ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ ΤΕΥΧΟΣ 10 IOYNIOΣ 2014 ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ

Transcript

1 ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΕΥΧΟΣ 10 IOYNIOΣ 2014 ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Σε λειτουργία το νέο ακτινογραφικό μηχάνημα στην καινούργια πτέρυγα Πρώτο Διεπιστημονικό Ογκολογικό Συνέδριο Σελ. 2 Το δικαίωμα των καρκινοπαθών στη σεξουαλική ζωή Oι συχνότερες διαταραχές και οι ενδεδειγμένες θεραπείες Η σεξουαλική λειτουργία αποτελεί παράμετρο η οποία κρίνεται ότι είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους ασθενείς που πάσχουν από καρκίνο, κυρίως ασθενείς, οι οποίοι υποβλήθηκαν σε ριζική ακτινοθεραπεία. Οι ασθενείς με καρκίνο έχουν κάθε δικαίωμα να έχουν μια ενεργό σεξουαλική ζωή. Η ογκολογική κοινότητα οφείλει να ευαισθητοποιηθεί σε θέματα ποιότητας ζωής με κύριο στόχο την ολιστική προσέγγιση και αντιμετώπιση αυτής της ομάδας ασθενών. ΑΡΘΡΟ Δημήτριος Βόμβας, ακτινοθεραπευτής ογκολόγος, Σελ. 4-5 Σελ. 8 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΝΕΑ Διεθνές συνέδριο για την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού Προτεραιότητα η ποιότητα ζωής των καρκινοπαθών Σελ. 3 ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ Δρ. Χρ. Κωνσταντίνου, ο θεμελιωτής της ιατροφυσικής στο Κέντρο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ Από την ορμονοθεραπεία στην ακτινοθεραπεία Δρ. Πέτρος Κίτσιος, Σελ. 6 Απεικονιστικά Καθοδηγούμενη Ακτινοθεραπεία (ΙGRT) Κυριάκος Ψύλλος, Σελ. 7

2 ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΑΡΧΗ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΑ ΠΤΕΡΥΓΑ Λειτούργησε το νέο ακτινογραφικό μηχάνημα Τέθηκε σε λειτουργία εδώ και μερικές εβδομάδες στη νέα πτέρυγα το υπερσύγχρονο ψηφιακό ακτινογραφικό μηχάνημα του Κέντρου. Ο εργολάβος του έργου, Loizos Ioardanou Constructions Ltd, αποδέχτηκε σχετικό αίτημα και το δωμάτιο τέθηκε στην υπηρεσία των ασθενών πριν την παράδοση ολόκληρης της νέας πτέρυγας. Λόγω βλάβης του παλαιού ακτινογραφικού μηχανήματος του Κέντρου τους προηγούμενους μήνες, οι σχετικές εξετάσεις διενεργούνταν στο αντίστοιχο τμήμα του Μακάρειου Νοσοκομείου. Με την ευκαιρία, η διεύθυνση του Κέντρου εκφράζει θερμές ευχαριστίες προς στο Δρ. Κυριάκο Αριστείδου, στους τεχνολόγους ακτινολόγους και στο γραμματειακό προσωπικό του Ακτινολογικού Τμήματος του Μακάρειου για την εξαιρετική συνεργασία. Πρώτο Διεπιστημονικό Ογκολογικό Συνέδριο «Διάγνωση και Θεραπεία» Στις 29 Μαρτίου 2014 πραγματοποιήθηκε το πρώτο Διεπιστημονικό Ογκολογικό Συνέδριο με θέμα τη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου. Το