ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ ΚΟΝΔΥΛΙΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ

Transcript

1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ ΚΟΝΔΥΛΙΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ Παραδοτέο Π.1.1: Μελέτη εφαρμογής για δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης (ΕΚΕ) στον Δήμο Αθηναίων στο θεματικό τομέα παρέμβασης «Διασύνδεση και συνεργασία ιδιωτικών επιχειρήσεων με κοινωνικές υπηρεσίες και δομές του Δήμου Αθηναίων» για το Έργο του ΟΠΑ «Επιχορήγηση του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών μέσω του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ/ΟΠΑ) για Δράσεις Επιχειρηματικής Υπευθυνότητας και Αειφορίας» Υποέργο 2 της Πράξης «Επιχειρηματική Υπευθυνότητα και Αειφορία» (δ.τ. «Ευ Αειφορείν») / Corporate Responsibility and Sustainability ( CRS ) με κωδικό ΟΠΣ Ημερομηνία Υποβολής Παραδοτέου: 31/07/2015 1/95

2 Κατά την εκπόνηση των τριών παραδοτέων (Π.1.1, Π.1.2. και Π.1.3) στο πλαίσιο των ενεργειών Ε.1.1, Ε.1.2. και Ε.1.3. υπήρξε απόλυτος συντονισμός και συνεργασία σε επίπεδο έρευνας και συγγραφής των παραδοτέων για την ομογενοποίηση, την πλήρη εναρμόνιση με τις προδιαγραφές της περιγραφής του φυσικού αντικειμένου, τη διασφάλιση κοινών προτάσεων και μιας κοινής βάσης προτεινόμενων δράσεων ΕΚΕ για τα μέλη του ΒΕΑ. 2/95

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... 3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ Δημογραφική και κοινωνική διάρθρωση του Δήμου Αθηναίων Υφιστάμενη κατάσταση για τη φτώχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό, την ανισότητα και αποτίμηση της κοινωνικής πολιτικής για την καταπολέμηση τους Καταγραφή των κοινωνικών δομών του Δήμου Αθηναίων και δράσεων από ΜΚΟ στον Δήμο Αθηναίων Εντοπισμός και ιεράρχηση κοινωνικών προβλημάτων και ιεράρχηση αναγκών του Δήμου Αθηναίων με βάση το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κοινωνικής Ανασυγκρότησης του Δήμου Αθηναίων Χαρτογράφηση των αναδυόμενων κοινωνικών πρωτοβουλιών στις κοινωνικές δομές Συμπεράσματα ΘΕΣΜΙΚΟ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΚΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΩΣ Σημαντικότερα χρονικά ορόσημα για την ΕΚΕ Διεθνές πλαίσιο, εθνικό πλάισιο και σύνοψη των εθνικών πολιτικών, σχεδίων δράσης και προγραμμάτων του ΕΣΠΑ Νομικό πλαίσιο για τους κοινωνικά υπεύθυνους προμηθευτές του δημοσίου και τα κριτήρια επιλογής των προμηθευτών από τους δήμους Συμπεράσματα ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΕΚΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΩΣ Εισαγωγή Υπάρχουσα κατάσταση για δημόσιες πολιτικές ΕΚΕ στα κράτη-μέλη της ΕΕ και τα Εθνικά Σχέδια Δράσης ΕΚΕ Υπάρχουσα κατάσταση ΕΚΕ στις Ευρωπαϊκές ΜΜΕ Επισκόπηση των Εθνικών Σχεδίων για την προώθηση ΕΚΕ στις ΜΜΕ και ανάλυση παραδειγμάτων δήμων και μελετών περιπτώσεων ΜΜΕ για καλές πρακτικές ΕΚΕ Μοντέλα συνεργασιών δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) για δράσεις ΕΚΕ στην παραγωγή κοινωνικών υπηρεσιών των δήμων Συμπεράσματα ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Συμπεράσματα Προτάσεις ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ Προτεινόμενες παρεμβάσεις Προτεινόμενες ενδεικτικές συνεργασίες μελών του ΒΕΑ με ΜΚΟ και ΚΟΙΝΣΕΠ για την κάλυψη των αναγκών των Κοινωνικών Δομών του Δήμου Αθηναίων Σχέδιο δράσης για την εκτέλεση της Πιλοτικής Εφαρμογής ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ομάδες πολιτών για δράσεις που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής στην Αθήνα...69 Οργάνωση της Διεύθυνσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας και καταγραφή των κοινωνικών δομών του Δήμου Αθηναίων και δράσεων από ΜΚΟ στον Δήμο Αθηναίων.75 3/95

4 Λίστα με τους πίνακες: Πίνακας 1: Χρονοδιάγραμμα εκπόνησης και ημερομηνία υποβολής παραδοτέου...67 Πίνακας 2: Αποτύπωση του ελληνικού, του ευρωπαϊκού και του διεθνούς νομικού και θεσμικού πλαισίου για ΕΚΕ.68 Πίνακας 3: Σύνοψη των προγραμμάτων του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) που σχετίζονται με ΕΚΕ.30 Πίνακας 4: Σύνοψη Εθνικού Σχεδίου ΕΚΕ Αγγλίας 86 Πίνακας 5: Σύνοψη Εθνικού Σχεδίου ΕΚΕ Γαλλίας 87 Πίνακας 6: Σύνοψη Εθνικού Σχεδίου ΕΚΕ Γερμανίας...89 Πίνακας 7: Σύνοψη Εθνικού Σχεδίου ΕΚΕ Ολλανδίας Πίνακας 8: Σύνοψη Εθνικού Σχεδίου ΕΚΕ Σουηδίας Πίνακας 9: Συγκριτική αξιολόγηση στα πλαίσια των δεικτών για τη νοοτροπία ΕΚΕ...45 Πίνακας 10: Προτεινόμενες παρεμβάσεις Πίνακας 11: Μέσα επίτευξης των στόχων του Ενδιάμεσου Φορέα ΕΚΕ του ΒΕΑ...61 Πίνακας 12: Προτεινόμενες ενδεικτικές συνεργασίες των μελών του ΒΕΑ (από συγκεκριμένους κλάδους) με ΜΚΟ και ΚΟΙΝΣΕΠ για την κάλυψη των αναγκών των Κοινωνικών Δομών του Δήμου Αθηναίων Πίνακας 13: Σχέδιο δράσης δικτύωσης Πίνακας 14: Σχέδιο δράσης πιλοτικής εφαρμογής Λίστα με τα σχήματα: Σχήμα 1: Μέλη του ΒΕΑ στην Αττική ανά κλάδο (Ν=1318) Σχήμα 2: Μέλη του ΒΕΑ που δραστηριοποιούνται εντός και εκτός ορίων του Δήμου Αθηναίων..95 4/95

5 Εισαγωγή Η παρούσα μελέτη αποτελεί το παραδοτέο Π.1.1. στα πλαίσια του έργου με τίτλο «Επιχειρηματική Υπευθυνότητα και Αειφορία» (διακριτικός τίτλος: «Ευ Αειφορείν» Corporate Responsibility and Sustainability/ CRS ): Μελέτη εφαρμογής για δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης (ΕΚΕ) στον Δήμο Αθηναίων στο θεματικό τομέα παρέμβασης «Διασύνδεση και συνεργασία ιδιωτικών επιχειρήσεων με κοινωνικές υπηρεσίες και δομές του Δήμου Αθηναίων» (βλ. Πίνακα 1 στο Παράρτημα «Χρονοδιάγραμμα εκπόνησης και ημερομηνία υποβολής παραδοτέου). Στόχος της δράσης είναι να αναπτυχθεί στρατηγική και κατευθύνσεις για την ΕΚΕ προς όφελος του Δήμου Αθηναίων, των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στα εδαφικά του όρια και των πολιτών του (βλ. τον αριθμό των μελών ΒΕΑ στην Αττική ανά κλάδο στο Παράρτημα, Σχήμα 1 και τον αριθμό των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται εντός και εκτός ορίων του Δήμου Αθηναίων, Σχήμα 2). Ειδικότερα, αποσκοπεί στο να παραχθούν στρατηγικές μελέτες για την ανάπτυξη της ΕΚΕ στους επιλεγμένους τρεις τομείς με σαφή αναφορά στον τρόπο εφαρμογής των δράσεων ΕΚΕ, στα οφέλη για τον Δήμο Αθηναίων, στα απαιτούμενα μέσα συνεργασίας του Δήμου με τις επιχειρήσεις της ομάδας στόχου. Σε πρώτο στάδιο, γίνεται καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης του Δήμου Αθηναίων σε ότι αφορά τις υφιστάμενες κοινωνικές υπηρεσίες, δομές και δράσεις στο τομέα της κοινωνικής πρόνοιας, τις κοινωνικές ανάγκες και ελλείψεις του Δήμου Αθηναίων, αλλά και τους στόχους και τις κατευθύνσεις που έχει προδιαγράψει στο Ολοκληρωμένο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κοινωνικής Ανασυγκρότησης του Δήμου Αθηναίων για τον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας. Αντλήθηκε υλικό από πρόσφατες μελέτες και σχετικές ιστοσελίδες φορέων ή εταιρειών που ασχολούνται με θέματα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης στον τομέα των κοινωνικών δομών και των κοινωνικών υπηρεσιών. Αναλυτικά, η αναζήτηση και ο εντοπισμός πραγματοποιήθηκε με τη βοήθεια τριών μεθόδων: α) αναζήτηση μέσω του επίσημου ιστότοπου του Δήμου Αθηναίων, β) της διαδικτυακής πλατφόρμας «Συν Αθηνά» 1 του Δήμου Αθηναίων και γ) 1 Σχετικά με τη διαδικτυακή πλατφόρμα «Συν Αθηνά» ( είναι μια πρωτοβουλία του Δήμου Αθηναίων -που δημιουργήθηκε στις για να στηρίξει και να διευκολύνει τις ομάδες πολιτών που με τις δράσεις τους βελτιώνουν την ποιότητα ζωής στην Αθήνα. Ο όρος «Ομάδες Πολιτών» (βλ. Παράρτημα) αναφέρεται σε ομάδες κατοίκων που σχετίζονται μεταξύ τους γύρω από λύσεις και δράσεις για το καλό της γειτονιάς τους ή της πόλης. Μπορεί να είναι ΜΚΟ, ΑΜΚΕ ή και άτυπες ομάδες, ακόμη και μεμονωμένες πρωτοβουλίες. Μοναδικό κριτήριο δημοσίευσης της καταχώρησής τους αποτελεί η έμπρακτη εμπλοκή τους σε δραστηριότητες για το κοινό όφελος. Η πλατφόρμα δίνει τη δυνατότητα στις ομάδες να δημοσιεύσουν τις δράσεις τους για ευρύτερη επικοινωνία, να ενημερωθούν για αντίστοιχες δράσεις που έχουν πραγματοποιηθεί στο παρελθόν και να ανταλλάξουν με άλλες ομάδες εμπειρία και τεχνογνωσία. Η πλατφόρμα «Συν Αθηνά» δημιουργήθηκε με στόχο να αποτελέσει ένα εύχρηστο και καινοτόμο τεχνολογικά εργαλείο διασύνδεσης των ομάδων που αλλάζουν με τις δράσεις τους την πόλη. 5/95

6 συνδυασμός λέξεων-κλειδιών στην μηχανή αναζήτησης Google σε ειδήσεις, ανακοινώσεις και δελτία τύπου που αφορούν σε νέες και παλιές κοινωνικές δράσεις με ομάδες πολιτών (κυρίως ΜΚΟ) στον Δήμο Αθηναίων. Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι η συγκέντρωση και καταγραφή ποιοτικών και ποσοτικών στοιχείων για τις επιχειρήσεις, τους δήμους και λοιπούς οργανισμούς και συλλογικούς φορείς του εσωτερικού και του εξωτερικού που ασχολούνται με θέματα ΕΚΕ, προσανατολισμένων στην κοινωνική πρόνοια, καθώς των δράσεων τους που εφαρμόζουν επιτυχώς τα τελευταία χρόνια. Σημειώνεται ότι ενδεικτικές χώρες που θεωρούνται, ως σημεία αναφοράς για την εφαρμογή πρακτικών ΕΚΕ σε θέματα κοινωνικής πρόνοιας αποτελούν η Ολλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Σουηδία και η Αγγλία. Η ενέργεια αυτή κρίνεται ιδιαιτέρως σημαντική, καθώς θα αναδειχθούν φορείς ΕΚΕ και καινοτόμες δράσεις ΕΚΕ που είναι άξιοι προσοχής αλλά και υιοθέτησής τους από παρεμφερείς επιχειρήσεις και οργανισμούς. Στη συνέχεια γίνεται επισκόπηση του θεσμικού πλαισίου και πολιτικών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο σε θέματα ΕΚΕ γενικότερα αλλά και ειδικότερα για την κοινωνική πρόνοια, με σκοπό τον εντοπισμό πολιτικών σε επίπεδο κρατικής και τοπικής αυτοδιοίκησης. Εννοιολογική οριοθέτηση Πριν προχωρήσουμε στην αναλυτική καταγραφή των κοινωνικών δομών του Δήμου Αθηναίων και τρεχουσών δράσεων ΜΚΟ και δήμου, ας δούμε τι περιλαμβάνουν οι υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας και κοινωνικής ευημερίας, για τις οποίες είναι υπεύθυνες η Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας (η οργάνωση της αποτυπώνεται στο Παράρτημα) και το Κέντρο Υποδοχής και Αλληλεγγύης Δήμου Αθηναίων (Κ.Υ.Α.Δ.Α.). 1. Υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας: Σύμφωνα με τους πιο σύγχρονους ορισμούς 2 στο πεδίο της Κοινωνικής Πολιτικής, η κοινωνική πρόνοια με την ευρεία έννοια αφορά στο σύνολο των συστηματικών προσπαθειών και μέτρων, όπου το κράτος, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, οι ιδιώτες παρέχουν υλική, πνευματική ή ηθική προστασία ομάδων ή ατόμων προς αντιμετώπιση των αναγκών τους (υλικές, ψυχολογικές, πνευματικές ηθικές και κοινωνικές) και επίλυση των προβλημάτων τους. Στην κοινωνική πρόνοια περιλαμβάνεται και ο μακρινός στόχος της κοινωνικής ασφάλειας, με βασικά μέτρα κοινωνικής πρόνοιας να αναφέρονται στους τομείς της υγιεινής, της εκπαίδευσης, της ηθικής και της οικονομίας μιας χώρας. Πρόκειται για τον κοινωνικό θεσμό που εμπνέεται 2 SocialPolicy.gr, Διαθέσιμο: %CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE- %CF%80%CF%81%CF%8C%CE%BD%CE%BF%CE%B9%CE%B1- %CF%83%CF%84%CE%BF- %CF%80%CE%BB%CE%B1%CE%AF%CF%83%CE%B9%CE%BF- %CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CE%BF.html 6/95

7 από το ιδανικό της ενεργητικής συμμετοχής του κάθε ατόμου στον οικονομικό και στον κοινωνικό βίο και αντιστοιχεί σε ένα σύνολο μέτρων που προσανατολίζονται στην εξασφάλιση: α) της προστασίας του πληθυσμού από καταστάσεις ανάγκης λόγω συγκεκριμένων κινδύνων που επιφέρουν απώλεια και μείωση των πηγών συντήρησης, β) της ιατρικής και υγειονομικής κάλυψης και γ) της εγγύησης ενός αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης. 2. Υπηρεσίες κοινωνικής ευημερίας: Είναι αρμόδιες για την προώθηση και εφαρμογή των κυβερνητικών πολιτικών με στόχο τη(ν): διασφάλιση ενός αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης για κάθε πολίτη, με ιδιαίτερη έμφαση στην προστασία των αδύνατων μελών της κοινωνίας, διασφάλιση ψηλού επιπέδου υπηρεσιών ιδρυματικής και διημερεύουσας φροντίδας για παιδιά, ηλικιωμένους, άτομα με αναπηρίες και για άλλες κοινωνικά ευάλωτες ομάδες, στήριξη της οικογένειας, η πρόληψη της οικογενειακής δυσλειτουργίας και η αντιμετώπιση προβλημάτων με στόχο την υγιή ένταξη κάθε ατόμου στην κοινωνία, προστασία, ευημερία και διασφάλιση των συμφερόντων του παιδιού και η κηδεμονική επιτήρηση ανήλικων και ενήλικων παραβατών, ενεργοποίηση και ενίσχυση των κοινοτήτων για αντιμετώπιση των αναγκών των κατοίκων τους σε τοπικό επίπεδο, με στόχο τη συλλογική δράση για γενικότερη κοινωνική ανάπτυξη. Για την πλήρη κατανόηση των κοινωνικών υπηρεσιών του Δήμου Αθηναίων υιοθετήσαμε την κατηγοριοποίηση κοινωνικών υπηρεσιών των Πολυζωΐδη, Σκαμνάκη και Τήκο (2010) 3 : Ι. Υπηρεσίες υγείας ΙΙ. Υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας ΙΙΙ. Υπηρεσίες φιλοξενίας στέγασης ΙV. Υπηρεσίες συμβουλευτικής, δικτύωσης και νομικής προστασίας για να μπορέσουμε να: α) να καταγράψουμε την αποστολή των σημαντικότερων φορέων του Δήμου Αθηναίων για την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών, β) κατηγοριοποιήσουμε τις δράσεις των ΜΚΟ με τον Δήμο Αθηναίων, γ) κατανοήσουμε τα χαρακτηριστικά των προγραμμάτων και των κοινωνικών αναγκών που καλύπτονται και δ) να εντοπίσουμε εκείνες τις κοινωνικές ανάγκες που δεν καλύπτονται, που θα μπορούσαν να αποτελέσουν δράσεις Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ) για τα μέλη του Β.Ε.Α. Δομή της παρούσας μελέτης 3 Πολυζωΐδης, Π., Σκαμνάκης, Χ. και Τήκος, Ε. (2010). «Χαρτογράφηση Υπηρεσιών, Φορέων και Οργανώσεων για δράσεις κατά της Φτώχειας και του Κοινωνικού Αποκλεισμού». (Φτώχεια και Εργασία: Μια Ολοκληρωμένη Προσέγγιση Διερεύνησης). Επιστημονική Εταιρεία Κοινωνικής Πολιτικής. Διαθέσιμο: 7/95

8 Η παρούσα μελέτη έχει δομηθεί ως εξής: Κεφάλαιο 1: Ανάλυση υπάρχουσας κατάστασης για τις κοινωνικές δομές του Δήμου Αθηναίων Κεφάλαιο 2: Θεσμικό και νομικό πλαίσιο της ΕΚΕ στην Ελλάδα και διεθνώς Κεφάλαιο 3: Καταγραφή πρακτικών ΕΚΕ στην Ελλάδα και διεθνώς Κεφάλαιο 4: Συμπεράσματα και προτάσεις Κεφάλαιο 5: Σχέδιο δράσης Παράρτημα 8/95

9 1. Ανάλυση υπάρχουσας κατάστασης στις κοινωνικές δομές του Δήμου Αθηναίων Ο βασικός σκοπός του παρόντος κεφαλαίου είναι να διενεργήσει ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης για τη φτώχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό, ως βασικός αντίκτυπος της οικονομικής και ανθρωπιστικής κρίσης που βιώνουμε, προκειμένου να εντοπίσουμε κενά και προβλήματα στην παροχή υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας και κοινωνικής ευημερίας κυρίως από την αρμόδια διεύθυνση (τη Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας) και να εντοπίσουμε τυχόν ανάγκες για τη βελτίωση των κοινωνικών δομών του Δήμου Αθηναίων. Μια τέτοια προσέγγιση θα μας επιτρέψει να εντοπίσουμε τις ευκαιρίες για δράσεις ΕΚΕ από επιχειρήσεις-μέλη του ΒΕΑ. Στην ενότητα 1.1. παρουσιάζουμε τα στοιχεία για την κοινωνική και κοινωνική διάρθρωση του Δήμου Αθηναίων. Στην ενότητα 1.2. διενεργούμε ανάλυση υφιστάμενης κατάστασης για τη φτώχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό, την ανισότητα και αποτιμούμε το επίπεδο της κοινωνικής πολιτικής για την καταπολέμηση τους. Στην ενότητα 1.3. ξεκινάμε με την εννοιολογική οριοθέτηση των υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας και κοινωνικής ευημερίας και κάνουμε σαφές τι εννοούμε με τον όρο κοινωνικές υπηρεσίες, ώστε να προχωρήσουμε στην καταγραφή και κατανόηση των κοινωνικών δομών του Δήμου Αθηναίων καθώς των δράσεων από ΜΚΟ στον Δήμο Αθηναίων. Στην ενότητα 1.4. εντοπίζουμε και ιεραρχούμε τα κοινωνικά προβλήματα και ιεραρχούμε τις ανάγκες του Δήμου Αθηναίων με βάση το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κοινωνικής Ανασυγκρότησης του Δήμου Αθηναίων. Στην 1.5. χαρτογραφούμε τις αναδυόμενες κοινωνικές πρωτοβουλίες στις κοινωνικές δομές και στην ενότητα 1.6. παρουσιάζουμε τα συμπεράσματα μας Δημογραφική και κοινωνική διάρθρωση του Δήμου Αθηναίων Σύμφωνα με την πρόσφατη απογραφή της ΕΣΥΕ (2011) 4, ο Δήμος Αθηναίων (ο πολυπληθέστερος ΟΤΑ της χώρας) με μόνιμους κατοίκους παρουσιάζει σοβαρή μείωση του πληθυσμού περίπου 17% σε σχέση με το Από τους μόνιμους κατοίκους, την πλειοψηφία αποτελούν οι γυναίκες με περίπου 53%, ενώ παρουσιάζει ικανοποιητική αναλογία πληθυσμού σε παραγωγικές ηλικίες. Λιγότερο από 1 στους 10 κατοίκους του δήμου είναι έως 14 ετών και περίπου το 18% είναι άνω των 65 ετών. Όσον αφορά στο εκπαιδευτικό υπόβαθρο, η πλειοψηφία των δημοτών είναι μέσης εκπαίδευσης, ενώ 1 στους 5 δημότες είναι απόφοιτος δημοτικού με τους αναλφάβητους να αποτελούν το 6% του πληθυσμού. Όσον αφορά στην κοινωνική διάρθρωση του Δήμου Αθηναίων, έχει παρατηρηθεί μια δραματική μεταβολή τα τελευταία 20 χρόνια με μια μεγάλη μείωση του 4 ΕΛΣΤΑΤ (2012). Δελτίο τύπου: Ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 για το Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας. Διαθέσιμο: 9/95

10 πληθυσμού κατά 16,5%. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με το ΙΜΕΠΟ (Ινστιτούτο Μεταναστευτικής Πολιτικής) από το , ο αριθμός των ξένων μεταναστών που ζουν στην Ελλάδα έχει τετραπλασιαστεί (πάνω από 1,1 εκατ. το 2004), με τον Δήμο Αθηναίων να αποτελεί τον κύριο προορισμό τους. Μόνο το 2010 εκτιμάται ότι εισήλθαν στην Ελλάδα πάνω από με σκοπό την μετάβαση σε κάποια άλλη χώρα της Ε.Ε. Οι πρώτοι μετανάστες προήλθαν από χώρες όπως Αλβανία, Βουλγαρία, Ρουμανία και στη συνέχεια προστέθηκαν οι μετανάστες από χώρες της Ασίας και της Βόρειας Αφρικής. Με βάση αυτές τις πληθυσμιακές αλλαγές παρατηρούμε αντίστοιχες αλλαγές που δημιουργούν ανάγκες κοινωνικής στήριξης, προκειμένου να διασφαλιστεί η κοινωνική συνοχή στον Δήμο Αθηναίων. Η ύπαρξη μεγάλου αριθμού μη νόμιμων μεταναστών στον Δήμο Αθηναίων και η σώρευση τους σε συγκεκριμένες περιοχές και γειτονιές (σε άθλιες συνθήκες) έχουν σημαντικές κοινωνικές επιπτώσεις όπως: α) κλίμα φόβου, β) υποβάθμιση γειτονιών, γ) αύξηση της εγκληματικότητας και δ) αύξηση της παρανομίας από τη δράση κυκλωμάτων διακινητών και εκμετάλλευσης των μεταναστών σε παράνομες δραστηριότητες. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία της πρώτης κοινωνικής έρευνας του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων (ΚΥΑΔΑ, 2013) για τις ευπαθείς ομάδες στην πόλη, πάνω από κάτοικοι της Αθήνας στηρίζονται από τις κοινωνικές δομές του Δήμου Αθηναίων, καθώς στις πρωτοβουλίες του δήμου για την αντιμετώπιση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Ενδεικτικά, 77% είναι άντρες άστεγοι με 54% Έλληνες και το 46% αλλοδαπούς, ενώ το 24% δεν έχει οικογένεια, το 61% είναι ουσιο-εξαρτώμενοι. Το 76% κυμαίνεται στις ηλικίες μεταξύ 26 και 55 ετών. Σε ότι αφορά στα στοιχεία του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης του δήμου Αθηναίων, από τους Έλληνες σιτιζόμενους το 73% είναι άνεργοι (περίπου 2 χρόνια), το 46% κυμαίνεται μεταξύ 36 και 55 ετών, με τους άγαμους να αγγίζουν το 50%, ενώ με τίτλο ανώτατης εκπαίδευσης είναι το 7,5% και κάτοχοι μεταπτυχιακών τίτλων το 0,7%. To 22% των αστέγων εξέφρασαν τη διάθεση να στεγαστούν και εγκατέλειψαν τους δρόμους και ήδη φιλοξενήθηκαν στις διαθέσιμες κλίνες του ΚΥΑΔΑ. Το Υπνωτήριο Αστέγων στον Ξενώνα Φιλοξενίας στην Ομόνοια στελεχωμένο με κοινωνικούς επιστήμονες για ψυχολογική υποστήριξη προσφέρει ασφαλής διαμονή για την νύχτα, μπάνιο και πρωινό. Ενώ 130 άστεγοι και άποροι έχουν βρει μόνιμη φιλοξενία στους δύο Ξενώνες Φιλοξενίας Αστέγων. Σε ότι αφορά στις κοινωνικές δομές στήριξης οικογενειών ή πολιτών που πλήττονται από την κρίση φαίνεται να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο: το Κοινωνικό Παντοπωλείο, όπου 400 νοικοκυριά το χρόνο υποστηρίζονται σταθερά για έξι μήνες. Από τους αιτούντες το 76% είναι άνεργοι. Από αυτούς το 77% είναι χωρίς επίδομα. το πρόγραμμα «Αλληλεγγύη στην Οικογένεια», το οποίο σε συνεργασία με χορηγούς παρέχει υλική στήριξη από τον Μάιο 2012 σε 200 οικογένειες το χρόνο (100/εξάμηνο). 10/95

