Μικροοικονομική Ι. Ενότητα # 1: Εισαγωγή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών

Transcript

1 Μικροοικονομική Ι Ενότητα # 1: Εισαγωγή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών

2 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 2

3 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Οι εικόνες προέρχονται από το βιβλίο «Εισαγωγή στην Οικονομική», D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch, 2 η έκδοση, 2006, Εκδόσεις Κριτική. 3

4 Σκοποί ενότητας Κατανόηση των βασικών εννοιών της μικροοικονομικής ανάλυσης. Κατανόηση του ρόλου της αγοράς. Παρουσίαση των βασικών εργαλείων της οικονομικής επιστήμης. Κατανόηση του μηχανισμού της αγοράς και των εννοιών των πλεονασμάτων παραγωγού και καταναλωτή. Παρουσίαση του ανταγωνισμού και της ισορροπίας. 4

5 Περιεχόμενα ενότητας (1 από 3) Τι είναι η οικονομική επιστήμη; Παραδείγματα. Κατανομή των πόρων. Ο ρόλος της αγοράς. Θετική και Κανονιστική Οικονομική. Διάκριση μικροοικονομικής και μακροοικονομικής. 5

6 Περιεχόμενα ενότητας (2 από 3) Τα εργαλεία της οικονομικής επιστήμης. Αριθμοδείκτες. Ονομαστικές και αποπληθωρισμένες (πραγματικές) μεταβλητές. Ανάλυση οικονομικού προβλήματος. Η ζήτηση, η προσφορά και η αγορά. 6

7 Περιεχόμενα ενότητας (3 από 3) Ελεύθερες αγορές και έλεγχοι τιμών. Ο μηχανισμός της αγοράς. Πλεόνασμα καταναλωτή και παραγωγού. Ανταγωνισμός και ισορροπία στις διεθνείς αγορές. Διεθνές εμπόριο και πλεονάσματα ευημερίας. 7

8 Τι είναι η οικονομική επιστήμη; Μάθημα: Μικροοικονομική Ι, Ενότητα # 1: Εισαγωγή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου, Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών

9 Τι είναι η οικονομική επιστήμη ; Η οικονομική επιστήμη είναι η μελέτη του πως η κοινωνία αποφασίζει: τι, πώς και για ποιον θα παράγει. Αγαθά υπηρεσίες Περιορισμένοι πόροι Συμπεριφορά των ατόμων Κοινωνική Επιστήμη 9

10 Παραδείγματα Μάθημα: Μικροοικονομική Ι, Ενότητα # 1: Εισαγωγή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου, Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών

11 Παράδειγμα πρώτο (1 από 3) 60 US$ per barrel

12 Παράδειγμα πρώτο (2 από 3) Γιατί; Συνέπειες Μικρο-οικονομικό επίπεδο Μακρο-οικονομικό επίπεδο 12

13 Παράδειγμα πρώτο (3 από 3) Μια αύξηση στην τιμή του πετρελαίου επηρεάζει: ΤΙ: Προϊόντα μικρότερης εντάσεωςπετρελαίου ΠΩΣ: Παραγωγικές τεχνικές μικρότερης εντάσεως-πετρελαίου ΓΙΑ ΠΟΙΟΝ: Οι παραγωγοί πετρελαίου έχουν μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη, οι εισαγωγείς έχουν μικρότερη. 13

14 Παράδειγμα δεύτερο (1 από 2) Πλούσιες και φτωχές χώρες αλλά και πλούσιοι και φτωχοί εντός χωρών. Γιατί; Συνέπειες: Μικρο-οικονομικό επίπεδο. Μακρο-οικονομικό επίπεδο. 14

15 Παράδειγμα (2 από 2) ΤΙ: Προϊόντα που ζητούν κυρίως οι πλούσιοι. ΠΩΣ: Τεχνικές ανάλογα με το αν υπάρχει ελευθερία στο διεθνές εμπόριο. ΓΙΑ ΠΟΙΟΝ: Κυρίως για τους πλούσιους. Ρόλος κατανομής εισοδήματος μεταξύ/εντός χωρών. 15

16 Κατανομή των πόρων Μάθημα: Μικροοικονομική Ι, Ενότητα # 1: Εισαγωγή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου, Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών

17 Σπανιότητα και κατανομή πόρων (1 από 3) Η σπανιότητα ωθεί στο να γίνονται οικονομικές επιλογές. Η Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων (production possibility frontier): δείχνει το μέγιστο επίπεδο παραγωγής του ενός αγαθού, με δεδομένο το επίπεδο παραγωγής του άλλου αγαθού (αποτελεσματική παραγωγή). 17

18 Σπανιότητα και κατανομή πόρων (2 από 3) C/ B = κόστος ευκαιρίας (=1/2). 18

19 Σπανιότητα και κατανομή πόρων (3 από 3) Το κόστος ευκαιρίας (opportunity cost) ενός αγαθού είναι η ποσότητα των άλλων αγαθών τα οποία πρέπει να θυσιαστούν έτσι ώστε να αποκτηθεί μια επιπλέον μονάδα του αγαθού αυτού (Ισούται με την κλίση της καμπύλης παραγωγικών δυνατοτήτων). Η κατανομή των πόρων σε μια κοινωνία είναι ζήτημα κεφαλαιώδους σημασίας. Όχι μόνο μεταξύ συγκεκριμένων αγαθών. Αλλά και, π.χ., μεταξύ τομέων παραγωγής. Μεταξύ καταναλωτικών και επενδυτικών αγαθών. Μεταξύ ιδιωτικών αγαθών και δημοσίων υπηρεσιών. 19

20 Ο ρόλος της αγοράς Μάθημα: Μικροοικονομική Ι, Ενότητα # 1: Εισαγωγή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου, Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών

21 Ο ρόλος της αγοράς (1 από 2) Σήμερα, οι περισσότερες οικονομίες κατανέμουν τους πόρους τους με βάση το μηχανισμό της αγοράς. Αγορά (market): Η διαδικασία με βάση την οποία οι αποφάσεις των νοικοκυριών για το τι θα καταναλώσουν, οι αποφάσεις των επιχειρήσεων για το τι και πως θα παράγουν και οι αποφάσεις των εργατών για το πόσο και για ποιόν θα εργασθούν συντονίζονται μέσω των μεταβολών των τιμών. 21

22 Ο ρόλος της αγοράς (2 από 2) Σε μια κεντρικά ελεγχόμενη οικονομία (command economy) η κυβέρνηση λαμβάνει όλες τις αποφάσεις για την παραγωγή και την κατανάλωση. Σε μια μικτή οικονομία (mixed economy) η κυβέρνηση και ο ιδιωτικός τομέας αλληλεπιδρούν στην επίλυση οικονομικών προβλημάτων. Οι αγορές στις οποίες οι κυβερνήσεις δεν επεμβαίνουν είναι γνωστές ως ελεύθερες αγορές (free markets). (Αόρατο χέρι Adam Smith. Αλλά λειτουργούν πάντα ικανοποιητικά;). Οι περισσότερες χώρες έχουν μικτές οικονομίες, όμως ο ρόλος των κυβερνήσεων διαφέρει ευρέως μεταξύ των κοινωνιών. 22

23 Προσανατολισμός προς την αγορά 23

24 Θετική και Κανονιστική Οικονομική Μάθημα: Μικροοικονομική Ι, Ενότητα # 1: Εισαγωγή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου, Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών

25 Θετική και Κανονιστική Οικονομική (1 από 2) Διαφωνίες μεταξύ Οικονομολόγων (;). Θετική Οικονομική (positive economics): Ασχολείται με τις αντικειμενικές και τις επιστημονικές εξηγήσεις για το πως λειτουργεί η οικονομία. Η έμφαση εδώ είναι στην εξήγηση με αντικειμενικότητα. Παράδειγμα: «Εάν επιβληθεί φόρος σε ένα αγαθό, η τιμή του θα τείνει να αυξηθεί.» 25

26 Θετική και Κανονιστική Οικονομική (2 από 2) Κανονιστική Οικονομική (normative economics): Προσφέρει ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΒΑΣΙΣΜΕΝΕΣ ΣΕ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΡΙΣΕΙΣ. Η έμφαση εδώ είναι περισσότερο ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΗ, λ.χ. πάνω στο τι νομίζουμε ότι ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ να γίνει. Παράδειγμα: «Ένας φόρος ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ να επιβληθεί στα καπνά ώστε να αποθαρρύνει το κάπνισμα». Συχνά: σύνδεση των δύο. Pόλος οικονομολόγων στο δημόσιο διάλογο. 26

27 Διάκριση μικροοικονομικής και μακροοικονομικής Μάθημα: Μικροοικονομική Ι, Ενότητα # 1: Εισαγωγή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου, Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών

28 Μικροοικονομική και Μακροοικονομική Μικροοικονομική (microeconomics): Προσφέρει μια λεπτομερή πραγμάτευση των ατομικών αποφάσεων σε συγκεκριμένες αγορές. Μακροοικονομική (macroeconomics): Δίνει έμφαση στις αλληλεπιδράσεις μέσα στην οικονομία ως ενότητα. Παραδείγματα. Μικρο-οικονομικές θεμελιώσεις της Μακρο- Οικονομικής. 28

29 Τα εργαλεία της οικονομικής επιστήμης Μάθημα: Μικροοικονομική Ι, Ενότητα # 1: Εισαγωγή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου, Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών

30 Τα εργαλεία της οικονομικής επιστήμης (1 από 2) Υπόδειγμα (model): Ένας σκελετός, βασισμένος σε απλουστευτικές υποθέσεις, ο οποίος μας βοηθά να οργανώσουμε τον τρόπο με τον οποίο σκεπτόμαστε για κάποιο πρόβλημα. Παράλειψη λεπτομερειών και έμφαση μόνο στις βασικές πλευρές. Δεδομένα (στοιχεία, data): Ο σύνδεσμος ο οποίος μας παρέχει τη δυνατότητα να συγκρίνουμε τη θεωρία με την οικονομική πραγματικότητα. Ποσοτικοποίηση θεωρητικών υποδειγμάτων. Έλεγχος υποδειγμάτων. Λεπτή σχέση (συσχέτιση αιτιότητα). 30

31 Τα εργαλεία της οικονομικής επιστήμης (2 από 2) Χρονολογικές σειρές (time series data): Καταγράφουν διαδοχικές μετρήσεις μίας μεταβλητής σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Χρονικά διαστήματα (ανάλογα με το πρόβλημα). Μέσος όρος διαστήματος (μεταβλητότητα). Διαστρωματικά στοιχεία (cross sectional data): Καταγράφουν για μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή τις τιμές μίας μεταβλητής για διαφορετικές οικονομικές μονάδες ή σύνολο μονάδων. Επίπεδο ομαδοποίησης. Στοιχεία πάνελ (panel data): Καταγράφουν τις τιμές μίας μεταβλητής για συγκεκριμένες οικονομικές μονάδες ή σύνολο μονάδων σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. 31

32 Αριθμοδείκτες Μάθημα: Μικροοικονομική Ι, Ενότητα # 1: Εισαγωγή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου, Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών

33 Αριθμοδείκτες Εκφράζουν τα δεδομένα σε σύγκριση με μία δεδομένη τιμή βάσης. Συνήθως, σταθμικοί (σταθμισμένοι, weighted) μέσοι όροι. Σχεδόν πάντα: Δείκτες τιμών ή δείκτες ποσοτήτων. 33

34 Ονομαστικές και αποπληθωρισμένες μεταβλητές Μάθημα: Μικροοικονομική Ι, Ενότητα # 1: Εισαγωγή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου, Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών

35 Ονομαστικές και αποπληθωρισμένες (πραγματικές) μεταβλητές Οι μεταβλητές που μετρώνται σε τρέχουσες χρηματικές τιμές, ονομάζονται ονομαστικές μεταβλητές (nominal variables). Οι μεταβλητές που μετρώνται σε σταθερές χρηματικές τιμές αφού έχει αφαιρεθεί η επίδραση του πληθωρισμού ονομάζονται αποπληθωρισμένες ή πραγματικές μεταβλητές (real variables). 35

36 Αγοραστική δύναμη του χρήματος Δείκτης της ποσότητας των αγαθών που μπορεί να αγοράσει μία χρηματική μονάδα (ευρώ). Σχέση με πληθωρισμό. Απόλυτες μεταβολές (absolute changes). Σχετικές μεταβολές ή ποσοστιαίες μεταβολές (relative or proportional changes). Ρυθμός μεταβολής (rate of change). 36

37 Οικονομικά υποδείγματα (1 από 3) Υποδείγμα: Ένας σκελετός, βασισμένος σε απλουστευτικές υποθέσεις, ο οποίος μας βοηθά να οργανώσουμε τον τρόπο με τον οποίο σκεπτόμαστε για κάποιο πρόβλημα. Παράδειγμα: Ζήτηση για εισιτήρια και ανάλυση εσόδων της «Αττικό Μετρό». Έσοδα = τιμή εισιτηρίου x αριθμός επιβατών. Η «Αττικό Μετρό» ελέγχει μόνο την τιμή του εισιτηρίου. 37

