Μαμάη 3 Α , Aθήνα. Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS. Τηλ./Fax: Website:

Transcript

1 1. Καθώς ένα μεγάλο μέρος της Ευρώπης ακόμα προσπαθεί να ανακάμψει από ένα χειμώνα με τις χειρότερες πλημμύρες των τελευταίων δεκαετιών, σύμφωνα με πρόσφατες δημοσιεύσεις (Μάρτιος 2014), οι πολύ μεγάλες απώλειες που έχουν παρατηρηθεί να προκαλούνται από τις πλημμύρες, πρόκειται να διπλασιαστούν σε συχνότητα μέχρι το 2050 και οι μέσες ετήσιες απώλειες αναμένονται να πενταπλασιαστούν κατά την ίδια περίοδο. Απεναντίας, ένα μέρος την επιστημονικής κοινότητας αμφιβάλλει πως υπάρχει αυξανόμενος κίνδυνος για εκδήλωση ακραίων φαινομένων ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής. Σύμφωνα με την έρευνά σας ποια είναι η δική σας εκτίμηση; Μπορείτε να παρέχετε ασφαλείς εκτιμήσεις; Πιστεύετε πως θα έπρεπε να υπάρξει ένα ολοκληρωμένο Ευρωπαϊκό σχέδιο στοχευόμενο στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής; Είναι γεγονός πως τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται όλο και πιο έντονα, πιο συχνά και πιο σοβαρά. Συμβαίνουν αυτή τη στιγμή. Οι συνέπειες των εξαιρετικά ακραίων πλημμυρών, των φαινομένων ξηρασίας, των κυμάτων καύσωνα και ψύχους πλήττουν κυρίως ευάλωτες περιοχές και πληθυσμούς. Οι δε αστικές περιοχές πλήττονται περισσότερο και με χειρότερες συνέπειες με χαρακτηριστικά παραδείγματα που παρατίθενται ακολούθως: - Στη Νέα Υόρκη σε ένα χρόνο εμφανίστηκαν παλιρροϊκά κύματα, καύσωνας, κύμα ψύχους - Στη Σεούλ σημειώθηκαν πρόσφατα δύο διαδοχικές πλημμύρες από βροχή σε συνδυασμό με κατολισθήσεις εντός της πόλης - Στη Φουκουσίμα, το Πεκίνο, το Παρίσι εμφανίστηκε πρόσφατα παρατεταμένος καύσωνας. Ποια περιοχή θα είναι η επόμενη; 2. Στην Βρετανία, μετά την ιδιωτικοποίηση των επιχειρήσεων ύδρευσης και αποχέτευσης, τα τιμολόγια του νερού και τα κέρδη των εταιριών αυξήθηκαν σημαντικά, παράλληλα όμως αυξήθηκαν οι επενδύσεις και βελτιώθηκε η ποιότητα του νερού στους ποταμούς. Αν και αυτό το ζήτημα παραμένει υπό αμφισβήτηση, με βάση την εμπειρία σας, ποια είναι τα σημαντικότερα

2 αποτελέσματα (θετικά και αρνητικά) της ιδιωτικοποίησης των εταιριών ύδρευσης; Πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν τα αρνητικά αποτελέσματα για την προστασία των υδατικών πόρων; Οι εταιρίες ύδρευσης στη Βρετανία έχουν ιδιωτικοποιηθεί, ωστόσο υπόκεινται σε αυστηρό έλεγχο από φορέα οικονομικού ρυθμιστή για την ύδρευση και την αποχέτευση (Ofwat). Το γεγονός αυτό έχει παρουσιάσει θετικά αποτελέσματα όπως αυξανόμενες επενδύσεις στους συγκεκριμένους τομείς καθώς και μακροπρόθεσμες στρατηγικές αποφάσεις όπως για παράδειγμα βελτίωση στην αξιοπιστία του κύριου αγωγού ύδρευσης ( Severn Trent ). Παρόλα αυτά, ορισμένες εταιρίες ύδρευσης καταχρώνται τις μονοπωλιακές τους θέσεις. Για παράδειγμα, η Thames Water, κατ ειρωνεία της τύχης, με τις ευλογίες της κυβέρνησης, σχεδίασε να κατασκευάσει τη Σήραγγα Thames Tideway με αρχικό προβλεπόμενο κόστος 4-5 δισεκατομμύρια λίρες και να επιβαρύνει με το κόστος τους πελάτες σε ολόκληρη την περιοχή της λεκάνης απορροής. Ουσιαστικά ισχυρίζονται με σθένος ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση για τη σήραγγα, ενώ κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Η σήραγγα είναι σχεδόν «μονόδρομος» μόνο για να ανακόπτει την παροχή συνδυασμένης υπερχείλισης υπονόμων (Combined Sewer Overflow). Οι εναλλακτικές λύσεις δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς με αποτέλεσμα να μην υπάρχει επιστημονικά τεκμηριωμένη εναλλακτική. Σε περίπτωση που εκπονείτο μία πραγματική περιβαλλοντική μελέτη (Blue Green) στο Λονδίνο, εκτιμάται ότι με παρόμοιες επιπτώσεις στη μείωση των απορρίψεων λυμάτων θα υπήρχαν πολλαπλά οφέλη. 3. Ορισμένες εταιρείες ύδρευσης καταναλώνουν περίπου 130 λίτρα νερό για κάθε πελάτη σε καθημερινή βάση εξαιτίας διαρροών στους σωλήνες. Από την άλλη, περισσότερες από τις μισές εταιρίες ύδρευσης δεν θα υποχρεωθούν να μειώσουν τις διαρροές πριν το 2015, παρά το γεγονός ότι ήρθαν αντιμέτωπες με τη χειρότερη ξηρασία τα τελευταία 25 χρόνια. Πώς θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τα ζητήματα αυτά; Απώλειες που ανέρχονται σε 130 λίτρα κατά πελάτη καθημερινά είναι υπερβολή, εκτός αν γίνεται λόγος για ακραίες περιπτώσεις όπως για

3 παράδειγμα, η ύδρευση στη Σόφια της Βουλγαρίας προτού ξεκινήσει μέτρα μείωσης των διαρροών. Οι απώλειες στη Βρετανία ανέρχονται στο 25-30% της ημερήσιας κατανάλωσης ανά πελάτη, ποσοστό που μπορεί να μειωθεί σημαντικά όπως έχει γίνει στην Ολλανδία. Οι εταιρείες ύδρευσης στην Βρετανία υποχρεούνται από την Ofwat να προσπαθούν διαρκώς να μειώσουν τις διαρροές. Για το σκοπό αυτό γίνεται προσπάθεια, αλλά τα αποτελέσματα δεν είναι τα αναμενόμενα. 4. Η διεθνής πρακτική μάς δείχνει πως η εξοικονόμηση νερού που επιτυγχάνεται μέσω εναλλακτικών πηγών και τεχνολογίες εξοικονόμησης νερού (π.χ. μειωτήρες ροής, καζανάκια διπλής ροής, αξιοποίηση όμβριων υδάτων και ανακύκλωση γκρίζων νερών), μπορούν να μειώσουν σημαντικά την κατανάλωση. Ποια είναι η εμπειρία σας ως προς αυτές τις πρακτικές; Μπορείτε να μας δώσετε ορισμένα καλά παραδείγματα; Παρακάτω προτείνονται οι κυριότερες κατηγορίες μέτρων για την εξοικονόμηση νερού: Α. Η εξοικονόμηση νερού επιτυγχάνεται με μειωτήρες ροής, καζανάκια διπλής ροής, βιολογικές τουαλέτες, μη γέμισμα του βραστήρα για μία κούπα καφέ, ντους αντί για μπάνιο, επισκευή των βρυσών με διαρροή, εκπαίδευση των χρηστών κ.λ.π. Κάποιες από τις Σκανδιναβικές χώρες αποτελούν παραδείγματα καλών πρακτικών. Β. Η ανακύκλωση του γκρίζου νερού γίνεται από το μπάνιο, το ντουζ, το πλύσιμο των χεριών, τα πλυντήρια. Μία εταιρεία η οποία παράγει εξοπλισμό ανακύκλωσης γκρίζου νερού (Reaqua) πρόσφατα έγινε λειτουργική στη Σκωτία. Η Καλιφόρνια, προκειμένου να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που δημιουργεί η ξηρασία που επικρατεί την τρέχουσα περίοδο, εξάντλησε τα υδάτινα επιφανειακά και υπόγεια αποθέματά της, και αυτή τη στιγμή, εισάγει τεχνολογίες ανακύκλωσης νερού σε πολλές πόλεις μέσω επενδύσεων που ανέρχονται σε αρκετά δισεκατομμύρια δολάρια. Γ. Η συλλογή όμβριων υδάτων και της υγρασίας αέρα έχει εφαρμοστεί επιτυχώς σε πολλές περιοχές του πλανήτη όπως στη Sun City της Κορέας, στην περιοχή Holland Plain της Σιγκαπούρης, κ.α. Καθένα από τα παραπάνω μέτρα μπορεί να εφαρμοστεί ξεχωριστά ή σε συνδυασμό. Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα για καθεμιά από τις

4 παραπάνω τεχνολογίες σε πολλά διαφορετικά μέρη. Το πρόγραμμα Blue Green Dream (BGD) φέρνει όλα αυτά τα τεχνολογικά επιτεύγματα υπό ένα κοινό πλαίσιο, συνδυάζοντας υψηλές τεχνολογίες στον τομέα του αστικού νερού και βελτιστοποίηση των αλληλεπιδράσεών τους με άλλες αστικές λειτουργίες και οικοσυστήματα. Κατ αυτό τον τρόπο τα αστικά συστήματα ύδρευσης είναι προσφάτως ανεπτυγμένα ή τα υπάρχοντα ανασκευάζονται ως μέρος μια μακροπρόθεσμης στρατηγικής προσαρμογής στις κλιματικές αλλαγές και τα ακραία καιρικά φαινόμενα και αυξανόμενης ανθεκτικότητας στις φυσικές καταστροφές. 5. Οι σύγχρονες τάσεις για τη βιώσιμη διαχείριση των υδατικών πόρων μιλούν για τη μείωση της ζήτησης αντί του σχεδιασμού για την αύξηση της προφοράς ύδατος. Η κατασκευή μεγάλης κλίμακας συστημάτων αποθήκευσης και φραγμάτων, αλλάζει τη ροή των ποταμών με σημαντικές επιπτώσεις στο οικοσύστημα. Καθώς οι ποταμοί διαδραματίζουν σημαντικό και πολλαπλό ρόλο στο μικροσύστημα, στην προστασία της παράκτιας ζώνης, στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη και τον φυσικό πλούτο των περιοχών, προτείνεται μία βιώσιμη προσέγγιση για την προστασία του καθεστώτος των ποταμών και του περιβάλλοντος γενικότερα. Ποια είναι η προσέγγισή σας για το συγκεκριμένο θέμα; Μπορείτε να μας δώσετε συγκεκριμένα μέτρα που μπορούν να ληφθούν προς αυτή τη κατεύθυνση; Εφαρμόζεται το συγκεκριμένο πρόγραμμα επί της ουσίας στην Βρετανία; Δεν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά. Δεν υπάρχουν παγκόσμιες συνταγές. Όλες οι παρεμβάσεις στη λεκάνη του ποταμού πρέπει να αντιμετωπίζονται υπό το πρίσμα μιας μακροχρόνιας στρατηγικής βελτίωσης που να απευθύνεται σε πολλά από τα προβλήματα. Πολλά μπορούν να επιτευχθούν από τη μείωση της ζήτησης ή καλύτερα θα λέγαμε τη διαχείριση της ζήτησης. Όταν όλες (ή οι περισσότερες) επιλογές έργων ήπιας παρέμβασης έχουν εφαρμοστεί, χρειάζονται ακόμα έργα μεγάλης κλίμακας, όπως φράγματα, για την αποθήκευση υδάτων, προκειμένου αντιμετωπιστούν τα ζητήματα των επικείμενων κλιματικών αλλαγών και των ακραίων καιρικών φαινομένων, η μείωση του πλημμυρικού κινδύνου και το ανθρακικό αποτύπωμα, η αύξηση της ανανεώσιμης ενέργειας (η υδροηλεκτρική ενέργεια είναι ανανεώσιμη