11 τον «Κόμβο Αλληλοβοήθειας Πολιτών» στο παλιό Φρουραρχείο του σταθμού Λαρίσης που έκανε πράξη την ιδέα της Αλληλοβοήθειας και προσφέρει στήριξη και βοήθεια σε περισσότερους από συμπολίτες μας, εκ των οποίων περίπου είναι παιδιά. την ανταπόκριση του δήμου, μέσω του Δημοτικού Βρεφοκομείου, στα αιτήματα σίτισης που δέχθηκε από σχολεία, ενώ σιτίζει όλα τα φιλοξενούμενα παιδιά στους παιδικούς σταθμούς του: από 250 (το 2012), σε 1100 (το 2013) Υφιστάμενη κατάσταση για τη φτώχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό, την ανισότητα και αποτίμηση της κοινωνικής πολιτικής για την καταπολέμηση τους Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία από την «Έκθεση για το Κοινωνικό προφίλ της Ελλάδας σε σχέση με τη φτώχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό και την ανισότητα πριν και μετά από την εκδήλωση της κρίσης», οι ερευνητές 5 οδηγήθηκαν στα ακόλουθα χρήσιμα συμπεράσματα: Η φτώχεια στην Ελλάδα πριν από την κρίση ήταν σε σταθερά αλλά σημαντικά υψηλότερα επίπεδα σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι γυναίκες, οι ηλικιωμένοι, οι νέοι και τα παιδιά, οι μονογονεϊκές οικογένειες και οι οικογένειες με τρία ή περισσότερα παιδιά, άνθρωποι με χαμηλά εκπαιδευτικά προσόντα, άνεργοι και εργαζόμενοι σε μη συμβατικές μορφές εργασίας ήταν οι ομάδες που αντιμετώπιζαν δυσανάλογα υψηλά επίπεδα φτώχειας τα χρόνια πριν από την εκδήλωση της κρίσης. Όσον αφορά στον κοινωνικό αποκλεισμό, πριν την κρίση η Ελλάδα επιδείκνυε και πάλι σχετικά σταθερά αλλά σημαντικά υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ανισότητα στην Ελλάδα πριν από την κρίση ήταν και αυτή υψηλή (σταθερά μεταξύ των χειρότερων επιδόσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση). Η κρίση είχε σημαντικό αντίκτυπο στη φτώχεια, στον κοινωνικό αποκλεισμό και στην ανισότητα στην Ελλάδα: Μετά από σειρά ετών κατά τα οποία σημειωνόταν διαρκώς αύξηση, τόσο το μέσο όσο και το διάμεσο εισόδημα μειώθηκαν σημαντικά από το Το ποσοστό φτώχειας αυξήθηκε σε σχετικούς όρους σε 23,1% το Αυτό αντιπροσωπεύει μια αύξηση της τάξης του 15% από το Οι περισσότεροι από τους νέους φτωχούς βρίσκονταν κάτω από το κατώτερο 5 Κατσίκας, Δ., Καρακίτσιος, Α., Φιλίνης, Κ. και Πετραλιάς, Α. (2014). «Έκθεση για το Κοινωνικό προφίλ της Ελλάδας σε σχέση με τη φτώχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό και την ανισότητα πριν και μετά από την εκδήλωση της κρίσης». Παρατηρητήριο για την Κρίση του ΕΛΙΑΜΕΠ, Αθήνα. Στο πρόγραμμα συμμετέχουν το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο καθώς τα πανεπιστήμια της Βόννης και του Ντούισμπουργκ-Έσσεν. Η έκθεση αυτή είναι αποτέλεσμα έρευνας που έλαβε χώρα στα πλαίσια του ερευνητικού προγράμματος «Διάσπαση και αποκλεισμός: κατανοώντας και ξεπερνώντας τις πολύπλευρες επιπτώσεις της ευρωπαϊκής κρίσης» (FRAGMEX). Διαθέσιμο: content/uploads/2015/01/%ce%88%ce%ba%ce%b8%ce%b5%cf%83%ce%b7- %CE%9A%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D- %CE%A0%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%AF%CE%BB_%CE%A3%CF%85%CE%BD%CE%AD%CE%B4%CF%81 %CE%B9%CE%BF docx.pdf 11/95

12 κατώφλι (40%), ενώ το χάσμα φτώχειας αυξήθηκε σημαντικά τη διετία Το ποσοστό φτώχειας αυξάνει δραματικά στο 44,3% αυτό σημαίνει ότι το 2012 σχεδόν ο μισός ελληνικός πληθυσμός είχε λιγότερο από 60% του διάμεσου διαθέσιμου εισοδήματος του Όταν συγκρίνουμε την κατάσταση στην Ελλάδα με τους μέσους όρους φτώχειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, βλέπουμε ότι η χώρα έχει πληγεί από την κρίση κατά μέσο όρο πολύ περισσότερο από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Με βάση τους δείκτες FGT και Sen που χρησιμοποίησαν οι ερευνητές φαίνεται ότι οι φτωχοί έγιναν φτωχότεροι και ότι κατά τη διάρκεια της κρίσης αυξήθηκε και η ανισότητα μεταξύ των φτωχών. Η κατανάλωση μειώθηκε σημαντικά για όλες τις κατηγορίες κατά τα πρώτα χρόνια της κρίσης. Τα στοιχεία δείχνουν την πίεση που έχει υποστεί η μεσαία τάξη, υποδεικνύει όμως και την ανελαστικότητα των δαπανών των φτωχών καθώς το γεγονός ότι τείνουν να δαπανούν μεγαλύτερη αναλογία του εισοδήματός τους σε αναγκαία αγαθά και υπηρεσίες. Οι ομάδες που ήταν ευάλωτες στη φτώχεια πριν από την κρίση είναι εκείνες που επλήγησαν σε πολύ μεγάλο βαθμό μετά την εκδήλωσή της. Εξαιρετικά ανησυχητική είναι η κατάσταση για τους νέους ηλικίας 16 έως 24 ετών, εκείνους με χαμηλά εκπαιδευτικά προσόντα, τους άνεργους, όσους εργάζονται με καθεστώς μερικής απασχόλησης και οι μονογονεϊκές οικογένειες όπου τα ποσοστά της φτώχειας βρίσκονται σε δυσθεώρητα ύψη. Οι ηλικιωμένοι φαίνεται να έχουν επηρεαστεί σχετικά λιγότερο από την κρίση, όσον αφορά στη φτώχεια. Φυσικά, οι δείκτες φτώχειας αποκρύπτουν το γεγονός ότι η συγκεκριμένη ηλικιακή κατηγορία επηρεάζεται δυσανάλογα από τις δυσμενείς εξελίξεις σε ένα πλήθος κοινωνικών υπηρεσιών. Το 2012 το 35,7% του ελληνικού πληθυσμού βρισκόταν σε κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Το ποσοστό αυτό υπερβαίνει κατά περισσότερες από 10 ποσοστιαίες μονάδες τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 15. Είναι ανησυχητική αύξηση του δείκτη της ακραίας υλικής στέρησης σε 20,3% το Όπως και εξίσου ανησυχητική είναι η αύξηση της επισιτιστικής ανασφάλειας και του υποσιτισμού, ιδιαίτερα μεταξύ των φτωχών. Το 2011 σχεδόν το 50% των φτωχών δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να τρώνε ένα γεύμα με κρέας, κοτόπουλο ή ψάρι κάθε δεύτερη ημέρα. Τα νοικοκυριά στα οποία και οι δύο γονείς δεν εργάζονταν ήταν ιδιαίτερα ευάλωτα στην επισιτιστική ανασφάλεια. Η εισοδηματική ανισότητα αυξήθηκε στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της κρίσης. Το αποτέλεσμα είναι η θέση της χώρας σε σύγκριση με άλλα ευρωπαϊκά κράτη να έχει επιδεινωθεί περαιτέρω. Όσον αφορά στη συνεισφορά της κοινωνικής πολιτικής στην καταπολέμηση της φτώχειας, του κοινωνικού αποκλεισμού και της εισοδηματικής ανισότητας πριν και μετά την εκδήλωση της κρίσης, οι ερευνητές διαπιστώνουν ότι: 12/95

13 Ακόμη και πριν από την κρίση, το ελληνικό σύστημα κοινωνικής πρόνοιας υπο-χρηματοδοτούνταν και ήταν αναποτελεσματικό στη μείωση της φτώχειας σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Το κύριο εργαλείο πολιτικής για μείωση της φτώχειας ήταν το συνταξιοδοτικό σύστημα με τους άλλους τύπους κοινωνικών μεταβιβάσεων να συνεισφέρουν ελάχιστα. Το ελληνικό σύστημα κοινωνικής πρόνοιας αποδίδει σημαντικά χειρότερα από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη μείωσή της με κύριο μέσο άμβλυνσης της ανισότητας, τις συντάξεις. Η επιδείνωση της φτώχειας, του κοινωνικού αποκλεισμού και της εισοδηματικής ανισότητας σημαίνει ότι το ελληνικό κράτος πρόνοιας έχει αποτύχει να προστατεύσει τον πληθυσμό από τις αρνητικές συνέπειες της κρίσης. Παρά την επιδείνωση των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών κατά τη διάρκεια της κρίσης, οι συνολικές δαπάνες για την κοινωνική πρόνοια μειώθηκαν τα πρώτα χρόνια μετά την εκδήλωσή της. Τα παραπάνω συμπεράσματα μπορούν μας βοηθούν να κατανοήσουμε μαζί με την καταγραφή των κοινωνικών δομών του Δήμου Αθηναίων και δράσεων από ΜΚΟ στον Δήμο Αθηναίων (στην ακόλουθη ενότητα, βλ. 2.2.) τις συγκεκριμένες ανάγκες για βελτίωση των κοινωνικών δομών του Δήμου καθώς τις ευκαιρίες για δράσεις ΕΚΕ Καταγραφή των κοινωνικών δομών του Δήμου Αθηναίων και δράσεων από ΜΚΟ στον Δήμο Αθηναίων Α. Κέντρο Υποδοχής και Αλληλεγγύης Δήμου Αθηναίων (Κ.Υ.Α.Δ.Α.) 6 : Το δημοτικό ίδρυμα «Κέντρο Υποδοχής Αστέγων Δήμου Αθηναίων», έχει συσταθεί με το αριθμ. 289 / (ΦΕΚ 250 τ. Α) Π.Δ. και έχει εγκριθεί ως Οργανισμός Εσωτερικής Υπηρεσίας (ΦΕΚ 304 τ. Β/ ) με τη λειτουργία του να ξεκινά το Νοέμβριο του Σήμερα λειτουργεί με την ονομασία «Κέντρο Υποδοχής και Αλληλεγγύης Δήμου Αθηναίων» (Κ.Υ.Α.Δ.Α.) σύμφωνα με την τελευταία εγκριτική πράξη του Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας (ΦΕΚ 995 Β / ). Ανάμεσα στους σκοπούς του Κ.Υ.Α.Δ.Α. είναι η αντιμετώπιση των προβλημάτων σίτισης, στέγασης, υγείας και επανένταξης των αστέγων που ζουν στην πόλη καθώς η βοήθεια των πολιτών και των οικογενειών που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα. Τα προγράμματα υποστήριξης των ευπαθών ομάδων σχεδιάζονται και υλοποιούνται από την Κοινωνική Υπηρεσία του Κ.Υ.Α.Δ.Α. Τα προγράμματα του ΚΥΑΔΑ /95

14 1. Ανοιχτό Κέντρο Σίτισης Το Κ.Υ.Α.Δ.Α. παρέχει καθημερινά (365 ημέρες) περίπου μερίδες φαγητού σε άπορους και άστεγους Έλληνες και αλλοδαπούς. Το φαγητό διανέμεται δύο φορές ημερησίως (μεσημέρι 12:00-13:00 και απόγευμα 17:00-18:00) από το Κέντρο Σίτισης του Ιδρύματος, στη συμβολή των οδών Σοφοκλέους 70 και Πειραιώς Στέγαση - Ξενώνες Το Κ.Υ.Α.Δ.Α. διαθέτει δύο ξενώνες στους οποίους έχει τη δυνατότητα να παρέχει βραχεία φιλοξενία σε 180 άτομα. Η πληθυσμιακή ομάδα που εξυπηρετείται καλύπτει άτομα ηλικίας άνω των 18 ετών (δεν φιλοξενούνται ασυνόδευτα παιδιά). Οι υπηρεσίες που παρέχονται στους ξενώνες είναι δωρεάν και ίδιες για όλους και αφορούν: Τη χρήση κλίνης σε δίκλινο ή τρίκλινο δωμάτιο μόνο για ύπνο Την καθαριότητα του δωματίου και την αλλαγή κλινοσκεπασμάτων Την παροχή πρωινού Τη συμβουλευτική και ψυχολογική στήριξη των φιλοξενούμενων Την κινητοποίηση για την αποκατάσταση και την επανένταξή τους από την Κοινωνική Υπηρεσία του Κέντρου 3. Κοινωνικό Παντοπωλείο Λειτουργεί από το 2007 και στεγάζεται στην οδό Σοφοκλέους 66. Πρόκειται για συνεργασία του Κ.Υ.Α.Δ.Α. με την εταιρεία ΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ Α.Ε. με σκοπό την κάλυψη πρωτογενών αναγκών σε είδη διατροφής και καθημερινής χρήσης. Από το πρόγραμμα αυτό υποστηρίζονται περίπου 200 οικογένειες και μοναχικά άτομα ανά εξάμηνο. Οι αιτήσεις για συμμετοχή γίνονται δύο φορές το χρόνο με την κατάθεση των απαραίτητων δικαιολογητικών και οι δικαιούχοι προκύπτουν μετά από κλήρωση. 4. Κοινωνικό φαρμακείο Λειτουργεί από το 2008 και παρέχει δωρεάν φαρμακευτικά σκευάσματα και υγειονομικό υλικό σε ανασφάλιστους δημότες και κατοίκους του Δήμου Αθηναίων. 5. Αθηναϊκή Αγορά Λειτουργεί από το Οι δικαιούχοι που εντάσσονται στο πρόγραμμα έχουν τη δυνατότητα να παίρνουν δωρεάν καινούργια ή ελαφρώς μεταχειρισμένα είδη ρουχισμού. 6. Κόμβος Αλληλοβοήθειας Πολιτών 14/95

15 Ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2012 και στεγάζεται στο Παλιό Φρουραρχείο, στην οδό Δομοκού 2 απέναντι από το Σταθμό Λαρίσης. Είναι το σημείο συνάντησης δωρητών και αποδεκτών ειδών διατροφής αλλά και αντικειμένων που είναι χρήσιμα για την εύρυθμη λειτουργία ενός νοικοκυριού. Ενισχύει τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού της πόλης πρωτίστως σε τρόφιμα ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ανάλογα με τις ποσότητες που δέχεται. Ο Κόμβος υποδέχεται δωρεές τόσο από εταιρείες όσο και από ιδιώτες και είναι ανοιχτός στο κοινό από Δευτέρα έως Παρασκευή, 9:00 17:00. Για την καλύτερη εξυπηρέτηση των επισκεπτών του, προτείνεται το κλείσιμο ραντεβού μέσω του τηλεφωνικού κέντρου Πρόγραμμα «Αλληλεγγύη στην οικογένεια» Ξεκίνησε τον Μάιο του 2012, αποτελεί χορηγία της εταιρείας COSMOTE και λαμβάνει χώρα σε ιδιόκτητο κτήριο του Κ.Υ.Α.Δ.Α. Από το πρόγραμμα αυτό υποστηρίζονται 100 οικογένειες ανά εξάμηνο σε είδη διατροφής, ενδύματα, υποδήματα και είδη καθημερινής χρήσης. Οι δικαιούχοι του προγράμματος λαμβάνουν προαιρετικά συμβουλευτική ιατρική και ψυχο-κοινωνική υποστήριξη από την Κοινωνική Υπηρεσία του Κ.Υ.Α.Δ.Α. Γ2β. Υποστηρικτές του Κ.Υ.Α.Δ.Α. Το Κ.Υ.Α.Δ.Α. δέχεται υποστήριξη με εισφορές, με είδη ή με εθελοντική προσφορά από εταιρείες, φυσικά πρόσωπα, Μ.Κ.Ο., τις κοινωνικές υπηρεσίες του Δήμου και ομάδες πολιτών. Με τις εταιρείες μπορεί να συνεργάζεται είτε σε μεμονωμένες δράσεις είτε μέσω χορηγικών συμφωνιών σε προγράμματα σταθερής υποστήριξης. Το Κ.Υ.Α.Δ.Α. ενισχύει σταθερά τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού της πόλης, όμως πάντα έχει ανάγκη από δωρεές και χορηγίες σε είδη τροφίμων, τα οποία βρίσκονται πάντοτε στην κορυφή των αιτημάτων που δέχεται. Τόπος συλλογής των τροφίμων είναι οι εγκαταστάσεις του Κόμβου Αλληλοβοήθειας Πολιτών, Δομοκού 2, στο Σταθμό Λαρίσης. Για την αντιμετώπιση της φτώχειας: 1. Η Mη Κυβερνητική Oργάνωση PRAKSIS σε συνεργασία με τον συντονιστή και δικαιούχο σχεδίου δράσης ΚΛΙΜΑΚΑ (Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου Αποκλεισμού), με τον ΔΗΜΟ ΑΘΗΝΑΙΩΝ, τους ΓΙΑΤΡΟΥΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ και την EQUAL SOCIETY (Κοινωνία Ίσων Ευκαιριών), συμμετέχει στη λειτουργία ενός διευρυμένου Δικτύου Κοινωνικών Δομών στο πλαίσιο της Πράξης με τίτλο «Κοινωνικές Δομές Αντιμετώπισης της Φτώχειας στο Δήμο Αθηναίων». Η Πράξη αυτή υλοποιείται από τον Ε.Π. Ανάπτυξη Ανθρωπίνου Δυναμικού , με συγχρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο. Στο πλαίσιο αυτό η PRAKSIS ενισχύει την λειτουργία του Ανοιχτού Κέντρου Ημερήσιας Υποδοχής Αστέγων που λειτουργεί από τον Μάιο 2012 στο κέντρο της Αθήνας (Δεληγιώργη 26-28, 4ος όροφος, ) με πρωτοβουλία και χρηματοδότηση του 15/95

16 Ιδρύματος ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ. Από τις 05 Ιουλίου 2013 στο πλαίσιο της Πράξης με τίτλο «Κοινωνικές Δομές Αντιμετώπισης της Φτώχειας στο Δήμο Αθηναίων», το Κέντρο Ημέρας ενισχύεται και συνεχίζει τη λειτουργία του από πενθήμερη σε εφταήμερη βάση από Δευτέρα έως Κυριακή, από τις π.μ έως και τις μμ και παρέχει: Ιατροφαρμακευτική πρωτοβάθμια φροντίδα, περίθαλψης και κάλυψης επειγόντων ιατρικών αναγκών Λουτρά και Κιτ υγιεινής μιας χρήσης Πλυντήρια Ιματιοθήκη Παιδική γωνιά για τα παιδιά των εξυπηρετούμενων Ψυχοκοινωνική στήριξη από εξειδικευμένους κοινωνικούς επιστήμονες Παραπομπές και συνοδείες σε κοινωνικές υπηρεσίες και νοσοκομεία. Δυνατότητα ανάπαυσης. Πρόσβαση σε διαδίκτυο και τηλέφωνο. Ρόφημα. Ως Άμεση ομάδα στόχος, ορίζονται οι άστεγοι. Ως άστεγος, νοείται κάθε άνθρωπος που δεν έχει πρόσβαση σε αξιοπρεπή και ασφαλή κατοικία. Αφορά δηλαδή σε όλα τα άτομα που διαμένουν στη χώρα, τα οποία δεν διαθέτουν ιδιόκτητη, ενοικιαζόμενη ή παραχωρημένη κατοικία, και διαμένουν στο δρόμο ή σε ξενώνες και ιδρύματα, φιλοξενούνται από γνωστούς και φίλους, συχνά μάλιστα σε συνθήκες υπεράριθμης συγκατοίκησης, διαβιούν σε καταλήψεις, σε ανεπαρκή και ανασφαλή καταλύματα, χωρίς να έχουν πρόσβαση στις βασικές υπηρεσίες τρεχούμενου νερού, ηλεκτρικού και θέρμανσης. 2. Η νέα ολοκληρωμένη κοινωνική δομή του Δήμου Αθηναίων, «Νόστος», για την αντιμετώπιση της φτώχειας και την παροχή στέγης, ξεκινά τη λειτουργία της με έδρα της στην οδό Κουμουνδούρου 7. Στόχος της δομής «Νόστος» είναι η κάλυψη βασικών αναγκών, όπως τροφή και ένδυση, καθώς και η παροχής υπηρεσιών σωματικής και ψυχικής υγιεινής. Ωφελούμενοι του προγράμματος είναι άτομα άστεγα, που βρίσκονται σε κατάσταση φτώχειας ή απειλούνται από τη φτώχεια. Για να ενταχθεί κάποιος ή κάποια στον κατάλογο των δικαιούχων λαμβάνονται υπόψη αντικειμενικά κριτήρια, όπως η έλλειψη στέγης ή η επισφαλής στέγη, το εισόδημα, η οικογενειακή κατάσταση (π.χ. μονογονεϊκές ή πολύτεκνες οικογένειες), η ανεργία και η κατάσταση υγείας. Η κοινωνική δομή διαθέτει και προσφέρει: Ανοιχτό Κέντρο Ημερήσιας Υποδοχής Αστέγων, 7 Δελτίο Τύπου Δήμου Αθηναίων ( ). Πρόσκληση συμμετοχής στην κοινωνική δομή αντιμετώπισης της φτώχειας «ΝΟΣΤΟΣ» στο δήμο Αθηναίων. Διαθέσιμο: 16/95

