά. Παρατηρήθηκαν ορισµένα σηµεία µε προβλήµατα υγρασίας µε αποτέλεσµα τη φθορά σε ορισµένους τοίχους στην πρόσοψη του κτιρίου που πιθανώς οφείλονται σε κατακόρυφες γραµµικές θερµογέφυρες και στην ελλιπή µόνωση του δώµατος, σε συνδυασµό µε την ύπαρξη διπλών υαλοστασίων που παρέχουν ανεπιθύµητα υψηλή αεροστεγανότητα (το κτίριο δεν «αναπνέει»). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 40

53 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 8 ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας Ι. Μέξη 10, Καβάλα 1965 (παλαιό κτίριο), 1996 (νέο κτίριο, προέκταση) 1013 m 2 2 Όχι / Όχι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: ERDE (κατ/κευη: -, ισχύς: Kcal/h) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 4 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 38 Κλιµατιστικές µονάδες: 1 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 4.95 ΚW Φθορισµού, πυρακτώσεως Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 2 Ψυγεία 1 Πλυντήριο πιάτων 1 Φούρνος µικροκυµάτων 1 Ηλεκτρική σκούπα 20 Η/Υ 2 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 1 Βιντεοπροβολέας 1 Τηλεόραση 2 Ηχεία ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: N Επίπεδη στέγη (δώµα) (παλαιό κτίριο) κεκλιµένη στέγη (κεραµίδι) (νέο κτίριο) Όχι στο παλαιό κτίριο (κατασκευή < 1979), σύµφωνα µε τον Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων στην προέκταση Σιδερένια πλαίσια µε µονά υαλοστάσια (παλαιό κτίριο) Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά υαλοστάσια (προέκταση) Σηµεία στο κτίριο µε έντονη τοπική δυσφορία λόγω θερµότητας (άµεση ηλιακή ακτινοβολία) κατά τους θερµούς µήνες. Μεγάλο δυναµικό εγκατάστασης εξωτερικών σκιάστρων στις µεσηµβρινές όψεις. Οι αίθουσες δεν έρχονται σε άµεση επαφή µε τον ήλιο (παρεµβάλλεται τεχνητός διάδροµος). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 41

54 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 9 ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας Αγ. Τρύφωνος 2, Καβάλα m 2 2 (3 ος όροφος προέκταση) Όχι / Ναι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: Κλίµα EEG-B (κατ/κευη: 1986, ισχύς: Kcal/h) Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 62 Κλιµατιστικές µονάδες: 3 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 3 Ψυγεία 2 Ηλεκτρικές κουζίνες 1 Θερµοθάλαµος 20 Η/Υ 3 Φωτοτυπικά µηχανήµατα ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: N Επίπεδη στέγη (δώµα) Σύµφωνα µε Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων (1979) Πλαίσια αλουµινίου µε µονά υαλοστάσια Σηµεία στο κτίριο µε εντονη τοπική δυσφορία λόγω θερµότητας (άµεση ηλιακή ακτινοβολία) κατά τους θερµούς µήνες. Κακή θερµική συµπεριφορά τον χειµώνα. Οι αίθουσες δεν έρχονται σε άµεση επαφή µε τον ήλιο (παρεµβάλλεται τεχνητός διάδροµος). Μεγάλο δυναµικό εγκατάστασης εξωτερικών σκιάστρων στις µεσηµβρινές όψεις. Μεγάλο δυναµικό εγκατάστασης φωτοβολταϊκών συστηµάτων. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 42

55 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 10 ο / 28 ο Νηπιαγωγείο Καβάλας Ρωµανού 17, Καβάλα m 2 2 (3 ος όροφος προέκταση) Όχι / Ναι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16:15 55 Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Ναι Λέβητας: Riello Gulliver RG3 (κατ/κευη: 2008) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 2.5 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: Μονοσωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 16 Κλιµατιστικές µονάδες: 0 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Ναι (ηλ. θερµοσίφωνας) Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 2.59 ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες, Περσίδες 1 Ψυγείο 1 Ηλεκτρική κουζίνα 4 Η/Υ 1 Φωτοτυπικό µηχάνηµα 1 Τηλεόραση ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Β-Α Επίπεδη στέγη (δώµα) και κεκλιµένη στέγη (κεραµίδι) Σύµφωνα µε Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων (1979) Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά υαλοστάσια Συστέγαση µε Προσκοπική Λέσχη. Σχετικά νέο κτίριο, αναφέρθηκαν προβλήµατα υγρασίας στα δάπεδα των ορόφων, πιθανή έντονη παρουσία οριζόντιων θερµογεφυρών. Πρόσοψη κτιρίου απροστάτευτη στην άµεση ηλιακή ακτινοβολία - προβλήµατα θερµικής άνεσης, λόγω υπερβολικών ηλιακών κερδών (κυρίως Μάιο, Ιούνιο, Σεπτέµβριο), ανάγκη εγκατάστασης σκιάστρων. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 43

56 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 10 ο ηµοτικό Σχολείο Καβάλας Κ. Παλαιολόγου 1, Καβάλα m 2 2 Όχι / Ναι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: Τριθέρµ ΠΝ-120 (κατ/κευη: 1990, ισχύς: Kcal/h) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 4 ώρες Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 27 Κλιµατιστικές µονάδες: 0 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 2.45 ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 2 Ψυγεία 1 Ηλεκτρική κουζίνα 13 Η/Υ 2 Βιντεοπροβολείς 2 Φωτοτυπικά µηχανήµατα ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Β-A Κεκλιµένη στέγη (κεραµίδι) Όχι (κατασκευή < 1979) Ξύλινα πλαίσια µε διπλά υαλοστάσια Κτίριο χαρακτηρισµένο ως διατηρητέο, µε ελάχιστες δυνατότητες εξωτερικών επεµβάσεων. Μη καλή κατανοµή του χώρου των αιθουσών διδασκαλίας. Το σύστηµα λέβητα/καυστήρα βρίσκεται εκτός κτιρίου. Πιθανότητα εµφάνισης προβληµάτων υγρασίας και εγκλωβισµού της στο εσωτερικό του κτιρίου, λόγω της απουσίας θερµοµόνωσης (κατασκευή < 1979) σε συνδυασµό µε την ύπαρξη διπλών υαλοστασίων που παρέχουν ανεπιθύµητα υψηλή αεροστεγανότητα (το κτίριο δεν «αναπνέει»). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 44

57 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 11 ο ηµοτικό Σχολείο και 11 ο / 23 ο Νηπιαγωγείο Καβάλας Μοσχοπουλίδου 2 Θέτιδος 2, Καβάλα 1933 (αρχικό κτίριο), 2006 (προέκταση αρχικού κτιρίου) 844 m 2 2 Όχι / Ναι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητες: i) Τριθέρµ (κατ/κευη: 1991), ii) αγνώστων στοιχείων Μέση διάρκεια λειτουργίας: 5 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 28 Κλιµατιστικές µονάδες: 1 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 4.82 ΚW Φθορισµού, πυρακτώσεως Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 2 Ψυγεία 1 Ηλεκτρική κουζίνα 1 Ψύκτης νερού 18 Η/Υ 2 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 2 Βιντεοπροβολείς 2 Τηλεοράσεις ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Ν Επίπεδη στέγη (δώµα) Όχι στο αρχικό κτίριο (κατασκευή < 1979), σύµφωνα µε τον Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων στην προέκταση Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά υαλοστάσια Τα νηπιαγωγεία αποτελούν προέκταση του αρχικού κτιρίου. Στο αρχικό (παλαιό) κτίριο διαπιστώθηκαν προβλήµατα θερµικής συµπεριφοράς και εγκλωβισµού υγρασίας στο εσωτερικό του αρχικού κτιρίου λόγω της απουσίας θερµοµόνωσης (κατασκευή < 1979) σε συνδυασµό µε την ύπαρξη διπλών υαλοστασίων που παρέχουν ανεπιθύµητα υψηλή αεροστεγανότητα (το κτίριο δεν «αναπνέει»). υναµικό τεχνικών επεµβάσεων (λ.χ. εξωτερική θερµοµόνωση) κυρίως στο αρχικό κτίριο. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 45

58 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 12 ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας Ελ. Βενιζέλου 44, Καβάλα 1913 (αρχικό κτίριο), 1970 (προέκταση αρχικού κτιρίου) 1355 m 2 2 Ναι / Ναι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: Group Standard A350 (κατ/κευη: 2008, ισχύς: Kcal/h) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 4 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 65 Κλιµατιστικές µονάδες: 1 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 11.7 ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 3 Ψυγεία 1 Ηλεκτρική κουζίνα 2 Φούρνοι µικροκυµάτων 1 Καταψύκτης 18 Η/Υ 2 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 2 Βιντεοπροβολείς 1 Τηλεόραση ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Ν Επίπεδη στέγη (δώµα) Όχι (κατασκευή αρχικού κτιρίου και προέκτασης < 1979) Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά (αρχικό κτίριο) και µονά (προέκταση κτίριο) υαλοστάσια. Όλες οι αίθουσες σε νότιο προσανατολισµό (ηλιακά κέρδη κατά το χειµώνα πλεονέκτηµα, υπερβολική άµεση ηλιακή ακτινοβολία και προβλήµατα θερµικής άνεσης λόγω απουσίας σκίαστρων το καλοκαίρι - µειονέκτηµα). Προβλεπόµενη αναβάθµιση/ανακαίνιση του κτιρίου (πρόγραµµα ΕΣΠΑ). Η αίθουσα του γυµναστηρίου χρησιµοποιείται και τα απογεύµατα. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 46

59 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 13 ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας Θεσσαλονίκης 61, Καβάλα 1928 (αρχικό κτίριο), 2004 (προέκταση αρχικού κτιρίου) 800 m 2 2 Όχι / Όχι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 14: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: ELINOX (κατ/κευη: 2003, ισχύς: 125,6 KW) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 5 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 49 Κλιµατιστικές µονάδες: 1 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 4.46 ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 3 Ψυγεία 2 Φούρνοι µικροκυµάτων 7 Η/Υ 1 Φωτοτυπικά µηχανήµατα ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: N Επίπεδη στέγη (δώµα) Όχι στο αρχικό κτίριο (κατασκευή < 1979), σύµφωνα µε τον Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων στην προέκταση Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά υαλοστάσια Στο κτίριο προστέθηκε µια νέα πτέρυγα το Ύπαρξη ανελκυστήρα ο οποίος όµως δεν χρησιµοποιείται. εν παρατηρήθηκε ιδιαίτερο πρόβληµα στο κτίριο. Πιθανότητα, ωστόσο, εµφάνισης προβληµάτων υγρασίας και εγκλωβισµού της στο εσωτερικό του κτιρίου, λόγω της απουσίας θερµοµόνωσης (κατασκευή < 1979) σε συνδυασµό µε την ύπαρξη διπλών υαλοστασίων που παρέχουν ανεπιθύµητα υψηλή αεροστεγανότητα (το κτίριο δεν «αναπνέει»). υνατότητα επέµβασης για εξωτερική θερµοµόνωση στο αρχικό κτίριο. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 47

60 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 14 ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας Ηροδότου 8, Καβάλα 1934 (παλαιό κτίριο), 1985 (προέκταση µε 3 κοντέινερ) 286 m 2 2 Όχι / Όχι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16:15 80 Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: EC150 (κατ/κευη: 2000, ισχύς: Kcal/h) Σύστηµα διανοµής: Μονοσωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 25 Κλιµατιστικές µονάδες: 1 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 1.73 ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 1 Φούρνος µικροκυµάτων 1 Ψύκτης νερού 12 Η/Υ 2 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 6 Τηλεοράσεις ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: N / N-A Κεκλιµένη στέγη (κεραµίδι) Όχι στο παλαιό κτίριο (κατασκευή < 1979), όχι στην προέκταση (µη θερµοµονωµένα κοντέινερ) Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά και µονά υαλοστάσια Παλαιό κτίριο µε προβλήµατα υγρασίας και υδραυλικού συστήµατος. Το 1985 προστέθηκαν, ως προέκταση, 3 κοντέινερ τα οποία στεγάζουν 3 σχολικές αίθουσες. Η επιφάνεια των κοντέινερ είναι ακάλυπτη, µη θερµοµονωµένη µε αποτέλεσµα θερµική συσσώρευση (υπερβολικά ηλιακά κέρδη) και κακή θερµική άνεση τους θερµούς µήνες. Παρατηρείται ωστόσο σχετικά καλή θερµική συµπεριφορά κατά τον χειµώνα. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 48

61 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 15 ο ηµοτικό Σχολείο και 15 o / 4 o Νηπιαγωγείο Καβάλας Οµονοίας 97, Καβάλα m 2 2 Όχι / Ναι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 14: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: Riello Gulliver RG4S (ισχύς: 237 KW) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 5 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: Μονοσωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 40 Κλιµατιστικές µονάδες: 1 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 3.79 ΚW Φθορισµού, Πυρακτώσεως Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 1 Ψυγείο 10 Η/Υ 1 Φωτοτυπικό µηχάνηµα 2 Βιντεοπροβολείς 2 Τηλεοράσεις ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Α Κεκλιµένη στέγη (κεραµίδι) Όχι (κατασκευή < 1979) Ξύλινα πλαίσια µε διπλά και µονά υαλοστάσια Καλή θερµική συµπεριφορά των πέτρινων τοίχων του κτιρίου. Σηµαντικά προβλήµατα υγρασίας ειδικά στις αίθουσες των Νηπιαγωγείων (ισόγεια). υνατότητα ήπιων µόνο εξωτερικών επεµβάσεων λόγω της ιστορικότητας-σηµασίας του κτιρίου. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 49

62 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 16 ο ηµοτικό Σχολείο Καβάλας Φιλαδελφείας 13, Καβάλα m 2 2 Ναι / Ναι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: ERDE NOVART (κατ/κευη: -, ισχύς: Kcal/h) Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 22 Κλιµατιστικές µονάδες: 1 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 2.13 ΚW Φθορισµού, Πυρακτώσεως, Eco Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 2 Ψυγεία 2 Φούρνοι µικροκυµάτων 3 Η/Υ 2 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 1 Βιντεοπροβολέας ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Ν Κεκλιµένη στέγη (κεραµίδι) Όχι (κατασκευή < 1979)* Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά υαλοστάσια Προβλήµατα υγρασίας και εγκλωβισµού διαχεόµενων υδρατµών στο εσωτερικό του κτιρίου, λόγω της απουσίας θερµοµόνωσης (κατασκευή < 1979) σε συνδυασµό µε την ύπαρξη διπλών υαλοστασίων που παρέχουν ανεπιθύµητα υψηλή αεροστεγανότητα (το κτίριο δεν «αναπνέει»). Έλλειψη τεχνικών υποδοµών και εξοπλισµού. Μικροί χώροι διδασκαλίας, συνωστισµός µαθητών. *Πραγµατοποιούνται εργασίες αναβάθµισης του κτιρίου και, στα πλαίσια τους, πιθανώς να τοποθετηθεί εξωτερική θερµοµόνωση. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 50

63 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 17 ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας ράµας 1, Καβάλα m 2 2 Όχι / Ναι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: LR150 (κατ/κευη: -, ισχύς: Kcal/h) Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 28 Κλιµατιστικές µονάδες: 2 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 2.52 ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες, περσίδες 2 Ψυγεία 1 Πλυντήριο ρούχων 2 Φούρνοι µικροκυµάτων 11 Η/Υ 2 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 6 Βιντεοπροβολείς 1 Ηλεκτρική θερµάστρα ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Κεκλιµένη στέγη (κεραµίδι) Όχι (κατασκευή < 1979) Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά υαλοστάσια ύο αίθουσες διδασκαλίας και το σύνολο του νηπιαγωγείου αποτελούν προέκταση του αρχικού κτιρίου. υναµικό τεχνικών επεµβάσεων. εν παρατηρήθηκε κάποιο ιδιαίτερο πρόβληµα. Πιθανότητα, ωστόσο, εµφάνισης προβληµάτων υγρασίας και εγκλωβισµού της στο εσωτερικό του κτιρίου, λόγω της απουσίας θερµοµόνωσης (κατασκευή < 1979) σε συνδυασµό µε την ύπαρξη διπλών υαλοστασίων που παρέχουν ανεπιθύµητα υψηλή αεροστεγανότητα (το κτίριο δεν «αναπνέει»). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 51

64 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 18 ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας Σ. Μαρτζώκη 6, Καβάλα m 2 2 Όχι / Όχι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 18: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: Hoval (κατ/κευη: -, ισχύς: Kcal/h) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 4.5 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 102 Κλιµατιστικές µονάδες: 1 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 3 Ψυγεία 1 Ηλεκτρική κουζίνα 3 Φούρνοι µικροκυµάτων 27 Η/Υ 3 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 3 Ηλεκ. θερµαντικά σώµατα 2 Βιντεοπροβολείς ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: N Επίπεδη στέγη (δώµα) Όχι (κατασκευή < 1970) Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά υαλοστάσια Πολύ υψηλό δυναµικό τοποθέτησης φωτοβολταϊκών συστηµάτων και ηλιακών συλλεκτών (νότιος προσανατολισµός, απουσία ψηλών κτιρίων και φυσικών εµποδίων, µεγάλη διαθέσιµη επιφάνεια επίπεδης στέγης). Ύπαρξη σκιάστρων στον άνω επίπεδο του κτιρίου, τα οποία χρίζουν άµεσης συντήρησης (σοβαρός κίνδυνος πρόκλησης σωµατικής βλάβης στα παιδιά του νηπιαγωγείου που βρίσκεται στο κάτω επίπεδο λόγω πτώσης υλικών (αποκόλληση λόγω φθοράς, διάβρωσης). Μικροπροβλήµατα θερµικής συµπεριφοράς στο γυµναστήριο και εγκλωβισµού υγρασίας στο εσωτερικό του κτιρίου, λόγω της απουσίας θερµοµόνωσης (κατασκευή < 1979) σε συνδυασµό µε την ύπαρξη διπλών υαλοστασίων που παρέχουν ανεπιθύµητα υψηλή αεροστεγανότητα (το κτίριο δεν «αναπνέει»). υναµικό τεχνικών διορθωτικών επεµβάσεων (βελτίωση διαχείρισης του εκτεταµένου συστήµατος θέρµανσης µε χρήση αυτοµατισµών) και εγκατάστασης θερµοµόνωσης. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 52

65 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 19 ο ηµοτικό Σχολείο και 16 ο / 19 ο Νηπιαγωγείο Καβάλας Αλκίνοου 11, Καβάλα m 2 4 Ναι / Ναι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: ΕΝ300 Thermostahl (κατ/κευη: 2009, ισχύς: Kcal/h) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 7 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 95 Κλιµατιστικές µονάδες: 0 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 13.5 ΚW Φθορισµού, Eco Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 1 Ηλεκτρική κουζίνα 1 Ψυγείο 1 Πλυντήριο πιάτων 2 Φούρνοι µικροκυµάτων 32 Η/Υ 3 Φωτοτυπικά µηχανήµατα ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Ν Επίπεδη στέγη (δώµα) Σύµφωνα µε Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων (1979) Πλαίσια αλουµινίου µε µονά και διπλά υαλοστάσια Η βόρεια πλευρά του κτιρίου δέχεται ελάχιστη ηλιακή ακτινοβολία, λόγω τοποθεσίας και τεχνητών και φυσικών εµποδίων, µε αποτέλεσµα να εµφανίζει µικρά ηλιακά κέρδη και υψηλές απαιτήσεις θερµικών φορτίων τον χειµώνα. Η διαχείριση του εκτεταµένου συστήµατος θέρµανσης θα µπορούσε να γίνει αποδοτικότερη µε χρήση αυτοµατισµών. Σηµαντικές απώλειες θερµότητας στο κοινόχρηστο χώρο εισόδου, κυρίως µέσω της κεντρικής εξώθυρας. Οι σωληνώσεις από το λέβητα οδεύουν εξωτερικά από το κτίριο θερµικές απώλειες στο σύστηµα διανοµής. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 53

66 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 20 ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας Περιγιάλι, Καβάλα m 2 2 Όχι / Όχι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16:15 80 Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: Τριθέρµ ΠΚ200 (κατ/κευη: 1993, ισχύς: Kcal/h) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 3 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 66 Κλιµατιστικές µονάδες: 0 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 9.79 ΚW Φθορισµού, πυρακτώσεως Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 2 Ηλεκτρικές κουζίνες 2 Φούρνοι µικροκυµάτων 1 Ψυγείο 1 Πλυντήριο πιάτων 13 Η/Υ 3 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 1 Βιντεοπροβολέας ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Ν Επίπεδη στέγη (δώµα) Σύµφωνα µε Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων (1979) Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά υαλοστάσια στο κτίριο, µονά υαλοστάσια στις εξώθυρες των δυο εισόδων Σηµαντικό δυναµικό τοποθέτησης φωτοβολταϊκών συστηµάτων και ηλιακών συλλεκτών (νότιος προσανατολισµός, απουσία ψηλών κτιρίων και φυσικών εµποδίων, µεγάλη διαθέσιµη επιφάνεια επίπεδης στέγης και οικοπέδου). Οι αίθουσες του νηπιαγωγείου στεγάζονται σε διαφορετικό κτίριο. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 54

67 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 21 ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας Χανίων 1, Καβάλα m 2 2 Όχι / Ναι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: Bentoil (ισχύς: Kcal/h) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 3.5 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 82 Κλιµατιστικές µονάδες: 3 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 3 Ψυγεία 1 Ηλεκτρική κουζίνα 2 Πλυντήρια πιάτων 1 Θερµοθάλαµος 7 Η/Υ 2 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 2 Βιντεοπροβολείς ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Ν Κεκλιµένη στέγη (κεραµίδι) Σύµφωνα µε Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων (1979) Πλαίσια αλουµινίου µε µονά υαλοστάσια Παρατηρήθηκε σηµαντικά διαφορετική θερµική συµπεριφορά της βόρειας όψης του κτιρίου σε σχέση µε τη νότια και τις µεσηµβρινές όψεις, πιθανότατα λόγω θερµικών απωλειών µέσω του σηµαντικού αριθµού ανοιγµάτων (µε µονά υαλοστάσια) στη συγκεκριµένη όψη. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 55

68 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 22 ο ηµοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Καβάλας ηµοσθένους 19, Καβάλα m 2 3 Όχι / Όχι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: Baultur BT40DSG (κατ/κευη: 1981, ισχύς: Kcal/h) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 5 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 82 Κλιµατιστικές µονάδες: 0 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 11.8 ΚW Φθορισµού, Πυρακτώσεως Κατακόρυφα και οριζόντια ανοίγµατα Κουρτίνες, περσίδες 1 Ηλεκτρική κουζίνα 3 Φούρνοι µικροκυµάτων 15 Η/Υ 3 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 6 Βιντεοπροβολείς 3 Τηλεοράσεις ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Ν Επίπεδη στέγη (δώµα) Σύµφωνα µε Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων (1979) Πλαίσια αλουµινίου µε µονά υαλοστάσια Ύπαρξη φωταγωγού στον κεντρικό χώρο του κτιρίου. υναµικό τοποθέτησης φωτοβολταϊκών συστηµάτων και ηλιακών συλλεκτών (νότιος προσανατολισµός, απουσία ψηλών κτιρίων και φυσικών εµποδίων, µεγάλη διαθέσιµη επιφάνεια επίπεδης στέγης). υναµικό διορθωτικών τεχνικών επεµβάσεων (λ.χ. τοποθέτηση διπλών υαλοστασίων). Ιδιαιτερότητα µικροκλίµατος: χτισµένο σε πλαγιά βουνού, παρακείµενο άλσος και ρυάκι, ισχυρά καθοδικά ρεύµατα ψυχρού αέρα από τον ορεινό όγκο προς τη θάλασσα. Τα χαρακτηριστικά αυτά, στο σύνολό τους, συνεισφέρουν σε σηµαντικό δροσισµό τους θερµούς µήνες αλλά και υψηλότερες ανάγκες θερµικών φορτίων κατά τον χειµώνα. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 56

69 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 24 ο / 27 ο Νηπιαγωγείο Καβάλας Αγ. Σοφίας 2, Καβάλα m 2 1 Όχι / Όχι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16:15 90 Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: ΗΕLLAS ΥΑ 120 Riello Guliver (κατ/κευη: 2008, ισχύς: Kcal/h) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 7 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: Μονοσωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 12 Κλιµατιστικές µονάδες: 0 Ανεµιστήρες οροφής: Ναι Ναι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 3.24 ΚW Φθορισµού, αλογόνου Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 2 Ψυγεία 1 Ηλεκτρική κουζίνα 1 Ηλεκτρική σκούπα 5 Η/Υ 1 Φωτοτυπικά µηχανήµατα ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Ν Κεκλιµένη στέγη (κεραµίδι) Σύµφωνα µε Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων (1979) Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά υαλοστάσια Νέο κτίριο σε πολύ καλή κατάσταση. Ορισµένα µικροπροβλήµατα υγρασίας, δεν αναφέρθηκαν ιδιαίτερα παράπονα, σε γενικές γραµµές δεν απαιτείται κάποια τεχνική επέµβαση ή διόρθωση πλην της αντικατάστασης ορισµένων, συχνά χρησιµοποιούµενων λαµπτήρων, µε ενεργειακούς (Eco) ή φωτοεκπέµπουσες διόδους (LEDs). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 57

70 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 24 ο ηµοτικό Σχολείο Καβάλας Ευξείνου Πόντου 7, Καβάλα m 2 2 Όχι / Όχι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: Α300 (κατ/κευη: 2007, ισχύς: Kcal/h) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 4 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 99 Κλιµατιστικές µονάδες: 0 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 6.37 ΚW Φθορισµού, αλογόνου Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 3 Ψυγεία 1 Πλυντήριο πιάτων 2 Φούρνοι µικροκυµάτων 28 Η/Υ 2 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 5 Βιντεοπροβολείς 2 Ηχεία ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: N-A Επίπεδη στέγη (δώµα) Σύµφωνα µε Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων (1979) Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά υαλοστάσια Σχετικά νέο κτίριο σε καλή κατάσταση. Έντονα παράπονα θερµικής άνεσης για τους χώρους που έρχονται σε επαφή µε τη βόρεια όψη του κτιρίου και κυρίως στην αίθουσα εκδηλώσεων. Αναφέρθηκε ότι η συγκεκριµένη αίθουσα παραµένει ιδιαίτερα ψυχρή και, συνεπώς, µη λειτουργική παρά το γεγονός ότι διαθέτει 6 τερµατικές µονάδες (σώµατα) θέρµανσης. Υποψία ατελειών στην εγκατάσταση της εξωτερικής θερµοµόνωσης. Θα πρέπει να ελεγχθεί η εξωτερική θερµοµόνωση (πάχος, τοποθέτηση, κλπ) καθώς και η αεροστεγανότητα της συγκεκριµένης όψης. Η διαχείριση του εκτεταµένου συστήµατος θέρµανσης θα µπορούσε να γίνει αποδοτικότερη µε χρήση αυτοµατισµών. Ιδιαιτερότητα µικροκλίµατος λόγω υψοµέτρου και ισχυρών ψυχρών ρευµάτων αέρα. Μικρόκλιµα µε, συγκριτικά, µικρότερες ανάγκες ψυκτικών φορτίων τους θερµούς µήνες αλλά και υψηλότερες ανάγκες θερµικών φορτίων κατά τον χειµώνα. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 58

71 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 25 ο Νηπιαγωγείο Καβάλας Υψηλάντου 11β, Καβάλα m 2 1 Όχι / Όχι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16:15 39 Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: µικρών διαστάσεων, αγνώστων στοιχείων Μέση διάρκεια λειτουργίας: 7 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 14 Κλιµατιστικές µονάδες: 0 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 2.66 ΚW Φθορισµού, πυρακτώσεως Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 1 Ψυγείο 1 Ηλεκτρική κουζίνα 1 Φούρνος µικροκυµάτων 3 Η/Υ 1 Φωτοτυπικό µηχάνηµα 4 Βιντεοπροβολείς 4 Ηχεία ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Β / Β-Α Κεκλιµένη στέγη (κεραµίδι) Σύµφωνα µε Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων (1979) Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά υαλοστάσια Μικρό κτίριο, χαµηλών αναγκών σε θερµικά, ψυκτικά και ηλεκτρικά φορτία. εν παρατηρήθηκε κάποιο ιδιαίτερο πρόβληµα. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 59

72 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 25 ο ηµοτικό Σχολείο Καβάλας Υψηλάντου 11, Καβάλα m 2 3 Όχι / Ναι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 16: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Ναι Λέβητας: ΥΑ300 (κατ/κευη: 2009, ισχύς: 348 KW) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 6 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 84 Κλιµατιστικές µονάδες: 1 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Ηλ. θερµοσίφωνας 1 KW Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 2 Ψυγεία 1 Πλυντήριο πιάτων 19 Η/Υ 2 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 4 Βιντεοπροβολείς 4 Ηχεία ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Α / Ν-Α Επίπεδη στέγη (δώµα) Σύµφωνα µε Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων (1979) Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά υαλοστάσια υναµικό τοποθέτησης φωτοβολταϊκών συστηµάτων και ηλιακών συλλεκτών. Μεγάλο ποσοστό ανοιγµάτων στην πρόσοψη του κτιρίου. Παρατηρήθηκε διαφορετική θερµική συµπεριφορά µερών του κελύφους του κτιρίου. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 60

73 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 1 ο Γυµνάσιο Καβάλας Κωνσταντίνου Ποιητού 16, Καβάλα m 2 2 Όχι / Ναι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 15: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: Τριθέρµ ΜΠ-325 (κατ/κευη: 1988, ισχύς: Kcal/h) Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 60 Κλιµατιστικές µονάδες: 3 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 9.64 ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 2 Ψυγεία 1 Ηλεκτρική κουζίνα 1 Θερµοθάλαµος 1 Καταψύκτης 1 Ψύκτης νερού 18 Η/Υ 2 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 2 Βιντεοπροβολείς ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Β / Β-Α Κεκλιµένη στέγη (κεραµίδι) Όχι (κατασκευή < 1979) Ξύλινα πλαίσια µε διπλά υαλοστάσια Ιστορικό κτίριο, σε καλή κατάσταση παρά την παλαιότητά του. υνατότητα ήπιων µόνο τεχνικών επεµβάσεων. Πιθανότητα εµφάνισης προβληµάτων υγρασίας και εγκλωβισµού της στο εσωτερικό του κτιρίου, λόγω της απουσίας θερµοµόνωσης (κατασκευή < 1979) σε συνδυασµό µε την ύπαρξη διπλών υαλοστασίων που παρέχουν ανεπιθύµητα υψηλή αεροστεγανότητα (το κτίριο δεν «αναπνέει»). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 61

74 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 2 ο Γυµνάσιο Καβάλας Αρκαδίου 2, Καβάλα m 2 2 Όχι / Όχι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 15: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: Χαλύβδινος Rayon (κατ/κευη: -, ισχύς: 385 KW) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 3 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 74 Κλιµατιστικές µονάδες: 6 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα και ορίζοντια ανοίγµατα Κουρτίνες 2 Ψυγεία 1 Ηλεκτρική κουζίνα 1 Καταψύκτης 24 Η/Υ 4 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 3 Βιντεοπροβολείς 1 Τηλεόραση ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: Ν Επίπεδη στέγη (δώµα) Όχι (κατασκευή < 1979) - ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Ύπαρξη φωταγωγού στον κεντρικό χώρο του κτιρίου. Σχετικά υψηλό δυναµικό τοποθέτησης φωτοβολταϊκών συστηµάτων και ηλιακών συλλεκτών (νότιος προσανατολισµός, ορισµένα µόνο ψηλά κτίρια, απουσία φυσικών εµποδίων, µεγάλη διαθέσιµη επιφάνεια επίπεδης στέγης). υνατότητα επέµβασης για εξωτερική θερµοµόνωση. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 62

