Ειδικά θέματα Οργανωσιακής Συμπεριφοράς και ΔΑΠ

Transcript

1 Ειδικά θέματα Οργανωσιακής Συμπεριφοράς και ΔΑΠ Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα ιοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας Εξέλιξη & Ανάπτυξη της Σταδιοδρομίας Το σύνολο των σχετικών με την εργασία εμπειριών που βιώνει ένας άνθρωπος στην διάρκεια της ζωής του (Greenhaus & Callanan, 1994) 1

2 Εξέλιξη σταδιοδρομίας Η επαγγελματική ανάπτυξη είναι κάτι περισσότερο από την επαγγελματική επιλογή. Είναι πορεία αυτο-ανάπτυξης που διαρκεί ολόκληρη ζωή Εξέλιξη σταδιοδρομίας Για ποιους λόγους οι οργανισμοί δίνουν (ή θα έπρεπε να δίνουν) έμφαση ή / και εμείς ενδιαφερόμαστε για την επαγγελματική ανάπτυξη / εξέλιξη των εργαζομένων; 2

3 Εξέλιξη σταδιοδρομίας Μεταβαλλόμενο εργασιακό περιβάλλον Μείωση προσωπικού, Αλλαγές στα δημογραφικά χαρακτηριστικά Πίεση από το εξωτερικό περιβάλλον (π.χ.ισότητα ευκαιριών) Πίεση από το εσωτερικό περιβάλλον (π.χ. προσωπική ανάπτυξη & επαγγελματική ικανοποίηση) Εξελικτικές θεωρίες - Ginzberg Στη διαδικασία επαγγελματικής επιλογής εμπλέκονται 4 κυρίως παράγοντες: Η πραγματικότητα Εκπαίδευση Προσωπικότητα-Ατομικά στοιχεία Οι αξίες του ατόμου 3

4 Εξελικτικές θεωρίες - Ginzberg 1. Το στάδιο της φαντασίας (-11 ετών) 2. Το στάδιο των δοκιμαστικών επιλογών (11-18) 3. Το ρεαλιστικό στάδιο (18-24) ιερεύνηση Αποκρυστάλλωση Προσδιορισμός ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΣ Εξέλιξη σταδιοδρομίας (Donald Super) 1. Ανάπτυξη 2. ιερεύνηση 3. Καταστάλαγμα 4. Συντήρηση 5. Παρακμή Ουράνιο Τόξο Σταδιοδρομίας 4

5 Εξέλιξη σταδιοδρομίας (Donald Super) 1. Πρότυπο Σταδιοδρομίας: Ο τρόπος με τον οποίο το άτομο διέρχεται τα στάδια 2. Επαγγελματική Ωριμότητα: Η ετοιμότητα για την επιτέλεση των καθηκόντων της επαγγελματικής ανάπτυξης 3. Αυτοαντίληψη: Η εικόνα που έχει το άτομο για τον εαυτό του Αξιολόγηση των εξελικτικών θεωριών 1. εν φαίνεται να ισχύουν σε όλα τα κοινωνικά περιβάλλοντα 2. Το άτομο θεωρείται παθητικό 3. Αγνοούν τις δυναμικές επιδράσεις στη ζωή του ατόμου 5

6 Η είσοδος στο επάγγελμα Επιλογή καριέρας /οργανισμού βάσει κάποιων προσδοκιών Θεωρία της προσδοκίας Realistic job preview Κίνητρα σταδιοδρομίας Το σύνολο των ατομικών χαρακτηριστικών και των συναφών συμπεριφορών και αποφάσεων σχετικά με τη σταδιοδρομία, που αντικατοπτρίζουν την ταυτότητα σταδιοδρομίας του ατόμου, την επίγνωσή του σχετικά με τους παράγοντες που επιδρούν στη σταδιοδρομία του και την ανθεκτικότητά του σε συνθήκες δυσμενείς για τη σταδιοδρομία (London, 1983) 6

