ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΗΜΟΥ ΠΑΤΡΕΩΝ (σύνοψη)

Transcript

1 ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΗΜΟΥ ΠΑΤΡΕΩΝ (σύνοψη) Η μελέτη εκπονήθηκε τον Απρίλιο 2012 στο πλαίσιο σύνταξης και υποβολής αίτησης για χρηματοδότηση του Σχεδίου Δράσης με τίτλο «Τοπικό Σχέδιο για την Απασχόληση, Προσαρμοσμένο στις Ανάγκες της Αγοράς Εργασίας της Πάτρας» Το έργο εντάσσεται στη δράση 7: «Τοπικά σχέδια για την απασχόληση, προσαρμοσμένα στις ανάγκες των τοπικών αγορών εργασίας» της Κατηγορίας Παρέμβασης 1: «Ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης» του Θεματικού Άξονα Προτεραιότητας 7: «Διευκόλυνση της πρόσβασης στην Απασχόληση στις 8 περιφέρειες σύγκλισης» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού »

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Προσδιορισμός Περιοχής Μελέτης Περιγραφή των βασικών προβλημάτων και των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της περιοχής παρέμβασης Γενικά χαρακτηριστικά της ανεργίας στην περιοχή μελέτης Πληθυσμός Εργατικό Δυναμικό Απασχόληση: Οικονομική δραστηριότητα 1 ο γενής, 2 ο γενής, 3 ο γενής τομέας: Διακοπή Δραστηριότητας Οικονομικών Μονάδων: Δυνητικά ωφελούμενος πληθυσμός του Σχεδίου Δράσης: Δυνατότητες ενίσχυσης της απασχόλησης Συνέργειες, αλληλεπιδράσεις, συμπληρωματικότητες και πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα με άλλα επενδυτικά σχέδια και πράξεις: Προσδιορισμός Περιοχής Μελέτης Η Αναπτυξιακή Σύμπραξη «ΤΟΠΣΑ ΠΑΤΡΑΣ» λαμβάνοντας υπόψη: την υπ αριθμ. πρωτ / ανοιχτή πρόσκληση της Ενδιάμεσης Διαχειριστικής Αρχής Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας για υποβολή προτάσεων στο πλαίσιο της δράσης 7 «Τοπικά σχέδια για την απασχόληση προσαρμοσμένα στις ανάγκες των τοπικών αγορών εργασίας», στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού», θεματικός Άξονας Προτεραιότητας 7 «Διευκόλυνση της πρόσβασης στην Απασχόληση, Κατηγορία Παρέμβασης 1: «Ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης», τα συνοδευτικά της ανωτέρω πρόσκλησης έντυπα και τον Οδηγό για Δικαιούχους, έχει προσδιορίσει την περιοχή παρέμβασης του προτεινόμενου σχεδίου στα όρια του καλλικρατικού Δήμου Πατρέων. Πιο συγκεκριμένα, η περιοχή παρέμβασης (ΠΠ) περιλαμβάνει τη συνολική έκταση του Δήμου Πάτρας όπως προέκυψε μετά την εφαρμογή του ν. 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης πρόγραμμα Καλλικράτης». Σελίδα 2

3 Ειδικότερα, ο Δήμος Πατρέων, με έδρα την Πάτρα, αποτελείται από τους δήμους α. Πατρέων β. Βραχναιίκων γ. Ρίου δ. Μεσσάτιδος και ε. Παραλίας, οι οποίοι καταργήθηκαν. Στο χάρτη που ακολουθεί απεικονίζονται τα όρια της ΠΠ καθώς και η σχετική της θέση σε σχέση με την περιφερειακή ενότητα Αχαΐας. Χάρτης 1 Πρόγραμμα Καλλικράτης Νέοι δήμοι της Π.Ε. Αχαΐας Ο πληθυσμός και η έκταση του Δήμου Πατρέων παρουσιάζεται στον ακόλουθο πίνακα: Πίνακας 1. Πρόγραμμα Καλλικράτης Μόνιμος πληθυσμός και έκταση του Δήμου Πατρέων και της Π.Ε. Αχαΐας (2011) Δήμος Μόνιμος πληθυσμός % επί του πληθυσμού της Αχαΐας Έκταση % επί της έκτασης της Αχαΐας Π.Ε. Αχαΐας , Πατρέων ,09 334,858 10,24 Πηγή: Νόμος 3852/2010 (Πρόγραμμα Καλλικράτης ) και ΕΛ.ΣΤΑΤ. (Απογραφή 2011, προσωρινά αποτελέσματα μόνιμου πληθυσμού) Επεξεργασία: DATA RC Σελίδα 3