75 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 3 ο Γυµνάσιο Καβάλας Σκρα 59, Καβάλα m 2 3 Όχι / Όχι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 15: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: Χαλύβδινος Λαβιθέρµ (κατ/κευη: 2004, ισχύς: ) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 5 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 74 Κλιµατιστικές µονάδες: 3 Ανεµιστήρες οροφής: 13 Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 2 Ψυγεία 1 Ηλεκτρική κουζίνα 1 Ψύκτης νερού 17 Η/Υ 2 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 1 Βιντεοπροβολέας 4 Ηχεία ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Ν Επίπεδη στέγη (δώµα) Όχι (κατασκευή < 1979)* Σιδερένια πλαίσια µε µονά υαλοστάσια *Πραγµατοποιούνται εργασίες αναβάθµισης του κτιρίου (ολική ανακαίνιση στα πρότυπα «πράσινων» σχολείων - πρόγραµµα ΕΣΠΑ). Ο λέβητας βρίσκεται κάτω από τις σκάλες της κύριας εισόδου. Σηµαντικές θερµικές απώλειες µέσω των ανοιγµάτων, δυνατότητα επέµβασης για εξωτερική θερµοµόνωση. Μικροπροβλήµατα υγρασίας. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 63

76 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 4 ο Γυµνάσιο (Πειραµατικό) Καβάλας Καραϊσκάκη 4, Καβάλα Όχι / Ναι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 15: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητες: i) Soulis, ii) Τριθέρµ, iii) Pyrotherm, iv) Thermostahl EN-1100 (κατ/κευη: i) 1997, ii) 1991, ολ. ισχύς: Kcal/h) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 3 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: Μονοσωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 214 Κλιµατιστικές µονάδες: 8 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 1 Ψυγείο 1 Ηλεκτρική κουζίνα 1 Ηλεκτρική θερµάστρα 40 Η/Υ 5 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 5 Βιντεοπροβολείς ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Ν / Α Επίπεδη στέγη (δώµα) Σύµφωνα µε Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων (1979) Πλαίσια αλουµινίου µε µονά υαλοστάσια Σηµαντικό πρόβληµα υγρασίας στη στέγη (δώµα). Απώλειες συστήµατος θέρµανσης λόγω εκτεταµένου υποσυστήµατος διανοµής (µεγάλες οδεύσεις σωληνώσεων). Υψηλό δυναµικό εξοικονόµησης ενέργειας µέσω της αντικατάστασης των µονών υαλοστασίων από αντίστοιχα διπλά, βελτίωσης διαχείρισης του εκτεταµένου συστήµατος θέρµανσης µε χρήση αυτοµατισµών καθώς και της αντικατάστασης του ιδιαίτερα ενεργοβόρου συστήµατος τεχνητού φωτισµού, λ.χ. µε εγκατάσταση ενεργειακών λαµπτήρων (Eco) ή φωτοεκπεµπουσών διόδων (LED) και δηµιουργία συνθηκών πρόσθετου φυσικού φωτισµού (οριζόντια ανοίγµατα, υαλοπίνακες ειδικού τύπου). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 64

77 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 5 ο Γυµνάσιο Καβάλας Θ. Πουλίδου 20, Καβάλα Όχι / Ναι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 15: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: Elinox ELS-120 (κατ/κευη: -, ισχύς: Kcal/h) Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 36 Κλιµατιστικές µονάδες: 3 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 2.55 ΚW Φθορισµού, πυρακτώσεως, Eco Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες, περσίδες 1 Ψυγείο 15 Η/Υ 3 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 4 Βιντεοπροβολείς ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Κεκλιµένη στέγη (κεραµίδι) Όχι (κατασκευή < 1979) Ξύλινα πλαίσια µε µονά υαλοστάσια (πτέρυγα γραφείων) Πλαίσια αλουµινίου µε µονά υαλοστάσια (λοιποί χώροι) Το κτίριο χωρίζεται σε δύο πτέρυγες (πτέρυγα γραφεία, πτέρυγα λοιπών χώρων και αιθουσών διδασκαλίας). Χαρακτηρισµένο ως διατηρητέο, µε ελάχιστες δυνατότητες εξωτερικών επεµβάσεων. Μη καλή κατανοµή του χώρου των αιθουσών διδασκαλίας. ιαπιστωµένα προβλήµατα υγρασίας και εγκλωβισµού της στους εσωτερικούς χώρους της δεύτερης πτέρυγας, λόγω της απουσίας θερµοµόνωσης (κατασκευή < 1979) σε συνδυασµό µε την ύπαρξη διπλών υαλοστασίων που παρέχουν ανεπιθύµητα υψηλή αεροστεγανότητα (το κτίριο δεν «αναπνέει»). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 65

78 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 6 ο Γυµνάσιο Καβάλας Τέρµα Ιοκάστης (Αγ. Σίλας), Καβάλα εν βρέθηκαν στοιχεία (< 1979) ~ 900 m 2 2 Όχι / Όχι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 15: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Ναι Λέβητες: i) Pyrotherm EN162, ii) Sahara X2 Riello (κατ/κευη: 1997, ολ. ισχύς: Kcal/h) Σύστηµα διανοµής: Μονοσωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 48 Κλιµατιστικές µονάδες: 1 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 5.4 ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες, περσίδες 1 Ψυγείο 14 Η/Υ 6 Φωτοτυπικά µηχανήµατα ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Ν (κεντρικό κτίριο), Α/ (αυτόνοµα ισόγεια κτίσµατα) Κεκλιµένη στέγη (κεραµίδι) εν βρέθηκαν στοιχεία Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά υαλοστάσια Το σχολικό συγκρότηµα αποτελείται από ένα κεντρικό διώροφο κτίριο και µικρά αυτόνοµα ισόγεια κτίσµατα µε κύρια υλικά δόµησης ξύλο και οπτόπλινθους. Απώλειες συστήµατος θέρµανσης λόγω εκτεταµένου υποσυστήµατος διανοµής (µεγάλες οδεύσεις σωληνώσεων για την εξυπηρέτηση των πολυάριθµων κτισµάτων). Εµφάνιση διαφορετικής θερµικής συµπεριφοράς µεταξύ ορισµένων σχολικών αιθουσών λόγω διαφορετικού προσανατολισµού του κάθε αντίστοιχου κτίσµατος. Ιδιαιτερότητα µικροκλίµατος: χτισµένο σε υψόµετρο, παρακείµενο άλσος, ισχυρά καθοδικά ρεύµατα ψυχρού αέρα από τον ορεινό όγκο προς τη θάλασσα. Τα χαρακτηριστικά αυτά, στο σύνολό τους, συνεισφέρουν σε σηµαντικό δροσισµό τους θερµούς µήνες αλλά και υψηλότερες ανάγκες θερµικών φορτίων κατά τον χειµώνα. Αδυναµία συλλογής πλήρων δεδοµένωνελλιπή στοιχεία. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 66

79 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 7 ο Γυµνάσιο και 2 ο Γενικό Λύκειο Καβάλας ηµοσθένους 17, Καβάλα m 2 3 Ναι / Ναι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 15: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Ναί Λέβητας: εν καταγράφηκε ο τύπος (κατ/κευη: 1993, ισχύς: Kcal/h) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 4 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 150 Κλιµατιστικές µονάδες: 3 Ανεµιστήρες οροφής: 10 Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 1 Ψυγείο 1 Ηλεκτρική κουζίνα 40 Η/Υ 5 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 7 Βιντεοπροβολείς 2 Τηλεοράσεις ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Α Επίπεδη στέγη (δώµα) Σύµφωνα µε Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων (1979) Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά υαλοστάσια υναµικό τοποθέτησης φωτοβολταϊκών συστηµάτων και ηλιακών συλλεκτών (µεγάλη διαθέσιµη επιφάνεια επίπεδης στέγης, απαιτείται ωστόσο κατάλληλος προσχεδιασµός της τοπολογίας της εγκατάστασης καθώς ο κύριος προσανατολισµός του κτιρίου είναι ανατολικός). υναµικό διορθωτικών τεχνικών επεµβάσεων (αναφέρθηκαν σηµεία και όψεις του κτιρίου µε ανεπάρκεια θερµοµόνωσης, βελτίωση διαχείρισης του εκτεταµένου συστήµατος θέρµανσης µε χρήση αυτοµατισµών, αντικατάσταση του ιδιαίτερα ενεργοβόρου συστήµατος τεχνητού φωτισµού, λ.χ. µε εγκατάσταση ενεργειακών λαµπτήρων ή LED). Ιδιαιτερότητα µικροκλίµατος: χτισµένο σε πλαγιά βουνού, παρακείµενο άλσος και ρυάκι, ισχυρά καθοδικά ρεύµατα ψυχρού αέρα από τον ορεινό όγκο προς τη θάλασσα. Τα χαρακτηριστικά αυτά, στο σύνολό τους, συνεισφέρουν σε σηµαντικό δροσισµό τους θερµούς µήνες αλλά και υψηλότερες ανάγκες θερµικών φορτίων κατά τον χειµώνα. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 67

80 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 1 ο / 4 ο Γενικό Λύκειο Καβάλας Γ. Κίτσου 57, Καβάλα m 2 3 Όχι / Ναι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 15: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: ΕΛΛΗΝ Ecostahl EC-500 (κατ/κευη: 2003, ισχύς: Kcal/h) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 4 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 80 Κλιµατιστικές µονάδες: 1 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 2 Ψυγεία 30 Η/Υ 2 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 2 Βιντεοπροβολείς 1 Τηλεόραση ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Επίπεδη στέγη (δώµα) Σύµφωνα µε Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων (1979) Πλαίσια αλουµινίου µε µονά και διπλά υαλοστάσια Σηµεία στο κτίριο µε έντονη τοπική δυσφορία λόγω θερµότητας (άµεση ηλιακή ακτινοβολία) κατά τους θερµούς µήνες. Οι αίθουσες δεν έρχονται σε άµεση επαφή µε τον ήλιο (παρεµβάλλεται τεχνητός διάδροµος). υναµικό τοποθέτησης/χρήσης σκιάστρων στις µεσηµβρινές, κυρίως, όψεις. Καλή θερµική συµπεριφορά κατά τους χειµερινούς µήνες. υναµικό τοποθέτησης φωτοβολταϊκών συστηµάτων και ηλιακών συλλεκτών (απουσία ψηλών κτιρίων και φυσικών εµποδίων, µεγάλη διαθέσιµη επιφάνεια επίπεδης στέγης). Ιδιαιτερότητα µικροκλίµατος: µεγαλύτερο υψόµετρο συγκριτικά µε τον κύριο αστικό ιστό, παρακείµενο άλσος. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 68

81 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 3 ο Γενικό Λύκειο και 4 ο Τ.Ε.Ε. / ΕΠΑ.Λ. Καβάλας Αµισού 31, Καβάλα m 2 3 Όχι / Ναι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 15: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητες: i) FG405, ii) FG245 (κατ/κευη: -, συν. ισχύς: Kcal/h) Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 105 Κλιµατιστικές µονάδες: 22 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 4 Ψυγεία 1 Ηλεκτρική κουζίνα 1 Θερµοθάλαµος 1 Ψύκτης νερου 35 Η/Υ 12 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 2 Ηχεία ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: N / N-A Επίπεδη στέγη (δώµα) Σύµφωνα µε Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων (1979) Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά υαλοστάσια Κτίριο σε αρκετά καλή κατάσταση. Στις αίθουσες γυµναστηρίου και εκδηλώσεων τα θερµικά φορτία καλύπτονται µε τη χρήση fan coils. Ορισµένα κουφώµατα ανοιγµάτων σκιάζονται τεχνητά, µέσω ειδικής αρχιτεκτονικής διαµόρφωσης. Υψηλό δυναµικό εξοικονόµησης ενέργειας µέσω της βελτίωσης διαχείρισης του εκτεταµένου συστήµατος θέρµανσης µε χρήση αυτοµατισµών, αντικατάστασης των πολυάριθµων κλιµατιστικών µονάδων µε ανεµιστήρες οροφής, καθώς και της αντικατάστασης του ιδιαίτερα ενεργοβόρου συστήµατος τεχνητού φωτισµού, λ.χ. µε εγκατάσταση ενεργειακών λαµπτήρων ή LED. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 69

82 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 5 ο Γενικό Λύκειο Καβάλας Παιδικές Κατασκηνώσεις Αγ. Σίλα, Καβάλα m 2 1 Όχι / Ναι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 15: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητες: i) Νεσυθερ IR180, ii) Mavil Global, iii) Riello LOG10, iv) Erde Novart RR1C (κατ/κευη: i) 1997, ii) 1999, iii) 1997, iv) 1999, συν. ισχύς: Kcal/h) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 6 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 58 Κλιµατιστικές µονάδες: 1 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 8.76 ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 3 Ψυγεία 1 Ηλεκτρική Κουζίνα 2 Καταψύκτες 16 Η/Υ 2 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 1 Τηλεόραση ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Ν (κεντρικό κτίριο), Ν/Α/ (αυτόνοµα ισόγεια κτίσµατα) Κεκλιµένη στέγη (κεραµίδι) Όχι (κατασκευή < 1979) Πλαίσια αλουµινίου µε µονά και διπλά υαλοστάσια Το σχολικό συγκρότηµα αποτελείται από ένα κεντρικό ισόγειο κτίριο γραφείων και µικρά αυτόνοµα ισόγεια κτίσµατα (σχολικές αίθουσες) µε κύρια υλικά δόµησης ξύλο και οπτόπλινθους. Απώλειες συστήµατος θέρµανσης λόγω εκτεταµένου υποσυστήµατος διανοµής (µεγάλες οδεύσεις σωληνώσεων για την εξυπηρέτηση των πολυάριθµων κτισµάτων). Εµφάνιση διαφορετικής θερµικής συµπεριφοράς µεταξύ ορισµένων σχολικών αιθουσών λόγω διαφορετικού προσανατολισµού του κάθε αντίστοιχου κτίσµατος. Ιδιαιτερότητα µικροκλίµατος: χτισµένο σε µεγάλο υψόµετρο, συχνές χιονοπτώσεις, παρακείµενο άλσος. Τα χαρακτηριστικά αυτά, στο σύνολό τους, συνεισφέρουν σε σηµαντικό δροσισµό τους θερµούς µήνες αλλά και δριµύ ψύχος (και συνεπώς υψηλότερες ανάγκες θερµικών φορτίων) κατά τον χειµώνα. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 70

83 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 6 ο Γενικό Λύκειο και Μουσικό Γυµνάσιο/Λύκειο Καβάλας Χρυσοστόµου Σµύρνης 10, Καβάλα m 2 4 Ναι / Ναι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 15: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Ναι Λέβητας: i) Ecostahl, ii) Thermil SK,iii) Riello 40GL (κατ/κευη: i) 2000, iii) 2011, συν. ισχύς: Kcal/h) Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 108 Κλιµατιστικές µονάδες: 3 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 79.8 ΚW Φθορισµού, αλογόνου Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 4 Ψυγεία 1 Ηλεκτρική κουζίνα 1 Θερµοθάλαµος 35 Η/Υ 7 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 4 Βιντεοπροβολείς 20 Ηχεία ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: N Επίπεδη στέγη (δώµα) Σύµφωνα µε Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων (1979) Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά υαλοστάσια Υψηλά θερµικά και ηλεκτρικά φορτία λόγω του µεγάλου εµβαδού του κτιρίου. Πολυάριθµες ηλεκτρικές συσκευές ιδιαίτερης χρήσης (µεγάλα ηχεία, µουσικά όργανα, προβολείς). Υπερβολικά υψηλός αριθµός λαµπτήρων (συνολικά > 1500). υναµικό διορθωτικών τεχνικών επεµβάσεων (βελτίωση διαχείρισης του εκτεταµένου συστήµατος θέρµανσης µε χρήση αυτοµατισµών, αντικατάσταση του ιδιαίτερα ενεργοβόρου συστήµατος τεχνητού φωτισµού, λ.χ. µε εγκατάσταση ενεργειακών λαµπτήρων ή LED). υναµικό τοποθέτησης φωτοβολταϊκών συστηµάτων και ηλιακών συλλεκτών (µεγάλη διαθέσιµη επιφάνεια επίπεδης στέγης, νότιος προσανατολισµός, απουσία ψηλών κτιρίων και φυσικών εµποδίων). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 71

84 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 1 ο / 2 ο / 3 ο Τ.Ε.Ε./ΕΠΑ.Λ. Καβάλας Περιγιάλι, Καβάλα 1976 εν βρέθηκαν στοιχεία 3 Όχι / Ναι Σεπτ. Ιούν. / ευτ. Παρ. / 07:00 22: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: i) Global 800, ii) Blossol Πετρελαίου-Αερίου, (κατ/κευη: i) 2002, ii) 2007, ισχύς: i) 930 KW, ii) Kcal/h) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 8 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: >150 Κλιµατιστικές µονάδες: >10 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Ναι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: >100 ΚW Φθορισµού, Πυρακτώσεως Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες > 50 Η/Υ >10 Φωτοτυπικά µηχανήµατα *καταγράφηκαν πολυάριθµες ηλεκτρικές συσκευές και βαρύς εργαστηριακός εξοπλισµός για τις ανάγκες εργαστηριών πληροφορικής, βιολογίας, νοσηλευτικής, κοµµωτικής, µηχανολογίας αυτοκινήτων, µηχανουργικών κατεργασιών κλπ. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: N Επίπεδη στέγη (δώµα) Όχι (κατασκευή < 1979) Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά υαλοστάσια Πραγµατοποιούνται εργασίες αναβάθµισης του κτιρίου. Ιδιαίτερα ενεργοβόρος εργαστηριακός εξοπλισµός και εν µέρει δικαιολογηµένα - ιδιαίτερα υψηλά ηλεκτρικά, θερµικά και ψυκτικά φορτία. Υψηλό δυναµικό τοποθέτησης φωτοβολταϊκών συστηµάτων και ηλιακών συλλεκτών (νότιος προσανατολισµός, απουσία ψηλών κτιρίων και φυσικών εµποδίων, µεγάλη διαθέσιµη επιφάνεια επίπεδης στέγης). Υψηλό δυναµικό εξοικονόµησης ενέργειας µέσω της εγκατάστασης BMS, της βελτίωσης διαχείρισης του εκτεταµένου συστήµατος θέρµανσης µε χρήση αυτοµατισµών καθώς και της αντικατάστασης του ιδιαίτερα ενεργοβόρου συστήµατος τεχνητού φωτισµού, λ.χ. µε εγκατάσταση ενεργειακών λαµπτήρων ή LED και δηµιουργία συνθηκών πρόσθετου φυσικού φωτισµού. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 72

85 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου 1 ος / 5 ος / 6 ος Βρεφονηπιακός Σταθµός ήµου Καβάλας Κ. Τσολάκη 23 εν βρέθηκαν στοιχεία (< 1979) ~ 1800 m 2 3 Ναι / Όχι Ιαν. εκ. (όχι Αύγουστο) / ευτ. Παρ. / 06:45 16: Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητες: i) Kcal/h, αγνώστων στοιχείων ii) αγνώστων στοιχείων, iii) , Έτος κατασκευής Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 55 Κλιµατιστικές µονάδες: 2 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Ναι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 7.8 ΚW Φθορισµού, Πυρακτώσεως Κατακόρυφα ανοίγµατα Πατζούρια, Κουρτίνες 2 Ψυγεία 2 Ηλεκτρικές κουζίνες 1 Πλυντήριο 1 Ψύκτης νερού 2 πλήρως εξοπλισµένες κουζίνες ετοιµασίας γευµάτων 8 Η/Υ 1 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 2 Ηχεία ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: Ν / Ν-Α Επίπεδη στέγη (δώµα) Όχι (κατασκευή < 1979) Ξύλινα πλαίσια µε µονά υαλοστάσια ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Κτίριο µε σηµαντικό δυναµικό επεµβάσεων (λ.χ. εγκατάσταση εξωτερικής θερµοµόνωσης και διπλών υαλοστασίων). Καταγράφηκαν έντονα παράπονα θερµικής άνεσης κατά τη διάρκεια του χειµώνα (χαµηλές εσωτερικές θερµοκρασίες, υψηλή ζήτηση θερµικών φορτίων) και προβλήµατα υδατοστεγανότητας (π.χ. σε περίπτωση έντονης βροχόπτωσης). Το σύστηµα θέρµανσης είναι ανεπαρκές και κακοσυντηρηµένο. Παρατηρήθηκε απουσία µόνωσης σε σηµεία του λέβητα και του συστήµατος διανοµής και χαµηλή απόδοση των τερµατικών µονάδων θέρµανσης. Ο χώρος του λεβητοστασίου βρέθηκε σε πολύ κακή κατάσταση (λιµνάζοντα ύδατα και υπολείµµατα πετρελαίου στο δάπεδο, ελλιπέστατη σήµανση, εκτεθειµένος εξοπλισµός κ.ά). Πολυάριθµοι ανεκµετάλλευτοι χώροι. υναµικό τοποθέτησης ηλιακών συλλεκτών για την µερική ή ολική κάλυψη αναγκών σε ζεστό νερό χρήσης. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 73

86 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ 8 ος Βρεφονηπιακός Σταθµός ήµου Καβάλας Αρκαδίου 4 εν βρέθηκαν στοιχεία (< 1979) ~ 800 m 2 1 Όχι / Όχι Ιαν. εκ. (όχι Αύγουστο) / ευτ. Παρ. / 06:45 16: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητες: i) Riello Horal Kcal/h, ii) Χαµηλής ισχύος αγνώστων στοιχείων Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 39 Κλιµατιστικές µονάδες: 3 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Ναι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 5.8 ΚW Φθορισµού, Eco Κατακόρυφα ανοίγµατα Πατζούρια, Κουρτίνες 2 Ψυγεία 1 Ηλεκτρική κουζίνα 1 Πλυντήριο πιάτων 1 Ψύκτης νερού πλήρως εξοπλισµένη κουζίνα ετοιµασίας γευµάτων 7 Η/Υ 2 Φωτοτυπικά µηχανήµατα ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Ν Κεκλιµένη στέγη (κεραµίδι) Όχι (κατασκευή < 1979) Ξύλινα πλαίσια µε µονά υαλοστάσια Κτίριο µε σηµαντικό δυναµικό επεµβάσεων (λ.χ. εγκατάσταση εξωτερικής θερµοµόνωσης και διπλών υαλοστασίων). Καταγράφηκαν έντονα παράπονα θερµικής άνεσης κατά τη διάρκεια του χειµώνα (χαµηλές εσωτερικές θερµοκρασίες, υψηλή ζήτηση θερµικών φορτίων). Το σύστηµα θέρµανσης είναι ανεπαρκές και κακοσυντηρηµένο. Παρατηρήθηκε απουσία µόνωσης σε σηµεία του λέβητα και του συστήµατος διανοµής και χαµηλή απόδοση των τερµατικών µονάδων θέρµανσης. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 74

87 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ Κλειστό ηµοτικό Κολυµβητήριο Καβάλας Περιγιάλι, Καβάλα m 2 2 Όχι / Όχι Ιαν. εκ. / ευτ. Σαβ. / 09:00 22: (εποχιακή διακύµανση) Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητες: συνολική ισχύς Kcal/h Μέση διάρκεια λειτουργίας: 7 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: >100 2 Πύργοι ψύξης EVAPCO AT-18-S11 2 Ψύκτες TRANE RTWB224 Ναι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: >50 ΚW Φθορισµού, αλογόνου Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες, περσίδες *καταγράφηκαν πολυάριθµες ηλεκτρικές συσκευές και σχετικός εξοπλισµός. Ενδεικτικά: ηλεκτρονικός πίνακας, ηχεία, στεγνωτήρια, ψυγεία. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Ν Μορφή θόλου, µη επίπεδη επιφάνεια Σύµφωνα µε Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων (1979) Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά και µονά υαλοστάσια Το κτίριο εµφανίζει τις µεγαλύτερες ανάγκες και καταναλώσεις σε θερµικά, ψυκτικά και ηλεκτρικά φορτία, συγκριτικά µε όλα τα υπόλοιπα δηµοτικά κτίρια και διαθέτει σύστηµα διαχείρισης BMS. Παρατηρήθηκαν εκτεταµένες φθορές λόγω πολλών προβληµάτων επιφανειακής υγρασίας και διάχυσης υδρατµών στο εσωτερικό των δοµικών στοιχείων του κτιρίου. Θα πρέπει να ελεγχθεί τοπικά η θερµοµόνωση και να ενισχυθεί το σύστηµα εξαερισµού, για την εκτόνωση των φαινοµένων. Απαράδεκτα κακή κατάσταση της οροφής του κτιρίου (σχεδόν ανύπαρκτη θερµοµόνωση) µε αποτέλεσµα την πολύ κακή θερµική συµπεριφορά του κτιρίου, ιδίως το καλοκαίρι (ανεπιθύµητα υψηλά ηλιακά κέρδη και απώλειες ψύξης, που έχουν ως συνέπεια µεγάλα ψυκτικά και ηλεκτρικά φορτία). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 75

88 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: ηµοτική Επιχείρηση Ύδρευσης Αποχέτευσης Καβάλας (Κτίριο Lord ) Αγίου Τρύφωνος m 2 2 Όχι / Ναι Ιαν. εκ. / ευτ. Παρ. / 07:00 14: Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: Εlinox PRN58 (ισχύς: Kcal/h) Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 23 Κλιµατιστικές µονάδες: 17 Ανεµιστήρες οροφής: Όχι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 3.7 ΚW Φθορισµού Κατακόρυφα ανοίγµατα Περσίδες 21 Η/Υ 9 Φωτοτυπικά µηχανήµατα 2 Ψυγεία 3 ψύκτες/αυτόµατοι πωλητές ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Α / Β-Α Μορφή θόλου, µη επίπεδη επιφάνεια Σύµφωνα µε Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων (1979) Πλαίσια αλουµινίου µε διπλά και µονά υαλοστάσια Η βόρεια πλευρά του κτιρίου δέχεται ελάχιστη ηλιακή ακτινοβολία, λόγω τοποθεσίας και τεχνητών και φυσικών εµποδίων, µε αποτέλεσµα να εµφανίζει µικρά ηλιακά κέρδη και υψηλές απαιτήσεις θερµικών φορτίων τον χειµώνα. Παρατηρήθηκαν προβλήµατα µόνωσης στην στέγη, λόγω της ιδιαίτερης µορφολογίας της και της έλλειψης συντήρησης (µορφή θόλου, παλαιό κτίριο Lord). Ανεπαρκής φωτισµός σε ορισµένα γραφεία λόγω µη αποδοτικής χωροθέτησης και κακού προσανατολισµού. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 76

89 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ ηµαρχείο Καβάλας (Κτίριο Α) Κύπρου 10, Καβάλα m 2 2 Όχι / Όχι Ιαν. εκ. / ευτ. Παρ. / 07:00 15:30 40 Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Όχι Λέβητας: δεν βρέθηκαν στοιχεία κατασκευαστή Μέση διάρκεια λειτουργίας: 4 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 35 Κλιµατιστικές µονάδες: 10 Ανεµιστήρες οροφής: Ναι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 1.86 ΚW Φθορισµού, Κατακόρυφα ανοίγµατα Κουρτίνες 21 Η/Υ 1 Βιντεοπροβολέας 1 Τηλεόραση ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Ν Κεκλιµένη στέγη (κεραµίδι) Όχι (κατασκευή < 1979) Ξύλινα πλαίσια µε µονά υαλοστάσια Κτίριο µε σχετικά µικρές ανάγκες σε ηλεκτρικά φορτία. Λόγω, ωστόσο, παλαιότητας και απουσίας θερµοµόνωσης παρατηρούνται σηµαντικά προβλήµατα υγρασίας και απωλειών θερµότητας και ψύξης. υνατότητα ήπιων µόνο τεχνικών επεµβάσεων λόγω της ιστορικότητας του κτιρίου (χαρακτηρισµένο ως διατηρητέο). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 77

90 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Ονοµασία κτιρίου: ιεύθυνση: Έτος κατασκευής: Εµβαδόν κτιρίου: Αριθµός ορόφων: Πυλωτή / Υπόγειο: Χρήση κτιρίου (µήνες / µέρες / ωράριο λειτουργίας): Αριθµός χρηστών κτιρίου: ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ ηµαρχείο Καβάλας (Κτίριο Β) Κύπρου 8, Καβάλα m 2 4 Όχι / Όχι Ιαν. εκ. / ευτ. Παρ. / 07:00 15:30 50 Ενδεικτική φωτογραφία τµήµατος όψης κτιρίου Θερµική εικόνα τµήµατος όψης κτιρίου ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ηλεκτροµηχανολογικός Εξοπλισµός: Ανελκυστήρας: Σύστηµα θέρµανσης: Σύστηµα ψύξης: Ζεστό Νερό Χρήσης: Ναι Λέβητας: Τριθέρµ Α135 (ισχύς: Kcal/h, έτος κατασκευής: 1990) Μέση διάρκεια λειτουργίας: 4 ώρες/ηµέρα Σύστηµα διανοµής: ισωλήνιο Τερµατικές µονάδες: 33 Κλιµατιστικές µονάδες: 9 Ανεµιστήρες οροφής: Ναι Όχι Φωτισµός και Ηλεκτρικές συσκευές: Ισχύς φωτισµού: Τύπος λαµπτήρων: Φυσικός φωτισµός: Είδος σκιασµού: Κύριες ηλεκτρ. συσκευές: 4.23 ΚW Φθορισµού, Κατακόρυφα ανοίγµατα Περσίδες 1 Ψυγείο 35 Η/Υ 5 Φωτοτυπικά µηχανήµατα ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ: Προσανατολισµός: Είδος οροφής: Θερµοµόνωση: Κουφώµατα ανοιγµάτων: ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Ν Κεκλιµένη στέγη (κεραµίδι) Όχι (κατασκευή < 1979) Ξύλινα πλαίσια µε µονά υαλοστάσια Κτίριο µε σχετικά µικρές ανάγκες σε ηλεκτρικά φορτία. Λόγω, ωστόσο, παλαιότητας και απουσίας θερµοµόνωσης παρατηρούνται σηµαντικά προβλήµατα υγρασίας και απωλειών θερµότητας και ψύξης. υνατότητα ήπιων µόνο τεχνικών επεµβάσεων λόγω της ιστορικότητας του κτιρίου (χαρακτηρισµένο ως διατηρητέο). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 78

