μητέρα του Θεού ΟΜΑ Α ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΧΟΛΕΙΟ Πειραματικό Λύκειο

Transcript

1 Παναγία, η μητέρα του Θεού ΟΜΑ Α ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Ξανθή Αλμ ανάκη, Θεολόγος ΣΧΟΛΕΙΟ Πειραματικό Λύκειο Πανε ιστημίου Μακεδονίας Θεσσαλονίκη, 11/6/2015

2 1. Συνο τική εριγραφή της ανοιχτής εκ αιδευτικής ρακτικής Η εκπαιδευτική πρακτική υλοποιήθηκε στο Πειραματικό Λύκειο Πανεπιστημίου Μακεδονίας στην Α Λυκείου στο μάθημα των Θρησκευτικών με άξονα την ενότητα: Παναγία, η μητέρα του Θεού. Οι μαθητές δούλεψαν ομαδοσυνεργατικά σε πολυμεσικά περιβάλλοντα και σε ψηφιακές κοινότητες στις οποίες είχαν τη δυνατότητα να αλληλεπιδρούν εξ αποστάσεως. Κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων οι μαθητές έπρεπε οι ίδιοι να ανακαλύψουν τη νέα γνώση με τον εκπαιδευτικό να είναι συντονιστής και υποκινητής των διαδικασιών και να επεμβαίνει όταν κριθεί απαραίτητο. Στην πρακτική αξιοποιείται υλικό από το ψηφιακό σχολείο και πολυμεσικές εφαρμογές. Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως τα ψηφιακά μέσα αναπλαισιώνονται και αναπροσαρμόζονται από τους μαθητές ώστε να παραχθεί πρωτότυπο αυθεντικό υλικό. Το σενάριο εμπλέκει ενεργά τους μαθητές στη μαθησιακή διαδικασία και στην παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού που κατόπιν διαχέεται στο διαδίκτυο. 2. Σχεδιασμός της ανοιχτής εκ αιδευτικής ρακτικής 2.1 Στοιχεία σχεδιασμού Το σενάριο αναπτύχθηκε με βάση τον εποικοδομισμό και την oλιστική προσέγγιση, ενώ παράλληλα υιοθετήθηκε το μοντέλο της προσωπικής ανάπτυξης. Ακολουθείται επίσης η διερευνητική μέθοδος ώστε οι μαθητές να ανακαλύψουν και να διερευνήσουν Σελίδα 2 από 22

3 μόνοι τους στοιχεία της λατρείας και την αναπόσπαστη σύνδεσή της με τη ζωή του πιστού, αλλά και την αναπλαισίωσή της στην προοπτική του σήμερα (σημασία της γιορτής της Θεοτόκου στην προσωπική και κοινωνική ζωή των μαθητών, νοηματοδότηση του εορτασμού σε στην Ορθόδοξη Εκκλησία). Η υλοποίηση του σεναρίου προϋποθέτει α) μικρή εξοικείωση με εφαρμογές web2 (λογισμικό Thinglink, λογισμικό vocaroo, λογισμικό δημιουργίας on line κουίζ, λογισμικό power point) και β) εξοικείωση με την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία. Για την πρακτική χρησιμοποιείται η αίθουσα πληροφορικής του σχολείου. Παράλληλα όμως γίνεται και εξ αποστάσεως επικοινωνία (μέσω e- mail και διαδικτυακών πλατφορμών). Οι μαθητές χωρίζονται σε έξι ομάδες των τεσσάρων ατόμων, ενώ υπάρχει εξοικείωση με την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία από την αρχή της σχολικής χρονιάς. Ο σχηματισμός των ομάδων έγινε βάσει των προτιμήσεων των μαθητών αφού λήφθηκε υπόψη όμως η ανομοιογένεια των μαθητών και ιδιαίτερες δεξιότητες. Στην αρχή της σχολικής χρονιάς είχε προηγηθεί έρευνα και βάσει κοινωνιογράμματος. Αρχικά γίνεται η κατανομή αρμοδιοτήτων στα μέλη κάθε ομάδας (χειριστής υπολογιστή, καθοδηγητής βημάτων φύλλου εργασίας, επεξεργαστής υλικού, συντονιστής). Σε σχέση με το μάθημα των Θρησκευτικών οι μαθητές έχουν διδαχθεί ήδη για την εικονογραφία, για τη Μακεδονική και την Κρητική σχολή και τον αγιογραφικό κύκλο (σε προηγούμενα μαθήματα, αλλά και σε παλιότερες τάξεις). 2.2 Διδακτικοί στόχοι Στόχοι ως προς το γνωστικό αντικείμενο Κατανόηση των επιμέρους πτυχών της Ορθόδοξης πίστης που αφορούν την Παναγία και ανάδειξη της σημασίας κάθε θεομητορικής εορτής. Γνωριμία με την υμνογραφία της βυζαντινής παράδοσης και εντοπισμός στοιχείων για το πρόσωπο της Παναγίας. Σελίδα 3 από 22