5 παρά τα όσα υποστηρίζουν μερικοί κοντόφθαλμοι άνθρωποι), η παροχή νερού για αρδευτικούς σκοπούς (επισιτιστική ασφάλεια), η ενίσχυση των οικολογικών παροχών για να υποστηρίζουν το οικοσύστημα και τη βιοποικιλότητα, η αύξηση των προοπτικών για τον τουρισμό κ.λπ. Όμως, τα συστήματα αυτά, συμπεριλαμβανομένων και των μικρής κλίμακας συστήματα υδροηλεκτρικής ενέργειας, στο μέλλον μπορούν και πρέπει να σχεδιαστούν διαφορετικά. Χρειάζεται να έχουν πολλαπλές χρήσεις, να είναι φιλικά προς το περιβάλλον, να παρέχουν υποστήριξη στις πολλές θετικές επιπτώσεις που έχουν οι λειτουργίες τους στο οικοσύστημα, να είναι αισθητικά ευχάριστα κ.λπ. 6. Αποτελεί θετική εμπειρία η εφαρμογή της Οδηγίας Πλαίσιο για το Νερό στο Ηνωμένο Βασίλειο; Είχατε κάποια ανάμειξη στην παροχή πληροφοριών ή σύνταξη των Σχεδίων Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) στην Βρετανία; Θεωρείτε πως τα δεδομένα παρουσιάζουν σημαντικά κενά ως προς την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης και την πρόταση αποτελεσματικών τρόπων αντιμετώπισης; Μπορείτε να μας δώσετε συγκεκριμένα καλά παραδείγματα για το πώς το ΣΔΛΑΠ έχει συμβάλει με ένα ολοκληρωμένο σχεδιασμό και απτά αποτελέσματα; Το Ηνωμένο Βασίλειο (ειδικά η Αγγλία και η Ουαλία) ήταν ανάμεσα στις πρώτες χώρες της ΕΕ που εφάρμοσαν τα ΣΔΛΑΠ για όλες τις λεκάνες απορροής ποταμών. Σε σύγκριση με τα άλλα κράτη, τα δεδομένα που είχαν συγκεντρωθεί ήταν ικανοποιητικά, προερχόμενα, κυρίως, από πηγές της Περιβαλλοντικής Υπηρεσίας. Δεν συμμετείχα άμεσα στην εκπόνηση των ΣΔΛΑΠ του ΗΒ, αλλά συμμετείχα σε βάθος στην ανάπτυξη της αντίληψης των Σχεδίων σε άλλες χώρες, όπως είναι η Ελλάδα. Έχοντας ως αφετηρία τις ελάχιστες απαιτήσεις και τις κατευθυντήριες οδηγίες που παρέχει το πρόγραμμα, τα ΣΔΛΑΠ έχουν στέρεες βάσεις προκειμένου να παρουσιάσουν αρκετές καινοτόμες πρωτοβουλίες, ειδικά στην παράκτια περιοχή της Αττικής. Αυτό περιλαμβάνει καινοτόμο ολοκληρωμένο σχεδιασμό για την ανάπτυξη των παράκτιων περιοχών βασισμένο στο παράδειγμα του BGD. 7. Σύμφωνα με όλα τα στοιχεία, σε αρκετές χώρες του Τρίτου Κόσμου, το πόσιμο νερό δεν είναι προσβάσιμο ή επαρκές για τον πληθυσμό και οι υπηρεσίες απολύμανσης είναι περιορισμένες. Αυτό έχει ως

6 αποτέλεσμα την πρόκληση σοβαρών ασθενειών σε αυτές τις χώρες. Πώς θα προτείνατε να αντιμετωπιστούν αυτά τα ζητήματα σε περιφερειακό, εθνικό, ή παγκόσμιο επίπεδο; Μπορούν οι τεχνολογικές εξελίξεις στη διαχείριση των υδάτινων πόρων να χρησιμοποιηθούν για την επίλυση αυτών των προβλημάτων; Θα μπορούσε να υπάρξει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο προς αυτή την κατεύθυνση; Έχετε δίκιο. Πολλές από τις πόλεις και τις αγροτικές περιοχές στις αναπτυσσόμενες χώρες έχουν έλλειψη πρόσβασης σε καθαρό πόσιμο νερό, γεγονός που αποτελεί την μεγαλύτερη αιτία εξάπλωσης ασθενειών που σχετίζονται με το νερό, με την Humble Diarrhea να είναι μακράν η μεγαλύτερη αιτία παιδικής θνησιμότητας (1,5 εκατομμύρια πεθαίνουν κάθε χρόνο). Δυστυχώς, η πρωτοβουλία των Ηνωμένων Εθνών στο πλαίσιο των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας (MDG) έχει λύσει ένα μέρος του προβλήματος. Ωστόσο μένει να γίνει πολύ δουλειά ακόμη. Εν προκειμένω, το πρόγραμμα BGD εφαρμόζεται τόσο στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες (φτωχότερες) όσο και στις πιο πλούσιες. Η ομάδα μου, αυτή τη στιγμή, ασχολείται με αυτό ακριβώς το ζήτημα. Κάποια πρώιμα αποτελέσματα στηριζόμενα σε μια μελέτη περίπτωσης στην Ουγκάντα αποδεικνύουν πως, ακόμα και με περιορισμένη πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό και κάτω από όχι και τις ιδανικότερες κλιματολογικές συνθήκες (μεγάλες περίοδοι ξηρασίας), μπορούν να επιτύχουν σημαντική βελτίωση στα αποθέματα νερού και τον καθαρισμό τους, αν το πρόγραμμα εφαρμοστεί με σύνεση. Το δε πρόγραμμα μπορεί να εφαρμοστεί και σε υποτυπώδεις οικισμούς (φτωχογειτονιές, παραγκουπόλεις, φαβέλες). Παρόλα αυτά σας λέω ξανά πως δεν υπάρχει μία παγκόσμια συνταγή. Κάθε περίπτωση πρέπει να εξετάζεται με βάση το δικό της φυσικό, περιβαλλοντικό, οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον και οι λύσεις που πρέπει να δίνονται είναι κατά περίπτωση.

7