ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Η συμβολή της Θεατρικής Αγωγής στην ανάπτυξη Διαπολιτισμικών Δεξιοτήτων

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Η συμβολή της Θεατρικής Αγωγής στην ανάπτυξη Διαπολιτισμικών Δεξιοτήτων"

Transcript

1 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η συμβολή της Θεατρικής Αγωγής στην ανάπτυξη Διαπολιτισμικών Δεξιοτήτων Εισηγήτριες: ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΠΡΟΒΑΤΙΔΟΥ 3300 ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΚΟΥΡΤΙΔΟΥ 3299 ΔΗΜΗΤΡΑ ΛΑΔΙΑ 3402 Επιβλέπων: ΣΙΜΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, Λέκτορας Θεατρολογίας του ΔΠΘ- ΠΤΔΕ Αλεξανδρούπολη 2011

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 3 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ.4 2. ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Μορφή και δομικά χαρακτηριστικά του θεάτρου Θεατρικό παιχνίδι και διερευνητική δραματοποίηση: δύο βασικές θεατρικές μέθοδοι στην εκπαίδευση Το θεατρικό παιχνίδι Η διερευνητική δραματοποίηση Τεχνικές και πρακτικές του θεάτρου ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Διαπολιτισμική επικοινωνία Διαπολιτισμική επάρκεια και ετοιμότητα Διαπολιτισμική μάθηση ΣΥΖΕΥΞΗ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ Σχεδιασμός Διεξαγωγή Αξιολόγηση ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ. 78 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.80 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. 83 ΠΕΡΙΛΗΨΗ

3 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Με αφορμή την πολυπολιτισμική διάσταση της κοινωνίας μας και ειδικότερα της σχολικής πραγματικότητας, αποφασίσαμε να διερευνήσουμε το ρόλο που διαδραματίζει το θέατρο στην εκπαίδευση, όσον αφορά στην απόκτηση διαπολιτισμικών δεξιοτήτων, προκειμένου να είμαστε προετοιμασμένοι και κατάλληλα εφοδιασμένοι για τα διαπολιτισμικά ζητήματα με τα οποία θα καταπιαστούμε ως μελλοντικοί εκπαιδευτικοί. Η παρακολούθηση των μαθημάτων θεατρικής αγωγής του καθηγητή Σίμου Παπαδόπουλου, καθώς και η μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας, μας βοήθησαν να καταλάβουμε το μορφοπαιδευτικό χαρακτήρα του θεάτρου και την αναγκαιότητά του στο σύγχρονο σχολικό περιβάλλον. Σημαντική ήταν επίσης και η συμβολή του καθηγητή Βασίλειου Μπάρου, τον οποίο θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε για τις πολύτιμες συμβουλές του, σχετικά με διαπολιτισμικά ζητήματα. 3

4 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι γεγονός ότι το σχολείο των σύγχρονων κοινωνιών, έχει χάσει τη μονοπολιτισμική του διάσταση και έχει αποκτήσει έναν περισσότερο πολυπολιτισμικό χαρακτήρα. Το σχολικό περιβάλλον λειτουργεί πλέον ως χώρος συνάντησης μαθητών διαφοροποιημένων, κοινωνικά, οικονομικά, θρησκευτικά, εθνικά, γλωσσικά και γενικότερα πολιτισμικά. Ο εκπαιδευτικός, δρώντας σε ένα τέτοιο περιβάλλον, πρέπει να εστιάζει την προσοχή του στα παιδιά των μειονοτικών ομάδων, ώστε να τα εντάσσει ομαλά στη σχολική πραγματικότητα και κατ επέκταση στην κοινωνία. Ως βασικός φορέας στην εκπαιδευτική διαδικασία, οφείλει να αναδιαμορφώνει το ρόλο του, για την αρμονική συνύπαρξη και συνεργασία ανάμεσα στους συντελεστές των εκπαιδευτικών δρώμενων και ιδιαίτερα στους μαθητές, στο πλαίσιο της πολυπολιτισμικότητας που χαρακτηρίζει πλέον την εποχή μας. Επομένως, υπάρχει επιτακτική ανάγκη για τη διαπολιτισμική αγωγή στην εκπαίδευση. Προς αυτή την κατεύθυνση η θεατρική αγωγή είναι τρόπος, για να εκπαιδευτούν οι μαθητές σε διαπολιτισμικά ζητήματα. Το θέατρο σε όλες τις μορφές και τις εκφάνσεις του, εντασσόμενο στην εκπαίδευση, συμβάλλει στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των νέων, στην πνευματική τους καλλιέργεια και στην απόκτηση διαπολιτισμικής συνείδησης. Το θέμα που πραγματεύεται η εργασία μας, έχει να κάνει με τη συμβολή της δραματικής τέχνης στην απόκτηση διαπολιτισμικών δεξιοτήτων. Στο πρώτο κεφάλαιο, παρουσιάζονται και αναλύονται οι δύο κυριότερες θεατρικές μέθοδοι, οι οποίες είναι η διερευνητική δραματοποίηση και το θεατρικό παιχνίδι και γίνεται εκτενής αναφορά τόσο στη μορφή όσο και στα δομικά χαρακτηριστικά του θεάτρου. Επίσης, παρουσιάζονται και αναλύονται τεχνικές και πρακτικές που χρησιμοποιούνται στη θεατρική αγωγή. Στο δεύτερο κεφάλαιο, αναλύονται βασικές αρχές της διαπολιτισμικότητας, και συγκεκριμένα η διαπολιτισμική επικοινωνία, η διαπολιτισμική επάρκεια-ετοιμότητα, και η διαπολιτισμική μάθηση. Στο τρίτο κεφαλαίο, αναφερόμαστε στον τόπο συνάντησης του θεάτρου και της διαπολιτισμικότητας, καθώς επίσης και στον τρόπο με τον οποίο αλληλοεπηρεάζονται και συνδυάζονται, στο πλαίσιο της εκπαίδευσης. Το τελευταίο κεφάλαιο της εργασίας, περιλαμβάνει το ερευνητικό μέρος. Η εργασία ολοκληρώνεται με την παράθεση του ερευνητικού μέρους, η οποία πραγματοποιήθηκε στο 1 ο 4

5 Πειραματικό Σχολείο Αλεξανδρούπολης, κατά τη διάρκεια της οποίας επιχειρήθηκε μέσω της διερευνητικής δραματοποίησης, να διαπιστωθεί κατά πόσο οι μαθητές μπορούν να ευαισθητοποιηθούν σε διαπολιτισμικά θέματα. 5

6 2. ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Η θεατρική αγωγή στην εκπαίδευση συμβάλλει στην ενίσχυση της έκφρασης και στην ανάπτυξη της δημιουργικής ικανότητας των παιδιών. Μέσω αυτής, δημιουργείται ένα περιβάλλον ασφάλειας και σιγουριάς, μέσα στο οποίο ο μαθητής δραστηριοποιείται, εκφράζοντας άφοβα τα συναισθήματα του, διαμορφώνοντας τις ιδέες του και αποκτώντας γνήσια επικοινωνία με τους γύρω του. Γενικός σκοπός της διδασκαλίας του Θεάτρου στο Δημοτικό είναι να ενθαρρυνθούν οι μαθητές ώστε να αναπτύξουν ικανότητες και κλίσεις για να μπορέσουν να λειτουργήσουν αρμονικά τόσο ως αυτόνομες προσωπικότητες όσο και μέσα στην ομάδα 1. Για την επίτευξη του παραπάνω σκοπού, χρησιμοποιούνται διδακτικές τεχνικές που έχουν σκοπό να βοηθήσουν το παιδί να ενεργοποιήσει τη σωματική του έκφραση, να αποκτήσει ευελιξία στη σκέψη, να γίνει γνώστης όλων των πτυχών του εαυτού του, να διαμορφώσει αξίες, να υιοθετήσει πρότυπα, να δημιουργήσει διαπροσωπικές σχέσεις και φυσικά να νιώσει ευχαρίστηση και να ψυχαγωγηθεί μέσα από την αλληλεπίδραση με τους συμμαθητές του. Η βίωση κάθε θεατρικής εμπειρίας οδηγεί στην επικοινωνία, μέσα από τη δημιουργία και κατανόηση των γεγονότων. Προς αυτή την κατεύθυνση καθοριστικός είναι ο ρόλος των στοιχείων της θεατρικής μορφής, τα οποία διευκολύνουν τόσο την παραγωγή των θεατρικών καταστάσεων όσο και την κατανόησή τους, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η επικοινωνία. Επομένως, γίνεται λόγος για τα δομικά στοιχεία του θεάτρου, τα οποία σύμφωνα με τους J. O Toole και Β. Haseman 2 είναι τα εξής: α) το δραματικό περιβάλλον, β) ο ρόλος, γ) το εστιακό κέντρο, δ) η δραματική ένταση, ε) ο χρόνος, στ) ο χώρος, ζ) τα εκφραστικά μέσα και η) τα σύμβολα Μ ο ρ φ ή κ α ι δ ο μ ι κ ά χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά τ ο υ θ ε ά τ ρ ο υ Τ ο δ ρ α μ α τ ι κ ό π ε ρ ι β ά λ λ ο ν Πρόκειται για ένα μυθοπλαστικό περιβάλλον που δομείται από τις εμπειρίες και τη γνώση των παιδιών για τον πραγματικό κόσμο. Στο δραματικό περιβάλλον, με 1 Αναλυτικό Πρόγραμμα. Διαθεματικό Ενιαίο Πρόγραμμα Σπουδών του Θεάτρου. 2 Παπαδόπουλος, Σ., 2007, σ

7 προϋπόθεση το αίσθημα ασφάλειας, τα παιδιά καλούνται να δράσουν δημιουργικά και να οδηγηθούν σε νέες αναζητήσεις, προκειμένου να αναπτύξουν καινούριες αξίες και στάσεις, αλλά και να ανακατασκευάσουν τις προηγούμενες. Το δραματικό περιβάλλον (fictional context), το οποίο διαφοροποιείται ανάλογα με την ιστορία, αναπτύσσεται πάνω στο πραγματικό κοινωνικό περιβάλλον των παιδιών (real context), το οποίο χαρακτηρίζεται ουσιαστικά από τις διαπροσωπικές σχέσεις των παιδιών στον πραγματικό κόσμο 3. Τα παιδιά μέσα στο φανταστικό περιβάλλον, χρησιμοποιώντας ως εκφραστικά μέσα το λόγο και την κίνηση, και μέσω των ρόλων τους, δημιουργούν γεγονότα που εντάσσονται στο δραματικό χωροχρόνο. Πρέπει να τονιστεί, πως η συμμετοχή των παιδιών θα πρέπει να είναι εθελοντική και προαιρετική. Κανένα παιδί δεν πρέπει να συμμετάσχει, εάν το ίδιο δεν το επιθυμεί, γιατί έτσι χάνεται η πραγματική ουσία της δημιουργικής αυτής διαδικασίας. Ακόμα, θα πρέπει να δοθεί έμφαση και στο ρόλο του εμψυχωτή-δασκάλου, ο οποίος ουσιαστικά συντονίζει και οργανώνει τη σκηνική δράση των παιδιών. Ο ρ ό λ ο ς Ο ρόλος 4 είναι το μέσο για να εκδηλωθεί η θεατρική πράξη. Υπάρχουν διάφορες ερμηνείες σχετικά με το χαρακτήρα που θα πρέπει να έχει ο ρόλος και το σκοπό, τον οποίο πρέπει να υπηρετεί. Για τον Γκροτόφσκι 5, ο ρόλος αποτελεί μέσο αυτογνωσίας τόσο για τον ηθοποιό, όσο και για το θεατή, ενώ κατά τον Μπρεχτ 6, πρέπει να υπάρχει αποστασιοποίηση του ηθοποιού από το ρόλο που αναπαριστάται, καθώς ο ηθοποιός μεταμορφώνεται μπροστά στο κοινό. Όσον αφόρα στο θέατρο στην εκπαίδευση, κύριοι στόχοι είναι η καλλιέργεια της δημιουργικότητας του παιδιού, της κριτικής του σκέψης, η πολλαπλότητα των οπτικών γωνιών, η ικανότητα ανάληψης των αρχετυπικών ρόλων, η εξοικείωση με τη 3 Ό.α., σ Ο ρόλος βιώνεται από τον ηθοποιό ως ένταση. Πρέπει να μιμηθεί και να προσεγγίσει το ρόλο, όπως φορά ένα ξένο ρούχο που επιδιώκει να φέρει όσο πιο κοντά στο σώμα του ή να δημιουργήσει το ρόλο στα μέτρα του, λαξεύοντάς τον, σύμφωνα με την προσωπικότητα, το σώμα και τη φαντασία του. Pavis, P., 2006, σ Παπαδόπουλος, Σ., ό.α., σ Παπαδόπουλος, Σ., 2010, σ

8 συμπεριφορά των ρόλων και η παρουσίασή τους μπροστά σε θεατές 7. Στα παιδιά, μέσω του ρόλου που υποδύονται, δίνεται η δυνατότητα να αντιλαμβάνονται τη συμπεριφορά των άλλων και να μπορούν να την ερμηνεύουν 8. Επιπρόσθετα, επιδιώκεται η απόκτηση ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων με τη θεατρική εμπειρία στην ομάδα. Ως προς την ανάληψη ρόλου στο πλαίσιο του θεατρικού παιχνιδιού, επισημαίνουμε πως πρόκειται για ελεύθερη έκφραση των συναισθημάτων και της αυθόρμητης φύσης των παιδιών, παρά για προσπάθεια προσέγγισης και κατανόησης των αναγκών του ρόλου. Το ίδιο όμως δε συμβαίνει και στη διερευνητική δραματοποίηση. Εδώ, τα παιδιά καλούνται να εμβαθύνουν στο ρόλο, να δουν την «ουσία» του, να προχωρήσουν σε ερμηνεία αυτού, να ταυτιστούν μαζί του για να μπορέσουν εν τέλει να παρουσιάσουν το ρόλο μπροστά στους θεατές. Ε σ τ ι α κ ό κ έ ν τ ρ ο Το εστιακό κέντρο έχει να κάνει με την ανάγκη εστίασης σε μια συγκεκριμένη πλευρά της ιστορίας 9. Αφού αναρωτηθούμε σχετικά με το τι αναζητούμε σε αυτήν την ιστορία, επιλέγουμε μια πτυχή της και επικεντρωνόμαστε σε αυτήν, έτσι ώστε να οδηγηθούμε στο ζητούμενό μας. Με βάση αυτή την συγκεκριμένη οπτική, τα παιδιά εξετάζουν και άλλα θέματα που πιθανώς προκύψουν από την ιστορία, χωρίς να αποπροσανατολίζονται. Δ ρ α μ α τ ι κ ή έ ν τ α σ η Η δραματική ένταση έγκειται στην κατάσταση αβεβαιότητας και ασάφειας, την οποία βιώνει η ομάδα, προκειμένου να αντιμετωπίσει και να λύσει ένα πρόβλημα που αφορά στη ζωή των χαρακτήρων. Η δραματική ένταση συναντάται στην «καρδιά της δράσης» 10, στο σημείο όπου οι συμμετέχοντες νιώθουν αυτήν την πίεση και την αστάθεια, η οποία τους οδηγεί στο να δράσουν προκειμένου να διευθετήσουν τα θέματα που προκαλούν αναστάτωση στους χαρακτήρες. Ο δάσκαλος είναι αυτός που οδηγεί την ομάδα στη δραματική ένταση μέσω κάποιων ερωτήσεων, προσπαθώντας να 7 Λιαντίνης, Δ., 2010, (μνημ. Παπαδόπουλος, Σ., ό.α., σ. 212). Όπως ο ρόλος της Αντιγόνης, που βοηθάει τα παιδιά να έρθουν σε επαφή με κορυφαία συναισθήματα 8 Neelands, J., 1984, σ Παπαδόπουλος, Σ., 2007, σ Ό.α., σ