7 Κίνητρα σταδιοδρομίας Ταυτότητα σταδιοδρομίας: Η «κεντρικότητα» της σταδιοδρομίας στην ταυτότητα του ατόμου Αφοσίωση στην εργασία Ανοδική κινητικότητα η Η ταυτότητα επηρεάζεται από το ρόλο και τη σημασία του έργου για τον οργανισμό και αν συμβάλλει στη θετική αυτό-εικόνα του ατόμου Κίνητρα σταδιοδρομίας Επίγνωση σταδιοδρομίας: Το βαθμό που το άτομο έχει ρεαλιστικές αντιλήψεις όσον αφορά στον εαυτό του και στον οργανισμό και συνδέει αυτές τις αντιλήψεις με συγκεκριμένους στόχους που θέτει στη σταδιοδρομία του Η επίγνωση επηρεάζεται από το βαθμό πληροφόρησης και καθοδήγησης που προσφέρει ο οργανισμός 7

8 Κίνητρα σταδιοδρομίας Ανθεκτικότητα σταδιοδρομίας: Ο βαθμός που το άτομο μπορεί να αντιμετωπίσει αντίξοες περιστάσεις όσον αφορά τη σταδιοδρομία του Η ανθεκτικότητα επηρεάζεται από το βαθμό δομής, σύγκρουσης ή αβεβαιότητας που υπάρχει στον οργανισμό Κίνητρα σταδιοδρομίας Σύμφωνα με τα κίνητρα σταδιοδρομίας το άτομο λαμβάνει αποφάσεις βάσει: 1. Προοπτικής λογικής Οι αναμενόμενες συνέπειες των επιλογών μας (Θεωρία προσδοκίας) 2. Αναδρομικής λογικής Η επίδραση των προηγούμενων εμπειριών (Θεωρία κοινωνικής μάθησης) 8

9 Αγκυροβόλια σταδιοδρομίας (career anchors) Το σύνολο των αναγκών, αξιών και ταλέντων που το άτομο δεν εγκαταλείπει εύκολα όταν είναι αναγκασμένο να κάνει μία επιλογή Αγκυροβόλια σταδιοδρομίας (Schein) 1. Τεχνική / λειτουργική ικανότητα 2. ιευθυντική ικανότητα 3. ημιουργικότητα 4. Ασφάλεια ή σταθερότητα 5. Αυτονομία 9

10 Θεωρίες Επαγγελματικής Επιλογής Θεωρία του τυχαίου Η θεωρία του Απόστολου Παύλου στο δρόμο προς την αμασκό Τύχη θεωρείται η μια μη σχεδιασμένη έκθεση του ατόμου σε κάποιο ισχυρό ερέθισμα. Η απόκριση σε ένα ερέθισμα δεν είναι κάτι που συμβαίνει τυχαία, γιατί τα άτομα έχουν διαφορετικές αντιλήψεις για τα ίδια ερεθίσματα και διαφορετικές αποκρίσεις σε αυτά 10

11 Θεωρίες των χαρακτηριστικών και των παραγόντων (trait & factor theories) Ψυχομετρική προσέγγιση Στηρίζεται στην ψυχολογία των ατομικών διαφορών ιαφορές μεταξύ ατόμων και διαφορές μεταξύ επαγγελμάτων Ιδανική επαγγελματική επιλογή: Αυτή όπου συνταιριάζονται τα χαρακτηριστικά του ατόμου με τις απαιτήσεις του επαγγέλματος Παραγοντική ανάλυση Θεωρίες των χαρακτηριστικών και των παραγόντων (trait & factor theories) Επικρίσεις εν στηρίζεται σε συγκεκριμένη θεωρία Παραβλέπει τις πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων Απλουστευτική προσέγγιση «Τρεις συνεντεύξεις και ένα σύννεφο σκόνη» 11