91 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης 3.3 ΣΥΝΟΨΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η ολοκλήρωση των ενεργειακών επιθεωρήσεων στα επιλεγµένα δηµοτικά κτίρια που προαναφέρθηκαν και η σύνταξη των αντίστοιχων φύλλων αναφοράς, αποτέλεσαν σηµαντικά εργαλεία στην προσπάθεια αποτίµησης της ενεργειακής κατάστασης της κτιριακής υποδοµής του ήµου Καβάλας. Επιπρόσθετο, ωστόσο, κίνητρο αυτής της συνολικής αξιολόγησης αποτέλεσε η σύγκριση της συγκεκριµένης κτιριακής υποδοµής µε αντίστοιχες στην Ελλάδα και την Ευρώπη, καθώς και η ανάγκη εντοπισµού των κατάλληλων στόχων δράσης για την εφαρµογή τεχνικών επεµβάσεων εξοικονόµησης ενέργειας. Βάσει, λοιπόν, των αποτελεσµάτων των ενεργειακών επιθεωρήσεων που παρουσιάστηκαν, η φυσιογνωµία του κτιριακού αποθέµατος του ήµου Καβάλας φέρει συγκεκριµένα χαρακτηριστικά τα οποία συνοψίζονται στις ακόλουθες παρατηρήσεις: Το ποσοστό των κτιρίων που κατασκευάστηκαν πριν το 1979 ανέρχεται, κατά προσέγγιση, στο 65%. Τα κτίρια αυτής της παλαιότητας, όπως εξηγήθηκε σε προηγούµενη ενότητα, θεωρείται ότι δεν διαθέτουν εξωτερική θερµοµόνωση και θερµοµόνωση οροφής, όντας µη εναρµονισµένα µε τον Κανονισµό Θερµοµόνωσης Κτιρίων, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ το 1979 (ΤΕΕ, 2011a; Φ.Ε.Κ. 362 ', 1979) Σε αυτά τα κτίρια οι απώλειες ψύξης/θέρµανσης εµφανίζονται ιδιαίτερα αυξηµένες, συγκριτικά µε τα σύγχρονα κτίρια τα οποία εφαρµόζουν είτε τον ΚΘΚ, είτε τον ΚΕνΑΚ. Σχεδόν 1 στα 2 κτίρια (48%) εµφανίζουν επιπλέον απώλειες ψύξης/θέρµανσης λόγω πλήρωσης των ανοιγµάτων τους µε διαφανή δοµικά στοιχεία χαµηλής ενεργειακής απόδοσης (σιδερένια ή ξύλινα πλαίσια ή/και µονά υαλοστάσια µε υψηλό συνολικό συντελεστή θερµοπερατότητας U). Από την άλλη πλευρά, στο 52% των περιπτώσεων κτιρίων που φέρουν πλαίσια αλουµινίου µε διπλά υαλοστάσια στα ανοίγµατά τους, εµφανίζεται ένα ποσοστό 20-25% περιπτώσεων κτιρίων στα οποία απουσιάζει εξωτερική θερµοµόνωση. Αυτός ο συνδυασµός υψηλής αεροστεγανότητας και έλλειψης εξωτερικής θερµοµόνωσης επιβαρύνει τα κτίρια αυτά, κατά τη χειµερινή περίοδο, µε προβλήµατα επιφανειακής υγρασίας και διάχυσης υδρατµών στο εσωτερικό των δοµικών τους στοιχείων (χαρακτηριστικό φαινόµενο κτιρίου που «δεν αναπνέει») (TEE, 2011b). Η συντριπτική, δυστυχώς, πλειοψηφία των κτιρίων διαθέτει ιδιαίτερα ενεργοβόρα συστήµατα τεχνητού φωτισµού, τα οποία συνήθως χαρακτηρίζονται από αδικαιολόγητα µεγάλο αριθµό λαµπτήρων χαµηλής απόδοσης (συνήθως φθορισµού) και περιορισµένη χρήση λαµπτήρων οικονοµίας ή LED (µόλις στο 10% των κτιρίων). Σε συνδυασµό, λοιπόν, και µε την συχνά κακή ποιότητα φυσικού φωτισµού, το αποτέλεσµα είναι να εµφανίζονται αυξηµένες ανάγκες σε ηλεκτρικά φορτία. Το 23% των κτιρίων διαθέτει συστήµατα θέρµανσης µε παλαιά, πληµµελώς συντηρηµένα, υποσυστήµατα παραγωγής µε σηµαντικές απώλειες στο βαθµό απόδοσης τους. Ως παλαιό, θεωρήθηκε ότι χαρακτηρίζεται το υποσύστηµα λέβητα-καυστήρα του οποίου η ηλικία υπερβαίνει τα 20 έτη (τυπική διάρκεια εγγύησης ανάλογων συστηµάτων). Επίσης σε ένα 15% των κτιρίων παρατηρήθηκαν εκτεταµένες οδεύσεις των υποσυστηµάτων διανοµής θέρµανσης (σε ορισµένες περιπτώσεις, µερικώς εξωτερικά του κτιρίου) και ελλιπείς µονώσεις σωληνώσεων, που επιφέρουν επιπλέον απώλειες στη συνολική απόδοση του συστήµατος θέρµανσης. Αξίζει να σηµειωθεί ότι, σηµαντικό ποσοστό (44%) του συνόλου των δηµοτικών κτιρίων (συµπεριλαµβανοµένων και αυτών που δεν επιθεωρήθηκαν) αφορά σε σχολικά κτίρια ή συγκροτήµατα τα οποία δεν λειτουργούν κατά τη διάρκεια των θερινών µηνών και, συνεπώς, εµφανίζουν χαµηλές ανάγκες σε ψυκτικά φορτία εν αντιθέσει µε κτίρια Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 79

92 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης γραφείων, δηµαρχεία, αθλητικά κέντρα ή το κλειστό κολυµβητήριο. Ωστόσο, γενικότερα για τις ανάγκες ψύξης των δηµοτικών κτιρίων, κατά τις επιθεωρήσεις παρατηρήθηκε σε ποσοστό κοντά στο 25% αυξηµένη χρήση πολυάριθµων κλιµατιστικών µονάδων χαµηλής ενεργειακής απόδοσης, η οποία επιφέρει σηµαντική αύξηση στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας. Η χρήση ανεµιστήρων οροφής, αν και θα µπορούσε να µειώσει δραστικά τις ανάγκες ψύξης ή/και να υποκαταστήσει τη χρήση των κλιµατιστικών µονάδων, είναι ακόµη αρκετά περιορισµένη (µόλις στο 10-15% των κτιρίων). Εξίσου περιορισµένη καταγράφηκε και η χρήση εξωτερικού σκιασµού (οριζόντιου στις νότιες όψεις και κατακόρυφου στις µεσηµβρινές όψεις). Ορισµένες, ελάχιστες µόνο, περιπτώσεις δηµοτικών κτιρίων εµφανίζουν ανάγκες σε ζεστό νερό χρήσης (ΖΝΧ). Ωστόσο σε αυτά τα κτίρια (κλειστό κολυµβητήριο, αθλητικά κέντρα) οι ανάγκες σε ΖΝΧ είναι ιδιαίτερα µεγάλες. Τέλος, όσον αφορά ορισµένα τοπολογικά και µικροκλιµατικά δεδοµένα, θα ήταν σκόπιµο να σηµειωθεί ότι, στην πλειοψηφία (65-70%) των δηµοτικών κτιρίων, παρατηρείται αναµενόµενα νότιος ή σχεδόν νότιος προσανατολισµός, ενώ συνολικά καταγράφεται σηµαντική διαφοροποίηση στο µικροκλίµα ορισµένων κτιρίων, λόγω: o o o o o Υψοµετρικών διαφορών (η αµφιθεατρική µορφή του αστικού ιστού της Καβάλας αποτελεί ιδιαιτερότητα) Φυσικών παραγόντων (παρακείµενα άλση, ρέµατα, ρυάκια) ιακυµάνσεων στην πυκνότητα δόµησης (πυκνοδοµηµένο κέντρο µε θερµές αστικές νησίδες, ψυχρότερα προάστια-συνοικίες) Επιρροής των αέριων καθοδικών ρευµάτων από τον περιβάλλοντα ορεινό όγκο Επιρροής της θαλάσσιας αύρας Συγκρίνοντας τα παραπάνω χαρακτηριστικά των δηµοτικών κτιρίων µε την υφιστάµενη γενικότερη κατάσταση και φυσιογνωµία του κτιριακού αποθέµατος, τόσο σε ελληνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, µπορούν να σηµειωθούν ορισµένες αρκετά ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις. Βάσει λοιπόν άλλων σχετικών µελετών και αναφορών (ΕΣΥΕ, 2006; Μπαλαράς κ.ά, 2000; Atanasiu et al., 2011; Broin, 2007; Ανατολική Α.Ε., 2011): Το ποσοστό των δηµοτικών κτιρίων που επιθεωρήθηκαν µε έτος κατασκευής πριν το 1979, και συνεπώς χωρίς θερµοµόνωση, προσεγγίζει το αντίστοιχο ποσοστό για το σύνολο των ελληνικών κτιρίων (71%) και των κτιρίων της νότιας Ευρώπης. Το αντίστοιχο ποσοστό για τις χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης ανέρχεται, κατά προσέγγιση, στο 64% και για τις χώρες τις δυτικής και βόρειας Ευρώπης στο 67%. Σηµαντική ωστόσο διαφοροποίηση των ποσοστών αυτών µπορεί να παρατηρηθεί από δήµο σε δήµο. Για παράδειγµα, αντίστοιχη µελέτη για τα δηµοτικά κτίρια του ήµου Θέρµης κατέγραψε ποσοστό κτιρίων, µε έτος κατασκευής πριν το 1979, µόλις 24%. Θα πρέπει, λοιπόν, να τονιστεί ότι η ηλικία του δηµοτικού κτιριακού αποθέµατος δεν είναι πάντοτε ενδεικτική για το σύνολο του κτιριακού αποθέµατος του ήµου ή της χώρας στην οποία ανήκει αυτός. Το ποσοστό των δηµοτικών κτιρίων που επιθεωρήθηκαν και φέρουν στα ανοίγµατά τους διπλά υαλοστάσια προσεγγίζει τον αντίστοιχο του συνόλου των ελληνικών κτιρίων (~40-45%). Και για αυτό το χαρακτηριστικό είναι πιθανό να καταγραφούν περιπτώσεις όπως του ήµου Θέρµης, ο οποίος διαθέτει σχετικά νέο κτιριακό απόθεµα, όπου στα ανοίγµατα του 90% των κτιρίων έχουν εγκατασταθεί διπλά υαλοστάσια. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 80

93 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης Όσον αφορά στο σύστηµα θέρµανσης, παρατηρείται µεγάλη διαφοροποίηση σε εθνικό αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τόσο ως προς το είδος της πρωτογενούς ενέργειας (καυσίµου), όσο και ως προς τις ανάγκες θερµικά φορτία. Έτσι λοιπόν, στην περίπτωση του ήµου Καβάλας το πετρέλαιο, κατά µεγάλη πλειοψηφία, και, δευτερευόντως, τα ορυκτά καύσιµα και το ηλεκτρικό ρεύµα χρησιµοποιούνται ως πρωτογενής ενέργεια για την κάλυψη των θερµικών φορτίων τα οποία εµφανίζονται υψηλότερα συγκριτικά µε περιοχές χαµηλότερων κλιµατικών ζωνών, µε λιγότερες βαθµοηµέρες θέρµανσης (κεντρική, νότια και νησιωτική Ελλάδα). Ειδικότερα δε για τα δηµοτικά κτίρια που επιθεωρήθηκαν, το ποσοστό των λεβήτων πετρελαίου που κατεγράφησαν αγγίζει το 100%. Από την άλλη πλευρά, σε άλλα µεγάλα αστικά κέντρα στην Ελλάδα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Λάρισα), σηµαντικό µερίδιο στην αγορά καυσίµων για θέρµανση αντιστοιχεί στο φυσικό αέριο. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σηµαντικό ποσοστό των θερµικών φορτίων των δηµοτικών κτιρίων καλύπτονται και από άλλα πρωτογενή καύσιµα όπως η βιοµάζα (κυρίως στη νότια, δυτική και βόρεια Ευρώπη), ορυκτά καύσιµα και γεωθερµία (στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη) και το υγραέριο (βόρεια Ευρώπη). Εστιάζοντας στην παλαιότητα των υποµονάδων παραγωγής θερµότητας (λέβητες-καυστήρες), σύµφωνα µε τις επιθεωρήσεις που παρουσιάστηκαν, το ποσοστό των λεβήτων µε ηλικία µεγαλύτερη των 20 ετών προκύπτει µεγαλύτερο συγκριτικά µε το αντίστοιχο για την ελληνική επικράτεια (23% έναντι 15%). Εξετάζοντας, τέλος, τα συστήµατα ψύξης των επιθεωρηµένων δηµοτικών κτιρίων και τα αντίστοιχα των άλλων ελληνικών και ευρωπαϊκών δήµων, σηµειώνεται η κάλυψη του µεγαλύτερου µέρους των ψυκτικών φορτίων µε χρήση, κυρίως, ηλεκτρικού ρεύµατος (κλιµατιστικές µονάδες, ανεµιστήρες οροφής). Μικρό, αλλά όχι αµελητέο, είναι και το ποσοστό των ελληνικών και γενικότερα των ευρωπαϊκών κτιρίων, τα οποία καλύπτουν τις ανάγκες τους σε ψύξη µε εφαρµογές γεωθερµίας (αντλίες θερµότητας). Είναι προφανές ότι, λόγω ψυχρότερου κλίµατος, τα επιθεωρηµένα δηµοτικά κτίρια εµφανίζουν µικρότερες ανάγκες σε ψυκτικά φορτία σε σχέση µε τα αντίστοιχα των περιοχών της κεντρικής, νότιας και νησιωτικής Ελλάδας, αλλά σηµαντικά µεγαλύτερες από τα δηµοτικά κτίρια της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης. Εκτός από την ανάγκη αποτίµησης της ενεργειακής κατάστασης της κτιριακής υποδοµής του ήµου Καβάλας και αξιολόγησής της σε σύγκριση µε τα αντίστοιχα ελληνικά και ευρωπαϊκά δεδοµένα, εξίσου σηµαντικός στόχος των διεξαχθεισών ενεργειακών επιθεωρήσεων αποτέλεσε ο εντοπισµός των κατάλληλων στόχων δράσης για την εφαρµογή άµεσων ή µελλοντικών τεχνικών επεµβάσεων εξοικονόµησης ενέργειας. Βάσει λοιπόν, όσων παρουσιάστηκαν στα φύλλα αναφοράς των ενεργειακών επιθεωρήσεων και όσων αναφέρθηκαν σε αυτήν την ενότητα, οι προτεινόµενες επεµβάσεις εξοικονόµησης ενέργειας στα δηµοτικά κτίρια συνοψίζονται ως εξής: 1. Θερµοµόνωση κελύφους/οροφής. Εφαρµογή σε όλα τα δηµοτικά κτίρια τα οποία είναι κατασκευασµένα πριν το 1979 (έτος έναρξης ισχύος Κανονισµού Θερµοµόνωσης Κτιρίων, ΚΘΚ), εκτός αν σε κάποιο/α από αυτά έχει πραγµατοποιηθεί ήδη σχετική επέµβαση. Στο 10% των δηµοτικών κτιρίων τα οποία είναι κατασκευασµένα κατά το διάστηµα (το ποσοστό αφορά σε περιπτώσεις πληµµελούς εφαρµογής του ΚΘΚ). Επείγουσα ανάγκη επέµβασης εγκατάστασης θερµοµόνωσης οροφής στο Κλειστό ηµοτικό Κολυµβητήριο (κακή υφιστάµενη κατάσταση, πλήρης απουσία θερµοµόνωσης υπάρχει µόνο λαµαρίνα µε αποτέλεσµα πολύ υψηλά ηλιακά κέρδη το καλοκαίρι και συνεπώς πολύ κακή θερµική άνεση στο εσωτερικό του κτιρίου, κυρίως στα άνω διαζώµατα. Σαν συνέπεια αυτού, η πολύ µεγάλη ζήτηση ψυκτικών φορτίων και, συνεπώς, σπατάλη ηλεκτρικής ενέργειας. Επίσης µεγάλες απώλειες θερµότητας και κατά τη διάρκεια του χειµώνα το χειµώνα, µε αποτέλεσµα πολύ µεγάλα θερµικά φορτία και σπατάλη θερµικής ενέργειας.. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 81

94 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης 2. Εγκατάσταση λαµπτήρων υψηλής ενεργειακής απόδοσης. Προτείνεται σε όλα τα δηµοτικά κτίρια τα οποία δεν διαθέτουν τέτοιους λαµπτήρες. Προτεραιότητα σε δηµοτικά κτίρια µεγάλου εµβαδού, αδυναµίας άλλων τεχνικών επεµβάσεων εξοικονόµησης ενέργειας, χαµηλών επίπεδων φυσικού φωτισµού, εκτεταµένων εγκαταστάσεων τεχνητού φωτισµού, µεγάλης ηµερήσιας/εβδοµαδιαίας/ετήσιας διάρκειας λειτουργίας. Ενδεικτικά παραδείγµατα προτεραιότητας: ηµοτικά Σχολεία: 5 ο /6 ο, 7 ο, 10 ο, 18 ο, 22 ο, 25 ο, Γυµνάσια: 1 ο, 2 ο, 3 ο, 4 ο, 7 ο, Λύκεια: 1 ο /4 ο, 2 ο, 3 ο, 5 ο, 6 ο, ΕΠΑ.Λ-Τ.Ε.Ε..: 1 ο /2 ο /3 ο, 4 ο, Βρεφονηπιακοί Σταθµοί, Κλειστό ηµοτικό Κολυµβητήριο,.Ε.Υ.Α.Κ. (κτίριο Lord). 3. Εγκατάσταση νέων κεντρικών θέρµανσης, συντήρηση παλαιών εγκαταστάσεων θέρµανσης. Εφαρµογή σε όλα τα δηµοτικά κτίρια τα οποία διαθέτουν παλαιές, κακοσυντηρηµένες εγκαταστάσεις θέρµανσης, λέβητες/καυστήρες παλαιάς κατασκευής, µε χαµηλότερο βαθµό απόδοσης συγκριτικά µε τα ισχύοντα πρότυπα, εκτεταµένα δίκτυα διανοµής, κτλ., εκτός αν σε κάποιο/α από αυτά έχει πραγµατοποιηθεί ήδη σχετική επέµβαση. 4. Τοποθέτηση διπλών υαλοστασίων. Εφαρµογή σε όλα τα δηµοτικά κτίρια (µε κεντρική θέρµανση) τα οποία είναι κατασκευασµένα πριν το 1979 (έτος έναρξης ισχύος ΚΘΚ), εκτός αν σε κάποιο/α από αυτά έχει πραγµατοποιηθεί ήδη σχετική επέµβαση. Στο 50-70% των δηµοτικών κτιρίων τα οποία είναι κατασκευασµένα κατά το διάστηµα Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στο γεγονός ότι η τοποθέτηση διπλών υαλοστασίων προϋποθέτει την προηγούµενη ύπαρξη/δυνατότητα τοποθέτησης θερµοµόνωσης για την αποφυγή φαινοµένων διάχυσης υδρατµών και επιφανειακής υγρασίας. 5. Τοποθέτηση θερµοστατών αντιστάθµισης και χώρων. Εφαρµογή σε όλα τα δηµοτικά κτίρια (µε κεντρική θέρµανση) τα οποία δεν διαθέτουν θερµοστάτες αντιστάθµισης σύµφωνα µε τους σχετικούς εθνικούς κανονισµούς και σε όσα έχουν δυνατότητα τοποθέτησης θερµοστατών χώρου. Προτεραιότητα σε δηµοτικά κτίρια µεγάλου εµβαδού, αδυναµίας άλλων τεχνικών επεµβάσεων εξοικονόµησης ενέργειας, εκτεταµένων εγκαταστάσεων θέρµανσης (τερµατικών µονάδων και υποσυστηµάτων διανοµής), µεγάλης διάρκειας λειτουργίας, ψυχρού µικροκλίµατος. Ενδεικτικά παραδείγµατα προτεραιότητας: ηµοτικά Σχολεία: 12 ο, 18 ο, 19 ο, 22 ο, 25 ο, Γυµνάσια: 2 ο, 3 ο, 4 ο, 6 ο, 7 ο, Λύκεια: 1 ο /4 ο, 2 ο, 3 ο, 5 ο, 6 ο, ΕΠΑ.Λ-Τ.Ε.Ε.: 1 ο /2 ο /3 ο, 4 ο, Κλειστό ηµοτικό Κολυµβητήριο, ηµαρχείο Α, ηµαρχείο Β. 6. Ανεµιστήρες οροφής. Εφαρµογή σε όλα τα κλιµατιζόµενα δηµοτικά κτίρια µε κάλυψη του 80% της επιφάνειάς τους. Λόγω της ιδιαιτερότητας χρήσης ορισµένων κτιρίων όπως τα σχολικά κτίρια, τα οποία λειτουργούν ελάχιστες µέρες κατά τη διάρκεια των θερµών µηνών (το καλοκαίρι παραµένουν κλειστά), η προτεραιότητα αυτής της επέµβασης εστιάζεται σε άλλα δηµοτικά κτίρια, µεγάλου εµβαδού µε υψηλά ψυκτικά φορτία, όπως για παράδειγµα: Κλειστό ηµοτικό Κολυµβητήριο,.Ε.Υ.Α.Κ. (κτίριο Lord), ηµαρχείο Α, ηµαρχείο Β. 7. Εγκατάσταση συστήµατος BMS (Building Management System). Εφαρµογή στο 20% των κλιµατιζόµενων δηµοτικών κτιρίων τα οποία είναι κατασκευασµένα κατά το διάστηµα και στο 50% των κλιµατιζόµενων δηµοτικών κτιρίων τα οποία είναι κατασκευασµένα µετά το Εστίαση κυρίως σε κτίρια µεγάλου εµβαδού, πολλών και εκτεταµένων συστηµάτων θέρµανσης, ψύξης, κλιµατισµού, αερισµού, ΖΝΧ και τεχνητού φωτισµού. Το Κλειστό ηµοτικό Κολυµβητήριο ήδη διαθέτει. Θα µπορούσε ίσως να εγκατασταθεί κεντρικό BMS στο συγκρότηµα των 1 ο /2 ο / 3 ο ΕΠΑ.Λ.- Τ.Ε.Ε.. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 82

95 Κεφάλαιο 3: Επιλογή και Αξιολόγηση Στόχων ράσης 8. Εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστηµάτων και ηλιακών συλλεκτών. Εφαρµογή σε όλα τα δηµοτικά κτίρια µε υψηλό ηλιακό δυναµικό (καλός προσανατολισµός, υψηλή διαθεσιµότητα επίπεδης στέγης, απουσία φυσικών και τεχνητών εµποδίων/σκίασης). Ενδεικτικά παραδείγµατα: ηµοτικά Σχολεία: 5 ο /6 ο, 18 ο, 20 ο, 22 ο, 25 ο, Γυµνάσια: 2 ο, 7 ο, Λύκεια: 1 ο / 3 ο, 6 ο, 1 ο /2 ο /3 ο ΕΠΑ.Λ.-Τ.Ε.Ε.., Κλειστό ηµοτικό Κολυµβητήριο. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 83

96 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Κεφάλαιο 4 Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στο παρόν κεφάλαιο παρουσιάζονται α) επιτυχηµένες πρακτικές και µέτρα εξοικονόµησης ενέργειας που εφαρµόζονται διεθνώς σε τοµείς του δηµοσίου τοµέα όπως σε κτίρια και εγκαταστάσεις, στον τριτογενή/οικιακό τοµέα, στο δηµοτικό φωτισµό, στις µεταφορές και στις δηµόσιες προµήθειες και β) προτάσεις-επεµβάσεις που µπορούν να εφαρµοστούν στους προαναφερόµενους τοµείς ειδικά για τον ήµο Καβάλας. Μάλιστα οι προτάσεις αυτές προτείνονται για συγκεκριµένα κτίρια/εγκαταστάσεις-στόχους που έχουν προκύψει από την µέχρι εδώ έρευνα. Κάθε πρόταση επιχειρείται να αποτιµηθεί τόσο οικονοµικά όσο και περιβαλλοντικά, να δοθεί ένας εκτιµώµενος χρόνος υλοποίησης καθώς και ο αρµόδιος φορέας και πόρος υλοποίησης. Τέλος, οι προτάσεις συγκεντρώνονται σε πίνακες ανά τοµέα εφαρµογής για συγκριτικούς και εποπτικούς λόγους. 4.1 ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ηµοτικά Κτίρια και Εγκαταστάσεις Ένας ήµος πρέπει να έχει την πολιτική να εφαρµόσει προγράµµατα εξοικονόµησης ενέργειας και ανάπτυξης συστηµάτων ΑΠΕ στον τοµέα των δηµοτικών κτιρίων και εγκαταστάσεων (π.χ. αντλιοστάσια, βιολογικοί καθαρισµοί κλπ.) ώστε να επιτύχει σηµαντική αναλογικά µείωση των εκποµπών CO 2. Παρακολουθώντας τις τάσεις της Ευρωπαϊκής αλλά και της ιεθνούς νοµοθεσίας, πρέπει να προετοιµάζει τις διαδικασίες τόσο της ανέγερσης όσο και της µετατροπής των δηµόσιων κτιρίων σε κτίρια σχεδόν µηδενικής ενέργειας και εκποµπών CO 2, διαδικασίες που ούτως ή άλλως θα απαιτηθούν σταδιακά από το Επιπλέον, πρέπει να αναγνωρίζει την µεγάλη σηµασία των δηµόσιων κτιρίων ως παράδειγµα προς τους δηµότες του για την υιοθέτηση των πολιτικών και πρακτικών της αειφόρου ανάπτυξης. Σύµφωνα µε την διεθνή πρακτική και τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες π.χ. Energy Performance of Buildings ED 2002/91 EC, τα επιτυχηµένα και βιώσιµα µέτρα τα οποία θα µπορούσαν να εφαρµοστούν σε δηµοτικά κτίρια και εγκαταστάσεις βελτιώνοντας την ενεργειακή συµπεριφορά τους διακρίνονται σε τρεις βασικές κατηγορίες: Ενέργειες µηδενικού κόστους: Μέτρα χωρίς ειδική χρηµατοδότηση ή επένδυση κεφαλαίου. Τα µέτρα αυτά, εφαρµόζονται σε τακτική βάση και εντάσσονται στη συνήθη λειτουργία και συντήρηση του κτιρίου και έχουν συχνά σχέση µε την αλλαγή της συµπεριφοράς των χρηστών του κτιρίου. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 84

97 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Επεµβάσεις χαµηλού κόστους: Εφάπαξ επεµβάσεις που µπορούν να χρηµατοδοτηθούν από τον υφιστάµενο ετήσιο προϋπολογισµό της διαχείρισης του κτιρίου. Το κόστος των επεµβάσεων αποπληρώνεται συχνά εντός της ίδιας διαχειριστικής χρονιάς και συνήθως σε λιγότερο από δύο χρόνια. Επεµβάσεις ανακατασκευής: Εφάπαξ επεµβάσεις έντασης κεφαλαίου λόγω του σηµαντικού αρχικού κόστους για την εφαρµογή τους και της µέσης ή µακράς περιόδου αποπληρωµής τους. Οι επεµβάσεις αυτές προϋποθέτουν συχνά ειδική οικονοµοτεχνική µελέτη αξιολόγησης Η εξοικονόµηση ενέργειας σε υφιστάµενα κτίρια µπορεί να επιτευχθεί µέσω επεµβάσεων λειτουργικού εξορθολογισµού (Σχήµα 4-1), ενώ σε νεοανεγειρόµενα µέσω «πράσινων» επεµβάσεων (παράθεση χωρίς αξιολογική σειρά) όπως: ΣΧΗΜΑ 4-1. Ενεργειακό Ισοζύγιο Κτιρίων (Πηγή: Οξυζίδης, 2012). 1. Εφαρµογή αρχών βιοκλιµατικού σχεδιασµού σε όλα τα κτιριακά έργα του ήµου (νέα κτίρια ή ανακαινίσεις παλαιότερων κτιρίων) τόσο στο εσωτερικό π.χ. παθητικά συστήµατα αερισµού και σκίασης όσο και στον περιβάλλοντα χώρο π.χ. δενδροφυτεύσεις. 2. Συµµετοχή σε εθνικά ή ευρωπαϊκά χρηµατοδοτικά εργαλεία εξοικονόµησης ενέργειας που απευθύνονται σε ήµους, π.χ. ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ. 3. Ενσωµάτωση µικρών συστηµάτων ΑΠΕ (π.χ. φωτοβολταϊκών, ηλιοθερµικών συστηµάτων παροχής ζεστού νερού) στις ταράτσες των δηµοτικών κτιρίων (Σχήµα 4-2). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 85

98 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας ΣΧΗΜΑ 4-2. Παραδείγµατα µικρών συστηµάτων ΑΠΕ. 4. Προσθήκη θερµοµόνωσης (όπου απαιτείται ειδικότερα σε κτίρια που έχουν ανεγερθεί προ του 1980) στην εξωτερική τοιχοποιία και στην οροφή των κτιρίων. ΣΧΗΜΑ 4-3. Παράδειγµα προσθήκης θερµοµόνωσης σε κτίριο. 5. Αντικατάσταση φωτιστικών µε άλλα υψηλής οικονοµίας. ΣΧΗΜΑ 4-4. Ενεργειακοί λαµπτήρες υψηλής οικονοµίας (Eco). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 86

99 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας 6. Προσθήκη συστήµατος αυτοµατισµού π.χ. χρήση ανιχνευτών κίνησης στους χώρους των κτιρίων για την ενεργοποίηση/απενεργοποίηση των Η/Μ συστηµάτων (φωτισµός, ψύξη κ.λ.π.). 7. Αντικατάσταση κουφωµάτων. ΣΧΗΜΑ 4-5. Αυτοµατισµοί ελέγχου της θέρµανσης. 8. Αντικατάσταση κλιµατιστικών µονάδων µε νέες πιο αποδοτικές (ενεργειακής κλάσης Α). 9. Αναβάθµιση/αντικατάσταση Η/Μ συστηµάτων (όπου αυτό είναι δυνατόν και κατόπιν σχετικής µελέτης) µε νέα συστήµατα όπως ηλιοθερµικές συσκευές θέρµανσης (νερού ή αέρα), ψυκτικές συσκευές άµεσου εξατµιστικού δροσισµού ή αντικατάσταση του συστήµατος κεντρικής θέρµανσης (Σχήµα 4-6). ΣΧΗΜΑ 4-6. Λειτουργία άµεσου εξατµιστικού ψύκτη. 10. Σκίαση των ανοιγµάτων οροφής για την βελτίωση των συνθηκών άνεσης. 11. ιεξαγωγή ενεργειακής επιθεώρησης και προβολή των κερδών από την ενεργειακή πιστοποίηση των κτιρίων. 12. Πολιτικές προβολής και επιβράβευσης (promote successes) αναβαθµισµένων και ενεργειακά βιώσιµων κτιρίων. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 87

100 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Παράδειγµα εφαρµογής µέτρου εξοικονόµησης ενέργειας σε δηµοτικό κτίριο / εγκατάσταση Τόπος/περιοχή: Πόλη Worms / Γερµανία Περιγραφή: Μέτρα σαν αυτά που περιγράφονται στα σηµεία 1 έως και 12 της προηγούµενης παραγράφου εφαρµόστηκαν σε σχολικό συγκρότηµα πέντε κτιρίων που είχε κτιστεί το 1977 και στέγαζε µαθητές. Η ανακατασκευή πραγµατοποιήθηκε το Οι µετρήσεις µέχρι αυτή τη στιγµή έχουν δείξει µείωση της καταναλισκόµενης ενέργειας κατά 80% σε σχέση µε τα προηγούµενα έτη και αντίστοιχη µείωση των εκποµπών CO 2 κατά 1.024tn/y. Ενδεικτικές επεµβάσεις οι οποίες πραγµατοποιήθηκαν στο συγκεκριµένο σχολικό συγκρότηµα ήταν: Εξωτερική θερµοµόνωση του κελύφους Εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήµατος ισχύος 130KWp Αναβάθµιση του υφιστάµενου συστήµατος αερισµού Εγκατάσταση συστήµατος ελέγχου του φωτισµού Αναβάθµιση του λέβητα θέρµανσης Πηγή: (Eumayors, 2012a) Παρεµβάσεις όπως αυτές που περιγράφονται στο προηγούµενο παράδειγµα, προτείνονται αποτελώντας ένα πρώτο βήµα προς την κατεύθυνση της ενεργειακής αναβάθµισης και πιστοποίησης των κτιρίων ενός ήµου ενώ τα αποτελέσµατα τους µε την κατάλληλη προβολή από τον ήµο ευαισθητοποιούν τους πολίτες προς την κατεύθυνση της ενεργειακής επιθεώρησης/πιστοποίησης και της ενεργειακής αναβάθµισης των κτιρίων του οικιακού και τριτογενή τοµέα της πόλης ηµοτικός φωτισµός Ο δηµοτικός φωτισµός αποτελεί έναν τοµέα όπου µπορεί να επιτευχθεί εξοικονόµηση ενέργειας µε την αντικατάσταση των υφιστάµενων λαµπτήρων µε νέους εξοικονόµησης ενέργειας. Η αντικατάσταση αυτή µπορεί, για λόγους οικονοµίας να γίνει και κατά περίπτωση, κάθε φορά δηλαδή που ένας λαµπτήρας χαλάει ή οι υποδοµές µίας οδού ανανεώνονται ή αντικαθίστανται. Εκτός της αντικατάστασης λαµπτήρων µε υφιστάµενες λύσεις οι τεχνικές υπηρεσίες του ήµου θα πρέπει να παρακολουθούν τις τεχνικές εξελίξεις για λύσεις και εφαρµογές που µπορεί να σχετίζονται µε: 1. Νέους τύπους λαµπτήρων µε ακόµη µικρότερη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για ίδιες τιµές φωτεινότητας και τεχνικές προδιαγραφές. 2. Νέους ανακλαστήρες ή καλύµµατα. 3. Τεχνολογίες δηµοτικού φωτισµού µε χρήση ΑΠΕ π.χ. αυτόνοµοι ηλιακοί φωτιστικοί στύλοι. 4. Τεχνολογίες ρύθµισης της έντασης του δηµοτικού φωτισµού. Παράδειγµα εφαρµογής µέτρου εξοικονόµησης ενέργειας στο δηµοτικό φωτισµό Τόπος/περιοχή: Χερσόνησος / Κρήτη Περιγραφή: Στο συγκεκριµένο πρόγραµµα αντικαταστάθηκαν 425 λαµπτήρες δηµοτικού φωτισµού παλαιάς τεχνολογίας µε νέους τύπου LED υψηλής οικονοµίας. Το όλο πρόγραµµα χρηµατοδοτήθηκε από εθνικούς πόρους/προγράµµατα και το συνολικό ποσό ανήλθε στα Από το συγκεκριµένο µέτρο αναµένεται µείωση της καταναλισκόµενης ηλεκτρικής ενέργειας που δαπανάται για τον δηµοτικό φωτισµό κατά 68,51% ή µείωση των εκποµπών CO 2 κατά 282tn/y. Πηγή: ( ήµος Χερσονήσου, 2012) Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 88