4 2. Περιγραφή των βασικών προβλημάτων και των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της περιοχής παρέμβασης Εμφανώς, η περιοχή παρέμβασης, στον τομέα της απασχόλησης, αντιμετωπίζει πολλά οξυμένα προβλήματα και απειλές. Παράλληλα όμως διαθέτει ανενεργούς πλούσιους ανθρώπινους και φυσικούς πόρους που αποτελούν τις προϋποθέσεις αναστροφής της αρνητικής υφιστάμενης πραγματικότητας εξαιτίας μιας πληθώρας προβλημάτων που παρουσιάζονται αναλυτικά στην συνέχεια. Προβλήματα: Τα προβλήματα στην περιοχή παρέμβασης συνοψίζονται στα παρακάτω σημεία: Η περιοχή διαθέτει δυναμικό πληθυσμό με ισχυρή παρουσία των νέων που μπορεί να στηρίξει τον αναπτυξιακό της σχεδιασμό. Βασική προϋπόθεση αποτελεί η αποτελεσματικότερη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού με ένταξη ενός μεγαλύτερου τμήματος στην αγορά εργασίας. Χαμηλό ποσοστό συμμετοχής του εργατικού δυναμικού στο σύνολο του πληθυσμού σε ηλικία προς εργασία σε σχέση με το Μ.Ο. της χώρας και της ΕΕ και αντίστοιχα υψηλό ποσοστό μη οικονομικά ενεργού πληθυσμού Μη αξιοποίηση εναλλακτικών τρόπων δημιουργίας εισοδήματος έλλειψη καινοτομίας. Απειλή συρρίκνωσης της επιχειρηματικότητας στην περιοχή λόγω οικονομικής κρίσης. Ανάγκη ανάπτυξης των δραστηριοτήτων τουρισμού και αναψυχής, μέσα από ένα σχέδιο συνολικής αναβάθμισης των προσφερόμενων υπηρεσιών και του τρόπου προβολής και προώθησής τους. Χαμηλός βαθμός εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης, σε καινοτόμα θεματικά πεδία, όσο και γενικά του εργατικού δυναμικού της περιοχής. Υψηλό ποσοστό πληθυσμού μέσου εκπαιδευτικού επιπέδου. Αύξηση της ανεργίας - με υψηλότερο ρυθμό από τον εθνικό μέσο όρο καθώς και υψηλότερο από τη Π.Ε. Αχαΐας Εσωστρέφεια των επιχειρήσεων της περιοχής και έλλειμμα συνεργασίας μεταξύ τους και χρήσης νέων τεχνολογιών Σελίδα 4

5 Στην περιοχή παρέμβασης, τόσο εσωτερικά, όσο σε σχέση με άλλες περιοχές διαπιστώνονται εισοδηματικές και αναπτυξιακές ανισότητες οι οποίες πλήττουν κατά κύριο λόγο τους ανέργους. Οι ανεπαρκείς πόροι των καλλικρατικών δήμων για τη χρηματοδότηση αναπτυξιακών δράσεων καθιστούν αναγκαία την ανάδειξη του ρόλου των επιχειρήσεων, των μη κερδοσκοπικών οργανισμών και της κοινωνικής οικονομίας. Πτώση του ποσοστού απασχόλησης και αύξηση του ποσοστού ανεργίας, ιδιαίτερα τα τελευταία έτη λόγω οικονομικής κρίσης. Χαμηλή συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό και στην απασχόληση. Χαμηλό κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε σχέση με αντίστοιχες περιοχές της χώρας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Περαιτέρω απόκλιση -αντί σύγκλισης- του κατά κεφαλήν ΑΕΠ της περιοχής από το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ανάγκες Στην περιοχή παρέμβασης διαπιστώνονται οι ακόλουθες ανάγκες: Ολοκληρωμένης παρέμβασης ενέργειες σε ανέργους που αντιμετωπίζουν πρόβλημα κοινωνικού αποκλεισμού. Δημιουργία προϋποθέσεων ανάπτυξης και μιας τοπικής διάστασης της απασχόλησης σε καλύτερους όρους και με βελτιωμένη διάρθρωση και χαρακτηριστικά. Δικαιότερης, αμεσότερης και ευρύτερης πρόσβασης στην κατάρτιση για όλες τις κατηγορίες των ανέργων με έμφαση σε ειδικά επαγγέλματα και δεξιότητες που σχετίζονται με τις τοπικές ανάγκες παραγωγής. Ενημέρωσης, πληροφόρησης, συμβουλευτικής, παρακολούθησης και δικτύωσης. Καινοτομικών προσεγγίσεων που θα εξασφαλίσουν δυναμική παρέμβαση σε μεγάλο αριθμό ωφελούμενων, κάτι που προτείνεται στο παρόν Σχέδιο Δράσης. Πράξεων και ενεργειών που θα αυξήσουν την ενδογενή δυναμική της περιοχής και θα εκμεταλλευθούν τις ευκαιρίες που υπάρχουν. Σελίδα 5