9 την κινητοποιήσει και να την εμπλέξει συναισθηματικά. Επομένως, ένταση μπορεί να προκαλέσει παραδείγματος χάρη, η δημιουργία έκπληξης και αγωνίας, ο περιορισμός του χώρου και του χρόνου αλλά και η απαγόρευση ομιλίας ή κίνησης 11. Ο χ ρ ό ν ο ς Ο δραματικός χρόνος αφορά στο «τώρα» 12, όχι στο πριν ή στο μετά, αλλά στο τι συμβαίνει αυτήν τη στιγμή. Ουσιαστικά, ο χρόνος δεν χωρίζεται σε παρελθόν, παρόν και μέλλον. Το παρελθόν μπορεί να ενώνεται με το μέλλον και να συνυπάρχουν αρμονικά στο παρόν. Μπορεί να υπάρχουν τόσο αναδρομές στο παρελθόν όσο και αναφορές στο μέλλον. Υπάρχει η δυνατότητα να παγώνει ο χρόνος και να επιβραδύνεται, προκειμένου να δοθεί η απαραίτητη προσοχή σε κάποια συμβάντα, ενώ αντίθετα ο χρόνος μπορεί να τρέχει παραλείποντας γεγονότα και περιόδους της ζωής των χαρακτήρων 13. Ο χ ώ ρ ο ς Πρόκειται για το σκηνικό χώρο της παράστασης, που κάθε φορά αποκτά διαφορετική σημασία ανάλογα με τα μυθοπλαστικά γεγονότα που διαδραματίζονται σε αυτόν 14. Μπορεί να προϊδεάζει το κοινό σχετικά με την πλοκή της ιστορίας, μέσω της σκηνικής δράσης των ρόλων. Ο χώρος, τόσο με τη σκηνική όσο και με τη συμβολική του λειτουργία, μπορεί άλλοτε να επηρεάζεται εκτός από τους ηθοποιούς και από τους θεατές, ανάλογα με το αν δίνεται σε αυτούς η δυνατότητα να συμμετέχουν ή όχι στην παράσταση. Για τη διαμόρφωση του χώρου, ο δάσκαλος-εμψυχωτής πρέπει να λαμβάνει υπόψη την αρχιτεκτονική δυναμική του, το προς αναπαράσταση θέμα, τους συμβολισμούς σε κοινωνικό, θρησκευτικό, ιστορικό και πολιτισμικό επίπεδο, καθώς και τη σκηνική δράση των ρόλων Ό.α., σ Ό.α., σ Παπαδόπουλος, Σ., 2010, σσ Γραμματάς, Θ., 2003, σσ Παπαδόπουλος, Σ., ό.α., σσ

10 Ε κ φ ρ α σ τ ι κ ά μ έ σ α Μιλώντας για εκφραστικά μέσα, αναφερόμαστε στην κίνηση, τη φωνή και το λόγο, που χρησιμοποιεί ο ηθοποιός προκειμένου να επικοινωνήσει με το κοινό. Έτσι, άλλοτε με τις χειρονομίες και τη στάση του και άλλοτε με το ρυθμό της ομιλίας και τον τόνο της φωνής του, είναι σε θέση κάθε φορά να επιτυγχάνει διαφορετικό είδος επικοινωνίας με το κοινό. Κίνηση και λόγος συνυπάρχουν και αλληλοσυμπληρώνονται. Τα εκφραστικά μέσα λοιπόν, βοηθούν τον ηθοποιό να αποκτήσει επίγνωση του εαυτού του και συνείδηση της θέσης του στο σκηνικό χώρο 16. Σ ύ μ β ο λ α Η ανάληψη δράσης έχει πολλές φορές συμβολικό χαρακτήρα. Το παιδί έχει τη δυνατότητα μέσα από τα σύμβολα, να ανακαλύψει τα πραγματικά νοήματα που κρύβονται στην ιστορία, να βιώσει έντονα συναισθήματα, μέσω των οποίων θα οδηγείται σε προσωπικές ερμηνείες των καταστάσεων 17. Ουσιαστικά, τα σύμβολα χρησιμοποιούνται από το δάσκαλο προκειμένου να βοηθήσει τα παιδιά να κατανοήσουν την πραγματική διάσταση των πραγμάτων Θ ε α τ ρ ι κ ό π α ι χ ν ί δ ι κ α ι δ ι ε ρ ε υ ν η τ ι κ ή δ ρ α μ α τ ο π ο ί η σ η : δ ύ ο β α σ ι κ έ ς μ έ θ ο δ ο ι σ τ η ν ε κ π α ί δ ε υ σ η Το θε α τ ρ ι κ ό π α ι χ ν ί δ ι Το θεατρικό παιχνίδι, αποτελεί μία από τις σημαντικότερες μεθοδολογίες του θεάτρου στην εκπαίδευση. Αξιοποιείται ευρέως από τους εκπαιδευτικούς, ως βασικό εργαλείο για την οικοδόμηση στέρεας βάσης πάνω στην οποία θα αναπτυχθεί η σχέση των παιδιών με το θέατρο. Ενώνει τους κόσμους του παιχνιδιού και του θεάτρου με το χώρο της παιδαγωγικής, της ψυχολογίας και της αισθητικής, στοχεύοντας στην ανάπτυξη τόσο των σχέσεων όσο και των προσωπικοτήτων των παιδιών. Το θεατρικό παιχνίδι στοχεύει να τροφοδοτεί και να εξάπτει τη φαντασία των παιδιών, να συμβάλλει στη 16 Γραμματάς, Θ., 1999, σ Παπαδόπουλος, Σ., 2007, σ

11 μεταξύ τους επικοινωνία και να τους βοηθά να κατανοήσουν την κοινωνική πραγματικότητα 18. Κύρια στοιχεία του θεατρικού παιχνιδιού είναι η σωματική έκφραση, η αυτοσχέδια δράση και η αυθόρμητη προσέγγιση του ρόλου. Έτσι, ωθεί τα παιδιά να παίζουν αυθεντικά εκφράζοντας τις πραγματικές τους ανάγκες. Ένα άλλο κύριο στοιχείο του θεατρικού παιχνιδιού είναι το σώμα και συγκεκριμένα, η κίνηση του σώματος. Έτσι, στη μέθοδο αυτή χρησιμοποιούνται δραστηριότητες, όπως η παντομίμα που απελευθερώνουν τη σωματική έκφραση του παιδιού, ξεμπλοκάρουν τη συναισθηματική του κατάσταση και το αφήνουν να νιώσει ελεύθερο. Αποτελεί μια διαδικασία δημιουργική που απαιτεί παρορμητισμό και ελευθερία, τα οποία πλάθουν το χαρακτήρα των παιδιών με τέτοιον τρόπο, ούτως ώστε να τα καθιστά όντα απελευθερωμένα, ανατρεπτικά, με πρωτοβουλία φαντασία και βούληση 19. Η τέχνη, και κατ επέκταση το θεατρικό παιχνίδι βοηθά τον άνθρωπο να προβάλλει τους εσωτερικούς τους φόβους, να εκφραστεί απαλλαγμένος από αδιέξοδα και υπαρξιακά διλήμματα. Το θεατρικό παιχνίδι προσεγγίζει με τρόπο καλλιτεχνικό και ψυχοπαιδαγωγικό τον κόσμο των παιδιών. Εισάγει το στοιχείο της τέχνης στον κόσμο αυτόν, ενεργοποιώντας την έκφραση του σώματος, την ανθρώπινη επαφή 20 και την ανάπτυξη ιδεών στοχεύοντας στη διεύρυνση των οριζόντων. Βασικοί άξονες του θεατρικού παιχνιδιού είναι η έκφραση του σώματος, η επικοινωνία και η αναπαράσταση. Για να υπάρξουν αυτά τα τρία στοιχεία, πρέπει να διεγερθούν οι αισθήσεις, οι σωματικές ή συναισθηματικές λειτουργίες. Τα παιδιά, μέσω του θεατρικού παιχνιδιού, εξοικειώνονται με την συμβολική σκέψη και υιοθετούν ή δημιουργούν νέους κώδικες επικοινωνίας. Ακόμα, το θεατρικό παιχνίδι ενθαρρύνει την ύπαρξη διαφορετικότητάς και τονίζει τη μοναδικότητα του καθενός 21. Βέβαια, για την επίτευξη των παραπάνω, απαιτείται η παρουσία ενός εμψυχωτή που θα δημιουργεί κλίμα αυθεντικού παιχνιδιού, θα προάγει την αυτοέκφραση τη γνήσια επικοινωνία, την καλλιτεχνική, κριτική και δημιουργική σκέψη και θα βοηθά τα παιδιά 18 Σέξτου, Π., 1998, σ Ό.α. 20 Κουρετζής, Λ., 1991, σ Παπαδόπουλος, Σ., ό.α., σ

12 να αποκτήσουν κοινωνικές ευαισθησίες και να διαμορφώσουν μια ηθική προσωπικότητα, με διαπολιτισμική και πολιτική συνείδηση 22. Το θεατρικό παιχνίδι αναπτύσσεται στις ακόλουθες τέσσερις φάσεις 23 : I. Α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η κ α ι δ η μ ι ο υ ρ γ ί α ο μ ά δ α ς Σε αυτήν τη φάση, τα παιδιά εισάγονται σε ποικίλες ομαδικές δραστηριότητες, στις οποίες καλούνται να αφήσουν ελεύθερη τη φαντασία τους, να εκδηλώσουν πτυχές της προσωπικότητάς τους και να επικοινωνήσουν με τους άλλους. Σημαντικό είναι σε αυτό το στάδιο, να υπάρξει το στοιχείο της εμψύχωσης, με τον εμψυχωτή να δημιουργεί κλίμα ασφάλειας και εμπιστοσύνης, έτσι ώστε τα παιδιά να μπορέσουν να συμμετάσχουν στο θεατρικό παιχνίδι άφοβα και απενεχοποιημένα. Ο εμψυχωτής είναι σκόπιμο να λαμβάνει υπόψη την ηλικία των συμμετεχόντων, ώστε τα παιχνίδια και οι ασκήσεις που προτείνει να ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα, τις δυνατότητες και στις εμπειρίες τους. Επίσης, να προσέχει τον τρόπο με τον οποίο δίνει τις διευκρινίσεις για την κάθε δραστηριότητα, ώστε να γίνεται κατανοητός από τους συμμετέχοντες χωρίς όμως να είναι πολύ αυστηρός γιατί τότε χάνεται η ουσία του παιχνιδιού και η όρεξη των συμμετεχόντων. Γενικότερα, τα παιχνίδια στοχεύουν στην καλλιέργεια της κίνησης και της έκφρασης του σώματός τους, στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη στην ομάδα και στην εξοικείωση με αυτοσχεδιαστικές δεξιότητες. Στην πρώτη φάση λοιπόν των θεατρικών παιχνιδιών, ο δάσκαλος-εμψυχωτής, είναι σε εγρήγορση, δίνοντας στα παιδιά, είτε με το λόγο του, είτε με διάφορα ηχητικά και οπτικά ερεθίσματα, το έναυσμα για να συμμετέχουν στη δράση. Ο ρόλος του όμως, δυσκολεύει ακόμα περισσότερο, καθώς πρέπει να στέκεται σαν «άγρυπνος φρουρός» και να ελέγχει τις αντιδράσεις των παιδιών στις εκάστοτε δραστηριότητες ώστε να είναι σε θέση να κάνει τις απαιτούμενες αλλαγές όποτε και αν χρειαστεί, για να τα καθοδηγεί. Τέλος, απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η ικανότητα του εμψυχωτή να μπορεί να προσαρμόζεται στις νέες καταστάσεις. Χαρακτηριστικό των θεατρικών παιχνιδιών, είναι ο απρόβλεπτος χαρακτήρας τους, καθώς η δράση μπορεί να αλλάξει από τη μια στιγμή στην άλλη και να δημιουργηθεί μια νέα ιστορία. Ο εμψυχωτής λοιπόν, έχει τη δυνατότητα να 22 Ό.α., σ Ό.α., σσ

13 σχεδιάσει τον τρόπο οργάνωσης των δραστηριοτήτων, χωρίς όμως να είναι σίγουρος ότι τελικά η εξέλιξη θα είναι αυτή που περιμένει. Οι απόψεις και οι πρωτοβουλίες των παιδιών είναι αυτές που τελικά καθορίζουν την ιστορία, ενώ ο εμψυχωτής τις κατευθύνει. Συνοψίζοντας, ο εμψυχωτής πρέπει να μπορεί να ελίσσεται και ανταπεξέρχεται στα νέα δεδομένα που δημιουργούν τα παιδιά, και ταυτόχρονα να σκέφτεται ιδέες για να συνεχίσει τη δράση, προάγοντας τη φαντασία και τον αυτοσχεδιασμό τόσο των παιδιών όσο και το δικό του, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα ενδιαφέρον θεατρικό παιχνίδι. II. Α ν α δ η μ ι ο υ ρ γ ί α ρ ό λ ω ν κ α ι κ α τ α σ τ ά σ ε ω ν Τα παιδιά αναλαμβάνουν ρόλους και στα πλαίσια ενός αυτοσχεδιασμού, πλάθουν την ιστορία τους. Η δεύτερη φάση μπορεί είτε να είναι συνέχεια μιας δραστηριότητας της προηγούμενης φάσης, είτε να ξεκινά μετά το τέλος της πρώτης φάσης, ύστερα από την παρακίνηση του εμψυχωτή. Και στις δύο περιπτώσεις, τα παιδιά επιλέγουν μόνα τους το ρόλο που θέλουν έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στα ενδιαφέροντά τους και να τα εκφράζει. Χαρακτηριστικό στοιχείο της φάσης αυτής, είναι ότι τα παιδιά μπαίνουν σε διαδικασία αυτοσχεδιασμού και δρουν αυθόρμητα χωρίς να προϋπάρχει κάποια συζήτηση ή κάποιο σχέδιο για το πώς θα εξελιχθεί η ιστορία. Με αυτόν τον τρόπο, δίνεται η ευκαιρία στους συμμετέχοντες να βιώνουν πιο έντονα τη μαγεία της θεατρικής δράσης, εφόσον δρουν χωρίς να έχουν κάποια όρια που να τους περιορίζουν, καλλιεργούν τη φαντασία τους και απελευθερώνουν τις αισθήσεις τους, κάτι που τους βοηθάει να ανακαλύψουν διάφορες πτυχές του εαυτού τους που δεν γνώριζαν αλλά τώρα εμφανίζονται. Τέλος, επιτυγχάνεται η θεατρική επικοινωνία, καθώς τα παιδιά σέβονται και κατανοούν τους άλλους θεατρικούς ρόλους και κατ επέκταση τους κοινωνικούς ρόλους των συμμαθητών τους. Όπως προαναφέρθηκε, τα παιδιά αυτοσχεδιάζουν χωρίς να ακολουθούν κάποιο σενάριο. Αυτό τους δίνει την ευκαιρία να εκφράζονται ελεύθερα, να εξωτερικεύουν τη σκέψη τους και να φανερώνουν τη δική τους οπτική για τα πράγματα. Η φαντασία, η δημιουργικότητα και η αθωότητά τους, είναι οι παράγοντες που κάνουν το θεατρικό παιχνίδι ξεχωριστό, πρωτότυπο και ενδιαφέρον, και δημιουργούν ένα φανταστικό κόσμο όπου όλα είναι πιθανά. Αυτή είναι άλλωστε και η πεμπτουσία του θεατρικού παιχνιδιού. 13

