2 ο ΓΕΛ Αλεξάνδρειας Β Λυκείου β τετράμηνο Θέμα project: Εθελοντισμός

Transcript

1 2 ο ΓΕΛ Αλεξάνδρειας Β Λυκείου β τετράμηνο Θέμα project: Εθελοντισμός Μαθήτριες που εργάστηκαν: Καραντουλαμά Ελένη Καραβιώτη Νικολέτα Κασσέρη Πηνελόπη Ντόστι Ελένη

2 Ο ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ ΜΙΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΨΥΧΗΣ Ο εθελοντισμός είναι μια οργανωμένη, εκούσια και ανιδιοτελής προσφορά υπηρεσιών στο κοινωνικό σύνολο. Μία πράξη μέσα από την οποία οι άνθρωποι αποκτούν νέες δεξιότητες και βοηθούνται να είναι ενεργοί πολίτες στην κοινότητα τους. Ο εθελοντισμός δεν έχει πλαίσια και όρια, είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που μπορεί να πάρει διάφορες μορφές και διαστάσεις με βάσει τις αξίες, τις αρχές και την κοινωνικό -οικονομική και πολιτισμική πραγματικότητα της κοινωνίας. Ο εθελοντισμός δίνει τη δυνατότητα στους νέους να έρθουν κοντά με άλλες γενιές (διαγενεακός διάλογος) και να εργαστούν μαζί τους για την επίτευξη κοινών στόχων. Με αυτό τον τρόπο, οι ενήλικες μαθαίνουν να σέβονται την άποψη των νέων ενώ οι νέοι νιώθουν ότι μπορούν να επηρεάσουν την κοινωνία τους και να ακουστεί η φωνή τους. Μια αναδρομή στο παρελθόν Ο πρώτος ανιδιοτελής εθελοντής, σύμφωνα με τον ελληνικό μύθο, ήταν ο Προμηθέας, ο τιτάνας που έκλεψε τη φωτιά από τους θεούς και την έδωσε στους ανθρώπους και μαζί τους χάρισε τη γνώση και τις τέχνες. Ο Δίας, ως πατέρας και αρχηγός των θεών, τον τιμώρησε, στέλνοντας τον Ήφαιστο να τον σταυρώσει στον Καύκασο, κρατώντας τον εκεί καρφωμένο σε ένα βράχο. Αιώνες μετά σύμφωνα πάλι με έναν αξονικό μύθο της ελληνικής μυθολογίας, ένας άλλος μεγάλος εθελοντής, ο ημίθεος Ηρακλής θα τον απελευθερώσει. Το μύθο αυτό τον ανέδειξε, ως γνωστόν, ο μεγάλος τραγικός ποιητής Αισχύλος στην τριλογία του «Προμηθέας δεσμώτης», και «προμηθέας λυόμενος» και «προμηθέας πυρφόρος» και μπορεί να θεωρηθεί πως συμβολίζει ότι θεμελιακή πηγή της γνώσης οφείλεται στον εθελοντισμό και στην ανιδιοτέλεια