συνέδριο διοργανώθηκε από επιστημονικούς φορείς που δραστηριοποιούνται στη διάγνωση και θεραπεία ασθενών με καρκίνο. Το πρόγραμμα περιλάμβανε παρουσιάσεις από επαγγελματίες υγείας και κάλυψε θέματα που αφορούν στον καρκίνο κεφαλής και τραχήλου, προστάτη και στον κολο-ορθικό καρκίνο καθώς και στην ιατρική απεικόνιση. Παρουσιάστηκαν επίσης αποτελέσματα από ερευνητικό έργο στην πυρηνική ιατρική. Εισηγήσεις έγιναν από τους Ακτινοθεραπευτές Ογκολόγους Πέτρο Κίτσιο και Δημήτρη Βόμβα, τον Ακτινοδιαγνώστη Πέτρο Πολυβίου, την Διευθύντρια Ιατροφυσικής Άντρη Περατικού και τον Ανώτερο Τεχνολόγο Ακτινοθεραπευτή Πέτρο Μιχαηλούδη. Ενημερωτικό Δελτίο Ογκολογικού Κέντρου Τράπεζας Κύπρου ISSN (print) ISSN (online) Λεωφόρος Ακροπόλεως 32, 2006 Στρόβολος, Λευκωσία Tηλ.: , Φαξ: , Συντακτική Επιτροπή Δρ. Πέτρος Κίτσιος, Δρ. Πέτρος Πολυβίου, Δρ. Γιόλα Μάρκου, Ανδριάνα Περατικού, Πέτρος Μιχαηλούδης, Γιώργος Πολυκάρπου, Μιχάλης Σταυρινού. Επιμέλεια-παραγωγή: Άλφα Δημιουργική, Εκτύπωση: Τυπογραφεία Κ. Γιαλλούρης & Υιοί Λτδ. 2

3 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΝΕΑ Εξελίξεις στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού Στο 9ο Ευρωπαϊκό συνέδριο για τον καρκίνο του μαστού, που έγινε τον Μάρτιο του 2014 στη Γλασκώβη της Σκωτίας, συζητήθηκαν οι νέες εξελίξεις που αφορούν τόσο θέματα θεραπείας, όσο και θέματα πρόληψης και πληθυσμιακού ελέγχου. Από τις σημαντικές ανακοινώσεις ήταν: Η χρήση της ταμοξιφαίνης για πάροδο πέραν των 5 ετών, για γυναίκες με πρώιμο καρκίνο του μαστού και η χρήση του φαρμάκου μέχρι και 10 χρόνια. Η χρήση της ακτινοθεραπείας για γυναίκες που υποβλήθηκαν σε μαστεκτομή και έχουν από 1-3 διηθημένους λεμφαδένες. Η χρήση των μοριακών εξετάσεων για ορθότερη επιλογή γυναικών που χρειάζονται χημειοθεραπεία στον ορμονοεξαρτώμενο καρκίνο. Ο σωστός χρόνος και το σωστό χρονοδιάγραμμα για την έναρξη του πληθυσμιακού έλεγχου για τις μαστογραφίες. Το Ογκολογικό Κέντρο εκπροσώπησαν και οι 4 ιατροί που ασχολούνται με θέματα καρκίνου του μαστού και παρουσιάστηκαν και δύο posters σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής και το Ιστοπαθολογικό Τμήμα του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας με θέμα τον κληρονομικό καρκίνο του μαστού. Τα δύο posters με συμμετοχή του Ογκολογικού Κέντρου που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο Ο Δρ. Βασίλης Βασιλείου με τον Πρόεδρο του EORTC QOL GROUP, Professor Mogens Groenvold Προτεραιότητα η ποιότητα ζωής των καρκινοπαθών Στις Απριλίου 2014 πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία σε ξενοδοχείο της Λεμεσού η συνάντηση της ομάδας ποιότητας ζωής της EORTC (European Organisation of Research and Treatment of Cancer). Διοργανωτής ήταν ο Δρ Β. Βασιλείου, Ακτινοθεραπευτής Ογκολογός στο Ογκολογικό Κέντρο. Συμμετείχαν συνολικά 105 σύνεδροι από Ευρωπαϊκές και άλλες χώρες. Η ομάδα αυτή έχει σκοπό τη δημιουργία και επικύρωση ερωτηματολογίων για αξιολόγηση της ποιότητας ζωής των καρκινοπαθών. Το Ογκολογικό Κέντρο Τράπεζας Κύπρου συμμετέχει ενεργά και έχει συνεισφέρει στη δημιουργία ερωτηματολογίων για ασθενείς με οστικές ή εγκεφαλικές μεταστάσεις, ηλικιωμένους και ασθενείς με καρκίνο πρωκτού, μαστού και στρωματικούς όγκους. Επίσης λαμβάνει μέρος σε μελέτη με σκοπό τη δημιουργία ερωτηματολογίου για την εκτίμηση της ικανοποίησης των ασθενών στις προσφερόμενες ιατροφαρμακευτικές υπηρεσίες. Η ποιότητα ζωής είναι, μετά την επιβίωση, η σημαντικότερη παράμετρος στη θεραπεία ογκολογικών ασθενών και είναι με μεγάλη χαρά και ικανοποίηση που συνεισφέρουμε στον τομέα αυτό. 3

4 ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ Σεξουαλική ζωή μετά την ακτινοθερ Ποιές είναι οι συχνότερες σεξουαλικές διαταραχές σε άνδρες και γυναίκες και ποιές Μια από τις σημαντικές παραμέτρους της ποιότητας ζωής είναι η σεξουαλική λειτουργία η οποία συνδέεται άμεσα και με τη σεξουαλικότητα του ατόμου. Αποτελεί τομέα που αρκετές φορές παραμελείται από τους θεράποντες ιατρούς, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να μην ενημερώνονται για όλες τις παραμέτρους που αφορούν συνολικά στην ανθρώπινη λειτουργία. Η σεξουαλική λειτουργία αποτελεί παράμετρο η οποία κρίνεται ότι είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους ασθενείς που πάσχουν από καρκίνο. Υπάρχουν αρκετές μελέτες που ασχολούνται με την αξιολόγηση των σεξουαλικών διαταραχών σε ασθενείς με καρκίνο. Υπολογίζεται ότι μετά από την ολοκλήρωση της αντικαρκινικής θεραπείας, οι σεξουαλικές διαταραχές των καρκινοπαθών ανέρχονται σε ποσοστό που κυμαίνεται από 40% μέχρι ΑΡΘΡΟ Βόμβας Δημήτριος, MD,PhD Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος και 100%. Στην πλειοψηφία των μελετών αυτών περιλαμβάνονται κυρίως ασθενείς με κακοήθεις όγκους στην περιοχή της πυέλου, όπως ο καρκίνος του προστάτη στους άνδρες και ο γυναικολογικός καρκίνος στις γυναίκες, οι οποίοι υποβλήθηκαν σε ριζική ακτινοθεραπεία. Οι πιο συχνές σεξουαλικές διαταραχές που παρατηρούνται στους άνδρες είναι η απώλεια της ερωτικής επιθυμίας, η στυτική δυσλειτουργία και οι διαταραχές εκσπερμάτωσης. Άνδρες με καρκίνο του προστάτη εμφανίζουν, ως κύρια σεξουαλική διαταραχή στυτική δυσλειτουργία που αγγίζει ποσοστό 60-90% μετά από ριζική προστατεκτομή και ποσοστό 67-85% μετά από εξωτερική ακτινοθεραπεία. Όσον αφορά