14 Πολλές φορές, τυχαίνει περισσότερα από ένα παιδιά να δείξουν ενδιαφέρον για τον ίδιο ρόλο ή να θέλουν να δώσουν μία άλλη διάσταση στο βασικό θέμα. Για να καλυφθούν αυτές οι ανάγκες, προκύπτουν οι ομάδες ρόλων και τα παράλληλα θέματα. Το φανταστικό στοιχείο που επικρατεί στη δεύτερη φάση του θεατρικού παιχνιδιού, ενισχύεται με διάφορες τεχνικές, όπως η παντομίμα, η παγωμένη εικόνα, τα οπτικοακουστικά ερεθίσματα, η εκμετάλλευση του τυχαίου, όπου από ένα τυχαίο και απρόοπτο γεγονός δημιουργείται μία κατάσταση που παίρνει έκταση και μορφή, και επίσης μπορεί να χρησιμοποιούνται και κωμικά στοιχεία όπως η αντίθεση και η υπερβολή. Η δεύτερη φάση ολοκληρώνεται με την αξιοποίηση των σκηνικών, το μακιγιάζ, τα κοστούμια και διάφορα αντικείμενα που τοποθετούνται στη σκηνή, εισάγοντας τους θεατές στον κόσμο που έχει δημιουργήσει το θεατρικό παιχνίδι των παιδιών. III. Σ κ η ν ι κ ή α υ τ ο σ χ έ δ ι α δ ρ ά σ η Στην τρίτη φάση του θεατρικού παιχνιδιού, τα παιδιά αποκτούν εκτός από την ιδιότητα του ηθοποιού και του σεναριογράφου, και αυτήν του σκηνοθέτη. Οι συμμετέχοντες μπροστά στους θεατές παρουσιάζουν το σκηνικό τους δρώμενο. Πρόκειται για ένα σκηνικό αυτοσχεδιασμό με στόχο να εισάγει τους θεατές στον κόσμο του παιχνιδιού και να τονίσει τα βασικά χαρακτηριστικά της δράσης. Πιο συγκεκριμένα, έχοντας και τη βοήθεια του εμψυχωτή, τα παιδιά καθορίζουν τα δομικά στοιχεία του θεάτρου (ρόλος, χώρος, χρόνος, δραματική ένταση), καθώς και τις τεχνικές που θα ακολουθήσουν (δράση, διάλογος, χαρακτήρες κ.α.). Βέβαια, ανάλογα με τις ανάγκες της παράστασης, συνεχίζουν να αυτοσχεδιάζουν πραγματοποιώντας τις απαραίτητες αλλαγές τόσο στους διαλόγους όσο και στην πλοκή. Κύριος σκοπός αυτής της φάσης, είναι η κατανόηση των ρόλων και των καταστάσεων από τους θεατές. Για αυτό δίνεται περισσότερη βάση στην έκφραση ώστε να αποδοθεί όσο καλύτερα γίνεται το νόημα της δράσης και να επιτευχθεί η επικοινωνία με το κοινό. IV. Α π ο τ ί μ η σ η τ ο υ ε ρ γ α σ τ η ρ ί ο υ Η αποτίμηση του εργαστηρίου αποτελεί την τέταρτη φάση του θεατρικού παιχνιδιού. Πρόκειται για ένα διάλογο που αναπτύσσεται μεταξύ των παιδιών και τα δίνει την 14

15 ευκαιρία να εκφράσουν τη γνώμη τους και να ανταλλάξουν απόψεις για τη μέχρι τώρα πορεία του παιχνιδιού. Μ αυτόν τον τρόπο, ενισχύονται οι διαπροσωπικές σχέσεις της ομάδας, τα παιδιά μαθαίνουν να ακούν και να σέβονται τη γνώμη των άλλων και να αναλαμβάνουν τις ευθύνες των πράξεων τους. Επίσης στοχάζονται όλοι μαζί για το τι θα μπορούσαν να αλλάξουν ώστε να βελτιώσουν το σκηνικό τους δρώμενο και επαναπροσδιορίζουν τους στόχους του παιχνιδιού. Τα παιδιά καλούνται να απαντήσουν σε συνεντεύξεις και ερωτηματολόγια με σκοπό να κρίνουν την πορεία τους, αν κατάφεραν αυτά που ήθελαν και τι διαφορετικό θα μπορούσαν να είχαν κάνει. Τέλος, μπορούν να κρατάνε προσωπικό ημερολόγιο καταγράφοντας τις παρατηρήσεις τους και τα συναισθήματά τους. Στη διαδικασία αποτίμησης συμμετέχει και ο εμψυχωτής κάνοντας κάποιες διευκρινίσεις χωρίς όμως να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο. Ε ρ ε θ ί σ μ α τ α κ α ι κ ί ν η τ ρ α σ τ ο θ ε α τ ρ ι κ ό π α ι χ ν ί δ ι Γενικότερα, στο θεατρικό παιχνίδι, ο εμψυχωτής έχει καταλυτικό ρόλο. Με διάφορα οπτικοακουστικά ερεθίσματα, ερωτήσεις και άλλα μέσα, δίνει στα παιδιά το έναυσμα να ξεκινήσουν τη δράση. Αυτός προκαλεί το ενδιαφέρον τους καλώντας τα είτε να συνεχίσουν την αρχική του ιδέα, είτε αυτοσχεδιάζοντας να δημιουργήσουν μια δική τους ιστορία πάνω στην οποία θα συνεχιστεί η δράση. Σύμφωνα με τον Σ. Παπαδόπουλο τα ερεθίσματα και τα κίνητρα κατηγοριοποιούνται ως εξής: α. Λεκτικά και σωματικά ερεθίσματα και κίνητρα Ο εμψυχωτής μπορεί να χρησιμοποιεί φωνητικά και λεκτικά ερεθίσματα, όπως η φωνή του. Μπορεί να δημιουργεί την επιθυμητή ατμόσφαιρα δίνοντας τον κατάλληλο χρωματισμό στη φωνή του, παίζοντας με το ύφος και την ένταση. Ακόμα, μπορεί μιμούμενος φωνές ζώων ή ανθρώπων να δημιουργεί το κατάλληλο κλίμα. Εκτός από τα λεκτικά όμως ερεθίσματα, μπορεί να χρησιμοποιεί στην επικοινωνία με τα παιδιά τη γλώσσα του σώματος, τη θέση του στο χώρο, τους μορφασμούς και τις εκφράσεις του προσώπου του Ό.α., σ

16 β. Οπτικοακουστικά και υλικά ερεθίσματα και κίνητρα Μέσω των οπτικοακουστικών και υλικών ερεθισμάτων, ο εμψυχωτής βοηθάει τα παιδιά να ενταχθούν στο θεατρικό περιβάλλον. Διάφοροι ήχοι, μουσική αλλά και αντικείμενα όπως υφάσματα, φωτογραφίες και άλλα, λειτουργούν ως κινητήρια δύναμη για να ξεκινήσουν τα παιδιά τη δράση 25. Τ α α ν τ ι κ ε ί μ ε ν α Είναι τα κατάλληλα ερεθίσματα για την έξαψη της φαντασίας των παιδιών και τη δημιουργία έμπνευσης μιας ιστορίας. Ο εμψυχωτής εμφανίζει ένα αντικείμενο και θέτει στα παιδιά ερωτήσεις σχετικές με αυτό 26. Μέσω των ερωτήσεων, τα παιδιά δίνουν διάφορες ιδέες για τη ύπαρξη αυτού του αντικειμένου και σιγά σιγά πλάθεται μια ιστορία γύρω από αυτό. Στο θεατρικό περιβάλλον, κάθε αντικείμενο έχει λειτουργική σημασία, καθώς μπορεί να φανερώνει μια σχέση, ή να δίνει πληροφορίες για ένα ρόλο. Ειδικότερα στο θεατρικό παιχνίδι, όπου όπως ένα παιχνίδι φαντασίας, τα αντικείμενα αποκτούν ιδιαίτερη δύναμη, καθώς τα παιδιά μπορούν να τα μεταμορφώσουν σε ό,τι θέλουν, δίνοντάς τα ζωή. Έτσι, παύουν να είναι άψυχα όντα και ζωντανεύουν μέσα στο χώρο, κάνοντας αισθητή την παρουσία τους και προκαλώντας πλήθος συναισθημάτων 27. Η σ ω μ α τ ι κ ή α ν α π α ρ ά σ τ α σ η τ ω ν π α ι δ ι ώ ν Το θεατρικό παιχνίδι πρέπει να προκύπτει από την ελεύθερη βούληση του παιδιού που συμμετέχει σε αυτό. Η επιλογή του είδους του παιχνιδιού, ο τρόπος διεξαγωγής του, αλλά και ο βαθμός συμμετοχής του παιδιού, θα πρέπει να είναι απόρροια της δικής τους θέληση, αφού στόχος είναι να δοθεί έμφαση στο συναισθηματικό κόσμο τους. Οι συμμετέχοντες, χωρίς να περιορίζονται από κάθε είδους καταναγκασμούς, 25 Σέξτου, Π., ό.α., σ. 28. Βλ. επίσης Κουρετζής, Λ., ό.α., σσ Σέξτου, Π., ό.α., σ Παπαδόπουλος, Σ., ό.α., σ

17 αναλαμβάνουν τους ρόλους που τους ενδιαφέρουν και τους αποδίδουν όπως οι ίδιοι νιώθουν. Σκοπός του παιχνιδιού είναι η εξωτερίκευση των συναισθημάτων των παιδιών και η απελευθέρωση τους από φόβους, ντροπές και αναστολές. Η σωματική τους αναπαράσταση είναι ένας τρόπος με τον οποίο εκδηλώνουν τα συναισθήματά τους, φανερώνουν τις σκέψεις τους 28 και αναβιώνουν εμπειρίες του παρελθόντος, ανακαλώντας στη μνήμη τους καταστάσεις ευχάριστες και δυσάρεστες, γεγονός που τους βοηθάει στο να καταπολεμούν τις φοβίες τους. Το θεατρικό παιχνίδι είναι θέατρο για παιδιά με την έννοια ότι παίζουν για τον εαυτό τους και όχι για το κοινό. Άλλωστε, ο τρόπος που παρουσιάζουν και αναπαριστούν την ιστορία, είναι στη δική τους δικαιοδοσία. Συχνά όμως, οι συμμετέχοντες αρνούνται να μπουν στη διαδικασία σωματικής αναπαράστασης, είτε γιατί δεν αισθάνονται άνετα μπροστά στους άλλους, είτε γιατί δε θέλουν να αναπαραστήσουν κάποιες εμπειρίες τους, όντας κυριευμένοι από το άγχος και τον φόβο. Τότε, δράση αναλαμβάνει ο εμψυχωτής, ο οποίος φροντίζει να δημιουργήσει με τα κατάλληλα ερεθίσματα κλίμα σεβασμού και εμπιστοσύνης, ώστε οι συμμετέχοντες να αισθανθούν άνετα 29. Κατά τη διαδικασία αναπαράστασης, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία 30, διερευνώνται τα μνημονικά ίχνη, και συγκεκριμένα: Η ανάσυρση του μνημονικού ίχνους, που προσδιορίζει το χώρο, και Η προβολή και η έκφραση του μνημονικού ίχνους, δηλαδή η δράση με τη σωματική και λεκτική αναπαράσταση. Γενικότερα στο θεατρικό παιχνίδι, η σωματική αναπαράσταση έχει μεγαλύτερη δύναμη από το λόγο, και αυτό επειδή πολλές φορές οι συμμετέχοντες δεν μπορούν να εκφράσουν με λέξεις αυτά που βιώνουν και νιώθουν την κάθε στιγμή. Αντίθετα, η γλώσσα του σώματος είναι αυτή που τους βοηθά να εξωτερικεύσουν, έστω και μη λεκτικά, τον εσωτερικό τους κόσμο και να απελευθερώσουν τις αισθήσεις τους Κουρετζής, Λ., ό.α., σ Παπαδόπουλος, Σ., ό.α., σ Ό.α., σ Κουρετζής, Λ., ό.α., σ.σ. 53,55. 17

