Προς. 1.Γρ.ΥφΥΠΕΞ 2.Γρ.ΓΓ ΔΟΣ και ΑΣ 3.Γρ. Β Γεν. 4.Δ/νσεις Β1, Β4, Β8 5. κ. Πρέσβη (ενταύθα)

Transcript

1 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ YΠΟΘΕΣΕΩΝ Rue des Petits Carmes 6, 1000 Bruxelles Τηλ Fax E mail. ecomgrem@skynet.be Bρυξέλλες, 29/06/08 Α.Π. 2510/159 Προς 1.Γρ.ΥφΥΠΕΞ 2.Γρ.ΓΓ ΔΟΣ και ΑΣ 3.Γρ. Β Γεν. 4.Δ/νσεις Β1, Β4, Β8 5. κ. Πρέσβη (ενταύθα) ΘΕΜΑ : Ετήσια έκθεση 2008 Σας αποστέλλουμε την ετήσια έκθεση του γραφείου μας για το έτος Η έκθεση εστάλη ηλεκτρονικά σε όλα τα επιμελητήρια και φορείς που εμπλέκονται με το εξωτερικό εμπόριο καθώς επίσης έχει αναρτηθεί στην διαδικτυακή πύλη AGORA. Θεοδόσιος Βάλλας Σύμβουλος ΟΕΥ Α 1

2 ΜΕΡΟΣ Α : Η ΒΕΛΓΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1. Πληροφορίες για τη χώρα Πληθυσμός : 10,544 εκατ. κάτοικοι ( 333 κάτ. ανά χλμ 2 ) : 58% στην Περιοχή της Φλάνδρας, 33% στην Περιοχή της Βαλλονίας και 9% στην Περιοχή των Βρυξελλών (απογρ. 1/1/02). Ο πληθυσμός του Βελγίου είναι κατά 90% αστικός και αντιπροσωπεύει το 2,7% περίπου του συνολικού πληθυσμού της Ε.Ε. Περίπου το 10% του πληθυσμού είναι αλλοδαποί προερχόμενοι κυρίως από γειτονικές χώρες. Η ελληνική ομογένεια αριθμεί περί τα άτομα, η πλειονότητα των οποίων έχει αποκτήσει την βελγική ιθαγένεια. Έκταση : χλμ 2 ( χλμ 2 Φλάνδρα, χλμ 2 Βαλλονία και 162 χλμ 2 ο Βρυξέλλες) ή περί το 1,3% της συνολικής έκτασης της Ε.Ε. Με πληθυσμιακή πυκνότητα 335 κατοίκους ανά τ. χλμ, το Βέλγιο είναι, μετά την Ολλανδία, η πλέον πυκνοκατοικημένη χώρα της ΕΕ. Κυριότερες πόλεις : Βρυξέλλες (πρωτεύουσα) με κατοίκους, Αμβέρσα ( ), Γάνδη ( ), Σαρλερουά ( ) και Λιέγη ( ). Υποδομή : Οδικό δίκτυο χλμ, σιδηροδρομικό δίκτυο χλμ, κυριότερα λιμάνια : Αμβέρσα (το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό λιμάνι μετά το Ρότερνταμ), Γάνδη, Ζίμπρουγκ. 2

3 Ομοσπονδιακή Δημοκρατία (από το 1993), με αρχηγό του κράτους τον βασιλέα Αλβέρτο ΙΙ, το Βέλγιο απαρτίζεται από τις ανωτέρω τρεις γεωγραφικές περιοχές (Φλάνδρα, Βαλλονία και Βρυξέλλες) καθώς και τρεις (γλωσσικές) κοινότητες ήτοι την γαλλική ( περίπου 4 εκατ. άτομα) τη φλαμανδική (περί τα 6 εκατ.) και την γερμανική (περί τα ), οι οποίες μαζί με την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση συγκροτούν επτά κέντρα αποφάσεων. Οι εν λόγω τρεις περιοχές διαιρούνται σε 10 επαρχίες, οι οποίες συγκεντρώνουν 589 κοινότητες : 262 η Βαλλονία, 308 η Φλάνδρα και 19 οι Βρυξέλλες. Η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση αποφασίζει για θέματα εξωτερικής πολιτικής, άμυνας, δικαιοσύνης και κοινωνικής ασφάλισης ενώ στη δικαιοδοσία των τριών περιοχών ανήκουν τα κοινωνικά και πολιτιστικά θέματα, η επιστημονική έρευνα, η γεωργική πολιτική, το εξωτερικό εμπόριο και η αναπτυξιακή βοήθεια. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η παρατηρούμενη τάση περιφερειοποίησης και μεγαλύτερης αυτονομίας της περιφέρειας σε θέματα κυρίως προϋπολογισμού και οικονομικής διαχείρισης - η οποία, στην ουσία, έχει τη βάση της στις οικονομικές ανισότητες μεταξύ των Περιοχών, προωθούμενη έντονα από την περισσότερο οικονομικά ανεπτυγμένη Φλάνδρα ενδέχεται να οδηγήσει μελλοντικά στη μετεξέλιξη της χώρας σε συνομοσπονδία. 1.2 Οικονομική κατάσταση Παρά το μικρό μέγεθός του, το Βέλγιο κατατάσσεται μεταξύ των πλέον οικονομικά ανεπτυγμένων ευρωπαϊκών χωρών. Με ΑΕΠ ύψους 331,6 δισ. ευρώ - αντιπροσωπεύει περίπου το 2,9% του συνολικού ΑΕΠ της ΕΕ και το 1% του περίπου του ΟΟΣΑ (κατά 20% ανώτερο του μέσου κοινοτικού όρου) επιπλέον έχει να επιδείξει την υψηλότερη παραγωγικότητα στον ευρωπαϊκό χώρο. Επιπλέον το Βέλγιο είναι ένας σημαντικός εμπορικός κόμβος και διαμετακομιστικό κέντρο, από όπου διακινούνται προϊόντα και υπηρεσίες σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ. Η βελγική αγορά, παρά τα διαρθρωτικά προβλήματα που παρουσιάζει σήμερα η αγορά εργασίας (χαμηλό ποσοστό απασχόλησης, υψηλό εργατικό κόστος), θεωρείται από τις πλέον δυναμικές και ανταγωνιστικές στον ευρωπαϊκό χώρο, αν όχι παγκοσμίως. Το συγκριτικό αυτό πλεονέκτημα του Βελγίου σε συνδυασμό με την αναπτυγμένη υποδομή αλλά και τη γλωσσική και πολιτισμική πολυμορφία της χώρας εξηγεί το γεγονός ότι ένας μεγάλος αριθμός πολυεθνικών εταιρειών και διεθνών οργανισμών έχουν επιλέξει ως έδρα τους την πρωτεύουσά του, τις Βρυξέλλες. 3

4 Η συμμετοχή του εξωτερικού εμπορίου στο ΑΕΠ, με ποσοστό άνω του 75%, έναντι 30% περίπου του κοινοτικού μέσου όρου, είναι ενδεικτική της εξωστρέφειας της βελγικής οικονομίας. Παρά το γεγονός ότι το μερίδιο συμμετοχής των υπηρεσιών στο εξωτερικό εμπόριο παρουσιάζει ταχύτατη αύξηση κατά τα τελευταία χρόνια, το 70% περίπου του συνόλου των βελγικών εξαγωγών αντιπροσωπεύουν προϊόντα. Το ήμισυ περίπου των εξαγωγών του Βελγίου κατευθύνεται προς τους τρεις κυριότερους εμπορικούς του εταίρους, τη Γερμανία τη Γαλλία και την Ολλανδία και το ένα τέταρτο προς τις λοιπές χώρες της ΕΕ Πρωτογενής παραγωγή Ο αγροτικός τομέας επηρεάζεται πρωτίστως από την ΚΑΠ, πλην όμως παρουσιάζει τις εξής δύο ιδιαιτερότητες : - Συγκρινόμενoς με την κοινοτική γεωργία στο σύνολό της, ο αγροτικός τομέας, τόσο στην Φλάνδρα όσο και στη Βαλλονία, παραμένει περισσότερο προσανατολισμένος προς την παραγωγή κρέατος - κυρίως βοδινού και χοιρινού (60% της παραγωγής) - ζαχαρότευτλων, γεωμήλων και λαχανικών. Υπολογίζεται ότι τέσσερις στις πέντε γεωργικές εκμεταλλεύσεις είναι ειδικευμένες (δηλ. προσανατολισμένες σε έναν μόνον τύπο παραγωγής), από τις οποίες 40% περίπου στην εκτροφή βοοειδών και στην καλλιέργεια κηπευτικών. Ο καταμερισμός των καλλιεργειών παραμένει σχετικά σταθερός : οι μικτές (κυρίως χαρτονομής) και τα λιβάδια αντιπροσωπεύουν το 58% του συνόλου, των φρούτων και λαχανικών το 35%, των κηπευτικών 4% και οι λοιπές καλλιέργειες το 3% περίπου. Ας σημειωθεί ότι οι μικτές καλλιέργειες και οι αγραναπαύσεις σημειώνουν αύξηση εις βάρος κυρίως των καλλιεργειών φρούτων και λαχανικών. Η Βελγική γεωργία χαρακτηρίζεται επίσης από υψηλό βαθμό εντατικοποίησης της παραγωγής τόσο σε σχέση με τον συντελεστή της εργασίας όσο και εκείνον της καλλιεργήσιμης επιφάνειας, γεγονός που ευνοεί την οργάνωση μεγάλων ειδικευμένων εκμεταλλεύσεων. Πράγματι, ενώ η αξία της παραγωγής της αντιπροσωπεύει περίπου το 3,5% της συνολικής αξίας της κοινοτικής γεωργικής παραγωγής, απασχολείται μόλις το 1,2% του εργατικού δυναμικού και (χρησιμοποιείται) το 1,1% της συνολικής γεωργικής έκτασης της Ε.Ε. (1,3 εκατ. εκτάρια ή το 42% της συνολικής έκτασης του Βελγίου). Στην γεωργία-κτηνοτροφία απασχολούνται περί τα άτομα ή το 2,2% του ενεργού πληθυσμού (εκ των οποίων το 35% περίπου εποχιακά), ο αριθμός τους, ωστόσο, παρουσιάζει σταθερή μείωση κατά 4

5 τα τελευταία χρόνια. Οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις έχουν χαρακτήρα οικογενειακό, το δε 95% των εργαζομένων πλήρους απασχόλησης ανήκει στην οικογένεια του γεωργού-κτηνοτρόφου. 1.4 Δευτερογενής παραγωγή Η οικονομική ανάπτυξη του Βελγίου στηρίχθηκε πρωταρχικά στην χαλυβουργία και την εξόρυξη του άνθρακα αλλά και σε παραδοσιακούς κλάδους με έντονο εξαγωγικό προσανατολισμό όπως την κλωστοϋφα -ντουργία και την βιομηχανία τροφίμων και ποτών. Όπως άλλωστε και στις περισσότερες οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες έτσι και στο Βέλγιο, ο βιομηχανικός τομέας γνώρισε ριζικές αλλαγές κατά την διάρκεια των τριάντα τελευταίων ετών. Οι εν λόγω εξελίξεις οδήγησαν σταδιακά στη συρρίκνωση του μεριδίου συμμετοχής της βιομηχανίας στο σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας της χώρας με παράλληλο μετασχηματισμό των δομών της. Μεταξύ των ετών 1958 και 1974, περίοδο οικονομικής ανάπτυξης και αθρόας εισροής ξένων επενδυτικών κεφαλαίων στη χώρα (κυρίως αμερικανικών και ευρωπαϊκών), η βιομηχανική επέκταση εκδηλώθηκε κυρίως μέσω της βιομηχανίας χημικών, μεταλλικών κατασκευών, ξυλείας, επίπλου και του ενεργειακού τομέα. Η επέκταση αυτή, ωστόσο, στηρίχθηκε λιγότερο στο εργατικό δυναμικό και επιπλέον κατανεμήθηκε άνισα μεταξύ των Περιφερειών : η μεν Φλάνδρα αναπτύχθηκε δυναμικά προσαρμόζοντας τη βιομηχανία της στις νέες τεχνολογικές εξελίξεις ενώ, αντίθετα, η Βαλλονία, η οποία είχε συγκεντρώσει τον κύριο όγκο των ανθρακωρυχείων και της χαλυβουργίας της χώρας και δέχθηκε εντονότερα την πίεση του διεθνούς ανταγωνισμού των νέων φθηνότερων προϊόντων, παρέμεινε οικονομικά στάσιμη. Εξίσου σημαντικές ήταν και οι αλλαγές, οι οποίες συντελέσθηκαν στον τομέα της ενέργειας. Ο άνθρακας, ο οποίος υπήρξε άλλοτε ο κύριος μοχλός ανάπτυξης και απετέλεσε την κυριότερη πηγή ενέργειας μέχρι το 1960, αντικαταστάθηκε από τους υδρογονάνθρακες, οι οποίοι ήδη το 1973 αντιπροσωπεύουν το 85% της συνολικής παραγωγής ενέργειας στη χώρα. Με την πετρελαϊκή κρίση, ωστόσο, η νέα εμφάνιση του άνθρακα (αυτή τη φορά εισαγόμενου κατά το μεγαλύτερο μέρος) εντοπίζεται κυρίως στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ, παράλληλα, ευνοείται και η εισαγωγή φυσικού αερίου. Σήμερα, η πυρηνική ενέργεια αποτελεί τη βασική πηγή παραγωγής ηλεκτρισμού ενώ η ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών παρουσιάζει σημαντική καθυστέρηση (η συμμετοχή τους στο ενεργειακό σύστημα κυμαίνεται στο 1%, ποσοστό που θεωρείται ιδιαίτερα χαμηλό σε σχέση με τις τεχνολογικές δυνατότητες της χώρας) 5

6 Ο βιομηχανικός τομέας του Βελγίου είναι περισσότερο ειδικευμένος στην παραγωγή ενδιάμεσων προϊόντων (58% της βιομηχανικής παραγωγής, 26% της συνολικής προστιθέμενης αξίας, 65% των εξαγωγών βιομηχανικών προϊόντων). Οι πλέον δυναμικοί και τεχνολογικά σύγχρονοι κλάδοι της βιομηχανίας είναι των χημικών, των κατασκευών και των τροφίμων. Η βιομηχανία χημικών, με κυριότερο εκπρόσωπό της την εταιρεία Solvay και σημαντικότερο κέντρο την Αμβέρσα (το μεγαλύτερο κέντρο πετροχημικών στην Ευρώπη και δεύτερο στον κόσμο μετά το Huston στο Τέξας), συμμετέχει με 20% περίπου στις συνολικές εξαγωγές και 17% στις εισαγωγές της χώρας ενώ αντιπροσωπεύει το 8,5% του κύκλου εργασιών του κλάδου στην Ε.Ε. και το 2,5% παγκοσμίως. 1.5 Τριτογενής τομέας Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της βελγικής οικονομίας (μέγεθος, διαμετακομιστικό κέντρο, εξαγωγικός προσανατολισμός) αναδεικνύουν την καίρια σημασία του τομέα των υπηρεσιών, του οποίου η ανάπτυξη υπήρξε ανέκαθεν στενά συνδεδεμένη με εκείνη του εμπορίου. Ο τριτογενής τομέας προμηθεύει τα δύο τρίτα των θέσεων εργασίας και της συνολικής ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας, ενώ συνεισφέρει με σημαντικό ποσοστό στο σύνολο των εξαγωγών Τραπεζικός τομέας Στο Βέλγιο λειτουργούν 111, τράπεζες εκ των οποίων οι 65 διέπονται από την βελγική νομοθεσία (εξ αυτών 36 είναι βελγικές και 22 άλλων χωρών της Ε.Ε.). Το σύνολο των εργαζομένων στον τραπεζικό τομέα ανέρχεται σε , ο αριθμός των τραπεζικών καταστημάτων υπερβαίνει τα ενώ το σύνολο των αυτόματων ταμειο- λογιστικών μηχανών - ΑΤΜ στην χώρα υπολογίζεται σε Ας σημειωθεί ότι στο διάστημα των τελευταίων δέκα ετών, ο αριθμός των τραπεζικών καταστημάτων μειώθηκε κατά το ένα τέταρτο εξαιτίας κυρίως των εξαγορών και συγχωνεύσεων των μεγάλων τραπεζικών ιδρυμάτων της χώρας αλλά και λόγω του πολλαπλασιασμού των τρόπων παροχής υπηρεσιών από απόσταση (μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών και τηλεφώνου) Τομέας διανομής Ο τομέας της διανομής στο Βέλγιο είναι από τους πλέον δυναμικούς στον ευρωπαϊκό χώρο. Σ αυτό έχουν συμβάλει αφενός η 6

7 υψηλή αγοραστική δύναμη των καταναλωτών του ( το ΑΕΠ ανά κάτοικο του Βελγίου θεωρείται από τα υψηλότερα στον κόσμο) και αφετέρου η παρουσία στην αγορά νέων επιχειρήσεων, κυρίως αλλοδαπών, οι οποίες τροφοδοτούν τον τομέα τόσο από πλευράς κύκλου εργασιών όσο και από πλευράς απασχόλησης. H κεντρική αυτή θέση του Βελγίου στον τομέα της διανομής προσελκύει πλήθος επιχειρήσεων, οι οποίες, σε πρώτο στάδιο, επιδιώκουν να κάνουν γνωστά τα προϊόντα τους στην εγχώρια αγορά ώστε, στη συνέχεια, να είναι σε θέση να επεκταθούν ευκολότερα και σε άλλες ευρωπαϊκές αγορές, ενώ, παράλληλα, ο συνεχώς αυξανόμενος αριθμός των εν λόγω δικτύων εταιρειών διανομής σε μία αγορά ιδιαίτερα ανοικτή, όπως η βελγική, οδηγεί στην περαιτέρω ενίσχυση του ήδη οξύτατου ανταγωνισμού. Επιπλέον, ο τομέας διανομής του Βελγίου παρουσιάζει τις εξής δύο ιδιαιτερότητες : - μεταξύ Βαλλόνων και Φλαμανδών, εκτός της γλώσσας, υπάρχουν και διαφορετικές καταναλωτικές συνήθειες και προτιμήσεις. - ο οξύς ανταγωνισμός μεταξύ των διαφόρων δικτύων διανομής έχει κατευθύνει τον τομέα σε κάποιον βαθμό συγκέντρωσης : το διακρίνει κανείς, ιδιαίτερα, στον κλάδο των τροφίμων, όπου μόνον τρεις μεγάλοι όμιλοι κατέχουν το 61% της αγοράς (Carrefour Belgium 29,8%, Delhaize Le Lion 19,3% και Colruyt 11,9%). Παρόμοια φαινόμενα συναντά κανείς στον κλάδο των καλλυντικών και των προϊόντων do-it-yourself. 2. ΜΑΚΡΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ Πίνακας 1. Εξέλιξη βασικών οικονομικών μεγεθών Βελγίου (ε) ΑΕΠ (εκατομ ευρώ) 289,5 298,5 314,1 331, ΑΕΠ/κάτοικο (ευρώ) Αύξηση ΑΕΠ (%) 2,8 1,4 3,

8 Πληθωρισμός 2,1 2,8 1,8 1,7 Καθαρές δανειακές ανάγκες Δημόσιου Τομέα (% επί ΑΕΠ) 0,1 0,4 0,0 0, Ανενεργός Πληθυσμός(εκ) Ενεργός πληθυσμός (εκατ.) ,5 Ανεργία (%) 8,4 8,4 8,2 Εξαγωγές (δις ) 222,5 241,6 257,7 295,6 Εισαγωγές(δις ) 229,9 248,8 267,2 285,3 Εσωτερική ζήτηση (%) 3,6 0,5 0,7 2,0 Ροπή προς αποταμίευση (% επί του διαθεσίμου εισοδήματος) 8,1 4,3 5,7 5,9 10,3 Εμπορικό ισοζύγιο (εκατ. ευρώ) 11,7 8,9 8,2 Πηγές : Ινστιτούτο Εθνικών Λογαριασμών Βελγίου, Εθνική Τράπεζα Βελγίου (ΒΝΒ), Υπουργείο Οικονομικών Υποθέσεων Βελγίου, ΟΟΣΑ, Ε.Ε., ΔΝΤ) 2.1 Τιμές Κόστος εργασίας Ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανόδου του πληθωρισμού, μετρούμενος με βάση τον ΔΤΚ ήταν 1,7%, το 2007 δηλαδή περίπου στα ίδια επίπεδα με το 2006, ενώ το πρώτο τρίμηνο του 2008 κινήθηκε με 2,2%. Μετά τις πρόσφατες εξελίξεις στις τιμές των καυσίμων και των τροφίμων ο πληθωρισμός τρέχει με 5% ενώ η πρόβλεψη για τo σύνολο του έτους είναι άνω του 4% : Οι ετήσιες αποδοχές κατά το 2007 έφτασαν τα έναντι το 2006 ενώ για το 2008 η εκτίμηση είναι στα ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗ ΒΕΛΓΙΚΗ ΑΓΟΡΑ 8

9 Το Βέλγιο, όπως ήδη αναφέρεται, είναι ένα σημαντικότατο διαμετακομιστικό κέντρο και μία από τις πλέον ανταγωνιστικές αγορές στον ευρωπαϊκό χώρο (κατατάσσεται στην 10 η ή 11 η θέση στο παγκόσμιο εμπόριο), ενώ παράλληλα κατέχει την δεύτερη θέση (μετά το Λονδίνο) στην κατάταξη των ευρωπαϊκών χωρών με την μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη. Έτσι, το γεγονός και μόνον ότι μία επιχείρηση δραστηριοποιείται επιτυχώς στο Βέλγιο αποτελεί τρόπον τινά «διαβατήριο» για την είσοδό της στο διεθνές εμπόριο. Για τις ενδιαφερόμενους να προωθήσουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες τους στη βελγική αγορά συνιστάται κατ αρχήν προσεκτική και μεθοδική εξαγωγική προετοιμασία, λαμβάνοντας υπόψη ότι η είσοδος σ αυτήν είναι εύκολη αλλά η έξοδος από αυτήν είναι ευκολότερη. Και τούτο διότι, σε μία ανταγωνιστική αγορά με εμπορική παράδοση και υψηλές ποιοτικές προδιαγραφές, όπως είναι η βελγική, οι εισαγωγείς αποδίδουν μεγάλη σημασία στην τήρηση των συμβατικών υποχρεώσεων (όροι παράδοσης, ποιοτικές προδιαγραφές του προϊόντος, υποστηρικτικές των εξαγωγών υπηρεσίες κ.ά) και μάλιστα δεν διστάζουν να επωφεληθούν από τυχόν λανθασμένες κινήσεις ή παραλείψεις. Είναι απαραίτητη επομένως η προσεκτική μελέτη της αγοράς, των συναλλακτικών ηθών και της επιχειρηματικής κουλτούρας της χώρας ακόμη και της διαφορετικότητας μεταξύ Περιοχών και κοινοτήτων. Εν προκειμένω, οι ενδείξεις στην ετικέτα των προϊόντων θα πρέπει να αναγράφονται και στις δύο γλώσσες (γαλλική και φλαμανδική) όπως και το διαφημιστικό ή άλλο έντυπο υλικό. Επίσης, σε περίπτωση επιλογής βέλγου αντιπροσώπου, αυτός θα πρέπει οπωσδήποτε να είναι δίγλωσσος ώστε να έχει όσο το δυνατόν μεγαλύτερες προσβάσεις στην αγορά. Οι κατωτέρω αναφερόμενοι οργανισμοί είναι επιφορτισμένοι με την παροχή πληροφοριών προς τους επιχειρηματίες και την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ βελγικών και αλλοδαπών εταιρειών : Brussels Chamber of Industry and Commerce Avenue Louise Brussels tel fax: Brussels Employers Federation Avenue Louise Brussels Flanders Foreign Investment Office Leuvenseplein Brussels tel fax : AWEX (Agence Wallone a l Exportation) Place Sainctelette 2 9

10 tel fax : Federation of Belgian Companies Rue Ravensteinstraat Brussels tel fax: Brussels tel fax: Fairs and Exhibions of Brussels Place de Belgique 1020 Brussels tel fax : ΜΕΡΟΣ Β ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΒΕΛΓΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟ Γενικά Οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ Ελλάδας και Βελγίου αναπτύσσονται ομαλά, σημειώνοντας σταθερή αύξηση. Τόσο όμως το επίπεδο όσο και η δομή των οικονομικών και εμπορικών σχέσεων Ελλάδας-Βελγίου δεν ανταποκρίνονται στις υφιστάμενες δυνατότητες για μία περισσότερο δυναμική και διαρθρωτική ανάπτυξη των διμερών συναλλαγών (κυρίως από ελληνικής πλευράς) και αύξηση της εκατέρωθεν επενδυτικής δραστηριότητας. Στον τομέα των επενδύσεων εξάλλου, η δραστηριοποίηση των βελγικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα είναι εκτεταμένη, ενώ η ελληνική επενδυτική παρουσία στην αγορά του Βελγίου είναι σχεδόν ασήμαντη. 2. Συμβατικό πλαίσιο Οι βασικές συμφωνίες οικονομικού περιεχομένου, που έχουν υπογραφεί μεταξύ Ελλάδας και Βελγίου, είναι οι εξής : Συμφωνία περί Απαλλαγής της Διπλής Φορολογίας Εισοδήματος ( ). Αναθεωρήθηκε και μονογραφήθηκε το Συμφωνία περί Απαλλαγής της Διπλής Φορολογίας των Ναυτιλιακών Κερδών (Ν.Δ. 117/69) Συμφωνία περί Απαλλαγής της Διπλής Φορολογίας των Αεροπορικών Επιχειρήσεων Συμφωνία Οδικών Μεταφορών ( ) Συμφωνία Εναέριων Μεταφορών ( ) 10

11 Συμφωνία Κοινωνικών Ασφαλίσεων (1.4.58) 3. Διμερές Εμπόριο 3.1. Εμπορικό Ισοζύγιο Ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών Ελλάδας - Βελγίου σημείωσε αύξηση κατά 20% το 2007 σε σχέση με το προηγούμενο έτος και διαμορφώθηκε στα εκατ. ευρώ. Ειδικότερα, οι ελληνικές εξαγωγές προς το Βέλγιο κατά το 2007 κατέγραψαν σημαντική αύξηση της τάξης του 28,9% σε σχέση με το 2006 και διαμορφώθηκαν στα 276 εκατ. ευρώ (έναντι 214 εκατ. ευρώ το 2006). Αύξηση παρουσίασαν και οι βελγικές εξαγωγές προς την Ελλάδα, ύψους εκατ. ευρώ (έναντι εκατ. ευρώ το 2006), ενώ το εμπορικό ισοζύγιο των δύο χωρών ήταν ελλειμματικό για την Ελλάδα, με εκατ. ευρώ. Αναλυτικότερα, η εξέλιξη του εμπορικού ισοζυγίου Ελλάδας Βελγίου παρουσίασε την εξής εικόνα κατά τα τρία τελευταία έτη : Εμπορικό ισοζύγιο Ελλάδας Βελγίου (Αξία : εκ. ) 05/06 06 / % 2006 % 2007 % Εξαγωγές Βελγίου προςελλάδα Εισαγωγές Βελγίου από Ελλάδα Όγκος συναλλαγών Εμπορικό Ισοζύγιο Λόγος 11

12 εξαγωγές/ εισαγωγές 12% 12% 13% Παρατηρούμε ότι, κατά τα τρία τελευταία έτη, η εξέλιξη του διμερούς εμπορίου οδηγεί στη συνεχή διόγκωση του εμπορικού ελλείμματος της Ελλάδας. Αυτό δεν θα πρέπει όμως να μας ανησυχεί δεδομένου ότι σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να μπούμε σε λογικές συγκρίσεων. Το Βέλγιο όπως ήδη αναφέραμε είναι έδρα πολλών πολυεθνικών με αποτέλεσμα το εξαγωγικό του εμπόριο να διαθέτει μια δυναμική με την οποία τα δικά μας μεγέθη δεν μπορούν να συγκριθούν. Οφείλουμε να επικεντρώσουμε στην διατήρηση και αύξηση του δικού μας μεριδίου της αγοράς και να λάβουμε υπ όψη ότι τα 276 εκ εξαγωγών το 2007 δεν είναι καθόλου αμελητέα και να αναλογιστούμε ότι η αύξηση μερικών εκ. μπορεί να σημαίνει την διατήρηση απασχόλησης σε μια ολόκληρη περιφέρεια της χώρας μας. 3.2 Διάρθρωση των ελληνικών εξαγωγών. Είναι γεγονός ότι η μεταβολή στη σύνθεση των ελληνικών εξαγωγών, κατά τα τελευταία χρόνια, αναδεικνύει την παρουσία όλο και περισσότερων νέων βιομηχανικών προϊόντων, τα οποία ενσωματώνουν υψηλή προστιθέμενη αξία και προηγμένη τεχνολογία, όπως είναι τα μηχανήματα, τα χημικά, τα φαρμακευτικά κ.ά. Από την άλλη πλευρά παραδοσιακά προϊόντα στην σύνθεση των εξαγωγών μας όπως τα κλωστοϋφαντουργικά έχουν μια συνεχή πτωτική πορεία. Ο κατωτέρω πίνακας εμφανίζει την εξέλιξη των ελληνικών εξαγωγών προς το Βέλγιο κατά κυριότερες κατηγορίες προϊόντων τα τρία τελευταία έτη : 12