4 Ενίσχυση δεσμών με τη θρησκευτική παράδοση της Ελλάδας και ενίσχυση της προσωπικής σχέσης με το πρόσωπο της Θεοτόκου. Κατανόηση αναγωγικής δύναμης των εικόνων στο πρωτότυπο και των συμβολισμών τους ώστε να επιτευχθεί εμβάθυνση της θεολογίας της εικόνας. Εντοπισμός και καταγραφή των θεοτοκωνυμίων. Αναγνώριση των διαφόρων τύπων τεχνοτροπίας εικονογραφίας (ανατολική και δυτική ). Β. Ως προς τη χρήση των νέων τεχνολογιών Εξοικείωση με εφαρμογές εργαλείων web 2 και λογισμικά παρουσίασης (Power Point), ψηφιακής αφήγησης (Thinkling), podcast (vocaroo), λογισμικό δημιουργίας on line κουίζ ( youtube (www. youtube. com ), λογισμικό δημιουργίας εικονικού μουσείου (power point), λογισμικό κατασκευής ηλεκτρονικού βιβλίου ( Επαφή και εξοικείωση με χρήση των μαθησιακών αντικειμένων του φωτόδεντρου. Καλλιέργεια ικανότητας συμμετοχής σε ψηφιακές (on line) κοινότητες μάθησης και προώθηση ανάπτυξης του ψηφιακού αλφαβητισμού (information literacy). Ενεργή ενασχόληση με οπτικοακουστικό υλικό και ανάπτυξη βασικών δεξιοτήτων (κατανόηση και παραγωγή γραπτού και προφορικού λόγου) Καλλιέργεια ικανότητας αναζήτησης και συλλογής πληροφοριών από το διαδίκτυο ύστερα από αξιολόγηση. Γ. Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία Καλλιέργεια συνεργατικότητας. Καλλιέργεια πολιτισμικής συνείδησης και ενίσχυση αισθήματος ταυτότητας- Αξιοποίηση πολιτισμικού πλούτου και κοινωνικοπολιτισμικού υπόβαθρου των μαθητών. Σελίδα 4 από 22

5 Ενίσχυση αυτοπεποίθησης, ανεξαρτησίας, επιδεξιότητας και εκτέλεσης ενεργειών με ακρίβεια και καλλιέργεια δημιουργικότητας και φαντασίας. Αλληλοσυσχετισμός μαθημάτων (θρησκευτικά γεωγραφία-πληροφορικήμουσική) και βαθμιαία ενιαιοποίηση σχολικής γνώσης. Καλλιέργεια ικανότητας ρύθμισης της γνώσης (αυτορρύθμιση), ώστε οι μαθητές να διαμορφώσουν προσωπικούς στόχους και τρόπους επίτευξης αυτών και τέλος να αξιολογούν οι ίδιοι την πρακτική (τα παραγόμενα προϊόντα/αρχεία δημοσιεύονται στο blog των θρησκευτικών ή στην ιστοσελίδα του σχολείου). Διασύνδεση των μαθητών αλλά και των εκπαιδευτικών με άλλα σχολεία μέσω των ψηφιακών κοιντήτωνν 3. Εφαρμογή της ανοιχτής εκ αιδευτικής ρακτικής 3.1 Περιβάλλον λαίσιο Η πρακτική εφαρμόστηκε στο μάθημα των Θρησκευτικών της Α Λυκείου με τίτλο: Παναγία, η μητέρα του Θεού. Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές είναι τα Θρησκευτικά, η Πληροφορική, η Μουσική, τα Εικαστικά, η Ιστορία, τα Αγγλικά, η Γεωγραφία, η Νεοελληνική Γλώσσα. Για την υλοποίηση του σεναρίου χρησιμοποιείται η αίθουσα πληροφορικής του σχολείου. Στους μαθητές διανέμονται τα φύλλα εργασίας ηλεκτρονικά (όλες οι ομάδες έχουν τα ίδια φύλλα εργασίας). Παράλληλα γίνεται και αξιοποίηση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και επικοινωνίας (μέσω και ψηφιακών πλατφορμών όπου εργάζονται ασύγχρονα). Κατά τη διάρκεια γίνεται και παράλληλη ακρόαση ύμνων στην τάξη ώστε να διασφαλίζεται πως όλοι οι μαθητές θα έχουν πρόσβαση στο ακουστικό υλικό. Σελίδα 5 από 22

6 3.2 Τάξη Νηπιαγωγείο A γυμνασίου Α δημοτικού Β γυμνασίου Β δημοτικού Γ γυμνασίου Γ δημοτικού Α λυκείου Χ Δ δημοτικού Β λυκείου Ε δημοτικού Γ λυκείου ΣΤ δημοτικού 3.3 Διάρκεια δραστηριότητας Ώρες διδασκαλίας 2 ώρες (Υπήρξε όμως και ενασχόληση των μαθητών διαδικτυακά μεταξύ των μελών των ομάδων ώστε να ολοκληρωθούν κάποιες δραστηριότητες) 3.4 Αναλυτική εριγραφή της ραγματο οίησης της ανοιχτής εκ αιδευτικής ρακτικής Περιγραφή σχεδίου διδασκαλίας -Προτεινόμενες Δραστηριότητες Οι μαθητές εργάζονται ομαδοσυνεργατικά σε ομάδες των τεσσάρων ατόμων στο εργαστήριο πληροφορικής και έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο και στα λογισμικά που προτείνονται. Διαθέτουν επίσης ηχεία και ακουστικά για τις ανάγκες των δραστηριοτήτων (δημιουργία ηχητικών αρχείων). Οι μαθητές είναι εξοικειωμένοι από την αρχή της σχολικής χρονιάς στην εργασία με ομάδες. Η σύνθεση των ομάδων προέκυψε βάσει των προτιμήσεων των μαθητών αφού λήφθηκε υπόψη όμως και η ανομοιογένεια των μαθητών (στην αρχή της σχολικής χρονιάς είχε προηγηθεί έρευνα για το χωρισμό των ομάδων βάσει κοινωνιογράμματος). Αρχικά, στο εργαστήριο γίνεται κατανομή αρμοδιοτήτων στα μέλη κάθε ομάδας (χειριστής υπολογιστή, Σελίδα 6 από 22

7 Σελίδα 7 από 22

8 Β. 2 η διδακτική ώρα. Δεύτερη φάση: Ενασχόληση με εφαρμογές και παραγωγή εκπ/κού υλικού. Στη 2 η -διδακτική ώρα (2 ο -3 ο φύλλο εργασίας) οι μαθητές θα εντοπίσουν και θα καταγράψουν στο φύλλο εργασίας διαφορές (πρόσωπα, χρώματα, στάσεις, αντικείμενα) από εικόνες του ψηφιακού σχολείου σε σχέση με τη Παναγία (Ανατολικής και Δυτικής τεχνοτροπίας εικόνες. Ακολουθεί παρουσίαση των αποτελεσμάτων στην ολομέλεια, σχολιασμός- ανατροφοδότηση. Στη συνέχεια προτείνονται και άλλες ιστοσελίδες από τον εκπαιδευτικό (εικονικό μουσείο: "Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, ιστοσελίδα Art Resource, Στη συνέχεια οι μαθητές καταγράφουν σε ένα κείμενο word σε μορφή λίστας όσα θεοτοκωνύμια μπορούν να εντοπίσουν μέσα από μία μηχανή αναζήτησης. Μέσα από την εφαρμογή thinglink ( εντοπίζουν ένα διαδραστικό χάρτη της Ελλάδος με τον τίτλο «Παναγίες», στον οποίο έχουν τοποθετηθεί ονόματα της Παναγίας ανάλογα με την περιοχή που εορτάζεται. Το thinglink είναι ένα διαδικτυακό εργαλείο, δωρεάν, το οποίο επιτρέπει στους χρήστες να συγκεντρώσουν και να οργανώσουν διάφορες πληροφορίες (κείμενο, εικόνες, βίντεο). Το περιβάλλον του λογισμικού δίνει τη δυνατότητα διάχυσης στο διαδίκτυο καθώς και δυνατότητα ανάρτησης σχολίων, στατιστικών επισκεψιμότητας και δυνατότητα διάδρασης από την ανάλογη επιλογή («touch») κάτι αντίστοιχο με το «like» του facebook ώστε οι μαθητές να έχουν ανατροφοδότηση και φυσικά ενίσχυση της αυτοεκτίμησής τους. Παράλληλα από τη διδάσκουσα έχει ηχογραφηθεί και ένα μικρό συνοδευτικό κείμενο. Ο χάρτης είναι ημιτελής και οι μαθητές θα πρέπει να δουλέψουν και ομαδικά και να βρουν σε ποιες περιοχές εορτάζεται η Παναγία και τι ιδιαίτερο Θεοτοκωνύμιο έχει. Μπορούν επίσης να προσθέσουν και πολυμεσικό υλικό (video ή συλλογή εικόνων), ενώ θα πρέπει να αξιοποιήσουν και το λογισμικό vocaroo ( για να Σελίδα 8 από 22

9 ηχογραφήσουν κάποια στοιχεία για την γιορτή της Παναγίας. Στο τέλος θα επιλέξουν μία περιοχή της Ελλάδας ή την περιοχή από την οποία κατάγονται (ή οι γονείς τους και οι παππούδες τους) και θα κάνουν μία παρουσίαση για την Παναγία και τις παραδόσεις που υπάρχουν γύρω από το πρόσωπό της με όποιο λογισμικό θέλουν. Τέλος οι μαθητές θα πρέπει να αξιοποιήσουν την εφαρμογή blubbr ( την οποία γνώρισαν την προηγούμενη ώρα μέσα από τα απολυτίκια και να ετοιμάσουν για την επόμενη φορά ένα ανάλογο κουίζ ερωτήσεων πάνω σε ένα ύμνο που θα αναφέρεται στην Παναγία. Οι απαντήσεις σ αυτά τα κουίζ θα είναι και η αξιολόγηση των συμμαθητών τους, αλλά και των ίδιων στο επόμενο μάθημα στην τάξη. Γ. Τρίτη φάση: (εξ αποστάσεως) Βιωματική δραστηριότητα ποίησης on-line/ Δραστηριότητα δημιουργικής γραφής. Στο πλαίσια της διδασκαλίας θα πραγματοποιηθεί δραστηριότητα δημιουργικής γραφής ποίησης με τίτλο «Φαντάσου αν.(imagine if )». Με την αξιοποίηση των Τ.Π.Ε, θα δουλέψουν συνεργατικά για να ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα. Οι μαθητές θα πρέπει να φανταστούν τι θα είχε συμβεί αν η Παναγία δεν είχε δεχθεί να εκπληρώσει το θέλημα του Θεού και είχε αρνηθεί. Σκοπός της δραστηριότητας είναι να καλλιεργηθεί η ενσυναίασθηση των μαθητών και να αποκτήσουν κάποιες εμβρυακές κατευθύνσεις γραφής ποίησης μέσω διαδικτύου. Αναλυτικότερα, οι μαθητές θα γράψουν το ποίημα συνεργατικά μέσω των κοινόχρηστων εγγράφων της google. Η διδάσκουσα από πριν έχει ανεβάσει το έγγραφο στα κοινόχρηστα έγγραφα της google με τις οδηγίες και μέσω της επιλογής share τους κάνει συνδημιουργούς του εγγράφου. Οι μαθητές θα δουλέψουν σε ομάδες μέσα από ένα κοινόχρηστο έγγραφο που αλλάζει συνεχώς μορφή. Κάθε φορά που ένας μαθητής της ομάδας συμπληρώνει ένα στίχο ή μία στροφή γράφουν με διαφορετικό χρώμα. Την ίδια ώρα οι μαθητές μπορούν να επεμβαίνουν στο κείμενο και να αλλάζουν στοιχεία. Στο τέλος ανακοινώνουμε τις διάφορες εκδοχές του ποιήματος αφού πρώτα το οπτικοποιούν χρησιμοποιώντας Σελίδα 9 από 22

10 λέξεις-κλειδιά του ποιήματος και δημιουργείται ένα ηλεκτρονικό ανθολόγιο με έργα των μαθητών. Παράρτημα Φύλλα εργασίας 1 Ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (1 η διδακτική ώρα) 1. α. Μεταβείτε στο φωτόδεντρο και δείτε τη συλλογή εικόνων της Παναγίας ( β. Παρατηρείστε την παραπάνω συλλογή εικόνων με την Παναγία. Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί τιμούν την Παναγία. Εσείς ποιες γιορτές γνωρίζετε; Δουλέψτε ομαδικά και καταγράψτε τις γιορτές στο φύλλο εργασίας. 2.Το Γενέθλιο της Θεοτόκου γιορτάζεται στις 8 Σεπτεμβρίου. Εμφανίζεται τον 7ο αιώνα και σχετίζεται με την παράδοση της Θεοτόκου ότι η Θεοτόκος γεννήθηκε από γονείς προχωρημένης ηλικίας. Ακούστε το απολυτίκιο (μέσω της εφαρμογής ). Θα πρέπει να το ακούσετε προσεκτικά γιατί θα βρείτε τις απαντήσεις στα ερωτήματα που ακολουθούν (προσοχή όμως γιατί υπάρχει συγκεκριμένος χρόνος). Αφού το ακούσετε καταγράψτε τι αποτέλεσμα είχε η Γέννηση της Θεοτόκου. Εικόνα 1: Στιγμιότυπο από δραστηριότητα για την Παναγία με την εφαρμογή blubbr. 3. Τα Εισόδια της Θεοτόκου καθιερώθηκαν τον 6ο αιώνα. Η γιορτή στηρίζεται στην Παράδοση της Εκκλησίας με την οποία η Παρθένος Μαρία οδηγήθηκε από τους γονείς της στο Ναό του Σολομώντα σε ηλικία 3 ετών κι έμεινε εκεί έως το 14ο έτος της ηλικίας της. Ακούστε το απολυτίκιο ( Σελίδα 10 από 22

11 προσεκτικά και κατόπιν απαντήστε ποιο σχέδιο της Θείας Οικονομίας συντελείται με τα Eισόδια της Θεοτόκου; 4. Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου είναι η αρχαιότερη Θεομητορική γιορτή. Ακούστε το απολυτίκιο ( προσεκτικά. Πως χαρακτηρίζεται η Παναγία και γιατί; Όταν «κοιμήθηκε» εγκατέλειψε το κόσμο; Τι συνεχίζει να κάνει η Παναγία;.. 5. Η σημαντικότερη από τις ακολουθίες που γράφτηκαν για να τιμήσουν την Παναγία είναι ο Ακάθιστος Ύμνος. Ακούστε το Κοντάκιο ( και σε συνδυασμό με μία μικρή έρευνα στο διαδίκτυο βρείτε στοιχεία από κάποια μηχανή αναζήτησης για τον υμνογράφο του Ακάθιστου Ύμνου. 6.Ο Αύγουστος λέγεται ότι είναι ο μήνας της Παναγίας; Μπορείτε να βρείτε γιατί λέγεται έτσι εκτός από το γεγονός της γιορτής της Παναγίας εντοπίζοτας πληροφορίες από το διαδίκτυο; 7. Ας προσπαθήσουμε να λύσουμε κι ένα κουίζ από το ψηφιακό σχολείο ( 2 Ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (2 η διδακτική ώρα) 1. Μελετήστε τις παρακάτω εικόνες από το ψηφιακό σχολείο και εντοπίστε διαφορές (πρόσωπα, χρώματα, στάσεις, αντικείμενα) (α. β. ) 118/381/2536,9839/ extras / Presentations / kef 1_ en 5_ eyaggelismos _ anatoliki_ texni. swf ) Κατόπιν συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα: Ανατολική τεχνοτροπία Δυτική τεχνοτροπία Σελίδα 11 από 22

12 2. Παρουσιάστε συνολικά στην ολομέλεια τα αποτελέσματα της έρευνά σας. Σχολιασμός. Ανατροφοδότηση. 3. Το πρόσωπο της Παναγίας έχει εμπνεύσει μεγάλους καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο. Θα συλλέξετε και θα αποθηκεύσετε στοιχεία και εικόνες αφού περιηγηθείτε στις παρακάτω ιστοσελίδε: α) στην ιστοσελίδα "Ο Ευαγγελισμὸς της Θεοτόκου", ένα θεματικό μουσείο αφιερωμένο στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. «Εκθέτει», δηλαδή, αντικείμενα που αναπτύσσουν ένα και μόνο θέμα, το θέμα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. β) στην ιστοσελίδα Art Resource, VP3=CMS3&VF=ARTHO1_3_VForm, η οποία αποτελεί μία αστείρευτη εικαστική πηγή με έργα από μουσεία από όλο τον κόσμο (πάνω από ένα εκατομμύρια έργα) γ) Κάθε ομάδα θα εντοπίσει και θα αποθηκεύσει από 15 εικόνες ώστε να δημιουργήσει το δικό της εικονικό μουσείο μέσα από το πολύ γνωστό λογισμικό παρουσιάσεων power point με μία όμως τρισδιάστατη απεικόνιση. Μπορείτε να πάρετε ιδέες από αυτό το μουσείο Αγιογραφίας ( όπως φαίνεται στην εικόνα 2. Eικόνες 2 & 3: Στιγμιότυπa από το εικονικό τρισδιάστατο μουσείο Σελίδα 12 από 22

13 Οι καλύτερες δημιουργίες θα δημοσιευθούν στην ιστοσελίδα του σχολείου μας! Καλή Επιτυχία! 3 Ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (2 η διδακτική ώρα) Η ευσέβεια του ελληνικού λαού 1.Αμέτρητα είναι τα ονόματα, ή «Θεοτοκωνύμια», όπως λέγονται, που έχει δώσει ο λαός στην Παναγία. Εσείς ποια ονόματα της Παναγίας γνωρίζετε; Καταγράψτε σε ένα κείμενο word σε μορφή λίστας όσα γνωρίζετε, ενώ μέσα από μία μηχανή αναζήτησης εντοπίστε και άλλα (προσπαθήστε να καταγράψτε τουλάχιστον 10). 2. Στη ηλεκτρονική διεύθυνση με τον τίτλο «Παναγίες» ( θα βρείτε ένα χάρτη της Ελλάδος. Επάνω έχουν τοποθετηθεί ονόματα της Παναγίας ανάλογα με την περιοχή που γιορτάζεται, ενώ έχει ηχογραφηθεί και ένα μικρό κείμενο. Δεν είναι όμως εντελώς συμπληρωμένος. Υπάρχουν περίπου άλλα 700 ονόματα και διαφορετικές γιορτές! Εικόνα 4. Στιγμιότυπο από την κατασκευή διαδραστικού χάρτη Α) Θα επιλέξετε μία περιοχή (Μακεδονία, Θράκη, νησιά τουυ Αιγαίου κ.α) και θα εντοπίσετε τα Θεοτοκωνύμια της Παναγίας. Θα αξιοποιήσετε το λογισμικό Thinglink ( το οποίο σας δίνει τη δυνατότητα να δημιουργήσετε διαδραστικές εικόνες και το λογισμικό vocaroo ( το οποίο επιτρέπει να μαγνητοφωνήσετε το μήνυμά σας (στοιχεία για την γιορτή της Παναγίας). Μπορείτε να προσθέσετε και άλλο πολυμεσικό υλικό (video ή συλλογή εικόνων). Δυστυχώς δεν Σελίδα 13 από 22

14 μπόρεσα να βρω χάρτη που να είναι γραμμένες όλες οι τοποθεσίες της Ελλάδος κι έτσι θα πρέπει να φρεσκάρετε τις γνώσεις σας στο μάθημα της Γεωγραφίας ώστε να προσανατολιστείτε για να μη κάνετε λάθος. Θα αξιοποιήσετε το λογισμικό Google map ( maps ) και google earth ( ώστε να εντοπίσετε τους ναούς. Καλή αναζήτηση! Β) Στο τέλος επιλέξτε μία περιοχή της Ελλάδας ή την περιοχή από την οποία κατάγεστε εσείς (ή οι γονείς, οι παππούδες) και κάντε μία παρουσίαση για την Παναγία που γιορτάζεται εκεί και τις παραδόσεις που υπάρχουν γύρω από το πρόσωπό της με το λογισμικό Thinglink. Την εργασία θα την παρουσιάσετε την επόμενη φορά και θα αξιολογηθείτε από τους συμμαθητές σας! 4. Αξιοποιήστε την εφαρμογή blubbr ( την οποία γνωρίσατε την προηγούμενη ώρα μέσα από τα απολυτίκια και με το διπλανό σας ετοιμάστε για την επόμενη φορά ένα ανάλογο κουίζ ερωτήσεων πάνω σε ένα ύμνο που να αναφέρεται στην Παναγία. Οι απαντήσεις σ αυτά τα κουίζ θα είναι και η αξιολόγηση των συμμαθητών σας, αλλά και εσάς των ίδιων στο επόμενο μάθημα στην τάξη! 4 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (σύγχρονα και ασύγχρονα) Η συμβολή της Παναγίας στο σχέδιο της Θ. Οικονομίας (Δραστηριότητα δημιουργικής γραφής) 1. Δημιουργήστε ένα ποίημα για την Παναγία με τίτλο: «Φαντάσου αν.(imagine if )». Α) Πληκτρολογήστε τη μηχανή αναζήτησης www. google. gr. Από το more επιλέξτε documents έγγραφο «I am» ή κάντε κλικ στη διεύθυνση OJK8xXT4o2cU5oqhEhaF2yeCTbk/edit?usp=sharing και μεταβείτε απευθείας στο κείμενο. Β) Από την επιλογή share μοιραστείτε το έγγραφο με την ομάδα σας. Γ) Γράψτε στον κειμενογράφο συνεργατικά ένα ποίημα που να απευθύνεται στην Παναγία συνεργατικά. Σελίδα 14 από 22

15 Ε) Τα ποίματά σας θα συγκεντρωθούν και θα δημοσιευθούν με τη μορφή ηλεκτρονικού ανθλογίου ( «Φαντάσου αν.(imagine if )» Φανταστείτε αν η Παναγία δεν είχε δεχθεί να εκπληρώσει το θέλημα του Θεού και είχε αρνηθεί. Τι θα είχε συμβεί στην εξέλιξη της Θείας Οικονομίας; Ποιες θα ήταν οι επιπτώσεις σε εμάς τους ίδιους Αρχίστε κάθε πρόταση με τη λέξη αν και φροντίστε οι προτάσεις να είναι μικρές ώστε να δημιουργηθεί ένα ποίημα Αν δεν ήσουν εσύ Αν.. δεν είχες δεχτεί. Αν είχες φοβηθεί. Αν λογάριαζες την κοινωνική κριτική... Αν δείλιαζες.. Αν μετάνιωνες Αν δε νοιαζόσουν Αν Εικόνα 5: Τα αποτελέσματα της δουλειάς των μαθητών σε ηλεκτρονικό βιβλίο: Σελίδα 15 από 22

16 3.5 Ρόλος του διδάσκοντα Διδακτικός Χ Προπονητικός Ενθαρρυντικός Χ Διαχειριστικός Υποστηρικτικός Χ Μέντωρ Συμβουλευτικός Χ Υποκινητικός Χ Διευκολυντικός Χ Κριτικός Συντονιστικός Χ Επιμελητής περιεχομένου (curator) Χ Ηγετικός Τεχνική υποστήριξη Χ Διαμεσολαβητικός Χ Άλλος ρόλος:.. Εποπτικός Χ 4. Πηγές Ψηφιακού Εκ αιδευτικού Περιεχόμενου ου αξιο οιήθηκαν Εφαρμογή blubbr, Ιστοσελίδα εικονικού μουσείου: "Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου", Ιστοσελίδα εικονικού μουσείου Art Resource, VP3=CMS3&VF=ARTHO1_3_VForm. Google map, maps Google earth, Kouιζ - ψηφιακό σχολείο, Λογισμικό δημιουργίας χαρτών thinglink, Λογισμικό ηχογράφισης vocaroo, Σελίδα 16 από 22

17 5. Στοιχεία τεκμηρίωσης και ε έκτασης της ανοιχτής εκ αιδευτικής ρακτικής 5.1 Α οτελέσματα- Αντίκτυ ος Το σενάριο εμπλέκει ενεργά τους μαθητές στη μαθησιακή διαδικασία και στην παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού μέσω διαδικτυακών εργαλείων. Κατά τη διάρκεια καλλιεργήθηκε η κριτική ικανότητα τους αφού το σενάριο παρέχει ελευθερία για διερεύνηση νέων ιδεών, χωρίς το φόβο της αποτυχίας ή της σκληρής κριτικής. Η καθιερωμένη διδακτική προσέγγιση με το μοντέλο: μετάδοση/πρόσληψη γνώσης αναμορφώθηκε σε μία ενεργό διαδικασία εμπλοκής των μαθητών γεγονός που καθιστά την πρακτική καινοτόμα. Αποτέλεσμα των παραπάνω ήταν η επίτευξη αποτελεσματικότερης μάθησης, καλλιέργεια μεταγνώσης και επίγνωσης των διαδικασιών της μάθησης «μαθαίνω πώς να μαθαίνω», ενώ παράλληλα καλλιεργήθηκε η δημιουργικότητα και η φαντασία. Πολύ σημαντικός αντίκτυπος υπήρξε η καλλιέργεια πνεύματος συνεργασίας μέσα από την εργασία τους σε ομάδες και σε συνδυασμό με εργαλεία και εφαρμογές web 2. Η διαπροσωπική επικοινωνία που αναπτύχθηκε επίσης (Συμμετρική αλληλεπίδραση: άμεση ανταπόκριση και Ασύμμετρη αλληλεπίδραση: έμμεση ανταπόκριση) συνέβαλε στη αποτελεσματικότητα της μάθησης. Οι μαθητές δούλευαν ομαδικά σε πολυμεσικά περιβάλλοντα στις οποίες είχαν τη δυνατότητα να αλληλεπιδρούν. Μέσα από τις δραστηριότητες και την έρευνα στο διαδίκτυο οι μαθητές ενθαρρύνονταν να κάνουν διάλογο μεταξύ τους σε σχέση με τα θέματα που παρουσιάζονται και μέσω της κατευθυνόμενης ανακάλυψης να απαντήσουν σε ερωτήματα. Δόθηκε μεγάλη σημασία από την αρχή της πρακτικής στις Σελίδα 17 από 22

18 διαπροσωπικές σχέσεις και προσδοκίες, στο παιδαγωγικό κλίμα της σχολικής τάξης και στην οργάνωση της. Κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων υιοθετήθηκαν από τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές στάσεις που τους επιτρέπουν να βλέπουν τον κόσμο με διαφορετικούς τρόπους: να τον περιγράφουν, να τον ερμηνεύουν, να τον ελέγχουν, να τον βιώνουν, να τον «μετρούν», να τον εξηγούν, να τον απεικονίζουν, να τον αναπαριστούν και μάλιστα με περισσότερους του ενός τρόπους και σε περισσότερες της μιας γλώσσες (εικόνα, ήχος) μέσα από την πληροφορική αλλά ταυτόχρονα και μέσα από διάφορα γνωστικά πεδία. Επιπλέον αναδείχθηκε ο μαθητής σε κεντρικό ρόλο με τον καθηγητή να επιβλέπει και να επεμβαίνει, όπου χρειάζεται. Ο διδάσκοντας είχε διαμεσολαβητικό ρόλο («φθίνουσα καθοδήγηση») σε υποστηρικτική βάση (μελέτες, απόψεις, εργαλεία), αναγνωστικές οδηγίες για μεθοδική παρατήρηση. Το επικοινωνιακό πλαίσιο μετατράπηκε από δασκαλοκεντρικό σε τοπικές επικοινωνιακές νησίδες και επιχειρήθηκε ενθάρρυνση και ανάθεση ρόλου στους μαθητές με αξιολογικές κρίσεις. Υπήρξε επίσης επίτευξη ασύγχρονης επικοινωνίας μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικού και ουσιαστικά επήλθε κατάργηση χρονικών και τοπικών περιορισμών καθώς και επέκταση σχολικού ωραρίου. Το σχολείο άνοιξε τις πόρτες του και δεν περιορίστηκε στους τοίχους του. Το γεγονός αυτό ενεργοποίησε και άλλους εκπαιδευτικούς του σχολείου σε παρόμοιες εκπαιδευτικές πρακτικές. Τέλος, οι εφαρμογές που επιλέχθηκαν δίνουν τη δυνατότητα διάχυσης παραγόμενου υλικού στο διαδίκτυο. Επανεξετάζοντας το που, το πώς και το πότε οι άνθρωποι μαθαίνουν, γίνεται αντιληπτό ότι το σχολείο δεν είναι πλέον παρά ένα μόλις τμήμα ενός ευρύτερου οικοσυστήματος μάθησης, που τείνει να υιοθετεί ολοένα και περισσότερο τις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας. Σε σχέση με τους αρχικούς στόχους προέκυψε πρόσθετη μαθησιακή αξία από την αξιοποίηση του ψηφιακού εκπαιδευτικού περιεχομένου, εφόσον: α) έγινε αλληλοσυσχετισμός μαθημάτων (θρησκευτικά γεωγραφία-ιστορία-γλώσσα) και βαθμιαία ενιαιοποίηση σχολικής γνώσης β) ενισχύθηκε η αυτοπεποίθηση, η ανεξαρτησία, η επιδεξιότητα και η εκτέλεση ενεργειών με ακρίβεια γ) καλλιεργήθηκε (δια) πολιτισμική συνείδηση και ενισχύθηκε το αίσθημα ταυτότητας παράλληλα με την αξιοποίηση πολιτισμικού πλούτου και κοινωνικοπολιτισμικού υπόβαθρου των μαθητών από την αξιοποίηση του ψηφιακού εκπαιδευτικού περιεχομένου (π.χ χάρτες) δ) παρατηρήθηκε αυξημένη ενεργητική συμμετοχή των μαθητών δ) επιτεύχθηκε επίσης ρύθμιση της γνώσης Σελίδα 18 από 22

19 (αυτορρύθμιση), ώστε οι μαθητές να διαμορφώνουν προσωπικούς στόχους και τρόπους επίτευξης αυτών και τέλος να αξιολογούν οι ίδιοι την πρακτική. Η αξιολόγηση επίτευξης των στόχων γίνεται παράλληλα και μέσα από τη σταδιακή δημιουργία ενός «e-portfolio» των μαθητών, το οποίο τηρείται και εμπλουτίζεται σταδιακά. Κριτήριο επίσης αποτελεί η συμμετοχή των μαθητών στις διάφορες δραστηριότητες καθώς και η ετεροαξιολόγηση και αυτοαξιολόγηση που γινόταν σε όλη τη διάρκεια των δραστηριτήτων των παραγόμενων προϊόντων των μαθητών. Οι ομάδες αξιολογούνται τέλος από τη συνεργασία των μελών τους, τη συμπλήρωση των φύλλων εργασίας και το αποτέλεσμαπαρουσίαση της εργασίας τους. Οι μαθητές πρέπει καθ όλη τη διάρκεια του μαθήματος να έχουν στραμμένη την προσοχή τους είτε στην προβολή εικόνων είτε στην ακρόαση ύμνων ώστε να μπορέσουν να απαντήσουν στις ερωτήσεις. Αφού οι μαθητές ολοκληρώνουν τις δραστηριότητες πρέπει να δείξουν πλέον τι μπορούν να κάνουν με αυτά που έμαθαν, να ανακοινώσουν τα αποτελέσματα στην τάξη, να αξιολογήσουν και να αξιολογηθούν. Οι μαθητές έχουν επίσης ως δραστηριότητα τη δημιουργία ενός δικού τους ηχητικού αρχείου όπου ηχογραφούν τον εαυτό τους και είτε αυτοαξιολογούνται είτε αξιολογεί ο ένας τον άλλο κάτι που αποτελεί μια πολύ διασκεδαστική και ελκυστική εμπειρία για τα παιδιά. Επιτυγχάνεται με αυτό τον τρόπο αποτελεσματικότερη μάθηση, καλλιέργεια μεταγνώσης και επίγνωσης των διαδικασιών της μάθησης. Τα παραγόμενα τω μαθητών δημοσιεύονται στο blog των θρησκευτικών ή στην ιστοσελίδα του σχολείου. Ακολουθείται τέλος συνολικά το μοντέλο της διαμορφωτικής αξιολόγησης σε όλη τη διάρκεια της πρακτικής. Για τη διεξαγωγή συμπερασμάτων της αποδοτικότητας της πρακτικής διενεργήθηκε επιπλέον έρευνα πεδίου και για την ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε η ποσοτική μέθοδος. 5.2 Σχέση με άλλες ανοιχτές εκπαιδευτικές πρακτικές Ο σχεδιασμός της ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής βασίστηκε στην αξιοποίηση ψηφιακού περιεχομένου. Η πρωτοτυπία της πρακτικής έγκειται στο γεγονός ότι τα ψηφιακά μέσα που αξιοποιούνται αναπλαισιώνονται κάθε φορά και αναπροσαρμόζονται από τους μαθητές ώστε να παραχθεί πρωτότυπο αυθεντικό υλικό. Αξιοποιήθηκαν λογισμικά και εφαρμογές, ιδιαίτερα αγαπητά στους μαθητές (π.χ Σελίδα 19 από 22

20 Σελίδα 20 από 22

21 5.2 Αξιο οίηση, Γενίκευση, Ε εκτασιμότητα Η πρακτική υλοποιείται εύκολα είτε αυτούσια είτε τμηματικά. Μπορεί η εξοικείωση με τις εφαρμογές web 2 και η παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού να είναι χρονοβόρα για τον εκπαιδευτικό, μετά όμως από τα αρχικά στάδια εξοικείωσης, τόσο οι μαθητές όσο και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να γίνουν περισσότερο δημιουργικοί και αποτελεσματικοί αναβαθμίζοντας τη διαδικασία μάθησης. Υπάρχει δυνατότητα επίσης το υλικό να επαναχρησιμοποιηθεί από άλλους εκπαιδευτικούς εφόσον τα διάφορα λογισμικά που προτείνονται δίνουν τη δυνατότητα στο χρήστη να έχει πρόσβαση, να τα μετατρέψει, να τα εμπλουτίσει είτε απλά να τα παρουσιάσει, ενώ είναι on line και δωρεάν. Τα λογισμικά που παρουσιάζονται τέλος, δίνουν τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό να δημιουργήσει το δικό του εκπαιδευτικό υλικό κατάλληλα προσαρμοσμένο στις ανάγκες των μαθητών. Αρκετές δουλειές των μαθητών δημοσιεύθηκαν στο διαδίκτυο και παρουσιάστηκαν σε ημερίδες και σεμινάρια εκπαιδευτικών και αποτέλεσαν ενδεικτικές προτάσεις. (Ενδεικτικά: Εκκλησιαστικό μουσείο με εικόνες της Παναγίας, Επιλεκτικές δραστηριότητες τέλος μπορούν να αξιοποιηθούν και στο Δημοτικό, στη Β Γυμνασίου, στη Γ Γυμνασίου, Α & Β Λυκείου αλλά και στα μαθήματα της Ιστορίας, των Εικαστικών και της Ερευνητικής Εργασίας στη Α και Β Λυκείου (η Παναγία στη Λογοτεχνία, στα δημοτικά τραγούδια κ.α). Τα παραγόμενα προϊόντα/αρχεία τέλος δημοσιεύονται συνήθως στο ιστολόγιο των θρησκευτικών είτε την ιστοσελίδα του σχολείου και είναι διαθέσιμα σε κάθε ενδιαφερόμενο. Σελίδα 21 από 22

22 6. Πρόσθετο υλικό ου αξιο οιήθηκε Βιβλία Αλμπανάκη, Ξ. (2013). Σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις του μαθήματος των Θρησκευτικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με δημιουργική αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών, Θεσσαλονίκη: Μπαρμπουνάκης. Κουλουμπαρίτση, Α., & Ματσαγγούρας, Η. (2004). Φάκελος εργασιών του μαθητή (Portfolio): Η αυθεντική αξιολόγηση στη διαθεματική διδασκαλία, στο Π. Αγγελίδης και Γ. Μαυροειδής (επιμ.), Εκπαιδευτικές Καινοτομίες για το Σχολείο του Μέλλοντος. Αθήνα: Τυπωθείτω, Μητροπούλου, Β., «Το εκπαιδευτικό σενάριο με χρήση των ΤΠΕ στη διδασκαλία των Θρησκευτικών. Στο: Αγωγή αγάπης και ελευθερίας, Τιμητικό αφιέρωμα στον ομότιμο καθηγητή Χ. Βασιλόπουλο, εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη, Wooland, B., (1999) Η τέχνη του δράματος στο δημοτικό σχολείο. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Websites Ιστολόγιο e-θρησκευτικά, Google earth, Google maps, Νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τα Θρησκευτικά Λυκείου, Ανακτήθηκε από: http :// www. iep. edu. gr / images / npsfek /% CE % A 6 EK _% CE %98% CE % A 1% CE %97% CE % A 3% CE %9 A % CE %95% CE % A 5% CE % A 4% CE %99% CE %9 A % CE %91. pdf, στις 24/2/2015. Wendy W Murawski, Lisa A Dieker, Tips and Strategies for Co-Teaching at the Secondary Level. Ανακτήθηκε από http :// teaching-at-the-secondary-level.pdf, retrieved on 12/2/2013. Artfulthinking, Flipped Learning, Σελίδα 22 από 22