ΣΕΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ & ΕΝΕΡΓΟΣ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ: ΤΙ ΕΧΟΥΜΕ ΜΑΘΕΙ 30 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΣΕΙΣΜΟ ΤΟΥ 1978 ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Transcript

1 ΣΕΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ & ΕΝΕΡΓΟΣ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ: ΤΙ ΕΧΟΥΜΕ ΜΑΘΕΙ 30 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΣΕΙΣΜΟ ΤΟΥ 1978 ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Παπαζάχος Κων/νος Εργαστήριο Γεωφυσικής, Τμήμα Γεωλογίας ΑΠΘ

2 ΣΕΙΣΜΟΣ 20 ΙΟΥΝΙΟΥ 1978 (Μ=6.5) Χρόνος γένεσης 20:03:21 GMT Σοβαρές βλάβες στην επικεντρική περιοχή (Στίβος, Γερακαρού, Περιστερώνας, κλπ.) Κατάρρευση κτιρίου Ιπποδρομείου (37 νεκροί) 10 ακόμη νεκροί σε άλλα σημεία Περίπου 150 τραυματίες

3 ΣΕΙΣΜΟΣ 20 ΙΟΥΝΙΟΥ 1978 (Μ=6.5) Κανένας νεκρός στην επικεντρική περιοχή! (κυρίως λόγω του προσεισμού της 23 Μαΐου, Μ=5.8) Σοβαρές βλάβες σε περισσότερα από οικοδομήματα & μέτριες σε περισσότερα από Εκτιμώμενο κόστος ~250 Μ U$D (Πραγματικό κόστος πολύ μεγαλύτερο)

4 ΣΕΙΣΜΟΣ 20 ΙΟΥΝΙΟΥ 1978 (Μ=6.5) Πρώτος ισχυρός σεισμός σε σύγχρονη πόλη με πολυκατοικίες (μέχρι 9 ορόφους) Απροετοίμαστη κοινωνία απροετοίμαστος τεχνικός κόσμος ανυπαρξία αντισεισμικών μέτρων και πολιτικής (σύγχυση, πανικός, ανυπόστατες φημολογίες, κλπ.) Πολλά κτίρια χωρίς επισκευές μετά το σεισμό

5 ΣΕΙΣΜΟΣ 20 ΙΟΥΝΙΟΥ 1978 (Μ=6.5)

6 ΣΕΙΣΜΟΣ 20 ΙΟΥΝΙΟΥ 1978 (Μ=6.5)

7 ΣΕΙΣΜΟΣ 20 ΙΟΥΝΙΟΥ 1978 (Μ=6.5)

8 ΣΕΙΣΜΟΣ 20 ΙΟΥΝΙΟΥ 1978 (Μ=6.5) Ο πιο καλά μελετημένος σεισμός λόγω των επιπτώσεών του Σημαντικές συνέπειες για την εξέλιξη της Σεισμολογίας, Αντισεισμικής Μηχανικής & Τεκτονικής Γεωλογίας στον Ελληνικό χώρο, αλλά και για την Αντισεισμική Πολιτική

9 ΣΕΙΣΜΟΣ 20 ΙΟΥΝΙΟΥ 1978 Τι έγινε; Papazachos et al. (1983)

10 ΣΕΙΣΜΟΣ 20 ΙΟΥΝΙΟΥ 1978 Τι έγινε; ΣΕΙΣΜΟΣ Comninakis et al. (1983) Papazachos et al. (1979)

11 ΣΕΙΣΜΟΣ 20 ΙΟΥΝΙΟΥ 1978 Λεβεντάκης (2003) Τι έγινε;

12 ΣΕΙΣΜΟΣ 20 ΙΟΥΝΙΟΥ 1978 Τι έγινε; Roumelioti et al. (2005)

13 Πού και πώς γίνονται οι σεισμοί; Σύνδεση σεισμών με τα ρήγματα Reid (1910) Θεωρία Ελαστικής ανάπαλσης

14 Πού και πώς γίνονται οι σεισμοί;

15 Πού και γιατί γίνονται οι σεισμοί; ΛΙΘΟΣΦΑΙΡΙΚΕΣ ΠΛΑΚΕΣ

16 Πού και γιατί γίνονται οι σεισμοί; ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΛΙΘΟΣΦΑΙΡΙΚΩΝ ΠΛΑΚΩΝ Συναρμογή Λιθοσφαιρικών Πλακών κατά μήκος της Υφαλοκρηπίδας (Bullard, 1971)