101 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Προτείνεται επίσης, η εκπόνηση µελέτης φωτισµού για το σύνολο των αναγκών του δηµοτικού φωτισµού ενός ήµου, εξασφαλίζοντας συνθήκες ασφάλειας και οπτικής άνεσης που επιβάλλουν οι σχετικοί κανονισµοί. Εκτιµάται ότι η επιπλέον εξοικονόµηση ενέργειας που προκύπτει από µία µελέτη ηλεκτροφωτισµού είναι τουλάχιστον 5% επί της συνολικής καταναλισκόµενης ηλεκτρικής ενέργειας του ήµου Οικιακός και Τριτογενής Τοµέας Ο κτιριακός τοµέας καταναλώνει το 40% της συνολικής ενέργειας των χωρών της Ε.Ε. ενώ αποτελεί συνήθως τον µεγαλύτερο καταναλωτή ενέργειας στις αστικές περιοχές. Η επέµβαση ενός ήµου είναι περιορισµένη ιδιαίτερα στα ιδιωτικά κτίρια γι αυτό προτείνεται η επιδίωξη σχεδιασµού και εφαρµογής διεθνώς αναγνωρισµένων καλών πρακτικών όπως είναι η: 1. Προβολή των προσπαθειών στα δικά του κτίρια, ως δράση ευαισθητοποίησης των δηµοτών και καλής πρακτικής (promote successes) 2. Κινητοποίηση και συνεργασία των εµπλεκόµενων φορέων του οικιακού και τριτογενή τοµέα για την υλοποίηση µέτρων σε τοµείς όπως ο τουριστικός, βιοτεχνικός και το εµπόριο. Ειδικότερα, τέτοια µέτρα µε τη µορφή ενός Οδηγού καλής πρακτικής ιδιαίτερα στον βιοτεχνικό τοµέα, θα µπορούσαν να είναι: η κλιµακωτή εκκίνηση του εξοπλισµού, έτσι ώστε να αποφεύγονται οι αιχµές, ο καθορισµός του σηµείου λειτουργίας σύµφωνα µε άλλα στοιχεία (χρονοδιάγραµµα, απασχόληση, εξωτερική θερµοκρασία), η µείωση των αιχµών κατανάλωσης µε την επιλεκτική διακοπή της λειτουργίας των συστηµάτων σε περιόδους που υπερβαίνεται το µέγιστο επίπεδο, η βελτιστοποίηση των εκκινήσεων και των διακοπών λειτουργίας του εξοπλισµού, η διακοπή λειτουργίας του εξοπλισµού στις χρονικές περιόδους χαµηλής ζήτησης και, κατά συνέπεια, χαµηλής απόδοσης, 3. Ενεργή προώθηση των εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών και στόχων εντός των ορίων του 4. Συνεργασία µε φορείς και οργανισµούς για την προώθηση της εξοικονόµησης ενέργειας και της αειφόρου ανάπτυξης 5. Μελέτη και αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων που δίνονται στον ήµο στα πλαίσια του παρόντος εθνικού θεσµικού πλαισίου Η προβολή των µέτρων και δράσεων που ένας ήµος προτείνεται να υλοποιήσει στα κτίρια του έχει ήδη περιγραφεί αναλυτικά στην παράγραφο Ένα σηµαντικό βήµα για την ανάδειξη του ήµου σε πόλο συντονισµού και διάχυσης πληροφορίας για θέµατα ενέργειας και περιβάλλοντος είναι η κινητοποίηση και συνεργασία των εµπλεκόµενων φορέων του οικιακού και τριτογενή τοµέα σε µία άτυπη δοµή (φόρουµ) προκειµένου να συζητούνται προτάσεις και κοινές δράσεις µε απώτερο σκοπό την αειφόρο ανάπτυξη της πόλης. Μέσω µιας τέτοιας δοµής ή ανάλογων δράσεων ενηµέρωσης / εκπαίδευσης ο ήµος θα επιδιώξει και την προώθηση των εθνικών/ευρωπαϊκών πολιτικών που σχετίζονται µε την ενέργεια και το περιβάλλον και οδηγούν σε µείωση των εκποµπών CO 2. Ενδεικτικά αναφέρονται η προώθηση: Των ευρωπαϊκών οδηγιών 2002/91 και 2010/31 και του αντίστοιχου ελληνικού θεσµικού πλαισίου (Ν. 3661/2008). Του θεσµού της ενεργειακής επιθεώρησης και των κερδών από την ενεργειακή πιστοποίηση και αναβάθµιση των κτιρίων του οικιακού και τριτογενή τοµέα. Της Οδηγίας 2006/32 και του αντίστοιχου ελληνικού θεσµικού πλαισίου (Ν. 3855/2010) για τις δυνατότητες από την σύναψη Συµβάσεων Ενεργειακής Αποδοτικότητας µε Εταιρείες Ενεργειακών Υπηρεσιών. Με δεδοµένη τη δυσκολία ανεύρεσης πόρων για την χρηµατοδότηση αντίστοιχων δράσεων προτείνεται η σύναψη Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 89

102 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας σχετικών Συµβάσεων διότι: α) εγγυώνται την εξοικονόµηση ενέργειας, β) αναλαµβάνουν οι Εταιρείες Ενεργειακών Υπηρεσιών (ΕΕΥ) τη χρηµατοδότηση και εγκατάσταση των ενεργειακών συστηµάτων και γ) τα έσοδα τους είναι άµεσα εξαρτώµενα από το ποσοστό εξοικονόµησης που επιτυγχάνεται. Χρηµατοδοτικών ευκαιριών σαν το «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ» και «ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ» του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής για τα κτίρια του οικιακού τοµέα. Παραδείγµατα εφαρµογής µέτρων εξοικονόµησης ενέργειας στον οικιακό / τριτογενή τοµέα 1) Τόπος/περιοχή: Lund, Eslov / Σουηδία Περιγραφή: Στις σουηδικές πόλεις Lund και Eslov η κατανάλωση συµβατικών καυσίµων για τη θέρµανση κατοικιών µειώθηκε δραστικά µε την ανάπτυξη δικτύου τηλεθέρµανσης που διασύνδεε παρακείµενο εργοστάσιο παραγωγής ζάχαρης (Danisco Sugar AB s, Ortofta), εκµεταλλευόµενο τα αποβαλλόµενα ποσά θερµότητας. Το συνολικό µήκος του δικτύου φτάνει τα 17 Km, ενώ η λειτουργία του ξεκίνησε στις 20 Σεπτεµβρίου του Η θερµική ισχύς κυµαίνεται από 12 έως και 20 MW, αναλόγως της λειτουργίας του εργοστασίου, ενώ η παρεχόµενη ετήσια θερµότητα ανέρχεται στις MWh. Το δίκτυο επικουρείται από δύο λέβητες βιοµάζας (ξύλο, άχυρο) συνολικής ισχύος 3,2 MW. Το όλο σύστηµα κόστισε Η ετήσια εξοικονόµηση ενέργειας ανέρχεται σε KWh ή µείωση των εκποµπών CO 2 κατά 7.430tn/y. Πηγή: (Eumayors, 2012b) 2) Τόπος/περιοχή: Aalesund / Νορβηγία Περιγραφή: Το πρόγραµµα Eco-lighthouse ξεκίνησε το 1996 όταν η περιφέρεια του Kristiansand επιλέχθηκε για το πρόγραµµα Sustainable Communities µεταξύ έξι άλλων περιφερειών από την νορβηγική κυβέρνηση. Σύµφωνα µε την πρόσκληση του προγράµµατος ο ήµος του Aalesund ήρθε σε συµφωνία µε έναν αριθµό (εννέα) επιχειρήσεων της περιοχής του. Σκοπός της συµφωνίας ήταν ο ήµος να χρηµατοδοτήσει τη διενέργεια ενεργειακών επιθεωρήσεων σε επιχειρήσεις και οι ενεργειακοί επιθεωρητές να καταρτίσουν ένα τριετές σχέδιο ενεργειακής διαχείρισης και εξορθολογισµού των επιχειρήσεων σε συνεργασία µε τους εργαζόµενους τους. Υποχρέωση των επιχειρήσεων η εφαρµογή των προτεινόµενων ενεργειακών µέτρων και όφελος η µείωση της ενεργειακής κατανάλωσης, ο περιορισµός του περιβαλλοντικού αποτυπώµατος και η λήψη του Ενεργειακού Πιστοποιητικού για την επιχείρηση στο τέλος της τριετίας. Επίσης συµβατική υποχρέωση των συµβεβληµένων επιχειρήσεων η διάδοση των αποτελεσµάτων, της εµπειρίας και των καλών πρακτικών σε άλλες επιχειρήσεις. Μέχρι τον Απρίλιο του 2009 ο αριθµός των επιχειρήσεων που οικιοθελώς συµµετείχε στο Πρόγραµµα λόγω των αποτελεσµάτων που προέκυψαν από τις εννέα αρχικές επιχειρήσεις, πληρώνοντας το 50% της δαπάνης έκδοσης Πιστοποιητικού, ανερχόταν στις 100. Πηγή: (Eumayors, 2012c) 3) Τόπος/περιοχή: Sabadell / Ισπανία Περιγραφή: Το 2008 ο ήµος του Sabadell αποφάσισε να χρηµατοδοτήσει από ίδιους πόρους και εθνικά προγράµµατα ένα πρόγραµµα δηµοσιοποίησης που αφορούσε την εγκατάσταση ενός «έξυπνου» µετρητή κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας σε 100 κατοικίες για περίοδο 6 µηνών. Ο µετρητής είχε τη δυνατότητα να παρουσιάζει την καταναλισκόµενη ενέργεια σε διάφορες µονάδες (KWh, EUR, tnco 2 ) ενώ µέσω λογισµικού µπορούσε να αποστέλλει τις µετρήσεις αυτές και δικτυακά. Η συµµετοχή των κατοικιών στο πρόγραµµα ήταν εθελοντική. Μετά την περίοδο των 6 µηνών παρατηρήθηκε εξοικονόµηση ενέργειας 10% ανά κατοικία, ή µέση ετήσια εξοικονόµηση ενέργειας 337 KWh ή µείωση των εκποµπών CO 2 κατά 144,6 Kg. Πηγή: (Sabadell, 2012a) Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 90

103 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Παράλληλα, προτείνεται ο ήµος να εκδίδει οδηγούς, φυλλάδια ή όποια έντυπα κριθούν απαραίτητα προκειµένου να ενηµερώνονται/εκπαιδεύονται οι πολίτες σε λύσεις εξοικονόµησης ενέργειας αλλά κυρίως στα οικονοµικά και περιβαλλοντικά οφέλη που προκύπτουν από την αλλαγή ενεργειακής συµπεριφοράς και την υλοποίηση µέτρων εξοικονόµησης ενέργειας χαµηλού κόστους. Αντίστοιχα, στον τριτογενή τοµέα, ο ήµος προτείνεται να επιδιώξει την ενηµέρωση/ευαισθητοποίηση των εταιριών/επιχειρηµατιών της περιοχής για τα άµεσα οικονοµικά και περιβαλλοντικά οφέλη από τις δράσεις και παρεµβάσεις εξοικονόµησης ενέργειας στους τοµείς της αλλαγής ενεργειακής συµπεριφοράς των εργαζοµένων και της υλοποίησης µέτρων εξοικονόµησης ενέργειας χαµηλού κόστους Οχήµατα και Μεταφορές Οχήµατα Οι επεµβάσεις που αφορούν την µείωση της κατανάλωσης καυσίµου από τον στόλο των οχηµάτων ενός ήµου, ναι µεν οδηγεί µεσοπρόθεσµα σε µείωση των λειτουργικών εξόδων του, αλλά δεν έχει σηµαντική επίδραση στο συνολικό αποτύπωµα CO 2 του ήµου λόγω του µικρού αριθµού των κυκλοφορούντων οχηµάτων σε σχέση µε αυτά του ιδιωτικού τοµέα. Εντούτοις, η σωστή προβολή των δράσεων και αποτελεσµάτων που σχετίζονται µε τα δηµοτικά οχήµατα µπορεί να αποτελέσει παράδειγµα και οδηγό για τους πολίτες και επαγγελµατίες της πόλης, όπως αντίστοιχα συµβαίνει και µε την περίπτωση των δηµοτικών κτιρίων. Ως δράσεις για τα δηµοτικά οχήµατα µε βάση τόσο την διεθνή όσο και την ευρωπαϊκή πρακτική µπορούν να προταθούν: 1. Η µετατροπή βαρέων οχηµάτων πετρελαίου για χρήση υψηλών µιγµάτων βιοκαυσίµου. Το βιοντήζελ µπορεί να αντικαταστήσει τελείως το συµβατικό πετρέλαιο κίνησης ή να αναµειχθεί µε αυτό σε διαφορετικές αναλογίες για χρήση σε πετρελαιοµηχανές. Η πρακτική της ανάµειξης είναι πολύ συνηθισµένη σε πολλές χώρες, µε το ποσοστό του 5% να είναι το συνηθέστερο, δηλ. 5% βιοντήζελ, 95% πετρέλαιο κίνησης. Οι φυσικές και χηµικές ιδιότητες του βιοντήζελ µοιάζουν πολύ µε του πετρελαίου και οι συµβατικοί κινητήρες δεν χρειάζονται µετατροπές για να χρησιµοποιούν µίγµατα έως 5%. Στην πραγµατικότητα, οι περισσότεροι σύγχρονοι κινητήρες µπορούν να λειτουργούν µε µίγµατα έως 30%, αλλά πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή, καθώς η χρήση µιγµάτων µε πάνω από 5% βιοντήζελ, µπορεί να ακυρώσει αρκετές από τις εγγυήσεις των κατασκευαστών. Το Ευρωπαϊκό πρότυπο EN 590, για το πετρέλαιο κίνησης επιτρέπει ανάµειξη µέχρι 5% βιοντήζελ. Η χρήση 100% βιοντήζελ πρέπει να ικανοποιεί το Ευρωπαϊκό πρότυπο ποιότητας EN Η αντικατάσταση βαρέων οχηµάτων πετρελαίου µε οχήµατα φυσικού αερίου. Σύµφωνα µε στοιχεία του Παγκοσµίου Συνδέσµου Οχηµάτων Φυσικού Αερίου, σήµερα κυκλοφορούν παγκοσµίως περίπου 5 εκατοµµύρια τέτοια οχήµατα. Σε ορισµένες χώρες η ευνοϊκή φορολογική πολιτική για τα οχήµατα φυσικού αερίου έχει οδηγήσει σε σηµαντική διάδοση των οχηµάτων αυτών. Στην Αθήνα κυκλοφορούν περισσότερα από 400 λεωφορεία φυσικού αερίου. Το φυσικό αέριο όταν συµπιέζεται δεν υγροποιείται και για τον λόγο αυτό αποθηκεύεται επάνω στο όχηµα ως συµπιεσµένο φυσικό αέριο (CNG) υπό πολύ υψηλή πίεση, συνήθως 200 bar, ή ως κρυογονικά υγροποιηµένο φυσικό αέριο (LNG) σε θερµοκρασίες κάτω από -180 ο C. Υπάρχουν τρεις τύποι οχηµάτων φυσικού αερίου: τα οχήµατα που λειτουργούν αποκλειστικά µε φυσικό αέριο, τα οχήµατα διπλού καυσίµου που λειτουργούν µε φυσικό αέριο ή βενζίνη και τα οχήµατα µίγµατος φυσικού αερίου και Diesel όπου τα ποσοστά των δύο καυσίµων µεταβάλλονται ανάλογα µε τις στροφές και το φορτίο του κινητήρα. Τα οχήµατα φυσικού αερίου σε γενικές γραµµές είναι πολύ φιλικά προς το περιβάλλον αναφορικά µε τις εκποµπές αερίων ρύπων, δηλ. τις εκποµπές που επιβαρύνουν την ανθρώπινη υγεία όπως τα αιωρούµενα σωµατίδια (PM, Particulate Matter), το µονοξείδιο του Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 91

104 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας άνθρακα (CO), τα οξείδια του αζώτου (NOx) και των υδρογονανθράκων (HC). Τα οχήµατα φυσικού αερίου έχουν σχεδόν µηδενικές εκποµπές σωµατιδίων γεγονός που τους δίνει µεγάλο πλεονέκτηµα έναντι των πετρελαιοκίνητων και αποτελεί έναν από τους βασικούς λόγους αντικατάστασης βαρέων οχηµάτων diesel µε αντίστοιχα φυσικού αερίου. Όπως και τα άλλα οχήµατα εναλλακτικών καυσίµων, τα οχήµατα φυσικού αερίου χαρακτηρίζονται και αυτά από υψηλότερο κόστος αγοράς, το κόστος αυτό όµως αποσβένεται γρήγορα από το χαµηλότερο κόστος καυσίµων. ΣΧΗΜΑ 4-7. Οχήµατα Φυσικού Αερίου. 3. Η αντικατάσταση βενζινοκίνητων οχηµάτων µε υβριδικά ή ηλεκτρικά οχήµατα. ΣΧΗΜΑ 4-8. Γενική αρχή λειτουργίας υβριδικού οχήµατος. 4. Η υιοθέτηση και εµπέδωση πρακτικών όπως το Eco-Driving (Οδηγία COM 490/2009). Με την µετατροπή των βαρέων οχηµάτων για χρήση υψηλών µιγµάτων βιοκαυσίµου, αφενός µειώνεται η κατανάλωση ορυκτού πετρελαίου και αφετέρου µειώνονται οι εκποµπές CO 2, σύµφωνα και µε την µεθοδολογία του Σχεδίου ράσης για την Αειφόρο Ενέργεια. Η αγορά οχηµάτων φυσικού αερίου, διπλού καυσίµου (φυσικό αέριο και βενζίνη) ή υβριδικών (ηλεκτρισµός και βενζίνη) µπορεί να προωθηθεί προς αντικατάσταση υφισταµένων οχηµάτων, µετά το τέλος ζωής των τελευταίων. Η ενεργειακή και οικονοµική αποδοτικότητα των νέων οχηµάτων για τον συνολικό χρόνο ζωής τους, είναι τεκµηριωµένη και αποδεδειγµένη από τους ίδιους τους κατασκευαστές τους. Τα στοιχεία αυτά µπορούν να χρησιµοποιηθούν για να Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 92

105 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας αιτιολογηθεί η απόφαση αγοράς τέτοιων οχηµάτων από το ήµο µέσω διαδικασιών πράσινων προµηθειών (Ενότητα 4.1.5). Παράδειγµα εφαρµογής µέτρου εξοικονόµησης ενέργειας στον τοµέα δηµοτικά οχήµατα Τόπος/περιοχή: Binissalem / Ισπανία Περιγραφή: Το µέτρο πραγµατοποιήθηκε από τον ήµο του Binissalem (Ισπανία) και αφορούσε την δηµιουργία ενός σταθµού φόρτισης ηλεκτροκίνητων οχηµάτων. Ο σταθµός χρησιµοποιεί την περίσσεια ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από παρακείµενη φωτοβολταϊκή διάταξη, εγκατεστηµένη στην οροφή αθλητικού κέντρου. Το όλο σύστηµα κόστισε στο ήµο 2.900, χρηµατοδοτήθηκε από ίδιους πόρους / εθνικά προγράµµατα, ενώ σύµφωνα µε τις µέχρι τώρα εκτιµήσεις η εξοικονόµηση ενέργειας η οποία επιτυγχάνεται ανέρχεται σε 998,25 MWh/y ή ισοδύναµους 248tn CO 2. Πηγή: (Eumayors, 2012d) Προτείνονται επίσης γενικότερες δράσεις που αφορούν στην διαχείριση ενός στόλου οχηµάτων ή στον τρόπο αξιοποίησης και οδήγησής τους, προκειµένου να επιτευχθεί η µείωση του αριθµού των οχηµάτων που χρησιµοποιούνται αλλά και η αποδοτικότερη χρήση των οχηµάτων του στόλου, ενώ κρίσιµη θεωρείται η εκπαίδευση και συµµετοχή των οδηγών σε οποιοδήποτε σχήµα τελικώς υιοθετηθεί. Ενδεικτικά, προτείνονται δράσεις όπως: 1. Αγορά ενεργειακά αποδοτικών οχηµάτων όποτε απαιτείται η αντικατάσταση παλαιών οχηµάτων. Ειδικά για χρήσεις όπου δεν απαιτείται η µεταφορά αντικειµένων (π.χ. δηµοτική αστυνοµία, υπηρεσίες πολεοδοµίας) µπορεί να επιλεχθεί η λύση των µοτοποδηλάτων, µικρών ηλεκτρικών οχηµάτων, κ.λ.π. 2. Εγκατάσταση συστηµάτων GPS στα οχήµατα του στόλου προκειµένου να επιτευχθεί ο καλύτερος προγραµµατισµός, έλεγχος και αποτίµηση των δροµολογίων και της κατανάλωσης καυσίµου των οχηµάτων. 3. ηµιουργία µητρώου οδηγών που σχετίζεται µε την ενεργειακή συµπεριφορά των οδηγών, υιοθέτηση στόχων κατανάλωσης ανά όχηµα και οδηγό και δηµιουργία σχήµατος επιβράβευσης σε όσους συνεισφέρουν στην εξοικονόµηση καυσίµου (promote successes). 4. Υιοθέτηση σχήµατος ενεργειακής αποδοτικότητας από όλους τους εµπλεκόµενους στον δηµοτικό στόλο οχηµάτων (γραφείο κίνησης, υπηρεσία συντήρησης, οδηγοί). Σύµφωνα µε την Οδηγία COM 490/2009 (Eco-Driving) τα ποσοστά εξοικονόµησης καυσίµου που επιτυγχάνονται αναλόγως της οδηγικής συµπεριφοράς ενδεικτικά είναι (ΚΑΠΕ, 2012; Ecowill, 2012): α) Ελαφρά οχήµατα: Eco-driving: 8% Σβήσιµο κινητήρα στις στάσεις: 5% Χρήση µικρών, οικονοµικών αυτοκινήτων: 50% Χρήση υβριδικών αυτοκινήτων: 10 35% Χρήση ελαστικών χαµηλής κατανάλωσης: 4% Τακτικός έλεγχος φίλτρου αέρα: 10% Τακτική ρύθµιση κινητήρα: 4% Τακτικός έλεγχος πίεσης ελαστικών: 3% β) Φορτηγά Λεωφορεία: Eco-driving: 8% Σβήσιµο κινητήρα στις στάσεις: 5% Χρήση αεροδυναµικών βοηθηµάτων: 11% Βάρος οχήµατος (καρότσας): 5% Χρήση ελαστικών χαµηλής κατανάλωσης: 3% Χρήση ορυκτέλαιου χαµηλής τριβής: 2% Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 93

106 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Τακτικός έλεγχος φίλτρου αέρα: 10% Τακτική ρύθµιση κινητήρα: 4% Τακτικός έλεγχος πίεσης ελαστικών: 3% γ) Συνεχής εκπαίδευση των οδηγών του ήµου σε πρακτικές eco-driving όπως: Σωστή χρήση κιβωτίου ταχυτήτων Συνετή οδήγηση (επιτάχυνση, επιβράδυνση) Αποφυγή περιττού βάρους στα οχήµατα Αποφυγή περιττών αεροδυναµικών εµποδίων (σχάρες, κα) Έλεγχος πίεσης ελαστικών δ) Αποφυγή χρήσης των υπηρεσιακών οχηµάτων για µικρές διαδροµές εντός της πόλης από τους υπαλλήλους του ήµου. Εναλλακτική χρήση ποδοδηλάτων, ηλεκτρικών µοτοποδηλάτων κ.λ.π. ε) Απογραφή των δηµοτικών αναγκών και τακτικών δροµολογίων των οχηµάτων και επαναπρογραµµατισµός των δροµολογίων µε κριτήριο την µείωση των διανυθέντων χιλιοµέτρων και την εξοικονόµηση καυσίµου. Αποτέλεσµα τέτοιου προγραµµατισµού (σύµφωνα µε αντίστοιχες ευρωπαϊκές πρακτικές-action Plan and Urban Mobility) µπορεί να είναι η αλλαγή της ώρας συλλογής των απορριµµάτων µε πιθανή επιµήκυνση των δροµολογίων, η συλλογή των απορριµµάτων τακτά χρονικά διαστήµατα αντί καθηµερινώς, η συλλογή ογκωδών αντικειµένων µόνο κατόπιν τηλεφωνικών ραντεβού, κτλ Μεταφορές Όπως και στην περίπτωση των δηµοτικών οχηµάτων έτσι και στην περίπτωση των µεταφορών, οι επεµβάσεις που µπορεί να πραγµατοποιήσει ένας ήµος και αφορούν τα οχήµατα, την επιλογή χρήσης και την συµπεριφορά οδήγησης τόσο των ιδιωτικών όσο και των δηµοσίων οχηµάτων που κινούνται εντός των ορίων του ήµου, είναι περιορισµένες. Παρά ταύτα προτείνεται ο ήµος στο θέµα των µεταφορών να κινηθεί σε τρεις διακριτούς άξονες: 1) Ενηµέρωση / ευαισθητοποίηση των οδηγών για τα πλεονεκτήµατα των νέων τύπων οχηµάτων µε µειωµένη κατανάλωση καυσίµου, της οικολογικής οδήγησης (ecodriving) και της µειωµένης χρήσης των οχηµάτων για µικρές αποστάσεις εντός της πόλης. 2) ιερεύνηση και υλοποίηση δράσεων για την αύξηση χρήσης των δηµόσιων συγκοινωνιών και των εναλλακτικών µέσων µεταφοράς. 3) Προώθηση των εθνικών πολιτικών για την εξοικονόµηση ενέργειας και την µείωση των εκποµπών CO 2 από τις δηµόσιες και ιδιωτικές µεταφορές. Σύµφωνα µε τον πρώτο άξονα δράσης ένας ήµος, συνηθίζεται να αναλαµβάνει εκστρατείες ενηµέρωσης / ευαισθητοποίησης των πολιτών για τις δυνατότητες των σύγχρονων οχηµάτων µε εναλλακτικά καύσιµα, οχηµάτων µε διπλό καύσιµο ή υβριδικών οχηµάτων και την εξοικονόµηση καυσίµου και µείωση εκποµπών CO 2 που αυτά προσφέρουν. Επίσης, δίνεται έµφαση στις αρχές της οικολογικής οδήγησης (eco-driving) και της µειωµένης χρήσης των ιδιωτικών οχηµάτων για µικρές αποστάσεις εντός της πόλης µε την ρύθµιση της κυκλοφορίας σε εµπορικούς δρόµους της πόλης και τον έλεγχο των θέσεων στάθµευσης. Συνήθως τονίζονται οι προσπάθειες του ήµου στα πλαίσια του Συµφώνου των ηµάρχων και άλλων αντίστοιχων πολιτικών και πρωτοβουλιών και οι µέχρι εκείνη την στιγµή δράσεις του ήµου (και αποτελέσµατα) για την µείωση της κατανάλωσης καυσίµου και των εκποµπών CO 2 από τα δηµοτικά οχήµατα. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 94

107 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Ο δεύτερος άξονας αφορά την µελέτη και υλοποίηση δράσεων για την αύξηση χρήσης των δηµόσιων συγκοινωνιών και εναλλακτικών µέσων µεταφοράς (σύµφωνα µε αντίστοιχες ευρωπαϊκές πρακτικές-action Plan and Urban Mobility). Ενδεικτικά, αυτές θα µπορούσαν να περιλαµβάνουν: i. Τη δηµιουργία δικτύων κίνησης πεζών σε τοπικό επίπεδο που συνδέουν τις τοπικές χρήσεις (κυρίως σχολεία) µε τις περιοχές κατοικίας που τις περιβάλλουν. ii. Τη δηµιουργία δικτύου ποδηλατοδρόµων που συνδέει τις κύριες τοπικές χρήσεις µε βασικά σηµεία µεταφορών της πόλης (στάσεις λεωφορείων, πιάτσες ταξί) και τα τοπικά κέντρα µε το κέντρο του ήµου. iii. iv. Την αναβάθµιση της ηµοτικής Συγκοινωνίας ώστε να προσφέρει υψηλό επίπεδο εξυπηρέτησης. Την εγκατάσταση και χρήση υποδοµών ποδηλάτων ή ηλεκτρικών µοτοποδηλάτων για τους κατοίκους και επισκέπτες της πόλης. v. Την αγορά δηµόσιων ποδηλάτων για χρήση από τους υπαλλήλους του ήµου. vi. vii. Την επιδότηση τιµής για αγορά ποδηλάτων από τους κατοίκους της πόλης. Τον έλεγχο της στάθµευσης στο κέντρο ή και άλλες περιοχές και δηµιουργία θέσεων στάθµευσης ή άλλων κινήτρων για οχήµατα υβριδικά, ηλεκτρικά, κ.α. Παράδειγµα εφαρµογής µέτρου εξοικονόµησης ενέργειας στον τοµέα µεταφορές Τόπος/περιοχή: Lund / Σουηδία Περιγραφή: Το πρόγραµµα, LundaMats, ξεκίνησε από τον ήµο του Lund (Σουηδία) το 1996 και αφορούσε την διαρκή αναβάθµιση και εκσυγχρονισµό των δηµοσίων µεταφορών. Μεταξύ άλλων το πρόγραµµα περιελάβανε των διαρκή εκσυγχρονισµό των δηµόσιων συγκοινωνιών µε νέα οχήµατα βιοντίζελ και φυσικού αερίου καθώς και τη χρήση λεωφορειολωρίδων για την ταχύτερη µεταφορά των επιβατών. Ο επανασχεδιασµός των διαδροµών των µέσων µαζικής µεταφοράς στόχευε στην κάλυψη όσο το δυνατόν περισσότερων σταθµών εξυπηρέτησης πολιτών καθώς και την προοπτική επεκτάσεων πέραν του Επίσης ιδιαίτερη µέριµνα κατά τον σχεδιασµό δόθηκε στην δηµιουργία και χρήση εκτεταµένου δικτύου ποδηλατοδρόµων. Πηγή: (Lund, 2012) Ο αριθµός, η φύση και ο τρόπος χρηµατοδότησης και υλοποίησης τέτοιων δράσεων πρέπει να µελετηθεί από τον ήµο και η όποια υλοποίηση µαζί µε τα αποτελέσµατά της να προβληθεί στους πολίτες της πόλης. Ο τρίτος άξονας, αφορά στην ενεργή προώθηση και επιδίωξη, από την µεριά του ήµου, της υλοποίησης εθνικών πολιτικών που περιγράφονται σε κείµενα πολιτικής της ελληνικής κυβέρνησης (ειδικά στο Σχέδιο ράσης Ενεργειακής Απόδοσης) και κυρίως σχετίζονται µε: i. Την ανάπτυξη αστικών σχεδίων κινητικότητας και την βελτίωση των αστικών συγκοινωνιών. ii. iii. Την παροχή κινήτρων για την αντικατάσταση παλαιών ιδιωτικών οχηµάτων. Την ενεργειακή σήµανση των νέων οχηµάτων και την σύνδεση φορολογίας και εκποµπών CO 2. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 95