6 Περαιτέρω προβολή του πολιτιστικού υπόβαθρου και κληρονομιάς της πόλης και ανάδειξη της πόλης της Πάτρας ως πόλου επιστημονικής, τουριστικής και πολιτιστικής ζωής για την ευρύτερη περιοχή. Αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες και ειδικότερα στον τομέα του εμπορίου ηλεκτρονικού εμπορίου και της τηλε - εργασίας όπου παρουσιάζονται σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης. Ανάπτυξη της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας σε παραγωγικούς τομείς μέσω της διασύνδεσης της έρευνας με τις επιχειρήσεις της περιοχής. Αναπτυξιακές δυνατότητες Στα θετικά στοιχεία και τις δυνατότητες ανάπτυξης της περιοχής παρέμβασης περιλαμβάνονται: Η νέα διοικητική διάρθρωση μέσω του προγράμματος Καλλικράτη και οι διευρυμένες αρμοδιότητες των νέων δήμων, δίνουν τη δυνατότητα αποτελεσματικότερου σχεδιασμού και υλοποίησης αναπτυξιακών δράσεων. Διαθέτει πολύ καλή προσβασιμότητα σε σχέση με την πρωτεύουσα αλλά και με άλλα μεγάλα αστικά κέντρα. Προσβασιμότητα σε δίκτυα υποδομών, τόσο συγκοινωνιακά όσο και τηλεπικοινωνιακά, η οποία ολοένα και βελτιώνεται μέσω σημαντικών έργων παρέμβασης, Λειτουργία του λιμανιού της Πάτρας ως εμπορικής και τουριστικής πύλης της χώρας προς τη Δυτική Ευρώπη. Λειτουργία της πόλης της Πάτρας ως εμπορικού και διοικητικού κέντρου και ως πόλου της ΠΔΕ. Διαθέτει επαρκή κρίσιμη μάζα διαθέσιμων θελγήτρων στο συγκεκριμένο είδος τουριστικής αγοράς (Αστικός Προορισμός), τα οποία αξιολογούνται ιδιαιτέρως θετικά από τους πρώην επισκέπτες της πόλης. Διαθέτει πολύ υψηλή αναγνωρισιμότητα ως πόλη και ιδιαίτερα θετικές εικόνες και διασυνδέσεις για το ήδη προσφερόμενο τουριστικό προϊόν της. Λειτουργεί περιεκτικά, μη αποκλείοντας επιμέρους μορφές τουρισμού να συνδεθούν επικοινωνιακά με το αστικό τουριστικό προϊόν της πόλης. Δυνατότητα περαιτέρω αξιοποίησης και ανάδειξης του τουριστικού προϊόντος της περιοχής, μέσα από δράσεις συνολικής αναβάθμισης των παρεχόμενων υπηρεσιών του τουρισμού. Σελίδα 6

7 Δυνατότητα αξιοποίησης εθνικών και κοινοτικών πόρων που διατίθενται με στόχο την προώθηση της τοπικής ανάπτυξης και την πλήρη ενσωμάτωση του ανθρώπινου δυναμικού της περιοχής. Δυνατότητα αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών με στόχο την ενίσχυση της παραγωγικότητας, καθώς και τη βελτίωση του τρόπου προβολής και προώθησης της περιοχής και των προϊόντων της. Υψηλής ποιότητας φυσικό αλλά και πολιτιστικό απόθεμα με σημαντικά περιθώρια για αποτελεσματικότερη αξιοποίηση. Δυνατότητα ανάπτυξης αποτελεσματικών δικτύων συνεργασίας με φορείς της περιοχής, καθώς και με φορείς γειτονικών περιοχών για τη συνδυαστική ανάδειξη και αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων της περιφερειακής ενότητας και της περιφέρειας. Δυνατότητα αξιοποίησης των σύγχρονων τάσεων στον τομέα του ηλεκτρονικού εμπορίου και της τηλε - εργασίας με στόχο την αύξηση της απασχόλησης των ανέργων και κυρίως αυτών με προβλήματα ένταξης στην αγορά εργασίας. 3. Γενικά χαρακτηριστικά της ανεργίας στην περιοχή μελέτης Στη συνέχεια παρουσιάζονται συνοπτικά τα γενικά χαρακτηριστικά του άνεργου πληθυσμού της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (ΠΔΕ), σύμφωνα με πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (Β τρίμηνο 2011). Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι αντίστοιχα στοιχεία σε επίπεδο Π.Ε. Αχαΐας είναι διαθέσιμα μόνο μέσω της Απογραφής Τα στοιχεία αυτά δεν παρουσιάζονται στην παρούσα ανάλυση καθώς θεωρούμε ότι πλέον έχουν χάσει τη χρησιμότητά τους σε μία αγορά εργασίας που μεταβάλλεται ραγδαία τα τελευταία έτη. Στα πλαίσια της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού, η ΕΛΣΤΑΤ πραγματοποιεί, κάθε χρόνο, εκτιμήσεις για το μέσο ετήσιο ποσοστό ανεργίας του προηγούμενου έτους, σε επίπεδο νομών 1. Για το 2011, το ποσοστό ανεργίας στην Π.Ε. Αχαΐας ανήλθε στο 19,3%, τη στιγμή που ο μ.ο. της χώρας ήταν 17,7%. Μεταξύ των ετών το ποσοστό ανεργίας της Π.Ε. Αχαΐας σημείωσε σημαντικές διακυμάνσεις. Η συρρίκνωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας τα δύο τελευταία έτη έχει οδηγήσει το ποσοστό ανεργίας σε πρωτοφανή για την εποχή επίπεδα. 1 Εξαιρούνται οι νομοί με εκτιμώμενο πληθυσμό κάτω των , για τους οποίους δε δίδονται εκτιμήσεις λόγω μεγάλου δειγματοληπτικού σφάλματος. Σελίδα 7