3 Ιστορία Η εμφάνιση του εθελοντικού κινήματος συμπίπτει κυρίως με τις ανθρωπογεωγραφικές ανακατατάξεις και τις αλλαγές που επέφερε στην κοινωνία ο βιομηχανικός καπιταλισμός. Πριν τη Βιομηχανική Επανάσταση η εργασία κοινωνικής αναπαραγωγής ανατίθεται κυρίως στις συντεχνίες (σινάφια) και τις αδελφότητες των τεχνιτών και των μαστόρων αλλά και στα φιλανθρωπικά ιδρύματα της εκκλησίας. Σε μια περίοδο έντονης γεωγραφικής και κοινωνικής κινητικότητας το εθελοντικό κίνημα επιχειρεί να αμβλύνει τις επιπτώσεις που η αστικοποίηση και η προλεταριοποίηση είχε, για μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Στις πρώτες εθελοντικές οργανώσεις συμμετέχουν ιδιώτες και πρωτίστως μέλη μεσοαστικών και αστικών στρωμάτων που συνιστούν και το υποκείμενο του εθελοντικού κινήματος. Αντίστροφα αντικείμενο του εθελοντικού κινήματος και παραλήπτης της εθελοντικής δράσης είναι κυρίως στρώματα της εργατικής τάξης. Και στρώματα του πληθυσμού (κατεστραμμένοι χωρικοί και τεχνίτες), τα οποία έχουν πληγεί από την κατάρρευση πρωτογενών δικτύων και συστημάτων οικονομικής αυτάρκειας. Καθώς μάλιστα αυτά τα στρώματα δεν έχουν ενσωματωθεί κοινωνικά ή έχουν εκπέσει κοινωνικά διατηρούν μια αμφίσημη σχέση με τον νέο τρόπο κοινωνικής οργάνωσης που βασίζεται στη μισθωτή εργασία. Η κοινωνία της ισότητας που επαγγέλλεται η Γαλλική Επανάσταση επανέρχεται δυναμικά στο προσκήνιο στην Eπανάσταση του 1848, όταν οι επαναστατημένες μάζες απαιτούν από το κράτος το δικαίωμα στην εργασία και την πρόνοια. Tα Εθνικά Εργαστήρια που ιδρύει η προσωρινή κυβέρνηση με πρωτοβουλία του L. Blanc ως κατοχύρωση του δικαιώματος στην εργασία γρήγορα θα παραμεριστούν καθώς το νέο σύνταγμα αρνείται το δικαίωμα στην εργασία και αναγνωρίζει μονάχα ένα ηθικό χρέος της κοινωνίας να βοηθά «αδελφικά» τα μέλη της που έχουν ανάγκη. Συχνά ο εθελοντισμός αναπτύχθηκε και ως εγχείρημα ιδεολογικής ενσωμάτωσης μικροαστικών και μεσοαστικών στρωμάτων που άρθρωναν ριζοσπαστικό πολιτικό λόγο. Η αίσθηση της κοινωνικής συμμετοχής που δημιουργούσε η εθελοντική δράση ικανοποιούσε τον ακτιβιστικό ατομικισμό αυτών των στρωμάτων, προσδένοντας ιδεολογικά τα λαϊκά στρώματα στο απολυταρχικό κράτος. Ωστόσο ο πόλεμος (Πρώτος Παγκόσμιος) και ο πληθωρισμός οδήγησαν στην εξαθλίωση των μεσαίων στρωμάτων, τα οποία στελέχωναν τις εθελοντικές οργανώσεις

4 Ο εθελοντισμός σήμερα Ο εθελοντισμός, ή καλύτερα το κίνημα του εθελοντισμού αποτελεί σήμερα με τις ανάλογες προϋποθέσεις μια μεγάλη δύναμη ελπίδας για τον σύγχρονο κόσμο. Αυτή η διατύπωση εμπεριέχει ένα θεμελιώδες ερώτημα για το τι είναι εθελοντισμός, πως διαμορφώνεται και τι ρόλο διαδραματίζει στη σύγχρονη ζωή. Το φαινόμενο του εθελοντισμού αποκτά ολοένα νέες και πρωτότυπες ποιοτικές και ποσοτικές διαστάσεις που ξεπερνούν τις παλαιές εμπειρίες παραδοσιακής φιλανθρωπίας, Ο εθελοντισμός σήμερα δεν ταυτίζεται με την παροχή στρατιωτικών υπηρεσιών, αλλά ούτε και με τη δράση του Ερυθρού Σταυρού. Η οργανωμένη εθελοντική δράση τείνει να καταστεί μια σημαντική συνιστώσα της κοινωνίας των πολιτών και να διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις στην Ελληνική κοινωνία αντιμετώπισης των πολλαπλών αδιεξόδων. Σήμερα η επιστημονική κοινότητα, τα μέσα ενημέρωσης και η κοινή γνώμη, έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους γύρω από τις οργανώσεις παροχής εθελοντικών υπηρεσιών και ειδικότερα του μη κερδοσκοπικού τομέα ή αλλιώς του τομέα της κοινωνικής οικονομίας. Ο εθελοντισμός έτσι όπως αναδύεται, ιδιαίτερα στις χώρες της Ευρώπης, οριοθετεί τον τρίτο πυλώνα της οικονομίας παρέχοντας υλικά αγαθά και υπηρεσίες που αδυνατούν να προσφέρουν το κράτος και η ελεύθερη αγορά. Παρόλα αυτά το εθελοντικό κίνημα αντιμετωπίζεται ακόμη με δυσπιστία και υποκρισία από πολλούς. Υπάρχουν αρκετές ελλείψεις στην προώθηση κοινωφελών στόχων και έλλειψη στην παροχή ενημέρωσης ώστε να σχεδιαστεί μία δημόσια πολιτική γύρω από θέματα κοινωνικής οικονομίας. Ο εθελοντισμός μπορεί να συμβάλει στην διαμόρφωση νέων κοινωνικών ηθών την συνεκτικότητα του κοινωνικού ιστού και να ενδυναμώσει την κοινωνική αλληλεγγύη. Στη σημερινή εποχή, η συνεχώς αυξανόμενη τάση δραστηριοποίησης εθελοντικών οργανώσεων, είναι αποτέλεσμα της αδυναμίας τόσο του κράτους όσο και των μηχανισμών της αγοράς, να αντιμετωπίσουν ικανοποιητικά τα ολοένα και πιο σύνθετα κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά προβλήματα. Έτσι οι εθελοντικές οργανώσεις ουσιαστικά δραστηριοποιούνται στην παραγωγή των "δημοσίων αγαθών". Αγαθά που το Κράτος αδυνατεί να προσφέρει σε επαρκή ποσότητα και ποιότητα, αλλά και ο ιδιωτικός τομέας δεν επιθυμεί να τα προσφέρει, εφόσον τα περιθώρια κέρδους δεν είναι ικανοποιητικά. Στη χώρα μας, ο εθελοντισμός σαν θεσμός δεν είχε, μέχρι πρόσφατα ανάλογη ανάπτυξη με αυτή των άλλων χωρών - 4 -

5 της Δύσης. O εθελοντισμός έχει μια σημαντική συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη. Σύμφωνα με τον OHE, το 8% του AEΠ των κρατών (και σε ορισμένα κράτη μέχρι 15%), είναι αποτέλεσμα της εθελοντικής δράσης. Tο συμπέρασμα είναι ότι κανένα κράτος δεν μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς τη συνεισφορά των εθελοντών, ατομικά ή συλλογικά, με τυπικές ή άτυπες μορφές. O εθελοντισμός είναι ένα θέμα που μας αγγίζει όλους, ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης και επαγγελματικής ιδιότητας. Συνιστά μια εξαιρετικά επιμορφωτική λειτουργία που ενδυναμώνει την κοινωνική αλληλεγγύη, ενισχύει την ενεργό συμμετοχή και τη συνύπαρξη, προσδίδοντας νέο περιεχόμενο στη ζωή μας. Τι είναι και τι αποκομίζει ο εθελοντής; Εθελοντής είναι ο άνθρωπος που προσφέρει εθελοντικά τις υπηρεσίες του στο κοινωνικό σύνολο δε βλέπει πια τη ζωή με την ματιά του εγωκεντρικού ατόμου που βάζει πάνω από όλα το προσωπικό του συμφέρον και κύρος, αλλά με την ευρύτητα της σκέψης του ανθρώπου που συναισθάνεται πως είναι μέλος μιας κοινότητας ανθρώπων και πως η προσωπική του ζωή είναι άρρηκτα δεμένη με αυτήν. Ο εθελοντής ολοκληρώνεται ως πολίτης και ως άνθρωπος. Ο εθελοντισμός ασκεί ιδιαίτερα σημαντική επίδραση στον εθελοντή ο οποίος νιώθει την μεγάλη ηθική ικανοποίηση που προσφέρει η αγαθοεργία και η κοινωνική αναγνώριση για τις υπηρεσίες του στο κοινωνικό σύνολο. Η ικανοποίηση που προέρχεται από τη συναίσθηση του χρέους προς τον συνάνθρωπο και την εκπλήρωση του χρέους αυτού. Παράλληλα, η ανταπόκριση όλο και περισσότερων ανθρώπων και η συμμετοχή τους στο εθελοντικό κίνημα δεν ενισχύει μόνο την αποτελεσματικότητα, αλλά και τη δύναμη του εθελοντή, που βλέπει και άλλους να έχουν τις ίδιες ευαισθησίες και τα οράματα για έναν καλύτερο κόσμο. Επιπλέον ο εθελοντής αναπτύσσει αίσθημα προσφοράς προς το κοινωνικό σύνολο. Η συνειδητοποίηση του δεσμού με το κοινωνικό σύνολο αλλά και η πίστη ότι όλοι έχουμε κοινωνική εύθηνη, ενθαρρύνει την ανάπτυξη μιας συνειδητοποιημένης στάσης ζωής που χαρακτηρίζεται από έντονο ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο και αφοσίωση στην εξυπηρέτηση σκοπών που παράγουν την κοινωνική ευημερία

6 Νιώθει ένα συναίσθημα ολοκλήρωσης. Μέσα από την ενασχόληση σε εθελοντικές δραστηριότητες αποκτά θετική εικόνα για τον εαυτό του και αυτοπεποίθηση για τις ικανότητες του. Η αίσθηση χρησιμότητας στο κοινωνικό σύνολο προσφέρει ικανοποίηση και μεγαλύτερη ετοιμότητα στην ανάληψη πρωτοβουλιών. Αποκτά νέα ενδιαφέροντα, νέες εμπειρίες και γνωρίζεται με νέους ανθρώπους. Η έκθεση σε νέες καταστάσεις και νέους ανθρώπους μπορούν να οδηγήσουν σε νέες γνώσεις και δεξιότητες, ενώ αναπτύσσονται ικανότητες στην συναναστροφή και στην εργασία με τους ανθρώπους διαφορετικού υποβάθρου. Όσοι συμμετέχουν σε εθελοντικές δραστηριότητες αποκτούν νέα ενδιαφέροντα και ερεθίσματα για όσα συμβαίνουν γύρω τους. Οι πλούσιες εμπειρίες, οι νέοι ρόλοι και η εναλλαγή καταστάσεων που προσφέρει η εθελοντική εργασία είναι πολύτιμες για την ανάπτυξη του ανθρώπου. Αποτελεί πηγή έμπνευσης για τους άλλους. Ο εθελοντής έχει μια δυναμική που μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για τους άλλους. Η συμμετοχή των νέων σε εθελοντικές δραστηριότητες μπορεί να είναι ιδιαίτερα πολύτιμες και για αυτούς αλλά και για την κοινωνία γενικότερα. Ο ενθουσιασμός οι φρέσκες ιδέες αλλά και οι δεξιότητες που έχουν οι νέοι μπορούν με την κατάλληλη εκπαίδευση και καθοδήγηση να έχουν τεραστία οφέλη για την κοινωνία. Ο εθελοντισμός δεν είναι ζήτημα επιβολής. Είναι προσφοράς ψυχής

7 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Πειστικός λόγος, Σπυρίδων Κ. Κούτρας, τεύχος Β σελ Έκφραση έκθεση για τη Γ Λυκείου, Αλέξανδρος Μητσέλος, Ελληνοεκδοτική Διδάσκοντας τον Εθελοντισμό, Γ.Γ.Ν.Γ., Αθήνα Απρίλιος