στον παθοφυσιολογικό μηχανισμό εμφάνισης σεξουαλικών διαταραχών στον άνδρα μετά από τη χορήγηση ακτινοθεραπείας, ήδη από το 1984 μελέτες έδειξαν ότι κύριο αίτιο είναι η βλάβη που υφίστανται τα αγγεία που βρίσκονται εντός των πεδίων ακτινοθεραπείας. Στη γυναίκα, οι πιο συχνές σεξουαλικές διαταραχές που παρατηρούνται είναι η απώλεια της ερωτικής επιθυμίας, η μειωμένη εφύγρανση του κόλπου, οι διαταραχές του οργασμού και η δυσπαρευνία, δηλαδή υποτροπιάζον και επίμονο άλγος στα γεννητικά όργανα κατά τη διάρκεια ή μετά την ερωτική επαφή. Κύριο αίτιο για την εμφάνιση των σεξουαλικών διαταραχών θεωρείται η μετακτινική στένωση-ίνωση του κόλπου, η μειωμένη εφύγρανσή του και αναφέρεται ακόμα στη βιβλιογραφία και η ίνωση της κλειτορίδας. Η αξιολόγηση των σεξουαλικών διαταραχών πρέπει πάντα να ξεκινά με τη λήψη ενδελεχούς ιστορικού, σχολαστική φυσική 4

5 απεία πυέλου οι ενδεδειγμένες ιατρικές θεραπείες για την αντιμετώπισή τους εξέταση και εργαστηριακό έλεγχο που να περιλαμβάνει απαραίτητα και ορμονικούς προσδιορισμούς. Ο πλέον πρακτικός και ταχύς τρόπος ανίχνευσης αλλά και επιδημιολογικής καταγραφής των σεξουαλικών διαταραχών είναι η χρήση ειδικών ερωτηματολογίων, τα οποία αποτελούν μέθοδο εκλογής που έχει υιοθετηθεί από διεθνής ιατρικούς οργανισμούς. Το πρώτο βήμα φυσικά είναι να αναγνωρίσουμε το πρόβλημα. Όταν γίνει αυτό, όπως έχει φανεί από αρκετές μελέτες, οι σεξουαλικές διαταραχές μπορεί να αντιμετωπιστούν με πολύ μεγάλη επιτυχία με τις ήδη υπάρχουσες θεραπείες. Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ουρολογίας έχει προτείνει ένα θεραπευτικό αλγόριθμο για την αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας. Ως πρώτης γραμμής θεραπεία συστήνεται η χορήγηση αναστολέων-pde5, όπως η σιλντεναφίλη (Viagra), η τανταναφίλη (Cialis) και η βαρντεναφίλη (Levitra). Σε περίπτωση που η θεραπεία δεν είναι αποτελεσματική, σαν δεύτερης γραμμής θεραπεία προτείνεται η απευθείας χορήγηση ενέσιμων διαλυμάτων στα σηραγγώδη σώματα του πέους. Σαν τρίτης γραμμής θεραπεία, εφόσον αποτύχουν οι δύο προηγούμενες, αναφέρεται η χειρουργική τοποθέτηση ενδοπεïκών εμφυτευμάτων. Στις γυναίκες, οι κύριες θεραπείες αντιμετώπισης των σεξουαλικών διαταραχών περιλαμβάνουν την τοπική χρήση λιπαντικών ουσιών ή αλοιφών που περιέχουν οιστρογόνα, καθώς επίσης και χρήση σε τακτική βάση διαστολέων και συσκευών που διεγείρουν την ευαίσθητη περιοχή του κόλπου και της κλειτορίδας με αρκετά καλά αποτελέσματα. Αναφέρεται ακόμα και από του στόματος χορήγηση διαφόρων φαρμακευτικών σκευασμάτων με αμφιλεγόμενα αποτελέσματα. Αναμφίβολα, οι ασθενείς με καρκίνο βιώνουν σημαντικές επιδράσεις στη σεξουαλική