8 Σε ολόκληρη την εξεταζόμενη περίοδο το ποσοστό ανεργίας της Αχαΐας κυμάνθηκε σε πολύ υψηλότερα επίπεδα από το ποσοστό ανεργίας της Ε.Ε.- 27 και της χώρας, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Στη συνέχεια παρουσιάζεται η εξέλιξη του ποσοστού ανεργίας τους μήνες του 2011 στην περιφέρεια, στη χώρα και στην Ε.Ε.-27. Στο ακόλουθο γράφημα παρουσιάζεται η εξέλιξη του ποσοστού ανεργίας 2 στην Π.Ε. Αχαΐας, στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, στο σύνολο της χώρας και στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.-27) για την περίοδο Γράφημα 1. Μέσο ετήσιο ποσοστό ανεργίας την περίοδο (Π.Δ.Ε.) 20 (%) 19, ,7 17, , , ,7 9,6 8 8, Ε.Ε.-27 Ελλάδα Περ. Δυτικής Ελλάδας Αχαΐα Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά των ανέργων κατά φύλο, ηλικία και εκπαιδευτικό επίπεδο στην Π.Δ.Ε. και στο σύνολο της χώρας, σύμφωνα με πρόσφατα (Ιανουάριος 2012) στοιχεία του ΟΑΕΔ. Συγκεκριμένα, αναφερόμαστε σε ανέργους οι οποίοι είναι εγγεγραμμένοι στον ΟΑΕΔ και αναζητούν εργασία. Ειδικότερα, από τους ανέργους αναζητούντες εργασία στην Π.Δ.Ε., το 42,0% (ή ) είναι άνδρες και το 58,0% (ή ) γυναίκες. Τα αντίστοιχα ποσοστά σε επίπεδο χώρας είναι 43,2% άνδρες και 56,8% γυναίκες. 2 Μέσο ετήσιο ποσοστό ανεργίας. Σελίδα 8

9 Γράφημα 2. Κατανομή των ανέργων ανά φύλο στην Π.Δ.Ε. και στη χώρα Πηγή: ΟΑΕΔ - Επεξεργασία: DATARC Σύνολο χώρας 43,2 56,8 Π.Δ.Ε. 42,0 58,0 0% 20% 40% 60% 80% 100% Άνδρες Γυναίκες Ως προς την ηλικιακή κατηγορία, το 32,6% των ανέργων στην Π.Δ.Ε. είναι κάτω των 30 ετών, το 59,6% είναι 30 έως 54 ετών και το 7,8% 55 ετών και άνω. Τα αντίστοιχα ποσοστά σε επίπεδο χώρας είναι 27,1%, 63,2% και 9,7%. Γράφημα 3. Κατανομή των ανέργων ανά ηλικιακή κατηγορία στην Π.Δ.Ε. και στη χώρα Πηγή: ΟΑΕΔ - Επεξεργασία: DATARC Σύνολο χώρας 27,1 63,2 9,7 Π.Δ.Ε. 32,6 59,6 7,8 0% 20% 40% 60% 80% 100% κάτω των 30 ετών ετών 55 ετών και άνω Ως προς το εκπαιδευτικό τους επίπεδο, το 13,7% των ανέργων στην Π.Δ.Ε. είναι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, το 50,8% απόφοιτοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, το 34,2% απόφοιτοι γυμνασίου, ενώ χαμηλότερο εκπαιδευτικό επίπεδο έχει μόλις το 1,3% των εγγεγραμμένων ανέργων. Τα αντίστοιχα ποσοστά σε επίπεδο χώρας είναι 15,5%, 46,9%, 36,4% και 1,2%. Γράφημα 4. Κατανομή των ανέργων ανά εκπαιδευτικό επίπεδο στην Π.Δ.Ε. και στη χώρα Πηγή: ΟΑΕΔ - Επεξεργασία: DATARC Σύνολο χώρας 15,5 46,9 36,4 1,2 Π.Δ.Ε. 13,7 50,8 34,2 1,3 0% 20% 40% 60% 80% 100% Γ'βάθμια Β'βάθμια 3 τάξεις μέσης εκπαίδευσης Κατώτερο Σελίδα 9