12 1. Η επιλογή ενός επαγγέλματος αποτελεί έκφραση της προσωπικότητας 2. Τα τεστ ενδιαφερόντων αποτελούν στην ουσία τεστ προσωπικότητας 3. Τα επαγγελματικά στερεότυπα ισχύουν σε μεγάλο βαθμό 4. Οι άνθρωποι που βρίσκονται στο ίδιο επάγγελμα έχουν παρόμοιους τύπους προσωπικότητας και για το λόγο αυτό αποκρίνονται με τον ίδιο τρόπο σε προβλήματα και καταστάσεις 5. Η επαγγελματική ικανοποίηση, η σταθερότητα και η επίτευξη στο επάγγελμα εξαρτώνται κατά πολύ από το βαθμό σύμπτωσης τύπου προσωπικότητας και εργασιακού περιβάλλοντος Έξι (6) τύποι προσωπικότητας & Έξι (6) τύποι εργασιακού περιβάλλοντος Ρεαλιστικός (R) Ερευνητικός (I) Καλλιτεχνικός (A) Κοινωνικός (S) Επιχειρηματικός (E) Συμβατικός (C) 12

13 Ρεαλιστικός (R) Οι άνθρωποι που χειρίζονται αντικείμενα, εργαλεία και μηχανές, δεν αγαπούν τις δραστηριότητες που έχουν να κάνουν με την προσφορά βοήθειας ή με την προσφορά εκπαιδευτικού έργου και είναι περισσότερο πιθανό να δείξουν προτίμηση για εξειδικευμένα και τεχνικά επαγγέλματα Ερευνητικός (I) Οι άνθρωποι που δείχνουν προτίμηση για δραστηριότητες που υπάγονται στο χώρο των φυσικών, βιολογικών και κοινωνικών επιστημών και συνεπάγονται παρατήρηση και διερεύνηση 13

14 Καλλιτεχνικός (A) Οι άνθρωποι που προτιμούν ασαφείς, ελεύθερες και μη συστηματικές δραστηριότητες. Συναισθηματικά άτομα που προτιμούν τα καλλιτεχνικά επαγγέλματα Κοινωνικός (S) Οι άνθρωποι που προτιμούν δραστηριότητες που συνεπάγονται σχέσεις με άλλους ανθρώπους. ιακατέχονται από ανθρωπιστικά αισθήματα και έχουν κοινωνικές δεξιότητες 14

15 Επιχειρηματικός (E) Οι άνθρωποι που προτιμούν δραστηριότητες που συνεπάγονται χειραγώγηση άλλων ατόμων για την απόκτηση κέρδους, άτομα φιλόδοξα με ηγετικές και διοικητικές ικανότητες. Συμβατικός (C) Οι άνθρωποι που προτιμούν δραστηριότητες που χαρακτηρίζονται από ακρίβεια, τάξη και συστηματικότητα. Άτομα που αποδέχονται το κοινωνικό status quo. 15

16 1. Συνέπεια: ο βαθμός συγγένειας μεταξύ τύπων / περιβαλλόντων 2. ιαφοροποίηση: ο βαθμός που το άτομο/περιβάλλον είναι με σαφήνεια προκαθορισμένα 3. Ταυτότητα: ο βαθμός σταθερότητας των στόχων, ενδιαφερόντων και των ταλέντων των ατόμων / περιβάλλοντος 4. Σύμπτωση: Κάθε διαφορετικός τύπος προσωπικότητας απαιτεί διαφορετικό περιβάλλον 5. Λογισμός: Η εξαγωνική διάταξη Ρεαλιστικός Ερευνητικός Συμβατικός Καλλιτεχνικός Επιχειρηματικός Κοινωνικός 16

17 Πεδίο εργασίας vs. επίπεδο των επαγγελμάτων Αυτογνωσία, Νοημοσύνη, Επαγγελματική Πληροφόρηση Επικρίσεις Έντονες διαφορές φύλων (Γυναίκες καλλιτεχνικοί, κοινωνικοί, συμβατικοί) εν λαμβάνεται υπόψη ότι το άτομο και το περιβάλλον αλλάζει Η θεωρία δεν ερμηνεύει πως επιτελείται η διαμόρφωση της προσωπικότητας 17

18 Εσωτερική & εξωτερική σταδιοδρομία Εσωτερική: η υποκειμενική αντίληψη του ατόμου για την εργασία και το δικό του ρόλο στο χώρο εργασίας Εξωτερική: αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα, οι πραγματικές εξελίξεις στην σταδιοδρομία του ατόμου Η διαδικασία της ανάπτυξης σταδιοδρομίας Αξιολόγηση «Κατεύθυνση» Ανάπτυξη 18