τους λειτουργία με άμεση αρνητική επιρροή και στη σεξουαλικότητά τους, που οφείλονται τόσο στη νόσο, όσο και στις θεραπείες στις οποίες υποβάλλονται. Οι ασθενείς επιθυμούν να ενημερωθούν για την επίδραση που ενδέχεται να έχει η θεραπεία που θα λάβουν στη σεξουαλική τους λειτουργία και μάλιστα με τη μορφή των ενημερωτικών φυλλαδίων. Είναι γεγονός ότι οι θεράποντες ιατροί αποφεύγουν να κάνουν ερωτήσεις που αφορούν στη σεξουαλική ζωή των ασθενών τους, φοβούμενοι ότι πιθανότατα παραβιάζουν την προσωπική τους ζωή, πιστεύοντας εσφαλμένα ότι πρόκειται για ένα ζήτημα που δεν σχετίζεται με την αντικαρκινική θεραπεία. Ίσως αυτό οφείλεται στην επικέντρωση των ογκολόγων κυρίως στο θεραπευτικό αποτέλεσμα των αντικαρκινικών θεραπειών, ανταπόκριση της νόσου - συνολική επιβίωση, ή ακόμη και στην ελλιπή εκπαίδευση σε θέματα ποιότητας ζωής και σεξουαλικής συμβουλευτικής. Οι ασθενείς με καρκίνο έχουν κάθε δικαίωμα να έχουν μια ενεργό σεξουαλική ζωή. Η ογκολογική κοινότητα οφείλει να ευαισθητοποιηθεί σε θέματα ποιότητας ζωής με κύριο στόχο την ολιστική προσέγγιση και αντιμετώπιση αυτής της ομάδας ασθενών. 5

6 ΤΟ ΘΕΜΑ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ Aπό την ορμονοθεραπεία στην ακτινοβολία Οι σημαντικότεροι σταθμοί στην αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη ΑΡΘΡΟ Δρ. Πέτρος Κίτσιος Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος Oι τεχνολογικές αναβαθμίσεις επιτρέπουν την αύξηση των δόσεων ακτινοβολίας εντός του στόχου και την ίδια ώρα μειώνεται η ακτινοβολία στα γειτονικά όργανα, μειώνοντας την συχνότητα παρενεργειών. Οι πιο μεγάλοι σταθμοί στη θεραπεία του καρκίνου ήταν η εισαγωγή της Ορμονοθεραπείας, η οποία έγινε για πρώτη φορά το 1934 με τη μορφή της ορχιδεκτομής. Δύο Αμερικανοί επιστήμονες οι Huggins και Hodges έχουν συνειδητοποιήσει την επίδραση της ανδρικής ορμόνης, δηλαδή της τεστοστερόνης, στον προστάτη, προβαίνοντας σε ορχιδεκτομή η οποία στέρησε από τον καρκίνο την ορμόνη αυτή. Σύντομα είχαν προσέξει ότι ασθενείς με μεταστάσεις είχαν αισθητή βελτίωση στους πόνους, στην όρεξη και στη γενική κατάσταση. Επιβεβαίωσαν την ορμονοεξάρτηση του καρκίνου του προστάτη από την τεστοστερόνη. Το 1987 άλλος Αμερικανός επιστήμονας ο Andrew Schally εισήγαγε για πρώτη φορά τους αγωνιστές LHRH που είναι η ορμόνη του υποθαλάμου που διεγείρει την παραγωγή τεστοστερόνης μέσω της υπόφυσης. Αυτό οδήγησε σε μηδενισμό της ανδρικής ορμόνης σε διάστημα τεσσάρων εβδομάδων και θα μπορούσε να θεωρηθεί φαρμακευτικός ευνουχισμός, σε αντίθεση με τον χειρουργικό ευνουχισμό. Όλοι αυτοί οι επιστήμονες που ανέφερα πιο πάνω έχουν τιμηθεί με βραβείο Nobel για τις