17 Ξενώνα Προσωρινής Φιλοξενίας, Παροχή συσσιτίου Το Ανοιχτό κέντρο ημερήσιας υποδοχής αστέγων λειτουργεί επτά (7) ημέρες την εβδομάδα 09:00 21:00. Εξυπηρετεί 50 άστεγα άτομα ημερησίως, καλύπτει τις βασικές ανάγκες των εξυπηρετούμενων, δηλαδή σίτιση, ένδυση, προσωπική υγιεινή και φροντίδα υγεία. Επίσης παρέχει υπηρεσίες διάγνωσης αναγκών, πληροφόρησης και προσανατολισμού, ψυχο-κοινωνικής υποστήριξης, συμβουλευτικής και συμβουλευτικής για την απασχόληση εξατομικευμένα για κάθε φιλοξενούμενο. Ο Ξενώνας προσωρινής φιλοξενίας λειτουργεί επτά (7) ημέρες την εβδομάδα όλο το 24ωρο. Μπορεί και φιλοξενεί 25 άτομα ημερησίως και για χρονικό διάστημα όχι μεγαλύτερο των έξι μηνών, καλύπτει τις βασικές ανάγκες των φιλοξενούμενων πέραν της στέγης - δηλαδή φαγητό, ένδυση, προσωπική υγιεινή και φροντίδα υγείας. Στη διάρκεια της φιλοξενίας, παρέχει υποστηρικτικές υπηρεσίες. Παράλληλα διοργανώνει και υλοποιεί δράσεις ενημέρωσης ευαισθητοποίησης, προσέγγισης ωφελουμένων, καθώς και προσέλκυσης εθελοντών και χορηγών. Επίσης δράσεις συλλογής αγαθών. Στήριξη προσφύγων γυναικών για ισότιμη ένταξη στην Ελληνική κοινωνία: Η δράση «Στήριξη Προσφύγων γυναικών για ισότιμη ένταξη στην Ελληνική κοινωνία» που υλοποιεί η Μ.Κ.Ο. Κοινωνική Ενδυνάμωση ( στο πλαίσιο της Πράξης με τίτλο «Υποστήριξη Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων» του Ε.Π. «Διοικητική Μεταρρύθμιση ,της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων. Το προτεινόμενο σχέδιο δράσης έχει ως ομάδα-στόχο πρόσφυγες γυναίκες και αιτούντες άσυλο που ζουν στον Δήμο Αθηναίων. Κύριος στόχος του σχεδίου δράσης είναι η υποστήριξη προσφύγων και αιτούντων άσυλο γυναικών με δράσεις προώθησης της ισότητας των φύλων,και κατά επέκταση της απασχόλησης τους και της δημιουργίας ενός δικτύου στήριξης των γυναικών (στο οποίο θα συμμετέχουν και επωφελούμενες), ώστε να λειτουργήσει εναλλακτικά και συμπληρωματικά στην προώθηση της ισότητας των επωφελούμενων. Ειδικότερα στόχοι είναι: η στήριξη εκείνων των γυναικών που αντιμετωπίζουν πολλαπλές διακρίσεις όπως οι γυναίκες πρόσφυγες. η στήριξη της απασχόλησης και της επιχειρηματικότητας των προσφύγων γυναικών. 17/95

18 η ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεγγύης και της προσφοράς η ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση των πολιτών για κοινωνική δράση. η άμβλυνση αρνητικών στάσεων, συμπεριφορών και αντιλήψεων μεταξύ των φύλων. η δημιουργία θετικών προτύπων (role models), ειδικότερα για τις νέες πρόσφυγες γυναίκες. η δημιουργία ενός forum συζήτησης για τις διακρίσεις που γίνονται σε βάρος των προσφύγων γυναικών όπως πρόσβαση στην εργασία, τη γνώση, την δυνατότητα ελεύθερης έκφρασης της προσωπικότητας η δημιουργία μιας νέας μορφής διεκδίκησης, μιας νέας ποιότητας σκέψης και δράσης, έτσι ώστε να κατανοηθούν οι πραγματικές αιτίες του αποκλεισμού των προσφύγων γυναικών. Ο βασικός αυτός σκοπός θα επιτευχθεί με : Παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών, ενημέρωσης και πληροφόρησης μέσω της λειτουργίας δομής στήριξης. Η δομή θα διαθέτει προσωπικό με την κατάλληλη εμπειρία σε θέματα ένταξης των γυναικών προσφύγων στο κοινωνικό και οικονομικό ιστό της χώρας καθώς επίσης σε θέματα ισότητας των φύλων με επικέντρωση στην απασχόληση. Από αυτή την δράση θα ωφεληθούν 50 πρόσφυγες γυναίκες συμμετέχοντας σε ατομικές και ομαδικές συνεδρίες με εξειδικευμένους και πολύ έμπειρους συμβούλους. Μέσα από αυτές τις δράσεις αναμένεται να βελτιωθεί η ενημέρωση και καθοδήγηση των προσφύγων γυναικών τόσο σε θέματα ένταξης στην αγορά εργασίας όσο και σε θέματα επαγγελματικής πληροφόρησης και θεσμών. Τέλος καθοριστική θα είναι η καλλιέργεια και ανάπτυξη των κοινωνικών τους δεξιοτήτων, χρήσιμων τόσο στην περίπτωση που πάρουν άσυλο και παραμείνουν στην Ελλάδα όσο και σε περίπτωση επαναπατρισμού τους. Το Γραφείο Στήριξης θα στελεχώνεται από Κοινωνικούς επιστήμονες, Σύμβουλο Απασχόλησης, Ψυχολόγο, καθώς και ένα στέλεχος από την ομάδα των επωφελούμενων με κατάλληλα επαγγελματικά προσόντα. Η λειτουργία της δομής αναμένεται να ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο του 2013,δύο ημέρες την εβδομάδα και θα λειτουργήσει και τα δύο χρόνια του σχεδίου με προοπτική διατηρισιμότητας και μετά την ολοκλήρωση του σχεδίου. Στέγαση οικογενειών: Η ΜΚΟ «Ανθρώπινοι Άνθρωποι» ετοιμάζει σε συνεργασία με το Δήμο Αθηναίων για στέγαση οικογενειών. Σαράντα οικογένειες αστέγων θα βρουν στέγη μέσα στον Ιούνιο και για τα επόμενα χρόνια σε διαμερίσματα στο κέντρο της Αθήνας που προετοιμάζει η Μη Κυβερνητική Οργάνωση «Ανθρώπινοι Άνθρωποι». 18/95

19 Έπειτα από την ανακαίνιση και επίπλωση της πολυκατοικίας της οδού Μπουμπουλίνας, στην οποία βρήκαν στέγη 15 οικογένειες με σοβαρά οικονομικά προβλήματα, η ΜΚΟ «Ανθρώπινοι Άνθρωποι» ετοιμάζει σε συνεργασία με το Δήμο Αθηναίων και άλλα διαμερίσματα, στα οποία θα στεγαστούν οικογένειες, οι οποίες θα επιλεγούν από την κοινωνική υπηρεσία του Δήμου. Τα διαμερίσματα έχουν ήδη ανακαινιστεί και επιπλωθεί και μέχρι το τέλος Ιουνίου αναμένεται η στέγαση των οικογενειών. Ιδιώτες έχουν ήδη παραχωρήσει στην οργάνωση ακόμα 40 διαμερίσματα, τα περισσότερα από τα οποία στο κέντρο της Αθήνας, καθώς και ένα πρώην ξενοδοχείο με 35 δωμάτια, στα οποία μέχρι το χειμώνα αναμένεται να βρουν στέγη οικογένειες, που θα επιλεγούν σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων και το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Δίκτυο αλληλεγγύης σε πολυχώρο αλληλεγγύης: Στο παλαιό Φρουραρχείο, ένα κτίριο ηλικίας περίπου εκατό ετών, ακριβώς απέναντι από τον Σταθμό Λαρίσης, συστήνεται από το Solidarity Net και με συγχρηματοδότηση από τις χώρες ΕΟΧ (Νορβηγία, Ισλανδία, Λιχτενστάιν) ένας «πολυχώρος» αλληλεγγύης. Με έναν όροφο διαφορά από το Kέντρο Αλληλοβοήθειας Πολιτών του Δήμου Αθηναίων, τα 750 τ.μ. έχουν πλέον ανακαινισθεί και διαμορφωθεί με τέτοια φιλοσοφία και αισθητική, ώστε να συνυπάρξουν πέντε διαφορετικές δράσεις από τέσσερις ΜΚΟ με μια κοινή κοινωνική υπηρεσία. Το σκέλος της πρωτοβάθμιας ιατρικής περίθαλψης έχει αναλάβει η ΜΚΟ Praksis, όπου σε τρία διαφορετικά γραφεία θα τοποθετήσει εναλλάξ καρδιολόγο, ψυχίατρο, οφθαλμίατρο, δερματολόγο και ορθοπεδικό. Για τις άλλες ειδικότητες θα γίνονται παραπομπές στα κεντρικά πολυϊατρεία της Praksis, σε συνεργαζόμενους γιατρούς και νοσοκομεία. Στη συνέχεια, τέσσερις δικηγόροι της ΜΚΟ ΑΡΣΙΣ με πλήρες ωράριο, θα προσφέρουν νομική συμβουλευτική αλλά και δικαστική εκπροσώπηση στους έχοντες ανάγκη σε ζητήματα που άπτονται του μεταναστευτικού, εργατικού, πτωχευτικού και φορολογικού δικαίου. Η τρίτη δράση, που υλοποιείται από την Praksis, στοχεύει στην ενίσχυση της απασχολησιμότητας. Δύο σύμβουλοι εργασίας και ένας κοινωνικός λειτουργός θα υποστηρίζουν κάθε περιστατικό εξατομικευμένα, ενώ θα δημιουργήσουν μια ηλεκτρονική πλατφόρμα για την αυτοπροώθηση των ανέργων και τη διασύνδεσή τους με την αγορά εργασίας. Μια αίθουσα είναι εξοπλισμένη με ηλεκτρονικούς υπολογιστές για όσους δεν έχουν οικιακή πρόσβαση στο διαδίκτυο. Στον πολυχώρο συμπεριλαμβάνεται και ένας διαμορφωμένος παιδότοπος. Η δράση ανήκει στο Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που θα οργανώνει ενισχυτική διδασκαλία, μαθήματα ελληνικών, δημιουργική απασχόληση, εξοικείωση με την τεχνολογία, αλλά και εκδρομές για παιδιά 6 έως 12 ετών. Σε πρώτη φάση το Κέντρο θα λειτουργεί 9 π.μ. έως 5 μ.μ.. Στον ίδιο χώρο θα στεγάζεται και το «Μαζί για το παιδί», που πέρα από το τηλεφωνικό κέντρο 19/95

20 (11525) θα υποστηρίζει ψυχολογικά με έναν κοινωνικό λειτουργό και τέσσερις ψυχολόγους, γονείς και εκπαιδευτικούς. Δομές για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών στον Δήμο Αθηναίων: Με 71 ΜΚΟ και γυναικείες οργανώσεις να δραστηριοποιούνται στην καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών πανελλαδικά, τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων του Υπουργείου Εσωτερικών (Νοεμ. 2013), αποτυπώνουν τις ακόλουθες δομές για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών στον Δήμο Αθηναίων: ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΓΓΙΦ (ΣΥΝΤΑΓΜΑ)( ) ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΝΑΣ/ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΟ (ΓΓΙΦ)( ) ΞΕΝΩΝΑΣ ΑΘΗΝΑΣ (ΔΗΜΟΣ) (παραπομπές γυναικών μέσω Συμβ. Κέντρων Αθήνας ή κοιν. Υπηρεσίας δήμου) ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΞΕΝΩΝΑ ΕΚΚΑ (ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ) ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ Προαγωγή Ψυχικής Υγείας Ενηλίκων, ετών Προγράμματα αγωγής και προαγωγής υγείας του Δήμου Αθηναίων: Το πιλοτικό πρόγραμμα (που ξεκίνησε στις 2 Φεβρουαρίου 2015) πραγματοποιείται στο πλαίσιο των Προγραμμάτων Αγωγής και Προαγωγής Υγείας του Δήμου Αθηναίων σε συνεργασία με την ΜΚΟ προαγωγής ψυχικής υγείας, «Ακταία». Στο πλαίσιο του προγράμματος παρέχονται δωρεάν συνεδρίες σε ατομικό επίπεδο για τα ακόλουθα προβλήματα: Άγχος, κατάθλιψη, κρίσεις πανικού. Προβλήματα σχέσεων (ατομικά ή σε θεραπεία ζευγαριού) Πένθος, απώλεια εργασίας, ανεργία. Δυσκολίες στις σχέσεις γονιών παιδιών Άγχος κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης. Επίσης, σε ομαδικό επίπεδο, δημιουργούνται: Ομάδα ψυχοθεραπείας για νέους ετών Ομάδα ψυχοθεραπείας μέσω τέχνης (art therapy) 20/95

21 Β. Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας («Αθηνά Υγεία») 8 : Από το 1998 λειτουργεί με τη συμβολή και τη διοικητική μέριμνα του Δήμου Αθηναίων το Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Αθηνά Υγεία. Το Κέντρο εφαρμόζει προγράμματα πρωτογενούς πρόληψης και αγωγής υγείας σε παιδιά, εφήβους και ενήλικες. Συντονίζει εκπαιδευτικές ομάδες και ομάδες ανάπτυξης δεξιοτήτων, ενώ παρέχει συμβουλευτική υποστήριξη, ενημερώνει και ευαισθητοποιεί στα θέματα των εξαρτήσεων και των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων. Το Κέντρο Πρόληψης Αθηνά Υγεία λειτουργεί με τη μορφή αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας, ενώ συγχρηματοδοτείται από την Κ.Ε.Δ.Κ.Ε. και τον Ο.ΚΑ.ΝΑ., ο οποίος ασκεί επίσης συστηματική επιστημονική εποπτεία και αξιολογεί τις παρεχόμενες υπηρεσίες. Οι εταίροι του Κέντρου Πρόληψης Αθηνά Υγεία είναι: o Δήμος Αθηναίων, o Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών, o Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών, o Οδοντιατρικός Σύλλογος Αττικής και το Ελληνικό Κέντρο Διαπολιτισμικής Ψυχιατρικής και Περίθαλψης ΚΩΣΤΗΣ ΜΠΑΛΛΑΣ. Στελεχώνεται από ομάδα κοινωνικών επιστημόνων (εκπαιδευτικοί, ψυχίατροι, ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι, κοινωνικοί ανθρωπολόγοι, ψυχοπαιδαγωγοί) εξειδικευμένων σε θέματα πρόληψης των εξαρτήσεων και αγωγής υγείας. Το Κέντρο Πρόληψης Αθηνά Υγεία απαρτίζεται από επτά κέντρα - παραρτήματα που λειτουργούν στην περιοχή του Δήμου της Αθήνας Γ. Δημοτικό Βρεφοκομείο Αθηνών 9 : Το Δημοτικό Βρεφοκομείο Αθηνών, ιδρύθηκε το Σεπτέμβριο του Η αποστολή του ιδρύματος ήταν να φιλοξενεί και να περιθάλπει τα εγκαταλελειμμένα βρέφη και νήπια καθώς να προστατεύει τις έγγαμες και άγαμες μητέρες. Το Δημοτικό Βρεφοκομείο Αθηνών προστατεύει και διασφαλίζει την ομαλή ψυχοσωματική ανάπτυξη των βρεφών και την κοινωνική αποκατάστασή τους, κυρίως με υιοθεσίες και με ανάδοχες οικογένειες. Υπολογίζεται ότι στο Βρεφοκομείο φιλοξενήθηκαν συνολικά, κατά τη διάρκεια αυτής της λειτουργίας του, περίπου πενήντα χιλιάδες (50.000) παιδιά. Ο πρώτος Παιδικός Σταθμός δημιουργήθηκε εντός του κτιριακού συγκροτήματος του Δημοτικού Βρεφοκομείου Αθηνών το 1964 και βρίσκεται στην οδό Πειραιώς 51. Στους σκοπούς του Δημοτικού Βρεφοκομείου Αθηνών συμπεριλαμβάνεται η ίδρυση Βρεφικών και Παιδικών Σταθμών (στα τέλη της δεκαετίας του 1980) για την εξυπηρέτηση των εργαζομένων μητέρων. Σήμερα στο Δημοτικό Βρεφοκομείο Αθηνών λειτουργούν εβδομήντα επτά (77) Παιδικοί Σταθμοί, εντός των ορίων του Δήμου Αθηναίων. Οι Παιδικοί Σταθμοί οι οποίοι υπάγονται σήμερα στο Δημοτικό Βρεφοκομείο Αθηνών είναι οι Παιδικοί Σταθμοί που έχουν ιδρυθεί διαχρονικά από το Δήμο Αθηναίων και οι τέως /95

22 Κρατικοί Παιδικοί Σταθμοί που υπάγονταν στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας και μεταφέρθηκαν στο Δήμο Αθηναίων. Με το Ν. 3448/06 (ΦΕΚ 950/Β - 19/7/06) πραγματοποιήθηκε η συγχώνευση των διαφορετικών Νομικών Προσώπων και έτσι οι Δημοτικοί Παιδικοί Σταθμοί του Δήμου Αθηναίων διοικούνται πλέον κατά τρόπο ενιαίο από το Δημοτικό Βρεφοκομείο Αθηνών. Αυτή τη στιγμή ο Δήμος Αθηναίων διαθέτει το μεγαλύτερο δίκτυο Παιδικών Σταθμών στη χώρα μας και τα Βαλκάνια και ένα από τα σημαντικότερα της Ευρώπης. Φιλοξενεί καθημερινά περίπου πέντε χιλιάδες πεντακόσια (5.500) παιδιά. Δ. Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας Δήμου Αθηναίων (Ο.Π.Α.Ν.Δ.Α.) 10 : Αποστολή του ΟΠΑΝΔΑ είναι να προσεγγίσει τους πολίτες κάθε ηλικίας, δίνοντας τους τη δυνατότητα να έρθουν σ επαφή με την τέχνη, τον αθλητισμό, την επιστήμη και τις νέες τεχνολογίες μέσα από δράσεις, χώρους αναψυχής, πολιτισμού, άθλησης, εκπαίδευσης και δημιουργίας. Ο ΟΠΑΝΔΑ επιδιώκει μέσα από τα προγράμματά του να αναπτυχθούν νέες κοινωνικές προοπτικές που θα προάγουν τις έννοιες της συλλογικότητας, της καινοτομίας, της ουσιαστικής ανθρώπινης επικοινωνίας, του εθελοντισμού, της ψυχοκινητικής υποστήριξης και μέσα στο πλαίσιο αυτό να προσφέρει χαρά, αισιοδοξία και ουσιαστική κοινωνική παρέμβαση. Τα προγράμματα του ΟΠΑΝΔΑ κατηγοριοποιούνται σε 4 κατηγορίες: α) εκπαίδευση, β) εκδηλώσεις, γ) ξεναγήσεις και δ) ετήσιες εκδηλώσεις. Στα εκπαιδευτικά προγράμματα συμπεριλαμβάνονται: προγράμματα κολυμβητηρίων, προγράμματα γυμναστηρίων, προγράμματα πολιτιστικών κέντρων και ακαδημίες εκμάθησης αθλημάτων. Οι εκδηλώσεις κατηγοριοποιούνται σε: εικαστικά, μουσική, βιβλίο, κινηματογράφος, θέατρο, χορός και αθλητισμός Εντοπισμός και ιεράρχηση κοινωνικών προβλημάτων και ιεράρχηση αναγκών του Δήμου Αθηναίων με βάση το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κοινωνικής Ανασυγκρότησης του Δήμου Αθηναίων Σύμφωνα με το ΕΠ.Π.ΚΑ.Α. του Δήμου Αθηναίων (2012) 11, τα σημαντικότερα προβλήματα του Δήμου Αθηναίων είναι τα ακόλουθα: Η μαζική απώλεια των θέσεων εργασίας λόγω της οικονομικής ύφεσης. Τα υψηλά επίπεδα φτώχειας Δήμος Αθηναίων (2012). Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κοινωνικής Ανασυγκρότησης Δήμου Αθηναίων, σελ Διαθέσιμο: %95%CE%99%CE%A1%CE%97%CE%A3%CE%99%CE%91%CE%9A%CE%9F- %CE%A0%CE%A1%CE%9F%CE%93%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%9C%CE%91- %CE%9A%CE%9F%CE%99%CE%9D%CE%A9%CE%9D%CE%99%CE%9A%CE%97%CE%A3- %CE%91%CE%9D%CE%91%CE%A3%CE%A5%CE%93%CE%9A%CE%A1%CE%9F%CE%A4%CE%97%CE%A3%C E%97%CE%A3.pdf 22/95

23 Η έλλειψη προσαρμογής των ικανοτήτων και των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού στις μεταβαλλόμενες συνθήκες στην αγορά εργασίας. Η δυσκολία πρόσβασης στην εργασία για τις γυναίκες και τους νέους και με πολύ χαμηλό επίπεδο απασχόλησης. Η μακροχρόνια ανεργία και τα εμπόδια εισόδου στην αγορά εργασίας από ειδικές ομάδες του πληθυσμού. Τα χαμηλά επίπεδα επαγγελματικής κινητικότητας του ανθρώπινου δυναμικού. Το παραεμπόριο και η αδήλωτη εργασία. Ο μεγάλος αριθμός των παράνομων μεταναστών. Η εμφάνιση προβλημάτων δημόσιας υγείας του πληθυσμού. Ενώ με βάση την παραπάνω καταγραφή προβλημάτων το Πρόγραμμα εντοπίζει και ιεραρχεί (με βάση τη σημαντικότητα τους) τις ακόλουθες ανάγκες 2 : Η βελτίωση και η επέκταση των δράσεων ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής στις ομάδες του πληθυσμού. Η ενίσχυση της πρόσβασης στην απασχόληση των νέων, των γυναικών, των μακροχρόνια ανέργων και των ειδικών ομάδων του πληθυσμού. Η ενίσχυση των ικανοτήτων και των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού μέσω της εφαρμογής πολιτικών δια βίου μάθησης. Η υλοποίηση πολιτικών ενσωμάτωσης των νόμιμων μεταναστών στην ελληνική κοινωνία. Η ενίσχυση των ικανοτήτων των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών. Η προάσπιση της δημόσιας υγείας του πληθυσμού με την αντιμετώπιση του κατακερματισμού και των ελλείψεων στο σύστημα πρόληψης και προστασίας της δημόσιας υγείας. Η βελτίωση των συνεργασιών ανάμεσα σε Υπουργείο Υγείας, ΜΚΟ και Δήμο Αθηναίων Χαρτογράφηση των αναδυόμενων κοινωνικών πρωτοβουλιών σε κοινωνικές δομές Μια πρώτη χαρτογράφηση των πρωτοβουλιών και δομών κοινωνικής αλληλεγγύης τείνει προς την άποψη ότι βρίσκεται σε εξέλιξη ένα νέο κύμα προνοιακού εθελοντισμού, σύμφωνα με τον Μπουρίκο (2013) 12. Αναλυτικότερα, 12 Μπουρίκος, Δ. (2013). «Κοινωνική αλληλεγγύη στην Ελλάδα της κρίσης: Νέο κύμα ανάδυσης της κοινωνίας πολιτών ή εμπέδωση της κατακερματισμένης κοινωνικής ιδιότητας του πολίτη;». Ερευνητικό Κείμενο Νο.3/2013, Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ), σελ Διαθέσιμο: E%B9%CE%BA%CF%8C- %CE%9A%CE%B5%CE%AF%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%BF_3_%CE%94.- %CE%9C%CF%80%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%AF%CE%BA%CE%BF%CF%82.pdf 23/95

24 οι πιο σημαντικές πρωτοβουλίες κοινωνικής αλληλεγγύης και οι νέες κοινωνικές δομές συνοψίζονται στις ακόλουθες: Η διανομή τροφίμων από επαγγελματικούς συλλόγους Δραστηριοποίηση από διάφορες επαγγελματικές ομάδες για την παροχή τροφίμων σε πολίτες που εκδηλώνουν σχετικό ενδιαφέρον. Οι προσπάθειες αυτές αποτελούν και ενέργειες δημοσιοποίησης προβλημάτων των οικείων επαγγελματικών συλλόγων (εκτός από την ένδειξη κοινωνικής αλληλεγγύης). Η συστηματική διανομή τροφίμων από τα παραδοσιακά συσσίτια στα κοινωνικά παντοπωλεία Η οποία γνωρίζει σημαντική αύξηση τόσο σε επίπεδο ομάδων-στόχων (φτωχοί, οικογένειες σε κρίση, άστεγοι, μαθητές) όσο και εύρους εμπλεκόμενων φορέων. Μια ιδέα που αναπτύχθηκε (παράλληλα με το έργο της Εκκλησίας) ως καινοτομικό κοινωνικό πρόγραμμα στο πλαίσιο της ΕΚΕ, συγκέντρωσε το ενδιαφέρον από δήμους, εθελοντές, συλλόγους κ.ά. και απέκτησε θεσμική κατοχύρωση σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης. Η διαμεσολάβηση μεταξύ παραγωγών-καταναλωτών για την προμήθεια τροφίμων με χαμηλότερο κόστος Οι άτυπες εθελοντικές ομάδες ανέπτυξαν τις πρώτες σχετικές πρωτοβουλίες όπου στη συνέχεια αποτέλεσαν πεδίο συστηματικής δραστηριότητας οργανώσεων εθελοντών, κοινωνικών κινημάτων και Δήμων. Με τη βοήθεια του διαδικτύου έγινε εφικτή η καταγραφή με συστηματικό τρόπο τα αιτήματαπαραγγελίες, αλλά και η διανομή των προϊόντων των παραγωγών. Οι τράπεζες χρόνου και τα εναλλακτικά δίκτυα ανταλλακτικής οικονομίας Η βάση των ανταλλακτικών δικτύων είναι το εναλλακτικό νόμισμα, όπου τα μέλη έχουν συναλλαγές μεταξύ τους. Τα διαδικτυακά προϊόντα και οι υπηρεσίες ανταλλάσσονται ανάμεσα στα μέλη σε ανταλλακτικά παζάρια. Τα ανταλλακτικά δίκτυα αυτά ευνοούν την ενίσχυση της αλληλοβοήθειας αλλά και της συνηγορίας και διεκδίκησης για διάφορα κοινωνικά προβλήματα. Τα κοινωνικά φαρμακεία και τα κοινωνικά ιατρεία Η ραγδαία αύξηση της ανεργίας και των περικοπών στην υγειονομική φροντίδα την τελευταία τριετία έχει δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στην υγειονομική και φαρμακευτική κάλυψη. Τα κοινωνικά ιατρεία και τα φαρμακεία λειτουργούσαν πριν την κρίση ΜΚΟ που παρείχαν φροντίδα σε κοινωνικά ευπαθείς ομάδες, ενώ για τον υπόλοιπο πληθυσμό τα κοινωνικά ιατρεία και φαρμακεία λειτουργούν υπό την αιγίδα ομάδων εθελοντών πολιτών και των ΜΚΟ. Η κοινωνική δομή των κοινωνικών φαρμακείων και των κοινωνικών ιατρείων εντάχθηκε στη δράση για το εθνικό δίκτυο άμεσης κοινωνικής παρέμβασης που χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ37 και λειτουργεί με τη σύμπραξη ΟΤΑ (ή ΝΠΔΔ) με φορείς μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Τα κοινωνικά φροντιστήρια Διάφορες ομάδες όπως εθελοντές-εκπαιδευτικοί, δήμοι, Εκκλησία και ΜΚΟ έχουν πρωτοστατήσει στην ίδρυση και στην λειτουργία των κοινωνικών φροντιστηρίων, με σκοπό την δωρεάν παροχή εκπαιδευτικής υποστήριξης και φροντίδας σε μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, όπου ανήκουν σε οικογένειες που βιώνουν δύσκολες οικονομικές συνθήκες. 24/95

25 Ομάδες αυτό-βοήθειας, αυτοδιαχειριζόμενοι αγροί και λαχανόκηποι Άτυπες ομάδες έχουν αναπτύξει ιδιαίτερα σημαντικές πρωτοβουλίες στην αυτοδιαχείριση και στην τοπική παραγωγής, στο πλαίσιο της ανάγκης εξασφάλισης βασικών διατροφικών προϊόντων. Ο δημοτικός (αστικός) λαχανόκηπος αναφέρεται στην κατανομή ενός ενιαίου αρδευόμενου και περιφραγμένου αγροκτήματος σε ομάδα ωφελούμενων, προκειμένου να τα καλλιεργήσουν για την εξασφάλιση των διατροφικών αναγκών τους Συμπεράσματα Τα πιο σημαντικά δυνατά σημεία του Δήμου Αθηναίων είναι: α) οι υποδομές κοινωνικής πρόνοιας [βλ. Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας και οι Φορείς (όπως ΚΥΑΔΑ, Αθηνά Υγεία, Δημοτικό Βρεφοκομείο και ΟΠΑΝΔΑ)], β) οι σημαντικές κοινές δράσεις με ΜΚΟ, ενώ οι σημαντικότερες αδυναμίες του Δήμου Αθηναίων συνοψίζονται στις ακόλουθες: α) οι σοβαρές χρηματοοικονομικές δυσκολίες, β) η αποφυγή ανάληψης ρίσκων από τον Δήμο για αύξηση ελλειμμάτων και χρεών και γ) αναποτελεσματική αντιμετώπιση της φτώχειας. Οι σημαντικότερες απειλές που αναπτύσσονται στο εξωτερικό περιβάλλον του Δήμου είναι: α) η αύξηση του αριθμού των μεταναστών, β) η αύξηση της φτώχειας (ειδικότερα σε κοινωνικές ομάδες γυναικών, ηλικιωμένων, μονογονεϊκές οικογένειες κ.ά.), γ) υποχρηματοδότηση του ελληνικού συστήματος κοινωνικής πρόνοιας και δ) τα προβλήματα που εντοπίζονται από το ΕΠΠΚΑΑ, ενώ οι σημαντικότερες ευκαιρίες που εντοπίζονται στο εξωτερικό περιβάλλον είναι: α) η υιοθέτηση μιας σαφούς κατηγοριοποίησης των κοινωνικών υπηρεσιών για την καλύτερη κατανόηση των κοινωνικών αναγκών (υγεία, κοινωνική πρόνοια, φιλοξενία-στέγαση, συμβουλευτική-δικτύωση-νομική προστασία), β) η ανταπόκριση στις ιεραρχημένες ανάγκες όπως καταγράφονται από το ΕΠΠΚΑΑ, γ) η ανάπτυξη κουλτούρας ΕΚΕ στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (βλ. πρωτοβουλία ΒΕΑ), δ) η ανάπτυξη ενός τοπικού σχεδίου εταιρικής υπευθυνότητας και ε) στήριξη από Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες και ευκαιρίες χρηματοδότησης. 25/95

26 2. Θεσμικό και νομικό πλαίσιο της ΕΚΕ στην Ελλάδα και διεθνώς Ο βασικός σκοπός του παρόντος κεφαλαίου είναι να αποτυπώσει το θεσμικό και νομικό πλαίσιο της ΕΚΕ στην Ελλάδα και διεθνώς. Μια τέτοια προσέγγιση θα μας επιτρέψει να κατανοήσουμε τους περιορισμούς για την ανάπτυξη δράσεων ΕΚΕ από τις επιχειρήσεις-μέλη του ΒΕΑ. Στην ενότητα 2.1. παρουσιάζουμε τα σημαντικότερα χρονικά ορόσημα για την ΕΚΕ. Στην ενότητα 2.2. συνοψίζουμε τις εθνικές πολιτικές, τα σχέδια δράσης και τα προγράμματα του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την ΕΚΕ. Στην ενότητα 2.3 γίνεται μια προσπάθεια αποτύπωσης του νομικού πλαισίου για τους κοινωνικά υπεύθυνους προμηθευτές του δημοσίου και τα κριτήρια επιλογής των προμηθευτών από τους δήμους και στην ενότητα 2.4. παρουσιάζουμε τα συμπεράσματα μας. 2.1.Τα σημαντικότερα χρονικά ορόσημα για την ΕΚΕ Η παρουσία της ΕΚΕ στην Ευρώπη φτάνει τις δύο δεκαετίες. Παρακάτω συνοψίζουμε τα ορόσημα για την ΕΚΕ 13 : 1995 Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Με προτροπή του τότε Προέδρου της ΕΕ, Ζακ Ντελόρ ιδρύεται το Ευρωπαϊκό Επιχειρηματικό Δίκτυο για την Κοινωνική Συνοχή, ύστερα από προτροπή 2000 Σύνοδος Κορυφής της Λισαβόνας: Καθορίζεται η Στρατηγική της Λισαβόνας για την ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης έως το Η Πράσινη Βίβλος αποτελεί την πλατφόρμα διαλόγου για θέματα ΕΚΕ Συστήνεται το European Multi-Stakeholder Forum (EMSF) για να προωθηθεί η καινοτομία, η διαφάνεια και να διασφαλιστεί η σύγκλιση των εργαλείων και πρακτικών ΕΚΕ Με την κατάθεση προτάσεων του EMSF στην ΕΕ, ανανεώνεται η Στρατηγική της Λισαβόνας από την ΕΕ, για να διασφαλιστεί πιο ισχυρή και βιώσιμη ανάπτυξη και για να δημιουργηθούν περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας Εκδίδεται η Ευρωπαϊκή Οδηγία για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων του καταναλωτή, όπου υιοθετούνται δέκα βασικές αρχές για τη διασφάλιση της προστασίας του καταναλωτή. 13 (i) Γενική Γραμματεία Εμπορίου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας (2014). «Κείμενο Εργασίας για το Σχέδιο της Εθνικής Στρατηγικής της Ελλάδας για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη», στο πλαίσιο «Κατάρτισης Σχεδίου Δράσης/Στρατηγικής της Ελλάδας για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, (Προσχέδιο v0.14, 28 Ιουλίου 2014) σελ.19 Διαθέσιμο: (ii) Mullerat, R. (2013). Corporate Social Responsibility: A European Perspective. The Jean Monnet/Robert Schuman Paper Series, Vol.13, No.6, σελ.5-6. Διαθέσιμο: 26/95

27 2006 Στήριξη ΕΕ στην Ευρωπαϊκή Σύμπραξη για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, μια πρωτοβουλία για εθελοντική υποστήριξη των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων στην ΕΚΕ Υπό την Προεδρία της Γαλλικής Δημοκρατίας πραγματοποιείται το πρώτο High-Level Group για τα μέλη της ΕΕ Η ΕΕ διερευνά την πρόταση δημοσιοποίησης πληροφοριών για τις μη χρηματοοικονομικές επιδόσεις των επιχειρήσεων Πραγματοποιείται η συνάντηση του Multistakeholder Forum και διαβούλευση από την ΕΕ για το πώς θα βελτιωθεί η δημοσιοποίηση των πληροφοριών για τις μη χρηματοοικονομικές επιδόσεις των επιχειρήσεων (σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κοινωνικές και περιβαλλοντικές δράσεις κ.ά.). 2010: Συστήνεται Ομάδα Εργασίας για τη δημοσίευση πληροφοριών από την Επιτροπή (DG Industry & Entrepreneurship) με διάφορους φορείς. 2011: Η ΕΕ ανακοινώνει την ανανέωση της στρατηγικής για την ΕΚΕ για τα έτη και αναθεωρεί τον ορισμό της ΕΚΕ Εκδίδεται Οδηγία-Πρόταση για τη δημοσίευση μη-χρηματοοικονομικών πληροφοριών 2013/34/ΕΕ Με βάση την πρόταση της Ελληνικής Προεδρίας ψηφίζεται η πρόταση για την Οδηγία 2013/34/ΕΕ από to Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Όσον αφορά στην ανάπτυξη πολιτικών για ΕΚΕ μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η ενεργή υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ξεκινά από τις αρχές της δεκαετίας του Τον Οκτώβριο του 2011, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την ανανεωμένη στρατηγική της ΕΕ για την ΕΚΕ, τονίζοντας την ευθύνη των επιχειρήσεων για τον αντίκτυπό τους στην κοινωνία. Βασική θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως αποτυπώνονται στα επίσημα κείμενα της, αλλά και από τις πρωτοβουλίες της (βλ. «European Platform against Poverty and Social Exclusion» και «Single Market Act») είναι ότι οι κοινωνικά υπεύθυνες επιχειρήσεις μπορούν να συμβάλλουν στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην αγορά μετά την οικονομική κρίση. Η ανάπτυξη της ΕΚΕ στηρίζει έτσι την υλοποίηση της στρατηγικής Ευρώπη 2020 για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Η νέα πολιτική για την ΕΚΕ ορίστηκε από μια ατζέντα για την περίοδο που καλύπτει οκτώ τομείς προτεραιότητας. Τον Οκτώβριο του 2013, η Επιτροπή αξιολόγησε την πρόοδο σε κάθε τομέα. Για την υποστήριξη της ανάπτυξης των εθνικών πολιτικών για την ΕΚΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από τα κράτη μέλη, να αναπτύξουν ή ενημερώσουν από τα μέσα του 2012 τα δικά τους σχέδια ή εθνικούς καταλόγους των δράσεων προτεραιότητας για την προώθηση της ΕΚΕ στην υποστήριξη της στρατηγικής Ευρώπη 2020, σε σχέση με τις διεθνώς αναγνωρισμένες αρχές και 14 European Commission (2014). «Corporate Social Responsibility National Public Policies in the European Union Compendium 2014». Προετοιμάστηκε από τους Williamson, Ν., Stampe-Knippel, A. and Weber, T, σελ.9. Διαθέσιμο: 27/95

28 τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΚΕ και σε συνεργασία με επιχειρήσεις και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς. Μια προσπάθεια αποτύπωσης του ελληνικού, του ευρωπαϊκού και του διεθνούς νομικού και θεσμικού πλαισίου με χρονολογική σειρά έχει γίνει «Κείμενο Εργασίας για το Σχέδιο της Εθνικής Στρατηγικής της Ελλάδας για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη», στο πλαίσιο «Κατάρτισης Σχεδίου Δράσης/Στρατηγικής της Ελλάδας για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, (Προσχέδιο v0.14, 28 Ιουλίου 2014) και είναι διαθέσιμη στο Παράρτημα (βλ, Πίνακα 1). Πέρα όμως από τα διεθνές πλαίσιο, αρκετές χώρες έχουν υιοθετήσει δημόσιες πολιτικές προκειμένου να προωθήσουν την ΕΚΕ μεταξύ των επιχειρήσεών τους. Μερικές από τις πιο γνωστές δημόσιες πολιτικές έρχονται από την Αγγλία, τη Γαλλία, τις Σκανδιναβικές χώρες, το Βέλγιο, τη Βουλγαρία, τη Δανία, τη Γερμανία, την Ουγγαρία και την Ολλανδία. Συμπεραίνουμε λοιπόν, ότι η κοινωνική υπευθυνότητα όλα τα χρόνια εξελίσσεται σε εθελοντική βάση, βρίσκοντας έρεισμα σε διεθνείς και ευρωπαϊκές πολιτικές Διεθνές πλαίσιο, εθνικό πλαίσιο και σύνοψη των εθνικών πολιτικών, σχεδίων δράσης και προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2.2.α. Διεθνές πλαίσιο: Οι Διεθνείς Δείκτες Κοινωνικής Ευθύνης: όπου κυριαρχούνται από αμερικανικούς και βρετανικούς οργανισμούς. Το Αμερικανικό Μοντέλο: όπου η επιχειρηματική δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από μια φιλανθρωπική διάσταση, υψηλή ευελιξία και δίνεται έμφαση στην ανάπτυξη εσωτερικών κωδικών συμπεριφοράς. Το Ευρωπαϊκό Μοντέλο: όπου χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερο βαθμό δομικής προσέγγισης με νομοθετικές ρυθμίσεις, αλλά μεγαλύτερο βαθμό κοινωνικού διαλόγου και διαβούλευσης, δίνοντας έμφαση στα θέματα των εργασιακών σχέσεων, των περιβαλλοντικών στοιχείων και των κοινωνικών απολογισμών. 2.2.β. Εθνικό πλαίσιο: Δίκτυο Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης: Ιδρύθηκε το 2000 και ο βασικός σκοπός του είναι η διάδοση της έννοιας και των καλών πρακτικών της ΕΚΕ στις ελληνικές επιχειρήσεις. Είναι συντονιστής των δραστηριοτήτων του Ελληνικού Δικτύου Global Compact για την ΕΚΕ και εθνικός εταίρος του δικτύου CSR Europe. Ελληνικό Δίκτυο Global Compact (Οικουμενικό Σύμφωνο): Ιδρύθηκε το Πενήντα επιχειρήσεις δεσμεύτηκαν για την τήρηση των 10 αρχών του Global Compact. 28/95

29 Ινστιτούτο Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (CR Institute): Ιδρύθηκε το 2008 για την εκπροσώπηση του CR Index σε συνεργασία με το Business in the Community της Αγγλίας ( BITC ). Βασικοί στόχοι του ινστιτούτου είναι: α) η ανάπτυξη και διαχείριση πρωτοβουλιών για τη διάχυση, προαγωγή και υποστήριξη της Αειφόρου Ανάπτυξης, β) η παροχή υπηρεσιών σε μέλη και οποιοδήποτε ενδιαφερόμενο για δραστηριότητες που στοχεύουν στην προώθηση της ΕΚΕ, γ) η συμμετοχή σε αναπτυξιακά και ερευνητικά προγράμματα, δ) η ανάπτυξη συνεργασιών με οργανισμούς, ακαδημαϊκά, ερευνητικά, εκπαιδευτικά δίκτυα άλλων χωρών και ΜΚΟ. 2.2.γ. Σύνοψη των εθνικών πολιτικών, σχεδίων δράσης και προγραμμάτων του ΕΣΠΑ: Επιπλέον, υπάρχει ένας αριθμός εθνικών πολιτικών, σχεδίων δράσης και προγραμμάτων του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την ΕΚΕ, και αφορούν 15 : 15 (i) Γενική Γραμματεία Εμπορίου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας (2014). «Κείμενο Εργασίας για το Σχέδιο της Εθνικής Στρατηγικής της Ελλάδας για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη», στο πλαίσιο «Κατάρτισης Σχεδίου Δράσης/Στρατηγικής της Ελλάδας για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, (Προσχέδιο v0.14, 28 Ιουλίου 2014) σελ.13 Διαθέσιμο: (ii) Mullerat, R. (2013). Corporate Social Responsibility: A European Perspective. The Jean Monnet/Robert Schuman Paper Series, Vol.13, No.6, σελ.5-6. Διαθέσιμο: 29/95

30 Πίνακας 3 Σύνοψη των προγραμμάτων του Αθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΜΑ) που σχείζονται με ΕΚΕ Πηγή: Γενική Γραμματεία Εμπορίου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας (2014). «Κείμενο Εργασίας για το Σχέδιο της Εθνικής Στρατηγικής της Ελλάδας για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη», στο πλαίσιο «Κατάρτισης Σχεδίου Δράσης/Στρατηγικής της Ελλάδας για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, (Προσχέδιο v0.14, 28 Ιουλίου 2014) σελ.13 Διαθέσιμο: Νομικό πλαίσιο για τους κοινωνικά υπεύθυνους προμηθευτές του δημοσίου και τα κριτήρια επιλογής των προμηθευτών από τους δήμους Οι στόχοι του νέου νομικού πλαισίου στον τομέα των δημόσιων συμβάσεων (Ν.4281/14, νέος νόμος για τις δημόσιες συμβάσεις, Ν.4013/11 ΕΑΔΔΗΣΥ και ΚΗΜΔΗΣ, Ν. 4013/11, Ν. 4155/13 ΕΣΗΔΗΣ για τις τεχνικές λεπτομέρειες και η Υ.Α.Π1 2390/13): α) μείωση τους κόστους για τις αναθέτουσες αρχές και για τις επιχειρήσεις, β) η ενίσχυση της διαφάνειας, γ) η ενίσχυση του ανταγωνισμού, δ) η αναβάθμιση της ποιότητας των προμηθειών, ε) η κεντρική διαχείριση συμβάσεων και ζ) η ανάπτυξη και η εφαρμογή πολιτικών για την αειφορία, την κοινωνική υπευθυνότητα των δημοσίων οργανισμών και την επαύξηση του ποσοστού συμμετοχής των ΜΜΕ. Ένα από τα πρώτα βήματα για την προώθηση και καθιέρωση των πράσινων προμηθειών στο δημόσιο τομέα στην Ελλάδα έγινε με τη σύνταξη μιας υπουργικής απόφασης, η οποία στη συνέχεια εγκρίθηκε ως ΚΥΑ και τέθηκε σε ισχύ (17 Ιουνίου 2008). Με τη ΚΥΑ Δ6/Β/14826 αντιμετωπίζονται για πρώτη φορά θέματα εξοικονόμησης ενέργειας που αφορούν στην προμήθεια προϊόντων 30/95

31 και τη συντήρηση/διαχείριση των κτιριακών εγκαταστάσεων. Ο Νόμος 3855/2010 «Μέτρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κατά την τελική χρήση, ενεργειακές υπηρεσίες και άλλες διατάξεις». Ο συγκεκριμένος νόμος προβλέπει, μεταξύ άλλων, τον καθορισμό των ελάχιστων απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης για τις προμήθειες του Δημοσίου και των φορέων του ευρύτερου δημόσιου τομέα, καθώς χρήση μεθοδολογιών ελαχιστοποίησης του κόστους κύκλου ζωής των προμηθευόμενων ειδών ή συναφών μεθόδων, ώστε να διασφαλίζεται η οικονομική αποτελεσματικότητά τους. Ο Νόμος 3855/2010 προβλέπει τη σύσταση Διυπουργικής Επιτροπής για την εκπόνηση Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την προώθηση των Πράσινων Δημόσιων Συμβάσεων στην Ελλάδα. Ωστόσο, μέχρι στιγμής στην Ελλάδα, σύμφωνα και με τον Ενιαίο Κανονισμό Προμηθειών των ΟΤΑ, η προμήθεια προϊόντων ή υπηρεσιών διεξάγεται με βάση τη χαμηλότερη προσφερόμενη τιμή και όχι την οικονομικότερη προσφορά. Παρόλο που οι Ευρωπαϊκές Οδηγίες σχετικά με τις δημόσιες προμήθειες έχουν ήδη υιοθετηθεί από την εθνική νομοθεσία, δεν έχει προσδιοριστεί ακόμα επακριβώς η χρήση κριτηρίων ανάθεσης στις διακηρύξεις των ΟΤΑ. Μια διακήρυξη αυτού του τύπου θα προκαλούσε επιπρόσθετο γραφειοκρατικό κόστος, καθότι δεν προβλέπεται από τον ΕΚΠΟΤΑ. Το δίκτυο ΔΑΦΝΗ, ένας φορέας υποστήριξης του Συμφώνου των Δημάρχων, είναι ένα εθελοντικό σχήμα νησιωτικών Δήμων και Κοινοτήτων με στόχο την προώθηση ενός βιώσιμου μέλλοντος, μέσω συντονισμένων δράσεων. Κάθε μέλος του δικτύου ΔΑΦΝΗ έχει δεσμευθεί να επιτύχει μια σειρά συγκεκριμένων στόχων που υπόκεινται σε εξωτερική πιστοποίηση. Στο πλαίσιο αυτό υπήρξε συνεργασία με το δίκτυο ΔΑΦΝΗ και για θέματα πράσινων προμηθειών και προώθησής τους προς τα μέλη του Συμπεράσματα Νέα ερωτήματα γεννιούνται αναφορικά με το ρόλο των επιχειρήσεων και τα όρια της ΕΚΕ. Ένα από αυτά είναι κατά πόσο η ΕΚΕ μπορεί να οριοθετηθεί νομικά. Σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη, αν υπήρχε σχετική νομοθεσία, τότε η ΕΚΕ θα παρέμενε σε βρεφικό επίπεδο καθότι οι επιχειρήσεις θα προσπαθούσαν απλά να είναι νόμιμες σε ένα αναγκαστικό πλαίσιο και θα ερχόταν σε αντίθεση με τον εθελοντικό/κοινωνικό χαρακτήρα της. Η νομοθεσία της χώρας ρυθμίζει θέματα που σχετίζονται με την ΕΚΕ, όπως τις σχέσεις με την κοινωνία και τις σχέσεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, το περιβάλλον, το ανθρώπινο δυναμικό, και την επιχειρηματικότητα. Ωστόσο, η ρύθμιση αυτών των θεμάτων είναι αποσπασματική και δεν εντάσσεται σε ένα εθνικό στρατηγικό πλαίσιο. Συνεπώς, είναι σημαντική η ένταξη όλων των νομοθετικών παρεμβάσεων σε ένα ολοκληρωμένο εθνικό πλαίσιο δράσης για την ΕΚΕ. 31/95