10 Ως προς την υπηκοότητα, το 97,5% των ανέργων στην Π.Δ.Ε. έχουν ελληνική υπηκοότητα, το 0,7% είναι υπήκοοι χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ το 1,9% είναι υπήκοοι τρίτων χωρών. Τα αντίστοιχα ποσοστά σε επίπεδο χώρας είναι 92,3%, 1,8% και 5,9%. Γράφημα 5. Κατανομή των ανέργων ανά υπηκοότητα στην Π.Δ.Ε. και στη χώρα Πηγή: ΟΑΕΔ - Επεξεργασία: DATARC Σύνολο χώρας 92,3 1,8 5,9 Π.Δ.Ε. 97,5 0,7 1,9 88% 90% 92% 94% 96% 98% 100% Έλληνες Κοινοτικοί Υπήκοοι τρίτων χωρών 4. Πληθυσμός Με βάση τα προσωρινά αποτελέσματα της Απογραφής 2011, η περιοχή παρέμβασης (Δήμος Πάτρας) περιλαμβάνει μόνιμο 3 πληθυσμό κατοίκους. Ο πληθυσμός του Δήμου αποτελεί το 69,09% του συνολικού πληθυσμού της Περιφερειακής Ενότητας Αχαΐας. Μέσα από την εξέταση της φυσικής εξέλιξης του πληθυσμού (γεννήσεις θάνατοι) ανά έτος, παρατηρείται έντονα αρνητική φυσική εξέλιξη του πληθυσμού στις αγροτικές περιοχές. 5. Εργατικό Δυναμικό Το 51,32% του πληθυσμού δε συμμετέχει στην αγορά εργασίας, ενώ μόλις το 48,68% συμμετέχει, είτε είναι απασχολούμενοι είτε άνεργοι. Την ίδια στιγμή, το ποσοστό συμμετοχής στην αγορά εργασίας, ήταν σε επίπεδο χώρας 49,65% και σε επίπεδο περιφέρειας 47,16%. Το ποσοστό συμμετοχής του εργατικού δυναμικού στο συνολικό πληθυσμό σε ηλικία προς εργασία στην περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, καθ όλη την εξεταζόμενη χρονική περίοδο, είναι χαμηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό σε επίπεδο χώρας. Τόσο το εθνικό όσο και το περιφερειακό ποσοστό 3 Μόνιμος Πληθυσμός: ο αριθμός των ατόμων που έχουν τη συνήθη διαμονή τους σε κάθε περιφέρεια, περιφερειακή ενότητα, δήμο/ κοινότητα, δημοτικό/κοινοτικό διαμέρισμα και αυτοτελή οικισμό. Σελίδα 10