17 Μετακίνηση ηπείρων στη διάρκεια του γεωλογικού χρόνου 400Myr 250Myr 150Myr 80Myr 40Myr Σήμερα Lawver et al. (2003)

18 Δυνάμεις σε κινούμενη λιθοσφαιρική πλάκα

19 ΛΙΘΟΣΦΑΙΡΙΚΕΣ ΠΛΑΚΕΣ

20 Γιατί γίνονται οι σεισμοί στην Ελλάδα και τις γύρω περιοχές;

21 Γιατί γίνονται οι σεισμοί στην Ελλάδα και τις γύρω περιοχές;

22 Σεισμοί στο Αιγαίο

23 Βουνά (Πελοπόννησος,Κρήτη) Ιόνιο Πέλαγος Ελληνική Τάφρος Ηφαίστεια (Θήρα)

24 ΣΕΙΣΜΟΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ Τροποποιημένο από Papazachos et al. (1998)

25 ΣΕΙΣΜΟΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ Σερβομακεδονική ζώνη (Papazachos et al., 1979, 1983) Μ Μ< Μ< BC-2002

26 ΣΕΙΣΜΟΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ 550 BC-2002

27 ΣΕΙΣΜΟΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ Mercier (1983), Παυλίδης & Κίλιας (1987), Mountrakis et al. (1992, 1996) Tranos et al. (2003)

28 ΣΕΙΣΜΟΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ Vamvakaris et al.

29 ΣΕΙΣΜΟΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ

30 ΣΕΙΣΜΟΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ

31 Papazachos et al. (2001)

32 ΣΕΙΣΜΟΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ Papazachos et al. (2004)

33 ΣΕΙΣΜΟΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ Ανθεμούντας-Βεργίνα Mountrakis et al. (2004)

34 ΣΕΙΣΜΟΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ Mountrakis et al. (2004)

35 ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΕΙΣΜΙΚΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ Χρονική κατανομή των προσεισμών & των μετασεισμών του σεισμού της Θεσ/νίκης (20/6/1978, Μ=6.5) Χρονική κατανομή των μετασεισμών του σεισμού της ΒΔ Τουρκίας (17/8/1999, Μ=7.4) Papazachos et al. (2000)

36 Papazachos et al. (2000) Χρονική κατανομή των μετασεισμών του σεισμού της Αθήνας (1999, Μ=5.9) Χρονική μεταβολή του μέσου μεγέθους και της παραμέτρου b των μετασεισμών του σεισμού της Αθήνας (1999, Μ=5.9)

37 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ Εδαφικός θόρυβος ή Μικροθόρυβος Panou et al. (2004)

38 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ Panou et al. (2004) NO DAMAGE LOW DAMAGE MODERATE DAMAGE HIGH DAMAGE VERY HIGH DAMAGE Distribution of Damage of Building Square during the 20/6/1978 Earthquake (Penelis et al., 1985)

39 ΣΕΙΣΜΟΣ 20 ΙΟΥΝΙΟΥ 1978 & ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ (από Καρύδη, 1983)

40 ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Οδήγησε έμμεσα ή άμεσα στη δημιουργία & ανάπτυξη νέων φορέων με στόχο την θεωρητική και εφαρμοσμένη έρευνα σε θέματα Σεισμολογίας & Αντισεισμικής Μηχανικής. Αναπτύχθηκαν δίκτυα μελέτης της ασθενούς και ισχυρής σεισμικής κίνησης πάνω στα δεδομένα των οποίων βασίστηκε η νέα Αντισεισμική πολιτική (Αντισεισμικοί Κανονισμοί, κλπ.) Ευαισθητοποίησε στον τεχνικό κόσμο αλλά και τους πολίτες σε θέματα που σχετίζονται με το σεισμικό κίνδυνο

41 ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 1978: Κανένα δίκτυο, 1 επιστήμονας 2008: Δίκτυο 24 μόνιμων σταθμών, πάνω από 50 επιστήμονες (καθηγητές, τεχνικοί, μεταδιδάκτορες, μεταπτυχιακοί φοτητές, κλπ.)

42 Κεντρικός Σεισμολογικός Σταθμός ΑΠΘ

43 ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Ιδρύθηκε στη Αθήνα το 1983 (μετά και το σεισμό της Αθήνας το 1981 )ο Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού & Προστασίας (ΟΑΣΠ), ο οποίος είναι υπεύθυνος για το σχεδιασμό και την υλοποίηση της Αντισεισμικής Πολιτικής (Αντισεισμικοί Κανονισμοί, Οδηγίες, κλπ.)