38 Οικονομικά υποδείγματα (2 από 3) Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τη ζήτηση εισιτηρίων του μετρό; Τιμή εισιτηρίου. Τιμή βενζίνης. Τιμή εισιτηρίων λεωφορείων. Άλλοι παράγοντες: Θέσεις παρκαρίσματος, πρόστιμα παράνομου παρκαρίσματος, θερμοκρασία, κλειστοφοβία. (Μόνο βασικοί παράγοντες στο υπόδειγμα) 38

39 Οικονομικά υποδείγματα (3 από 3) Βασικός παράγοντας: τιμή εισιτηρίου μετρό Αντίστοιχο πρόβλημα στο μετρό του Λονδίνου Κόστος σχεδόν σταθερό, άρα μεγιστοποίηση κερδών μέσω μεγιστοποίησης εσόδων 39

40 Εμπειρική διερεύνηση Αρχικά, στικτό διάγραμμα (scatterplot): ζεύγη τιμών που παρατηρούνται ταυτόχρονα για δύο διαφορετικές μεταβλητές. Σχέση τιμής εισιτηρίου και συνολικών εσόδων; 40

41 Η οικονομική επιστήμη Οικονομική επιστήμη: μη πειραματική επιστήμη. Δεν μπορούν να γίνουν πειράματα σε ελεγχόμενες συνθήκες εργαστηρίου. Ανάλυση υπό την υπόθεση των άλλων παραγόντων παραμενόντων σταθερών (ceteris paribus other things being equal). Τρόπος ελέγχου υποθέσεων/θεωριών: Οικονομετρία. Έλεγχος σημαντικότητας μεταβλητών. 41

42 Η οικονομετρία Με τη βοήθεια της Οικονομετρίας, προσδιορίζουμε την κατάλληλη συνάρτηση Σταθερός όρος, κλίση, γραμμική, μη γραμμική Αρνητική συνάρτηση 42

43 Γραμμικές και μη γραμμικές συναρτήσεις (1 από 2) Θετική γραμμική συνάρτηση. 43

44 Γραμμικές και μη γραμμικές συναρτήσεις (2 από 2) Μη γραμμική συνάρτηση και μη μονοτονική. 44

45 Όταν οι λοιποί παράγοντες Ceteris paribus. παραμένουν σταθεροί 45

46 Ανάλυση οικονομικού προβλήματος Μάθημα: Μικροοικονομική Ι, Ενότητα # 1: Εισαγωγή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου, Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών

47 Στάδια ανάλυσης οικονομικού προβλήματος Παρατήρηση και τυποποίηση του προβλήματος. Εξήγηση με την ανάπτυξη κάποιας θεωρίας. Έλεγχος της θεωρίας με την αντιπαράθεσή της προς τα δεδομένα. 47

48 Η ζήτηση, η προσφορά και η αγορά Μάθημα: Μικροοικονομική Ι, Ενότητα # 1: Εισαγωγή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου, Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών

49 Η ζήτηση, η προσφορά και η αγορά (1 από 3) Στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες, παραγωγή αγαθών κυρίως μέσω του μηχανισμού της αγοράς. ΑΓΟΡΑ (market): Ένα σύνολο διακανονισμών με τους οποίους αγοραστές και πωλητές έρχονται σε επαφή για την ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών (μέσω του μηχανισμού των τιμών). Διάφοροι τύποι αγορών. 49

50 Η ζήτηση, η προσφορά και η αγορά (2 από 3) Άμεση ή έμμεση επαφή αγοραστών και πωλητών. Προσδιορισμός τιμής από πωλητές ή δημοπρασίες, κλπ. 50

51 Η ζήτηση, η προσφορά και η αγορά (3 από 3) Ζήτηση (demand): Η ποσότητα ενός προϊόντος που ο αγοραστής επιθυμεί να αγοράσει σε κάθε πιθανή τιμή. Προσφορά (supply): Η ποσότητα ενός προϊόντος που ο πωλητής επιθυμεί να πουλήσει σε κάθε πιθανή τιμή. Τιμή ισορροπίας (equilibrium price): Η τιμή η οποία εκκαθαρίζει την αγορά ενός προϊόντος. Είναι η τιμή εκείνη στην οποία η προσφερόμενη ποσότητα ισούται με τη ζητούμενη ποσότητα. 51