13 Πίνακας 1. Διάρθρωση των ελληνικών εξαγωγών προς το Βέλγιο Αξία : 1000 ευρώ Προϊόντα /06 % 06//07 % Πλαστικά και προϊόντα(39) ,5% +47,3 % Καπνός και προϊόντα(24) ,1% -38% Προπαρασκευασμένα φρούτα και λαχανικά(20) % +0 Μέρη αυτοκ/των(87) % +77% Αξεσουάρ ενδυμάτων(61) % +66% Μηχανολογικά(84) Αλουμίνιο και προϊόντα(76) % 35% Χαλκός και προϊόντα(74) % -16% Μεταλλεύματα και σκουριές(26) Σίδηρος και ατσάλι (72)

14 Ψευδάργυρος και είδη(79) Ζωικά και φυτικά λίπη(15) % +194% ΠΗΓΗ ΕΣΥΕ Όπως συνάγεται από την ανάλυση του ανωτέρω πίνακα, κατηγορίες που άλλοτε κυριαρχούσαν στην σύνθεση των εξαγωγών μας όπως τα κλωστοϋφαντουργικά εξαφανίστηκαν ολοσχερώς, ενώ νέες κατηγορίες όπως τα μεταλλεύματα και σκουριές καθώς και σίδηρος ατσάλι και ψευδάργυρος κάνουν την εμφάνιση τους. Εικάζουμε ότι οι νέες κατηγορίες συνδέονται με την βιομηχανία ανακύκλωσης που αναπτύσσεται στην περιοχή της Βαλλονίας. Θεωρούμε ότι η οικονομία του περιβάλλοντος είναι αυτή που θα κυριαρχήσει τα επόμενα χρόνια στις διμερείς οικονομικοεμπορικές σχέσεις. Σε κάθε περίπτωση, όπως ήδη σημειώσαμε δεν πρέπει να παρασυρόμεθα σε συγκρίσεις ισοζυγίου δεδομένου ότι το Βέλγιο είναι έδρα μεγάλου αριθμού πολυεθνικών κέντρο διοικητικών αποφάσεων και πρωτοπόρος στην εφαρμογή νέων οικονομιών. 4. Eπενδύσεις Η επενδυτική παρουσία της Ελλάδας στο Βέλγιο, όπως ήδη αναφέρεται, είναι αμελητέα και εάν εξαιρέσει κανείς την Intrasoft, η εκπροσώπηση της πλειονότητας των ελληνικών επιχειρήσεων, που δραστηριοποιούνται στη χώρα, περιορίζεται σε επιτόπια γραφεία πωλήσεων. Αντιθέτως υπάρχουν περίπου (17) δέκα επτά Βελγικές επενδύσεις στην Ελλάδα και ο αριθμός τους διαρκώς αυξάνεται. Οι επενδύσεις είναι όλες παραγωγικές (green feelds) και σε αυτές δεν συνυπολογίζονται οι επενδύσεις στην κτηματαγορά και τα αναπτυξιακά προγράμματα (reel estate developing) για τα οποία υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον. Σημειώνουμε ότι η χώρα μας αποτελεί ελκυστικό τουριστικό προορισμό (περίπου 300 χιλ. ετησίως) και μεγάλος αριθμός αναζητά θερινή κατοικία. 14

15 5. Συμπεράσματα - Προτάσεις Από την στατιστική ανάλυση της πορείας των ελληνικών εξαγωγών προς το Βέλγιο, κατά τα τελευταία έτη, διαπιστώνεται μία σαφής αύξηση και μεταβολή του μίγματος. Τα αίτια της ανωτέρω εξέλιξης ποικίλουν, πρωτίστως όμως είναι η μεταφορά των εντάσεως εργασίας σε χώρες της Ασίας καθώς και ο μετασχηματισμός τόσο της Ελληνικής Οικονομίας όσο και της Βελγικής. Επίσης κατά την άποψη μας η στροφή της χώρας μας προς χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων σε συνδυασμό και με την αντίληψη της πολιτείας οδήγησε στην επιβράδυνση των εξαγωγών μας προς της χώρες της ΕΕ. Η στροφή προς τα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη σηματοδοτήθηκε από τις Ελληνικές επενδύσεις στρατηγικού χαρακτήρα (Τράπεζες, Ενέργεια, Τηλεπικοινωνίες) που πυροδότησαν και τα παρελκόμενα. Η σύνδεση της αναπτυξιακής βοήθειας με την εξωστρέφεια της οικονομίας μας, συνέβαλε επίσης προς αυτήν την κατεύθυνση. Οι αγορές της κεντρικής Ευρώπης κατά την άποψη μας οφείλουν να αποτελέσουν στόχο για προϊόντα μεταποίησης μεσαίων παραγωγικών μονάδων κυρίως στον χώρο της διατροφής (κρασιά, ελαιόλαδο, τυριά), σ καθώς επίσης στα νωπά αλλά και σε αυτά τα προϊόντα που ενσωματώνουν μεσαίες τεχνολογίες. Οι προαναφερόμενες κατηγορίες αν και δεν δημιουργούν οικονομίες κλίμακας, ωστόσο δημιουργούν δυσανάλογα μεγιστοποιημένη απασχόληση, ειδικότερα στην περιφέρεια συμβάλλοντας στην πολιτική αποκέντρωσης. Σχεδόν ανύπαρκτη είναι κάθε ενέργεια προβολής και διαφήμισης, καθώς και οργάνωση εξερχόμενων αποστολών απαραίτητων, ωστόσο, για την στήριξη και ενίσχυση της παρουσίας των ελληνικών προϊόντων στην βελγική αγορά. Αποτέλεσμα είναι η επικρατούσα εικόνα μεταξύ των εισαγωγέων να ανταποκρίνεται σε περασμένες δεκαετίες. Λόγοι της χαμηλής αποτελεσματικότητας είναι κατά την άποψη μας: Η αποκοπή του ΟΠΕ και της HELEXPO από το καθετοποιημένο σύστημα εξαγωγικής πολιτικής. Η διατήρηση του συμβουλίου εξαγωγών και του επιχειρησιακού σκέλους καθώς και των πολυμερών στο ΥΠ.Ο.Ο. 15