32 3. Καταγραφή πρακτικών ΕΚΕ στην Ελλάδα και διεθνώς Ο βασικός σκοπός του παρόντος κεφαλαίου είναι να διενεργήσει μια ανάλυση υπάρχουσα κατάστασης για πρακτικές ΕΚΕ στις υπό εξέταση Ευρωπαϊκές χώρες. Μια τέτοια προσέγγιση θα μας επιτρέψει να εντοπίσουμε τις πρακτικές ΕΚΕ που υιοθετούνται από τις Μικρο-Μεσαίες Επιχειρήσεις (ΜΜΕ), μέσα από τα Εθνικά Σχέδια Δράσης ΕΚΕ των υπό εξέταση χωρών που θα μας επιτρέψουν να καταθέσουμε προτάσεις για ενδεικτικές δράσεις και πρακτικές ΕΚΕ που μπορεί να υιοθετήσει ο ΒΕΑ για τα μέλη του. Στην ενότητα 3.1. κάνουμε μια εισαγωγή για την κατανόηση του περιεχομένου της σύγχρονης προσέγγισης ΕΚΕ και σύντομη παρουσίαση του υλικού που αντλήθηκε από συγκεκριμένες πηγές για τη διενέργεια της δευτερογενούς έρευνας. Στην ενότητα 3.2. διενεργείται ανάλυση υπάρχουσας κατάστασης για τις δημόσιες πολιτικές ΕΚΕ στα κράτη-μέλη της ΕΕ. Δίνουμε έμφαση στην αξιολόγηση του αντίκτυπου της Ευρωπαϊκής Πολιτικής για ΕΚΕ και στην ατζέντα δράσης για την περίοδο Στην ενότητα 3.3. διενεργείται ανάλυση υπάρχουσας κατάστασης ΕΚΕ στις Ευρωπαϊκές ΜΜΕ και στην ενότητα 3.4. προχωρούμε σε επισκόπηση των Εθνικών Σχεδίων Δράσης ΕΚΕ στις ΜΜΕ και παρουσιάζουμε σύντομα ενδεικτικές μελέτες περιπτώσεων για καλές πρακτικές ΕΚΕ στην ΕΕ. Στην ενότητα 3.5. παρουσιάζουμε τους διάφορους τύπους ΕΚΕ ΣΔΙΤ, στο πλαίσιο των μοντέλων συνεργασιών δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και ειδικότερα με παραδείγματα συνεργασιών δήμων με ΜΜΕ για την παραγωγή κοινωνικών υπηρεσιών και στην 3.6. παρουσιάζουμε τα συμπεράσματα μας 3.1.Εισαγωγή Από το 2011 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει ένα νέο ορισμό της ΕΚΕ, της «ευθύνης των επιχειρήσεων για τον αντίκτυπό τους στην κοινωνία» 16. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2011), ο σεβασμός στην ισχύουσα νομοθεσία και στις συλλογικές συμβάσεις μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη αυτής της ευθύνης. Για να ανταποκριθούν πλήρως στην εταιρική κοινωνική ευθύνη τους, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να έχουν σε ισχύ μια διαδικασία για την ενσωμάτωση των κοινωνικών, περιβαλλοντικών, ηθικών, και καταναλωτικών ανησυχιών στις επιχειρηματικές δραστηριότητες στον βασικό πυρήνα της στρατηγικής και στη στενή συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα μέρη τους, με σκοπό: - Τη μεγιστοποίηση της δημιουργίας κοινής αξίας για τους ιδιοκτήτες / μετόχους και για τους άλλους ενδιαφερόμενους φορείς και στο σύνολο της κοινωνίας. - Τον εντοπισμό, την πρόληψη και τον μετριασμό των ενδεχόμενων δυσμενών συνεπειών τους. 16 European Commission (2011). Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions, A renewed EU strategy Corporate Social Responsibility (COM 2011, 681 final), σελ Διαθέσιμο: 32/95

33 Για την πλήρη κατανόηση της σύγχρονης προσέγγισης της ΕΚΕ στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και των πρακτικών ΕΚΕ σε θέματα κοινωνικής πρόνοιας που υιοθετούνται στις υπό εξέταση χώρες θα πρέπει να λάβουμε υπόψη τα πιο σημαντικά θέματα, όπως: α) τις διεθνώς αναγνωρισμένες αρχές και οδηγίες για μια τυπική προσέγγιση ανάπτυξη της ΕΚΕ κυρίως από τους μεγάλους οργανισμούς, β) τον πολυδιάστατο χαρακτήρα της ΕΚΕ (που περιλαμβάνει τουλάχιστον τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις εργασιακές πρακτικές και την απασχόληση, τα περιβαλλοντικά ζητήματα, την καταπολέμηση της διαφθοράς, την κοινοτική συμμετοχή και την ανάπτυξη, την ένταξη των ατόμων με ειδικές ανάγκες, τα συμφέροντα των καταναλωτών, την προώθηση της κοινωνικής και περιβαλλοντικής συνείδησης, μέσω της αλυσίδας εφοδιασμού, καθώς τη δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών), γ) τον ρόλο των δημοσίων αρχών και των κοινωνικών εταίρων, δ) την πρωτοβουλία των επιχειρήσεων για τις πρακτικές ΕΚΕ και ε) του κοινωνικού διαλόγου σε διάφορους τομείς της οικονομίας για την προώθηση των καλών πρακτικών ΕΚΕ και των εγκαθιδρυμένων οδηγιών. Στο πλαίσιο της μελέτης για την εταιρική κοινωνική ευθύνη (ΕΚΕ) στον Δήμο Αθηναίων στο θεματικό τομέα παρέμβασης «Διασύνδεση και συνεργασία ιδιωτικών επιχειρήσεων με κοινωνικές υπηρεσίες και δομές του Δήμου Αθηναίων», μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα το τρίτο θέμα για την πλήρη κατανόηση της σύγχρονης προσέγγισης της ΕΚΕ, που αφορά στον ρόλο των δημοσίων αρχών και των λοιπών κοινωνικών εταίρων. Η ανάπτυξη της ΕΚΕ θα πρέπει να καθοδηγείται από τις ίδιες τις επιχειρήσεις. Οι δημόσιες αρχές πρέπει να διαδραματίσουν έναν υποστηρικτικό ρόλο μέσω ενός συνδυασμού μέτρων εθελοντικής πολιτικής (και όπου είναι αναγκαίο συμπληρωματικών κανονισμών) για την υπεύθυνη συμπεριφορά των επιχειρήσεων και τη διασφάλιση της εταιρικής υπευθυνότητας. Οι επιχειρήσεις πρέπει να έχουν την ευελιξία να καινοτομήσουν και να αναπτύξουν μια προσέγγιση της ΕΚΕ, που είναι κατάλληλη για την περίπτωσή τους. Πολλές επιχειρήσεις, ωστόσο, εκτιμούν την ύπαρξη των αρχών και των κατευθυντήριων γραμμών που υποστηρίζονται από τις δημόσιες αρχές, να συγκρίνουν τις δικές τους πολιτικές και τις επιδόσεις, καθώς την προώθησης ισότιμου και υγιούς ανταγωνισμού. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις και οργανώσεις πολιτών μπορούν να διαπιστώσουν προβλήματα, να ασκήσουν πίεση για βελτιώσεις και να συνεργαστούν δημιουργικά για τη δημιουργία λύσεων. Τόσο οι καταναλωτές, όσο οι επενδυτές είναι σε θέση να υποστηρίξουν τις κοινωνικά υπεύθυνες επιχειρήσεις μέσω της κατανάλωσης και των επενδύσεων. Τα μέσα μαζικής επικοινωνίας μπορούν να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση τόσο των θετικών όσο των αρνητικών επιπτώσεων των επιχειρήσεων. Οι δημόσιες αρχές και αυτά τα άλλα ενδιαφερόμενα μέρη πρέπει να επιδείξουν κοινωνική ευθύνη, και στις σχέσεις τους με τις επιχειρήσεις. Σύμφωνα με την Ομάδα Εργασίας της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας για την «Κατάρτιση Σχεδίου Δράσης/Στρατηγικής της Ελλάδας για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη» 33/95

34 (Υπουργείο Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, 2014) 17, στην παρούσα χρονική περίοδο παρατηρείται έντονη κινητικότητα στην Ευρώπη για την κατάρτιση ή και βελτίωση Σχεδίων για την ΕΚΕ με την υιοθέτηση της σχετικής οδηγίας περί «δημοσιοποίησης μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών». Η εδραίωση της πρωτοπορίας των επιχειρήσεων για την υπεύθυνη (βιώσιμη) ανάπτυξη με την ενεργή ανάμειξη της πολιτείας αποτελεί τον κοινό στόχο των Εθνικών Σχεδίων για την ΕΚΕ, με κύριους άξονες όπως: α) ενίσχυση της διαφάνειας, β) υιοθέτηση της ΕΚΕ από δημόσιους οργανισμούς και γ) προβολή της ΕΚΕ (μέσω της υποστήριξης των επιχειρήσεων στην ανάπτυξη και εφαρμογή δράσεων ΕΚΕ καθώς της αύξησης της κοινωνικής ευαισθητοποίησης των επιχειρήσεων, των πολιτών και των τοπικών κοινωνιών). Επιπλέον θέματα που εξετάζονται είναι η ενίσχυση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στις επιχειρήσεις, η προστασία του περιβάλλοντος, η σύνδεσή της με την ευημερία, την δικαιοσύνη και την ανταγωνιστικότητα. Στο πλαίσιο της μελέτης για την εταιρική κοινωνική ευθύνη (ΕΚΕ) στον Δήμο Αθηναίων στο θεματικό τομέα παρέμβασης «Διασύνδεση και συνεργασία ιδιωτικών επιχειρήσεων με κοινωνικές υπηρεσίες και δομές του Δήμου Αθηναίων», θα διενεργήσουμε μια ανάλυση υπάρχουσας κατάστασης (μέσω δευτερογενούς έρευνας) σε πρακτικές ΕΚΕ και κυρίως σε θέματα κοινωνικής πρόνοιας με εστίαση σε χώρες που θεωρούνται σημεία αναφοράς όπως: Ολλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Σουηδία και η Αγγλία. Η ανάλυση είναι απαραίτητη καθώς θα αναδειχθούν φορείς ΕΚΕ και καινοτόμες δράσεις ΕΚΕ που είναι άξιοι προσοχής αλλά και υιοθέτησής τους από παρεμφερείς επιχειρήσεις και οργανισμούς, στο πλαίσιο μιας νέας προσέγγισης και καινούργιας στρατηγικής της ΕΚΕ από την Ευρωπαϊκή Ένωση (European Commission, 2011) 18. Αντλήθηκε υλικό από πρόσφατες μελέτες και σχετικές ιστοσελίδες φορέων ή εταιρειών που ασχολούνται με θέματα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης στον τομέα των κοινωνικών δομών και των κοινωνικών υπηρεσιών. Αναλυτικά, συλλέξαμε κείμενα εργασίας και αναφορές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Δικτύου ESDN (European Sustainable Development Network), της Ευρωπαϊκής Ένωσης EVPA (European Venture Philanthropy Association) και του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας και μελέτες δημοσιευμένες σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά. 17 Γενική Γραμματεία Εμπορίου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας (2014). «Κείμενο Εργασίας για το Σχέδιο της Εθνικής Στρατηγικής της Ελλάδας για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη», στο πλαίσιο «Κατάρτισης Σχεδίου Δράσης/Στρατηγικής της Ελλάδας για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, (Προσχέδιο v0.14, 28 Ιουλίου 2014) σελ.19 Διαθέσιμο: 18 European Commission (2011). Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions, A renewed EU strategy Corporate Social Responsibility (COM 2011, 681 final), σελ Διαθέσιμο: 34/95

35 3.2. Υπάρχουσα κατάσταση για τις δημόσιες πολιτικές ΕΚΕ στα κράτη-μέλη της ΕΕ και τα Εθνικά Σχέδια Δράσης ΕΚΕ Όσον αφορά στην υπάρχουσα κατάσταση για την ανάπτυξη των Εθνικών Σχεδίων Δράσης ΕΚΕ στα κράτη-μέλη της ΕΕ (μέχρι τον Ιούνιο του 2014), δεκαπέντε κράτη-μέλη έχουν Εθνικά Σχέδια Δράσης ΕΚΕ και σε ορισμένες κράτη-μέλη είναι συνέχεια των σχεδίων από τις προηγούμενες στρατηγικές, ενώ σε άλλα, τα έγγραφα αποτελούν το πρώτο σχέδιο ή κείμενο πολιτικής στο είδος του 19. Πέντε χώρες είχαν υπό ολοκλήρωση τα Εθνικά Σχέδια Δράσης ή υπό συζήτηση στα Εθνικά Κοινοβούλια τους, ενώ επτά κράτη μέλη βρίσκονταν στη διαδικασία ανάπτυξης Εθνικού Σχεδίου Δράσης. Να κάνουμε σαφές ότι η έλλειψη Εθνικού Σχεδίου Δράσης δεν σημαίνει και έλλειψη πρωτοβουλιών ΕΚΕ. Ο κοινός στόχος των Εθνικών Σχεδίων για την ΕΚΕ είναι διασφάλιση της ευθυγράμμισης των επιχειρήσεων για την βιώσιμη ανάπτυξη υπό την επίβλεψη του κράτους. Η εδραίωση της πρωτοπορίας των επιχειρήσεων για την υπεύθυνη (βιώσιμη) ανάπτυξη με την ενεργή ανάμειξη της πολιτείας αποτελεί τον κοινό στόχο των Εθνικών Σχεδίων για την ΕΚΕ, με κύριους άξονες όπως: α) ενίσχυση της διαφάνειας, β) υιοθέτηση της ΕΚΕ από δημόσιους οργανισμούς και γ) προβολή της ΕΚΕ (μέσω της υποστήριξης των επιχειρήσεων στην ανάπτυξη και εφαρμογή δράσεων ΕΚΕ καθώς της αύξησης της κοινωνικής ευαισθητοποίησης των επιχειρήσεων, των πολιτών και των τοπικών κοινωνιών) 17.Η προστασία του περιβάλλοντος, η ενίσχυση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στις επιχειρήσεις, η σύνδεσή της με την ανταγωνιστικότητα, την ευημερία και τη δικαιοσύνη, είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται σε κάποια από τα Εθνικά Σχέδια Δράσης ΕΚΕ. Αναλυτικά, τα κράτη-μέλη με Εθνικό Σχέδιο Δράσης ΕΚΕ είναι: Αγγλία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Εσθονία, Ιταλία, Κύπρος, Λιθουανία, Ολλανδία, Πολωνία, Σουηδία, Τσεχία και Φινλανδία. Τα κράτη-μέλη που βρίσκονταν στο στάδιο της ολοκλήρωσης του Εθνικού Σχεδίου Δράσης ΕΚΕ είναι: Αυστρία, Ιρλανδία, Ισπανία, Μάλτα και Ουγγαρία ενώ υπό ανάπτυξη είναι τα σχέδια σε: Ελλάδα, Κροατία, Λετονία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία και Σλοβενία. Ενώ το κράτος-μέλος χωρίς Εθνικό Σχέδιο είναι το Λουξεμβούργο. Όσον αφορά στην κατάσταση σε σχέση με την ανάπτυξη των Σχεδίων Δράσης για τις Επιχειρήσεις και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα θα την χαρακτηρίζαμε μικρή 20. Μέχρι στιγμής, η Αγγλία, η Ολλανδία, η Ιταλία και η Δανία έχουν δημοσιεύσει Εθνικά Σχέδια Δράσης για τις Επιχειρήσεις και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα 21, ενώ η Ισπανία και Φιλανδία δημοσίευσαν τα πρόχειρα Εθνικά Σχέδια Δράσης (όσον αφορά σε αυτόν τον τομέα) τον Νοέμβριο του 2013 και τον Απρίλιο του 2014, 19 European Commission (2014). «Corporate Social Responsibility National Public Policies in the European Union Compendium 2014». Προετοιμάστηκε από τους Williamson, Ν., Stampe-Knippel, A. and Weber, T, σελ.14. Διαθέσιμο: 20 European Commission (2014). «Corporate Social Responsibility National Public Policies in the European Union Compendium 2014». Προετοιμάστηκε από τους Williamson, Ν., Stampe-Knippel, A. and Weber, T, σελ.15. Διαθέσιμο: corporate-social-responsibility/human-rights/index_en.htm 35/95

36 αντίστοιχα 22. Επιπροσθέτως, το Βέλγιο, η Γαλλία, η Γερμανία, η Πορτογαλία και η Σουηδία έχουν δεσμευτεί να αναπτύξουν ένα ξεχωριστό σχέδιο δράσης στον τομέα αυτό, ενώ η Τσεχία και η Μάλτα δήλωσαν ότι επιδιώκουν να περιλάβουν το πεδίο που αφορά στις επιχειρήσεις στα Εθνικά Σχέδια Δράσης τους για την ΕΚΕ, αντί να αναπτύξουν ένα συγκεκριμένο σχέδιο δράσης σε αυτό το στάδιο. Όσον αφορά στα υπόλοιπα κράτη-μέλη δεν υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες. Όπως και με τα Εθνικά Σχέδια Δράσης για την ΕΚΕ, η έλλειψη ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης δεν σημαίνει έλλειψη πρωτοβουλιών για τις Επιχειρήσεις και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Φαίνεται να υπάρχουν κοινές προτεραιότητες για την ΕΚΕ 20 ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ, στο πλαίσιο του καθορισμού προτεραιοτήτων που συζητήθηκαν παραπάνω: Δεδομένης της ανάπτυξης του πλαισίου των διακρατικών προτύπων, πολλά κράτη-μέλη έχουν πάρει πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην ενσωμάτωση, διάδοση ή διαμόρφωση διεθνών προσεγγίσεων ΕΚΕ εντός των πλαισίων της εθνικής πολιτικής τους. Αντανακλώντας την αυξανόμενη έμφαση στις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα και την υπεύθυνη διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας, αποτελεί το επίκεντρο για ανάπτυξη πολιτικών σε πολλά Εθνικά Σχέδια Δράσης. Η σημασία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις οικονομίες των περισσότερων κρατών-μελών της ΕΕ αντικατοπτρίζεται στην προτεραιότητα που αποδίδεται σε μέτρα για τη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην ανάπτυξη προσεγγίσεων ΕΚΕ. Οι κοινωνικές πολιτικές και πολιτικές απασχόλησης που στοχεύουν στην κοινωνική ένταξη είναι ψηλά στην ατζέντα της στρατηγικής της ΕΕ για το 2020 και έχει ιδιαίτερη απήχηση σε πολλά κράτη μέλη που πλήττονται έντονα από την οικονομική κρίση. Οι χώρες που επλήγησαν περισσότερο τείνουν να εστιάσουν τις προσπάθειές ΕΚΕ στη χάραξη εγχώριας πολιτικής σε αυτόν τον τομέα. Η απαίτηση των καταναλωτών για παραγωγή προϊόντων με υπεύθυνο τρόπο είναι κρίσιμη για την επιτυχία οποιασδήποτε στρατηγικής ΕΚΕ. Ως εκ τούτου, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η ευαισθητοποίηση των καταναλωτών και η υπεύθυνη προώθηση από την πλευρά των επιχειρήσεων είναι ψηλά στην ατζέντα πολλών υφιστάμενων Εθνικών Σχεδίων Δράσης ΕΚΕ ακόμη και στα πρόχειρα Εθνικά Σχέδια κάποιων μελών. Ορισμένα κράτη-μέλη απαιτούν ήδη οι μεγάλες επιχειρήσεις να αναφέρουν τις επιδόσεις ΕΚΕ και υπάρχει μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε αυτόν τον τομέα σε επίπεδο ΕΕ, η οποία θα ενδυναμώσει περαιτέρω την έμφαση στην καταγραφή και στην κοινοποίηση τους ToolsHub/Governments/TypeInitiative/natlactionplans 36/95

37 Παράλληλα με την ευαισθητοποίηση των πελατών, υπάρχει μια αυξανόμενη αποδοχή ότι η ανάπτυξη των προγραμμάτων σπουδών για στελέχη επιχειρήσεων, καθώς η εκπαίδευση και το περιεχόμενο της κατάρτισης που μπορεί να αυξήσει την ευαισθητοποίηση του ενδιαφέροντος για την ΕΚΕ, επί του παρόντος παραμένουν ανεπαρκείς. Κατά συνέπεια, καταβάλλονται προσπάθειες τόσο σε σχολεία, όσο σε πανεπιστήμια σε επίπεδο προσφοράς σχετικών μαθημάτων. Πολλά κράτη-μέλη αναγνωρίζουν το ισχυρό κίνητρο που διατίθενται μέσω των στρατηγικών δημόσιων συμβάσεων για την ενθάρρυνση διαφόρων πτυχών της ΕΚΕ, είτε στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής και της απασχόλησης ή της περιβαλλοντικής αειφορίας. Επομένως. πολλές δημόσιες υπηρεσίες αναπτύσσουν εργαλεία για βιώσιμες προμήθειες του δημοσίου. Η εξέλιξη αυτή μπορεί επίσης να εξεταστεί στο πλαίσιο της αναθεώρησης των οδηγιών της ΕΕ για τις προμήθειες και των οδηγιών σχετικά με τη χρήση των κοινωνικών ρητρών στις δημόσιες συμβάσεις. Ένα από τα θέματα που έχουν έρθει πρόσφατα στο προσκήνιο, στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης, είναι ότι κοινωνικά υπεύθυνες επενδύσεις, με ορισμένα κράτη-μέλη και επιχειρήσεις ενισχύουν τις πολιτικές σε αυτόν τον τομέα. Απόρροια του παραπάνω θέματος είναι ότι οι πολιτικές για την καταγραφή των οικονομικών υποχρεώσεων και της καταπολέμησης της διαφθοράς έχουν προχωρήσει σημαντικά, αν και είναι περιορισμένη η προσοχή του κοινού σε αυτές τις πολιτικές (όσον αφορά στον τομέα αυτό) μέχρι σήμερα. Η κλιματική αλλαγή και η περιβαλλοντική αειφορία παραμένουν επίσης σημαντικά θέματα στην ατζέντα της ΕΚΕ. 3.2.α. Αξιολόγηση του αντίκτυπου της Ευρωπαϊκής Πολιτικής για ΕΚΕ και η ατζέντα δράσης για την περίοδο Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει διαδραματίσει έναν πρωτοποριακό ρόλο στην ανάπτυξη δημοσίων πολιτικών για την προώθηση της ΕΚΕ από το 2001 (με την Πράσινη Βίβλο και τη δημιουργία του ευρωπαϊκού πολυμερούς φόρουμ για την ΕΚΕ) έως σήμερα 23. Το 2006 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε μια νέα πολιτική, η οποία αποτέλεσε την αρχική ισχυρή υποστήριξη για μια επιχειρηματική πρωτοβουλία που ονομάστηκε Ευρωπαϊκή Συμμαχία για την ΕΚΕ. Αυτή η νέα πολιτική προσδιόρισε τους τομείς προτεραιότητας για δράση της ΕΕ: α) την ευαισθητοποίηση και την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, β) την υποστήριξη πολλών πρωτοβουλιών των ενδιαφερόμενων φορέων, γ) τη συνεργασία με τα κράτη μέλη, δ) την πληροφόρηση των καταναλωτών/πελατών και τη διαφάνεια, ε) την έρευνα, ζ) την εκπαίδευση, η) τις μικρές και τις μεσαίες επιχειρήσεις και η) τη διεθνή διάσταση της ΕΚΕ. Αυτή 23 European Commission (2011). Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions, A renewed EU strategy Corporate Social Responsibility (COM 2011, 681 final), σελ.4-6. Διαθέσιμο: 37/95

38 η πολιτική αυτή συνέβαλε στην πρόοδο στον τομέα της ΕΚΕ με τους ακόλουθους ενδεικτικούς δείκτες προόδου: - Αύξηση του αριθμού των επιχειρήσεων της ΕΕ που έχουν υπογράψει τις δέκα αρχές δέκα ΕΚΕ το Οικουμενικό Σύμφωνο των Ηνωμένων Εθνών (United Nations Global Compact) (από 600 το 2006 σε περισσότερες από 1900 το 2011). - Αύξηση του αριθμού των οργανισμών, εγγεγραμμένων στο Κοινοτικό Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης και Ελέγχου (Environmental Management and Audit Scheme/EMAS) (από το 2006 σε περισσότερες από το 2011). - Αύξηση του αριθμού των ευρωπαϊκών που υπέγραψαν διακρατικές εταιρικές συμφωνίες με παγκόσμιες ή ευρωπαϊκές οργανώσεις εργαζομένων -που καλύπτουν θέματα όπως τα εργασιακά πρότυπα (από 79 το 2006 σε πάνω από 140 το 2011). Η Ευρωπαϊκή Επιχειρηματική Πρωτοβουλία Κανονιστική Συμμόρφωσης για τη βελτίωση των εργασιακών συνθηκών (Business Social Compliance Initiative) αύξησε τα μέλη της (από 69 μέλη το 2007 σε περισσότερα από 700 το 2011). - Αύξηση του αριθμού των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων που έχουν δημοσιεύει εκθέσεις βιωσιμότητας σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Πρωτοβουλίας Global Reporting (από 270 το 2006 σε περισσότερες πάνω από 850 το 2011). Μέσω της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για την ΕΚΕ, ηγέτιδες επιχειρήσεις έχουν αναπτύξει μια σειρά από πρακτικά εργαλεία για βασικά θέματα ΕΚΕ 24. Στους υποστηρικτές της Συμμαχίας συμπεριλαμβάνονται εργοδοτικές ενώσεις που έχουν αναλάβει σημαντικό αριθμό δράσεων για την προώθηση ΕΚΕ. Όμως, ο αριθμός των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων που δεν έχουν ενσωματώσει πλήρως κοινωνικά και περιβαλλοντικά θέματα στις λειτουργίες και στη θεμελιώδη στρατηγική τους, ενώ υπάρχουν χαρακτηριστικές περιπτώσεις από μια μειοψηφία ευρωπαϊκών επιχειρήσεων που δεν τηρούνται οι βασικοί κανόνες εργασίας και καταστρατηγούνται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μόνο 15 από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ έχουν αναπτύξει εθνικές πολιτικές για την προώθηση της ΕΚΕ. Η ατζέντα δράσης για την προώθηση της ΕΚΕ την περίοδο είναι ένα πρόγραμμα δράσης που περιλαμβάνει δεσμεύσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς προτάσεις για τις επιχειρήσεις, τα κράτη-μέλη και άλλες ομάδες ενδιαφερομένων. Στην εφαρμογή αυτού του προγράμματος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή λαμβάνει υπόψη 25 : α) τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (όπως είναι οι περιορισμένοι πόροι) και β) η αποφυγή δημιουργίας περιττού διοικητικού κόστους. Η ατζέντα δράσης 24 Για παράδειγμα: α) η ισότητα των φύλων, β) υπεύθυνη διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας, και γ) βελτίωση του διαλόγου με επενδυτές για μη οικονομικές επιδόσεις των επιχειρήσεων. Βλ.: 25 European Commission (2011). Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions, A renewed EU strategy Corporate Social Responsibility (COM 2011, 681 final), σελ Διαθέσιμο: 38/95