19 Συστήματα Σταδιοδρομίας Συνδέοντας Οργανωτικές & Ατομικές ανάγκες Οργανωτικές ανάγκες Κρίσιμοι παράγοντες επιτυχίαςπρόκλησης στα επόμενα 2-3 χρόνια Ποιες είναι οι κρίσιμες δεξιότητες που απαιτούνται για την κάλυψη αυτών των αναγκών; Ποιες είναι οι απαιτούμενες ανάγκες σε προσωπικό; Έχε ο οργανισμός τις απαιτούμενες ικανότητες για να αντεπεξέλθει; Θέμα: Οι εργαζόμενοι αναπτύσσονται κατά τρόπο που συνδέει την προσωπική τους εξέλιξη και επαγγ. ικανοποίηση με την επίτευξη των επιχειρησιακών στόχων; Ατομικές ανάγκες Πώς βρίσκω μέσα στον οργανισμό ευκαιρίες εξέλιξης όπου: Χρησιμοποιούνται οι ικανότητές μου; Αντιμετωπίζονται οι αναπτυξιακές μου ανάγκες; Καλύπτονται οι επαγγελματικές μου αξίες / ενδιαφέροντα / χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μου; Αξιολόγηση Αυτό-αξιολόγηση Career workbook Career-planning workshops Οργανωτική αξιολόγηση Assessment centers Psychological testing Performance appraisal Promotability forecasts Succession planning 19

20 Κατεύθυνση Ατομική Συμβουλευτική Υπηρεσίες Πληροφόρησης Job-posting systems Skills inventories Career paths Career resource center Ανάπτυξη σταδιοδρομίας: Προτεραιότητα για τον οργανισμό Τονίστε την σημασία/έμφαση μφ η που δίνει ο οργανισμός στην επαγγελματική εξέλιξη/ανάπτυξη των εργαζομένων. Κάντε την ανάπτυξη σταδιοδρομίας προτεραιότητα για τον οργανισμό. Παράσχετε στα στελέχη σας τις απαιτούμενες «διαπροσωπικές ικανότητες» (people skills) Τονίστε ότι η ανάπτυξη σταδιοδρομίας είναι μία συνδυασμένη προσπάθεια εργαζόμενου & οργανισμού Απαιτήστε από τα στελέχη σας να συναντιούνται τακτικά με τους υφισταμένους τους σχετικά με την επαγγελματική τους ανάπτυξη 20

21 Ανάπτυξη σταδιοδρομίας: Προτεραιότητα για τον οργανισμό (συν.) Ζητήστε ηή από τα στελέχη σας να καταγράψούν τις επιτυχίες των εργαζομένων κατά την διάρκεια της αξιολόγησης της απόδοσης Ενισχύστε τα στελέχη για να συνεργαστούν με τους υφισταμένους τους για την δημιουργία ενός προσωπικού «οράματος» σταδιοδρομίας Τονίστε ότι ο ρόλος του manager είναι να αναπτύσσει το προσωπικό τους Ενισχύστε τους εργαζόμενους να «επενδύουν» στην συνεχιζόμενη εκπαίδευσή τους ΤΕΛΟΣ Ζητήστε από τα στελέχη σας να αναπτύσσουν «δημοκρατικό» παρά καθοδικό τρόπο διοίκησης-ηγεσίας Προτάσεις αυτό-ανάπτυξης ημιουργήστε την προσωπική σας «αποστολή σταδιοδρομίας». Πάρετε πρωτοβουλία για την προσωπική σας ανάπτυξη και εξέλιξη. Κάντε προτεραιότητά σας την ανάπτυξη παρά την εξέλιξη. Μιλήστε με ανθρώπους που βρίσκονται σε θέσεις που «ονειρεύεστε» για το περιεχόμενο και τον τρόπο πραγματοποίησης των στόχων σας. Θέστε λογικούς στόχους. Κάντε την επένδυση στην προσωπική σας ανάπτυξη ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ. 21