52 Η καμπύλη ζήτησης Καμπύλη ζήτησης (demand curve): Απεικονίζει τη σχέση μεταξύ τιμής και ζητούμενης ποσότητας διατηρώντας τους άλλους παράγοντες σταθερούς. Οι άλλοι παράγοντες περιλαμβάνουν: Τις προτιμήσεις (preferences) των καταναλωτών. Την τιμή των σχετιζομένων αγαθών. Τα εισοδήματα των καταναλωτών 52

53 Η καμπύλη προσφοράς Καμπύλη προσφοράς (supply curve): Απεικονίζει τη σχέση μεταξύ τιμής και προσφερόμενης ποσότητας διατηρώντας τους άλλους παράγοντες σταθερούς. Οι άλλοι παράγοντες περιλαμβάνουν: Την τεχνολογία. Το κόστος εισροών (εργασία, κεφάλαιο, πρώτες ύλες, κλπ). Τις Κυβερνητικές Ρυθμίσεις (φορολογία, επιδοτήσεις, κανόνες υγιεινής, ασφάλειας, προστασίας περιβάλλοντος, κλπ). 53

54 Ισορροπία 54

55 Μετατόπισης της καμπύλης ζήτησης 55

56 Συγκριτική στατική ανάλυση Η ανάλυση κατά την οποία μεταβάλλουμε ένα από τους «άλλους παράγοντες» και εξετάζουμε την επίδραση της μεταβολής στην τιμή και την ποσότητα ισορροπίας. 56

57 Μετατόπισης της καμπύλης προσφοράς 57

58 Ελεύθερες αγορές και έλεγχοι τιμών Μάθημα: Μικροοικονομική Ι, Ενότητα # 1: Εισαγωγή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου, Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών

59 Ελεύθερες αγορές και έλεγχοι τιμών Στις ελεύθερες αγορές το ύψος των τιμών προσδιορίζεται αποκλειστικά από τις δυνάμεις της προσφοράς και της ζήτησης (εθελοντική συμμετοχή, χωρίς εξαναγκασμούς). Το χρονικό διάστημα μέχρι την εκκαθάριση ποικίλει μεταξύ αγορών (Ρόλος ευκαμψίας τιμών price flexibility). Οι έλεγχοι τιμών αφορούν κυβερνητικές παρεμβάσεις που εμποδίζουν την εκκαθάριση των αγορών μέσω της προσαρμογής των τιμών (Διάφοροι λόγοι αποτελεσματικότητας / κοινωνικής δικαιοσύνης). 59

60 Ανώτατη τιμή (1 από 3) Συνηθισμένη παλαιότερα - μορφή παρέμβασης: επιβολή ανώτατων τιμών (κυρίως για κοινωνικούς λόγους). Συνέπειες: Μικρότερη προσφερόμενη ποσότητα. Υπερβάλλουσα ζήτηση. Προβλήματα διανομής («μαύρη αγορά» ή παροχή με δελτίο). Διοικητικό κόστος. 60

61 Ανώτατη τιμή (2 από 3) 61

62 Ανώτατη τιμή (3 από 3) 62

63 Κατώτατος μισθός (1 από 2) 63

64 Κατώτατος μισθός (2 από 2) Συνέπειες: Υψηλότερος μισθός από το μισθό εκκαθάρισης. Χαμηλότερη απασχόληση. Υπερβάλλουσα προσφορά εργασίας (Ανεργία). Διανεμητικές επιπτώσεις μεταξύ των εργαζομένων (κερδισμένοι χαμένοι). 64

65 Καθορισμός ελάχιστης τιμής (1 από 2) Αγροτικά προϊόντα (Κοινή Αγροτική Πολιτική). Συνέπειες: Υψηλές τιμές για τους παραγωγούς αλλά και για τους καταναλωτές. Υπερβάλλουσα προσφορά. Ανάγκη αγοράς πλεονασμάτων από την κυβέρνηση. 65

66 Καθορισμός ελάχιστης τιμής (2 από 2) 66

67 Ο μηχανισμός της αγοράς Μάθημα: Μικροοικονομική Ι, Ενότητα # 1: Εισαγωγή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου, Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών

68 Τι θα παραχθεί, πώς θα παραχθεί και για ποιόν θα παραχθεί μέσω του μηχανισμού της αγοράς ΤΙ: Η ποσότητα του αγαθού που θα παραχθεί, προσδιορίζεται από την τιμή στην οποία η ζητούμενη ποσότητα ισούται με την προσφερόμενη ποσότητα. ΠΩΣ: Από εκείνους τους παραγωγούς που είναι πρόθυμοι να παράγουν στην τιμή ισορροπίας. ΓΙΑ ΠΟΙΟΝ: Για τους καταναλωτές που είναι διατεθειμένοι να καταβάλουν τουλάχιστον την τιμή ισορροπίας. 68

69 Παράδειγμα αγαθού που δεν θα παραχθεί Τεχνητά διαμάντια ή παλαιότερα πετρέλαιο από σχιστολιθικά πετρώματα. 69

70 Παράδειγμα αγαθού που δεν θα παραχθεί (μη οικονομικό αγαθό) 70

71 Πλεονάσματα καταναλωτή και παραγωγού Μάθημα: Μικροοικονομική Ι, Ενότητα # 1: Εισαγωγή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου, Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών

72 Πλεονάσματα του καταναλωτή και του παραγωγού (1 από 2) Πλεόνασμα του καταναλωτή (consumer surplus): Η διαφορά ανάμεσα στην τιμή που πληρώνει και την τιμή που θα ήταν διατεθειμένος να πληρώσει ο καταναλωτής. Πλεόνασμα του παραγωγού (producer surplus): Η διαφορά ανάμεσα στην τιμή που εισπράττει και την τιμή στην οποία θα ήταν διατεθειμένος να διαθέσει το προϊόν του ο παραγωγός.

73 Πλεονάσματα του καταναλωτή και του παραγωγού (2 από 2) ΑΒΡ0: Πλεόνασμα καταναλωτή. ΓΒΡ0: Πλεόνασμα παραγωγού. Πλεονάσματα καταναλωτή και παραγωγού ως μέτρα ευημερίας της κοινωνίας.

74 Το παράδοξο της τιμής και της αξίας

75 Ανταγωνισμός και ισορροπία στις διεθνείς αγορές Μάθημα: Μικροοικονομική Ι, Ενότητα # 1: Εισαγωγή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου, Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών

76 Ανταγωνισμός στις διεθνείς αγορές Αν δεν υπήρχαν: (α) μεταφορικό κόστος και (β) φραγμοί στη διεξαγωγή του διεθνούς εμπορίου, η τιμή κάθε αγαθού θα ήταν παντού ίδια (Νόμος της μίας τιμής Law of one price).

77 Εγχώρια ισορροπία και διεθνείς τιμές Ελεύθερο εμπόριο. Εγχώρια τιμή = διεθνής τιμή. SS Εγχώρια προσφορά, DD Εγχώρια ζήτηση. Αν Ρ=Ρ*, παραγωγή = Q*, κατανάλωση = Q* (όχι διεθνές εμπόριο). Αν Ρ=Ρ 1 *, παραγωγή = Q 1, κατανάλωση = Q 1, εισαγωγές = Q 1 Q 1. Αν Ρ=Ρ 2 *, παραγωγή = Q 1, κατανάλωση = Q 1, εξαγωγές = Q 1 Q 1.

78 Διεθνές εμπόριο και πλεονάσματα ευημερίας Μάθημα: Μικροοικονομική Ι, Ενότητα # 1: Εισαγωγή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου, Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών

79 Διεθνές εμπόριο και πλεονάσματα ευημερίας (1 από 11) Επηρεάζεται η κοινωνική ευημερία από το διεθνές εμπόριο; (α) Ρ 0 > Ρ W / εισαγωγές. Κλειστή οικονομία: Τιμή Ρ 0 Παρ.: OQ 0, Κατ. ΟQ 0, ΠΚ: ΑΒΔ, ΠΠ: ΓΔΒ. Ανοιχτή οικονομία (χωρίς δασμούς): Τιμή P W. Παρ.: OQ 1, Κατ.: ΟQ 2, Εισ.Q 1 Q 2, ΠΚ: ΑNZ, ΠΠ: ZIΓ, ΔW: BIN.