18 Α ρ χ έ ς κ α ι γ ν ω ρ ί σ μ α τ α Οι ακολουθητέες αρχές και γνωρίσματα που ακολουθούν χαρακτηρίζουν το θεατρικό παιχνίδι και ορίζονται από τον Σ. Παπαδόπουλο με τον εξής τρόπο 32 : 1. Η πηγαία αυτοέκφραση αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορέσουν οι συμμετέχοντες να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και να κινηθούν άνετα στο χώρο. Για να το καταφέρουν αυτό, πρέπει να αποβάλλουν το άγχος που τους προκαλεί η ιδέα της κριτικής, και να νιώσουν ελεύθεροι, ώστε να έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. 2. Η έμφαση δίνεται στην επικοινωνία και στις διαπροσωπικές σχέσεις μέσα στην ομάδα, καθώς είναι απαραίτητο να επικοινωνούν πραγματικά τα μέλη της ομάδας. 3. Δίνεται σημασία στην παιδευτική και αισθητική σημασία του παιχνιδιού και όχι στην καλλιέργεια υποκριτικών δεξιοτήτων, αφού πρόκειται για διαδικασία με στόχο την προσωπική ανάπτυξη που προάγει τον αυθορμητισμό και τον αυτοσχεδιασμό. 4. Φαντασία και δημιουργικότητα είναι όροι απαραίτητοι για τη δημιουργία και ανασύνθεση του δραματικού κόσμου. Τα παιδιά καλούνται να πλάσουν μια ιστορία, η οποία βασίζεται στις δικές τους εμπειρίες και να την εξελίξουν με αυτοσχέδιο τρόπο Η αισθησιοκινητική δράση και η σωματική κίνηση και έκφραση αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της θεατρικής εμπειρίας. 6. Δημιουργεί αυτοσχέδια, εφήμερα και αυθόρμητα περιβάλλοντα δράσης, εφόσον η ιστορία δημιουργείται εξολοκλήρου από τα ίδια τα παιδιά, γεγονός που κάνει ακόμα πιο πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα τη δράση. 7. Είναι προσαρμοσμένο στις ανάγκες των παιδιών και όχι των θεατρικών ρόλων, καθώς αυτά παίζουν για τον εαυτό τους, για τις δικές τους ανάγκες. 8. Δίνεται έμφαση στην διερεύνηση και αναδημιουργία πραγματικών καταστάσεων με την αυτοσχέδια σκηνική δράση και τους θεατρικούς ρόλους. Η ευκαιρία για ανάληψη ρόλων και τη σκηνική δράση, τους παρέχει τη δυνατότητα να δείξουν τη δική τους οπτική γωνία για τον πραγματικό κόσμο. 9. Αναπτύσσει την ενσυναίσθηση και τη διαλογική, κοινωνική και διαπολιτισμική αλληλεγγύη. Μέσω της επαφής του με τους συμμαθητές του, τα παιδιά αποκτούν ενσυναίσθηση. 32 Παπαδόπουλος, Σ., ό.α., σσ Μουδατσάκις, Τ.Ε., 1994, σ

19 Η δ ι ε ρ ε υ ν η τ ι κ ή δ ρ α μ α τ ο π ο ί η σ η Πρόκειται για μια παιδαγωγική και καλλιτεχνική διαδικασία και ταυτόχρονα, διδακτική μέθοδο 34. Ο δάσκαλος-εμψυχωτής αφηγείται μια ιστορία και τα παιδιά υποδύονται τους ρόλους, έτσι όπως εκλαμβάνουν την υπόστασή τους. Επίσης μπορούν με βάση την ιστορία να δημιουργήσουν ένα άλλο θεατρικό κείμενο, πιο εμπλουτισμένο, τονίζοντας τα σημεία που τους τράβηξαν την προσοχή ή δίνοντας εναλλακτικές ιδέες για την εξέλιξη της πλοκής 35. Η διερευνητική δραματοποίηση προάγει ένα κλίμα συνεργασίας και παρακινεί τα παιδιά στο να διερευνήσουν θέματα της κοινωνικής πραγματικότητας, να κατανοήσουν τις αιτίες των πραγμάτων, να αναζητήσουν τα βαθύτερα νοήματα των καταστάσεων και να αποκτήσουν μια σφαιρική άποψη για τα γεγονότα και όλα αυτά τα πετυχαίνει μέσα από ένα παιχνίδι φαντασίας και αυτοσχεδιασμού 36. Μ ο ρ φ έ ς Η διερεύνηση ξεκινά όταν τα παιδιά έρχονται σε επαφή με το αρχικό κείμενο του εμψυχωτή. Υπάρχει όμως και περίπτωση να μην υπάρχει το πρωτογενές κείμενο 37. Τότε ο εμψυχωτής δίνει στα παιδιά ένα ερέθισμα που υποδηλώνει το δραματικό περιβάλλον και μπορεί είτε απλά να αποτελέσει την αφορμή για τη δημιουργία της νέας ιστορίας, είτε να αποτελεί σημείο αναφοράς γύρω από το οποίο θα πρέπει να εξελιχθεί η ιστορία. Στην περίπτωση που υπάρχει ένα αρχικό κείμενο 38, η διερεύνηση εξελίσσεται έχοντάς το ως κεντρικό άξονα. Τα παιδιά διευκρινίζουν κάποια σκοτεινά σημεία της ιστορίας, πάντα με τη βοήθεια του εμψυχωτή, εκφράζουν τις δικές τους απόψεις για το θέμα της και την εμπλουτίζουν, εισάγοντας στοιχεία που τους ενδιαφέρουν. Ο εμψυχωτής μαζί με τα παιδιά επεξεργάζονται και διαμορφώνουν την ιστορία χωρίς όμως να αλλάζουν τη βασική δράση. Συζητούν εκτός ρόλου για τα γεγονότα, 34 Παπαδόπουλος, Σ., ό.α., σ Σέξτου, Π., ό.α., σσ Άλκηστις., 1989, (μνημ. Σέξτου, Π., ό.α., σσ ). 37 Παπαδόπουλος, Σ., ό.α., σ Ό.α., σ

20 διευκρινίζουν κάποια σημεία, και αφού στοχαστούν ομαδικά, ξεκινούν να γράφουν τη δική τους ιστορία. Σύμφωνα με τον Σ. Παπαδόπουλο, τα στάδια της διερευνητικής δραματοποίησης είναι τα ακόλουθα 39 : I. Δ η μ ι ο υ ρ γ ί α α τ μ ό σ φ α ι ρ α ς ο μ ά δ α ς Πρωταρχικό ρόλο για κάθε δραστηριότητα έχει η δημιουργία ενός ευχάριστου κλίματος που να εμπνέει εμπιστοσύνη, ασφάλεια και να προάγει τη συνεργασία των παιδιών. Ο εμψυχωτής λοιπόν, αναλαμβάνει, με τις κατάλληλες ασκήσεις, να αναπτύξει την επικοινωνία των παιδιών και να σφίξει τις διαπροσωπικές τους σχέσεις, ώστε να έχουν μια άριστη συνεργασία. II. Γ ν ω ρ ι μ ί α μ ε τ ο α ρ χ ι κ ό π ε ρ ι β ά λ λ ο ν Ο εμψυχωτής σε αυτό το στάδιο, ενημερώνει τα παιδιά για το τι πρόκειται να ακολουθήσει, και ποιοι είναι οι στόχοι της δραστηριότητάς τους. Έτσι οι μαθητές στο τέλος, έχουν τη δυνατότητα να προβούν σε αυτοαξιολόγηση της προσωπικής τους πορείας αλλά και να κρίνουν την αποτελεσματικότητα της ομάδας. Η διερευνητική δραματοποίηση ξεκινά με τη έναρξη της αφήγησης της ιστορίας, ή αν αυτή δεν υπάρχει, με το ερέθισμα του εμψυχωτή. Σκοπός του εμψυχωτή και στις δύο περιπτώσεις, είναι να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον των παιδιών, δίνοντας την απαιτούμενη δραματική ένταση, είτε χρησιμοποιώντας το σώμα του και τη φωνή του, είτε άλλα μέσα όπως ένα τραγούδι, μία ταινία κ.ά., και να εστιάσει στην προσοχή τους στο σημείο που έχει σχεδιάσει. Επίσης, ο εμψυχωτής πρέπει να ελέγχει συνεχώς την κατάσταση ώστε να είναι σίγουρος ότι θα εξελιχθεί σύμφωνα με τους διδακτικούς στόχους που είχε θέσει εξ αρχής 40. Υπάρχουν δύο ακόμα ζητήματα στα οποία πρέπει να δώσει βάση ο εμψυχωτής: το μέρος του κειμένου που θα παρουσιάσει στα παιδιά, και ο τρόπος με τον οποίο θα το παρουσιάσει. Καλείται λοιπόν, να επιλέξει αν θα παρουσιάσει όλο το κείμενο στα παιδιά, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να έχουν μια πιο σφαιρική άποψη για το θέμα και να τονίσουν κάποια σημεία του κειμένου στα οποία δε στάθηκε ιδιαίτερα ο συγγραφέας, ή να παρουσιάσει ένα μόνο απόσπασμα της ιστορίας, βάζοντας τα παιδιά στη διαδικασία να επικαλεστούν τη φαντασία και την επινοητικότητά τους και να 39 Ό.α., σσ Heathcote, D., ό.α., σ

21 συνεχίσουν την ιστορία, δίνοντας ιδέες για το τι μπορεί να ακολουθεί. Ανάλογα με τους στόχους που έχουν τεθεί και τις ικανότητες της ομάδας, ο εμψυχωτής επιλέγει το κείμενο που θα παρουσιάσει. Σχετικά με τον τρόπο παρουσίασης, ο δάσκαλος-εμψυχωτής μπορεί να επιλέξει είτε να δώσει στα παιδιά το κείμενο σε έντυπη μορφή, ώστε να ακούν και παράλληλα να διαβάζουν την ιστορία, αναπτύσσοντας την αναγνωστική τους ικανότητα, είτε οι μαθητές να είναι μόνο ακροατές. Τέλος, υπάρχει και ένας τρίτος τρόπος, η προφορική αφήγηση της ιστορίας. με τα κατάλληλα εκφραστικά μέσα και το χρωματισμό της φωνής του, ο εμψυχωτής, σαν να λέει παραμύθι, καταφέρνει να τραβήξει την προσοχή των παιδιών και να δημιουργήσει την επιθυμητή ατμόσφαιρα. Απαραίτητη προϋπόθεση σε αυτή την περίπτωση, αποτελεί η πιστή αφήγηση της ιστορίας χωρίς να αλλάξει το κείμενο του συγγραφέα. Ι Ι Ι. Δ η μ ι ο υ ρ γ ί α δ ρ α μ α τ ι κ ο ύ ν έ ο υ π ε ρ ι β ά λ λ ο ν τ ο ς Στο στάδιο αυτό, ο δάσκαλος-εμψυχωτής αφηγείται στα παιδιά μια ιστορία, δίνοντάς τους έτσι το έναυσμα να δημιουργήσουν νέες καταστάσεις 41 και περιβάλλοντα, μετασχηματίζοντας τα όσα άκουσαν και φτιάχνοντας τη δική τους ιστορία. Οι μαθητές λειτουργώντας ως ομάδα, ανταλλάσσουν πληροφορίες, επικοινωνούν και συνεργάζονται, προκειμένου να διαμορφώσουν την ιστορία, όπως οι ίδιοι την αντιλαμβάνονται με βάση τις προηγούμενες γνώσεις, εμπειρίες και ικανότητες που έχουν και χρησιμοποιώντας τη φαντασία τους, αλλά και τη δική τους οπτική αντίληψη των πραγμάτων. Το συγκεκριμένο στάδιο μπορεί να χωριστεί σε φάσεις που δεν έχουν συγκεκριμένη σειρά και πολλές φορές τα μεταξύ τους όρια δεν είναι ξεκάθαρα. Έτσι, διακρίνουμε τις εξής φάσεις: α. Πρώτες επισημάνσεις για την εξέλιξη της ιστορίας Τα παιδιά, με τη βοήθεια του εμψυχωτή, ερευνούν την ιστορία που μόλις άκουσαν, ώστε να προσδιορίσουν κάποια στοιχεία της, για να κατανοήσουν καλύτερα το έργο. Αφού αναλογιστούν το χώρο και το χρόνο της ιστορίας, συζητούν για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των χαρακτήρων, τα ερεθίσματα που τους κινητοποιούν και τις διαπροσωπικές σχέσεις που δημιουργούν μεταξύ τους και διατυπώνουν τις δικές τους 41 Παπαδόπουλος, Σ., ό.α., σ

22 γνώμες για τις συνθήκες, τα προβλήματα που πιθανώς θα προκύψουν και για το τι πιστεύουν πως πρέπει να κάνουν οι χαρακτήρες, όταν βρίσκονται σε μια προβληματική κατάσταση, σε δίλημμα ή σε αδιέξοδο. Μ αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά και ο εμψυχωτής, χρησιμοποιώντας τις κατάλληλες τεχνικές, προσδιορίζουν τα στοιχεία της ιστορίας, που θα τους βοηθήσουν στην εξέλιξη της, αφού είναι πλέον σε θέση να κατανοούν τους θεατρικούς ρόλους. Επιπλέον, μπορούν, κάνοντας υποθέσεις, να δημιουργήσουν νέους ρόλους που εμπλέκονται στην υπόθεση, να διαμορφώσουν καινούργιες διλημματικές καταστάσεις και να προσπαθήσουν μέσα από στοχαστικό διάλογο να τις επιλύσουν. β. Δημιουργία δράσης και στοχασμού 42 Η φάση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς δίνεται στα παιδιά η ευκαιρία να επεξεργαστούν το βαθύτερο νόημα της ιστορίας, να καταλάβουν όσα κρύβονται πίσω από τα λόγια του συγγραφέα και να μπουν σε ρόλους, αυτοσχεδιάζοντας τις πράξεις και τις ενέργειες των χαρακτήρων. Με την καθοδήγηση του εμψυχωτή, ο οποίος χρησιμοποιεί τις θεατρικές τεχνικές που ο ίδιος κρίνει κατάλληλες κάθε φορά, τα παιδιά με τις εκφράσεις τους, τις κινήσεις του σώματος αλλά και τη λεκτική επικοινωνία, προφορική και γραπτή, δίνουν ζωή στους ήρωες, αναδιαμορφώνοντας τις στάσεις και τις απόψεις τους, ανάλογα με τα δικά τους πιστεύω και τις δικές τους αντιλήψεις, έτσι ώστε να δηλώσουν τη γνώμη τους και την δική τους οπτική γωνία και να δώσουν έμφαση σε καταστάσεις και γεγονότα που κρίνουν σημαντικά. Προκειμένου λοιπόν οι μαθητές να κατανοήσουν τα βαθύτερα αίτια, τα κίνητρα, τις επιδιώξεις, τις επιθυμίες και τη στάση του κάθε ρόλου ξεχωριστά, δεν μένουν μόνο στη συζήτηση γι αυτά, αλλά βιώνουν τις καταστάσεις αυτές, μέσα από τη δράση σε θεατρικά περιβάλλοντα και χρησιμοποιώντας τεχνικές, όπως οι αυτοσχεδιασμοί, οι σκηνές forum, τα παιχνίδια ρόλου και οι παγωμένες εικόνες. Η κατανόηση των παραπάνω επιτυγχάνεται, καθώς οι μαθητές παρατηρούν και ερμηνεύουν τις συμπεριφορές, τις κινήσεις και τις απόψεις που εκφράζουν οι ίδιοι μέσα στο ρόλο, εμπλεκόμενοι προσωπικά στα γεγονότα, τα οποία αναπαριστούν, τα βιώνουν και τα επεξεργάζονται καλύτερα. Ο εμψυχωτής όμως επιλέγει αυτό το μοντέλο, μόνο όταν γνωρίζει ότι οι μαθητές έχουν εμπειρία σε όλα τα στάδια της διερευνητικής δραματοποίησης. Όταν δηλαδή μπορούν α) να σχεδιάζουν, β) να δρουν, 42 Neelands, J., 1992, σ.σ. 27,

23 γ) να παρατηρούν και δ) να στοχάζονται από την αρχή το τέλος της διαδικασίας της δραματοποίησης. Ιδιαίτερα χρήσιμη κρίνεται η στάση του δασκάλου-εμψυχωτή, ο οποίος πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός κατά τον σχεδιασμό των θεατρικών στοιχείων, αλλά και στην επιλογή των τεχνικών που θα χρησιμοποιήσει. Πρέπει να αναλύει γιατί τις θεωρεί χρήσιμες και να εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο θα τις χρησιμοποιήσουν. Επιπλέον, οφείλει να αναλογίζεται και να αξιολογεί τόσο τις διδακτικές - εμψυχωτικές ενέργειές του, όσο και τις μαθητικές δραστηριότητες και να εξηγεί πως θα τις χρησιμοποιούν. Όμως, για να γίνει αυτό, πρέπει ο εμψυχωτής να θέτει κάποιους στόχους 43, όπως το ρόλο που αναλαμβάνει κάθε παιδί, την καθιέρωση του εστιακού κέντρου, τη δράση, το χώρο και το χρόνο, τη σωματική κίνηση των παιδιών, αλλά και το λόγο που χρησιμοποιούν, τα σύμβολα, την αξιοποίηση των γεγονότων, τα αποτελέσματα, τις σχέσεις των χαρακτήρων, τη διαμόρφωση των σκηνών. Επίσης, πρέπει να βοηθάει και να παρακινεί τους μαθητές να συνεχίζουν, είτε αναλαμβάνοντας κάποιο ρόλο είτε εκτός ρόλου, ως απλός παρατηρητής της δράσης. Οι μαθητές μέσα από τους χαρακτήρες, τη συναισθηματική τους κατάσταση, τα προβλήματά τους, τα αδιέξοδα, τα απρόσμενα γεγονότα και τα βάσανά τους, συμμετέχουν σε διάφορες τεχνικές θεάτρου, χρησιμοποιώντας τόσο το γλωσσικό όσο και το κινητικό στοιχείο. Επιπλέον, στο στάδιο αυτό, οι μαθητές συζητούν το θέμα εκτενέστερα, ενώ όλα τα παραπάνω στοιχεία αποκτούν τώρα άλλη διάσταση μέσα από τη δράση τους, με αποτέλεσμα να εξελίσσεται η ιστορία, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τις ανάγκες 44, τα ενδιαφέροντα, τις γνώσεις και τις ικανότητες του καθενός από αυτούς που συμμετέχουν στη δράση. Πέρα από αυτά, η μάθηση γίνεται ευχάριστη και αποτελεσματική, καθώς οι μαθητές δρουν μέσα στο ασφαλές περιβάλλον του θεάτρου, όπου γνωρίζουν βέβαια πως δεν θα υπάρξουν επιπτώσεις για τους ίδιους, αλλά βιώνουν την αλλαγή των συναισθημάτων των χαρακτήρων και προσπαθούν να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις τους. 43 Heathcote, D., ό.α., σ Ό.α., σ

24 γ. Η διαμόρφωση της ιστορίας Οι μαθητές στο στάδιο αυτό αρχίζουν να γράφουν το θεατρικό έργο, δηλαδή συντάσσουν τους διαλόγους, τους οποίους μάλιστα εντάσσουν στη δράση και δημιουργούν την πλοκή και τους χαρακτήρες, δηλώνοντας ταυτόχρονα τις απόψεις τους σχετικά με τις λύσεις σε προβλήματα που αυτοί αντιμετωπίζουν και δημιουργώντας τα επεισόδια, τα οποία θεωρούν σημαντικά. Η διαδικασία αυτή γίνεται σταδιακά. Οι μαθητές μπορούν να γράφουν και επιπλέον στοιχεία, εφόσον θεωρούν ότι θα τους φανούν χρήσιμα για τη μορφοποίηση της ιστορίας και την περαιτέρω κατανόησή της. Η συγγραφή του έργου πρέπει να ακολουθεί τις αρχές της λογοτεχνικής δημιουργίας του θεάτρου, γεγονός που σημαίνει ότι τα παιδιά μαθαίνουν κάποιες τεχνικές του θεάτρου και της σύνθεσης κειμένων. Έτσι, ο λόγος των μαθητών αποκτά άλλη διάσταση, καθώς μπορεί να στηρίζεται σε λογοτεχνικά κείμενα άλλων περιόδων και πολιτισμών ή να είναι μια διαφοροποίηση του δικού τους αυτοσχέδιου λόγου. Μάλιστα, η διαδικασία συγγραφής είναι πολύ χρήσιμη για τους μαθητές, τόσο καλλιτεχνικά όσο και πνευματικά, αφού αυτοί κινούνται από τη δράση στο στοχασμό, έπειτα στη συγγραφή και πάλι πίσω στη δράση. δ. Αξιολόγηση Είναι η διαδικασία αποτίμησης της όλης δραστηριότητας και της συμμετοχής των παιδιών σε αυτή. Μέσω αυτής της διαδικασίας, τα παιδιά αξιολογούν και σχολιάζουν τη μέχρι τώρα πορεία τους, γεγονός που τα βοηθά να αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη και να κάνουν έναν απολογισμό των γνώσεων και των δεξιοτήτων που απέκτησαν μέσω της διερευνητικής δραματοποίησης. Επίσης, το στάδιο αυτό, παρακινεί τα παιδιά να εκτιμήσουν αν μπόρεσαν να κοινωνικοποιηθούν σε ικανοποιητικό βαθμό και την αλλαγή που προξένησε η κοινωνικοποίηση στην συναισθηματική τους κατάσταση. ε. Η παρουσίαση Οι μαθητές, αφού ολοκληρώσουν το εργαστήρι, εάν πραγματικά θέλουν να δείξουν τη δουλειά τους, μπορούν να πραγματοποιήσουν μια παράσταση για το κοινό. 24

25 Η προετοιμασία της παράστασης μπορεί να είναι απλή, σύντομη, οικονομική ή σύνθετη, χρονοβόρα και δαπανηρή, ανάλογα με τις επιθυμίες των μαθητών. Όπως και να έχει όμως, τα παιδιά έρχονται σε επαφή με τους θεατές και γίνονται για λίγο ηθοποιοί, αφού βέβαια έχουν υποδυθεί ξανά τους ρόλους τους στην ομάδα των παρατηρητών ή «συμπρωταγωνιστών» τους. Τέλος, προκειμένου να γίνει η παράσταση, τα παιδιά μαθαίνουν τις σκηνικές πρακτικές, ασχολούνται με την κατασκευή των σκηνικών, των αντικειμένων, των κοστουμιών και του μακιγιάζ και πειραματίζονται με τα οπτικοακουστικά εφέ, γεγονός που εξελίσσει την αισθητική και καλλιτεχνική τους αντίληψη. Α ρ χ έ ς κ α ι γ ν ω ρ ί σ μ α τ α Η διερευνητική δραματοποίηση ακολουθεί κάποιες αρχές και έχει ορισμένα βασικά γνωρίσματα, τα οποία, σύμφωνα με τον Σ. Παπαδόπουλο, είναι τα ακόλουθα 45 : α. Ο θεατρικός ρόλος αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη της δραματικής εμπειρίας Οι ρόλοι που αναλαμβάνουν οι μαθητές, τους βοηθούν να ενταχθούν σε ένα μυθοπλαστικό περιβάλλον, με βάση την εμπειρία τους, όπου τα διαδραματιζόμενα γεγονότα αποκτούν σημασία. Μέσα στο ρόλο, μεταμορφώνονται σε κάποιον άλλον και ζουν σε άλλες εποχές, αντιλαμβανόμενοι το μυθοπλαστικό χαρακτήρα των καταστάσεων. Όλη αυτή η διαδικασία, τους παρακινεί να σκέφτονται και να τροποποιούν τις απόψεις τους, σχετικά με τη ζωή και τον κόσμο, να επαναπροσδιορίζουν αξίες και ιδανικά και να αποκτούν διαφορετικές απόψεις μέσα από τη θέαση διαφορετικών αντιλήψεων και θέσεων. β. Για να προκύψει το δραματικό περιβάλλον απαιτείται δράση Για να διατυπώσουν τις απόψεις τους και να αποκαλύψουν τις εμπειρίες τους, τα παιδιά συμμετέχουν ενεργά 46 στη σκηνική πράξη, χρησιμοποιώντας την κίνηση του σώματος, εκφράσεις του προσώπου και το λόγο τους. Με τον τρόπο αυτό, εξετάζουν 45 Παπαδόπουλος, Σ., ό.α., σσ Γραμματάς, Θ., ό.α., σ

26 την ιστορία και διαμορφώνουν τη δική τους κοινωνική πραγματικότητα, αναλαμβάνοντας ρόλους των φανταστικών χαρακτήρων στον πραγματικό χώρο και χρόνο. Με τους αυτοσχεδιασμούς τους, τα παιδιά προσπαθούν να δώσουν ζωή στην ιστορία, προσανατολίζοντάς την στο εδώ και τώρα, αντιπαραθέτοντάς την προς την κλασική αφήγηση. Δημιουργούν εικόνες, που έχουν χρονική αλληλουχία, δίνοντας ζωή στις καταστάσεις και τα γεγονότα που τους ενδιαφέρουν, ενώ παράλληλα χρησιμοποιούν την ενέργειά τους, ώστε να αποτυπώσουν σε αυτές τα βαθύτερα συναισθήματα και τις προσωπικές τους αντιλήψεις. γ. Η έμφαση δίνεται στη διαδικασία αυτοσχέδιας διερεύνησης και δόμησης των επεισοδίων της ιστορίας Το σημαντικό είναι να φτιάξουν τα παιδιά μια ιστορία που να εμπίπτει στα ενδιαφέροντά τους, μέσα από τις ήδη υπάρχουσες αντιλήψεις και απόψεις τους. Χρησιμοποιώντας τεχνικές του θεάτρου και του δράματος, αλλά και τις σκηνικές τους γνώσεις, αποβλέπουν στην ανακατασκευή των γεγονότων, προσθέτοντας νέα στοιχεία που προέρχονται από τα προσωπικά τους βιώματα 47. Αυτό που ενδιαφέρει στη διερευνητική δραματοποίηση, είναι η αξιοποίηση της κριτικής τους ικανότητας και η νοηματοδότηση των επεισοδίων που πρόκειται να αναπαραστήσουν θεατρικά. δ. Το δραματικό περιβάλλον αποτελεί πεδίο ανάπτυξης για σφαιρική και δυναμική προσέγγιση της ανθρώπινης εμπειρίας και επικοινωνίας Τα παιδιά πρέπει να είναι κατάλληλα προετοιμασμένα για όσα θα αντιμετωπίσουν στην πραγματική τους ζωή και πρέπει να ανταποκρίνονται στις περιστάσεις με δημιουργικότητα κριτική και διαλεκτική σκέψη, καθώς το ανθρώπινο και φυσικό περιβάλλον αναπτύσσεται ταχύτητα και με μεγάλη δυναμικότητα. Η διερευνητική δραματοποίηση λοιπόν είναι ένας τρόπος με τον οποίο οι μαθητές εισάγονται σε καταστάσεις παρόμοιες με αυτές της πραγματικότητας, μαθαίνουν πώς να χειρίζονται καταστάσεις που αφορούν άλλους ανθρώπους και τις σχέσεις τους με αυτούς. Οι καταστάσεις αυτές μπορεί να είναι πρωτόγνωρες και να έχουν σχέση με το περιβάλλον στο οποίο ζουν, αλλά και με προβλήματα της καθημερινότητας με τα οποία έρχονται αντιμέτωποι. Έτσι, με τη διεπιστημονική και διεμπειρική προσέγγιση, οι μαθητές αποκτούν δυναμική και σφαιρική άποψη για τα γεγονότα. 47 Σέξτου, Π., ό.α., σ

27 ε. Η θεατρική εμπειρία συνυφαίνεται με την επικοινωνία και το στοχαστικό διάλογο Τα παιδιά επικοινωνούν μεταξύ τους και με το δάσκαλο, ανταλλάσσοντας ιδέες και απόψεις, χρησιμοποιώντας λεκτικές και μη λεκτικές πρακτικές, μέσω των πράξεων και των ενεργειών των θεατρικών ρόλων. Η αλληλεπίδραση αυτών σε συνδυασμό με την τελική αξιολόγηση όλης της ιστορίας, βοηθούν τα παιδιά να έρχονται σε επαφή, να συζητούν, να συνεργάζονται και να μετατρέπονται σε κοινωνικά υποκείμενα που μπορούν να επικοινωνούν με τους άλλους και να κατανοούν πως όταν αλλάζουν οι συνθήκες πρέπει να προσαρμόζονται σε αυτές, προκειμένου να υπάρξει αρμονική συμβίωση στην κοινωνία 48. Αυτό μπορεί να επιτυγχάνεται μέσα από το στοχαστικό διάλογο, αλλά και μέσω της κριτικής θεώρησης των αποφάσεων των ρόλων, σε ποικίλα ζητήματα. Τα παιδιά από μόνα τους ή σε συνεργασία στην ομάδα, σε θεατρικό ρόλο ή εκτός ρόλου, εκφράζουν τις απόψεις και τις στάσεις τους, τις οποίες ο δάσκαλος-εμψυχωτής πρέπει να τις παρακολουθεί και να τις αξιολογεί, με ερωτήσεις που θέτει στους μαθητές, για να δει κατά πόσο ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Αυτό κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς τα παιδιά με το διάλογο και τη συνεργασία τους, προσπαθούν να δώσουν λύσεις και να δηλώσουν τα πιστεύω τους, οι συνέπειες των οποίων σχετίζονται με ουσιώδη κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα που τους καθιστούν υπεύθυνα και κοινωνικά συνειδητοποιημένα όντα. Άλλωστε, πολλές φορές οι ρόλοι που ενσαρκώνουν τους αναγκάζουν να σκεφτούν και να δράσουν με διαφορετικούς τρόπους, καθιστώντας έτσι δυνατή την αλλαγή των αντιλήψεων και των στάσεων τους, αφού οι αποφάσεις τους προέρχονται από γόνιμο διάλογο και επικοινωνία με τους άλλους. στ. Η δραματική δουλειά πρέπει να αναπτύσσει την κοινωνική και διαπολιτισμική εκπαίδευση Όταν τα παιδιά διερευνούν μια ιστορία εισάγονται σε θεατρικούς ρόλους, οι οποίοι συχνά απηχούν διαφορετικές πεποιθήσεις από τα ίδια. Ο θεατρικός ρόλος δηλαδή τους τοποθετεί στη θέση κάποιου άλλου, κάποιου διαφορετικού, με τον οποίο θα πρέπει να ταυτιστούν και του οποίου τις απόψεις να ενστερνιστούν. Έτσι, τα παιδιά μαθαίνουν 48 Ό.α., σσ

28 τη διαφορετικότητα των απόψεων. Με αυτόν τον τρόπο καθίστανται δεκτικοί σε νέες αντιλήψεις και γίνονται γνώστες των ανθρώπινων δικαιωμάτων 49. Επίσης, μέσω της δραματοποίησης έρχονται σε επαφή με τους συμμαθητές τους και αναγνωρίζουν τη διαφορετικότητα της διαπολιτισμικής ταυτότητας, του φύλου, των θρησκευτικών πεποιθήσεων, του γλωσσικού στοιχείου και των πολιτισμικών συνηθειών, ανταλλάσσοντας τις εμπειρίες τους πάνω σε αυτά τα ζητήματα. Τέλος, οι μαθητές αλληλεπιδρούν με τους άλλους, με ξένους προς αυτούς ανθρώπους και με μειονότητες αντιμετωπίζοντας καταστάσεις, τις οποίες δε θα ζούσαν στην καθημερινή τους ζωή, αποκτώντας διαπολιτισμική και κοινωνική συνείδηση μέσω των εμπειριών τους. ζ. Ο στοχασμός πάνω στην εμπειρία καθορίζει τη συνολική ποιότητα της μάθησης Οι μαθητές καλούνται να δράσουν σε ρόλους, αναλογιζόμενοι τις πράξεις και τις ενέργειες των χαρακτήρων και αξιολογώντας τις αποφάσεις τους, γεγονός που τους καθιστά ικανούς να συζητούν για όλα όσα διαδραματίζονται στο παιχνίδι τους, να ανταλλάσσουν απόψεις και να κρίνουν τι τους αρέσει και τι όχι. Με τον τρόπο αυτόν, κατά τη διάρκεια της δουλειάς τους και κυρίως στο τέλος αυτής, σκέφτονται όλα όσα έγιναν, αναθεωρούν κάποιες απόψεις και ζητούν την αλλαγή, στοιχεία πολύ σημαντικά για τη μάθηση. η. Η γλώσσα είναι σύμφυτη με τη δραματική εμπειρία Για να δημιουργήσουν το μυθοπλαστικό κόσμο, τα παιδιά χρησιμοποιούν το γραπτό και προφορικό λόγο, βιώνοντας και αναμορφώνοντας το υπάρχον κείμενο, ανάλογα με τις ανάγκες του θεατρικού περιβάλλοντος. Έτσι, χρησιμοποιούν τόσο τη δραματική όσο και την αφηγηματική γλώσσα, ενώ με τις διάφορες μορφές της, επικοινωνούν, εκφράζονται και μεταδίδουν τις πληροφορίες που θέλουν στους άλλους. Δηλαδή, με τη χρήση της γλώσσας, αποκτούν εμπειρία και μάθηση 50. θ. Δημιουργεί κατάλληλο περιβάλλον για διαθεματική μάθηση σε κάθε γνωστική περιοχή του Αναλυτικού Προγράμματος Τα παιδιά έρχονται σε επαφή με το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον και με πραγματικές καταστάσεις της καθημερινότητας, τις οποίες πρέπει να αντιμετωπίσουν, 49 Γραμματάς, Θ., 2006, (μνημ. Δρακοπούλου, Κ., σσ. 7-15). 50 Παπαδόπουλος, Σ., 2007, σσ

ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ι. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ι. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ι. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Το μάθημα της Θεατρικής Αγωγής θα διδάσκεται από φέτος στην Ε και Στ Δημοτικού. Πρόκειται για μάθημα βιωματικού χαρακτήρα, με κύριο

Διαβάστε περισσότερα

Διάρκεια: 2Χ80 Προτεινόμενη τάξη: Δ -Στ Εισηγήτρια: Χάρις Πολυκάρπου

Διάρκεια: 2Χ80 Προτεινόμενη τάξη: Δ -Στ Εισηγήτρια: Χάρις Πολυκάρπου ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Θεατρικό Εργαστήρι: Δημιουργία δραματικών πλαισίων με αφορμή μαθηματικές έννοιες. Ανάπτυξη ικανοτήτων για επικοινωνία μέσω του θεάτρου και του δράματος. Ειδικότερα αναφορικά με τις παρακάτω

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ι «Η Θεωρητική έννοια της Μεθόδου Project» Αγγελική ρίβα ΠΕ 06

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ι «Η Θεωρητική έννοια της Μεθόδου Project» Αγγελική ρίβα ΠΕ 06 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ι «Η Θεωρητική έννοια της Μεθόδου Project» Αγγελική ρίβα ΠΕ 06 1590 1765 η Μέθοδος Project σε σχολές Αρχιτεκτονικής στην Ευρώπη 1765 1880 συνήθης µέθοδος διδασκαλίας - διάδοσή της στην

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές

Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Σκοποί ενότητας Να συζητηθούν βασικές παιδαγωγικές αρχές της προσχολικής εκπαίδευσης Να προβληματιστούμε για τους τρόπους με τους οποίους μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

Η Άλκηστις (2008) δίνει στη λέξη την έννοια της παρουσίασης ενός πρωτογενούς κειμένου (γραπτού, αφηγηματικού, μουσικού ερεθίσματος, κλπ.

Η Άλκηστις (2008) δίνει στη λέξη την έννοια της παρουσίασης ενός πρωτογενούς κειμένου (γραπτού, αφηγηματικού, μουσικού ερεθίσματος, κλπ. Η Άλκηστις (2008) δίνει στη λέξη την έννοια της παρουσίασης ενός πρωτογενούς κειμένου (γραπτού, αφηγηματικού, μουσικού ερεθίσματος, κλπ. ) με τον κώδικα της δραματικής - θεατρικής έκφρασης Η δραματοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες. Ζωή Διονυσίου

Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες. Ζωή Διονυσίου Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες Ζωή Διονυσίου Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΤΗΣΙΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ

ΕΤΗΣΙΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ ΕΤΗΣΙΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ 2 0 1 5-2 0 1 6 ιάρκεια σεµιναρίου : 80 ώρες Κόστος : 700 (έως 10 δόσεις των 70 ) Απευθύνεται σε : εµψυχωτές, ηθοποιούς, παιδαγωγούς, θεατρολόγους, µουσειοπαιδαγωγούς

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι προσδοκίες, που καλλιεργούμε για τα παιδιά, εμείς οι εκπαιδευτικοί, αναφέρονται σε γενικά κοινωνικά χαρακτηριστικά και παράλληλα σε ατομικά ιδιοσυγκρασιακά. Τέτοια γενικά κοινωνικο-συναισθηματικά

Διαβάστε περισσότερα

Το Θέατρο στο Δημοτικό Σχολείο Θεατρική Παράσταση: «Οι μύθοι του Αισώπου»

Το Θέατρο στο Δημοτικό Σχολείο Θεατρική Παράσταση: «Οι μύθοι του Αισώπου» ΣΧΕΔΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Σχολείο : 14 ο Δημοτικό Σχολείο Κατερίνης Τίτλος/Θέμα Προγράμματος Το Θέατρο στο Δημοτικό Σχολείο Θεατρική Παράσταση: «Οι μύθοι του Αισώπου» Τάξεις ή Τμήματα συμμετοχής:

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑ ΔΕΣ ΠΕΡΒΟΛΙ ΟΜΟΡΦΟ: Ο κόσμος μας, ένα στολίδι. Τοκμακίδου Ελπίδα

ΓΙΑ ΔΕΣ ΠΕΡΒΟΛΙ ΟΜΟΡΦΟ: Ο κόσμος μας, ένα στολίδι. Τοκμακίδου Ελπίδα ΓΙΑ ΔΕΣ ΠΕΡΒΟΛΙ ΟΜΟΡΦΟ: Ο κόσμος μας, ένα στολίδι Τοκμακίδου Ελπίδα ΠΣ Δημοτικού Κοινωνική διαμεσολάβηση Βιωματική μάθηση Οικοδόμηση της γνώσης «η δημιουργία νοήματος έχει αποδεσμευτεί από την αποκλειστική

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. Δρ Χάρις Πολυκάρπου Συντονίστρια Θεατρικής Αγωγής, Γραφείο Αναλυτικών Π.Ι.

ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. Δρ Χάρις Πολυκάρπου Συντονίστρια Θεατρικής Αγωγής, Γραφείο Αναλυτικών Π.Ι. ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Δρ Χάρις Πολυκάρπου Συντονίστρια Θεατρικής Αγωγής, Γραφείο Αναλυτικών Π.Ι. Ν.Α.Π. Θεατρικής Αγωγής Ορολογία: «Θεατρική Αγωγή αποτελεί η παιδαγωγική και κοινωνική

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας. Αξιολόγηση Ικανοτήτων

Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας. Αξιολόγηση Ικανοτήτων 3 Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας Αξιολόγηση Ικανοτήτων Αξιολόγηση Ικανοτήτων Γενική Περιγραφή της Ενότητας: Αυτή η ενότητα στοχεύει στην αξιολόγηση των ηγετικών ικανοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

«Οι σελίδες αφηγούνται»

«Οι σελίδες αφηγούνται» Πειραματικό Δ.Σ. Φλώρινας Υπεύθυνη εκπαιδευτικός : Πουγαρίδου Παρασκευή Τάξη : Δ «Οι σελίδες αφηγούνται» 1. Θέμα project κριτήρια επιλογής θέματος Η επιλογή του συγκεκριμένου project σχετίζεται άμεσα με

Διαβάστε περισσότερα

Μοναδικά εκπαιδευτικά προγράμματα για τη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών

Μοναδικά εκπαιδευτικά προγράμματα για τη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών Μοναδικά εκπαιδευτικά προγράμματα για τη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών Γιατί ακόμα και όταν η αγάπη είναι δεδομένη, η επικοινωνία είναι κάτι που μαθαίνεται* *Προγράμματα βασισμένα στην «Επικοινωνία

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Λογοτεχνίας

Διδακτική της Λογοτεχνίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Λογοτεχνίας Ενότητα 9: Η μέθοδος της δραματοποίησης στη διδασκαλία της λογοτεχνίας Βενετία Αποστολίδου Άδειες Χρήσης Το

Διαβάστε περισσότερα

Υλικά: κρουστό μουσικό όργανο, μεγάλα χαρτιά γραφήματος, κηρομπογιές. Το εργαστήριο απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 7-10 ετών και τους γονείς τους

Υλικά: κρουστό μουσικό όργανο, μεγάλα χαρτιά γραφήματος, κηρομπογιές. Το εργαστήριο απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 7-10 ετών και τους γονείς τους Σχεδιασμός θεατρικού εργαστηρίου Η παρακάτω σχεδίαση του θεατρικού εργαστηρίου βασίζεται στην προσέγγιση του εφαρμοσμένου δράματος, το οποίο χρησιμοποιείται για διάφορους σκοπούς, μεταξύ άλλων και εκπαιδευτικούς.

Διαβάστε περισσότερα

από ευχάριστες δραστηριότητες, όπως εκείνες της προανάγνωσης,, ενώ παράλληλα συνειδητοποιούν το φωνημικό χαρακτήρα της γλώσσας και διακρίνουν τα

από ευχάριστες δραστηριότητες, όπως εκείνες της προανάγνωσης,, ενώ παράλληλα συνειδητοποιούν το φωνημικό χαρακτήρα της γλώσσας και διακρίνουν τα ΔΕΥΤΕΡΑ Προσέλευση νηπίων και αυθόρμητες δραστηριότητες στις οργανωμένες γωνιές της τάξης. Το ελεύθερο παιχνίδι είτε ατομικό,είτε ομαδικό σε ελκυστικά οργανωμένες γωνιές επιτρέπει στα παιδιά να χρησιμοποιούν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΔΑΣΚΩΝ/ ΟΥΣΑ: ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ:. Σας παρακαλούμε, απαντώντας στα δύο ερωτηματολόγια που ακολουθούν,

Διαβάστε περισσότερα

Το Μάθημα της Γλώσσας στο Δημοτικό του Κολλεγίου Αθηνών

Το Μάθημα της Γλώσσας στο Δημοτικό του Κολλεγίου Αθηνών Το Μάθημα της Γλώσσας στο Δημοτικό του Κολλεγίου Αθηνών 1 η Τάξη Στόχοι Τα παιδιά: Αναπτύσσουν, σε κάθε ευκαιρία, τον προφορικό λόγο. Ως ομιλητές απαντούν σε απλές ερωτήσεις, ανακοινώνουν, περιγράφουν,

Διαβάστε περισσότερα

Η δραματοθεραπεία στην εκπαίδευση ενηλίκων

Η δραματοθεραπεία στην εκπαίδευση ενηλίκων Η δραματοθεραπεία στην εκπαίδευση ενηλίκων Στη δραματοθεραπεία εκδραματίζονται σκηνές και γεγονότα της ζωής στην προσωπική παράσταση του καθενός, με την ασφάλεια που προσφέρουν οι μορφές τέχνης που χρησιμοποιούνται,

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS Εκπαιδευτικό υλικό βιωματικών δραστηριοτήτων και Θεατρικού Παιχνιδιού για την ευαισθητοποίηση μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων καθώς και για την καλλιέργεια ενταξιακής κουλτούρας στα σχολικά πλαίσια Στυλιανός

Διαβάστε περισσότερα

Ν Η Π Ι Α Γ Ω Γ Ε Ι Ο

Ν Η Π Ι Α Γ Ω Γ Ε Ι Ο ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ «Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ» Ν Η Π Ι Α Γ Ω Γ Ε Ι Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Α. ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ Σκοπός του Νηπιαγωγείου είναι να βοηθήσει τα παιδιά να αναπτυχθούν σωματικά, συναισθηματικά,

Διαβάστε περισσότερα

1.2. Ο ρόλος. εστιάζει σε ένα ειδικό θέμα και στην οπτική από την οποία θα το διερευνήσουν

1.2. Ο ρόλος. εστιάζει σε ένα ειδικό θέμα και στην οπτική από την οποία θα το διερευνήσουν 210 ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ εστιάζει σε ένα ειδικό θέμα και στην οπτική από την οποία θα το διερευνήσουν προσδιορίζει τους ρόλους και τα γεγονότα οριοθετεί το δραματικό χώρο και χρόνο οικοδομεί τη δραματική

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης;

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης; ΕΘΝΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ Παραδοχές Εκπαίδευση ως μηχανισμός εθνικής διαπαιδαγώγησης. Καλλιέργεια εθνικής συνείδησης. Αίσθηση ομοιότητας στο εσωτερικό και διαφοράς στο εξωτερικό Αξιολόγηση ιεράρχηση εθνικών ομάδων.