11 συμμετοχής του εργατικού δυναμικού υπολείπονται του μέσου όρου της Ε.Ε. καθ όλη την εξεταζόμενη περίοδο. 6. Απασχόληση: Το ποσοστό απασχόλησης, κυμαίνεται στο 38,10%. Την ίδια στιγμή, το ποσοστό απασχόλησης ήταν αρκετά υψηλότερο στη χώρα (44,17%), ενώ και στην περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας ήταν 40,07%. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι σήμερα το ποσοστό απασχόλησης του ΟΤΑ θα έχει αυξηθεί, ακολουθώντας την ανοδική πορεία του δείκτη σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. 7. Οικονομική δραστηριότητα 1ογενής, 2ογενής, 3ογενής τομέας: Η οικονομική δραστηριότητα στην περιοχή παρέμβασης χαρακτηρίζεται από την πολύ σημαντική συμμετοχή του τριτογενή τομέα στην απασχόληση σε σχέση με το μέσο όρο της χώρας. Το 77,62% του οικονομικώς ενεργού (απασχολούμενοι και άνεργοι) δραστηριοποιείται στον τριτογενή τομέα. Αξιοσημείωτο είναι το μεγάλο ποσοστό του εργατικού δυναμικού (22,98%) που απορροφάται στον κλάδο Δημόσια διοίκηση και άμυνα, υποχρεωτική ασφάλιση - εκπαίδευση υγεία. Το ποσοστό είναι ιδιαίτερα υψηλό, συγκρινόμενο με το μέσο όρο της χώρας (16,9%) και της περιφέρειας (16,1%) και οφείλεται στα υψηλά αντίστοιχα ποσοστά των δήμων Πατρέων, που αποτελεί διοικητικό και οικονομικό κέντρο για την ευρύτερη περιοχή) και Ρίου, στα όρια του οποίο βρίσκεται το Πανεπιστήμιο Πατρών και το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Πατρών. Εκτός από τα δύο νοσοκομεία υπάρχουν στο δήμο και άλλες μονάδες υγείας που λειτουργούν σαν κέντρο παροχής υπηρεσιών για όλη τη περιφέρεια σε θέματα υγείας- ψυχικής υγείας (Σ.Ο.Ψ.Υ κλπ). Ο Δήμος Πατρέων εμφανίζει υψηλό ποσοστό Μισθωτών με 69,17%, τη στιγμή που με βάση τα στοιχεία της απογραφής το ποσοστό των Μισθωτών στη χώρα ήταν 62,76% και στην περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος 52,94%. Το ποσοστό των Εργοδοτών κυμαίνεται στα ίδια επίπεδα με το μέσο όρο της χώρας και της περιφέρειας. Το υψηλό ποσοστό των μισθωτών οφείλεται στη λειτουργία της Πάτρας ως διοικητικό και οικονομικό κέντρο όπου συγκεντρώνονται κατά κύριο λόγο υπηρεσίες και εμπορικά καταστήματα με μεγάλο αριθμό μισθωτών. Επίσης, η μειωμένη συμμετοχή του πρωτογενή τομέα στο εργατικό δυναμικό εξηγεί, εν μέρει, το πολύ μικρό ποσοστό Αυτοαπασχολούμενων χωρίς προσωπικό και των Συμβοηθούντων σε οικογενειακές επιχειρήσεις, σε σύγκριση με την περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας. Σελίδα 11

12 Στο δευτερογενή τομέα απασχολείται το 20,02%, κυρίως στις κατασκευές και στη μεταποίηση. Το ποσοστό είναι υψηλότερο από το αντίστοιχο της περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (16,47%) και στα ίδια επίπεδα με μέσο όρο της χώρας (20,75%). Γενικότερα, σε επίπεδο Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας παρουσιάζεται μία τάση ενίσχυσης της συμμετοχής του τριτογενή τομέα στην απασχόληση (63% των απασχολούμενων το 2011, από 50% το 2001), με παράλληλη πτώση της συμμετοχής του δευτερογενή (16,5% των απασχολούμενων το 2011, από 18,5% το 2001) και του πρωτογενή τομέα (20,6% των απασχολούμενων το 2011, από 31,5% το 2001). Τα αντίστοιχα ποσοστά συμμετοχής των τομέων οικονομικής δραστηριότητας στην παραγωγή της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας στην περιφέρεια υποδεικνύουν χαμηλή παραγωγικότητα του πρωτογενή τομέα καθώς συμμετέχει με μόλις το 10,4% του συνολικού προϊόντος τη στιγμή που απασχολεί πάνω από 20% των απασχολούμενων. Ο δευτερογενής τομέας παράγει το 20,5% του συνολικού προϊόντος της περιφέρειας και ο τριτογενής το 69,2%. 8. Διακοπή Δραστηριότητας Οικονομικών Μονάδων: Σύμφωνα με στοιχεία του Επιμελητηρίου Αχαΐας οι διαγραφές (διακοπή δραστηριότητας) επιχειρήσεων σημείωσαν εντυπωσιακή αύξηση κατά 46,5% το 2010, σε σχέση με το 2009, και μία περαιτέρω αύξηση κατά 6,2% το 2011, σε σχέση με το Παράλληλα, τόσο το 2010, όσο και το 2011 σημειώθηκε μείωση των εγγραφών (έναρξη δραστηριότητας) κατά 1,5% και 14,8% αντίστοιχα. Το 2011 είναι το πρώτο έτος που σημειώθηκε αρνητικό ισοζύγιο εγγραφών διαγραφών με 182 περισσότερες διαγραφές από τις εγγραφές. Οι κλάδοι που πλήττονται περισσότερο είναι η μεταποίηση -με αύξηση των διαγραφών κατά 36,4% το 2011 σε σχέση με το και το εμπόριο -με αύξηση των διαγραφών κατά 4,4% το 2011 σε σχέση με το Δυνητικά ωφελούμενος πληθυσμός του Σχεδίου Δράσης: Η περιοχή μελέτης παρουσιάζει έντονα φαινόμενα εισοδηματικών και κοινωνικών ανισοτήτων, οι οποίες πλήττουν κατά κύριο λόγο τους ανέργους. Συχνά δεν καταφέρνουν να βρουν εργασία και κατά στις περισσότερες περιπτώσεις δεν εξασφαλίζουν ικανοποιητική αμοιβή. Σελίδα 12