80 Διεθνές εμπόριο και πλεονάσματα ευημερίας (2 από 11)

81 Διεθνές εμπόριο και πλεονάσματα ευημερίας (3 από 11) Επηρεάζεται η κοινωνική ευημερία από το διεθνές εμπόριο; (β) Ρ 0 < Ρ W / εξαγωγές. Κλειστή οικονομία: Τιμή Ρ 0, Παρ.: OQ 0, Κατ.: ΟQ 0, ΠΚ: ΑΒΡ 0, ΠΠ: ΓΒΡ 0. Ανοιχτή οικονομία: Τιμή P W, Παρ.: OQ 2, Κατ.: ΟQ 1, Εξ.: Q 1 Q 2, ΠΚ: ΑΔΡ W, ΠΠ: ΓΕΡ W, ΔW: ΔΒΕ.

82 Διεθνές εμπόριο και πλεονάσματα ευημερίας (4 από 11)

83 Διεθνές εμπόριο και πλεονάσματα ευημερίας (5 από 11) Όμως, κερδίζουν όλα τα μέλη της κοινωνίας από το διεθνές εμπόριο; Όχι, τουλάχιστον βραχυχρόνια. Διανεμητικά αποτελέσματα. (α) Ρ 0 > Ρ W / εισαγωγές: Κερδισμένοι: Καταναλωτές, Χαμένοι: Παραγωγοί. (β) Ρ 0 < Ρ W / εξαγωγές: Κερδισμένοι: Παραγωγοί, Χαμένοι: Καταναλωτές.

84 Διεθνές εμπόριο και πλεονάσματα ευημερίας (6 από 11) Μεγάλες αντιδράσεις ιδίως όταν Ρ 0 > Ρ W / εισαγωγές. Κλειστή οικονομία: Τιμή Ρ 0. Παρ.: OQ 0, Κατ.: ΟQ 0, ΠΚ: ΑΒΔ, ΠΠ: ΓΔΒ Ανοιχτή οικονομία χωρίς δασμούς: Τιμή P W.

85 Διεθνές εμπόριο και πλεονάσματα ευημερίας (7 από 11) Παρ.: OQ 1, Κατ.: ΟQ 2, Εισ.: Q 1 Q 2, ΠΚ: ΑNZ, ΠΠ: ZIΓ, ΔW: BIN. Ανοιχτή οικονομία με δασμούς: Τιμή P W (1+t). Παρ.: OQ 3, Κατ.: ΟQ 4, Εισ.: Q 3 Q 4, ΠΚ: ΑΘΕ, ΠΠ: ΗΕΓ. Δασμολογικά έσοδα: ΗΚΘΜ, Απώλεια Κοιν. Ευημερίας: ΗΚΙ & ΘΜΝ.

86 Διεθνές εμπόριο και πλεονάσματα ευημερίας (8 από 11) 86

87 Διεθνές εμπόριο και πλεονάσματα ευημερίας (9 από 11) Μέθοδοι προστασίας: Δασμοί (tariffs). Ποσοστώσεις (quotas). Εθελούσιες συμφωνίες περιορισμού των εξαγωγών (voluntary export restraints). Άλλοι τύποι μη δασμολογικής προστασίας. Διαφορετικά διανεμητικά αποτελέσματα. 87

88 Διεθνές εμπόριο και πλεονάσματα ευημερίας (10 από 11) Λιγότερο συχνές οι αντιδράσεις όταν Ρ 0 < Ρ W / εξαγωγές. Περιορισμοί εξαγωγών και πλαφόν τιμής στην εσωτερική αγορά. Κλειστή οικονομία: Τιμή Ρ 0, Παρ.: OQ 0, Κατ. ΟQ 0, ΠΚ: ΑΒΡ 0, ΠΠ: ΓΒΡ 0. Ανοιχτή οικονομία: Τιμή P W, Παρ.: OQ 2, Κατ.: ΟQ 1, Εξ.: Q 1 Q 2, ΠΚ: ΑΔΡ W, ΠΠ: ΓΕΡ W, ΔW: ΔΒΕ. Ανοιχτή οικονομία με περιορισμούς εξαγωγών και πλαφόν τιμής: Παρ.: OQ 2, Κατ.: ΟQ 0, Εξ.: Q 0 Q 2, ΠΚ: ΑΒΡ 0, ΠΠ: ΓΒΡ 0 +ΖΒΕ, ΔW: ΔZB. 88

89 Διεθνές εμπόριο και πλεονάσματα ευημερίας (11 από 11) 89

90 Τέλος Ενότητας # 1 Μάθημα: Μικροοικονομική Ι, Ενότητα # 1: Εισαγωγή Διδάσκων: Πάνος Τσακλόγλου, Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών