Introduction Author: Mantikos Michalis Lieutenant colonel (HAF)

Transcript

1 The greatest secret of success in life is for a person to be ready when their opportunity comes Benjamin Disraeli ( ) British Prime Minister and writer Introduction The facts in Libya after the revolution on February 14th 2011, are known. Also the react of the international community which has called the shot upon the situation of now days in the country are known. Now the post-gaddafi era is under configuration from whole interesting sides (inside outside the country) and especially from the EU member states. Furthermore, the reasons of the new situation has already said from key players or moreover has understood from the facts. Besides no one has said the opportunities of Gaddafi with which he will has had the challenge to avoid the revolution. Those opportunities have tried to be shown using SWOT analysis in this article. Author: Mantikos Michalis Lieutenant colonel (HAF) Σελίδα 1 από 13

2 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΟΥ ΓΚΑΝΤΑΦΙ ΠΡΙΝ ΤΗΝ 14 η ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2011 του Ασμχου (Ε) Μιχαήλ Μαντικού* (Εικόνα 1) Πηγή: Εφημερίδα Ελευθεροτυπία Τα γεγονότα στη Λιβύη, μετά την εξέγερση και την επέμβαση της διεθνούς κοινότητας έχουν καθορίσει την σημερινή κατάσταση της χώρας. Η μετά Γκαντάφι εποχή στη Λιβύη, βρίσκεται υπό διαμόρφωση και την στενή παρακολούθηση από το σύνολο των ενδιαφερομένων μερών της διεθνούς κοινότητας και κυρίως κρατών μελών της ΕΕ. Επίσης οι λόγοι της νέας κατάστασης έχουν αναφερθεί ή έχουν γίνει γνωστοί έμπρακτα. Όμως αυτό που δεν έχει αναφερθεί είναι, οι τυχόν «επιλογές» του Γκαντάφι, προκειμένου αυτός να διατηρήσει τη φυσική του παρουσία και κατ επέκταση την πολιτική του υπόσταση στη χώρα του. Αυτές οι τυχόν «επιλογές», θα επιχειρηθεί να προσδιοριστούν, με τη μέθοδο SWOT 1 Analysis. Τα στοιχεία 2 αφορούν την περίοδο πριν την έναρξη της εξέγερσης της 14 ης Φεβρουαρίου 2011 και καταγράφονται ως κατωτέρω: Δυνατά σημεία (STRENGTHS) SWOT Analysis 1 Αναγνωρισμένη μουσουλμανική χώρα και μέλος του Αραβικού Συνδέσμου 2 Αυξημένη παραγωγή υδρογονανθράκων με χαμηλό κόστος παραγωγής, μέλος του OPEC, ανήκει στις πρώτες δέκα χώρες με υψηλά αποθέματα υδρογονανθράκων, παράγει πολύ καλής ποιότητας πετρέλαιο, παρέχει μέσω υποθαλάσσιου αγωγού αέριο στην Ιταλία. 3 Προνομιακός συνέταιρος Βρετανών Γάλλων, λόγω και των γεωτρήσεων της BP στον κόλπο της Σύρτης. Σελίδα 2 από 13

3 4 Επαρκείς υποστήριξη του καθεστώτος από την ΕΕ, υπό την απειλή φονταμεταλισμού. 5 Πολύ καλή σχέση του Γκαντάφι με την διεθνή κοινότητα έπειτα από την απόφασή του να διακόψει το πυρηνικό του πρόγραμμα, να αποζημιώσει τα θύματα του Λόκερμπι και του Βερολίνου μετά το 2003 και να περιορίσει τη ροή μετανάστευσης στην Ευρώπη. 6 Ύπαρξη Γερμανικών, Γαλλικών, Ολλανδικών και Ιταλικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στη Λιβύη. 7 Πολλές οικογένειες απολαμβάνουν τα μεγαλύτερα εισοδήματα μετά την άρση των διεθνών κυρώσεων το 2004 και την υψηλή τιμή πετρελαίου. 8 Ελεγχόμενη ανάπτυξη, πρασίνισε την έρημο, εθνικοποίησε τα πετρέλαια, μοίρασε γη, δημιούργησε ένα δίκτυο λαϊκών επιτροπών με κάποιας μορφής αυτοδιοίκηση. 9 Αυξημένες εξαγωγές δεδομένου ότι το 85% του Λιβυκού πετρελαίου πηγαίνει στην ΕΕ και αποτελεί το 8% των συνολικών εισαγωγών της ΕΕ Αρκετά καλό στράτευμα (αεροπορία, στρατό ενώ το δίκτυο αεράμυνας είναι από τα ευρύτερα στην Αφρική και διαθέτει πυραύλους μέσου βεληνεκούς με εμβέλεια κάτω των χλμ) 11 Ενδιαφέρον της Άγκυρας για συνεργασία, όπως με το Ιράν και τη Συρία. 12 Πολύ καλό δίκτυο ηλεκτρισμού και παροχής νερού. Αδυναμίες (WEAKNESSES) 1 Ταραχώδης σχέση με το Δυτικό κόσμο 2 Ανεξέλεγκτη διαφθορά, νεοποτισμός, αντιφρονούντες 3 Μεγάλες εισοδηματικές ανισότητες 4 Υψηλό ποσοστό ανεργίας και αυξημένο ποσοστό πληθυσμού που ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. 5 Ανορθολογική συγκεντρωτική άσκηση εξουσίας από το 1969, ύπαρξη διαφόρων φυλών που αντιμάχονται για το μερίδιο της εξουσίας. 6 Δεν έχει γίνει μέλος της Ευρωμεσογειακής Συνεργασίας γιατί δεν έχει αποδεχθεί τα κριτήρια της Barcelona Process. Σελίδα 3 από 13

4 Ευκαιρίες (OPPORTUNITIES) 1 Αξιοποίηση των αποθεμάτων πετρελαίου 2 Αποδοχή των όρων της Barcelona Process και πλήρης ένταξη αντί του Observer Status, με βελτίωση των σχέσεων καθώς και την λήψη οικονομικής βοήθειας από την ΕΕ. 3 Δημιουργία νέου αγωγού μεταφοράς αερίου από Αλγερία (Αλγερία Λιβύη Ιταλία) Απειλές (THREATS) 1 Επιβολή του moratorium που έχει ζητήσει η Ιταλία, σχετικά με τις νέες υποθαλάσσιες γεωτρήσεις. 2 Ανεξέλεγκτη εξέγερση ως αποτέλεσμα ντόμινο των υπαρχόντων εξεγέρσεων στα γειτονικά κράτη. 3 Επιβολή αφοπλισμού από ΕΕ και ΗΠΑ. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΕΠΙΛΟΓΉ S-O (ΑΜΥΝΤΙΚΕΣ) (Πίνακας συσχετισμού 1) Σελίδα 4 από 13

5 Διαγραμματική απεικόνιση της στρατηγικής S-O. S-O STRATEGY O28 O29 O30 O O2 O3 O4 O27 O O5 O6 O O7 O O8 0 Σειρά1 O23 O9 O22 O10 O21 O11 O20 O12 O19 O13 O18 O17 O16 O15 O14 (Διάγραμμα 1) Σύμφωνα με την ανωτέρω διαγραμματική απεικόνιση (1) και λαμβάνοντας υπόψη τα δυνατά σημεία, επιλέγεται η προσπάθεια υλοποίησης της ευκαιρίας Ο2: 2 Αποδοχή των όρων της Barcelona Process και πλήρης ένταξη αντί του Observer Status, με βελτίωση των σχέσεων καθώς και την λήψη οικονομικής βοήθειας από την ΕΕ. S-O Σελίδα 5 από 13

6 ΕΠΙΛΟΓΉ W-O (ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΕΣ) (Πίνακας συσχετισμού 2) Διαγραμματική απεικόνιση της στρατηγικής W-O. W-O STRATEGY O28 O29 O30 O1 5 4,5 4 O2 O3 O4 O27 O26 3,5 3 2,5 O5 O6 O25 2 1,5 O7 O24 1 0,5 O8 0 Σειρά1 O23 O9 O22 O10 O21 O11 O20 O12 O19 O13 O18 O17 O16 O15 O14 (Διάγραμμα 2) Σελίδα 6 από 13

7 Σύμφωνα με την ανωτέρω διαγραμματική απεικόνιση (2) και λαμβάνοντας υπόψη τις αδυναμίες, επιλέγεται η προσπάθεια υλοποίησης της ευκαιρίας Ο2 : 2 Αποδοχή των όρων της Barcelona Process και πλήρης ένταξη αντί του Observer Status, με βελτίωση των σχέσεων καθώς και την λήψη οικονομικής βοήθειας από την ΕΕ. W-O ΕΠΙΛΟΓΉ S-T (ΒΕΛΤΙΩΤΙΚΕΣ) (Πίνακας συσχετισμού 3) Σελίδα 7 από 13

8 Διαγραμματική απεικόνιση της στρατηγικής S-T. S-T STRATEGY S29 S30 S1 3 S2 S3 S28 2,5 S4 S27 2 S5 S26 1,5 S6 S25 1 S7 S24 0,5 S8 0 Σειρά1 S23 S9 S22 S10 S21 S11 S20 S12 S19 S13 S18 S17 S16 S15 S14 (Διάγραμμα 3) Σύμφωνα με την ανωτέρω διαγραμματική απεικόνιση (3) και λαμβάνοντας υπόψη τις απειλές, επιλέγονται για αξιοποίηση τα κατωτέρω δυνατά σημεία : 1 Αναγνωρισμένη μουσουλμανική χώρα και μέλος του Αραβικού Συνδέσμου 2 Αυξημένη παραγωγή υδρογονανθράκων με χαμηλό κόστος παραγωγής, μέλος του OPEC, ανήκει στις πρώτες δέκα χώρες με υψηλά αποθέματα υδρογονανθράκων, παράγει πολύ καλής ποιότητας πετρέλαιο, παρέχει μέσω υποθαλάσσιου αγωγού αέριο στην Ιταλία. 5 Πολύ καλή σχέση του Γκαντάφι με την διεθνή κοινότητα έπειτα από την απόφασή του να διακόψει το πυρηνικό του πρόγραμμα, να αποζημιώσει τα θύματα του Λόκερμπι και του Βερολίνου μετά το 2003 και να περιορίσει τη ροή μετανάστευσης στην Ευρώπη. S-T S-T S-T Σελίδα 8 από 13

9 ΕΠΙΛΟΓΉ W-T (ΦΙΛΟΔΟΞΕΣ) (Πίνακας συσχετισμού 4) Διαγραμματική απεικόνιση της στρατηγικής W-T. W-T STRATEGY W29 W30 W1 3 W2 W3 W28 2,5 W4 W27 2 W5 W26 1,5 W6 W25 1 W7 W24 0,5 W8 0 Σειρά1 W23 W9 W22 W10 W21 W11 W20 W12 W19 W13 W18 W17 W16 W15 W14 (Διάγραμμα 4) Σελίδα 9 από 13

10 Σύμφωνα με την ανωτέρω διαγραμματική απεικόνιση (4) και λαμβάνοντας υπόψη τις απειλές, επιλέγεται η προσπάθεια εξάλειψης των κατωτέρω αδυναμιών προκειμένου να μειωθούν οι πιθανότητες εκδήλωσης των απειλών : 1 Ταραχώδης σχέση με το Δυτικό κόσμο W-T 6 Δεν έχει γίνει μέλος της Ευρωμεσογειακής Συνεργασίας γιατί δεν έχει αποδεχθεί τα κριτήρια της Barcelona Process. W-T Συνδυασμός Στρατηγικών Επιλογών (Πίνακας συσχετισμού 5) Εξετάζοντας τα στοιχεία του ανωτέρω πίνακα προκύπτουν οι κατωτέρω επιλογές: 1. Αποδοχή των όρων της Barcelona Process 3 και πλήρη ένταξη αντί του Observer Status, με βελτίωση των σχέσεων του Γκαντάφι με τις Ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και την λήψη οικονομικής βοήθειας από την ΕΕ με την οποία θα μπορούσε να αξιοποιήσει τα δυνατά σημεία (S2,S3,S4,S5,S6,S7,S8,S9,S10,S11,S12). Ταυτόχρονα η ευκαιρία αυτή της αποδοχής θα μπορούσε να εξαλείψει τις αδυναμίες (W1,W2,W3,W4,W5,W6) καθώς και να μειώσει την πιθανότητα εκδήλωσης των απειλών (T1,T2,T3) 2. Η αξιοποίηση του δυνατού της σημείου, ως αναγνωρισμένη μουσουλμανική χώρα και μέλος του Αραβικού Συνδέσμου θα μπορούσε να περιορίσει την απειλή μιας ανεξέλεγκτης εξέγερσης ως αποτέλεσμα ντόμινο των υπαρχόντων εξεγέρσεων στα γειτονικά κράτη. 3. Το δυνατό σημείο ως παραγωγός χώρα υδρογονανθράκων, σύμφωνα με το οποίο α/ έχει αυξημένη παραγωγή υδρογονανθράκων με χαμηλό κόστος παραγωγής β/ είναι μέλος του OPEC γ/ βρίσκεται στις πρώτες δέκα χώρες με υψηλά αποθέματα υδρογονανθράκων δ/ παράγει πολύ καλής ποιότητας πετρέλαιο ε/ παρέχει μέσω υποθαλάσσιου αγωγού αέριο στην Ιταλία δύναται να περιορίσει την πιθανότητα εκδήλωσης των απειλών (T1,T2,T3). 4. Η Πολύ καλή σχέση του Γκαντάφι με την διεθνή κοινότητα έπειτα από την απόφασή του να διακόψει το πυρηνικό του πρόγραμμα, να αποζημιώσει τα θύματα του Λόκερμπι και του Βερολίνου μετά το 2003 και να περιορίσει τη ροή Σελίδα 10 από 13