44 ΑΜΕΣΑ ΜΕΤΡΑ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

45 ΑΜΕΣΑ ΜΕΤΡΑ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ασκήσεις ετοιμότητας Δέν φοβάμαι Σειρά εκκένωσης αιθουσών Δέν μετακινούμαι την ώρα του σεισμού Διαδρομές διαφυγής Χώροι διαφυγής Μπαίνω κάτω από το τραπέζι Πηγαίνω με τους γονείς μου στο χώρο διαφυγής

46 ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1979 και ξεκίνησε την ερευνητική του δραστηριότητα το 1983 το Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας & Αντισεισμικών Κατασκευών (ΙΤΣΑΚ), το οποίο ανέπτυξε το κυριώτερο δίκτυο ισχυρής σεισμικής κίνησης στον Ελληνικό χώρο και συνέβαλε αποφασιστικά στην Αντισεισμική Πολιτική (π.χ. Αντισεισμικός Κανονισμός)

47 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

48 ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΝΕΑΚ 1995 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΝΕΑΚ (από Καρύδη, 1983)

49 ΣΕΙΣΜΟΣ 20 ΙΟΥΝΙΟΥ 1978 (Μ=6.5) Σοβαρές επιπτώσεις στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης (θύματα, καταστροφές, αποδιοργάνωση οικονομικής ζωής κοινωνικού ιστού)......όμως

50 ΣΕΙΣΜΟΣ 20 ΙΟΥΝΙΟΥ 1978 (Μ=6.5) Μελετήθηκε (και μελετάται ακόμα!) για πρώτη φορά με τόση ενδελέχεια αφού ήταν ο πρώτος ισχυρός σεισμός που έπληξε σύγχρονη πόλη Οδήγησε στη δημιουργία νέων (ΟΑΣΠ, ΙΤΣΑΚ) και ανάπτυξη υφισταμένων (Πανεπιστημιακά Εργαστήρια) ερευνητικών & επιχειρησιακών φορέων για την αντιμετώπιση θεμάτων αντισεισμικής έρευνας, τεχνολογίας & πολιτικής Οι φορείς αυτοί ανέπτυξαν σημαντικά δίκτυα παρακολούθησης της σεισμικότητας του Ελληνικού χώρου

51 ΣΕΙΣΜΟΣ 20 ΙΟΥΝΙΟΥ 1978 (Μ=6.5) Η γνώση και τα στοιχεία (δεδομένα, κλπ.) που αποκτήθηκαν μετά το σεισμό της Θεσσαλονίκης οδήγησαν στην υιοθέτηση του πρώτου σύγχρονου Αντισεισμικού Κανονισμού στον Ελληνικό χώρο Η εφαρμοσμένη σεισμολογική γνώση οδήγησε σε μία σειρά από συμπεράσματα (εξέλιξη μετασεισμικών ακολουθιών, σεισμοτεκτονικό καθεστώς, κλπ.) η οποία είναι ιδιαίτερης σημασίας, κυρίως σε περιόδους σεισμικής έξαρσης

52 ΣΕΙΣΜΟΣ 20 ΙΟΥΝΙΟΥ 1978 (Μ=6.5) Είναι αναγκαία η συνέχιση της προσπάθειας στους δύο άξονες που επηρέασε καθοριστικά ο σεισμός του 1978, δηλαδή στον άξονα της θεωρητικής & εφαρμοσμένης έρευνας σε θέματα Σεισμολογίας & Αντισεισμικής Μηχανικής, καθώς στον άξονα της Αντισεισμικής Προστασίας (ανάπτυξη δικτύων, προσεισμικά μέτρα ετοιμότητας, ερευνητικοί & επιχειρησιακοί φορείς, προσεισμικός έλεγχος κτιρίων, κλπ.) ώστε οι συνέπειες του «επόμενου» σεισμού στην περιοχή της Θεσσαλονίκης και στις γύρω πόλεις να είναι οι μικρότερες δυνατές.

53

54 ΤΕΛΟΣ Ευχαριστώ!!!

55 ΣΕΡΡΕΣ Μ> π.Χ Μ>5.0

56 ΣΕΡΡΕΣ Μ> Μ>4.0

57 ΣΕΡΡΕΣ

58 ΣΕΡΡΕΣ

59 ΣΕΡΡΕΣ

60 ΣΕΡΡΕΣ-ΔΡΑΜΑ

61 ΣΕΡΡΕΣ-ΔΡΑΜΑ Γεωλογικό Μήκος 30km Μήκος Σεισμικού Ρήγματος 1829, Μ=7.3 75km

62 ΣΕΡΡΕΣ-ΔΡΑΜΑ

63 ΣΕΡΡΕΣ-ΔΡΑΜΑ

64 ΣΕΡΡΕΣ Κρέσνα (1904) Μ=7.3

65 ΤΕΛΟΣ Ευχαριστώ!!!