16 Η καθυστερούμενη οσμωτική διαδικασία της επιχειρηματικότητας στην κουλτούρα του ΥΠΕΞ. Αμελητέα είναι επίσης, όπως ήδη αναφέρεται, και η επενδυτική δραστηριότητα στο Βέλγιο των ελληνικών επιχειρήσεων μέσω της σύστασης αμιγώς ελληνικών ή μικτών επιχειρήσεων στους τομείς κυρίως της παραγωγής αλλά και της διανομής και διακίνησης ελληνικών προϊόντων η οποία θα ήταν ικανή να δημιουργήσει μονιμότερες σχέσεις συνεργασίας και να συνδεθεί άμεσα όχι μόνο με την αύξηση των εξαγωγών μας αλλά και με γενικότερα μακροχρόνια οικονομικά οφέλη για την χώρα μας. Βασική, επομένως, προϋπόθεση για την βελτίωση της εικόνας που παρουσιάζουν τα προϊόντα μας στην βελγική αγορά είναι η αναβάθμιση της ανταγωνιστικότητάς τους, η οποία θα επικεντρωθεί, όπως ήδη αναφέρεται, στο τρίπτυχο : αναγνωρισιμότητα ( επώνυμα προϊόντα) εξελίξιμη ποιότητα εξαγωγικό μάρκετινγκ (προβολή, συνεχής προσαρμογή στις απαιτήσεις της βελγικής αγοράς). Σημαντική είναι επίσης και η συστηματική έρευνα της εδώ αγοράς και η διάχυση των πληροφοριών, η προσεκτική επιλογή των αγοραστών και η άμεση και προσωπική επαφή μαζί τους (ώστε να περιορίζεται ο αριθμός των μεσαζόντων) και βέβαια, η εξυπηρέτηση μετά την πώληση με στόχο την εξασφάλιση της συνεχούς παρουσίας των ελληνικών προϊόντων στα ράφια των καταστημάτων. Οι ενδεικνυόμενες ενέργειες στήριξης και ενίσχυσης των ελληνικών εξαγωγών, βασιζόμενες στη συνεχή και εκτεταμένη εμπλοκή και συνεργασία κράτους, εξειδικευμένων φορέων και ιδιωτικών επιχειρήσεων, θα μπορούσαν ενδεικτικά να συνοψισθούν ως εξής: - προβολή με έμφαση στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ελληνικών προϊόντων και ανάδειξη του συγκριτικού πλεονεκτήματός τους. Έκδοση προωθητικών εντύπων στη γαλλική και φλαμανδική γλώσσα. - διοργάνωση in store promotion, σε επιλεγμένα σούπερ μάρκετς, επώνυμων παραδοσιακών προϊόντων της βιομηχανίας τροφίμων, με την ανάδειξη των βιολογικών και των προϊόντων μεσογειακής διατροφής και την συνδυασμένη προβολή του ελληνικού αγροτουρισμού. - οργάνωση παράλληλης ή αυτοτελούς επαγγελματικής ελληνικής γαστρονομικής εβδομάδας μεσογειακής διατροφής, 16

17 - διοργάνωση επισκέψεων μεγάλων βέλγων αγοραστών σε περιφέρειες της χώρας μας ώστε να ενημερωθούν για την εξέλιξη στην τυποποίηση και - διοργάνωση διεθνών επιχειρηματικών fora και ενημερωτικών ημερίδων με θέμα το επενδυτικό περιβάλλον (νέο αναπτυξιακό νόμο) στην Ελλάδα και τις δυνατότητες συνεργασίας ελληνικών και βελγικών επιχειρήσεων για κοινές δράσεις στα Βαλκάνια. Βρυξέλλες, 29 Ιουνίου 2008 Πηγές : - Institut National de Statistique - Banque Nationale de Belgique - Ministere des Affaires Economiques - Centre d Economie Agicole - Conseil Central de l Economie 17