39 εστιάζεται στη(ν): 1. προβολή της ΕΚΕ και στη διάδοση των καλών πρακτικών, 2. βελτίωση και στην παρακολούθηση των επιπέδων εμπιστοσύνης στις επιχειρήσεις, 3. βελτίωση διαδικασιών αυτό-ρύθμισης και κοινών ρυθμίσεων, 4. ενίσχυση των ανταμοιβών από την αγορά για την υιοθέτηση πρακτικών ΕΚΕ (σε επίπεδο καταναλωτών, δημοσίων προμηθειών και επενδύσεων), 5. βελτίωση της διάχυσης κοινωνικών και περιβαλλοντικών πληροφοριών των επιχειρήσεων, 6. περαιτέρω ενσωμάτωση της ΕΚΕ στην εκπαίδευση, στην κατάρτιση και στην έρευνα, 7. ενίσχυση της έμφασης στις εθνικές πολιτικές για ΕΚΕ και 8. καλύτερη ευθυγράμμιση ευρωπαϊκών και διεθνών προσεγγίσεων για ΕΚΕ (υιοθέτηση διεθνώς αναγνωρισμένων αρχών και κατευθύνσεων ΕΚΕ) Υπάρχουσα κατάσταση ΕΚΕ στις Ευρωπαϊκές ΜΜΕ Οι επιχειρήσεις, οι οργανισμοί και οι φορείς λειτουργούν σε ένα κοινωνικό πλαίσιο, όπου η σχέση τους με την κοινωνία και το περιβάλλον είναι καθοριστικής σημασίας για την εξασφάλιση της κοινωνικής αποδοχής που θα τους επιτρέψει την ομαλή συνέχιση της λειτουργίας τους. Η ΕΚΕ είναι αυτή που καθορίζει το πλαίσιο της κοινωνικής αποδοχής, ώστε να μειωθούν οι αρνητικές επιπτώσεις από τη μη υπεύθυνη συμπεριφορά επιχειρήσεων. Τα πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία 26 καταδεικνύουν ότι όλο και περισσότεροι καταναλωτές, πελάτες και επενδυτές απαιτούν κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνες διαδικασίες παραγωγής των προϊόντων και των υπηρεσιών από τις επιχειρήσεις. Για τις επιχειρήσεις, αυτό σημαίνει μια εσωτερική αναδιοργάνωση οργανωσιακών λειτουργιών, συστημάτων και διαδικασιών που θα συμβάλουν στην ενσωμάτωση της ΕΚΕ στις λειτουργικές διαδικασίες τους 27. Όμως, οι εξελίξεις στο περιβάλλον των επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις δε θέτουν μόνον προκλήσεις και ευκαιρίες, αλλά φέρνουν στην επιφάνεια τις πραγματικές και σημαντικές αδυναμίες και περιορισμούς. Σύμφωνα με την Επιτομή των Εθνικών Πολιτικών ΕΚΕ στην Ευρωπαϊκή Ένωση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2014) 28 λόγω του ποσοστού των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Ευρώπη και της συμβολής τους στην απασχόληση και στην παραγόμενη προστιθέμενη αξία από τις επιχειρήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο δυνητικός αντίκτυπος είναι πολύ σημαντικός για την κοινωνία, την οικονομία και το περιβάλλον από τη στροφή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε πιο βιώσιμες και κοινωνικά υπεύθυνες επιχειρηματικές πρακτικές. Υπάρχουν διάφορα εμπόδια 26 (i) Smith, C., Read, D. and Lopez-Rodriguez, S. (2010). Consumer perceptions of corporate social responsibility: The CSR halo effect. Social Innovation Center, INSEAD (2010/16/ISIC). Διαθέσιμο: (ii) Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη «CSR 2014». Διαθέσιμο: _Σύνοψη-Έρευνας.pdf 27 Γενική Γραμματεία Εμπορίου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας (2014). «Κείμενο Εργασίας για το Σχέδιο της Εθνικής Στρατηγικής της Ελλάδας για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη», στο πλαίσιο «Κατάρτισης Σχεδίου Δράσης/Στρατηγικής της Ελλάδας για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, (Προσχέδιο v0.14, 28 Ιουλίου 2014) σελ.21 Διαθέσιμο: 28 European Commission (2014). «Corporate Social Responsibility National Public Policies in the European Union Compendium 2014». Προετοιμάστηκε από τους Williamson, Ν., Stampe-Knippel, A. and Weber, T, σελ Διαθέσιμο: 39/95

40 που εμποδίζουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να δεσμευτούν στην υιοθέτηση πρακτικών ΕΚΕ, όπως: α) ο χαμηλός βαθμός ανάμιξης των ιδιοκτητών/διευθυντών και άλλων ενδιαφερόμενων, β) η έλλειψη κατανόησης της ΕΚΕ, γ) οι λαθεμένες αντιλήψεις για το κόστος εφαρμογής της ΕΚΕ, δ) η έλλειψη κατάρτισης ή πόρων για την εφαρμογή ΕΚΕ και ε) η έλλειψη αναγνώρισης ή καταγραφής πρακτικών και παραγωγής εκθέσεων ΕΚΕ, ακόμα και αν υιοθετούνται αντίστοιχες πρακτικές. Άλλοι περιορισμοί απορρέουν από ορισμένες διεθνείς αρχές και κατευθύνσεις σε ορισμένα εθνικά νομικά πλαίσια διαφόρων κρατών-μελών που δεν μπορούν να εφαρμοστούν στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (π.χ. σχετικά με καταγραφή πρακτικών και παραγωγή εκθέσεων ΕΚΕ). Υπάρχουν προκλήσεις για την εξασφάλιση ή την προώθηση της συμμόρφωσης με αυτές τις βέλτιστες πρακτικές, χωρίς αύξηση των διοικητικών ή άλλων επιβαρύνσεων για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. H Έκθεση της Πρωτοβουλίας του Ολλανδικού Υπουργείου Κοινωνικών Θεμάτων και Απασχόλησης για την προώθηση ανάπτυξης προσεγγίσεων ΕΚΕ στις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜΜΕ) (2013) 29, συνοψίζει τις ακόλουθες προτάσεις: Οριζόντια / διατομεακά θέματα Στήριξη των Μικρο-Μεσαίων Επιχειρήσεων (ΜΜΕ) για την ανάπτυξη ΕΚΕ Α. Οι ΜΜΕ δεν μπορούν να κάνουν χρήση των επαγγελματικών και κλαδικών ενώσεων ή δικτύων επικοινωνίας στον ίδιο βαθμό με τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Μια πρόταση θα μπορούσε να είναι η ανάπτυξη των διαύλων επικοινωνίας μεταξύ των επιχειρήσεων, για παράδειγμα μέσω της δημιουργίας ΕΚΕ σημείων επαφής για τις επιχειρήσεις και τη συμμετοχή των Εμπορικών Επιμελητηρίων. Β. Παρόλο ότι είναι γενικά αποδεκτό ότι ένας σημαντικός αριθμός ΜΜΕ δεν γνωρίζουν τα επιχειρηματικά οφέλη της ΕΚΕ και ότι η ευαισθητοποίηση είναι απαραίτητη, επίσης, αναγνωρίζεται ότι πολλές επιχειρήσεις σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ ήδη ασκούν δραστηριότητες που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως μέρος μιας προσέγγισης ΕΚΕ. Ένας στόχος θα μπορούσε να είναι η οργανωμένη υποστήριξη να συνειδητοποιήσουν τις υφιστάμενες δραστηριότητες ΕΚΕ που υιοθετούν, ώστε να προχωρήσουν στην υιοθέτηση μιας πιο στρατηγική προσέγγισης της ΕΚΕ. Γ. Προώθηση της δημιουργίας θεμελιωδών προσωπικών και στρατηγικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων για τους ίδιους τους επιχειρηματίες και τις επιχειρήσεις τους, μέσω προγραμμάτων συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης, δια βίου εκπαίδευσης και ενδοεπιχειρησιακής κατάρτισης όπου η επιχειρηματική ηθική θα συμπεριλαμβάνεται ως διδακτική ενότητα (και φυσικά 29 Dutch Ministry of Social Affairs and Employment (2013). «Peer Review on Corporate Social Responsibility» Post event report Peer Review on Corporate Social Responsibility The Hague (Netherlands), 28 November 2013, σελ.6-7. Διαθέσιμο: 40/95

41 στα ακαδημαϊκά προγράμματα τυπικής εκπαίδευσης τόσο σε πτυχιακό, όσο σε μεταπτυχιακό επίπεδο). Δ. Οι πρακτικές ΕΚΕ από τις ΜΜΕ μπορούν να υποστηριχθούν και στο επίπεδο να γίνουν πιο «ορατές», μέσω της ανάπτυξης της ικανότητας της καταγραφής τους, σύμφωνα και με την Πρωτοβουλία GBI (Global Reporting Initiative). E. Το δημόσιο μπορεί να ζητήσει από τους υπεργολάβους να συμμετέχουν στην διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας με κοινωνικά υπεύθυνο τρόπο. Μπορούν να περιορίσουν το κόστος των ΜΜΕ για την εφαρμογή ΕΚΕ (π.χ. συμμόρφωση σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά κριτήρια στις προμήθειες) προσχωρώντας σε μια ευρέως αναγνωρισμένη κοινή πρωτοβουλία της εφοδιαστικής αλυσίδας, ως κοινοπραξία. Ορισμός ΕΚΕ Α. Προώθηση της στρατηγικής χρήσης της ΕΚΕ στις ΜΜΕ ειδικά για το πιο σημαντικά θέματα κοινωνικής πρόνοιας, όπως φτώχεια και ανεργία. Οι ΜΜΕ θα μπορούσαν να απασχολούν τουλάχιστον ένα άτομο, με μια επιδότηση των αποδοχών κατά ένα ποσοστό ή μερική απαλλαγή από τα δημοτικά τέλη, για το ρίσκο που αναλαμβάνει η ΜΜΕ για την απασχόληση του ατόμου. Β. Προώθηση της χρήσης ορολογίας ΕΚΕ και των ορίων της ΕΚΕ στις ΜΜΕ του δήμου. Σε αυτή την περίπτωση, η ρύθμιση για τη μη δημοσιοποίηση των χρηματοοικονομικών στοιχείων θα μπορούσε να υποστηρίξει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία γύρω από την υιοθέτηση πρακτικών ΕΚΕ από τις ΜΜΕ. Η συζήτηση σχετικά με τη χρήση της ΕΚΕ για τη στήριξη της απασχόλησης και τη καταπολέμηση της φτώχειας ανοίγει μία ουσιαστικότερη συζήτηση σχετικά με την κατανόηση της έννοιας της ΕΚΕ σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών. Κάθετα θέματα Ο ρόλος του δημοσίου ως πρότυπο μίμησης για πρακτικές ΕΚΕ και ως διευκολυντής Η υιοθέτηση αποτελεσματικών πρακτικών για τη βελτίωση της αξιοπιστίας και της ορατότητας των πρακτικών ΕΚΕ τόσο από το δημόσιο, όσο από τις ΜΜΕ. Η ορατότητα και η αξιοπιστία είναι σημαντικές για την κατανόηση των πρακτικών ΕΚΕ, όμως δεν συμβαδίζουν πάντα (π.χ. αρνητική δημοσιότητα στα μέσα μαζικής επικοινωνίας), αλλά πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, στο πλαίσιο μιας στρατηγικής μάρκετινγκ. Η ανάπτυξη των σφραγίδων ποιότητας θα μπορούσε να είναι ένας τρόπος για τους καταναλωτές να ασκήσουν πίεση στις ΜΜΕ να ενεργούν πιο υπεύθυνα, καθώς να αυξήσει το επίπεδο δημοσιότητας των κοινωνικά υπεύθυνων ΜΜΕ. Η ανάπτυξη πρακτικών συγκριτικής αξιολόγησης (benchmarking) και βραβείων ΕΚΕ είναι μια από τις πιο καθιερωμένες πρακτικές για τη δημοσιότητα των κοινωνικά υπεύθυνων ΜΜΕ σε αρκετές από τις υπό εξέταση ευρωπαϊκές χώρες, τις οποίες πρέπει να τις υιοθετήσει το δημόσιο. Δεν σημαίνει ότι τέτοιες πρακτικές 41/95

42 μπορούν να αξιολογούν την πραγματική υιοθέτηση πρακτικών ΕΚΕ από τις ΕΚΕ (βλ. ενδεικτικά το φαινόμενο greenwashing για τις «πράσινες» επιχειρήσεις). Η σύνδεση των Εθνικών Σχεδίων Δράσης ΕΚΕ της κάθε χώρας με Τοπικά Σχέδιο Δράσης ΕΚΕ Επισκόπηση των Εθνικών Σχεδίων για την προώθηση ΕΚΕ στις ΜΜΕ και ανάλυση παραδειγμάτων δήμων και μελετών περιπτώσεων ΜΜΕ για καλές πρακτικές ΕΚΕ Στις 4 από τις 5 υπό εξέταση χώρες (εκτός από τη Σουηδία) υπάρχει περιγραφή στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης τους για την προώθηση της ΕΚΕ στις ΜΜΕ. Για την προώθηση της ΕΚΕ στις ΜΜΕ στις υπό εξέταση χώρες, όπως αποτυπώνονται από τα Εθνικά Σχέδια τους 30, συνοψίζονται στις ακόλουθες υποενότητες (βλ. πίνακες 1, 2, 3, 4 και 5 στο Παράρτημα): 3.4.α. Αγγλία: Η Πρωτοβουλία Trading for Good είναι ένα διαδικτυακό εργαλείο για ΜΜΕ για τη διάχυση παραδειγμάτων καλών πρακτικών και πρακτικών υπεύθυνης επιχειρηματικής δραστηριότητας. Χρησιμοποιείται από επιχειρήσεις κάθε μεγέθους και διαχειρίζεται την υπευθυνότητα στην εφοδιαστική αλυσίδα. 3.4.β. Γαλλία: Η χαρτογράφηση της τοπικής υποστήριξης από τις ΜΜΕ είναι ουσιαστικά μια μελέτη της κυβέρνησης για την καταγραφή πρωτοβουλιών για την προώθηση της ΕΚΕ στις ΜΜΕ, προκειμένου να επιτρέψει την ανάπτυξη υποστηρικτικών εργαλείων για την προώθηση της ΕΚΕ στις ΜΜΕ. 3.4.γ. Γερμανία: Το «Πρόγραμμα Κοινωνικής Ευθύνης στις ΜΜΕ» είναι ένα χρηματοδοτούμενο πρόγραμμα με σκοπό την προώθηση της ΕΚΕ στις ΜΜΕ μέσω 73 έργων που εφαρμόζονται σε περίπου ΜΜΕ. Το πρόγραμμα καθοδήγησης και συμβουλευτικής των ΜΜΕ αποτελεί ένα κεντρικό σημείο επικοινωνίας για καθοδήγηση μέσω εργαλείων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης (elearning). Η γερμανική κυβέρνηση να παρέχει εστιασμένη και εξειδικευμένη υποστήριξη ΕΚΕ στις ΜΜΕ. Η προώθηση ανταλλαγής εμπειριών και τεχνογνωσίας (διοργάνωσης συζητήσεων) μεταξύ ΜΜΕ και μεγάλων επιχειρήσεων, αποτελεί από μία από τις βασικές στρατηγικές επικοινωνίας και μετασχηματίζουσας μάθησης για την αναθεώρηση στάσεων και αντιλήψεων των επιχειρηματιών των ΜΜΕ για τον ρόλο και τη χρησιμότητα ΕΚΕ στις ΜΜΕ. Σημαντικό ρόλο στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης της χώρας είναι διενέργεια ερευνών για την ΕΚΕ στις ΜΜΕ, ενώ παρέχει ειδική υποστήριξη για την ανάπτυξη ΕΚΕ στις ΜΜΕ που δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά στις αναπτυσσόμενες χώρες. 30 European Commission (2014). «Corporate Social Responsibility National Public Policies in the European Union Compendium 2014». Προετοιμάστηκε από τους Williamson, Ν., Stampe-Knippel, A. and Weber, T, σελ Διαθέσιμο: 42/95

43 3.4.δ. Ολλανδία: Ο «Πλοηγός ΕΚΕ» είναι μαζί με το βαρόμετρο ICSR thermometer είναι οι δύο προεξέχουσες πρακτικές για την προώθηση της ΕΚΕ στις ΜΜΕ. Ο «Πλοηγός» έχει ως σκοπό την εφαρμογή της ΕΚΕ στις ΜΜΕ κυρίως μέσω ανάπτυξης ιστότοπου ( CST Navigator ), όπου θα παρέχει πληροφορίες σε οδηγίες, κώδικες και άλλες πληροφορίες ΕΚΕ. Ενώ το βαρόμετρο θα παρακολουθεί την απόδοση ΕΚΕ στις ΜΜΕ, μέσω μιας ετήσιας έρευνας. Όσον αφορά στην καταγραφή των βέλτιστων πρακτικών ΕΚΕ από ΜΜΕ λάβαμε υπόψη ενδεικτικά τα ακόλουθα παραδείγματα δήμων και δικτύων δήμων, όπως: Δήμος Βίζμπαντεν (Wiesbaden, είναι πόλη της Γερμανίας πρωτεύουσα του κρατιδίου Έσσης): Ανάπτυξη 4 δραστηριοτήτων, στο πλαίσιο της στρατηγικής εταιρικής ευθύνης ( Corporate Citizenship Strategy ) α) την ημέρα κοινωνικής δέσμευσης, β) δύο μακράς διάρκειας έργα για την προώθηση της απασχόλησης, γ) βραβείο για τις επιχειρήσεις που αναπτύσσουν την τοπική φήμη και δ) συμμετοχή σε ένα εθνικό δίκτυο ΕΚΕ και σε έργο συμβουλευτικής. «Δανικό Δίκτυο Δήμων στην Κοινωνική Καινοτομία» με το Δανικό Τεχνολογικό Ινστιτούτο: μια πλατφόρμα εκπροσώπων ΟΤΑ για την συλλογή και ανταλλαγή γνώσης και έμπνευση για κοινωνική καινοτομία, ως φορέας εντοπισμού κοινωνικών αναγκών, εντοπισμού και αποτελεσματικής εφαρμογής κατάλληλων λύσεων. Διαχειρίζεται κρίσιμα θέματα, π.χ. πρωτοβουλίες ενθάρρυνσης ΜΜΕ και πολιτών για δράσεις στις τοπικές κοινωνίες. Δίκτυο των 30 Ελληνικών Δήμων στο «πρόγραμμα τηλεϊατρικής» με τη Vodafone σε απομακρυσμένες περιοχές της χώρας. «Δίκτυο Εταιρικής Υπευθυνότητας» του Δήμος Μεταμόρφωσης με προτεινόμενες πρακτικές Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης για τον Δήμο Αθηναίων σε 6 Άξονες Κοινωνικών Δομών (α) τομέας κοινωνικής μέριμνας, β) τομέας πρόληψης της υγείας, γ) τομέας απασχόλησης, δ) τομέας εκπαίδευσης, ε) τομέας πολιτισμού και ζ) τομέας αθλητισμού) και ειδικές παροχές του δήμου στις επιχειρήσεις που συμμετέχουν. Όσον αφορά στις μελέτες-περιπτώσεων ΜΜΕ για την καταγραφή καλών πρακτικών ΕΚΕ, βασιστήκαμε στη μελέτη-συγκριτική ανάλυση επιλεγμένων μελετών περιπτώσεων του Έργου DESUR του Προγράμματος INTERREG IVC 31. Ειδικότερα, το Πρόγραμμα έχει ως στόχο να διαδώσει την νοοτροπία της ΕΚΕ στις ΜΜΕ από επτά (7) ευρωπαϊκές χώρες (Ελλάδα, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Λιθουανία, Ουγγαρία και Σλοβενία) μέσω μιας περιγραφικής μελέτης και μέσω 31 Ευρωπαϊκή Ένωση (2013) «Προώθηση Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης: Συγκριτική Μελέτη DESUR. Αποτελέσματα και Συμπεράσματα (Κεφάλαιο 1). Διαθέσιμο: 43/95

44 της ταυτοποίησης καλών πρακτικών, από μελέτες περιπτώσεων και μοντέλων, μεθοδολογιών και εδαφικών πολιτικών για την μεταφορά ή την αντιγραφή στις διάφορες Περιφέρειες ή γεωγραφικές περιοχές. Το έργο DESUR, πραγματοποιώντας αναλύσεις και συνεντεύξεις, έχει διεξάγει 61 μελέτες περιπτώσεων σε επιχειρήσεις (ΜΜΕ) που εφαρμόζουν πολιτικέ Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης ή είναι πρόθυμες να το κάνουν. Τέτοιες ΜΜΕ έχουν εξεταστεί μέσω ενός ημι-δομημένου ερωτηματολογίου. Με τα στοιχεία και τις πληροφορίες που προκύπτουν από αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί μια σύγκριση βάση τεσσάρων εννοιολογικών πεδίων τα οποία θεωρούνται οι πιο κατάλληλες διαστάσεις για να περιγράψουν τη δέσμευση στην εταιρική κοινωνική ευθύνη. Τα πεδία αυτά αργότερα χρησιμοποιήθηκαν για να γίνει η συγκριτική ανάλυση. Οι εννοιολογικές διαστάσεις που εντοπίστηκαν είναι : 1. Νοοτροπία Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, 2. Περιβαλλοντική διαχείριση, 3. Συμμετοχή των φορέων και ενδυνάμωση και 4. Δέσμευση τοπικής δικτύωσης της επιχείρησης. Για την ανάλυση της συγκριτικής μελέτης υιοθετήθηκαν τα ακόλουθα πέντε (5) βήματα με τη χρήση ποιοτικών και ποσοτικών δεικτών: α) ποιοτική και περιγραφική αξιολόγηση, 2. ποσοτική αξιολόγηση, 3. ταξινόμηση διαγράμματος, 4. αναγνώριση καλύτερων επιδόσεων και 5. ταυτοποίηση καλών πρακτικών. Οι ΜΜΕ με την υψηλότερη βαθμολογία ανά εννοιολογική διάσταση αποτυπώνεται παρακάτω: Α. Νοοτροπία Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης 1. Agility Logistics (Ιρλανδία) 2. MEDIAGROUP98 (Ιταλία) Β. Περιβαλλοντική διαχείριση (Αριθμός δράσεων, συμπεριφορών για την προστασία του περιβάλλοντος) Τέσσερις εταιρείες έχουν θέσει σε εφαρμογή 10 μέτρα / συμπεριφορές για την προστασία του περιβάλλοντος, γεγονός που αποδεικνύει εξαιρετική περιβαλλοντική διαχείριση: 1. Svea d.d. (Σλοβενία) 2. ACOREX SDAD. COOP. LTDA (Ισπανία) 3. Red Calea (Ισπανία) 4. Agility Logistics (Ιρλανδία) Γ. Συμμετοχή των ενδιαφερόμενων φορέων Τρεις επιχειρήσεις έλαβαν το βαθμό (5 ): 1. Ballyseedy Home and Garden (Ιρλανδία) 2. Scally s Supervalu (Ιρλανδία) 3. MediaGroup98 (Ιταλία) Δ. Δίκτυο τοπικής δέσμευσης της επιχείρησης Τρεις επιχειρήσεις έλαβαν την βαθμολογία (3 ): 1 Chimar S.p.a (Ιταλία) 2 Red Calea (Ισπανία) 44/95

45 3 Scally s Supervalu (Ιρλανδία) Πίνακας 9 Συγκριτική Αξιολόγηση στα πλαίσια των Δεικτών για τη Νοοτροία ΕΚΕ 45/95

46 Πηγή: Ευρωπαϊκή Ένωση (2013) «Προώθηση Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης: Συγκριτική Μελέτη DESUR. Αποτελέσματα και Συμπεράσματα (Κεφάλαιο 1), σελ Διαθέσιμο: Μοντέλα συνεργασιών δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) για δράσεις ΕΚΕ στην παραγωγή κοινωνικών υπηρεσιών των δήμων Ο θεσμός των ΣΔΙΤ αποτελεί μια από τις πιο βιώσιμες λύσεις για την αντιμετώπιση από την κυβέρνηση (σε κεντρικό, σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο) για να αντιμετωπίσουν τις μεγάλες χρηματοοικονομικές δυσκολίες και αποφυγή του κινδύνου για αύξηση του ελλειμμάτων και των χρεών. Η διανομή ποιοτικών κοινωνικών υπηρεσιών με το χαμηλότερο δυνατό κόστος είναι μια από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι δήμοι στην Ευρώπη. Ενδεικτικά, στην Ισπανία περισσότερες από επιχειρήσεις που παρέχουν υπηρεσίες στους 20 μεγαλύτερους δήμους της χώρας, δημιουργώντας ανεπάρκειες από την επικείμενες οικονομίες κλίμακας. Ενδεικτικά, σύμφωνα με τις διαθέσιμες μελέτες της Ισπανικής Ferrovial Servicios, η αποδοτικότητα βελτιώνεται κατά 20%, όταν αυτές οι υπηρεσίες παρέχονται με μακροχρόνια συμβόλαια και αυτό συνοδεύεται με σημαντικές επενδύσεις σε τεχνολογίες αιχμής. Αυτό σημαίνει ότι η περιστολή δαπανών και η επένδυση σε τεχνολογίες κάνει τη διανομή των κοινωνικών υπηρεσιών ενός δήμου πιο αποδοτική και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των πολιτών των δήμων. Την τελευταία δεκαετία παρατηρείται μια μεγάλη αλλαγή στις συνεργασίες των επιχειρήσεων με διάφορους διεθνείς και εθνικούς φορείς, οργανισμούς και ΜΚΟ που έχουν ως βασικό σκοπό την προώθηση της ανάπτυξης. Μια σημαντική στιγμή σε αυτή τη διαδικασία ήταν τα εγκαίνια του Οικουμενικού Συμφώνου των Ηνωμένων Εθνών (2000). Η έννοια των συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) με τις επιχειρήσεις εδραιώθηκε ακόμη περισσότερο κατά την Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής για την Αειφόρο Ανάπτυξη/ΠΔΚΑΑ (World Summit on Sustainable Development/WSSD), το 2002, και στις επόμενες συνεδριάσεις, οι ΣΔΙΤ είχαν αναγνωριστεί ως ένας κεντρικός μηχανισμός για την επίτευξη των στόχων της ΠΔΚΑΑ. Από την αρχική ανακοίνωση του Παγκόσμιου Συμφώνου του ΟΗΕ, ωστόσο, υπήρχε μια σημαντική μετατόπιση της έμφασης σε σχέση με τις συμπράξεις. Ενώ το Παγκόσμιο Σύμφωνο του ΟΗΕ είχε αρχικά μια πιο περιορισμένη εστίαση στις σχέσεις με τις επιχειρήσεις (ιδιαίτερα με τις μεγάλες επιχειρήσεις) εταιρίες, αναπτύχθηκε μια προτεραιότητα στην προώθησης των 46/95

47 πολυμερών συμπράξεων ή πολυμερών πρωτοβουλιών και στον ρόλο των ΜΜΕ μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Οι Reed και Reed (2006)32 τέσσερις τύπους επιχειρηματικών ΣΔΙΤ. Στο πλαίσιο των αναγκών της μελέτης θα εστιαστούμε στους ακόλουθους δύο τύπους συμπράξεων: α) ΣΔΙΤ για ΕΚΕ (Corporate Social Responsibility PPPs) και β) ΣΔΙΤ για Εταιρική Λογοδοσία (Corporate Accountability PPPs). Στον πρώτο τύπο συμπράξεων μπορούν να διακριθούν με βάση τις παραδοχές ότι οι επιχειρήσεις έχουν ευθύνες απέναντι στην κοινωνία (πέρα από τη δημιουργία κερδών για τους μετόχους), και ότι είναι πιο ευεργετικό για την κοινωνία, οι επιχειρήσεις να εκπληρώνουν πολλές από αυτές τις υποχρεώσεις κυρίως μέσω εθελοντικών ρυθμίσεων. Η λογική που διέπει την τελευταία υπόθεση είναι ότι μια παραδοσιακή κατάσταση κανονιστικής προσέγγισης (διοίκησης και ελέγχου) θα είναι λιγότερο αποτελεσματική στην ενθάρρυνση των επιχειρήσεων να ανταποκριθούν σε αυτές τις ευθύνες ή/και θα επιβάλουν μεγάλο τίμημα σε όρους αρνητικού αντίκτυπου της ικανότητα τους να δημιουργήσουν πλούτο καθώς θέσεις εργασίας και επιθυμητά αγαθά, προϊόντα και υπηρεσίες. Αυτή η προσέγγιση των ΣΔΙΤ τείνει να υποβαθμίσει τις συγκρούσεις συμφερόντων και να υποθέσουμε ότι υπάρχουν (σχεδόν) πάντα καταστάσεις και αποτελέσματα win-win που μπορούν να επιτευχθούν στο πλαίσιο των εταιρικών σχέσεων. Οι συμπράξεις ΣΔΙΤ για ΕΚΕ μπορούν να καλύψουν ένα εύρος τομέων, όπως προγράμματα ανάπτυξης ΜΜΕ και κοινωνίας και καμπάνιες σε περιοχές όπως υγεία και εκπαίδευση. Ενδεικτικά προγράμματα και δραστηριότητες ΕΚΕ θα περιλάμβαναν εθελοντισμό των εργαζομένων, φιλανθρωπικές δωρεές, έργα ανάπτυξης της τοπικής κοινότητας κ.ά. Συμπράξεις για τον καθορισμό κανονιστικού πλαισίου μπορεί να συμπεριλάβει περιβαλλοντικά και εργασιακά πρότυπα καθώς μια σειρά θεμάτων που αφορούν σε θέματα διακυβέρνησης. Οι βασικές δραστηριότητες και τα αποτελέσματα θα περιλάμβαναν φόρουμ συζητήσεων, προαιρετικούς κώδικες δεοντολογίας, συστήματα πιστοποίησης κ.ά. Ο δεύτερος τύπος συμπράξεων απορρέει από τον σκεπτικισμό μιας πολιτικής ΕΚΕ που θα ρυθμίζει τις επιχειρηματικές δραστηριότητες. Οι βασικές ανησυχίες των επικριτών είναι ότι δεν νομίζουν ότι οι περιοχές εθελοντισμού που θέλει να αφήσει η προσέγγιση ΕΚΕ, θα πρέπει να είναι εθελοντικές (π.χ., η ρύθμιση των εργασιακών και περιβαλλοντικών προτύπων και η επιβολή τους). Επίσης, διατυπώνουν επιφύλαξη: α) για την ικανότητα των επιχειρήσεων και των πρωτοβουλιών ΕΚΕ για τον αποτελεσματικό σχεδιασμό και την εκτέλεση προγραμμάτων που θα αντιμετωπίσουν τους τομείς ενδιαφέροντος και β) για τη νομιμότητα συγκεκριμένων συνεργασιών και πόσο και πόσο υπόλογοι είναι σε 32 Reed, A. and Reed, D. (2006). Corporate Social Responsibility, Public-Private Partnerships and Human Development: Towards a New Agenda Conference of the Copenhagen Business School Public Private Partnerships in the Post-WSSD Context, pp.2-4. Διαθέσιμο: 04b1c /$FILE/ReedCSR.pdf 47/95

48 δήθεν δικαιούχους τους. Αυτές οι ενδεικτικές κριτικές έχουν επιβάλλει τον δεύτερο τύπο συμπράξεων για μεγαλύτερη λογοδοσία από τις επιχειρήσεις ή κάτω από κοινωνικό έλεγχο. Πρόκειται για μια κίνηση που αφορά σε ένα κανονιστικό πλαίσιο που διασφαλίζει λογοδοσία, εκτελεστικότητα και καθολικότητα -μακριά από οποιοδήποτε μέτρο εθελοντικής δράσης των επιχειρήσεων Συμπεράσματα Οι κοινές δράσεις για την προώθηση της ΕΚΕ στις ΜΜΕ, στο πλαίσιο των Εθνικών Σχεδίων Δράσης των υπό εξέταση χωρών αλλά και άλλων χωρών (όπως η Δανία), κατηγοριοποιούνται σε ενέργειες: α) εκπαίδευσης και κατάρτισης, β) διάχυσης της γνώσης, γ) συμπράξεις-συνεργασίες και δ) νομοθετικών παρεμβάσεων με την Ολλανδία να διαφοροποιείται δίνοντας έμφαση στην καταγραφή πρακτικών ΕΚΕ μέσω εργαλείων όπως ο «πλοηγός» και το «βαρόμετρο» ΕΚΕ. Οι σημαντικότερες ευκαιρίες που αναπτύσσονται στην ΕΕ είναι: α) η ενίσχυση του υποστηρικτικού ρόλου των δημοσίων αρχών για την ανάπτυξη της κουλτούρας ΕΚΕ και πιο υπεύθυνης κοινωνικής συμπεριφοράς από τις ΜΜΕ, β) η αύξηση της ευαισθητοποίησης των καταναλωτών, των μετόχων και των επενδυτών, ως ομάδες πίεσης για την ανάπτυξη μιας πιο υπεύθυνης κοινωνικής συμπεριφοράς των ΜΜΕ, γ) η υιοθέτηση δράσεων για την προώθηση της ΕΚΕ από Ευρωπαϊκές χώρες με πιο ανεπτυγμένες πολιτικές ΕΚΕ και περιπτώσεις ΜΜΕ ως πρότυπα για την υιοθέτηση πρακτικών ΕΚΕ, δ) οι κοινές προτεραιότητες ΕΚΕ σε επίπεδο ΕΕ και ε) η προώθηση συμμόρφωσης των ΜΜΕ με βέλτιστες πρακτικές ΕΚΕ, χωρίς αύξηση του κόστους. Ενώ στις σημαντικότερες απειλές συμπεριλαμβάνεται ο πολύ χαμηλός βαθμός ανάπτυξης σχεδίων δράσης για τις επιχειρήσεις σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Θα συνοψίζαμε ως το πιο σημαντικά εμπόδια για την υιοθέτηση των πρακτικών ΕΚΕ από ΜΜΕ, την έλλειψη κατανόησης της ΕΚΕ και τις λαθεμένες αντιλήψεις για το κόστος της ΕΚΕ. 48/95

49 4. Συμπεράσματα και προτάσεις Ο βασικός σκοπός του παρόντος κεφαλαίου είναι να συνοψίσει τα συμπεράσματα και τις προτάσεις που προέκυψαν από τη ευρήματα της δευτερογενούς έρευνας και τα βασικά συμπεράσματα για τα Κεφάλαια 1, 2 και 3. Στην ενότητα 4.1. παρουσιάζονται τα συμπεράσματα της μελέτης και στην 4.2. οι προτάσεις μας, στο πλαίσιο της μελέτης Ε.1.1.: «Μελέτη για την εταιρική κοινωνική ευθύνη (ΕΚΕ) στον Δήμο Αθηναίων στο θεματικό τομέα παρέμβασης Διασύνδεση και συνεργασία ιδιωτικών επιχειρήσεων με κοινωνικές υπηρεσίες και δομές του Δήμου Αθηναίων» Συμπεράσματα 4.1.α. Όσον αφορά στα συμπεράσματα από την ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης στις κοινωνικές δομές του Δήμου Αθηναίων, τα πιο σημαντικά δυνατά σημεία είναι: α) οι υποδομές κοινωνικής πρόνοιας [βλ. Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας και οι Φορείς (όπως ΚΥΑΔΑ, Αθηνά Υγεία, Δημοτικό Βρεφοκομείο και ΟΠΑΝΔΑ)], β) οι σημαντικές κοινές δράσεις με ΜΚΟ, ενώ οι σημαντικότερες αδυναμίες του Δήμου Αθηναίων συνοψίζονται στις ακόλουθες: α) οι σοβαρές χρηματοοικονομικές δυσκολίες, β) η αποφυγή ανάληψης ρίσκων από τον Δήμο για αύξηση ελλειμμάτων και χρεών και γ) αναποτελεσματική αντιμετώπιση της φτώχειας. Οι σημαντικότερες απειλές που αναπτύσσονται στο εξωτερικό περιβάλλον του Δήμου είναι: α) η αύξηση του αριθμού των μεταναστών, β) η αύξηση της φτώχειας (ειδικότερα σε κοινωνικές ομάδες γυναικών, ηλικιωμένων, μονογονεϊκές οικογένειες κ.ά.), γ) υποχρηματοδότηση του ελληνικού συστήματος κοινωνικής πρόνοιας και δ) τα προβλήματα που εντοπίζονται από το ΕΠΠΚΑΑ, ενώ οι σημαντικότερες ευκαιρίες που εντοπίζονται στο εξωτερικό περιβάλλον είναι: α) η υιοθέτηση μιας σαφούς κατηγοριοποίησης των κοινωνικών υπηρεσιών για την καλύτερη κατανόηση των κοινωνικών αναγκών (υγεία, κοινωνική πρόνοια, φιλοξενίαστέγαση, συμβουλευτική-δικτύωση-νομική προστασία), β) η ανταπόκριση στις ιεραρχημένες ανάγκες όπως καταγράφονται από το ΕΠΠΚΑΑ, γ) η ανάπτυξη κουλτούρας ΕΚΕ στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (βλ. πρωτοβουλία ΒΕΑ), δ) η ανάπτυξη ενός τοπικού σχεδίου εταιρικής υπευθυνότητας και ε) στήριξη από Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες και ευκαιρίες χρηματοδότησης. 4.1.β. Όσον αφορά στα συμπεράσματα από την ανάλυση του θεσμικού και νομικού πλαισίου της ΕΚΕ στην Ελλάδα και διεθνώς, νέα ερωτήματα γεννιούνται αναφορικά με το ρόλο των επιχειρήσεων και τα όρια της ΕΚΕ. Ένα από αυτά είναι κατά πόσο η ΕΚΕ μπορεί να οριοθετηθεί νομικά. Σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη, αν υπήρχε σχετική νομοθεσία, τότε η ΕΚΕ θα παρέμενε σε βρεφικό επίπεδο καθότι οι επιχειρήσεις θα προσπαθούσαν απλά να είναι νόμιμες σε ένα αναγκαστικό πλαίσιο και θα ερχόταν σε αντίθεση με τον εθελοντικό/κοινωνικό χαρακτήρα της. Θέματα που σχετίζονται με την ΕΚΕ, όπως το περιβάλλον, οι σχέσεις με την κοινωνία και σχέσεις δημόσιου- 49/95

50 ιδιωτικού τομέα, ανθρώπινο δυναμικό, και επιχειρηματικότητα, ρυθμίζονται από τη νομοθεσία της χώρας. Ωστόσο, η ρύθμιση αυτών των θεμάτων είναι αποσπασματική και δεν εντάσσεται σε ένα εθνικό στρατηγικό πλαίσιο. Συνεπώς, είναι σημαντική η ένταξη όλων των νομοθετικών παρεμβάσεων σε ένα ολοκληρωμένο εθνικό πλαίσιο δράσης για την ΕΚΕ. 4.1.γ. Όσον αφορά στα συμπεράσματα από την ανάλυση για πρακτικές ΕΚΕ στις υπό εξέταση Ευρωπαϊκές χώρες, οι κοινές δράσεις για την προώθηση της ΕΚΕ στις ΜΜΕ, στο πλαίσιο των Εθνικών Σχεδίων Δράσης των υπό εξέταση χωρών αλλά και άλλων χωρών (όπως η Δανία), κατηγοριοποιούνται σε ενέργειες: α) εκπαίδευσης και κατάρτισης, β) διάχυσης της γνώσης, γ) συμπράξεις-συνεργασίες και δ) νομοθετικών παρεμβάσεων με την Ολλανδία να διαφοροποιείται δίνοντας έμφαση στην καταγραφή πρακτικών ΕΚΕ μέσω εργαλείων όπως ο «πλοηγός» και το «βαρόμετρο» ΕΚΕ. Οι σημαντικότερες ευκαιρίες που αναπτύσσονται στην ΕΕ είναι: α) η ενίσχυση του υποστηρικτικού ρόλου των δημοσίων αρχών για την ανάπτυξη της κουλτούρας ΕΚΕ και πιο υπεύθυνης κοινωνικής συμπεριφοράς από τις ΜΜΕ, β) η αύξηση της ευαισθητοποίησης των καταναλωτών, των μετόχων και των επενδυτών, ως ομάδες πίεσης για την ανάπτυξη μιας πιο υπεύθυνης κοινωνικής συμπεριφοράς των ΜΜΕ, γ) η υιοθέτηση δράσεων για την προώθηση της ΕΚΕ από Ευρωπαϊκές χώρες με πιο ανεπτυγμένες πολιτικές ΕΚΕ και περιπτώσεις ΜΜΕ ως πρότυπα για την υιοθέτηση πρακτικών ΕΚΕ, δ) οι κοινές προτεραιότητες ΕΚΕ σε επίπεδο ΕΕ και ε) η προώθηση συμμόρφωσης των ΜΜΕ με βέλτιστες πρακτικές ΕΚΕ, χωρίς αύξηση του κόστους. Ενώ στις σημαντικότερες απειλές συμπεριλαμβάνεται ο πολύ χαμηλός βαθμός ανάπτυξης σχεδίων δράσης για τις επιχειρήσεις σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Θα συνοψίζαμε ως το πιο σημαντικά εμπόδια για την υιοθέτηση των πρακτικών ΕΚΕ από ΜΜΕ, την έλλειψη κατανόησης της ΕΚΕ και τις λαθεμένες αντιλήψεις για το κόστος της ΕΚΕ Προτάσεις 4.2.α. Δυνητικά μοντέλα διασύνδεσης του Δήμου Αθηναίων και των επιχειρήσεων μελών του ΒΕΑ Ο Δήμος Αθηναίων μπορεί να διασυνδεθεί με τα μέλη του ΒΕΑ ως εξής: 1. Σύμπραξη Δήμου Αθηναίων και ΒΕΑ (μέσω θεσμού ΣΔΙΤ) για δράσεις ΕΚΕ (CSR PPP). 2. Δικτύωση των μελών ΒΕΑ μεταξύ τους για τη δημιουργία clusters ανά κλάδο προτεραιότητας του ΒΕΑ: αρτοποιεία, ταπητοκαθαριστήρια, συνεργεία αυτοκινήτων, επιπλοποιεία, ενδύματα-υποδύματα και τρόφιμα. 3. Οι κοινωνικά υπεύθυνες ΜΜΕ ως προτιμητέοι προμηθευτές του Δήμου. 4. Σύνδεση Εθνικού Σχεδίου Δράσης με το τοπικό σχέδιο δράσης του Δήμου. 5. Ανάπτυξη ηλεκτρονικών υπηρεσιών ενημέρωσης-ευαισθητοποίησης και συμβουλευτικής υποστήριξης και ανάπτυξη διαύλων επικοινωνίας (μέσω ενός Ενδιάμεσου Φορέα ΕΚΕ). 50/95

51 6. Ανάπτυξη πλοηγού και βαρόμετρου ΕΚΕ για τις ΜΜΕ στα εδαφικά όρια του Δήμου Αθηναίων. 7. Υιοθέτηση σφραγίδων και σημάτων ποιότητας και ένταξη σε τοπικό δίκτυο υπευθυνότητας. 8. Υιοθέτηση συγκριτικής προτυποποίησης και βράβευση μικρών επιχειρήσεων-πρωταθλητών. 9. Ανάπτυξη ενός κοινωνικού χάρτη του Δήμου Αθηναίων (στον ιστότοπο του Δήμου) όπου μπορούν να χαρτογραφηθούν οι κοινωνικά υπεύθυνες ΜΜΕ. 10. Υιοθεσία φτωχών και μειονοτικών γειτονιών και περιοχών της Αθήνας από ομάδες-επιχειρήσεων μελών του ΒΕΑ ανά κλάδο. Α. Όσον αφορά στις στρατηγικές συνεργασίες και στα δυνητικά μοντέλα για να διασυνδεθεί ο ΒΕΑ με τον Δήμο Αθηναίων, προτείνουμε τον πρώτο τρόπο σύμπραξης (ΣΔΙΤ για ΕΚΕ/ Corporate Social Responsibility PPPs), όπου θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός Δικτύου Εταιρικής Υπευθυνότητας και μπορεί να αποτελέσει τη συνεισφορά του Δήμου Αθηναίων (κατά το πρότυπο τοπικών δικτύων εταιρικής υπευθυνότητας σε ελληνικούς δήμους, όπως στον Δήμο Μεταμόρφωσης 33 και σε δήμους άλλων χωρών) για την ανάπτυξη ενός μηχανισμού θεσμικής συνεργασίας με τις οικονομικές μονάδες που δρουν στα όρια του Δήμου Αθηναίων. Μπορεί να εξελιχθεί σε ένα χρήσιμο εργαλείο, καθότι δημιουργείται ένας μηχανισμός εντοπισμού, καταγραφής και σχεδιασμού ικανοποίησης των αναγκών, τόσο των επιχειρήσεων όσο και της τοπικής κοινωνίας, με έμφαση στην επιχειρηματικότητα, σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης. Ο μηχανισμός αυτός είναι ένας δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ επιχειρήσεων και Δήμου, ο οποίος εξασφαλίζει την ισορροπία μεταξύ της τοπικής κοινωνίας και της επιχειρηματικής κοινότητας. Οι επιχειρηματικές δραστηριότητες έχουν άμεσο και έμμεσο αντίκτυπο στην κοινωνία. Μέσα από το δίκτυο υιοθετείται ένας κώδικας δεοντολογίας, κατόπιν εξέτασης όλων των θεμάτων που αφορούν τους κοινωνικούς εταίρους. Έτσι, κάθε επιχείρηση λαμβάνοντας υπόψη την οργανωσιακή της κουλτούρα, το προσωπικό το οποίο διαθέτει την οικονομική της ευρωστία και γενικότερα τις θεμελιώδεις ικανότητες της και αναπτύσσει πρωτοβουλίες μέσα από τις κοινωνικές δομές του Δήμου Αθηναίων, χρησιμοποιώντας τους άξονες ΕΚΕ του Δήμου ως στρατηγικό εργαλείο. Στο πλαίσιο αυτό, δίνεται η δυνατότητα στις επιχειρήσεις να εκπονήσουν και να εφαρμόσουν πρακτικές, οι οποίες θα είναι προσαρμοσμένες στις κοινωνικές δομές του Δήμου Αθηναίων, με σκοπό να προσφέρουν στην τοπική κοινωνία 33 Δήμος Μεταμόρφωσης (2014). Δελτίο τύπου: "Τοπικό Δίκτυο Εταιρικής Υπευθυνότητας" Μία καινοτόμα πρωτοβουλία του Δήμου Μεταμόρφωσης. Διαθέσιμο: 51/95

52 στους βασικούς άξονες της καθημερινής ζωής, όπως η υγεία, ο αθλητισμός, ο πολιτισμός, η παιδεία κ.ά. Έτσι προγράμματα όπως το κοινωνικό παντοπωλείο ή οι προοπτικές απασχόλησης ανέργων και άλλα πολλά, θα αποτελούν το αποτέλεσμα της δικτύωσης της επιχειρηματικής κοινότητας του Δήμου με την τοπική κοινωνία. Τα ανταποδοτικά οφέλη των επιχειρήσεων μπορούν να καταταχθούν σε τρεις (3) άξονες (σύμφωνα με το πρότυπο που έχει υιοθετήσει ο Δήμος Μεταμόρφωσης): Επιχειρηματικά Οφέλη - Ενδυνάμωση της εταιρικής κουλτούρας εθελοντισμού - Aνάδειξη του κοινωνικού προσώπου, της φήμης και της γενικότερης εικόνας της επιχείρησης - Αύξηση παραγωγικότητας εργαζομένων και ενίσχυση του δεσμού τους με την επιχείρηση - Ταύτιση και ενίσχυση κοινών εταιρικών στόχων και κοινής εταιρικής ταυτότητας με τις τοπικές ανάγκες - Ευαισθητοποίηση των εργαζομένων και των πολιτών στον εθελοντισμό και κατ επέκταση ενίσχυση της εικόνας της εταιρείας προς τη τοπική κοινωνία. Κοινωνικά Οφέλη - Δημιουργία /ενδυνάμωση σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ των εταίρων - Συνεργασία μεταξύ των φορέων και επιχειρήσεων - Προβολή των επιχειρήσεων Ειδικές παροχές του Δήμου προς τις επιχειρήσεις - Διευκόλυνση δημοτικών τελών - Απαλλαγή από γραφειοκρατικές διαδικασίες - Προβολή στον ιστότοπο του Δήμου και δραστηριότητες προβολής (κυρίως δημοσίων σχέσεων για την ενίσχυση της εταιρικής εικόνας και ταυτότητας των επιχειρήσεων) 11. Δικτύωση των μελών ΒΕΑ μεταξύ τους για τη δημιουργία clusters ανά κλάδο προτεραιότητας του ΒΕΑ: αρτοποιεία, ταπητοκαθαριστήρια, συνεργεία αυτοκινήτων, επιπλοποιεία, ενδύματα-υποδύματα και τρόφιμα. Β. Όσον αφορά στη δικτύωση των μελών ΒΕΑ μεταξύ τους για τη δημιουργία clusters ανά κλάδο προτεραιότητας του ΒΕΑ: αρτοποιεία, ταπητοκαθαριστήρια, συνεργεία αυτοκινήτων, επιπλοποιεία, ενδύματαυποδύματα και τρόφιμα, το ΒΕΑ μπορεί να υιοθετήσει μια λίστα με τους ακόλουθους παράγοντες. Αυτή η λίστα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο στα διάφορα στάδια της διαδικασία δημιουργίας clusters ΕΚΕ (α. διάγνωση, β. σχεδιασμός δράσεων ΕΚΕ, και γ. αξιολόγηση των δράσεων ΕΚΕ): 1. Ηλικία επιχειρηματία 2. Εκπαίδευση και κατάρτιση σε θέματα ΕΚΕ 3. Ιστορικό και εμπειρία σε προηγούμενες δράσεις ΕΚΕ 4. Πνεύμα συνεργασίας 52/95