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ Παιδαγωγικά παιχνίδια Ελεύθερος συνειρμός Το παιχνίδι ρόλων Οραματισμός Ζωγραφική / Σχέδιο Εργασία σε μικρές ομάδες Επισκέπτες ομιλητές Χρήση Βίντεο Ανάθεση εργασιών Τα παιδαγωγικά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΑΡΜΟΓΕ ΣΩΝ ΘΕΩΡΙΩΝ ΜΑΘΗΗ ΣΗΝ ΠΡΟΦΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ. Δρ Ζωή Καραμπατζάκη

ΕΥΑΡΜΟΓΕ ΣΩΝ ΘΕΩΡΙΩΝ ΜΑΘΗΗ ΣΗΝ ΠΡΟΦΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ. Δρ Ζωή Καραμπατζάκη ΕΥΑΡΜΟΓΕ ΣΩΝ ΘΕΩΡΙΩΝ ΜΑΘΗΗ ΣΗΝ ΠΡΟΦΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ Δρ Ζωή Καραμπατζάκη Τι μας προσφέρουν οι θεωρίες μάθησης; Οι θεωρίες μάθησης προσφέρουν τη βάση πάνω στην οποία αναπτύσσονται, εξελίσσονται και βελτιώνονται

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Το έργο υλοποιείται με δωρεά από το ΕΠΜ_2014 Εκπαιδευτικό Έργο «Το Κινητό Μουσείο»

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία The project Εισαγωγή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και διδασκαλία Στόχοι Να κατανοήσετε τις έννοιες της κοινωνικοπολιτισμικής ετερότητας και ένταξης στο χώρο της

Διαβάστε περισσότερα

Πρωινό γεύμα και υγιεινή σώματος στην τουαλέτα.

Πρωινό γεύμα και υγιεινή σώματος στην τουαλέτα. Προσέλευση νηπίων και αυθόρμητες δραστηριότητες στις οργανωμένες γωνιές της τάξης. Το ελεύθερο παιχνίδι είτε ατομικό,είτε ομαδικό σε ελκυστικά οργανωμένες γωνιές επιτρέπει στα παιδιά να χρησιμοποιούν δημιουργικά

Διαβάστε περισσότερα

Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών

Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών Δρ Μαριάννα Φωκαΐδου Δρ Παυλίνα Χατζηθεοδούλου Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών Μέσης Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες:

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες: Πρόταση Διδασκαλίας Ενότητα: Τάξη: 7 η - Τέχνη: Μια γλώσσα για όλους, σε όλες τις εποχές Γ Γυμνασίου Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος Α: Στόχοι Οι μαθητές/ τριες: Να

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Το έργο υλοποιείται με δωρεά από το Σύντομη περιγραφή Το Ελληνικό Παιδικό Μουσείο

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες

Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες Τίτλος: Ιστορίες δωματίων Βαθμίδα: 2 Τάξη: Ε Διάρκεια: 6 Χ 80 Περιγραφή Ενότητας Οι μαθητές και οι μαθήτριες μέσα από διάφορες δραστηριότητες που αφορούν στο δωμάτιό τους

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΧΡ. ΜΠΟΥΡΑΣ Σκοπός του Μαθήματος Σκοπός του μαθήματος είναι η εισαγωγή στη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΔΑΣΚΩΝ/ ΟΥΣΑ: ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ:. Σας παρακαλούμε, απαντώντας στα δύο ερωτηματολόγια που ακολουθούν,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ»

ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ» ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ» Δρ. ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΙΩΤΣΙΔΗ (PhD, MSc, MA) Κλινικός & Συμβουλευτικός Ψυχολόγος 1 ΔΟΜΗ ΔΙΑΛΕΞΗΣ Ορισμοί, οφέλη,

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητική Εργασία (Project)

Ερευνητική Εργασία (Project) Ερευνητική Εργασία (Project) Ερευνητικές Εργασίες (Project) Τι είναι ερευνητική εργασία Σκοπός της ερευνητικής εργασίας Εκπαιδευτική Αξία Προϋποθέσεις επιτυχίας του project Ρόλος του μαθητή Ρόλος του Εκπαιδευτικού

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Διαγώνισµα 01.04. Διάλογος Α. ΚΕΙΜΕΝΟ Η τυπική διαδικασία καθηµερινής επικοινωνίας εκπαιδευτικού - µαθητή στην τάξη και στο σχολείο δεν αφήνει πολλά περιθώρια

Διαβάστε περισσότερα

Μουσικοκινητική Αγωγή

Μουσικοκινητική Αγωγή Μουσικοκινητική Αγωγή Τι είναι η Μουσικοκινητική Αγωγή Αρχές της Μουσικοκινητικής Αγωγής (Carl Orff) Παιδαγωγικές βάσεις της Μουσικοκινητικής Αγωγής Ποιοι οι στόχοι της Μουσικοκινητικής Αγωγής Αυτοσχεδιασμός

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων]

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] 1. Είστε ικανοποιημένος/η από το Πρόγραμμα; Μ. Ο. απαντήσεων: 4,7 Ικανοποιήθηκαν σε απόλυτο

Διαβάστε περισσότερα

Ενίσχυση των σχέσεων και της συνεργασίας ανάμεσα στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς. Στηρίζεται στην ενεργητική παρουσία των συμμετεχόντων, στην

Ενίσχυση των σχέσεων και της συνεργασίας ανάμεσα στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς. Στηρίζεται στην ενεργητική παρουσία των συμμετεχόντων, στην Ενίσχυση των σχέσεων και της συνεργασίας ανάμεσα στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς. Στηρίζεται στην ενεργητική παρουσία των συμμετεχόντων, στην ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών και στην αξιοποίηση της

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικε ς πληροφορι ες

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικε ς πληροφορι ες ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικες πληροφοριες Πέτρος Γαλάνης Δρ. ΕΚΠΑ, Δάσκαλος Ε.Α. (ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Δ Αθήνας) Τι είναι η Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ); Ο όρος «Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος» (ΔΑΦ)

Διαβάστε περισσότερα

Γενικός προγραμματισμός στην ολομέλεια του τμήματος (διαδικασία και τρόπος αξιολόγησης μαθητών) 2 ώρες Προγραμματισμός και προετοιμασία ερευνητικής

Γενικός προγραμματισμός στην ολομέλεια του τμήματος (διαδικασία και τρόπος αξιολόγησης μαθητών) 2 ώρες Προγραμματισμός και προετοιμασία ερευνητικής Γενικός προγραμματισμός στην ολομέλεια του τμήματος (διαδικασία και τρόπος αξιολόγησης μαθητών) 2 ώρες Προγραμματισμός και προετοιμασία ερευνητικής ομάδας 2 ώρες Υλοποίηση δράσεων από υπο-ομάδες για συλλογή

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2019 A ΦΑΣΗ

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2019 A ΦΑΣΗ ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: B ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ / ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Ημερομηνία: Σάββατο 5 Ιανουαρίου 2019 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Ο συγγραφέας αναφέρεται στη φυσιογνωμία και στον ρόλο

Διαβάστε περισσότερα

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η καλλιέργεια της ικανότητας για γραπτή έκφραση πρέπει να αρχίζει από την πρώτη τάξη. Ο γραπτός λόγος χρειάζεται ως μέσο έκφρασης. Βέβαια,

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Προσθέτει χρόνια στη ζωή αλλά και ζωή στα χρόνια»

«ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Προσθέτει χρόνια στη ζωή αλλά και ζωή στα χρόνια» «ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Προσθέτει χρόνια στη ζωή αλλά και ζωή στα χρόνια» 1 ο Γενικό Λύκειο Πάτρας Ερευνητική Εργασία Β Τάξης Σχολικού έτους 2012-2013 Ομάδα Ε Ας φανταστούμε μία στιγμή το σχολείο των ονείρων μας.

Διαβάστε περισσότερα

«To be or not to be»

«To be or not to be» ΤοθέατροστηνΚω «To be or not to be» Όνομα Ομάδας:I'm Shakespeare and Ι know it Ονόματα: Βασίλης Ζήβας Αγγελική Καλαματιανού Ιωάννα Μακρυπούλια Άννα-Μαρία Μπούζη Άννα-Μαρίαα Σαρούκου Μάθημα: Ερευνητική

Διαβάστε περισσότερα

Αντιγόνη Σοφοκλέους. Στ

Αντιγόνη Σοφοκλέους. Στ «5η Διημερίδα (αλληλο-)διδακτικής. Διδάσκοντας με λογισμό και με όνειρο. Έμπνευση και Δημιουργία στη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στο Γυμνάσιο και το Λύκειο. Σχολικό έτος 2016-17.» Διοργάνωση:

Διαβάστε περισσότερα

Θεατρικό Παιχνίδι και Δραματοποίηση

Θεατρικό Παιχνίδι και Δραματοποίηση Θεατρικό Παιχνίδι και Δραματοποίηση 1 Βιωματικό Πρόγραμμα Επιμόρφωσης: Θεατρικό Παιχνίδι και Δραματοποίηση Διάρκεια: 5 μήνες (αναλογία σε ώρες 50) Ημέρες & ώρες μαθημάτων: 2 Σάββατα το μήνα (10:00-14:00)

Διαβάστε περισσότερα

Τομέας Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου ATS2020 ΤΟΜΕΙΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΜΕ ΣΤΟΧΟΥΣ ΕΠΙΤΕΥΞΗΣ

Τομέας Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου ATS2020 ΤΟΜΕΙΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΜΕ ΣΤΟΧΟΥΣ ΕΠΙΤΕΥΞΗΣ ATS2020 ΤΟΜΕΙΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΜΕ ΣΤΟΧΟΥΣ ΕΠΙΤΕΥΞΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ 1. Σχεδιασμός στρατηγικών για διερεύνηση 1.1. Εντοπίζουν σημαντικές ανάγκες/ προβλήματα/ ερωτήματα για διερεύνηση

Διαβάστε περισσότερα

Δημιουργική Μέθοδος ρυθμικού και θεατρικού παιχνιδιού

Δημιουργική Μέθοδος ρυθμικού και θεατρικού παιχνιδιού Δημιουργική Μέθοδος ρυθμικού και θεατρικού παιχνιδιού ΕΝΟΤΗΤΑ 6: ΔΟΜΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΘΕΑΤΡΙΚΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ-ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ ΣΥΜΒΑΝ Γαλάνη Μαρία (Μάρω) PhD Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης 1 Σκοποί ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Ετερότητα και Παιδαγωγική του Θεάτρου

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Ετερότητα και Παιδαγωγική του Θεάτρου 1 Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Σχολή Επιστημών Αγωγής Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Ετερότητα και Παιδαγωγική του Θεάτρου Α κύκλος: 2016-2018 Β κύκλος: 2017-2019

Διαβάστε περισσότερα

Η σταδιακή ανάπτυξη της δοµής του, ήταν και το µοντέλο για όλα τα πρώτα ανάλογα εργαστήρια του Θεοδώρου, τα οποία κινούνταν σε αυτήν την θεµατική.

Η σταδιακή ανάπτυξη της δοµής του, ήταν και το µοντέλο για όλα τα πρώτα ανάλογα εργαστήρια του Θεοδώρου, τα οποία κινούνταν σε αυτήν την θεµατική. ΠΟΛΥΤΕΧΝΟ από το 2000 µέχρι σήµερα ένα εργαστήρι σκηνικής έκφρασης και δηµιουργίας, ή µια πρόταση ασκήσεων δηµιουργικής φαντασίας -------------------------------------------- (α) αντικείµενο και ιστορικό

Διαβάστε περισσότερα

ιετές εκπαιδευτικό πρόγραµµα Θεατρικό παιχνίδι & εµψύχωση οµάδας

ιετές εκπαιδευτικό πρόγραµµα Θεατρικό παιχνίδι & εµψύχωση οµάδας ιετές εκπαιδευτικό πρόγραµµα Θεατρικό παιχνίδι & εµψύχωση οµάδας 2 0 1 6-2 0 1 7 ιάρκεια προγράµµατος : 240 ώρες (1 ΣΚ / µήνα στη διάρκεια δύο ετών) Κόστος : 700 / έτος (έως 10 δόσεις των 70 ) ηλώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών Φυσικής Αγωγής στο Λύκειο. Κωνσταντινίδου Ξανθή Σχολική Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής Θράκης

Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών Φυσικής Αγωγής στο Λύκειο. Κωνσταντινίδου Ξανθή Σχολική Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής Θράκης Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών Φυσικής Αγωγής στο Λύκειο Κωνσταντινίδου Ξανθή Σχολική Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής Θράκης Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών Φυσικής Αγωγής στο Λύκειο 1. Ανοιχτό Αναλυτικό Πρόγραμμα με αντίστροφο

Διαβάστε περισσότερα

Συνεργατικές Τεχνικές

Συνεργατικές Τεχνικές Καταιγισμός ιδεών, Παιχνίδι ρόλων, Ομάδες Εργασίας, Συζήτηση με διάταξη δύο κύκλων, Δομημένη Συζήτηση - Debate Μέθοδος σχεδίων εργασίας ΚΕΣΥΠ ΚΙΛΚΙΣ Καταιγισμός ιδεών Είναι η εξέταση ενός ζητήματος μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Δημήτρης Ρώσσης, Φάνη Στυλιανίδου Ελληνογερμανική Αγωγή. http://www.creative-little-scientists.eu

Δημήτρης Ρώσσης, Φάνη Στυλιανίδου Ελληνογερμανική Αγωγή. http://www.creative-little-scientists.eu Τι έχουμε μάθει για την προώθηση της Δημιουργικότητας μέσα από τις Φυσικές Επιστήμες και τα Μαθηματικά στην Ελληνική Προσχολική και Πρώτη Σχολική Ηλικία; Ευρήματα για την εκπαίδευση στην Ελλάδα από το

Διαβάστε περισσότερα

Μουσική Παιδαγωγική Θεωρία και Πράξη

Μουσική Παιδαγωγική Θεωρία και Πράξη Μουσική Παιδαγωγική Θεωρία και Πράξη Σκοποί Στόχοι - Δραστηριότητες Ζωή Διονυσίου Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ Οι Δ/τές ως προωθητές αλλαγών με κέντρο τη μάθηση Χαράσσουν τις κατευθύνσεις Σχεδιάσουν την εφαρμογή στη σχολική πραγματικότητα Αναπτύσσουν

Διαβάστε περισσότερα

ΦΟΡΜΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΟΜΙΛΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ. Βαρβάρα Δερνελή ΕΚΠ/ΚΟΥ. Β Τάξη Λυκείου

ΦΟΡΜΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΟΜΙΛΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ. Βαρβάρα Δερνελή ΕΚΠ/ΚΟΥ. Β Τάξη Λυκείου ΦΟΡΜΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΟΜΙΛΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ Βαρβάρα Δερνελή ΕΚΠ/ΚΟΥ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΠΕ02 (φιλόλογος) ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΙΛΟΥ ΟΜΙΛΟΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ: ΜΙΑ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ ΤΑΞΗ ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΓΝΟΥ ΑΓΝΗ ΚΟΚΟΒΟΥ ΜΑΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΧΝΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΑΝΑΓΝΟΥ ΑΓΝΗ ΚΟΚΟΒΟΥ ΜΑΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΧΝΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΝΑΓΝΟΥ ΑΓΝΗ ΚΟΚΟΒΟΥ ΜΑΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΧΝΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Το σενάριο αυτό επιδιώκει να υπηρετήσει τους παρακάτω γενικούς διδακτικούς σκοπούς. Να αποκτήσει το παιδί γενικές γνώσεις και προσλαμβάνουσες παραστάσεις

