Αφού σκέφτονται γιατί δεν γράφουν; Ευγενία Νιάκα Σχολική Σύμβουλος

Transcript

1 Αφού σκέφτονται γιατί δεν γράφουν; Ευγενία Νιάκα Σχολική Σύμβουλος

2 Κειμενοκεντρική προσέγγιση του γραπτού λόγου Συνδυάζει ιδακτική μεθοδολογία, Κειμενογλωσσολογία, Γνωστική Ψυχολογία και Κριτική Παιδαγωγική Αποσκοπεί Να καταστήσει τους μαθητές αποτελεσματικούς χρήστες των διαφόρων μορφών γραπτού λόγου που επιβάλλουν οι ποικίλες επικοινωνιακές ανάγκες

3 Κειμενοκεντρικό διαδικαστικό μοντέλο παραγωγής γραπτού λόγου Στάδιο 1 ο Στάδιο 2 ο Στάδιο 3 ο προσυγγραφικό συγγραφικό μετασυγγραφικό

4 Προσυγγραφικό στάδιο Βήμα 1 ο Βήμα 2 ο Βήμα 3 ο Αυθεντικοποίηση Παραγωγή ιδεών Οργάνωση ιδεών

5 Αυθεντικοποίηση Ο λόγος είναι αυθεντικός- επικοινωνιακός γιατί Μεταβιβάζω συγκεκριμένο μήνυμα σε συγκεκριμένο αποδέκτη κάνοντας προσαρμογές Το Περιεχόμενο Τη ομή σύμφωνα με Τα Λεξικοσυντακτικά χαρακτηριστικά

6 Τα Γραπτά κειμενικά είδη είναι κοινωνικές κατασκευές Ο εκπαιδευτικός βοηθάει το μαθητή: να επιλέξει το θέμα να εντοπίσει το μήνυμα να συνειδητοποιήσει το είδος και το ύφος Αξιοποιώντας βιώματα, ενδιαφέροντα, προβληματισμούς

7 Παραγωγή ιδεών με τεχνικές καθοδήγησης 1.εικόνες ( πχ διαδοχική εξέλιξη δραστηριότητας) 2.ερωτήσεις 3.τεχνική αφηγηματικού σχήματος 4.ο ε με κατάλληλες ερωτήσεις κατευθύνει το μ να αποδώσει την εικονιζόμενη δράση να προβεί σε κρίσεις, εκτιμήσεις, κίνητρα προθέσεις, διαθέσεις στάσεις

8 Παραγωγή ιδεών με τεχνικές καθοδήγησης συνέχεια 4. τεχνική δημιουργικής απομίμησης παράδειγμα Θέμα: Πρώτη φορά στο τσίρκο «Όταν για πρώτη φορά πήγα σε φτάσαμε. άδεια.» «Οι άνθρωποι του τσίρκου.» «Όταν.» «Και τότε.» «Ξαφνικά.» «Αυτό που έβλεπα» «Η παράσταση τελείωσε..»

9 Παραγωγή ιδεών με τεχνικές καθοδήγησης συνέχεια.. 5. τεχνική τροποποίησης και ανατροπής των μοτίβων ο ε ζητάει από τους μ να τροποποιήσουν σημεία του κειμένου και να δώσουν μια νέα εκδοχή πχ χρόνους ρημάτων, τόπο, χρόνο, εποχή, χαρακτήρες, ρόλο ηρώων, στάση του συγγραφέα 6. τεχνική ημιτελών και εκτός λογικής σειράς φράσεων 7.τεχνική αρχικής παραγράφου ή τελικής φράσης 8. τεχνική γραφικών αναπαραστάσεων

10 Παραγωγή ιδεών με τεχνικές καθοδήγησης συνέχεια.. 9. Τεχνική των εφτά ερωτήσεων της Ρητορικής Θέμα: το βιβλίο ΠΟΙΟΣ; Αναφορά στα εμπλεκόμενα πρόσωπα συγγραφέας, εκδότης ΤΙ; Αναφορά στο περιεχόμενο ΠΟΤΕ; Αναφορά στο χρόνο απόκτησης ΠΟΥ; Αναφορά στο χώρο που συνδέεται με το θέμα ΠΩΣ; Τρόπο χρήσης ψυχαγωγία, πληροφόρηση ΓΙΑΤΙ; Αιτίες πραγμάτων, κίνητρα, λόγους διάδοσης αγοράς μελέτης συγκεκριμένου είδους ΠΟΣΟ; Ποσότητα, μέγεθος φαινομένων, συχνότητα ανάγνωσης, ποσοστά αναγνωστικού κοινού

11 Παραγωγή ιδεών με τεχνικές καθοδήγησης συνέχεια Τεχνική Κειμενικής Υπερδομής Θέμα: Παρ ολίγον πνιγμός Σκοπός: Συνειδητοποίηση κινδύνων Αποδέκτες: Αναγνώστες μαθητικής εφημερίδας Είδος κειμένου: Περιγραφή και αφήγηση Χωροχρονικό πλαίσιο: Καλοκαιρινές διακοπές Πρόσωπα: Εσύ και ο ξάδερφος από τον Καναδά Πρόβλημα: Κράμπα στα ανοιχτά Απρόβλεπτο γεγονός: Πέρασμα ταχύπλοου Λύση: Αγροτικός γιατρός Συναισθήματα: Αγωνία