13 Επιπρόσθετα, τα μέλη αυτών των ομάδων δεν έχουν ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στην επαγγελματική κατάρτιση. Στη συνέχεια παρουσιάζονται βασικά στοιχεία του δυνητικά ωφελούμενου πληθυσμού, στις οποίες εστιάζει το προτεινόμενο Σχέδιο Δράσης: - Το εκπαιδευτικό επίπεδο του άνεργου πληθυσμού της περιφέρειας κατά την εξεταζόμενη χρονική περίοδο γ τρίμηνο 2011 παραμένει χαμηλό, καθώς το 41% ή κάτοικοι ήταν απόφοιτοι Μέσης Εκπαίδευσης, το 18,30% ή κάτοικοι ήταν απόφοιτοι Δημοτικού Εκπαίδευσης. - Μόνο το 18,45% ή άτομα κατέχουν πτυχίο Ανώτερης Εκπαίδευσης. - Παρατηρείται ότι οι ηλικίες πλήττονται περισσότερο, με ανέργους ακολουθώντας οι ηλικίες ( ανέργους) και ( ανέργους). Σε αυτές τις κατηγορίες ηλικιών παρατηρείται ότι αυτοί που πλήττονται περισσότερο είναι οι απόφοιτοι μέσης εκπαίδευσης. - Το ποσοστό των «νέων» άνεργων στο σύνολο των ανέργων της περιφέρειας το Γ τρίμηνο του 2011 έφτασε τα 33,9% (19.757). Για τους άνδρες το αντίστοιχο ποσοστό διαμορφώθηκε στο 24,1% ( άτομα) ενώ για τις γυναίκες σε 43,3% ( άτομα). Σε σχέση με το σύνολο της χώρας το ποσοστό των νέων έφτασε το 24,9% ( άτομα) εκ των οποίων 20,6% αφορά το ποσοστό των νέων ανδρών και 28,4% το αντίστοιχο των γυναικών. - Η πλειοψηφία των ανέργων της περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας αναζητά εργασία πάνω από 12 μήνες (μακροχρόνια άνεργοι), ποσοστό που κυμαίνεται στο 55,28% του συνόλου των ανέργων ( άτομα) το Από αυτούς η ηλικιακή κατηγορία φαίνεται στο σύνολο της να αναζητά εργασία για περισσότερο από 12 μήνες (65,36% ή άτομα). 10. Δυνατότητες ενίσχυσης της απασχόλησης Ειδικότερα, η περιοχή διαθέτει σημαντικές δυνατότητες ενίσχυσης της απασχόλησης, καθώς και ενθάρρυνσης της τοπικής επιχειρηματικότητας με δημιουργία νέων επιχειρήσεων ή κοινωνικών επιχειρήσεων, ιδιαίτερα στους τομείς της παροχής υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας και της ενσωμάτωσης νέων τεχνολογιών στην λειτουργία των επιχειρήσεων. Στην κατεύθυνση αυτή σημαντικές δυνατότητες ανάπτυξης προσφέρονται μέσα από: (Α) Την προώθηση του τομέα της κοινωνικής οικονομίας, ο οποίος βρίσκεται σε εμβρυακό στάδιο αυτή τη στιγμή στη χώρα μας και προσφέρει ένα πολύ μικρό ποσοστό των συνολικών θέσεων απασχόλησης, σε σύγκριση Σελίδα 13