108 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Παράδειγµα εφαρµογής µέτρου εξοικονόµησης ενέργειας στον τοµέα µεταφορές Τόπος/περιοχή: Sabadell / Ισπανία Περιγραφή: Το πρόγραµµα, ξεκίνησε από τον ήµο του Sabadell (Ισπανία) και αφορά την δηµιουργία ενός «έξυπνου» δικτύου φόρτισης ηλεκτροκίνητων οχηµάτων (e-vehicles). Η ιδιαιτερότητα του συγκεκριµένου δικτύου σε σχέση µε άλλα δίκτυα ηλεκτροκίνητων οχηµάτων είναι ότι ο χρήστης-οδηγός µπορεί µέσω µιας αρχικής συνδροµής ( 25/όχηµα) και λήψη µιας κάρτας να έχει πρόσβαση σε όλους τους σταθµούς φόρτισης του δικτύου. Με τον τρόπο αυτό αυξάνεται η αυτονοµία του οχήµατος, ενισχύεται η κινητικότητα (e-mobility), ενώ το κέρδος που προήλθε από την µείωση των εκπεµποµένων ρύπων, αν οι αντίστοιχες διαδροµές γινόταν µε συµβατικά οχήµατα, εκτιµάται από 11% έως και 35% σε ισοδύναµους tn CO 2 /km. Πηγή: (Sabadell, 2012b) ηµοτικές Προµήθειες Σύµφωνα µε την διεθνή αλλά και την ευρωπαϊκή πρακτική ένας ήµος θα πρέπει πλέον να αναγνωρίζει την πολλαπλή ωφέλεια από την υιοθέτηση διαδικασιών «πράσινων συµβάσεων» (European Commission, 2012) καθώς: i. Επιτυγχάνεται εξοικονόµηση ενέργειας µε αντίστοιχο οικονοµικό και περιβαλλοντικό όφελος. ii. iii. iv. Συνήθως τα προϊόντα εξοικονόµησης ενέργειας έχουν µεγαλύτερη διάρκεια ζωής και καλύτερη ποιότητα κατασκευής µειώνοντας το χρόνο που χρειάζεται για την αγορά και αντικατάστασή τους. Προέρχονται από ανακυκλωµένα υλικά και συνήθως αποτελούν καινοτόµα προϊόντα. Μειώνονται οι εκποµπές CO 2 από την χρήση των προϊόντων. Ο ήµος δίνει το καλό παράδειγµα για την σηµασία και τα οφέλη της εξοικονόµησης ενέργειας, καθώς και για την αγορά και χρήση οικολογικών προϊόντων. Η Ε.Ε. υπολογίζει ότι, κατά µέσο όρο, η πλήρης υιοθέτηση πράσινων προµηθειών από έναν ήµο οδηγεί σε µείωση κατά 25% των εκποµπών CO 2 και σε µείωση κατά 1,2% του συνολικού οικονοµικού κόστους (στον κύκλο ζωής των προϊόντων) (European Commission, 2012). Παράδειγµα εφαρµογής µέτρου εξοικονόµησης ενέργειας στον τοµέα δηµοτικές προµήθειες Τόπος/περιοχή: Tubingen / Γερµανία Περιγραφή: Η πόλη Tübingen στη Γερµανία εξοικονόµησε ετησίως συντονίζοντας σε κεντρικό επίπεδο τις συµβάσεις παροχής υπηρεσιών και προϊόντων καθαρισµού και χρησιµοποιώντας καινοτόµα προϊόντα. Πηγή: (Relief, 2012) Εκτός των «πράσινων προµηθειών» ένας ήµος µπορεί να κατευθυνθεί και να διερευνήσει και άλλους µηχανισµούς όπως των «από κοινού προµηθειών» (Joint Procurement) και της «αγοράς πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας» (Green Electricity Purchasing): i. Οι «από κοινού προµήθειες» σχετίζονται µε την συνδυασµένη προµήθεια εξοπλισµού από δύο ή περισσότερους φορείς (π.χ. οργανισµούς του ήµου ή γειτονικούς ήµους) προκειµένου να επιτευχθούν: α) χαµηλότερες τιµές λόγω αυξηµένου όγκου αγοράς, β) µειωµένο διαχειριστικό κόστος και γ) ανταλλαγή τεχνογνωσίας µεταξύ των συνεργαζόµενων οργανισµών. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 96

109 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας ii. Η «αγορά πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας» έχει δηµιουργηθεί ως αποτέλεσµα της Οδηγίας 2001/77/ΕΚ και αφορά στην πιστοποίηση της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ (Συµπαραγωγή Ηλεκτρισµού και Θερµότητας Υψηλής Αποδοτικότητας) ώστε να αποδεικνύεται η χρήση «πράσινης ενέργειας» από τους τελικούς χρήστες, που το επιθυµούν στην περίπτωση αυτή του ήµου. Τα επόµενα χρόνια ένας ήµος πρέπει να ακολουθεί και να συµµορφώνεται µε τις απαιτήσεις του θεσµικού πλαισίου (Ευρωπαϊκές Οδηγίες 2004/17,18/EC) που απαιτεί την υιοθέτηση πράσινων προµηθειών από τους φορείς του δηµόσιου τοµέα, να δίνει το παράδειγµα και να στηρίζει τις προσπάθειες ανάπτυξης της αγοράς προϊόντων φιλικών προς το περιβάλλον και τέλος να βοηθά στην παροχή πληροφοριών στους εµπλεκόµενους φορείς. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη θεσπίσει πράσινα κριτήρια τα οποία µπορούν να χρησιµοποιηθούν, µεταξύ άλλων, στη διαδικασία σύνταξης των προκηρύξεων και διαγωνισµών και αφορούν δέκα οµάδες προϊόντων και υπηρεσιών που -λόγω των επιπτώσεών τους στο περιβάλλον ή των περιθωρίων περιβαλλοντικής βελτίωσης, ή του οικονοµικού αντίκτυπου ή της πολιτικής ή παραδειγµατικής λειτουργίας τους - έχουν κριθεί ως τα πλέον κατάλληλα για «πρασίνισµα-ενσωµάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης» στο πλαίσιο των Πράσινων ηµόσιων Συµβάσεων. Τα κριτήρια έχουν διαµορφωθεί για προϊόντα που εµπίπτουν στις ακόλουθες οµάδες προϊόντων και υπηρεσιών: Χαρτί για γραφή και για αντίγραφα Προϊόντα και υπηρεσίες καθαρισµού Γραφειακός εξοπλισµός πληροφορικής Κατασκευές Μεταφορές Επίπλωση Ηλεκτρικό ρεύµα Υπηρεσίες επισιτισµού και τροφοδοσίας Κλωστοϋφαντουργία Προϊόντα και υπηρεσίες κηπουρικής Επίσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιούλιο του 2010 κατέληξε σε οκτώ (8) επιπλέον κριτήρια για τις εξής κατηγορίες: υαλοπίνακες, θερµοµόνωση, υλικά σκληρού δαπέδου, πάνελ τοίχου, συµπαραγωγή θερµικής και ηλεκτρικής ενέργειας, κατασκευή οδικού δικτύου και σήµανση, φωτισµός οδών και σηµατοδότηση, κινητά τηλέφωνα (ΥΠΕΚΑ, 2012) Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτός της εξοικονόµησης ενέργειας, προωθεί και την παραγωγή ενέργειας από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας ώστε αυτή να καλύπτει το 20% της καταναλισκόµενης ενέργειας έως το Στην Ελλάδα, το πλαίσιο για την παραγωγή ηλεκτρικής και θερµικής ενέργειας από ΑΠΕ ορίζεται από τους Νόµους 3468/2006 για την «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ», 3734/2009 για την «Προώθηση της συµπαραγωγής δύο ή περισσότερων χρήσιµων µορφών ενέργειας,» και 3851/2010 για την «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας για την αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής». Σε αυτήν την κατεύθυνση, το 2009, εγκαινιάστηκε το πρόγραµµα «Φωτοβολταϊκά στις Στέγες» για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστηµάτων µε συνολική ισχύ µικρότερη των 10 kw σε οροφές κτιρίων του οικιακού και τριτογενή τοµέα. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 97

110 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Εντούτοις, ένας ήµος και λαµβάνοντας υπόψη τον χαρακτήρα της περιοχής που ευνοεί εφαρµογές όπως γεωθερµίας, βιοµάζας, φωτοβολταϊκών κτλ. οικιακής κλίµακας θα πρέπει να σχεδιάζει, να αναδυκνείει και να προωθεί την εγκατάσταση και χρήση ΑΠΕ εντός των ορίων του µέσω δραστηριοτήτων ενηµέρωσης / ευαισθητοποίησης και πιλοτικών εφαρµογών τόσο στον οικιακό όσο και στον τριτογενή τοµέα ώστε να: i. ώσει το παράδειγµα και να στηρίξει τις προσπάθειες ανάπτυξης µονάδων παραγωγής ΑΠΕ. ii. iii. Βοηθήσει στην παροχή πληροφοριών στους εµπλεκόµενους φορείς. Προωθήσει ενεργά δράσεις που σχετίζονται µε την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ. Σηµειώνεται ότι στην Ελλάδα η συνολική εγκατεστηµένη ισχύς που λειτούργησε στο διασυνδεδεµένο σύστηµα της χώρας τον Ιούνιο του 2012 φτάνει πλέον τα MW, µε τα φωτοβολταϊκά να συνεχίζουν να παρουσιάζουν τη µεγαλύτερη αύξηση, της τάξης του 15,5% ή κατά 96,97 MW µέσα σε ένα µήνα. Έτσι, η συνολική ισχύς από φωτοβολταϊκά παρόλο που είναι και η ακριβότερη τεχνολογία όσο αφορά τις τιµές αγοράς από το σύστηµα, φθάνει πλέον τα 724,18 MW. Πιο συγκεκριµένα, µε βάση τα στοιχεία του ΛΑΓΗΕ (Λειτουργός Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας) στο πρώτο εξάµηνο του 2012 η εγκατεστηµένη ισχύς αυξήθηκε κατά 60,70%, ενώ η ισχύς όλων των εν λειτουργία ΑΠΕ από 2.095,44 MW τον Ιανουάριο αυξήθηκε κατά 14,9% ως το τέλος Ιουνίου και έφτασε τα 2.409,10 MW. Στις τιµές αυτές δεν συµπεριλαµβάνεται ούτε η Συµπαραγωγή Ηλεκτρισµού Θερµότητας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ) που έχει µείνει σταθερή στα 89,07 MW από τον Ιανουάριο του 2012, ούτε οι ΑΠΕ που λειτουργούν στα µη συνδεδεµένα νησιά. Σηµειώνεται δε ότι, η Ελλάδα το διάστηµα αύξησε την συµµετοχή των ΑΠΕ στην συνολική κατανάλωση ενέργειας από 7% σε 9,2%, ενώ γειτονικές χώρες, όπως για παράδειγµα η Ιταλία και η Κύπρος, σχεδόν το διπλασίασαν. Με βάση τα στοιχεία της Eurostat, το 2010 η ενέργεια από ΑΠΕ συνέβαλε κατά 12,4% στη συνολική κατανάλωση των 27 κρατών µελών της ΕΕ, από 11,7% το 2009 και 10,5% το Πρώτη έρχεται η Σουηδία, που παράγει από ΑΠΕ το 47,9% της ενέργειας που καταναλώνει, ενώ ακολουθεί η Λετονία µε 32,6% και η Φινλανδία µε 32,2%. Από την άλλη πλευρά, χειρότερες επιδόσεις από την Ελλάδα έχουν οι Βρετανία µε 3,2%, Ολλανδία µε 3,8%, Κύπρος µε 4,8% και Ιρλανδία µε 5,5%. 4.2 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΗΜΟ ΚΑΒΑΛΑΣ ηµοτικά Κτίρια και Εγκαταστάσεις Όπως αναφέρθηκε και στο Κεφάλαιο 2 (Παρ ) ο ήµος Καβάλας έχει στην ιδιοκτησία του σηµαντικό αριθµό δηµοτικών κτιρίων (άνω των 100) τα οποία αξιοποιούνται για την παροχή διαφόρων υπηρεσιών. Η πλειοψηφία των κτιρίων αυτών βρίσκονται µέσα στα όρια της πόλης της Καβάλας. Τα κτίρια ποικίλουν ανάλογα µε το έτος κατασκευής, την χρήση και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Η συνολική κατανάλωση ενέργειας των δηµοτικών κτιρίων του ήµου Καβάλας για το 2011, εκτιµήθηκε στις MWh. Η αντίστοιχη κατανάλωση πετρελαίου των δηµοτικών κτιρίων, εκτιµήθηκε στα λίτρα ή MWh. Με βάση τα στοιχεία τα οποία συλλέχθηκαν, την ενεργειακή καταγραφή που έγινε στο Κεφάλαιο 2 καθώς και τις επιτόπιες ενεργειακές επιθεωρήσεις που πραγµατοποιήθηκαν σε συγκεκριµένα κτίρια/εγκαταστάσεις στόχους επιλέχθηκαν πέντε από τους πιο ενεργοβόρους στόχους του ήµου (Πίνακας 4-1). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 98

111 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας ΠΙΝΑΚΑΣ 4-1. Κτίρια/Εγκαταστάσεις στόχοι µε την υψηλότερη κατανάλωση ενέργειας του ήµου Καβάλας. Α/Α Περιγραφή Κτιρίου/Συγκροτήµατος Κατανάλωση Ηλεκτρισµού (σε KWh) Κατανάλωση Πετρελαίου (σε Λίτρα) 1 Εθνικό Κολυµβητήριο (Κλειστό) ο /2 ο /3 ο ΕΠΑ.Λ Ή Παιδικός Σταθµός Κεντρικό Αντλ/σιο Ύδρευσης Α5 (Κεντρικός Αποχετευτικός Αγωγός) Οι στόχοι αυτοί προτείνεται να αποτελέσουν αντικείµενο επιδεικτικών παρεµβάσεων εξοικονόµησης ενέργειας οι οποίες και προτείνεται να πραγµατοποιηθούν σταδιακά. Οι παρεµβάσεις αυτές εκτιµάται ότι θα σηµατοδοτήσουν το πρώτο βήµα προς την κατεύθυνση της ενεργειακής αναβάθµισης και πιστοποίησης των κτιρίων του ήµου ενώ τα αποτελέσµατα θα γίνουν γνωστά στους πολίτες του ήµου προκειµένου να υπάρξει ευαισθητοποίηση προς την κατεύθυνση της ενεργειακής επιθεώρησης / πιστοποίησης και της ενεργειακής αναβάθµισης των κτιρίων του οικιακού και τριτογενή τοµέα της πόλης. Για το Εθνικό Κολυµβητήριο (κλειστό), ένα κτίριο κατασκευής του 2008 που όπως κατέδειξε η επιτόπια επιθεώρηση παρουσιάζει σηµαντικότατα προβλήµατα στη θερµοµόνωση ιδιαίτερα στην οροφή του (έκτασης > m 2 ), µε υψηλή κατανάλωση ηλεκτρικής αλλά και θερµικής / ψυκτικής ενέργειας παρόλο που διαθέτει σύστηµα ενεργειακής διαχείρισης (BMS) και πολυάριθµο ηλεκτρικό εξοπλισµό, προτείνονται οι επεµβάσεις που περιγράφονται στον Πίνακα 4-2. Με τα συγκεκριµένα µέτρα εκτιµάται ότι θα επέλθει εξοικονόµηση ενέργειας περίπου 20% στο σύνολο της καταναλισκόµενης ενέργειας (ηλεκτρικής και πετρελαίου θέρµανσης) ή 351 MWh ή 314,56 tn CO 2. To συνολικό εκτιµώµενο κόστος των µέτρων ανέρχεται στα ΠΙΝΑΚΑΣ 4-2. Ανάλυση επεµβάσεων στο Εθνικό Κολυµβητήριο (κλειστό). Εκτιµώµενο Περιγραφή ράσης κόστος ( ) Ενεργειακή αναβάθµιση (θερµοµόνωση) οροφής και συστήµατος διανοµής θερµότητας. Aντικατάσταση λαµπτήρων µε εξοικονόµησης ενέργειας Αναβάθµιση και παρεµβάσεις στα συστήµατα θέρµανσης (τοποθέτηση θερµοστατικών βανών). Πιλοτική εγκατάσταση ηλιοθερµικού συστήµατος για παραγωγή ζεστού νερού που θα υποβοηθά το συµβατικό σύστηµα θέρµανσης µε συντελεστή κάλυψης 25% Εγκατάσταση µηχανοκίνητα συρόµµενου καλύµµατος νερού Πιλοτική εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήµατος εγκατεστηµένης ισχύος 25 KWp. Σηµειώνεται ότι, το συγκεκριµένο σύστηµα προτείνεται να παρέχει µέρος της παραγόµενης ενέργειας σε παρακείµενο σταθµό φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων που προτείνεται ως δράση σε άλλον τοµέα του παρόντος Σ ΑΕ Συνολικό κόστος Για το 1 ο /2 ο /3 ο ΕΠΑ.Λ, ένα τριώροφο κτίριο που όπως κατέδειξε η επιτόπια επιθεώρηση παρουσιάζει µη επαρκή θερµοµόνωση τόσο στο κέλυφος όσο και στο σύστηµα θέρµανσης, µε καυστήρες-λέβητες θέρµανσης µε µη επαρκή συντήρηση, µε υψηλή κατανάλωση ηλεκτρικής Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 99

112 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας ενέργειας και πολυάριθµο ηλεκτρικό εξοπλισµό, προτείνονται οι επεµβάσεις που περιγράφονται στον Πίνακα 4-3. ΠΙΝΑΚΑΣ 4-3. Ανάλυση επεµβάσεων στο 1 ο /2 ο /3 ο ΕΠΑ.Λ. Εκτιµώµενο Περιγραφή ράσης κόστος ( ) Ενεργειακή αναβάθµιση (θερµοµόνωση) εξωτερικού κελύφους, οροφής, και συστήµατος διανοµής θερµότητας. Aντικατάσταση λαµπτήρων µε εξοικονόµησης ενέργειας Αντικατάσταση/αναβάθµιση των δύο παλαιών λεβήτων µε δύο λέβητες νέας τεχνολογίας υψηλότερης απόδοσης και παρεµβάσεις στα συστήµατα θέρµανσης (τοποθέτηση θερµοστατικών βανών). Πιλοτική εγκατάσταση ηλιοθερµικού συστήµατος για παραγωγή ζεστού νερού που θα υποβοηθά το συµβατικό σύστηµα θέρµανσης µε συντελεστή κάλυψης 25% Εγκατάσταση εξωτερικών σκιάστρων Προσθήκη συστήµατος αυτοµατισµού-διαχείρισης της ενέργειας του κτιρίου (BMS) π.χ. χρήση ανιχνευτών κίνησης στους χώρους των κτιρίων για την ενεργοποίηση/απενεργοποίηση των Η/Μ συστηµάτων (φωτισµός, ψύξη κ.λ.π.) Συνολικό κόστος Με τα συγκεκριµένα µέτρα εκτιµάται ότι θα επέλθει εξοικονόµηση ενέργειας περίπου 20% στο σύνολο της καταναλισκόµενης ενέργειας (ηλεκτρικής και πετρελαίου θέρµανσης) ή 138,88 MWh ή 70 tn CO 2. To συνολικό εκτιµώµενο κόστος των µέτρων ανέρχεται στα Για τον Ή Παιδικό Σταθµό, ένα κτίριο που όπως κατέδειξε η επιτόπια επιθεώρηση είναι ένα παλαιό κτίριο, µε µη επαρκή θερµοµόνωση, µε καυστήρα πετρελαίου, µε κουφώµατα παλαιού τύπου (ξύλινο πλαίσιο) και κεραµοσκεπή προτείνονται οι επεµβάσεις που περιγράφονται στον Πίνακα 4-4. ΠΙΝΑΚΑΣ 4-4. Ανάλυση επεµβάσεων στον Ή Παιδικό Σταθµό. Περιγραφή ράσης Εκτιµώµενο κόστος ( ) Ενεργειακή αναβάθµιση εξωτερικού κελύφους και οροφής Αντικατάσταση κουφωµάτων (µε νέα, διπλού υαλοπίνακα) * Αντικατάσταση λαµπτήρων µε εξοικονόµησης ενέργειας Αντικατάσταση των δύο παλαιών λεβήτων µε δύο λέβητες νέας τεχνολογίας υψηλότερης απόδοσης και παρεµβάσεις στα συστήµατα θέρµανσης (τοποθέτηση θερµοστατικών βανών). Πιλοτική εγκατάσταση ηλιοθερµικού συστήµατος για παραγωγή ζεστού νερού που θα υποβοηθά το συµβατικό σύστηµα θέρµανσης µε συντελεστή κάλυψης 25% Εγκατάσταση εξωτερικών σκιάστρων Συνολικό κόστος * Εκτιµώµενο κόστος για κουφώµατα σύµφωνα µε ΕΝ:1007-2:2003 προς 230/m 2 Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 100

113 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Με τα συγκεκριµένα µέτρα εκτιµάται ότι θα επέλθει εξοικονόµηση ενέργειας περίπου 20% στο σύνολο της καταναλισκόµενης ενέργειας (ηλεκτρικής και πετρελαίου θέρµανσης) ή 54,46 MWh ή 19,75 tn CO 2. To συνολικό εκτιµώµενο κόστος των µέτρων ανέρχεται στα Για το Κεντρικό Αντλιοστάσιο Ύδρευσης καθώς και για τον Κεντρικό Αποχευτικό Αγωγό (Α5) προτείνεται η µελέτη και εγκατάσταση συστήµατος τηλεδιαχείρισης και αυτοµατισµού που θα ρυθµίζει και θα παρακολουθεί τη λειτουργία του δικτύου µε αποτέλεσµα την έγκαιρη διάγνωση βλαβών, τον περιορισµό των διαρροών, την εξοικονόµηση ενέργειας και νερού, την βελτίωση της παρεχόµενης ποιότητας νερού καθώς και τον δραστικό περιορισµό των δαπανών συντήρησης. Η συγκεκριµένη δράση προτείνεται και για άλλες ενεργοβόρες εγκαταστάσεις του ήµου. Με το συγκεκριµένο µέτρο εκτιµάται ότι θα επέλθει εξοικονόµηση ενέργειας περίπου 10% στο σύνολο της καταναλισκόµενης ενέργειας ή 4.881,6 MWhx10% 488,6 ΜWh ή 561 tn CO 2. Το κόστος της πράξης εκτιµάται στα Επίσης, προτείνεται η διενέργεια ενεργειακών επιθεωρήσεων, σύµφωνα µε τα πρότυπα του νέου ΚΕΝΑΚ, σε 50 κτίρια του ήµου. Το µέσο κόστος ανά επιθεώρηση διαµορφώνεται στα 300, ενώ το συνολικό κόστος αποτιµάται στα Από τις δράσεις παρέµβασης, σύµφωνα και µε την διεθνή αλλά και την ευρωπαϊκή πρακτική που περιγράφονται αναλυτικά στην Παράγραφο 4.1.1, ο ήµος Καβάλας στοχεύει να επιτύχει εξοικονόµηση ηλεκτρικής ενέργειας και µείωση των εκποµπών CO 2 από τα επιλεγµένα δηµοτικά κτίρια στόχους κατά 20% έως το Επίσης ο ήµος προτείνεται να κινηθεί στην ίδια κατεύθυνση και µε τις εγκαταστάσεις που διαχειρίζεται (αντλιοστάσια, εγκαταστάσεις διαχείρισης απορριµµάτων και αποβλήτων, κτλ) καθώς υπάρχει σηµαντικό περιθώριο για εξοικονόµηση ενέργειας και συνεπαγόµενη µείωση εκποµπών CO 2. Από τις δράσεις παρέµβασης ο ήµος Καβάλας στοχεύει να επιτύχει εξοικονόµηση ηλεκτρικής ενέργειας και µείωση των εκποµπών CO 2 από τις δηµοτικές εγκαταστάσεις-στόχους κατά 20% έως το Οι συγκεκριµένες δράσεις που παρουσιάστηκαν για τα δηµοτικά κτίρια και εγκαταστάσεις που ο ήµος Καβάλας µπορεί να αναλάβει στα πλαίσια του Συµφώνου των ηµάρχων εµφανίζονται συγκεντρωτικά στον Πίνακα 4-5. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 101

114 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Περιγραφή δράσης Μέτρα εξοικονόµησης ενέργειας στο κτίριο 1 ο /2 ο /3 ο ΕΠΑ.Λ Μέτρα εξοικονόµησης ενέργειας στο Εθνικό Κολυµβητήριο (κλειστό) Μέτρα εξοικονόµησης ενέργειας στο κτίριο του Ή Παιδικού Σταθµού. Επιθεώρηση 50 κτιρίων και εγκαταστάσεων του ήµου, ενεργειακή πιστοποίησή τους και διατύπωση προτάσεων εξοικονόµησης ενέργειας Υλοποίηση µέτρων εξοικονόµησης ενέργειας στις εγκαταστάσεις του ήµου (Κεντρικό Αντλ/σιο Ύδρευσης, Α5) Εκστρατεία ενηµέρωσης για την εξοικονόµηση ενέργειας στα δηµοτικά κτίρια και εγκαταστάσεις ΠΙΝΑΚΑΣ 4-5. Προγραµµατισµός δράσεων για δηµοτικά Κτίρια/Εγκαταστάσεις. Αναµενόµενα Οφέλη Μείωση κατανάλωσης /Μείωση εκποµπών CO 2 Μείωση κατανάλωσης /Μείωση εκποµπών CO 2 Μείωση κατανάλωσης /Μείωση εκποµπών CO 2 Μείωση κατανάλωσης /Μείωση εκποµπών CO 2 Εκτιµώµενο κόστος ( ) Χρηµατοδότηση Ίδιοι πόροι/ εθνικές πρωτοβουλίες Ίδιοι πόροι/ εθνικές πρωτοβουλίες Ίδιοι πόροι/ εθνικές πρωτοβουλίες Ίδιοι πόροι/ εθνικές πρωτοβουλίες Ίδιοι πόροι/ εθνικές πρωτοβουλίες Μείωση εκποµπών CO Ίδιοι πόροι/ εθνικές πρωτοβουλίες Εκτιµώµενος χρόνος Υλοποίησης Εκτιµώµενη µείωση εκποµπών CO 2 (tn) Κατηγορία µέτρου * , * Τα µέτρα εξοικονόµησης που αναφέρονται ανάλογα µε την εξοικονόµηση ενέργειας (ή µείωσης εκποµπών CO 2 ) που επιτυγχάνουν, την οικονοµικής τους βιωσιµότητα και το αρχικό κόστος επένδυσης, προκειµένου να είναι πιο χρηστικά στον τελικό αναγνώστη αξιολογήθηκαν και κατηγοριοποιήθηκαν στις παρακάτω κατηγορίες: ( ): Μέτρα πρώτης προτεραιότητας. Μέτρα χαµηλού κόστους, οικονοµικά βιώσιµα δεν απαιτούν ιδιαίτερη οικονοµική υποστήριξη. ( ): Μέτρα δεύτερης προτεραιότητας. Μέτρα µέσου κόστους, η οικονοµική βιώσιµοτητα και αποδοτικότητα τους εξαρτάται από την ύπαρξη κινήτρων, επιδοτήσεων κ.ά ( ): Μέτρα τρίτης προτεραιότητας. Μέτρα υψηλού κόστους, και υψηλού ρίσκου. Η βιωσιµότητα τους εξαρτάται από προϋποθέσεις και εξωτερικές χρηµατοδοτήσεις. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 102

115 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας ηµοτικός φωτισµός Για τις ανάγκες του δηµοτικού φωτισµού του ήµου Καβάλας εκτιµήθηκε ότι καταναλώνονται MWh ηλεκτρικής ενέργειας οι οποίες µεταφράζονται σε tn CO 2. Συνολικά εκτιµήθηκε ότι για την ικανοποίηση των αναγκών φωτισµού χρησιµοποιούνται λάµπες διαφορετικής ισχύος και τύπου. Ωστόσο δεν υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία όσον αφορά τα χαρακτηριστικά τους ούτε κάποιο οργανωµένο σύστηµα καταγραφής. Στα πλαίσια αυτά η αναλυτική καταγραφή των λαµπτήρων κρίνεται επιτακτική. Με την παραδοχή ότι ο δηµοτικός φωτισµός λειτουργεί, σύµφωνα µε τα στοιχεία της ΕΗ, κατά µέσο όρο επί 11 ώρες καθηµερινά, ήτοι 4015 ώρες/έτος, µε βάση τα τεχνικά χαρακτηριστικά λαµπτήρων υψηλής οικονοµίας (Πίνακας 4-6, Σχήµα 4-9) και την παραδοχή ότι όλοι οι λαµπτήρες θα αντικατασταθούν, για το διάστηµα , µπορεί να προκύψει εξοικονόµηση της τάξης των ΜWh ή tn CO 2 (~40%). Το συνολικό κόστος ενός τέτοιου προγράµµατος µε ένα µέσο ενδεικτικό κόστος 100/λαµπτήρα ανέρχεται στα περίπου. ΠΙΝΑΚΑΣ 4-6. Αντιστοίχηση λαµπτήρων δηµοτικού φωτισµού. Λαµπτήρας Αντιστοιχία µε Ενδεικτικό Ενδεικτικό Αντιστοιχία µε ατµών νατρίου κόστος παλαιού κόστος νέου Metal Halide χαµηλής πίεσης λαµπτήρα ( ) λαµπτήρα ( ) Ατµών Hg 125W 70W Ατµών Νατρίου 150W 90W Ατµών Νατρίου 250W 131W ΣΧΗΜΑ 4-9. Λαµπτήρες µεταλλικών αλογονιδίων και χαµηλής πίεσης νατρίου για δηµοτικό φωτισµό. Επίσης, προτείνεται ο ήµος να προχωρήσει στην πιλοτική εγκατάσταση 50 ηλιακών φωτιστικών στύλων, όπως αυτοί που παρουσιάζονται στο Σχήµα 4-10, σε επιλεγµένα σηµεία της πόλης µεγάλης επισκεψιµότητας. Η εξοικονόµηση η οποία µπορεί να προκύψει από µια τέτοια ενέργεια ανέρχεται στους 13 tn CO 2, ενώ το κόστος της ενέργειας ανέρχεται στα 1.500/στύλο ήτοι συνολικά. Σηµειώνεται δε ότι η ευαισθητοποίηση των πολιτών σε θέµατα εξοικονόµησης που επιτυγχάνεται µε αντίστοιχα επιδεικτικά έργα είναι πολύ σηµαντική. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 103

116 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας ΣΧΗΜΑ Ηλιακοί φωτιστικοί στύλοι οδών Παράλληλα, προτείνεται η εκπόνηση µελέτης φωτισµού για το σύνολο των αναγκών δηµοτικού φωτισµού του ήµου. Συγκεκριµένα προτείνεται α) η διεξαγωγή αναλυτικών µετρήσεων φωτεινότητας σε όλες τις οδούς του δήµου, β) κατηγοριοποίηση των οδών αναλόγως των αναγκών τους σε φωτεινότητα µε βάση διεθνή πρότυπα π.χ. ΕΝ13201 και γ) κατάρτιση ολοκληρωµένου σχεδίου ενεργειακής διαχείρισης δηµοτικού φωτισµού. Με αυτόν τον τρόπο, επιπλέον, θα εξασφαλιστούν οι συνθήκες ασφάλειας και οπτικής άνεσης που επιβάλλουν οι σχετικοί κανονισµοί και εκτιµάται επί πλέον εξοικονόµηση ενέργειας τουλάχιστον 10% δηλαδή MWh ή tn CO 2. Προς αυτήν την κατεύθυνση προτείνονται συγκεκριµένες δράσεις που ο ήµος Καβάλας µπορεί να αναλάβει στα πλαίσια του Συµφώνου των ηµάρχων όπως παρουσιάζονται συγκεντρωτικά στον Πίνακα 4-7. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 104