12 Σχεδιασμός Αφήγησης Θέμα:. Αρχικό χωροχρονικό πλαίσιο ΠΟΙΟΣ;. ΠΟΤΕ; ΠΟΥ;. ΓΙΑΤΙ; ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Ποιος ή ποιο γεγονός ξεκίνησε το πρόβλημα; Πως αισθάνθηκε ο ήρωας;. Πως πρωτοαντέδρασε ο ήρωας;.. ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ Αντιδράσεις άλλων στις προσπάθειες του πρωταγωνιστή Απρόσμενο πυροδοτικό γεγονός ΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Πως ο ήρωας έλυσε το πρόβλημα του

13 Παραγωγή ιδεών με τεχνικές χαλαρής καθοδήγησης 1. καταιγισμός ιδεών 2. Τεχνική χορήγησης βασικών λέξεων Θέμα : Ο καλύτερος μου φίλος Προτεινόμενη λίστα με αλφαβητική σειρά: ασχολείται, διαφέρει, έμπιστος, εμφάνιση, ενδιαφέρεται, ηλικία, μαλλιά, μοιάζει, πρόσωπο, προτιμάει, ρούχα, ύψος

14 Παραγωγή ιδεών με τεχνικές χαλαρής καθοδήγησης συνέχεια. 1.Τεχνική Φανταστικών υωνύμων π.χ. βιβλίο ασθενοφόρο, γάιδαρος-βάρκα 2.Τεχνική των γάντζων 3.Τεχνική της συζήτησης 4.Τεχνική της Μελέτης πηγών (μεγαλύτερες τάξεις και γυμνάσιο πχ πραγματείες)

15 Παραγωγή ιδεών με τεχνικές χαλαρής καθοδήγησης συνέχεια. 7. Τεχνική της Ομαδικής ημιουργικής Σύνθεσης εκ περιτροπής προσθήκη λέξεων ή φράσεων με στόχο τη δημιουργική χρήση του λόγου Παράδειγμα ομαδικής ακροστιχίδας ΑΣΟΦΥΛΑΚΑΣ Θέμα: Χαμένοι στο δάσος ύσκολο, πολύ δύσκολο να βρεις τον προσανατολισμό σου στο πυκνό δάσος Ακούσαμε φοβισμένοι ένα παρατεταμένο σφύριγμα Σώθηκαν τα φαγητά μας, άδειασαν τα παγούρια μας.

16 Συνέχεια. Όταν πήρε να νυχτώνει κρυώναμε, πεινούσαμε και νιώθαμε τρόμο. Φωτιά δεν μπορούσαμε να ανάψουμε γιατί ήταν επικίνδυνο και γιατί δεν είχαμε σπίρτα. Ύστερα από συζήτηση αποφασίσαμε να βαδίζουμε όλοι μαζί Λίγη ώρα αργότερα συνειδητοποιήσαμε τι είχε συμβεί Αμέσως συγκεντρωθήκαμε για να αποφασίσαμε τι έπρεπε να κάνουμε

17 Συνέχεια Και σα να μην έφταναν όλα αυτά είχαμε να αντιμετωπίσουμε και τις απαισιόδοξες προβλέψεις του Θανάση. Αφού το σκεφτήκαμε πολύ καλά πήραμε τη γενναία απόφαση να περπατήσουμε όλοι μαζί μέχρι το ξέφωτο και με τη βοήθεια της πυξίδας να κινηθούμε δυτικά. Σίγουροι πια για τις αποφάσεις μας και ενωμένοι σα μια γροθιά όπως πρέπει να είναι πάντα οι πρόσκοποι βρήκαμε το δρόμο για την κατασκήνωση

18 ΚΥΡΙΩΣ ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΣΤΑ ΙΟ : Κειμενοποίηση Ο μαθητής αποφασίζει: ποια στοιχεία θα αξιοποιήσει στον πρόλογο, στο κυρίως θέμα, στον επίλογο κτλ. και επιχειρεί να αναπτύξει τα στοιχεία του σκαριφήματος σε συνεχή λόγο

19 Μετασυγγραφικό στάδιο Φάση βελτίωσης αρχικού κειμένου Revision Αναθεώρηση Σημαντικό γιατί: 1.Προκύπτουν κείμενα καλύτερης ποιότητας 2.Αναπτύσσονται δεξιότητες μεταγλωσσικές και μεταγνωστικές.