ανακαλύψεις τους. Το 2000 εισήχθησαν στη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη οι ανταγωνιστές του LHRH που οδηγούν σε μηδενισμό της ανδρικής ορμόνης εντός 24 ωρών, που σημαίνει άμεση δράση. Το 1990 εισήχθη στον καρκίνο το PSA (Ειδικό Προστατικό Αντιγόνο). Η ουσία αυτή παράγεται από τον φυσιολογικό προστάτη καθώς επίσης και από τον καρκίνο του προστάτη. Υπάρχουν βέβαια και άλλες καταστάσεις όπως προστατίτιδα, ουρολοιμώξεις, αλλά κυρίως η υπερτροφία του προστάτη οι οποίες καλοήθεις μεν αλλά μπορούν να αυξήσουν το επίπεδο PSA στο αίμα. Το PSA είναι μια από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις της επιστήμης στον καρκίνο του προστάτη. Διαδραματίζει ρόλο σημαντικό στη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη όταν είναι ψηλότερο του φυσιολογικού, καθώς επίσης στην εκτίμηση της ανταπόκρισης, στη θεραπεία, όπου παρουσιάζει μείωση, στην παρακολούθηση των ασθενών μετά τη θεραπεία όπου σταθερά χαμηλό PSA σημαίνει πλήρη ύφεση ενώ αντίθετα άνοδος είτε σταδιακή είτε απότομη σημαίνει υποτροπή. Έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο που διεξάγονται οι ερευνητικές μελέτες στον καρκίνο του προστάτη. Έχει ακόμα αλλάξει και τον τρόπο που διεξάγονται οι συζητήσεις για τον καρκίνο του προστάτη. Το 2000 έχει εισαχθεί στον καρκίνο του προστάτη η νέα τεχνολογία της ακτινοθεραπείας με δύο νέες μεθόδους: IMRT που σημαίνει Ακτινοβολία Κυμαινόμενης Έντασης και IGRT που σημαίνει Ακτινοβολία Κατευθυνόμενη με Εικόνα. Το μεν IMRT επιτρέπει την ακτινοβόληση με διαφορετικές δόσεις εκεί όπου χρειάζεται, εντός του στόχου, το δε IGRT με τη βοήθεια Αξονικού Τομογράφου ενσωματωμένου στον Γραμμικό Επιταχυντή εντοπίζει τον προστάτη καθημερινά και προβαίνει στις ανάλογες μετακινήσεις έτσι ώστε η ακτινοβολία να κατευθύνεται στο στόχο. Αυτές οι δύο τεχνολογικές αναβαθμίσεις επιτρέπουν την αύξηση των δόσεων ακτινοβολίας εντός του στόχου και την ίδια ώρα μειώνεται η ακτινοβολία στα γειτονικά όργανα, μειώνοντας την συχνότητα παρενεργειών. Αυτή η τεχνολογία υπάρχει στο Ογκολογικό Κέντρο Τράπεζας Κύπρου και χρησιμοποιείται εκεί όπου χρειάζεται. Το 2000 επίσης έχουν ολοκληρωθεί τα μεγάλα προγράμματα μαζικού πληθυσμιακού έλεγχου στον καρκίνο που δίνουν αλληλοσυγκρουόμενα αποτελέσματα. Η μεν ευρωπαϊκή μελέτη δίνει αποτελέσματα που ευνοούν τον μαζικό πληθυσμιακό έλεγχο αλλά με το κόστος της υπερδιάγνωσης και της υπερθεραπείας, με αυξημένη τοξικότητα σε ανθρώπους που είχαν πιθανόν ασήμαντους καρκίνους που δεν ήταν προορισμένοι να αναπτυχθούν και από την άλλη οι αμερικανικές μελέτες οι οποίες δεν έδειξαν απολύτως κανένα όφελος από τον μαζικό πληθυσμιακό έλεγχο