117 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Περιγραφή δράσης Σταδιακή αντικατάσταση λαµπτήρων µε λαµπτήρες εξοικονόµησης ενέργειας Εκπόνηση µελέτης φωτισµού για το σύνολο του ήµου Πιλοτική εγκατάσταση 50 αυτόνοµων ηλιακών φωτιστικών στύλων (µε Φ/Β πλαίσια) ΠΙΝΑΚΑΣ 4-7. Προγραµµατισµός δράσεων για δηµοτικό φωτισµό. Αναµενόµενα Οφέλη Εξοικονόµηση ενέργειας/μείωση εκποµπών CO 2 Μείωση ενεργειακής κατανάλωσης /περιβαλ/ικά οφέλη Εξοικονόµηση ενέργειας/ Μείωση εκποµπών CO 2 Εκτιµώµενο κόστος ( ) Χρηµατοδότηση Εκτιµώµενος χρόνος Υλοποίησης Εκτιµώµενη µείωση εκποµπών CO 2 (tn) Κατηγορία µέτρου * Ίδιοι πόροι Ίδιοι πόροι/στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραµµάτων Ίδιοι πόροι/στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραµµάτων * Τα µέτρα εξοικονόµησης που αναφέρονται ανάλογα µε την εξοικονόµηση ενέργειας (ή µείωσης εκποµπών CO 2 ) που επιτυγχάνουν, την οικονοµικής τους βιωσιµότητα και το αρχικό κόστος επένδυσης, προκειµένου να είναι πιο χρηστικά στον τελικό αναγνώστη αξιολογήθηκαν και κατηγοριοποιήθηκαν στις παρακάτω κατηγορίες: ( ): Μέτρα πρώτης προτεραιότητας. Μέτρα χαµηλού κόστους, οικονοµικά βιώσιµα δεν απαιτούν ιδιαίτερη οικονοµική υποστήριξη. ( ): Μέτρα δεύτερης προτεραιότητας. Μέτρα µέσου κόστους, η οικονοµική βιώσιµοτητα και αποδοτικότητα τους εξαρτάται από την ύπαρξη κινήτρων, επιδοτήσεων κ.ά ( ): Μέτρα τρίτης προτεραιότητας. Μέτρα υψηλού κόστους, και υψηλού ρίσκου. Η βιωσιµότητα τους εξαρτάται από προϋποθέσεις και εξωτερικές χρηµατοδοτήσεις. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 105

118 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Οικιακός και Τριτογενής Τοµέας Όπως παρουσιάστηκε αναλυτικά και στο Κεφάλαιο 2 (παράγραφος και 2.2.3) η συνολική κατανάλωση ενέργειας του τριτογενή τοµέα του ήµου Καβάλας εκτιµήθηκε στις MWh οι οποίες µεταφράζονται σε tn CO 2. Όσον αφορά την συνολική κατανάλωση πετρελαίου αυτή εκτιµήθηκε στις MWh οι οποίες µεταφράζονται σε tn CO 2. Η σχετικά µεγάλη διαφορά κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας-πετρελαίου οφείλεται στην πολύ συχνή χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας (µέσω κλιµατιστικών µονάδων) για τις ανάγκες θέρµανσης/ψύξης. Επίσης η συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας του οικιακού τοµέα του ήµου Καβάλας εκτιµήθηκε στις MWh ή tn CO 2. Η συνολική κατανάλωση πετρελαίου και ξυλείας του οικιακού τοµέα του ήµου Καβάλας εκτιµήθηκε στις MWh και MWh αντίστοιχα ή και tn CO 2 αντίστοιχα. Όπως σηµειώθηκε και στην παράγραφο προκειµένου ο ήµος να αναδειχθεί σε πόλο συντονισµού και διάχυσης πληροφορίας για θέµατα ενέργειας και περιβάλλοντος θα πρέπει να κινητοποιήσει και να συνεργαστεί µε φορείς του οικιακού και τριτογενή τοµέα σε µία άτυπη δοµή (φόρουµ) προκειµένου να συζητούνται προτάσεις και κοινές δράσεις µε απώτερο σκοπό την αειφόρο ανάπτυξη της πόλης. Μέσω της ανωτέρω δοµής ή δράσεων ενηµέρωσης / εκπαίδευσης ο ήµος προτείνεται να επιδιώξει και την προώθηση εθνικών / ευρωπαϊκών πολιτικών/προγραµµάτων όπως το «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ» ή «ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ» κ.α. ή άλλων αντίστοιχων, που σχετίζονται µε την ενέργεια και το περιβάλλον και οδηγούν σε µείωση των εκποµπών CO 2. Έτσι στο πρόγραµµα «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ» η στόχευση είναι η ενεργειακή αναβάθµιση κατοικιών, ειδικά σε κτίρια που βρίσκονται σε περιοχές χαµηλών και µέσων εισοδηµάτων (κοινωνικό κριτήριο) και έχουν κατασκευαστεί πριν το 1980 (µεγάλο περιθώριο ενεργειακής αναβάθµισης). Λαµβάνοντας υπόψη τον συνολικό αριθµό και το µέσο εµβαδόν των κατοικιών προ του 1980 (εθνικά και τοπικά στατιστικά στοιχεία), το γεγονός ότι πολλές κατοικίες του ήµου Καβάλας έχουν αντικειµενική αξία που µπορεί να είναι επιλέξιµη για το πρόγραµµα, και τον στόχο του προγράµµατος που θέτει το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής για εξοικονόµηση ενέργειας έως 60% σε κατοικίες σε εθνικό επίπεδο, ο ήµος Καβάλας, προτείνεται να επιδιώξει, µέσω δράσεων ενηµέρωσης / ευαισθητοποίησης την ένταξη στο πρόγραµµα ή σε άλλο αντίστοιχου περιεχοµένου 100 κατοικιών µε στόχο µια εξοικονόµηση της τάξης του 50% επί της τελικής ενέργειας που καταναλώνεται και εκτιµώµενη µείωση ενέργειας 500 MWh ή 575 tn CO 2. Επίσης, σε προγράµµατα όπως το πρόγραµµα «ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ», πρόγραµµα µαζικής επέµβασης στο σύνολο του κτιριακού αποθέµατος µε την χρήση ώριµων ενεργειακών τεχνολογιών και στόχο την πραγµατοποίηση παρεµβάσεων σε κτίρια του οικιακού και τριτογενή τοµέα (κατά µέσο όρο 0,78 παρεµβάσεις / κτίριο σε εθνικό επίπεδο), προτείνεται ο ήµος Καβάλας να επιδιώξει µέσω δράσεων ενηµέρωσης / ευαισθητοποίησης να υλοποιηθούν εντός του ήµου παρεµβάσεις σε αντίστοιχα κτίρια εντός του ήµου µε στόχο την µείωση των εκποµπών CO 2 κατά tn CO 2. Επίσης, προτείνεται ο ήµος να εκµεταλλευτεί το µεγάλο περιθώριο εξοικονόµησης ενέργειας που υπάρχει στα κτίρια του οικιακού και τριτογενή τοµέα ώστε µε απλές παρεµβάσεις να επιτύχει ένα σηµαντικό αποτέλεσµα προς την κατεύθυνση υλοποίησης του παρόντος Σχεδίου ράσης. ράσεις ενηµέρωσης αλλά και διανοµής λαµπτήρων ώστε να επιταχυνθεί η αντικατάσταση όλων των ενεργοβόρων λαµπτήρων στον ήµο Καβάλας µε λαµπτήρες εξοικονόµησης ενέργειας αλλά και η υιοθέτηση των πλέον σύγχρονων τεχνολογιών (π.χ. λαµπτήρες LED) έχουν πολύ σηµαντικό αποτέλεσµα. Πιλοτική διανοµή λαµπτήρων υψηλής οικονοµίας µε µέσο κόστος 14/λαµπτήρα θα κοστίσει στο ήµο περί τα Εκτιµάται ότι η πλήρης αντικατάσταση θα επιφέρει εξοικονόµηση της τάξης του 5% στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στα κτίρια του οικιακού (6.577 MWh ή tn CO 2 ) και τριτογενή τοµέα (6.530 MWh ή tn CO 2 ). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 106

119 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Παράλληλα, προτείνεται ο ήµος να εκδώσει οδηγούς, φυλλάδια, ραδιοτηλεοπτικά σποτ και γενικά όποια µέσα κριθούν απαραίτητα προκειµένου να ενηµερωθούν οι πολίτες σε λύσεις εξοικονόµησης ενέργειας αλλά κυρίως στα οφέλη (οικονοµικά και περιβαλλοντικά) που έχει η αλλαγή ενεργειακής συµπεριφοράς και η υλοποίηση µέτρων εξοικονόµησης ενέργειας χαµηλού κόστους. Αντίστοιχα, στον τριτογενή τοµέα, ο ήµος να επιδιώξει την ενηµέρωση / ευαισθητοποίηση των εταιρειών / επιχειρηµατιών της περιοχής για τα άµεσα οικονοµικά και περιβαλλοντικά οφέλη από τις δράσεις και παρεµβάσεις εξοικονόµησης ενέργειας στους τοµείς της αλλαγής ενεργειακής συµπεριφοράς των εργαζοµένων και της υλοποίησης µέτρων εξοικονόµησης ενέργειας χαµηλού κόστους, όπως αυτά που περιγράφονται στην παρ , του εν λόγω Σχεδίου ράσης. Από τις δύο αυτές δράσεις εκτιµάται ότι θα επιτευχθεί εξοικονόµηση της τάξης του 15% στην τελική κατανάλωση ενέργειας (ηλεκτρικής και θερµικής) στα κτίρια του οικιακού και τριτογενή τοµέα δηλαδή MWh ή tn CO 2. Τέλος, ο ήµος προτείνεται να αξιοποιήσει τις δυνατότητες που του δίνονται στα πλαίσια του παρόντος θεσµικού πλαισίου ώστε να παρέµβει θετικά στις προσπάθειες εξοικονόµησης ενέργειας, ανάπτυξης συστηµάτων ΑΠΕ και µείωσης των εκποµπών CO 2 στον οικιακό και στον τριτογενή τοµέα. Αυτές περιλαµβάνουν κυρίως µη τεχνικά εµπόδια όπως: πολεοδοµικές διατάξεις, δυνατότητες χρηµατοδότησης «πράσινων» έργων, δυνατότητες οικονοµικής επιβράβευσης από τον ήµο (π.χ. µέσω των δηµοτικών τελών), προβολή επιχειρήσεων που συµµετέχουν σε ανάλογες πρωτοβουλίες, κτλ.). Προς αυτήν την κατεύθυνση προτείνονται συγκεκριµένες δράσεις που ο ήµος Καβάλας µπορεί να αναλάβει στα πλαίσια του Συµφώνου των ηµάρχων όπως παρουσιάζονται συγκεντρωτικά στον Πίνακα 4-8. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 107

120 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Περιγραφή δράσης ηµιουργία φόρουµ µε εµπλεκόµενους φορείς του ήµου Εκστρατεία ενηµέρωσης για την αντικατάσταση λαµπτήρων / ράσεις διανοµής λαµπτήρων εξοικονόµησης ενέργειας Εκστρατεία ενηµέρωσης (διαφηµιστικά σποτ, φυλλάδια κ.α.) για τα οφέλη από την εξοικονόµηση ενέργειας χαµηλού κόστους στον οικιακό τοµέα και τριτογενή τοµέα Ένταξη δράσεων σε εθνικά ή ευρωπαϊκά προγράµµατα εξοικονόµησης ενέργειας στον οικιακό/τριτογενή τοµέα όπως το «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ» Μελέτη των δυνατοτήτων στα πλαίσια του παρόντος εθνικού θεσµικού πλαισίου ΠΙΝΑΚΑΣ 4-8. Προγραµµατισµός δράσεων για οικιακό/τριτογενή τοµέα. Αναµενόµενα Οφέλη Προώθηση πολιτικών και δράσεων ΕΞΕ/ΑΠΕ Μείωση ενεργειακής κατανάλωσης/ περιβαλ/ικά οφέλη Εξοικονόµηση ενέργειας/μείωση εκποµπών CO 2 /ευαισθητοποίηση πολιτών Εξοικονόµηση ενέργειας/μείωση εκποµπών CO 2 /ευαισθητοποίηση πολιτών Εξοικονόµηση ενέργειας/μείωση εκποµπών CO 2 Εκτιµώµενο κόστος ( ) Χρηµατοδότηση Ίδιοι πόροι/στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραµµάτων Ίδιοι πόροι/εθνικές πρωτοβουλίες/στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραµµάτων Ίδιοι πόροι/εθνικές πρωτοβουλίες/στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραµµάτων Από Υπηρεσίες του ήµου Ίδιοι πόροι/εθνικές πρωτοβουλίες/στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραµµάτων Ίδιοι πόροι/εθνικές πρωτοβουλίες/στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραµµάτων Εκτιµώµενος χρόνος Υλοποίησης Εκτιµώµενη µείωση εκποµπών CO 2 (tn) Κατηγορία µέτρου * * Τα µέτρα εξοικονόµησης που αναφέρονται ανάλογα µε την εξοικονόµηση ενέργειας (ή µείωσης εκποµπών CO 2 ) που επιτυγχάνουν, την οικονοµικής τους βιωσιµότητα και το αρχικό κόστος επένδυσης, προκειµένου να είναι πιο χρηστικά στον τελικό αναγνώστη αξιολογήθηκαν και κατηγοριοποιήθηκαν στις παρακάτω κατηγορίες: ( ): Μέτρα πρώτης προτεραιότητας. Μέτρα χαµηλού κόστους, οικονοµικά βιώσιµα δεν απαιτούν ιδιαίτερη οικονοµική υποστήριξη. ( ): Μέτρα δεύτερης προτεραιότητας. Μέτρα µέσου κόστους, η οικονοµική βιωσιµότητα και αποδοτικότητα τους εξαρτάται από την ύπαρξη κινήτρων, επιδοτήσεων κ.ά ( ): Μέτρα τρίτης προτεραιότητας. Μέτρα υψηλού κόστους, και υψηλού ρίσκου. Η βιωσιµότητα τους εξαρτάται από προϋποθέσεις και εξωτερικές χρηµατοδοτήσεις. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 108

121 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Οχήµατα και Μεταφορές Οχήµατα Όπως ήδη έχει αναφερθεί στο Κεφάλαιο 2, το 2011 καταναλώθηκαν συνολικά ΜWh ή 772 tn CO 2 εκ των οποίων οι 236 και ΜWh προέρχονται από την καύση βενζίνης και πετρελαίου αντίστοιχα. Παρόλο που η συνεισφορά του δηµοτικού στόλου στο σύνολο µπορεί να φαίνεται µικρή, εντούτοις η εξοικονόµηση καυσίµων και η µείωση των εκποµπών CO 2, κρίνεται σηµαντική. Όπως παρατηρήθηκε (Πίνακας 2.6 και Σχήµα 2.9), η βασική κατανάλωση καυσίµων προέρχεται από τις υπηρεσίες καθαριότητας και τα απορριµµατοφόρα του ήµου. Σε µικρότερο αλλά όχι αµελητέο ποσοστό συνεισφέρουν οι µεταφορικές ανάγκες της τεχνικής υπηρεσίας. Σύµφωνα µε τις τιµές της αγοράς η µετατροπή ενός βαρέως οχήµατος πετρελαίου σε όχηµα µε δυνατότητα καύσης βιοκαυσίµου ανέρχεται στα κατά µέσο όρο, ενώ η αγορά ενός νέου οχήµατος νέας τεχνολογίας µέχρι τα Επίσης, σηµειώνεται ότι η µέση τιµή κτήσης ενός υβριδικού ή/και ηλεκτρικού οχήµατος µέσου κυβισµού κυµαίνεται από έως και Στη συνέχεια, στον Πίνακα 4-9 προτείνονται συγκεκριµένες δράσεις για τα δηµοτικά οχήµατα που ο ήµος Καβάλας µπορεί να αναλάβει στα πλαίσια του Συµφώνου των ηµάρχων. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 109

122 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Περιγραφή δράσης Μετατροπή 5 οχηµάτων πετρελαίου για χρήση υψηλών µιγµάτων βιοκαυσίµου Αντικατάσταση 5 βαρέων οχηµάτων πετρελαίου µε οχήµατα φυσικού αερίου Αντικατάσταση 15 βενζινοκίνητων οχηµάτων µε υβριδικά ή ηλεκτρικά οχήµατα Υιοθέτηση και εκπαίδευση οδηγών σε νέες πρακτικές όπως το Eco-Driving Σχεδιασµός και υλοποίηση δράσεων διαχείρισης στόλου, προγραµµατισµού δροµολογίων, κ.ά. ΠΙΝΑΚΑΣ 4-9. Προγραµµατισµός δράσεων για δηµοτικά οχήµατα. Αναµενόµενα Οφέλη Μείωση εκποµπών CO 2 Μείωση εκποµπών CO 2 Μείωση κατανάλωσης/μείωση εκποµπών CO 2 Μείωση κατανάλωσης/μείωση εκποµπών CO 2 Μείωση κατανάλωσης/μείωση εκποµπών CO 2 Εκτιµώµενο κόστος ( ) Χρηµατοδότηση Ίδιοι πόροι/εθνικές πρωτοβουλίες Ίδιοι πόροι/εθνικές πρωτοβουλίες Εκτιµώµενος χρόνος Υλοποίησης Εκτιµώµενη µείωση εκποµπών CO 2 (tn) Κατηγορία µέτρου * , Ίδιοι πόροι Ίδιοι πόροι/στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραµµάτων Ίδιοι πόροι/στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραµµάτων * Τα µέτρα εξοικονόµησης που αναφέρονται ανάλογα µε την εξοικονόµηση ενέργειας (ή µείωσης εκποµπών CO 2 ) που επιτυγχάνουν, την οικονοµικής τους βιωσιµότητα και το αρχικό κόστος επένδυσης, προκειµένου να είναι πιο χρηστικά στον τελικό αναγνώστη αξιολογήθηκαν και κατηγοριοποιήθηκαν στις παρακάτω κατηγορίες: ( ): Μέτρα πρώτης προτεραιότητας. Μέτρα χαµηλού κόστους, οικονοµικά βιώσιµα δεν απαιτούν ιδιαίτερη οικονοµική υποστήριξη. ( ): Μέτρα δεύτερης προτεραιότητας. Μέτρα µέσου κόστους, η οικονοµική βιωσιµότητα και αποδοτικότητα τους εξαρτάται από την ύπαρξη κινήτρων, επιδοτήσεων κ.ά ( ): Μέτρα τρίτης προτεραιότητας. Μέτρα υψηλού κόστους, και υψηλού ρίσκου. Η βιωσιµότητα τους εξαρτάται από προϋποθέσεις και εξωτερικές χρηµατοδοτήσεις Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 110

123 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Μεταφορές Η συνολική κατανάλωση ενέργειας (πετρέλαιο και βενζίνη) του µεταφορικού τοµέα του ήµου Καβάλας εκτιµήθηκε στο Κεφάλαιο 2 στις MWh οι οποίες µεταφράζονται σε tn CO 2. Η πλειοψηφία των καταναλώσεων προέρχεται από τις ιδιωτικές και εµπορικές µεταφορές (97%) ενώ µόλις το 3% οφείλεται στις δηµοτικές και δηµόσιες συγκοινωνίες (Σχήµα 2-6). Η πλειοψηφία του δηµοτικού στόλου χρησιµοποιεί πετρέλαιο κίνησης για τις µεταφορές του ενώ αποκλειστικά πετρέλαιο κίνησης χρησιµοποιείται από τις δηµόσιες µεταφορές (Σχήµα 2-7). Βενζίνη καταναλώνεται κυρίως στις ιδιωτικές και εµπορικές µεταφορές από τα ελαφρά οχήµατα ιδιωτικής χρήσεως. Σε συνέχεια των δράσεων για τα δηµοτικά οχήµατα, ο ήµος προτείνεται να αναλάβει την δηµιουργία µίας εκστρατείας ενηµέρωσης/ευαισθητοποίησης για τους πολίτες για τις σύγχρονες δυνατότητες των οχηµάτων µε εναλλακτικά καύσιµα, οχηµάτων µε διπλό καύσιµο ή υβριδικών οχηµάτων και την εξοικονόµηση καυσίµου και µείωση εκποµπών CO 2 που αυτά προσφέρουν. Επίσης, προτείνεται να δοθεί ιδιαίτερη έµφαση στις αρχές της οικολογικής οδήγησης (ecodriving) και της µειωµένης χρήσης των ιδιωτικών οχηµάτων για µικρές αποστάσεις εντός της πόλης. Προτείνεται να τονιστούν οι προσπάθειες του ήµου στα πλαίσια του Συµφώνου των ηµάρχων και άλλων αντίστοιχων πολιτικών και πρωτοβουλιών και οι µέχρι εκείνη την στιγµή δράσεις του ήµου (και αποτελέσµατα) για την µείωση της κατανάλωσης καυσίµου και των εκποµπών CO 2 από τα δηµοτικά οχήµατα. Τέλος, προτείνεται να εγκατασταθεί σήµανση που να υπενθυµίζει την εξοικονόµηση από τις αρχές της οικολογικής οδήγησης και την χρήση των µέσων µαζικής µεταφοράς. Το σύνολο αυτών των µέτρων αναµένεται να οδηγήσει σε επιπλέον εξοικονόµηση 15% επί των καυσίµων για τις µεταφορές, που µεταφράζεται σε µείωση εκποµπών ,5 tn CO 2. Τέλος, προτείνεται να υπάρξει µία µακροπρόθεσµη πολιτική που αφορά στην ενεργή προώθηση και επιδίωξη, από την µεριά του ήµου, της υλοποίησης εθνικών πολιτικών που περιγράφονται σε κείµενα πολιτικής της ελληνικής κυβέρνησης (ειδικά στο Σχέδιο ράσης Αειφορικής Ενέργειας) και, για τον ήµο Καβάλας, κυρίως σχετίζονται µε: i. Την ανάπτυξη αστικών σχεδίων κινητικότητας και την βελτίωση των αστικών συγκοινωνιών. ii. iii. Την παροχή κινήτρων για την αντικατάσταση παλαιών ιδιωτικών οχηµάτων. Την ενεργειακή σήµανση των νέων οχηµάτων και την σύνδεση φορολογίας και εκποµπών CO 2. Στη συνέχεια στον Πίνακα 4-10 προτείνονται συγκεκριµένες δράσεις για τις µεταφορές που ο ήµος Καβάλας µπορεί να αναλάβει στα πλαίσια του Συµφώνου των ηµάρχων. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 111

124 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Περιγραφή δράσης Εκστρατεία ενηµέρωσης/ευαισθητοποίησης των πολιτών του ήµου για το Ecodriving και την χρήση ΜΜΜ. Μελέτη αστικής κινητικότητας και δράσεων για την αύξηση χρήσης των δηµόσιων συγκοινωνιών και εναλλακτικών µέσων µεταφοράς Υλοποίηση δράσεων για την αύξηση χρήσης των δηµοτικών συγκοινωνιών και εναλλακτικών µέσων µεταφοράς Προώθηση εθνικών και περιφερειακών πολιτικών ΠΙΝΑΚΑΣ Προγραµµατισµός δράσεων για µεταφορές. Αναµενόµενα Οφέλη Μείωση κατανάλωσης /Μείωση εκποµπών CO 2 Μείωση κατανάλωσης /Μείωση εκποµπών CO 2 Μείωση κατανάλωσης /Μείωση εκποµπών CO 2 Μείωση κατανάλωσης /Μείωση εκποµπών CO 2 Εκτιµώµενο κόστος ( ) Χρηµατοδότηση Ίδιοι πόροι/στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραµµάτων Ίδιοι πόροι/εθνικές πρωτοβουλίες Από Τεχνική Μελέτη Ίδιοι πόροι/εθνικές πρωτοβουλίες/στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραµµάτων Ίδιοι πόροι/στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραµµάτων Εκτιµώµενος χρόνος Υλοποίησης Εκτιµώµενη µείωση εκποµπών CO 2 (tn) Κατηγορία µέτρου * , * Τα µέτρα εξοικονόµησης που αναφέρονται ανάλογα µε την εξοικονόµηση ενέργειας (ή µείωσης εκποµπών CO 2 ) που επιτυγχάνουν, την οικονοµικής τους βιωσιµότητα και το αρχικό κόστος επένδυσης, προκειµένου να είναι πιο χρηστικά στον τελικό αναγνώστη αξιολογήθηκαν και κατηγοριοποιήθηκαν στις παρακάτω κατηγορίες: ( ): Μέτρα πρώτης προτεραιότητας. Μέτρα χαµηλού κόστους, οικονοµικά βιώσιµα δεν απαιτούν ιδιαίτερη οικονοµική υποστήριξη. ( ): Μέτρα δεύτερης προτεραιότητας. Μέτρα µέσου κόστους, η οικονοµική βιωσιµότητα και αποδοτικότητα τους εξαρτάται από την ύπαρξη κινήτρων, επιδοτήσεων κ.ά ( ): Μέτρα τρίτης προτεραιότητας. Μέτρα υψηλού κόστους, και υψηλού ρίσκου. Η βιωσιµότητα τους εξαρτάται από προϋποθέσεις και εξωτερικές χρηµατοδοτήσεις Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 112

125 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας ηµοτικές Προµήθειες Όπως αναφέρθηκε και στην παράγραφο (Πράσινες Προµήθειες) τα επόµενα χρόνια προτείνεται ο ήµος Καβάλας να ακολουθήσει και να συµµορφωθεί µε τις απαιτήσεις του θεσµικού πλαισίου που απαιτεί την υιοθέτηση πράσινων προµηθειών από τους φορείς του δηµόσιου τοµέα, δίνοντας το παράδειγµα και στηρίζοντας τις προσπάθειες ανάπτυξης της αγοράς προϊόντων φιλικών προς το περιβάλλον, βοηθώντας έτσι στην παροχή πληροφοριών στους εµπλεκόµενους φορείς. Προς αυτήν την κατεύθυνση προτείνονται συγκεκριµένες δράσεις που ο ήµος Καβάλας µπορεί να αναλάβει στα πλαίσια του Συµφώνου των ηµάρχων όπως παρουσιάζονται συγκεντρωτικά στον Πίνακα Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας Όπως σηµειώθηκε και στη παράγραφο βασικό µέληµα ενός ήµου θα πρέπει να είναι και η προώθηση των ΑΠΕ τόσο στον τοµέα των κτιρίων και εγκαταστάσεων του όσο και στον τριτογενή / οικιακό τοµέα. Έτσι, µε αφορµή το πρόγραµµα «Φωτοβολταϊκά στις Στέγες» ο ήµος Καβάλας προτείνεται να οργανώσει δράσεις προώθησης του προγράµµατος στους ιδιοκτήτες κτιρίων (τα οποία είναι περίπου ) ώστε εντός της επόµενης διετίας να εγκατασταθούν τουλάχιστον 50 φωτοβολταϊκά συστήµατα σε οροφές κτιρίων µε συνολική ενδεικτική εγκατεστηµένη ισχύ 432 ΚWp (8,7 ΚW/κατοικία) και ετήσια δυνατότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που εκτιµάται σε ΚWh και η οποία θα οδηγήσει σε συνολική µείωση εκποµπών 595,6 tn CO 2. Επίσης, προτείνεται να εκπονήσει ( ήµος) µελέτη εγκατάστασης συστηµάτων ΑΠΕ σε δηµοτικά κτίρια (σχολεία, αθλητικά κτίρια) ώστε αφενός να συνεισφέρει στους στόχους παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ και αφετέρου να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες για τις εφαρµογές ΑΠΕ. Έως το 2015 ο ήµος προτείνεται να επιδιώξει την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστηµάτων σε αθλητικά και σχολικά κτίρια µε συνολική ενδεικτική εγκατεστηµένη ισχύ 140 ΚWp και δυνατότητα ετήσιας παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας που εκτιµάται σε ΚWh, η οποία θα οδηγήσει σε συνολική µείωση εκποµπών 193 tn CO 2. Με το κόστος ανά εγκατεστηµένο KW να έχει διαµορφωθεί πλέον στα (Ιούλιος 2012) το συνολικό κόστος µιας τέτοιας προσπάθειας ανέρχεται στα Προς αυτήν την κατεύθυνση προτείνονται συγκεκριµένες δράσεις που ο ήµος Καβάλας µπορεί να αναλάβει στα πλαίσια του Συµφώνου των ηµάρχων όπως παρουσιάζονται συγκεντρωτικά στον Πίνακα Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 113

126 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Περιγραφή δράσης Επιµόρφωση Τµήµατος προµηθειών για πράσινες προµήθειες Χρήση περιβαλλοντικών προδιαγραφών για προϊόντα που καταναλώνουν ενέργειας ιερεύνηση νέων µηχανισµών («από κοινού προµήθειες» & «πράσινη ηλεκτρική ενέργεια») ικτύωση µε άλλες πόλεις/οργανισµούς ΠΙΝΑΚΑΣ Προγραµµατισµός δράσεων για πράσινες προµήθειες. Αναµενόµενα Οφέλη Άµεση εφαρµογή Μεθοδολογίας πράσινων προµηθειών Μείωση ενεργειακής κατανάλωσης/ περιβαλ/ικά οφέλη Μείωση κόστους και διαχείρισης προµήθειας/ Απόκτηση τεχνογνωσίας /Μείωση αποτ. CO 2 Βελτίωση τεχνογνωσίας εµπλεκοµένων υπηρεσιών ήµου Εκτιµώµενο κόστος ( ) Χρηµατοδότηση Ίδιοι πόροι /Υπηρεσίες ήµου Ίδιοι πόροι/στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραµµάτων Ίδιοι πόροι/εθνικές πρωτοβουλίες/στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραµµάτων Εκτιµώµενος χρόνος Υλοποίησης Εκτιµώµενη µείωση εκποµπών CO 2 (tn) Κατηγορία µέτρου * % κατά µέσο όρο για το σύνολο των προµηθειών Μείωση ανάλογη µε την αγορά πράσινης ενέργειας * Τα µέτρα εξοικονόµησης που αναφέρονται ανάλογα µε την εξοικονόµηση ενέργειας (ή µείωσης εκποµπών CO 2 ) που επιτυγχάνουν, την οικονοµικής τους βιωσιµότητα και το αρχικό κόστος επένδυσης, προκειµένου να είναι πιο χρηστικά στον τελικό αναγνώστη αξιολογήθηκαν και κατηγοριοποιήθηκαν στις παρακάτω κατηγορίες: ( ): Μέτρα πρώτης προτεραιότητας. Μέτρα χαµηλού κόστους, οικονοµικά βιώσιµα δεν απαιτούν ιδιαίτερη οικονοµική υποστήριξη. ( ): Μέτρα δεύτερης προτεραιότητας. Μέτρα µέσου κόστους, η οικονοµική βιωσιµότητα και αποδοτικότητα τους εξαρτάται από την ύπαρξη κινήτρων, επιδοτήσεων κ.ά ( ): Μέτρα τρίτης προτεραιότητας. Μέτρα υψηλού κόστους, και υψηλού ρίσκου. Η βιωσιµότητα τους εξαρτάται από προϋποθέσεις και εξωτερικές χρηµατοδοτήσεις Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 114

