Κοινωνικο-πολιτισμική προσέγγιση - VYGOTSKY

Transcript

1 Ο πρώτος που διατύπωσε μια ιστορικο-κοινωνική προσέγγιση της ανθρώπινης νοητικής δραστηριότητας η ανθρώπινη δραστηριότητα δια-μεσολαβείται από ιστορικά και κοινωνικά διαμορφωμένα συστήματα συμβολικών αναπαραστάσεων (με βασικότερο τη γλώσσα) «δια-μεσολάβηση»: δραστηριότητα με αντικείμενο όχι την ίδια την πραγματικότητα αλλά τις νοητικές αναπαραστάσεις της, που ο κάθε άνθρωπος συγκροτεί ατομικά. Αυτές οι αναπαραστάσεις διαμορφώνονται από τα ιστορικά διαμορφωμένα και κοινωνικά καθιερωμένα συστήματα συμβολικών αναπαραστάσεων

2 Η μάθηση, κατά συνέπεια, αναπτύσσεται και διαμορφώνεται μέσα σε προκαθορισμένα ιστορικά και κοινωνικά πλαίσια, τα οποία διαθέτουν ποικίλα νοητικά εργαλεία και τρόπους σκέψης. Παραδείγματα: η γλώσσα, καθώς και άλλα συστήματα αναπαράστασης, όπως το δεκαδικό σύστημα αρίθμησης

3 Ο ενήλικας αποτελεί σημαντικό παράγοντα στη διαδικασία μάθησης του κάθε ατόμου: «Η ZPD ( η Ζώνη της Επικείμενης Εξέλιξης) είναι η απόσταση μεταξύ της πραγματικής εξέλιξης, όπως αυτή καθορίζεται από την ανεξάρτητη επίλυση ενός προβλήματος, και του επιπέδου της «εν δυνάμει» εξέλιξής του, όπως αυτή καθορίζεται από την επίλυση ενός προβλήματος με την καθοδήγηση ενός ενήλικα ή τη συνεργασία με πιο ικανούς συμμαθητές»

4 Η ΖDP αναδεικνύει τη σημασία των ψυχολογικών λειτουργιών που βρίσκονται σε εξέλιξη και που είναι πιθανό να αγνοηθούν, εάν η εστίαση βρίσκεται αποκλειστικά στην επίδοση του μαθητή χωρίς τη βοήθεια του ενήλικα. Δηλαδή, η ZDP αφορά στο δυναμικό του παιδιού, που μπορεί να διαφέρει από γνωστική σε γνωστική περιοχή Οι Wood, Bruner και Ross (1976) περιγράφουν το παραπάνω ως εξής: «περιλαμβάνει μια διαδικασία τύπου «σκαλωσιάς» (scaffolding), η οποία καθιστά ένα παιδί ικανό να λύσει ένα πρόβλημα, να διεκπεραιώσει ένα έργο ή να επιτύχει ένα στόχο, επιτεύγματα που θα ήταν αδύνατα χωρίς τη βοήθεια υποστήριξη ενός ενήλικα»

5 Η ιδιοποίηση και η χρήση αυτών των νοητικών εργαλείων διαμορφώνει τη νοητική συγκρότηση και εξέλιξη του ατόμου, συνδέοντας παράλληλα το κάθε άτομο με τις συλλογικές πρακτικές της κοινωνίας του.

6 Η συγκρότηση της γνώσης είναι αποτέλεσμα μιας διαρκούς αλληλεπίδρασης μεταξύ μαθησιακών εμπειριών δύο τύπων: 1 ος τύπος: αυθόρμητη και χωρίς καθοδήγηση νοητικές και πρακτικές δραστηριότητες: προκύπτουν στο πλαίσιο της προσπάθειας του ατόμου να χειριστεί τη φυσική και κοινωνική του πραγματικότητα και οδηγεί στη συγκρότηση εμπειρικών εννοιών και πρακτικών γνώσεων 2 ος τύπος: προέρχονται από την αλληλεπίδραση του ατόμου με νοητικά ωριμότερα άτομα, κυρίως ενήλικες. Οδηγεί στη συγκρότηση επιστημονικών εννοιών που δεν αναφέρονται αναγκαστικά στην άμεση εμπειρία και στην ιδιοποίηση γνώσεων που αποτελούν πολιτιστική κληρονομιά της ιστορικά δεδομένης κοινωνίας. Για παράδειγμα, η επίλυση κατάλληλων προβλημάτων (σε θεσμοθετημένο ή μη πλαίσιο) οδηγεί το μαθητή στη μάθηση των συμβολικών και των λεκτικών διατυπώσεων των αριθμών ή του δεκαδικού

7 Η διαρκής αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο αυτών τύπων μαθησιακών εμπειριών αποτελεί τη βάση και το πλαίσιο όχι μόνο της μάθησης αλλά και της νοητικής συγκρότησης και ανάπτυξης κάθε ατόμου.

8 Γενικά: Αρχικά, τα παιδιά συγκροτούν μια ασαφή έννοια του αριθμού μέσα από αριθμητικές δραστηριότητες που είτε τίθενται από τους ενήλικες είτε εμπεριέχονται στις κοινωνικές πρακτικές Κατά την ανάπτυξη αυτών των δραστηριοτήτων, συνήθως με την καθοδήγηση και τη βοήθεια των ενηλίκων, τα παιδιά εισάγονται στις κοινωνικά καθιερωμένες συμβολικές και λεκτικές παραστάσεις των αριθμών και στις καθιερωμένες διαδικασίες χρήσεις τους

9 Στην πορεία της νοητικής ανάπτυξης, η σκέψη των παιδιών αυτονομείται σταδιακά από την καθοδήγηση των ενηλίκων και συνδυάζει τις αριθμητικές έννοιες και τις καθιερωμένες συμβολικές αναπαραστάσεις τους με αντίστοιχες έννοιες που συγκροτούνται μέσα από τις αυθόρμητες και χωρίς καθοδήγηση νοητικές και πρακτικές τους δραστηριότητες Μέσα από αυτήν τη διαδικασία, τα παιδιά οικοδομούν προοδευτικά την κατανόηση της δομής, της λειτουργίας και των καθιερωμένων χρήσεων του συμβολικού συστήματος των αριθμών και τελικά συγκροτούν την έννοια του αριθμού