στον καρκίνο του προστάτη. Τα νέα φάρμακα στον καρκίνο του προστάτη είναι από πλευράς Ορμονοθεραπείας το Abiraterone Acetate και το Enzalutamide τα οποία έχουν λάβει έγκριση από το FDA για χρήση μετά την αποτυχία της Χημειοθεραπείας ενώ το Cabazitaxel που είναι νέο χημειοθεραπευτικό φάρμακο το οποίο έχει λάβει την ίδια έγκριση με τα πιο πάνω φάρμακα και τέλος το Radium-223 το οποίο χρησιμοποιείται στους καρκίνους με οστικές κυρίως μεταστάσεις. 6

7 ΤΟ ΘΕΜΑ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ Απεικονιστική επιβεβαίωση των ορίων κατά τη θεραπεία του προστάτη με τη χρήση της μεθόδου IGRT Η ΤΕΧΝΙΚΗ IGRT ΑΡΘΡΟ Κυριάκος Ψύλλος Τεχνολόγος Ακτινοθεραπείας Απεικονιστικά Καθοδηγούμενη Ακτινοθεραπεία Στο Ογκολογικό Κέντρο ξεκινήσαμε να χρησιμοποιούμε την τεχνική IGRT (Image Guided Radiotherapy: Απεικονιστικά Καθοδηγούμενη Ακτινοθεραπεία) για την ακτινοβόληση ασθενών με καρκίνο του προστάτη τον Απρίλιο του Η IGRT είναι μια τεχνική με την οποία πραγματοποιείται απεικόνιση του ασθενή στη θέση θεραπείας πριν από την εκάστοτε συνέδρια ακτινοθεραπείας. Τα οφέλη από την τεχνική αυτή είναι ότι αυξάνει την ακρίβεια της ακτινοθεραπείας ελαττώνοντας την πιθανότητα να υποδοσιαστεί ο όγκος ή να υπερδοσιαστούν οι φυσιολογικοί ιστοί. Επίσης, δίνει τη δυνατότητα να μειωθούν τα απαραίτητα περιθώρια που βάζουμε γύρω από τον όγκο προκειμένου να αντισταθμιστούν οι αβεβαιότητες της θεραπείας. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μπορούμε να ελαττώσουμε το μέγεθος των πεδίων ακτινοβολίας και κατά συνέπεια να ακτινοβολούμε λιγότερους φυσιολογικούς ιστούς και να έχουμε λιγότερες παρενέργειες. Επιπλέον, η τεχνική IGRT μας δίνει τη δυνατότητα να εντοπίσουμε τυχόν αλλαγές στο μέγεθος, το σχήμα ή τη θέση ενός όγκου και να κάνουμε εγκαίρως τις απαραίτητες μετατροπές στο πλάνο της ακτινοθεραπείας. Στο Ογκολογικό Κέντρο η τεχνική IGRT χρησιμοποιείται σε όλους τους ασθενείς που ακτινοβολούνται για καρκίνο του προστάτη. Έχουν γίνει μελέτες στο Κέντρο όσον αφορά τα όρια ασφαλείας του Planning Target Volume (PTV) καθώς επίσης και την επιβεβαίωση αυτών των ορίων χρησιμοποιώντας μέσα ακινητοποίησης. Οι μελέτες αυτές που έγιναν ακολουθούσαν τα διεθνή πρωτόκολλα και προδιαγραφές και κατέδειξαν ότι τα όρια του PTV και στους 3 άξονες πρέπει να είναι 5mm. Τα όρια αυτά επιβεβαιωθήκαν στην τελευταία συνάντηση που έγινε στη Βιέννη κατά το Ογκολογικό Συνέδριο (ESTRO 33) καθώς επίσης και η επαναληψιμότητα του PTV η οποία συμφωνεί με τις διεθνείς προδιαγραφές. Οι τελευταίες έρευνες και μελέτες τονίζουν ότι τα όρια του PTV δεν πρέπει να είναι κάτω από 5mm καθώς υπάρχει ο κίνδυνος να υποδοσιαστεί ο όγκος λόγω της κίνησης του προστάτη. 7