127 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Περιγραφή δράσης Εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε δηµοτικά κτίρια Μελέτη µεγάλων καταναλωτών ενέργειας στον ήµο (δηµόσια και ιδιωτικά κτίρια) και σχεδίαση στρατηγικής για την εγκατάσταση ΣΗΘ /ΑΠΕ/Ηλιακών συστηµάτων ιοργάνωση γεγονότων για την ενηµέρωση των πολιτών και των εµπλεκόµενων φορέων της πόλης για θέµατα κλιµατικής αλλαγής και ΑΠΕ Προώθηση περιφερειακών/εθνικών πολιτικών προς τους πολίτες (π.χ. «ΦΒ στις Στέγες») ιερεύνηση δυνατότητας για ανάπτυξη ΑΠΕ µε νέα χρηµατοδοτικά εργαλεία (Σ ΙΤ, έργα λαϊκής συµµετοχής, κτλ) ΠΙΝΑΚΑΣ Προγραµµατισµός δράσεων για ΑΠΕ. Αναµενόµενα Οφέλη Μείωση λογαριασµών δηµοτικών κτιρίων/ευαισθητοποίηση πολιτών Ανάπτυξη των ΑΠΕ/βελτίωση αποδοτικότητας/ευαισθητοποίηση πολιτών Αύξηση της αποδοχής των ΑΠΕ από το κοινό/προώθηση οικιακών συστηµάτων ΑΠΕ Προώθηση οικιακών συστηµάτων ΑΠΕ Εκτιµώµενο κόστος ( ) Χρηµατοδότηση Ίδιοι πόροι/ εθνικές πρωτοβουλίες Ίδιοι πόροι/ Χρηµατοδότηση από ιδιώτες µεγάλους καταναλωτές Ίδιοι πόροι/στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραµµάτων Ίδιοι πόροι/ εθνικές πρωτοβουλίες/ στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραµµάτων Ανάπτυξη των ΑΠΕ Ίδιοι πόροι/ εθνικές πρωτοβουλίες Εκτιµώµενος χρόνος Υλοποίησης Εκτιµώµενη µείωση εκποµπών CO 2 (tn) Κατηγορία µέτρου * , * Τα µέτρα εξοικονόµησης που αναφέρονται ανάλογα µε την εξοικονόµηση ενέργειας (ή µείωσης εκποµπών CO 2 ) που επιτυγχάνουν, την οικονοµικής τους βιωσιµότητα και το αρχικό κόστος επένδυσης, προκειµένου να είναι πιο χρηστικά στον τελικό αναγνώστη αξιολογήθηκαν και κατηγοριοποιήθηκαν στις παρακάτω κατηγορίες: ( ): Μέτρα πρώτης προτεραιότητας. Μέτρα χαµηλού κόστους, οικονοµικά βιώσιµα δεν απαιτούν ιδιαίτερη οικονοµική υποστήριξη. ( ): Μέτρα δεύτερης προτεραιότητας. Μέτρα µέσου κόστους, η οικονοµική βιωσιµότητα και αποδοτικότητα τους εξαρτάται από την ύπαρξη κινήτρων, επιδοτήσεων κ.ά ( ): Μέτρα τρίτης προτεραιότητας. Μέτρα υψηλού κόστους, και υψηλού ρίσκου. Η βιωσιµότητα τους εξαρτάται από προϋποθέσεις και εξωτερικές χρηµατοδοτήσεις Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 115

128 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας 4.3 ΣΥΝΟΨΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΡΑΣΕΩΝ ΒΑΣΕΙ Σ ΑΕ Το συνολικό κόστος εφαρµογής του συνόλου των δράσεων όπως αυτές περιγράφονται στην παράγραφο 4.2, ανέρχεται στα (Πίνακας 4-13). Η εκτιµώµενη εξοικονόµηση CO 2 που απορρέει από την εφαρµογή των εν λόγω δράσεων είναι τόνοι CO 2 που αντιστοιχούν σε µείωση κατά 20% έως το 2020 των εκποµπών CO 2 εντός των εξεταζόµενων ορίων του ήµου σε σχέση µε τα επίπεδα εκποµπών CO 2 του Κατά συνέπεια, η εκπόνηση των παραπάνω δράσεων εξασφαλίζει την τήρηση των δεσµεύσεων του ήµου Καβάλας που απορρέουν από το Σύµφωνο των ηµάρχων. ΠΙΝΑΚΑΣ Συνολικό κόστος εφαρµογής και εξοικονόµησης CO 2 Σ ΑΕ. Κατηγορία εφαρµογής Κόστος ( ) Εξοικονόµηση (tn CO 2 ) ηµοτικά κτίρια/εγκαταστάσεις ,6 ηµοτικός φωτισµός ,0 Οικιακός/Τριτογενής τοµέας ,0 Οχήµατα ,5 Μεταφορές ,5 Ανανεώσιµες πηγές ενέργειας ,6 Σύνολο Τα στοιχεία των Πινάκων 4-5 και 4-7 έως 4-13 αναµένεται να χρησιµοποιηθούν από το ήµο Καβάλας για τη συµπλήρωση των αντίστοιχων πεδίων της φόρµας υποβολής του Σ ΑΕ στο επίσηµο site του Συµφώνου των ηµάρχων (SEAP template). 4.4 ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΡΑΣΕΙΣ Οι δράσεις που αναλύθηκαν στην παράγραφο 4.2 εξασφαλίζουν την δέσµευση του ήµου Καβάλας για µείωση των εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 20%. Ωστόσο, η εκτενής ανασκόπηση σχετικής βιβλιογραφίας και άλλων Σ ΑΕ από την ερευνητική οµάδα, υπέδειξε την δυνατότητα εκπόνησης επιπλέον δράσεων οι οποίες έχουν επιτυχηµένα υλοποιηθεί από άλλες πόλεις και δήµους. Η παράθεση επιπλέον δράσεων είναι σηµαντική καθώς: Μπορεί να ενισχυθεί περαιτέρω η περιβαλλοντική δράση του ήµου Καβάλας. Σε περίπτωση που βρεθούν επιπλέον πόροι χρηµατοδότησης δύναται να µειωθεί ακόµη περισσότερο ή/και γρηγορότερα το ανθρακικό αποτύπωµα. Ορισµένες από τις δράσεις που αναφέρονται στο Σ ΑΕ, ενδέχεται, λόγω ρίσκου επενδύσεων, εξωγενών παραγόντων, αντιδράσεων κτλ., να µην υλοποιηθούν ή να µην έχουν τα αναµενόµενα αποτελέσµατα. Στην περίπτωση αυτή µπορεί να αντικατασταθούν µε κάποια από τα προτεινόµενα εναλλακτικά σχέδια δράσης. Στο πλαίσιο αυτό παρατίθενται στην συνέχεια µια σειρά από συγκεκριµένες δράσεις οι οποίες θα µπορούσαν να εφαρµοσθούν στην περίπτωση του ήµου Καβάλας. Σηµειώνεται ότι οι συγκεκριµένες δράσεις δεν θα αναλυθούν τεχνοοικονοµικά σε αυτή τη φάση ανάπτυξης του Σ ΑΕ και ουσιαστικά αποτελούν έναν κατάλογο επιπλέον-αναπληρωµατικών ιδεών για τον ήµο Καβάλας πέραν των όσων παρουσιάστηκαν στις παραγράφους 4-1 έως 4-3. Η αύξηση της χρήσης Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας στα όρια του ήµου Καβάλας εκτός του πλεονεκτήµατος της άµεσης παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές, θα οδηγήσει και σε βελτίωση του ενεργειακού µίγµατος του ήµου, δηλαδή σε ελάττωση του υφιστάµενου συντελεστή εκποµπών (1 MWh = 1,149 t CO 2 ), µε αποτέλεσµα την µείωση της παραγόµενης ποσότητας CO 2 για κάθε καταναλισκόµενη MWh. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 116

129 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Αξιοποίηση ΑΠΕ Φωτοβολταϊκά σε σχολεία Η συγκεκριµένη δράση αφορά την εκµετάλλευση των ελεύθερων επιφανειών δωµάτων των δηµοτικών κτιρίων. Ο ήµος παραχωρεί, κατόπιν διαγωνισµού, την επιφάνεια ενός δώµατος για εκµετάλλευση σε ιδιώτες, έτσι ώστε να αποφύγει το κόστος επένδυσης των Φ/Β και να επωφεληθεί µέσω της αύξησης της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε, την διαφήµιση του προγράµµατος και την κάλυψη ποσοστού των ενεργειακών αναγκών του κτιρίου. Η πόλη του Μονάχου κέρδισε το 2005 το βραβείο της «πρωτεύουσας ενεργειακής αποδοτικότητας» χάρη στην δράση της να παραχωρήσει τις στέγες των δηµοτικών κτιρίων (κυρίως των σχολείων) σε ιδιώτες για να επενδύσουν σε φωτοβολταϊκά. Ο ήµος δεν εισπράττει ενοίκιο ωστόσο οι χρήστες είναι υποχρεωµένοι για τον έλεγχο/συντήρηση του συστήµατος, την πληρωµή µιας αρχικής προκαταβολής και την επίδειξη του συστήµατος στο κοινό. Μέχρι στιγµής ΚWh τον χρόνο παράγονται από ηλιακή ενέργεια εξαιτίας του συγκεκριµένου µέτρου. Η κλίµακα εφαρµογής Φ/Β συστηµάτων σε σχολεία µπορεί να διαφέρει ανάλογα µε τις ανάγκες. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι περιπτώσεις όπου τα Φ/Β χρησιµοποιούνται και για τεχνητό σκιασµό. ΣΧΗΜΑ Παραδείγµατα Φ/Β συστηµάτων σε σχολεία του εξωτερικού. Σύµφωνα µε τις ενεργειακές επιθεωρήσεις που πραγµατοποιήθηκαν στο σύνολο των σχολείων του ήµου Καβάλας, παρατηρήθηκε ιδιαίτερα σηµαντικό δυναµικό εγκατάστασης Φ/Β συστηµάτων τόσο όσον αφορά την διαθέσιµη καθαρή έκταση δώµατος/στέγης, όσο και λόγω του προσανατολισµού και της σκίασης από γειτονικά κτίρια, η οποία τις περισσότερες φορές ευνοεί την εφαρµογή σχετικών συστηµάτων. Κατά συνέπεια εκτιµάται ότι ο ήµος Καβάλας θα ήταν σκόπιµο να δραστηριοποιηθεί περαιτέρω µε την εκµετάλλευση των εν λόγω κτιρίων. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 117

130 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Φωτοβολταϊκό δέντρο Η συγκεκριµένη δράση αφορά την τοποθέτηση ενός η περισσοτέρων «φωτοβολταϊκών δέντρων». Τα φωτοβολταϊκά δέντρα είναι στύλοι φωτισµού οι οποίοι µοιάζουν µε δέντρο που αντί για φύλλα έχουν µικρά Φ/Β πάνελ. Οι στύλοι παράγουν την ενέργεια που χρειάζονται για να προσφέρουν φωτισµό όλο το βράδυ ενώ σε περίπτωση επιπλέον παραγωγής µπορούν να συνδεθούν στο υπόλοιπο δίκτυο ή να χρησιµεύσουν ως σταθµός παροχής ηλεκτρικής ενέργειας (π.χ. για φόρτιση κινητών τηλεφώνων). Σχήµα Χαρακτηριστικά παραδείγµατα φωτοβολταϊκών δέντρων. Το µεγαλύτερο πλεονέκτηµα τοποθέτησης ενός φωτοβολταϊκού δέντρου έγκειται στην ανάδειξη της περιβαλλοντικής δράσης του ήµου, στην ευαισθητοποίηση των κατοίκων καθώς το δέντρο θα τραβήξει πολύ γρήγορα το ενδιαφέρον των περισσοτέρων (παράλληλη διανοµή φυλλαδίων κοντά στο δέντρο), και την βελτίωση της εικόνας της πόλης. Ενδεικτικά σηµεία τοποθέτησης για τον ήµο Καβάλας θα ήταν η πλατεία του Καπνεργάτη, το λιµάνι της Καβάλας, ο χώρος του αναψυκτηρίου στο αρχαίο θέατρο Φιλίππων κ.ά Αποθήκευση ενέργειας σε υλικά µε βάση το τσιµέντο Στην ηλιακή τεχνολογία τα φωτοβολταϊκά συστήµατα µετατρέπουν απευθείας την ηλιακή ενέργεια σε ηλεκτρική, σε αντίθεση µε τα ηλιοθερµικά συστήµατα που παράγουν πρώτα θερµική ενέργεια, η οποία στη συνέχεια χρησιµοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρισµού µέσω άλλων διατάξεων π.χ. στροβίλων. Η διαδικασία αυτή παραγωγής επιβάλει την αποθήκευση της θερµότητας, µια διαδικασία η οποία είναι σχετικά απλή και φτηνή. Η δυνατότητα αποθήκευσης της θερµικής ενέργειας δίνει στην ηλιοθερµική τεχνολογία ένα σηµαντικότατο πλεονέκτηµα έναντι άλλων τεχνολογιών ΑΠΕ, όπως των φωτοβολταϊκών ή/και της αιολικής, οι οποίες δεν έχουν, τουλάχιστον µέχρι τώρα αναπτύξει, ανταγωνιστικά συστήµατα αποθήκευσης. Κι αυτό διότι η αποθήκευση θερµικής ενέργειας είναι απλή ως τεχνολογία και σε σύγκριση µε την αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας είναι πολύ πιο αποδοτική αλλά και φθηνότερη. Επίσης, οι ηλιοθερµικοί σταθµοί µε αποκλειστική χρήση ηλιακής ενέργειας λειτουργούν ιδανικά για την κάλυψη µεγάλων αιχµών ζήτησης ειδικά τις µεσηµβρινές ώρες των θερινών µηνών σε περιοχές µε σηµαντικές καταναλώσεις κλιµατισµού Η γενική ιδέα της αποθήκευσης της θερµικής ενέργειας είναι ότι η θερµότητα που συλλέγεται από τον ήλιο κατά τη διάρκεια της ηµέρας αντί να χρησιµοποιηθεί εξ ολοκλήρου για άµεση χρήση π.χ. ηλεκτροπαραγωγή µπορεί να αποθηκευτεί σε ορισµένα µέσα αποθήκευσης µε υψηλή θερµοχωρητικότητα, όπως για παράδειγµα τηγµένα άλατα, συµπιεσµένο ατµό, σκυρόδεµα κτλ. Το τελευταίο υλικό (σκυρόδεµα) ως µέσο αποθήκευσης βρίσκεται σήµερα σε διαφορετικά στάδια έρευνας και ανάπτυξης µε θετικές προοπτικές εξέλιξης. Η αποθήκευση γίνεται σε θερµοκρασίες o C. Προς το παρόν το κόστος επένδυσης είναι περίπου 30 /ΚWh, αλλά ο στόχος είναι να µειωθεί κάτω από τα 20 /ΚWh. Η πρώτη γενιά στοιχείων αποθήκευσης περιλαµβάνει στοιχεία µε χωρητικότητα 300 και 400 ΚWh (Global Outlook, 2009). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 118

131 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας ΣXHMA 4-13 ιάταξη αποθήκευσης θερµότητας µε βάση το τσιµέντο (Πηγή: Tamme, 2010) Συµπαραγωγή ενέργειας µε την καύση βιοµάζας Προτείνεται να ερευνηθεί ο ποσοτικός και ποιοτικός προσδιορισµός της διαθέσιµης βιοµάζας του ήµου. Ο ποιοτικός και ποσοτικός υπολογισµός της θα καταδείξει την προέλευση της βιοµάζας και τις διαθέσιµες ανά εποχή και ανά έτος ποσότητες της βιοµάζας. Αυτό σε συνδυασµό µε τις εκτιµήσεις της θερµιδικής αξίας της βιοµάζας που θα προκύψουν τόσο βιβλιογραφικά όσο και πειραµατικά µε δοκιµές καύσης θα προσδιορίσουν ποσοτικά το δυνητικά εκµεταλλεύσιµο θερµιδικό φορτίο της διαθέσιµης βιοµάζας. Σε επόµενη φάση προτείνεται να διερευνηθεί η σκοπιµότητα κατασκευής µονάδας παραγωγής ενέργειας (ηλεκτρισµού / θερµότητας) µε καύση υπολειµµάτων βιοµάζας στο ήµο Καβάλας. Με βάση τα αποτελέσµατα του ποσοτικού και ποιοτικού προσδιορισµού της διαθέσιµης βιοµάζας του ήµου θα γίνει η προκαταρκτική εκτίµηση, ο σχεδιασµός και η διαστασιολόγηση της µονάδας συµπαραγωγής. Η υλοποίηση µιας µονάδας παραγωγής ενέργειας από βιοµάζα στα όρια του ήµου Καβάλας εκτός του πλεονεκτήµατος της άµεσης παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές, θα οδηγήσει και σε βελτίωση του ενεργειακού µίγµατος του ήµου, δηλαδή σε ελάττωση του υφιστάµενου συντελεστή εκποµπών (1 MWh = 1,149 t CO 2 ), µε αποτέλεσµα την µείωση της παραγόµενης ποσότητας CO 2 για κάθε καταναλισκόµενη MWh Έξυπνα ίκτυα (Smart grid) Το σύστηµα ηλεκτρικής ενέργειας µιας χώρας αποτελείται από τρεις βασικούς άξονες: την παραγωγή, την µεταφορά και την διανοµή. Τα συµβατικά δίκτυα µεταφοράς και διανοµής ηλεκτρικής ενέργειας σε όλες τις χώρες του κόσµου µέχρι σήµερα διασφαλίζουν την αδιάλειπτη µεταφορά και διανοµή ηλεκτρικής ενέργειας από τους χώρους παραγωγής στους τελικούς καταναλωτές (ανελαστικό φορτίο). Η διαδροµή της ηλεκτρικής ενέργειας είναι µονόδροµη από τον παραγωγό προς τον καταναλωτή. Ειδικότερα για την Ελλάδα το σύστηµα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας είναι λιγνιτο-κεντρικό, µε αποτέλεσµα την αυξηµένη εκποµπή CO 2 καθώς και άλλων αερίων του θερµοκηπίου (1,149 t CO 2 /MWh). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 119

132 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Η κατάσταση αυτή εκτιµάται ότι µπορεί να ανατραπεί µε την εµφάνιση των «έξυπνων» δικτύων (Σχήµα 4-14), µε τρόπο µάλιστα ανάλογο µε αυτόν που επέφερε η εµφάνιση του ιαδικτύου στην επικοινωνία των ανθρώπων. ΣΧΗΜΑ Σχηµατική αναπαράσταση «έξυπνου» δικτύου. Έτσι ένα δίκτυο θεωρείται «έξυπνο» όταν ενσωµατώνει τεχνολογίες πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών µε στόχους την συλλογή πληροφοριών που αφορούν την λειτουργία του, την επεξεργασία των πληροφοριών αυτών και τελικά τη λήψη αποφάσεων/δράσεων για τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας του. Με τον τρόπο αυτό ένα «έξυπνο» δίκτυο έχει την δυνατότητα να ενσωµατώνει όλων των ειδών τους χρήστες που είναι συνδεδεµένοι σε αυτό, όπως καταναλωτές (από ανελαστικά φορτία αντιµετωπίζονται πλέον ως ενεργά τµήµατα του ικτύου), παραγωγούς και αυτούς που έχουν και τις δυο ιδιότητες, ώστε να επιτυγχάνεται οικονοµικά βιώσιµος και ασφαλής εφοδιασµός µε ηλεκτρική ενέργεια (αµφίδροµη επικοινωνία). Η ανάπτυξη «έξυπνου» δικτύου στο επίπεδο ενός ήµου (π.χ. της Καβάλας) επιτρέπει την ενσωµάτωση τεχνολογιών ΑΠΕ συνδυαζόµενη µε παράλληλη βελτίωση της αποδοτικότητας στην κατανάλωση. Τα προσφερόµενα οικονοµικά κίνητρα προς τους καταναλωτές επιτρέπουν την µείωση ή/και την µετάθεση της λειτουργίας ενεργοβόρων ηλεκτρικών συσκευών σε περιόδους που η ηλεκτρική ενέργεια είναι φθηνότερη και άρα περισσότερο διαθέσιµη. Εκτιµάται ότι τα έξυπνα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας θα µειώσουν τις εκποµπές CO 2 στην ΕΕ κατά 9% και την ετήσια κατανάλωση ενέργειας των νοικοκυριών κατά 10% (ENTSO-E, 2012). Ανάµεσα στις βασικές προκλήσεις για την ανάπτυξη ενός «έξυπνου» δικτύου είναι και η προετοιµασία για τη χρήση ηλεκτρικών οχηµάτων λαµβάνοντας υπόψη ότι ένα δίκτυο αυτού του τύπου πρέπει να έχει τη δυνατότητα να εξυπηρετήσει τις ανάγκες όλων των καταναλωτών. ίνεται ιδιαίτερη έµφαση στα ηλεκτρικά οχήµατα και την αναµενόµενη µαζική εξάπλωσή τους τα επόµενα χρόνια µε στόχο την µείωση των εκποµπών στις µετακινήσεις και την διαγραφόµενη διαχείριση και συµµετοχή τους στην ισορρόπηση και υποστήριξη του δικτύου λόγω και του διασπαρµένου χαρακτήρα τους, γεγονός που θα αποτελέσει µια σηµαντική πρόκληση για το µέλλον των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας. Αντίστοιχη δράση έχει προταθεί και από τον παρόν Σ ΑΕ και αφορά την ηλεκτροκίνηση µέρους του δηµοτικού στόλου µε ΑΠΕ. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 120

133 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Ελάττωση της έντασης του φαινοµένου της αστικής νησίδας θερµότητας Αστική θερµική νησίδα είναι το φαινόµενο κατά το οποίο, η θερµοκρασία του αέρα στις αστικές περιοχές είναι κατά µέσο όρο µερικούς βαθµούς υψηλότερη από την αντίστοιχη θερµοκρασία στις γειτονικές µη αστικές περιοχές. Η διαφορά αυτή κυµαίνεται συνήθως από 1-2 ο C στη διάρκεια της ηµέρας και µπορεί να φτάσει τους 6-8 ο C τη νύχτα, όταν επικρατεί άπνοια ή πνέουν ασθενείς άνεµοι. ΣΧΗΜΑ ιαφορές εδαφικής και ατµοσφαιρικής θερµοκρασίας στην ευρύτερη περιοχή αστικού κέντρου (Πηγή: US EPA, 2012). Το φαινόµενο της αστικής θερµικής νησίδας οφείλεται σε µια πληθώρα διαφορετικών παραγόντων που έχουν άµεση σχέση µε το σχεδιασµό και την κατασκευή των σύγχρονων πόλεων, καθώς και µε τις διάφορες δραστηριότητες που αυτές ενσωµατώνουν. Παράγοντες που συντελούν στη δηµιουργία της, όπως καταγράφονται από τους Oke (Οke, 1995), Σανταµούρη (Σανταµούρης κ.ά., 2000) και Καρτάλη (Καρτάλης, 1999) είναι: 1. Η τροποποίηση της επιφάνειας του εδάφους, λόγω αστικής ανάπτυξης. 2. Η µειωµένη κυκλοφορία αέρα στον αστικό ιστό. 3. Η ανθρωπογενής θερµότητα, παραγωγή «θερµικών αποβλήτων» εξαιτίας της ενεργειακής χρήσης (π.χ. θέρµανση, κυκλοφορία οχηµάτων). 4. Τα γεωµετρικά χαρακτηριστικά των αστικών δρόµων. 5. Η µειωµένη εξάτµιση και διαπνοή λόγω έλλειψης πρασίνου. 6. Οι ιδιότητες των υλικών (θερµική αγωγιµότητα και θερµοχωρητικότητα) που χρησιµοποιούνται στις εξωτερικές επιφάνειες των κτιρίων και των υπαίθριων χώρων. Οι αρνητικές συνέπειες του φαινοµένου της αστικής θερµικής νησίδας σε περιοχές µε θερµό ή µεσογειακό κλίµα είναι: Για το εσωτερικό των κτιρίων: αύξηση αναγκών δροσισµού, αύξηση εγκατάστασης κλιµατιστικών µηχανηµάτων. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 121

134 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Για την υγεία των ανθρώπων: αύξηση θανάτων από θερµοπληξία και θανατηφόρα επεισόδια. Για τη θερµική άνεση των ανθρώπων: θερµική δυσφορία σε εξωτερικούς και εσωτερικούς χώρους. Για την οικονοµία και το περιβάλλον: αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τις ώρες αιχµής. Για το αστικό περιβάλλον: επίδραση στη συγκέντρωση και διανοµή της ατµοσφαιρικής ρύπανσης. Η θετική συνέπεια του φαινοµένου είναι η εµφάνισή του και το χειµώνα µε συνέπεια τη µικρότερη κατανάλωση συµβατικής ενέργειας για την θέρµανση των κτιρίων. Το φαινόµενο της αστικής θερµικής νησίδας αναγνωρίζεται ως φαινόµενο το οποίο επιδεινώνει τους κινδύνους που απορρέουν από τις ακραίες θερινές θερµοκρασίες. εδοµένου ότι ακραίες θερινές θερµοκρασίες αναµένεται να παρουσιάζονται συχνότερα στο µέλλον, ο περιορισµός των συνεπειών του φαινοµένου της αστικής θερµικής νησίδας θα καθίσταται ολοένα και αναγκαιότερος. Τα δυνατά µέτρα περιορισµού των νησίδων αστικής θερµότητας είναι, στο µεγαλύτερο µέρος τους, µέτρα αστικής χωροταξίας και, ως εκ τούτου, ανήκουν στις αρµοδιότητες των εθνικών και τοπικών αρχών (Hedagrad, 2010). Ωστόσο, οι πολιτικές της ΕΕ που σχετίζονται µε την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων, µέσω της καλύτερης µόνωσης και της βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας των κλιµατιστικών, θα συµβάλουν στον περιορισµό των συνεπειών του φαινοµένου της αστικής θερµικής νησίδας. Μέτρα ελάττωσης της έντασης του φαινοµένου Τα µέτρα για την ελάττωση της έντασης του φαινοµένου της αστικής νησίδας θερµότητας εµπίπτουν σε δύο µεγάλες κατηγορίες που αφορούν: 1. τη βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος µε κατάλληλη χωροταξική διάταξη και διάταξη κτιρίων που δεν µπορεί να εφαρµοστεί σε υφιστάµενες αστικές κοινότητες παρά µόνο σε περιπτώσεις έργων ανάπλασης µεγάλης κλίµακας. 2. την ελάττωση της παραγόµενης και επανεκπεµπόµενης ενέργειας ανθρωπογενούς θερµότητας στο αστικό περιβάλλον, κυρίως µε τη δηµιουργία ψυχρών επιφανειών µέσω της χρήσης κατάλληλων υλικών, αύξησης πρασίνου, χρήσης υδάτινων επιφανειών, δηµιουργία σκιάς, κτλ.). Λαµβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι τα µέτρα της 1 ης κατηγορίας δεν µπορούν να εφαρµοστούν παρά µόνο σε περιπτώσεις έργων αστικής ανάπλασης µεγάλης κλίµακας, παρακάτω παρατίθενται ενδεικτικά µέτρα που εµπίπτουν στη 2 η κατηγορία µέτρων Ψυχρά υλικά (εφαρµογή σε πεζοδρόµια και οροφές) Η συγκεκριµένη δράση αφορά την χρήση υλικών χαµηλής ηλιακής απορρόφησης, άρα µικρότερης αύξησης της εσωτερικής θερµοκρασίας και επιπλέον χαµηλής επανεκποµπής ακτινοβολίας στο αστικό περιβάλλον. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσµα την µείωση των αναγκών ψύξης, την βελτίωση του µικροκλίµατος και της θερµικής άνεσης και κατά συνέπεια την µείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Τα συγκεκριµένα υλικά µπορούν να χρησιµοποιηθούν είτε αντικαθιστώντας τα παλαιά υλικά είτε επικαλύπτοντας (µε ψεκασµό) παλαιότερα (κυρίως χρήση για στέγες/δώµατα). Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 122

135 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας ΣΧΗΜΑ ιαφορά θερµοκρασίας διαφόρων υλικών-χρωµατικών επικαλύψεων (Πηγή: Santamouris et al. 2011) Πράσινες στέγες Οι πράσινες στέγες επιδρούν θετικά τόσο στην εµφάνιση ενός κτιρίου και της πόλης στην οποία ανήκει όσο και πρακτικά, προσφέροντας φυσική θερµοµόνωση στο κτίριο, ελαττώνοντας τις ενεργειακές ανάγκες του κτιρίου και βελτιώνοντας το αστικό µικροκλίµα. Η ανάπτυξη µιας πράσινης στέγης σε ένα δηµοτικό κτίριο εκτιµάται ότι βελτιώνει την οπτική εικόνα της πόλης και λειτουργεί ως ερέθισµα για την υιοθέτηση παρόµοιων δράσεων από ιδιώτες. ΣΧΗΜΑ Παράδειγµα πράσινης στέγης, 2 ο και 11 ο ηµοτικό σχολείο Νέας Σµύρνης, (Πηγή: Πράσινη Στέγη, Ειδικά για την πόλη της Καβάλας, λόγω της αµφιθεατρικής µορφολογίας της, οι επιφάνειες των δωµάτων που βρίσκονται στα χαµηλά υψόµετρα της πόλης είναι ορατές από µεγάλο ποσοστό Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 123

136 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας των κατοίκων που διαµένουν στα «ορεινά» της πόλης. Ενδεικτικά κτίρια επέµβασης για τον ήµο Καβάλας µπορούσαν να είναι το κτίριο της Νοµαρχίας, το τελωνείο, σχολεία στο κέντρο της πόλης, κτλ Πράσινοι χώροι στάθµευσης Ένα βασικό πρόβληµα που παρατηρείται στους χώρους στάθµευσης είναι η έλλειψη πρασίνου και φυσικού ή/και τεχνητού σκιασµού µε αποτέλεσµα την ανάπτυξη υψηλών θερµοκρασιών τόσο στην επιφάνεια του εδάφους του χώρου στάθµευσης όσο και στα αυτοκίνητα που σταθµεύουν σε αυτούς τους χώρους και άρα την αυξηµένη επανεκποµπή ακτινοβολίας από τα «ζεστά» αυτοκίνητα στο αστικό περιβάλλον και την αυξηµένη κατανάλωση καυσίµου από τα αυτοκίνητα για την ψύξη του εσωτερικού τους, δηλαδή αυξηµένες εκποµπές ρύπων στο αστικό περιβάλλον. Το συγκεκριµένο πρόβληµα µπορεί να αντιµετωπιστεί µε την φύτευση δέντρων σε βασικά σηµεία του χώρου στάθµευσης (Toronto City Planning, 2007). Επιπλέον υπάρχουν συγκεκριµένα υλικά και τεχνοτροπίες που επιτρέπουν την φύτευση του εδάφους στο οποίο βρίσκεται ο χώρος στάθµευσης (Σχήµα 4-18). Οι εν λόγω δράσεις, δεν βελτιώνουν µόνο το µικροκλίµα της περιοχής επέµβασης, αλλά και την εικόνα της πόλης εφαρµογής αυξάνοντας το ποσοστό πρασίνου. ΣΧΗΜΑ Ενδεικτικό παράδειγµα πράσινου χώρου στάθµευσης (Πηγή: Επιπλέον, οι δηµόσιοι χώροι στάθµευσης παρέχουν τις περισσότερες φορές, διαθέσιµη έκταση η οποία µπορεί να χρησιµοποιηθεί για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστηµάτων. Τα φωτοβολταϊκά πλαίσια τοποθετούνται σε απλές διατάξεις σε υψόµετρο 3-4 µέτρα από το έδαφος παρέχοντας συγχρόνως σκιασµό στα αυτοκίνητα (Σχήµα 4-19). ΣΧΗΜΑ Παράδειγµα χρήσεως φωτοβολταϊκών για τεχνητό σκιασµό και βραδινό φωτισµό χώρων στάθµευσης (Πηγή: Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 124