11 μετανάστευσης στην Ευρώπη μπορεί να περιορίσει την πιθανότητα εκδήλωσης των απειλών (T1,T2,T3). 5. Η εξάλειψη της αδυναμίας, της υπάρχουσας ταραχώδους σχέσης με το Δυτικό κόσμο του Γκαντάφι, μπορεί να περιορίσει την πιθανότητα εκδήλωσης των απειλών (T1,T2,T3). Φυσικά οι αντίθετες επιλογές των ανωτέρω μπορούν να λειτουργήσουν αρνητικά, προκειμένου α/ να μειώσουν την επίδραση των δυνατών σημείων β/ να περιορίσουν εξαλείψουν τις ευκαιρίες γ/ να ενδυναμώσουν τις αδυναμίες και τέλος δ/ να κάνουν πράξεις τις απειλές. Υπό το πρίσμα αυτό θα έχουμε τις ακόλουθες επιλογές: 6. Παρεμπόδιση της αποδοχής των όρων της Barcelona Process με σκοπό την επιδείνωση των σχέσεων με τις Ευρωπαϊκές χώρες και την περαιτέρω αδυναμία λήψης οποιαδήποτε οικονομικής βοήθειας ώστε να μην μπορούν να αξιοποιηθούν τα δυνατά σημεία (S2,S3,S4,S5,S6,S7,S8,S9,S10,S11,S12). Ταυτόχρονα η μη αξιοποίηση της ευκαιρίας αυτής εντείνει τις αδυναμίες (W1,W2,W3,W4,W5,W6) και αυξάνει την πιθανότητα υλοποίησης των απειλών (T1,T2,T3). 7. Η δημιουργία εμποδίων στην αξιοποίηση του γεγονότος ότι η Λιβύη είναι αναγνωρισμένη μουσουλμανική χώρα και μέλος του Αραβικού Συνδέσμου μπορεί να επιδράσει θετικά ώστε να εκδηλωθεί η απειλή μιας ανεξέλεγκτης εξέγερσης, ως αποτέλεσμα ντόμινο των υπαρχόντων εξεγέρσεων στα γειτονικά κράτη. 8. Η παρεμπόδιση α/ στο να έχει αυξημένη παραγωγή υδρογονανθράκων με χαμηλό κόστος παραγωγής β/στο να αξιοποιήσει το γεγονός του ότι είναι μέλος του OPEC γ/ να βρίσκεται στις πρώτες δέκα χώρες με υψηλά αποθέματα υδρογονανθράκων δ/ να παράγει πολύ καλής ποιότητας πετρέλαιο ε/ να παρέχει μέσω υποθαλάσσιου αγωγού αέριο στην Ιταλία δύναται να επιδράσουν θετικά στην υλοποίηση των απειλών (T1,T2,T3). 9. Η επιδείνωση της πολύ καλής σχέσης του Γκαντάφι με την διεθνή κοινότητα έπειτα από την απόφασή του να διακόψει το πυρηνικό του πρόγραμμα, να αποζημιώσει τα θύματα του Λόκερμπι και του Βερολίνου μετά το 2003 και να περιορίσει τη ροή μετανάστευσης στην Ευρώπη μπορεί να επιδράσει θετικά στην υλοποίηση των απειλών (T1,T2,T3). 10. Η επιδείνωση της αδυναμίας, της υπάρχουσας ταραχώδους σχέσης με το Δυτικό κόσμο του Γκαντάφι, μπορεί να επιδράσει θετικά στην υλοποίηση των απειλών (T1,T2,T3). Σαφώς τα ανωτέρω δεν ήταν οι μόνες επιλογές, αλλά ήταν δυνατό να αποτελέσουν στοιχεία, βάση των οποίων μπορούσαν να καθοριστούν στρατηγικές επιλογές, κατόπιν περαιτέρω ανάλυσής τους σε δράσεις, με σκοπό την αποφυγή του τραγικού τιμήματος που πλήρωσε ο λαός της Λιβύης. Σελίδα 11 από 13

12 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ελληνική 1.Εφημερίδα το Βήμα (ημερομηνίες έκδοσης) : Εφημερίδα Ελευθεροτυπία (ημερομηνίες έκδοσης): , Εφημερίδα το Έθνος (ημερομηνίες έκδοσης): Εφημερίδα Καθημερινή (ημερομηνίες έκδοσης): , , , , Εφημερίδα Τα Νέα (ημερομηνίες έκδοσης): , «Όλοι μαζί από το 1957 Η Ευρωπαϊκή Ένωση 50 Χρόνια μετά τη Συνθήκη της Ρώμης», Κάρολος Παπούλιας κ.α, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα «Μανατζμεντ», Patrick J. Montana Bruce H. Charnov, εκδ. Κλειδάριθμος, Αθήνα 2003 Αγγλική 8. Chaillot Paper του Institute For Security Studies (EU): Νο64, 75,92,98,101 on internet 9. Commission Staff Working Document, Brussels , SEC (2007) 12, EU Energy Policy Data, file name: Mel pdf on internet 10. Universal Compliance A Strategy For Nuclear Security, George Petrovich- Jessica T. Mathews Joseph Cirincione Rose Gottemoeller Jon B. Wolfsthal, Carnegie Endowment for International Peace, June 2007, file name: univ_comp_rpt07_final1.pdf on internet. * Ο Μιχαήλ Μαντικός είναι απόφοιτος της Σχολής Ικάρων (1992) και έχει ολοκληρώσει με άριστα και υποτροφία, διετή κύκλο μεταπτυχιακών σπουδών ( MSc) του Πανεπιστημίου Αιγαίου (2008) στις Διεθνείς Σχέσεις. Σελίδα 12 από 13

13 1 SWOT analysis: «Η προσέγγιση SWOT είναι μια τεχνική προσωρινού προγραμματισμού που αξιολογεί τις δυνατότητες, τις αδυναμίες, τις ευκαιρίες και τις απειλές μια εταιρείας, με τη βοήθεια δεδομένων που συλλέγονται από συνεντεύξεις με επιλεγμένα στελέχη.», «Μανατζμεντ», Patrick J. Montana Bruce H. Charnov, εκδ. Κλειδάριθμος, Αθήνα 2003, σελ. 160 Στη συνέχεια συσχετίζονται μεταξύ τους τα προαναφερθέντα στοιχεία ώστε να προσδιοριστούν συγκεκριμένες στρατηγικές, ενώ η επιλογή τους γίνεται ανάλογα με τον ποσοτικό βαθμό επηρεασμού των συγκρινόμενων στοιχείων. Είναι μια δυναμική μέθοδος και όχι στατική γεγονός που απαιτεί την συνεχή επαναξιολόγηση των δεδομένων ανά τακτά χρονικά διαστήματα που καθορίζονται κυρίως από την ταχύτητα αλλαγής των δεδομένων. 2 Τα στοιχεία έχουν αντληθεί κυρίως από τον ημερήσιο Αθηναϊκό τύπο, αναφορές Chaillot Paper του Institute For Security Studies (EU) κ.α 3 Barcelona Process: Στα πλαίσια της Ευρομεσογειακής συνεργασίας (EMP)/ διαδικασία της Βαρκελώνης από το 1995, τέθηκαν ως βασικοί στόχοι: εμβάθυνση της πολιτικής συνεργασίας και των μεταρρυθμίσεων στις τρίτες χώρες, η περαιτέρω φιλελευθεροποίηση των εμπορικών και οικονομικών σχέσεων, η διευκόλυνση της κινητικότητας των εργαζομένων και η διαχείριση του ευαίσθητου θέματος της (λαθρο)μετανάστευσης σε ένα ευρύτερο πλαίσιο αντιμετώπισης συναφών ζητημάτων, όπως η παράνομη διακίνηση προσώπων (trafficking), η διαχείριση των εξωτερικών συνόρων (κυρίως των θαλασσίων για τα οποία ευνόητο ενδιαφέρον έχει επιδειχθεί από τα μεσογειακά κράτη μέλη της ΕΕ), το άσυλο, οι συμφωνίες επανεισδοχής, οι μεταφορές, το περιβάλλον, η δημόσια υγεία, η εκπαίδευση, η περιφερειακή συνεργασία και η θεσμική διασύνδεση με την ΕΕ: στο άρθρο με τίτλο: «Η Αναδιάταξη των σχέσεων της ΕΕ με τις χώρες της Ν.Α Ευρώπης και τους Νέους Γείτονες» του Γιώργου Μπακατσιάνου, στο «Όλοι μαζί από το 1957 Η Ευρωπαϊκή Ένωση 50 Χρόνια μετά τη Συνθήκη της Ρώμης», Κάρολος Παπούλιας κ.α, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2007,σελ. 267 Ουσιαστικά στηρίζεται στους εξής πυλώνες: Πολιτικός τομέας, Οικονομικά θέματα, Κοινωνικά θέματα, Πολιτιστικά θέματα, Ανθρώπινα δικαιώματα. Επίσης στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας (ENP, 2003) εμφανίζεται η γεωγραφική επέκταση του ΕΜΡ, επιχειρείται προσέγγιση σε διμερές επίπεδο (κράτος με κράτος), καθώς και να αντικατασταθεί η αρνητική διαφορετικότητα με τη θετική, ενώ τίθενται - καθορίζονται συγκεκριμένες δράσεις (Action Plan s)