8 ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΔΡ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Aφυπηρέτησε ο θεμελιωτής της ιατροφυσικής στο Κέντρο «Αντιμετωπίζουμε όλους τους ασθενείς σαν να είναι συγγενείς μας» Ο Δρ. Χριστόδουλος Κωνσταντίνου εντάχθηκε στο Κέντρο το 1998 και υπηρέτησε μέχρι το Σεπτέμβριο 2012 οπόταν αφυπηρέτησε. Ο Chris, όπως τον αποκαλούμε οι συνεργάτες του, επέστρεψε στη γενέτειρά του μετά από πολλές δεκαετίες στην Αμερική, όπου καταξιώθηκε ως επιστήμονας και ως επαγγελματίας. Είναι παγκοσμίως γνωστός ως ο εφευρέτης υλικών (solid water) τα οποία έχουν την ιδιότητα να απορροφούν ακτινοβολία, όπως συγκεκριμένοι βιολογικοί ιστοί. Η εφεύρεση χρησιμοποιείται για σκοπούς ακτινοπροστασίας και ποιοτικού έλεγχου στα ογκολογικά τμήματα ανά την υφήλιο. Εργάστηκε σε κορυφαία πανεπιστημιακά νοσοκομεία των ΗΠΑ όπως το Brockton και το Mass General. Ο επαναπατρισμός και η εξασφάλιση των υπηρεσιών του αποτελεί μεγάλο ευτύχημα και τιμή τόσο για το Κέντρο, όσο και για την Κύπρο. Η συμβολή του στη θεμελίωση, ειδικά της σύγχρονης ακτινοθεραπείας άλλα και της πυρηνικής ιατρικής και ακτινοδιαγνωστικής στο Κέντρο, είναι μεγάλη. Από την αρχή επέμεινε ότι χωρίς τους κατάλληλους επιστήμονες τα κτήρια και ο εξοπλισμός, όσο προηγμένα και εάν είναι από μόνα τους, δεν μπορούν ούτε να θεραπευόσουν, ούτε να διαγνώσουν. Μέσα από μεθοδική, σκληρή και αθόρυβη εργασία έκτισε ομάδα νέων φυσικών, τους εκπαίδευσε και τους υποστήριξε ώστε να εξασφαλίσουν διαπίστευση από το αντίστοιχο επαγγελματικό σώμα των ΗΠΑ. Καθιέρωσε συστήματα και πρωτόκολλα ποιοτικού ελέγχου και ασφάλειας, εφάμιλλα με εκείνα των πανεπιστημιακών νοσοκομείων των ΗΠΑ όπου εργάστηκε. Εμφύσησε στους συνεργάτες του πνεύμα αφοσίωσης και φιλοπονίας με σκοπό το καλύτερο δυνατό για όλους τους ασθενείς. «Αντιμετωπίζουμε όλους τους ασθενείς σαν να είναι συγγενείς μας» αυτή είναι η προτροπή του προς όλους, τόσο στο τμήμα ιατροφυσικής όσο και στα άλλα τμήματα. Σημαντικότατη είναι επίσης η συμβολή του στην συνεχιζόμενη αναβάθμιση της υλικοτεχνικής υποδομής του Κέντρου. Έδωσε τη λύση για ακτινοπροστασία του δωματίου του τρίτου γραμμικού επιταχυντή, ηγήθηκε των διαδικασιών επιλογής, εγκατάστασης και λειτουργίας εξοπλισμού και συστημάτων σε εντυπωσιακά σύντομο χρόνο και κόστος. Μιλώντας σε ειδική εκδήλωση προς τιμή του Δρ. Κωνσταντίνου, ο Γενικός Διευθυντής του Κέντρου κ. Α. Σταμάτης είπε: «Τιμούμε, δεν αποχαιρετούμε τον Chris. Αναμφίβολα θα προσφεύγουμε στη εμπειρογνωμοσύνη του για πολλά ακόμη χρόνια και δεν έχω καμία αμφιβολία ότι θα ανταποκρίνεται σε κάθε ερώτημά μας». 8