66 ΑΜΕΣΑ ΜΕΤΡΑ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

67 ΑΜΕΣΑ ΜΕΤΡΑ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ασκήσεις ετοιμότητας Δέν φοβάμαι Σειρά εκκένωσης αιθουσών Δέν μετακινούμαι την ώρα του σεισμού Διαδρομές διαφυγής Χώροι διαφυγής Μπαίνω κάτω από το τραπέζι Πηγαίνω με τους γονείς μου στο χώρο διαφυγής

68 ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΠΡΟΓΝΩΣΗ Μεσοπρόθεσμα Μέτρα Ετοιμότητας Προσεισμικός έλεγχος (σχολεία, νοσοκομεία, χώρων συνάθροισης κοινού, κλπ.) Οργάνωση Προσεισμικών Μέτρων Ετοιμότητας Μείωση επιπτώσεων επερχόμενων σεισμών

69 Σχέσεις μεγεθών στον Ελληνικό χώρο

70 Κινηματικά μοντέλα για το χώρο του Αιγαίου Papazachos (1999) Papazachos (1999)

71 Papazachos (2002)

72 Επίκεντρο σεισμού Σκύρου (ΜW=6.3)

73 PSV (cm/sec) D= 0.05 Εδαφική Κίνηση Κοντινού Πεδίου (R=10 km) PSV : Μοντέλο Σημειακής Πηγής. PSV : Μοντέλο Πεπερασμένης Πηγής Καταγραφή ALSLIDE (Comp : Long) Θέση : Φρ. Πολυφύτου, Pga= 56 cm/sec**2 PSV Φάσματα του Σεισμού της Κοζάνης (D=0.05) PSV Φάσματα Καταγραφής Ι.Σ.Κ Θέση : ALSLIDE (Comp: Long.). 200 PSV Φάσματα με βάση το Μοντέλο Πεπερασμένης Πηγής. (Beresnev and Atkinson, 1999). PSV (cm/sec) Καταγραφή ALSLIDE (Comp : Τrans) Θέση : Φρ. Πολυφύτου, Pga= 67 cm/sec** T (sec) 1000 Σχ. 4PGA Σύγκριση Obs. προς Sim. Eπιτάχυνση (cm/sec**2) Προσομοίωση με Βάση το Μοντέλο Σημειακής Πηγής Θέση : ALSLIDE, Pga = 57 cm/sec**2 Obs. προς Sim. PGA (Μοντέλο Σημειακής Πηγής). Obs. προς Sim. PGA (Μοντέλο Πεπερασμένης Πηγής). SIM_PGA (cm/sec**2) 0 Eπιτάχυνση (cm/sec**2) Μοντέλο Σημειακής Πηγής (Boore, 1996) PGA = 249 (cm/sec**2) 0 PSV Φάσματα με βάση το Μοντέλο Σημειακής Πηγής (Boore, 1996) PSV Φάσματα Καταγραφής Ι.Σ.Κ Θέση : ALSLIDE (Comp: Trans.) T (sec) Μοντέλο Πεπερασμένης Πηγής (Beresnev & Atkinson, 1999) PGA = 251 (cm/sec**2) Προσομοίωση με Βάση το Μοντέλο Πεπερασμένης Πηγής Θέση : ALSLIDE, Pga = 63 cm/sec** OBS_PGA (cm/sec**2) T (sec) T (sec)

74 Προσομοίωση κορυφαίων επιταχύνσεων με σεισμική διέγερση το συνθετικό επιταχυνσιογράφημα προσομοίωσης του σεισμού της Κοζάνης (13/5/1995) σε συνθήκες κοντινού πεδίου

75 ΣΕΙΣΜΟΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ Papazachos et al. (2004)

76 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ 5 Panou et al. (2004) EMS_ Ao U building (fo) U building (fo) * Ao 24

77 ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

78 ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΕΙΣΜΙΚΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ Papazachos et al. (2000) Χρονική κατανομή των προσεισμών και των μετασεισμών του σεισμού της Κεφαλονιάς (1953, Μ=7.2)

79 ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Ανάλυση των καταγραφών Προσδιορισμός επικέντρου

80 ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Οι σεισμοί είναι τυχαία γεγονότα με συγκεκριμένη περίοδο επανάληψης σε κάθε περιοχή