Διαβάστε περισσότερα

Πότε ένας δάσκαλος θα κρίνεται ελλιπής και πότε εξαιρετικός

Πότε ένας δάσκαλος θα κρίνεται ελλιπής και πότε εξαιρετικός Πότε ένας δάσκαλος θα κρίνεται ελλιπής και πότε εξαιρετικός Στο σχέδιο της αξιολόγησης το μεγαλύτερο μέρος (περισσότερες από 5.000 λέξεις!) καταλαμβάνεται από αναλυτικές οδηγίες για το πώς ο διδάσκων μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Οι ικανοί αναγνώστες χρησιμοποιούν πολλές στρατηγικές (συνδυάζουν την

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Οι ικανοί αναγνώστες χρησιμοποιούν πολλές στρατηγικές (συνδυάζουν την 1 ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Οι ικανοί αναγνώστες χρησιμοποιούν πολλές στρατηγικές (συνδυάζουν την παλαιότερη γνώση τους, σημειώνουν λεπτομέρειες, παρακολουθούν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ Διδασκαλία της λογοτεχνίας με τη μέθοδο project ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΠ/ΚΟΣ: ΗΛΙΑΔΗ ΑΜΑΛΙΑ ΠΕ02, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ-ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ: Απελευθέρωση του μαθητή αναγνώστη από το άγχος

Διαβάστε περισσότερα

ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Γιατί η Ρομποτική στην Εκπαίδευση; A) Τα παιδιά όταν σχεδιάζουν, κατασκευάζουν και προγραμματίζουν ρομπότ έχουν την ευκαιρία να μάθουν παίζοντας και να αναπτύξουν δεξιότητες Η

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ Η ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ»

ΝΕΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ Η ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ» «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21ου αιώνα) Πιλοτική Εφαρμογή στους Άξονες Προτεραιότητας 1,2,3 - Οριζόντια Πράξη» «ΤΟ ΝΕΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ Η ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ» Ενημερωτική Συνάντηση Στελεχών Διοίκησης

Διαβάστε περισσότερα

Ο Χώρος και οι Γωνιές απασχόλησης

Ο Χώρος και οι Γωνιές απασχόλησης Ο Χώρος και οι Γωνιές απασχόλησης Δρ. Κατερίνα Σαραφίδου Σχολ. Σύμβουλος 39 ης Π.Α. Ν. Δράμας Το περιβάλλον θα πρέπει να δρα σαν ένα είδος ενυδρείου, στο οποίο αντανακλούν οι ιδέες, οι ηθικές αρχές και

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Απαντήσεις Θεμάτων Πανελληνίων Εξετάσεων Εσπερινών Επαγγελματικών Λυκείων (ΟΜΑΔΑ Α )

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Απαντήσεις Θεμάτων Πανελληνίων Εξετάσεων Εσπερινών Επαγγελματικών Λυκείων (ΟΜΑΔΑ Α ) 29 Μαΐου 2014 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Απαντήσεις Θεμάτων Πανελληνίων Εξετάσεων Εσπερινών Επαγγελματικών Λυκείων (ΟΜΑΔΑ Α ) Α1. Ο συγγραφέας του κειμένου αναφέρεται στη σημασία του δημιουργικού σχολείου στη

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογή Προγράμματος Αγωγής Στοματικής Υγείας»

Εφαρμογή Προγράμματος Αγωγής Στοματικής Υγείας» «Πρακτική Εφαρμογή Προγράμματος Αγωγής Στοματικής Υγείας» Ματίνα Στάππα, Οδοντίατρος Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών Πάρεδρος Αγωγής Υγείας Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Η εφαρμογή των προγραμμάτων

Διαβάστε περισσότερα

«ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ»

«ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ» ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ» Δράσεις που υλοποιήθηκαν με τη ΣΤ Τάξη του 2 ου Δημοτικού Σχολείου Αλεξάνδρειας Οκτώβριος Δεκέμβριος 2012 Συντελεστές προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Κάππας Σπυρίδων

Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Κάππας Σπυρίδων Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Κάππας Σπυρίδων ΟΜΑΔΑ είναι μια συνάθροιση ατόμων στην οποία το καθένα έχει συνείδηση της παρουσίας των άλλων, ενώ ταυτόχρονα βιώνει κάποια μορφή εξάρτησης

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολογήστε την ικανότητα του μαθητή στην κατανόηση των προφορικών κειμένων και συγκεκριμένα να:

Αξιολογήστε την ικανότητα του μαθητή στην κατανόηση των προφορικών κειμένων και συγκεκριμένα να: Αξιολογήστε την ικανότητα του μαθητή στην κατανόηση των προφορικών κειμένων και συγκεκριμένα να: Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Ανταποκρίνονται στην ακρόαση του προφορικού

Διαβάστε περισσότερα

Διερευνητική μάθηση We are researchers, let us do research! (Elbers and Streefland, 2000)

Διερευνητική μάθηση We are researchers, let us do research! (Elbers and Streefland, 2000) Διερευνητική μάθηση We are researchers, let us do research! (Elbers and Streefland, 2000) Πρόκειται για την έρευνα που διεξάγουν οι επιστήμονες. Είναι μια πολύπλοκη δραστηριότητα που απαιτεί ειδικό ακριβό

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ & ΕΜΨΥΧΩΣΗ

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ & ΕΜΨΥΧΩΣΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ & ΕΜΨΥΧΩΣΗ ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΜΑΣ Να δημιουργήσουμε μια νέα κουλτούρα στα σχολεία και στην κοινωνία μας που να καλλιεργεί τη χαρά της μάθησης, τη δημιουργικότητα, τον χαρακτήρα, και την ευτυχία

Διαβάστε περισσότερα

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους του Σταύρου Κοκκαλίδη Μαθηματικού Διευθυντή του Γυμνασίου Αρχαγγέλου Ρόδου-Εκπαιδευτή Στα προγράμματα Β Επιπέδου στις ΤΠΕ Ορισμός της έννοιας του σεναρίου.

Διαβάστε περισσότερα

Φιλαναγνωσία Δραστηριότητες. Χρύσα Κουράκη (Ph.D) Υπεύθυνη Πολιτιστικών Θεμάτων Ανατολικής Αττικής

Φιλαναγνωσία Δραστηριότητες. Χρύσα Κουράκη (Ph.D) Υπεύθυνη Πολιτιστικών Θεμάτων Ανατολικής Αττικής Φιλαναγνωσία Δραστηριότητες Χρύσα Κουράκη (Ph.D) Υπεύθυνη Πολιτιστικών Θεμάτων Ανατολικής Αττικής Φιλαναγνωσία - Aimer lire Η θετικά προσδιορισμένη σχέση του αναγνώστη με το βιβλίο ως το κατεξοχήν είδος

Διαβάστε περισσότερα

Το μουσείο ζωντανεύει με ταξίδι σχολικό! Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ποδράσηη

Το μουσείο ζωντανεύει με ταξίδι σχολικό! Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ποδράσηη ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ 9 5 ποδράσηη Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012 Μουσείο Επιστημών και Τεχνολογίας Πανεπιστημίου Πατρών 2ο Δημοτικό Σχολείο Ακράτας Δημοτικό Μουσείο

Διαβάστε περισσότερα

Σχέδιο Μαθήματος: Κοινωνικές και Επικοινωνιακές Δεξιότητες για Ανάπτυξη Αυτοπεποίθησης και Τεχνικών Επίλυσης Διαφορών

Σχέδιο Μαθήματος: Κοινωνικές και Επικοινωνιακές Δεξιότητες για Ανάπτυξη Αυτοπεποίθησης και Τεχνικών Επίλυσης Διαφορών Σχέδιο Μαθήματος: Κοινωνικές και Επικοινωνιακές Δεξιότητες για Ανάπτυξη Αυτοπεποίθησης και Τεχνικών Επίλυσης Διαφορών Διάρκεια: Περιληπτική Περιγραφή: Δύο 45λεπτες διδακτικές περίοδοι Η πρώτη περίοδος

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ ( ) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος. ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ ( ) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος. ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ (10.11.2010) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς Κεφάλαιο 3: Κυκλοφορούμε με ασφάλεια) ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη Περιβάλλοντος και Συνεργατική οργάνωση του μαθήματος

Μελέτη Περιβάλλοντος και Συνεργατική οργάνωση του μαθήματος Μελέτη Περιβάλλοντος και Συνεργατική οργάνωση του μαθήματος ΗΜελέτη Περιβάλλοντος Είναι κατ εξοχήν διαθεματικό αντικείμενο, διότι αποτελεί ενιαίο και ενοποιημένο τομέα μάθησης, στον οποίο συνυφαίνονται

Διαβάστε περισσότερα

www.thelonaxero.com Η συγκεκριμένη εργασία αφορά την παρουσίαση του βιβλίου «www.thelonaxero.com» με αξιοποίηση του εργαλείου Power Point.

www.thelonaxero.com Η συγκεκριμένη εργασία αφορά την παρουσίαση του βιβλίου «www.thelonaxero.com» με αξιοποίηση του εργαλείου Power Point. www.thelonaxero.com Η συγκεκριμένη εργασία αφορά την παρουσίαση του βιβλίου «www.thelonaxero.com» με αξιοποίηση του εργαλείου Power Point. Συγγραφέας του βιβλίου είναι η Τζακλίν Ουίλσον και απευθύνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ 1 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΕ ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ 12 ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ: Ενεργός συμμετοχή (βιωματική μάθηση) ΘΕΜΑ: Παράδοση στο μάθημα των «ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ», για τον τρόπο διαχείρισης των σκληρών δίσκων.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Morela Eri, PhD Έννοια της Ολυμπιακής Παιδείας Μορφωτική διαδικασία που αποσκοπεί στην αγωγή των νέων σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α.

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Τι θα Δούμε. Γιατί αλλάζει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Παιδαγωγικό πλαίσιο του νέου Α.Π.Σ. Αρχές του νέου Α.Π.Σ. Μαθησιακές περιοχές του νέου

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο. Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α.

Βασικές αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο. Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α. Βασικές αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α. Βιωματικές Δράσεις Γυμνασίου Στην Α τάξη υλοποιούνται θέματα του διδακτικού αντικειμένου

Διαβάστε περισσότερα

Πράξη «Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας-Άξονας Προτεραιότητας 2», Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση»

Πράξη «Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας-Άξονας Προτεραιότητας 2», Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» 4.1 Τίτλος 4ης Επιμέρους Δράσης: Αξιοποίηση του Stop Motion Animation (χειροποίητη κινούμενη εικόνα ) στην αναπαράσταση ιστορικών γεγονότων ΤΑΞΗ ΣΥΝΟΛΟ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΑΞΗΣ : : Δ 39 ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Διδακτική παρέμβαση 2-3 ωρών στο μάθημα της Λογοτεχνίας της Β Λυκείου και συγκεκριμένα στο κείμενο «Ζάβαλη Μάϊκω» του Στρατή Μυριβήλη με αξιοποίηση ΤΠΕ (χρήση αρχείων power point, διαδικτύου και

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τμήμα Ιατρικών εργαστηρίων & Προσχολικής Αγωγής Συντονίστρια: Επίκουρη Καθηγήτρια, Ελένη Μουσένα [Σύγχρονες Τάσεις στην Παιδαγωγική Επιστήμη] «Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 9: Η συνεργατική διδασκαλία & μάθηση

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 9: Η συνεργατική διδασκαλία & μάθηση Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 9: Η συνεργατική διδασκαλία & μάθηση Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

Τα πρώιμα μοντέλα του Cummins. Α.Χατζηδάκη

Τα πρώιμα μοντέλα του Cummins. Α.Χατζηδάκη Τα πρώιμα μοντέλα του Cummins Α.Χατζηδάκη Cummins (1981, 1983, 1984) Για να μπορέσει ο/η εκπαιδευτικός να διαμορφώσει τη διδασκαλία του αποτελεσματικά, θα πρέπει να γνωρίζει ποιες γνωστικές και γλωσσικές

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΑΞΟΝΑΣ της ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ στο ψηφιακό μουσικό ανθολόγιο ΕΥΤΕΡΠΗ ΜΑΙΗ ΚΟΚΚΙΔΟΥ

Ο ΑΞΟΝΑΣ της ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ στο ψηφιακό μουσικό ανθολόγιο ΕΥΤΕΡΠΗ ΜΑΙΗ ΚΟΚΚΙΔΟΥ Ο ΑΞΟΝΑΣ της ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ στο ψηφιακό μουσικό ανθολόγιο ΕΥΤΕΡΠΗ ΜΑΙΗ ΚΟΚΚΙΔΟΥ Διαθεματικότητα -Ιδανικό της ολιστικής γνώσης -Διασυνδέσεις με νόημα μεταξύ γνωστικών περιοχών -Μελέτη σύνθετων ερωτημάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2014-2015 - ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2014-2015 - ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2014-2015 - ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΙΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Δ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ, ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΖΩΝΗ 1. Σύντομη ενημέρωση (βασική

Διαβάστε περισσότερα

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1 α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

Δομώ - Οικοδομώ - Αναδομώ

Δομώ - Οικοδομώ - Αναδομώ Δομώ - Οικοδομώ - Αναδομώ Χριστίνα Τσακαρδάνου Εκπαιδευτικός Πανθομολογείται πως η ανάπτυξη του παιδιού ορίζεται τόσο από τα γενετικά χαρακτηριστικά του, όσο και από το πλήθος των ερεθισμάτων που δέχεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ «ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ ΓΙΑ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΥΕΞΙΑ»

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ «ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ ΓΙΑ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΥΕΞΙΑ» ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ «ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ ΓΙΑ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΥΕΞΙΑ» Σκοπός της εκπόνησης του Προγράμματος Αγωγής Υγείας ήταν Να γνωρίσουν τα παιδιά το σώμα τους και βασικές του λειτουργίες. Nα γνωρίσουν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ»

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ» ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ» ΕΙΣΗΓΗΣΗ: «Πρακτικές αξιολόγησης κατά τη διδασκαλία των Μαθηματικών» Γιάννης Χριστάκης Σχολικός Σύμβουλος 3ης Περιφέρειας

Διαβάστε περισσότερα

Όμιλος Παραμύθι και Αφήγηση. Βασιλική Αντωνογιάννη Δασκάλα. Πρότυπο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Φλώρινας. bantonog@yahoo.gr

Όμιλος Παραμύθι και Αφήγηση. Βασιλική Αντωνογιάννη Δασκάλα. Πρότυπο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Φλώρινας. bantonog@yahoo.gr Όμιλος Παραμύθι και Αφήγηση Βασιλική Αντωνογιάννη Δασκάλα Πρότυπο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Φλώρινας bantonog@yahoo.gr Εισαγωγή Τίτλος: «Παραμύθι και Αφήγηση» Υλοποίηση: στο πλαίσιο του νέου θεσμού

Διαβάστε περισσότερα

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές

Διαβάστε περισσότερα