20 Μετασυγγραφικό στάδιο συνέχεια Η βελτίωση του αρχικού κειμένου περιλαμβάνει: 1. ιόρθωση λαθών 2.Προσθήκη στοιχείων ή αφαίρεση περιττών 3.Αναδιάταξη της αρχικής οργάνωσης 4.Αναδιατύπωση προτάσεων, πληροφοριών, παραδειγμάτων

21 Μετασυγγραφικό στάδιο συνέχεια 1. Αντικατάσταση λέξεων που επαναλαμβάνονται Παράδειγμα: «Η τάξη μας έχει θρανία.. έχει πίνακα. έχει δυο παράθυρα.. έχει. έχει.» Ε Ω Η ΧΡΗΣΗ ΣΥΝΩΝΥΝΩΝ Ε ΛΥΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Ωστόσο βοηθάει η χωρική συσχέτιση Παράδειγμα: «Καθώς μπαίνουμε στην τάξη στον αριστερό τοίχο υπάρχει ένας μεγάλος πράσινος πίνακας. Πάνω από τον πίνακα υπάρχει η εικόνα του Χριστού και δίπλα της κρέμονται δυο χάρτες. Στον απέναντι τοίχο βρίσκεται η βιβλιοθήκη»

22 Μετασυγγραφικό στάδιο συνέχεια 2. Αντικατάσταση κοινότυπων λέξεων Παράδειγμα: «Στη γειτονιά μου υπάρχει ένας καλός φούρναρης, που κάνει πολύ καλό ψωμί. Έχει καλούς τρόπους και το πουλάει σε καλή τιμή. Γι αυτό και έχει καλή πελατεία» Προτείνουμε εξειδικευμένες λέξεις που εκφράζουν το νόημα κυριολεκτικά: «δεξιοτέχνης, επιδέξιος φούρναρης», «νόστιμο, γευστικό ψωμί», «ευγενικούς τρόπους», «λογική τιμή, φθηνή τιμή», «μεγάλη πελατεία, σταθερή πελατεία»

23 Μετασυγγραφικό στάδιο συνέχεια 3. Χρήση επιθέτων αλλά με φειδώ Θάλασσα: γαλήνια, τρικυμισμένη, γαλάζια, γαλαζοπράσινη, βαθιά, αλμυρή, μυστηριώδης, αφιλόξενη, επικίνδυνη, απρόβλεπτη κτλ Παρομοίως το επίθετο ατσάλινος μπορεί να χαρακτηρίσει: Εργαλείο, φωνή, θέληση, πυγμή, βούληση, ματιά, δύναμη κτλ

24 Μετασυγγραφικό στάδιο συνέχεια 4.Χρήση συνωνύμων Αξιοποιούνται τα ρήματα αισθήσεως :βλέπω, παρατηρώ, διακρίνω, εντοπίζω, ακούω, αντιλαμβάνομαι Παράδειγμα: «Είδα ένα μικρό σκαντζόχοιρο» «Εκεί που χάζευα αμέριμνος, ακούω ένα απαλό θόρυβο. Παρατήρησα προσεκτικά και διέκρινα ανάμεσα στους θάμνους ένα μικροσκοπικό σκαντζόχοιρο»

25 Μετασυγγραφικό στάδιο συνέχεια 5. Βελτιώσεις σε επίπεδο πρότασης Σύνδεση κύριων προτάσεων, χρήση δευτερευουσών αλλά διαισθητικά στις μικρές τάξεις Αφηγηματικά κείμενα: Χρήση άξονα χρονικής συσχέτισης Μη αφηγηματικά: Χρήση γραφικών αναπαραστάσεων

26 Μετασυγγραφικό στάδιο συνέχεια 6. Τεχνική της κινηματογραφοποίησης Οι μαθητές καλούνται να περιγράψουν με λεπτομέρεια καρέ καρέ σαν να ήταν σκηνοθέτες και γύριζαν ταινία Παράδειγμα: «Φάγαμε» «Μόλις η μητέρα μας είπε να περάσουμε για φαγητό, τρέξαμε γύρω από το τραπέζι. Γεμίσαμε τα πιάτα μας και δοκιμάσαμε απ όλα»

27 Μετασυγγραφικό στάδιο συνέχεια 7. Τελική επιμέλεια Σε επίπεδο γραμματικο-συντακτικών συμβάσεων. Παράγραφοι Ορθογραφία Στίξη Σύνταξη Χρόνοι

28

29

30

31

32

33 ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΘΕΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΙΚΟΝΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

34

35

36

37

38 Καταιγισμός ιδεών μαλλιά μάτια πρόσωπο ύψος κολύμπι καλός μίσος παιχνίδι ποδόσφαιρο πειραχτήρι κακός γκρινιάρης αγάπη θυμός

39

40 Ο Εαυτός μου Εμφάνιση

41

42 και για επίλογο Οι ιδέες είναι πουλιά που όταν βρουν χαραμάδα πετούν μακριά και χάνονται. Όταν όμως γίνονται λέξεις και αποτυπώνονται στο χαρτί, μπορούμε να τις κρατήσουμε για πάντα να τις αλλάξουμε, να τις εμπλουτίσουμε, να τις μοιραστούμε με άλλους ανθρώπους, γιατί οι ιδέες και η γνώση αποκτούν αξία όταν τις μοιραζόμαστε.

43 Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!