137 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Στην περίπτωση του ήµου Καβάλας υπάρχουν αρκετοί διαθέσιµοι δηµόσιοι χώροι στάθµευσης οι οποίοι επιδέχονται σχετικών επεµβάσεων, ειδικά στο κέντρο της πόλης της Καβάλας Χρήση διαπερατών υλικών Με τη χρήση πορωδών-διαπερατών στο νερό υλικών (πορώδης άσφαλτος, πορώδες σκυρόδεµα, κυβόλιθοι) σε πλακόστρωτες επιφάνειες, δρόµους πεζοδρόµια, πάρκινγκ, αυλές, κτλ (βλ. Σχήµα 4-20) αυξάνεται σε περιόδους υψηλών θερµοκρασιών η εξάτµιση του νερού που είναι δεσµευµένο µε τη µορφή εδαφικής υγρασίας, µε αποτέλεσµα την ψύξη της ατµόσφαιρας (φαινόµενο παρόµοιο της ανθρώπινης εφίδρωσης). Επίσης σε περιόδους έντονων βροχοπτώσεων ελαττώνουν την πληµµυρική απορροή του νερού και διευκολύνουν τη διαχείρισή του µέσω του αστικού συστήµατος όµβριων υδάτων. ΣΧΗΜΑ Εφαρµογή διαπερατών υλικών σε διάφορες κοινόχρηστες επιφάνειες (Πηγή: Κτίριο, 10, 2010, Μοντελοποίηση και προσοµοίωση αστικών περιοχών του ήµου Καβάλας Προτείνεται ερευνητική µελέτη µικροκλίµατος σε συγκεκριµένες αστικές περιοχές ενδιαφέροντος µε στόχο την πρόταση παρεµβάσεων και τεχνικών οι οποίες µειώνουν την θερµοκρασία περιβάλλοντος το καλοκαίρι και βελτιώνουν το αίσθηµα άνεσης των κατοίκων και των διερχοµένων σε αυτές τις περιοχές. Προτείνονται ενδεικτικά να διερευνηθούν τα παρακάτω ως µέτρα άµεσης εκτέλεσης: χρήση υλικών επίστρωσης που δεν παρακρατούν τη θερµότητα χρήση υλικών επίστρωσης διαπερατών στο νερό δηµιουργία «νησίδων» σκίασης και υψηλής φύτευσης σε προσφερόµενα ανοίγµατα για βελτίωση της ηλιοπροστασίας των υπαίθριων χώρων ενίσχυση της κίνησης του αέρα κατά µήκος του δρόµου µε ήπιες τεχνικές διερεύνηση άλλων επεµβάσεων βελτίωσης του µικροκλίµατος (π.χ. κίνηση νερού κάτω από τις πλάκες, ή αξιοποίηση γεωθερµίας χαµηλού βάθους). Για την διερεύνηση των παραπάνω παρεµβάσεων απαιτούνται τα παρακάτω (Santamouris, 2007): Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 125

138 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας Πραγµατοποίηση µετρήσεων µικροκλίµατος στις επιλεχθείσες περιοχές παρέµβασης, Προσοµοίωση της µικροκλιµατικής συµπεριφοράς της περιοχής παρέµβασης στην υφιστάµενη και τη σχεδιαζόµενη κατάσταση Τεκµηρίωση των θετικών αποτελεσµάτων της επέµβασης, Σχεδιασµός βιοκλιµατικών παρεµβάσεων και κοστολόγησή τους Η προσοµοίωση των παρεµβάσεων στην επιλεχθείσα αστική περιοχή προτείνεται να πραγµατοποιηθεί µε εξελιγµένο τρισδιάστατο γενικό κώδικα υπολογιστικής ρευστοµηχανικής, ενώ οι προσοµοιώσεις θα πραγµατοποιούνται κυκλικά µε την εναλλαγή τεχνικών και υλικών µέχρι να επιτευχθεί το επιθυµητό αποτέλεσµα ως προς το θερµικό και αρχιτεκτονικό αποτέλεσµα Αεροθερµογραφία και θερµοχαρτογράφηση Η υπέρυθρη θερµογραφία, αποτελεί µία εδραιωµένη τεχνική διαγνωστικού ελέγχου ηλεκτροµηχανολογικών συστηµάτων και κτιριακών κατασκευών. Η διαγνωστική ικανότητα της συγκεκριµένης τεχνικής έγκειται στην ανίχνευση και µέτρηση της εκπεµπόµενης υπέρυθρης ακτινοβολίας από οποιοδήποτε υλικό / σώµα, η οποία είναι ανάλογη της θερµοκρασίας του, και στην µετάφρασή της σε θερµική εικόνα, µέσω ειδικών συστηµάτων υπέρυθρης απεικόνισης. Στην πλειοψηφία των περισσότερων εφαρµογών, τυχόν διακυµάνσεις ή ανωµαλίες στο θερµοκρασιακό προφίλ ενός επιθεωρούµενου υλικού/σώµατος, υποδεικνύουν την προβληµατική λειτουργική του συµπεριφορά (Μπότσαρης και Τσανάκας, 2009; Tsanakas and Botsaris, 2011). Ειδικότερα δε, στην ενεργειακή επιθεώρηση κτιρίων, η υπέρυθρη θερµογραφία αναδεικνύεται ως βασικό και αξιόπιστο εργαλείο για: Την ανίχνευση προβληµάτων επιφανειακής υγρασίας και διάχυσης υδρατµών σε δοµικά στοιχεία. Την ανίχνευση σηµειακών και γραµµικών θερµογεφυρών στην εσωτερική πλευρά του κτιριακού κελύφους. Την ανίχνευση και προσδιορισµό απωλειών θέρµανσης και ψύξης, κατά τη χειµερινή και την θερινή περίοδο αντίστοιχα. Τον προσεγγιστικό υπολογισµό του συντελεστή θερµοπερατότητας U κάθε επιθεωρούµενου δοµικού στοιχείου. Τον έλεγχο της κατάστασης της µόνωσης, λ.χ. στο κτιριακό κέλυφος ή στις σωληνώσεις του υποσυστήµατος διανοµής του συστήµατος θέρµανσης. Την ανίχνευση διαρροών, λ.χ. σε αποχετευτικές σωληνώσεις ή στο υποσύστηµα διανοµής του συστήµατος θέρµανσης. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας έχουν αναπτυχθεί µεθοδολογίες υπέρυθρης θερµογράφησης ευρείας κλίµακας, βάσει υπέργειων λήψεων (αεροθερµογραφήσεων), για την επιθεώρηση µεγάλων κτιριακών όγκων, εκτεταµένων βιοµηχανικών εγκαταστάσεων ή και ολόκληρων αστικών κέντρων. Η εφαρµογή αυτών των µεθοδολογιών, σε συνδυασµό µε τη χρήση γεωπληροφορικών συστηµάτων χαρτογράφησης (Geographic Information Systems, GIS) µπορεί να βοηθήσει στη θερµοχαρτογράφηση ενός αστικού κέντρου. Ολοκληρωµένα και επιτυχηµένα έργα υπέργειας θερµοχαρτογράφησης έχουν καταγραφεί κυρίως σε πόλεις της δυτικής και βόρειας Ευρώπης (Aberdeen, Chester, Birmingham, Coventry, Nottingham στη Μεγάλη Βρετανία, Bordeaux και Paris στη Γαλλία, Antwerp και Mortsel στο Βέλγιο), στις Η.Π.Α. (Iowa State) και στον Καναδά (Calgary). (Tambuyzer and Redig, 2008; Energy Cities, 2010; Roberts and Starling, 2004; Eaton, 2010; Birnie et al. 1984; Savelyev and Sugumaran, 2008; Hay et al. 2011). Μία τυπική διαδικασία αεροθερµογράφησης ολοκληρώνεται σε 1 έως 4 ηµέρες, ανάλογα µε την περιοχή κάλυψης και τις επικρατούσες περιβαλλοντικές συνθήκες. Η λήψη των θερµικών εικόνων πραγµατοποιείται από ειδικά εξοπλισµένο αεροσκάφος, κατά τη διάρκεια µιας σταθερά Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 126

139 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας ψυχρής ή θερµής νύχτας (για ανίχνευση απωλειών θέρµανσης ή ψύξης αντίστοιχα, χωρίς την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας), απουσία βροχής και ανεµισµού. Μετά την ολοκλήρωση της αεροθερµογράφησης ακολουθεί η επεξεργασία των θερµικών εικόνων και η σύνθεσή τους για τη δηµιουργία των θερµικών χαρτών (θερµοχαρτογράφηση). Τυπικές θερµοκρασιακές αναλύσεις είναι της τάξεως των 0.2 ο C, ενώ το κάθε εικονοστοιχείο στην τελική λαµβανόµενη θερµική εικόνα αντιστοιχεί σε απόσταση 1 m, συντελώντας σε ικανοποιητικά ακριβή εντοπισµό σηµείων ενδιαφέροντος. Βάσει της εµπειρίας που αποκοµίσθηκε από αυτές τις προσπάθειες και των σχετικών αναφορών, ο αντίκτυπος των έργων αεροθερµογράφησης των προαναφερθέντων πόλεων στην ενεργειακή συµπεριφορά και ευαισθητοποίηση των αντίστοιχων τοπικών κοινωνιών και µέσων ενηµέρωσης, µε το πέρασµα του χρόνου, κρίνεται θετικότατος (Tambuyzer and Redig, 2008). Με τη δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης στους θερµογραφικούς χάρτες της περιοχής διαµονής του (Σχήµα 4-21 δεξιά), ο κάθε πολίτης λαµβάνει γνώση της θερµικής / ενεργειακής συµπεριφοράς της κατοικίας του (Σχήµα 4-21, αριστερά), ώστε να προβεί αν αυτό κρίνεται απαραίτητο σε ενδεχόµενες διορθωτικές ή πρόσθετες επεµβάσεις εξοικονόµησης ενέργειας (Hay et al. 2011; La CUB, 2012). ΣΧΗΜΑ Ενδεικτικές εικόνες και δεδοµένα από τον θερµογραφικό χάρτη της πόλης Calgary στο Καναδά, σε κλίµακα κατοικίας (αριστερά) και ευρύτερης συνοικίας (δεξιά) (Πηγή: Hay et al. 2011). Επιπροσθέτως, ο θερµογραφικός χάρτης, µε κατάλληλη µελέτη και η επεξεργασία των δεδοµένων του, καθίσταται βασικό εργαλείο στη διάθεση της κάθε δηµοτικής αρχής για: Τον εντοπισµό ανεπιθύµητων αστικών θερµικών νησίδων (urban heat islands), που επιβαρύνουν το µικρόκλιµα και µεσόκλιµα του αστικού ιστού, και τον καθορισµό βελτιωτικών επεµβάσεων για τον περιορισµό τους. Τον εντοπισµό ενεργοβόρων κτιρίων (εντοπιζόµενες αστοχίες: έντονες απώλειες θέρµανσης ή ψύξης, απουσία θερµοµόνωσης οροφής, προβλήµατα υγρασίας) και τον καθορισµό των αντίστοιχων σηµείων επέµβασης εξοικονόµησης ενέργειας. Τον εντοπισµό δρόµων και λεωφόρων µε έντονο κυκλοφοριακό πρόβληµα, που συντελούν στην επιπλέον επιβάρυνση της ατµόσφαιρας και στην αύξηση του µικροκλίµατος (λόγω αυξηµένων εκλυόµενων ρύπων και θερµότητας). Την αποτίµηση της θερµικής συµπεριφοράς διαφόρων φυσικών υλικών (σύσταση εδάφους), υλικών δόµησης (σε σκίαστρα και οροφές κτιρίων) και φυτών (στο έδαφος ή σε πράσινες στέγες) για την κατά το δυνατόν καλύτερη και συχνότερη επιλογή χρήσης τους. Την παρακολούθηση της αποτελεσµατικότητας των µέτρων περιορισµού των αστικών θερµικών νησίδων και εξοικονόµησης ενέργειας στα κτίρια. Ο βασικότερος περιορισµός για την εκπόνηση µιας αεροθερµογράφησης είναι το υψηλό κόστος τόσο του εξοπλισµού, όσο και της χρήσης αεροσκάφους. Επιπλέον, για περισσότερο αξιόπιστα συµπεράσµατα και τακτική παρακολούθηση των δεδοµένων, οι θερµογραφικοί χάρτες, θα Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 127

140 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας πρέπει να ανανεώνονται µε βάση νέες αεροθερµογραφήσεις, γεγονός που ανεβάζει επιπλέον το κόστος ενός τέτοιου έργου. Στην περίπτωση του ήµου Καβάλας, λόγω της ιδαιτερότητας της αµφιθεατρικής µορφής του αστικού ιστού, υπάρχει η δυνατότητα επίγειας θερµογράφησης προκαθορισµένων περιοχών/συνοικιών ενδιαφέροντος (Σχήµα 4-22) και εν συνεχεία, αν κριθεί απαραίτητο, η λήψη υπέργειων λήψεων (αεροθερµογραφήσεων). ΣΧΗΜΑ Φωτογραφική και θερµική απεικόνιση της συνοικίας της Παναγίας στην Καβάλα ιαχειριστικού χαρακτήρα µέτρα ιαγωνισµός κήπου, µπαλκονιού και ταράτσας Η συγκεκριµένη δράση αφορά την διενέργεια ετήσιου διαγωνισµού ανάµεσα στους κατοίκους Καβάλας για την ανάδειξη του καλύτερου κήπου, µπαλκονιού κτλ. Η αξιολόγηση θα πραγµατοποιηθεί από ειδική επιτροπή του ήµου ενώ το έπαθλο θα µπορούσε ενδεικτικά να είναι είτε χρηµατικό, είτε δωρεάν φυτά, εξοπλισµός κήπου, ή δωρεάν νερό ύδρευσης για 1 έτος. Η δράση αυτή αναµένεται, µε πολύ µικρό κόστος, να ενεργοποιήσει τους κατοίκους στην αύξηση του ποσοστού πρασίνου στις οικίες τους, συνεισφέροντας έτσι στην βελτίωση του µικροκλίµατος και στην ελάττωση του φαινοµένου της αστικής νησίδας θερµότητας Μειωµένη τιµή στάθµευσης Η συγκεκριµένη δράση αφορά την µείωση των τιµών στάθµευσης σε δηµόσιους χώρους για τα IΧ αυτοκίνητα χαµηλής κατανάλωσης και υψηλής περιβαλλοντικής επίδοσης. Στο Graz της Αυστρίας οι κάτοικοι που κατέχουν ΙΧ αυτοκίνητο µειωµένων εκποµπών (<140 g CO 2 /km) πληρώνουν µειωµένο κατά 30% εισιτήριο στους δηµόσιους χώρους στάθµευσης. Οι οδηγοί παίρνουν ένα ειδικό αυτοκόλλητο από τον ήµο το οποίο και κολλάνε στα αυτοκίνητά τους. Η συγκεκριµένη δράση αναµένεται να ενισχύσει την αγορά αποδοτικότερων από θέµα κατανάλωσης αυτοκινήτων, προσφέροντας ένα επιπλέον οικονοµικό κίνητρο στους κατόχους τους. Στο ήµο Καβάλας µπορεί να επεκταθεί το µέτρο µε την προσφορά από µέρους του ήµου δωρεάν χώρου στάθµευσης σε αυτοκίνητα µε πολύ χαµηλές εκποµπές (<100 g CO 2 /km) που µε βάση τελευταίες νοµοθετικές ρυθµίσεις δεν πληρώνουν και τέλη κυκλοφορίας Σύστηµα τηλεµέτρησης ενεργειακών καταναλώσεων Η συγκεκριµένη δράση αφορά την τοποθέτηση ειδικών συσκευών που δίνουν την δυνατότητα µέτρησης σε πραγµατικό χρόνο των ενεργειακών καταναλώσεων και οι οποίες µεταφράζονται αυτοµάτως σε πραγµατικά χρήµατα και εκποµπές CO 2. Οι συγκεκριµένες συσκευές µπορούν να τοποθετηθούν τόσο σε κατοικίες όσο και σε δηµοτικά κτήρια και αποστέλλουν ασύρµατα τις µετρήσεις σε µια οθόνη ελέγχου. Επιπλέον δύναται να µετρηθεί και η κατανάλωση πετρελαίου θέρµανσης. Οι τιµές των εν λόγω συσκευών ξεκινούν από τα ευρώ και µπορούν να φτάσουν έως και τα 500 ευρώ ανάλογα µε τις λειτουργίες που εκτελούν. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 128

141 Κεφάλαιο 4: Προτεινόµενες ράσεις για το ήµο Καβάλας ΣΧΗΜΑ Παραδείγµατα µετρητών καταναλώσεων ενέργειας. Στον ήµο Sabadell της Ισπανίας διανεµήθηκαν 100 µετρητές οι οποίοι καταγράφουν ασύρµατα την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε ευρώ, KWh και τόνους CO 2. Επιπλέον κοινοποιήθηκαν στους δικαιούχους κάποιες απλές πρακτικές εξοικονόµησης ενέργειας ώστε να ευαισθητοποιηθούν περαιτέρω σε θέµατα εξοικονόµησης. Τα αποτελέσµατα από τις ενδείξεις των µετρητών υπέδειξαν µείωση της κατανάλωσης ενέργειας στις συγκεκριµένες οικίες της τάξεως του 10% σε ένα χρόνο. Το όφελος χρήσεως των εν λόγω συσκευών από τον ήµο, έγκειται στην δυνατότητα ελέγχου της πραγµατικής κατανάλωσης ενέργειας των δηµοτικών κτηρίων κάθε στιγµή ή για την περίοδο που ενδιαφέρει τον ήµο. Το σύστηµα οργάνωσης και ελέγχου των ενεργειακών καταναλώσεων (πετρελαίου και ηλεκτρικού ρεύµατος) του ήµου Καβάλας είναι ελλιπές και η εγκατάσταση σχετικών συστηµάτων, τουλάχιστον για τα 20 περισσότερο ενεργοβόρα κτήρια, εκτιµάται ότι θα πρέπει να επανεκτιµηθεί ράσεις περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης της µαθητικής κοινότητας Προτείνεται στο ήµο Καβάλας να διοργανώσει σε συνεργασία µε τις ιευθύνσεις Πρωτοβάθµιας και ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης ειδικές δράσεις/δραστηριότητες περιβαλλοντικής και ενεργειακής ευαισθητοποίησης των µαθητών. Τέτοιες δράσεις θα µπορούσαν ενδεικτικά να αφορούν την υλοποίηση κατασκευών, π.χ. παιχνιδιών ή στολιδιών από ανακυκλώσιµα απόβλητα (παιγνιώδης µάθηση) τα οποία στη συνέχεια να διατίθενται σε ειδικές µαθητικές αγορές. Επίσης η διοργάνωση ετήσιων διαγωνισµών µεταξύ των σχολείων µε αντικείµενο την βράβευση της καλύτερης ή της χρηστικότερης κατασκευής από ανακυκλωµένο υλικό θα µπορούσε να είναι µια άλλη δράση. Σηµειώνεται ότι δράσεις αυτού του τύπου έχουν πολύ χαµηλό κόστος, ενώ ταυτόχρονα καλλιεργούν την κουλτούρα της επανάχρησης, ανακύκλωσης και ανάκτησης πρώτων υλών και υλικών στους κατοίκους της πόλης. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 129

142 Κεφάλαιο 5: Έλεγχος της πορείας του Σ ΑΕ Κεφάλαιο 5 Έλεγχος της πορείας του Σ ΑΕ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στο παρόν κεφάλαιο παρουσιάζονται οι δείκτες ελέγχου της πορείας εφαρµογής του Σ ΑΕ καθώς και το λογισµικό-εργαλείο που αναπτύχθηκε για τον αυτόµατο υπολογισµό του ανθρακικού αποτυπώµατος και έλεγχο των δεικτών. Πιο συγκεκριµένα περιγράφονται αναλυτικά τα χαρακτηριστικά του εργαλείου, τα δεδοµένα προς συµπλήρωση που απαιτούνται για την λειτουργία του και πληροφορίες σχετικές µε την ανάπτυξή του. Οι δείκτες ελέγχου επιλέχθηκαν σύµφωνα µε τις προτάσεις του Συµφώνου των ηµάρχων και των στοιχείων που αναδείχτηκαν ότι χρίζουν επεµβάσεων βάσει της ανάλυσης της υφιστάµενης κατάστασης για τον ήµο Καβάλας. 5.1 ΒΑΣΙΚΟΙ ΕΙΚΤΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Ο έλεγχος της πορείας εφαρµογής του Σ ΑΕ αποτελεί βασικό παράγοντα επιτυχίας του προγράµµατος. Ο συνεχής έλεγχος και οι τακτικές αναθεωρήσεις και προσαρµογές του Σ ΑΕ ενισχύουν την συνεχή βελτίωσή του και εξασφαλίζουν την οµαλή και αποτελεσµατική εφαρµογή του. Στα πλαίσια αυτά ο ήµος Καβάλας αποφάσισε να δώσει ιδιαίτερο βάρος στον τρόπο µε τον οποίο θα ελέγχεται η εφαρµογή του σχεδίου και η απόκλισή του από τους αρχικούς στόχους. Για τον λόγο αυτό αναπτύχθηκε µια ειδική φόρµα-εργαλείο για την συνεχή παρακολούθηση του Σ ΑΕ. Το συγκεκριµένο εργαλείο, τα χαρακτηριστικά του οποίου αναλύονται στο επόµενη ενότητα (Κεφάλαιο 5.2), βασίζεται σε δεκαπέντε (15) δείκτες αξιολόγησης. Οι συγκεκριµένοι δείκτες επιλέχθηκαν σύµφωνα µε τις προτάσεις-οδηγίες του Συµφώνου των ηµάρχων και των στοιχείων που αναδείχτηκαν ότι χρίζουν επεµβάσεων βάσει της ανάλυσης της υφιστάµενης κατάστασης για το ήµο Καβάλας (Κεφάλαιο 2 και 3). Κατά επέκταση, και σύµφωνα µε τα στοιχεία που επιβαρύνουν ιδιαιτέρως το ανθρακικό αποτύπωµα του ήµου, ιδιαίτερη σηµασία δόθηκε: Στην κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύµατος, Στον κτιριακό και µεταφορικό τοµέα, Στην χρήση ΑΠΕ, Στην προώθηση των δράσεων και ενηµέρωση των εµπλεκόµενων φορέων. Οι δεκαπέντε δείκτες αξιολόγησης παρουσιάζονται στον Πίνακα 5-1. Οι συγκεκριµένοι δείκτες ενδέχεται να τροποποιηθούν, µε την προσθήκη επιπλέον δεικτών ανάλογα και µε τις ανάγκες του ήµου και την αναθεώρηση των στόχων διεργασία η οποία θα πρέπει να πραγµατοποιείται τακτικά. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 130

143 Κεφάλαιο 5: Έλεγχος της πορείας του Σ ΑΕ ΠΙΝΑΚΑΣ 5-1. είκτες ελέγχου της πορείας εφαρµογής του Σ ΑΕ. Α/Α Περιγραφή δείκτη Μονάδα Στόχος* 1 Συνολική κατανάλωση ρεύµατος κατοικιών MWh 2 Συνολική κατανάλωση ρεύµατος δηµοτικών κτιρίων MWh 3 Συνολική κατανάλωση ρεύµατος δηµοτικών εγκαταστάσεων MWh 4 Συνολική κατανάλωση πετρελαίου δηµοτικών κτιρίων MWh 5 Συνολική εγκατεστηµένη ισχύς Φ/Β σε δηµοτικά κτίρια MWh 6 Συνολική έκταση πράσινων στεγών σε δηµοτικά κτίρια τ.µ. 7 Συνολική κατανάλωση ενέργειας δηµοτικού στόλου ΜWh 8 Συνολική κατανάλωση φυσικού αερ./ηλεκτρ. δηµοτικού στόλου MWh 9 Αριθµός επιβατών σε δηµόσια µέσα µαζικής µεταφοράς - 10 Πλήθος διέλευσης αυτοκινήτων από το κέντρο της πόλης - 11 Συνολικά χλµ. ποδηλατοδρόµων χλµ. 12 Ισχύς λαµπτήρων εξοικονόµησης ενέργειας - LED MWh 13 Πλήθος εκδηλώσεων σχετικών µε το Σ ΑΕ, βιώσιµη ανάπτυξη - 14 Αριθµός κατοίκων που συµµετείχαν σε σχετικές εκδηλώσεις - 15 Πλήθος δηµοσιεύσεων (σε περιοδικά, ηµερίδες, συνέδρια) - * : Επιδιώκεται αύξηση, : Επιδιώκεται µείωση 5.2 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ-ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ (e-tool)* Ο υπολογισµός του ανθρακικού αποτυπώµατος ενός ήµου, αποτελεί µια χρονοβόρα και απαιτητική διαδικασία η οποία αποθαρρύνει την τακτική εφαρµογή του. Το πρόβληµα αυτό ενισχύεται στην περίπτωση που δεν υπάρχει µια σταθερή ερευνητική οµάδα ή υπεύθυνος υλοποίησης του Σ ΑΕ. Στα πλαίσια αυτά, και για να εξασφαλιστεί η έγκαιρη και έγκυρη τήρηση των υποχρεώσεων του ήµου Καβάλας που απορρέουν από το Σύµφωνο των ηµάρχων και ο τακτικός έλεγχος της πορείας εφαρµογής του Σ ΑΕ, αναπτύχθηκε από την ερευνητική οµάδα ένα ηλεκτρονικό εργαλείο υποστήριξης. Το συγκεκριµένο εργαλείο: Αποτιµά γρήγορα και αποτελεσµατικά το ανθρακικό αποτύπωµα για το έτος που εξετάζεται προσαρµόζοντας τους δείκτες εκποµπών ανάλογα µε την µεθοδολογία που χρησιµοποιείται (πρότυποι συντελεστές ή συντελεστές ΑΚΖ) και το ενεργειακό µίγµα. Αξιολογεί την πορεία εφαρµογής του Σ ΑΕ σύµφωνα µε την ετήσια εξέλιξη των 15 προκαθορισµένων δεικτών που αναλύθηκαν προηγουµένως (Κεφ. 5-1). Παράγει σχετικά γραφήµατα αξιολόγησης και ένδειξης της πορείας εξέλιξης σε σχέση µε τους στόχους του 2020, ώστε να µπορεί να παρουσιαστεί άµεσα η εξέλιξη του σχεδίου στην κατευθυντήρια επιτροπή. Το εργαλείο αναπτύχθηκε σε περιβάλλον MS Office Excel (αρχείο xls) ώστε να δύναται η επεξεργασία του από την πλειοψηφία των υπολογιστών, να µην απαιτείται εγκατάσταση και να είναι περισσότερο κατανοητό στον χρήστη λόγω της εξοικείωσης µε το συγκεκριµένο λογισµικό. Επιπλέον δόθηκε προσοχή ώστε το περιβάλλον να είναι σε πλήρη αρµονία µε τις φόρµες αναφοράς του Συµφώνου των ηµάρχων. Στην συνέχεια περιγράφονται αναλυτικά τα χαρακτηριστικά και οι λειτουργίες του εργαλείου Περιγραφή e-tool Οθόνη εισαγωγής Η αρχική οθόνη εισάγει τον χρήστη στο µενού επιλογών των λειτουργιών του e-tool. Συγκεκριµένα, ο χρήστης έχει την δυνατότητα να επιλέξει ένα από τα 4 πλήκτρα (Σχήµα 5-1): *Το συγκεκριµένο εργαλείο αποτελεί κυριότητα του ήµου Καβάλας και της ερευνητικής οµάδας και δεν επιτρέπεται η διανοµή του/ χρήση του από τρίτους. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 131

144 Κεφάλαιο 5: Έλεγχος της πορείας του Σ ΑΕ Υπολογισµός ΑΑ: O χρήστης µεταφέρεται στην οθόνη υπολογισµού του ανθρακικού αποτυπώµατος. είκτες ελέγχου: Ο χρήστης µεταφέρεται στην οθόνη ποσοτικοποίησης και αξιολόγησης των δεικτών ελέγχου της πορείας του Σ ΑΕ. Γραφήµατα: Ο χρήστης µεταφέρεται στην οθόνη παρουσίασης των γραφηµάτων της πορείας εξέλιξης σε σχέση µε τους στόχους του Οδηγίες/Πληροφορίες: Ο χρήστης µεταφέρεται στην οθόνη παρουσίασης των οδηγιών χρήσεως του λογισµικού και της έκδοσης-πληροφοριών του εργαλείου. Γραφικό περιβάλλον ειδικά για τον ήµο Καβάλας. Αρχικό µενού επιλογής λειτουργιών e-tool Υπολογισµός ΑΑ ΣΧΗΜΑ 5-1. Αρχική οθόνη εισαγωγής e-tool. Στη συγκεκριµένη οθόνη εµφανίζονται τα πεδία (κελιά), η συµπλήρωση των οποίων είναι απαραίτητη για τον υπολογισµό του ανθρακικού αποτυπώµατος (Σχήµα 5-2). Τα αποτελέσµατα υπολογισµού του ανθρακικού αποτυπώµατος εµφανίζονται στον πίνακα που ακολουθεί της φόρµας συµπλήρωσης των δεδοµένων (Σχήµα 5-3). Τα πεδία στα οποία θα πρέπει να εισαχθούν δεδοµένα τονίζονται µε πράσινο χρώµα. Για τον υπολογισµό του ανθρακικού αποτυπώµατος απαιτείται η συµπλήρωση 5 πεδίων: 1) Συµπλήρωση του έτους απογραφής. Σύµφωνα µε τις οδηγίες του συµφώνου των ηµάρχων το ανθρακικό αποτύπωµα θα πρέπει να υπολογίζεται τουλάχιστον κάθε δύο χρόνια. Έτσι για τον ήµο Καβάλας θα αξιολογηθεί το ανθρακικό αποτύπωµα για τα έτη 2011 (έτος αναφοράς), 2012, 2014, 2016, 2018 και Για κάθε ένα έτος υπάρχει ξεχωριστή περιοχή συµπλήρωσης στο εργαλείο ώστε να µην συγχέονται τα δεδοµένα και να µπορούν να πραγµατοποιηθούν άµεσα συγκρίσεις. 2) Συµπλήρωση του αριθµού των κατοίκων του ήµου Καβάλας για το έτος που εξετάζεται. Ο αριθµός των κατοίκων είναι απαραίτητος για τον υπολογισµό της κατανάλωσης ενέργειας και εκποµπών CO 2 ανά κάτοικο. 3) Επιλογή των συντελεστών που θα χρησιµοποιηθούν. Ο χρήστης µπορεί να επιλέξει ανάµεσα στους πρότυπους συντελεστές εκποµπών και τους συντελεστές ΑΚΖ. Οι αντίστοιχοι συντελεστές εκποµπών και τα αποτελέσµατα υπολογισµού αναπροσαρµόζονται βάσει της επιλογής. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 132

145 Κεφάλαιο 5: Έλεγχος της πορείας του Σ ΑΕ Με πράσινο τα πεδία που είναι υποχρεωτικό να συµπληρωθούν Επιλογή µεθόδου υπολογισµού Τα γκρι πεδία υπολογίζονται αυτόµατα ΣΧΗΜΑ 5-2. Πίνακας εισαγωγής δεδοµένων για τον υπολογισµό του ανθρακικού αποτυπώµατος. 4) Συµπλήρωση της συνολικής παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές. Ο χρήστης καλείται να συµπληρώσει το συνολικό ποσό ενέργειας που παράχθηκε από πηγές όπως φωτοβολταϊκά, ανεµογεννήτριες και γεωθερµία. Το συγκεκριµένο ποσό χρησιµοποιείται για να υπολογιστεί ο συντελεστής εκποµπών της ηλεκτρικής ενέργειας. 5) Συµπλήρωση των καταναλώσεων ενέργειας ανά τοµέα. Ο χρήστης καλείται να συµπληρώσει τα πράσινα πεδία του συγκεκριµένου πίνακα. εν είναι υποχρεωτικό να συµπληρωθούν όλα τα κελιά. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην εισαγωγή των δεδοµένων στις σωστές µονάδες (MWh). Οι συντελεστές αναπροσαρµόζονται αυτόµατα βάσει των επιλογών του χρήστη Συνοπτική παρουσίαση των αποτελεσµάτων ΣΧΗΜΑ 5-3. Πίνακας υπολογισµού του ανθρακικού αποτυπώµατος. Εκπόνηση Σ ΑΕ για το ήµο Καβάλας 133