14 με τα αντίστοιχα ποσοστά των περισσότερο αναπτυγμένων χωρών της Ε.Ε. (Β) Την αποδοχή των νέων τεχνολογιών και την ενσωμάτωσή τους στις διαδικασίες παραγωγής και διάθεσης των τοπικών προϊόντων και υπηρεσιών, η οποία οδηγεί σε βελτίωση της λειτουργικής αποτελεσματικότητας και της ανταγωνιστικότητας των τοπικών επιχειρήσεων. (Γ) Την αξιοποίηση της δυναμικής που εμφανίζει ο τομέας της «Πράσινης Οικονομίας» και ειδικότερα στην κατεύθυνση του ενεργειακού σχεδιασμού κτιρίων. 11. Συνέργειες, αλληλεπιδράσεις, συμπληρωματικότητες και πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα με άλλα επενδυτικά σχέδια και πράξεις Το Σχέδιο Δράσης, στο πλαίσιο του οποίου εκπονήθηκε η παρούσα Μελέτη, παρουσιάζει, ως προς τη δημιουργία απασχόλησης, συμπληρωματικότητα με επενδυτικά σχέδια που υλοποιούνται ή σχεδιάζεται να υλοποιηθούν στην περιοχή παρέμβασης μέσα από τις ακόλουθες πηγές χρηματοδότησης: Επενδυτικός Νόμος 3908/2011, στα πλαίσια του οποίου προωθούνται επενδύσεις στους τομείς της μεταποίησης, του τουρισμού, στον αγροτικό τομέα κ.α. Με τη πρωτοβουλία JEREMIE JESSICA. Tο Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών (ΥΠΟΙΟ) σε συνεργασία με τον Όμιλο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) προωθεί τη δημιουργία μοντέρνων χρηματοδοτικών μηχανισμών, κύριο χαρακτηριστικό των οποίων αποτελεί ο πολλαπλασιαστικός χαρακτήρας των διατιθέμενων κεφαλαίων η αποπληρωμή των οποίων θα οδηγήσει σε επανεπένδυσή τους σε νέες δράσεις. Τα κύρια χαρακτηριστικά των νέων χρηματοδοτικών πρακτικών συνοψίζονται ως εξής: o o Ανακύκλωση (Revolving): χορήγηση δανείων με ευνοϊκούς όρους, το ποσό αποπληρωμής των οποίων επαναχρηματοδοτεί νέα έργα (δυνατότητα μελλοντικής επαναξιοποίησης πόρων). Μόχλευση (Leverage): δυνατότητα συνδυασμού δανείων με ιδιωτικούς πόρους (προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων). o Πηγές Κεφαλαίων (Sources of funding): διάθεση πόρων από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα (σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο) και συνδυασμός τους με πρόσθετη χρηματοδότηση από την ΕΤΕπ. Σελίδα 14

15 o Διαχείριση Κεφαλαίων (Fund of funds): κεντρική μονάδα διαχείρισης περισσοτέρων του ενός Ταμείων. Επιπλέον, το Σχέδιο Δράσης παρουσιάζει συνέργειες, αλληλεπιδράσεις, συμπληρωματικότητες και πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα με άλλες πράξεις που υλοποιούνται ή σχεδιάζεται να υλοποιηθούν στην περιοχή στα πλαίσια: Του ΕΠ Ανταγωνιστικότητα - Επιχειρηματικότητα , το οποίο έχει ως κεντρικό αναπτυξιακό στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων και του παραγωγικού συστήματος της χώρας, με έμφαση στη διάσταση της καινοτομικότητας και μεταξύ άλλων περιλαμβάνει δράσεις όπως: η συμπλήρωση και αναβάθμιση τουριστικών υποδομών και υποδομών αξιοποίησης του φυσικού και πολιτιστικού αποθέματος και η ανάδειξη προβολή προϊόντων και υπηρεσιών (θεματικός τουρισμός, ολοκληρωμένη στήριξη τοποθέτησης ελληνικών προϊόντων σε διεθνή δίκτυα κ.α.). Του ΕΠ Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού που περιλαμβάνει δράσεις όπως οι «Παρεμβάσεις υπέρ ευπαθών κοινωνικά ομάδων από πιστοποιημένα Εξειδικευμένα Κέντρα Κοινωνικής και Επαγγελματικής Ένταξης Ατόμων με Αναπηρίες (ΑμεΑ) και απεξαρτημένων ατόμων ή ατόμων υπό απεξάρτηση, καθώς και από πιστοποιημένα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ)» και η «Κατάρτιση ανέργων σε πιστοποιημένα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ) με υποχρεωτική απασχόληση σε θέσεις συναφείς με θέματα τουρισμού». Του ΕΠ Δυτικής Ελλάδας Πελοποννήσου Ιονίων νήσων, που αποσκοπεί στην εφαρμογή των ακόλουθων αναπτυξιακών προτεραιοτήτων: α) Ελκυστικότητα της περιοχής προγραμματισμού ως τόπου επενδύσεων, εργασίας και διαβίωσης β) Επένδυση στον παραγωγικό τομέα της οικονομίας στην περιοχή προγραμματισμού γ) Άμβλυνση ενδοπεριφερειακών και διαπεριφερειακών ανισοτήτων. Σε περίπτωση που ενδιαφέρεστε, είτε για περισσότερες πληροφορίες, είτε για να λάβετε το πλήρες κείμενο της παρούσας Μελέτης Αγοράς Εργασίας Δήμου Πατρέων, παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας: στα τηλέφωνα : ή στέλνοντας στο :koutsopoulos@datarc.gr Σελίδα 15