53 5. Προηγούμενη εμπειρία συνεργασίας σε cluster ΕΚΕ 6. Αίσθηση κοινού οράματος 7. Κλάδος (τοπικός) 8. Μέγεθος επιχείρησης 9.Γεωγραφική θέση 10. Οικονομική κατάσταση 11. Γενική υποδομή 12. Όραμα του cluster 13. Δεσμοί και συνέργειες δικτύωσης (αφορά σε δεσμούς και συνέργειες με άλλες πρωτοβουλίες δικτύωσης στην περιφέρεια. Όσο περισσότεροι οι δεσμοί και οι συνέργειες τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα για επιτυχή δικτύωση) Γ. Για τη σύνδεση των αναγκών του Δήμου με πρακτικές ΕΚΕ που μπορούν να υιοθετηθούν από τα μέλη του ΒΕΑ προτείνουμε να γίνει ανά κατηγορία κοινωνικών υπηρεσιών του Δήμου (α. Υπηρεσίες υγείας, β. Υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας, γ. Υπηρεσίες φιλοξενίας και στέγασης και δ. Υπηρεσίες συμβουλευτικής, δικτύωσης και νομικής προστασίας), για τις ανάγκες των φορέων, όπως ΚΥΑΔΑ, «Αθηνά Υγεία» και Δημοτικό Βρεφοκομείο Αθηνών: 1. Στις κοινωνικές υπηρεσίες υγείας (βλ. «Αθηνά Υγεία»), μπορούν τα μέλη του ΒΕΑ να συμβάλλουν με την προσφορά φαρμάκων και εξοπλισμού για την υποστήριξη της πρωτοβάθμιας ιατρικής περίθαλψης από διαφορετικές ιατρικές ειδικότητες. Η συμβολή των μελών του ΒΕΑ μπορεί να γίνει τόσο σε επίπεδο υποστήριξης φιλανθρωπικών εκστρατειών, διοργάνωσης φιλανθρωπικών δραστηριοτήτων (όπως φιλανθρωπικοί αγώνες) και δράσεων ενημέρωσης των πολιτών, όσο σε επίπεδο υποστήριξης διοργάνωσης σεμιναρίων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων. 2. Στις κοινωνικές υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας του Δήμου Αθηναίων μπορούν τα μέλη του ΒΕΑ να συμβάλλουν προσφέροντας: είδη ατομικής υγιεινής, τρόφιμα και αγαθά, είδη ένδυσης και υπόδηση, είδη παντοπωλείου και ψυχαγωγίας, ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμός καθώς στήριξη δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων από εθελοντές εργαζόμενους (για τις ανάγκες του ΚΥΑΔΑ, της «Αθηνάς Υγείας» και του Δημοτικού Βρεφοκομείου Αθηνών). 3. Στις υπηρεσίες φιλοξενίας και στέγασης για τα προγράμματα του ΚΥΑΔΑ, του Δήμου Αθηναίων (όπως το Ανοιχτό Κέντρο Σίτισης, η Στέγαση-Ξενώνες και το Κοινωνικό Παντοπωλείο) μπορούν τα μέλη του ΒΕΑ να συμβάλλουν προσφέροντας: τρόφιμα και αγαθά, είδη ένδυσης και υπόδησης, λευκά είδη, κρεβάτια, κατασκευαστικές και επισκευαστικές υπηρεσίες, ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό και υλικά καθαριότητα. 4. Στις κοινωνικές υπηρεσίες συμβουλευτικής, δικτύωσης και νομικής προστασίας μπορούν τα μέλη του ΒΕΑ να υποστηρίξουν τόσο σε επίπεδο νομικής συμβουλευτικής εκπροσώπησης απολυόμενων 53/95

54 εργαζομένων και πτωχευμένων μικρο-επιχειρηματιών, όσο σε επίπεδο συμβουλευτικής εργασίας με την ανάπτυξη ηλεκτρονικής πλατφόρμας για την προώθηση ανέργων στις επιχειρήσεις-μέλη του ΒΕΑ. Κυρίως με εθελοντική προσφορά επιχειρηματικών, στελεχών και εργαζομένων για: επαγγελματικό προσανατολισμό, υποστήριξη στη σύνταξη βιογραφικών σημειωμάτων καθώς συμμετοχή σε ομιλίες και παρουσιάσεις των επιχειρήσεων και των ιδιαιτεροτήτων των διαφόρων επαγγελμάτων σε σχολεία, εκπαίδευση από στελέχη των εταιρειών προς κοινωνικές ομάδες (Η/Υ, Λογιστικά, ξένες γλώσσες, μαθηματικά, κ.λπ.), παροχή εκπαιδευτικών προγραμμάτων ανάλογα το είδος της επιχείρησης-μέλος ΒΕΑ (π.χ. διατροφής από εταιρεία τροφίμων κ.λπ.), υιοθεσία παιδιών απόρων οικογενειών για παιδικούς σταθμούς, 4.2.β. Προτεινόμενες πρακτικές ΕΚΕ με βάση βέλτιστες πρακτικές σε ΜΜΕ στην ΕΕ 1. Προτροπή του προσωπικού να βοηθάει τα άτομα με ειδικές ανάγκες να ολοκληρώσουν τις εργασίες τους. 2. Εργαλεία επικοινωνίας με τους ενδιαφερόμενους φορείς, απασχόληση εγκύων, παροχή πληροφοριών σχετικά με τα δικαιώματα των εργαζομένων, όσον αφορά στην υποστήριξη της οικογένειας 3. Εκδηλώσεις για τους εργαζομένους και τα μέλη της οικογένειας τους 4. Ειδικά εργαλεία εσωτερικής επικοινωνίας 5. Πρωτοβουλίες σε σχέση με την τοπική κοινωνία (π.χ. εθελοντική εργασία και χορηγίες σε εκδηλώσεις και τοπικά γεγονότα), εμπλοκή εργαζομένων και ενδιαφερόμενων φορέων 6. Πρωτοβουλίες και εκδηλώσεις για τη συγκέντρωση χρημάτων για την τοπική κοινωνία 7. Συνεργασίες με Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) 8. Υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, όχι μόνο στους εργαζομένους, αλλά και (ανάλογα με τον κλάδο που δραστηριοποιείται η επιχείρηση) σε στοχευμένες ομάδες σε θέματα διατροφής, εκμάθησης γλώσσας, καλλιέργειας δεξιοτήτων, ψυχαγωγίας κ.λπ. 9. Υποδοχή Δεοντολογικού Κώδικα απέναντι σε καταναλωτές, εργαζόμενους, εμπορικούς συνεργάτες και κοινωνία. 4.2.γ. Προτεινόμενες δράσεις για προώθηση της ΕΚΕ στα μέλη του ΒΕΑ 1. Σχεδιασμός ενιαίου διαγωνισμού αριστείας για πρακτικές ΕΚΕ στους θεματικούς τομείς παρέμβασης κοινωνικής πρόνοιας (υπηρεσίες και δομές). 2. Δημιουργία υπηρεσίας Ενδιάμεσου Φορέα EKE του ΒΕΑ για την υποδοχή, πληροφόρηση, συμβουλευτική υποστήριξη και δικτύωση για δράσεις και προγράμματα ΕΚΕ (με άλλες επιχειρήσεις και κοινωνικούς φορείς) των επιχειρήσεων-μελών ΒΕΑ. 54/95

55 3. Όσον αφορά στις ενέργειες δικτύωσης, βασικός σκοπός τους είναι η δικτύωση των εμπλεκομένων με απώτερο σκοπό την επίτευξη ευρύτερου οφέλους σε επίπεδο εξασφάλισης συνεργασιών, μεταφοράς τεχνογνωσίας και καλών πρακτικών ΕΚΕ στην συνεργασία ΟΤΑ και ιδιωτικών επιχειρήσεων. 4. Δικτύωση με τοπικούς και παραγωγικούς φορείς για την προώθηση βέλτιστων πρακτικών ΕΚΕ στον Δήμο Αθηναίων. 5. Ανάπτυξη καταλόγου, έντυπο και ηλεκτρονικό υλικό ενημέρωσης και προβολής: α) των σημαντικότερων δράσεων ΕΚΕ από τις επιχειρήσειςμέλη ΒΕΑ και β) ευκαιριών συνεργασίας για συγκεκριμένα προγράμματα ΕΚΕ μελών του ΒΕΑ, με τον Δήμο Αθηναίων και ΜΚΟ. 6. Ανάπτυξη διαδικτυακής πλατφόρμας για την υποδοχή, πληροφόρηση, συμβουλευτική υποστήριξη και δικτύωση (κόμβος επικοινωνίας) για δράσεις και προγράμματα ΕΚΕ (με άλλες επιχειρήσεις και κοινωνικούς φορείς) των επιχειρήσεων-μελών ΒΕΑ. 7. Διεξαγωγή: Α. ενός (1) ετήσιου Forum για την ανάπτυξη της ΕΚΕ στις μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις και Β. δύο (2) εβδομαδιαίων Φεστιβάλ με τίτλο «Εβδομάδα Ανθρώπινης Δράσης». 8. Διεξαγωγή μιας (1) Εκδήλωσης με τίτλο «Βραβεία Ανθρώπινης Δράσης». Η συγκεκριμένη δράση θα πραγματοποιηθεί με το πέρας της διεξαγωγής του Εβδομαδιαίου Φεστιβάλ με τίτλο «Εβδομάδα Ανθρώπινης Δράσης», στην εκδήλωση λήξης του έργου. 55/95

56 5. Σχέδιο δράσης Ο βασικός σκοπός του παρόντος κεφαλαίου είναι να συνοψίσει τις προτεινόμενες παρεμβάσεις για το ΒΕΑ για την ανάπτυξη κουλτούρας ΕΚΕ στα μέλη του, τις προτεινόμενες συνεργασίες, στο πλαίσιο της δικτύωσης και τα σχέδια δράσης της δικτύωσης και της πιλοτικής εφαρμογής. Στην ενότητα 5.1. συνοψίζονται οι προτεινόμενες παρεμβάσεις ανά τομέα, στόχο, χαρακτηριστικά και δυνατότητες δράσεων, ενώ στην ενότητα 5.2. συνοψίζονται οι προτεινόμενες ενδεικτικές συνεργασίες των μελών του ΒΕΑ με ΜΚΟ και ΚΟΙΝΣΕΠ για την κάλυψη των αναγκών των Κοινωνικών Δομών του Δήμου Αθηναίων, στο πλαίσιο της δικτύωσης που αποτελούν από τους βασικούς στόχους της μελέτης. Στην ενότητα 5.3. αποτυπώνεται το σχέδιο δράσης της πιλοτικής εφαρμογής σε επτά (7) κλάδους του ΒΕΑ (βλ. τον αριθμό των μελών ΒΕΑ στην Αττική ανά κλάδο στο Παράρτημα, Σχήμα 1 και τον αριθμό των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται εντός και εκτός ορίων του Δήμου Αθηναίων, Σχήμα 2) Προτεινόμενες παρεμβάσεις Στον ακόλουθο πίνακα (βλ. Πίνακα 9) συνοψίζονται οι προτεινόμενες παρεμβάσεις ανά τομέα, στόχο, χαρακτηριστικά και δυνατότητες δράσεων, λαμβάνοντας υπόψη τα γενικά βήματα μιας διαδικασίας μετασχηματίζουσας μάθησης (μέσω του κριτικού στοχασμού του Mezirow 34 ). Το κεντρικό ζητούμενο στο προτεινόμενο σχέδιο δράσης είναι να βοηθήσει το ΒΕΑ ότι η επιθυμητή αλλαγή στάσεων και συμπεριφορών των μελών απέναντι στο ΕΚΕ προϋποθέτει την ανάπτυξη δράσεων και ενεργειών από το ΒΕΑ που θα βοηθήσουν τα μέλη του να επανεξετάσουν τα θεμέλια των δυσλειτουργικών αντιλήψεών τους και να αμφισβητήσουν την εγκυρότητα τους, ούτως ώστε να διαμορφώσουν μια περισσότερο βιώσιμη εικόνα του κόσμου και της θέσης τους ως επιχειρήσειςμέσα σε αυτόν. Πιστεύουμε ότι είναι μια διεργασία που αποτελεί μείζονα 34 Η συλλογιστική της Μετασχηματίζουσας Μάθησης έχει ως αφετηρία το αξίωμα ότι ο τρόπος που ερμηνεύουμε την πραγματικότητα καθορίζεται από το σύστημα αντιλήψεων που καθένας διαθέτει. Αυτό το σύστημα αντιλήψεών μας έχει επιβληθεί από το πολιτισμικό πλαίσιο και το έχουμε εσωτερικεύσει ασυνείδητα μέσω της διεργασίας της κοινωνικοποίησης. Συχνά, περιέχει λανθασμένες και διαστρεβλωμένες αξίες, πεποιθήσεις, παραδοχές και υποθέσεις, έτσι ώστε η ένταξή μας στην πραγματικότητα να παρουσιάζει δυσλειτουργίες. Επιπλέον το σύστημα αντιλήψεων μας είναι τόσο βαθιά χαραγμένο στην προσωπικότητα μας ώστε υιοθετούμε την τάση να αποδεχόμαστε σχεδόν αποκλειστικά τις εμπειρίες που προσαρμόζονται εύκολα σε αυτό και να απορρίπτουμε εκείνες που αποκλίνουν. Είναι λοιπόν αναγκαίο, για να μπορούμε ως ενήλικοι να εναρμονίζουμε τη ζωή μας με την πραγματικότητα, να αναπτύσσουμε την ικανότητα να επανεξετάζουμε κριτικά τις πεποιθήσεις μας για τον εαυτό μας, τους ρόλους που έχουμε αναλάβει και τις σχέσεις μας με τους άλλους. Ο Mezirow θεωρεί ότι το μέσο για να επιτευχθούν τα παραπάνω είναι ο στοχασμός, που τον ορίζει ως διεργασία επανεξέτασης των αντιλήψεων και αξιών με βάση τις οποίες κατανοούμε την πραγματικότητα και δρούμε. Ο στοχασμός είναι δυνατόν να περιορίζεται στη διερεύνηση των διαδικαστικών και μεθοδολογικών πλευρών ενός προβλήματος (λ.χ. στη διερεύνηση των παραμέτρων και εναλλακτικών λύσεων, στο κατά πόσο η δράση μας είχε συνάφεια με τους στόχους μας κ.ο.κ.). Ορισμένες φορές ωστόσο ο στοχασμός επεκτείνεται στην αμφισβήτηση των καθιερωμένων παραδοχών με βάση τις οποίες αντιμετωπίζουμε τα προβλήματα, με άλλα λόγια δεν αφορά απλώς το πώς να πράξουμε, αλλά το γιατί πράττουμε, τους βαθύτερους λόγους και τις συνέπειες της συμπεριφοράς μας. Τότε πρόκειται για κριτικό στοχασμό, που μπορεί να οδηγήσει σε επανεκτίμηση των δυσλειτουργικών πεποιθήσεών μας για την πραγματικότητα που συνηθίσαμε να εκλαμβάνουμε ως δεδομένες - και να φτάσει ακόμα και στον κριτικό αυτοστοχασμό, δηλαδή σε ολιστική αναθεώρηση του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε, πιστεύουμε, αισθανόμαστε και δρούμε (Brookfield, 1990). 56/95

57 αναγκαιότητα για τα μέλη του ΒΕΑ, προκειμένου να απεγκλωβίζονται από αποπροσανατολιστικά διλήμματα που επιβλήθηκαν από το ελληνικό κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο τις προηγούμενες δεκαετίες. Στο πλαίσιο μιας τέτοιας προσέγγισης, πιστεύουμε ότι το ο ρόλος του ΒΕΑ (μέσα από τις προτεινόμενες παρεμβάσεις) είναι να βοηθήσει τα μέλη του 35 να συνειδητοποιούν τις δυνατότητες τους, να γίνονται περισσότερο χειραφετημένοι, κοινωνικά υπεύθυνοι και αυτοδύναμοι δηλαδή να κάνουν περισσότερο επεξεργασμένες επιλογές γινόμενοι περισσότερο κριτικά σκεπτόμενοι, «διαλογικά σκεπτόμενοι» 36 στο περιβάλλον που ζουν και δρουν. Συνεπώς, οι τομείς και οι στόχοι των ακόλουθων παρεμβάσεων έρχονται να εξυπηρετήσουν (σε σημαντικό βαθμό) τα πρώτα στάδια μιας διαδικασίας μετασχηματίζουσας μάθησης των μελών του ΒΕΑ (μέσω του κριτικού στοχασμού): α) προσδιορισμός του προβλήματος της κουλτούρας ΕΚΕ, β) αυτοδιερεύνηση συναισθημάτων για την ΕΚΕ, γ) κριτική αξιολόγηση πεποιθήσεων (μελέτη διαφορετικών οπτικών γωνιών, απόψεων, επιχειρημάτων συναισθημάτων) για την ΕΚΕ, δ) απόφαση αλλαγής και μετασχηματισμού των επιχειρηματιών σε ατομικό επίπεδο, ε) διερεύνηση νέων ρόλων, σχέσεων, ενεργειών, ζ) σχέδιο δράσης ΕΚΕ, η) απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων για την υλοποίηση του σχεδίου ΕΚΕ, θ) δοκιμασία νέων ρόλων, ι) οικοδόμηση ικανοτήτων ΕΚΕ από τα μέλη του ΒΕΑ και η αυτοπεποίθηση για τους νέους ρόλους τους και κ) επανένταξη στην υγιή επιχειρηματικότητα, σύμφωνα με τις νέες (προ)οπτικές ΕΚΕ. Πίνακας 10 Προτεινόμενες παρεμβάσεις Τομέας Στόχος Χαρακτηριστικά Ενέργειες Κατανομή ρόλωναρμοδιοτήτων εμπλεκόμενων φορέων Α. Ενημέρωση Στόχοι επικοινωνίας: δημιουργία γνώσης για το περιεχόμενο της ΕΚΕ, τη συμβολή της και πως εφαρμόζεται οι κουλτούρα και οι πρακτικές της σε μικρές επιχειρήσεις και β) για τις ευκαιρίες συνεργασίας για συγκεκριμένα προγράμματα ΕΚΕ μελών του ΒΕΑ, με τον Δήμο Αθηναίων και ΜΚΟ Ανάπτυξη καταλόγου, έντυπο και ηλεκτρονικό υλικό ενημέρωσης και προβολής για την ΕΚΕ ΒΕΑ ΟΠΑ Β. Πληροφόρηση Εύκολη πρόσβαση σε αξιοποιήσιμες πληροφορίες - Διερεύνηση και καταγραφή βέλτιστων πρακτικών σε θέματα 1. Δημιουργία Ενδιάμεσου Φορέα ΕΚΕ που θα διασφαλίζει την αξιοπιστία και την αξία της ΒΕΑ ΑΝΘΡΩΠΟΜΑΝΙΑ 35 που δραστηριοποιούνται στα όρια του Δήμου του Αθηναίων, n 1=276, χωρίς να αποκλείονται περισσότερες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον Δήμο Αθηναίων, αλλά με έδρα σε άλλου δήμους της Αττικής, n 2=1042, βλ. Σχήμα 2 στο Παράρτημα. 36 Basseches, M. (1984). Dialectical thinking and adult development. Norwood, N.J.: Ablex. 57/95

58 EKE Ομαδοποίηση πληροφοριών πληροφόρησης 2. Σχεδιασμός ηλεκτρονικής διαδικτυακής πλατφόρμας που θα αποτελεί one-stop shop για την πληροφόρηση 3. Συνεργασία και συντονισμός με τον Δήμο Αθηναίων (της Διεύθυνσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης και των λοιπών φορέων του Δήμου) Γ. Ευαισθητοποίηση στην ΕΚΕ Στόχοι επικοινωνίας: α) ενημέρωση και β) ευαισθητοποίηση Γενικός στόχος: Ενίσχυση κουλτούρας ΕΚΕ Υιοθέτηση εργαλείου του Ελληνικού Δικτύου ΕΚΕ για τη διάγνωση της υιοθέτησης ΕΚΕ και διοργάνωση επιχειρηματικών επισκέψεων με σκοπό την ενημέρωση σχετικά με καλές πρακτικές ΕΚΕ και τα οφέλη της 1. Δημιουργία Ενδιάμεσου Φορέα ΕΚΕ που θα διασφαλίζει την υιοθέτηση και στη συστηματική χρήση του εργαλείου διάγνωσης του Ελληνικού Δικτύου ΕΚΕ και τη διοργάνωση των επιχειρηματικών επισκέψεων. 2. Θεσμοθέτηση δύο (2) εβδομαδιαίων Φεστιβάλ με τίτλο «Εβδομάδα Ανθρώπινης Δράσης» ΒΕΑ ΑΝΘΡΩΠΟΜΑΝΙΑ ΟΠΑ Δ. Επιμόρφωσηεκπαίδευση και Συμβουλευτική Αλλαγή στάσεων και αντιλήψεων για υιοθέτηση πρακτικών ΕΚΕ στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας και ανάπτυξη δεξιοτήτων διαχείρισης καθηκόντων, πρακτικών και ενεργειών ΕΚΕ Προγράμματα κατάρτισης και δια βίου μάθησης προσαρμοσμένα της ανάγκες της μικρής επιχείρησης 1. Δημιουργία Ενδιάμεσου Φορέα ΕΚΕ που θα διασφαλίζει την αξία προγραμμάτων και των υποστηρικτικών υπηρεσιών ανάπτυξης δεξιοτήτων 2. Αποτύπωση συγκεκριμένων απαιτήσεων ΕΚΕ ΟΠΑ ΑΝΘΡΩΠΟΜΑΝΙΑ 3. Συνεργασία φορέα με τη ΚΥΑΔΑ και τη Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων, με φορείς κατάρτισης και εκπαιδευτικά ιδρύματα Ενίσχυση της ΕΚΕ μέσω εξατομικευμένης προσέγγισης - Πρόγραμμα παροχής εξατομικευμένων υποστηρικτικών υπηρεσιών ανάπτυξης δεξιοτήτων οργάνωσης και διοίκησης καθηκόντων και ενεργειών ΕΚΕ 1. Δημιουργία Ενδιάμεσου Φορέα ΕΚΕ που θα διασφαλίζει την ποιότητα των υπηρεσιών 2. Ανάπτυξη μητρώου καταρτισμένων και πιστοποιημένων εκπαιδευτών σχετικά με την ΕΚΕ - Υποστήριξη της επιχείρησης από συμβούλους-μέντορες Ε. Δικτύωση - Ενίσχυση συνεργασιών Πρόσβαση σε ευκαιρίες και πληροφορίες δικτύωσης Ομαδοποίηση και - Δημιουργία Ενδιάμεσου Φορέα σύγκριση πληροφοριών δικτύωσης σε ΕΚΕ που θα διασφαλίζει την αξία των πληροφοριών διαδικτυακή πλατφόρμα ΒΕΑ ΟΠΑ Ενίσχυση συνεργατικών σχηματισμών για την προώθηση της ΕΚΕ Διοργάνωση επιχειρηματικών επισκέψεων και Δημιουργία Ενδιάμεσου Φορέα ΕΚΕ που θα υποστηρίζει και συντονίζει την ανάπτυξη one- 58/95

59 συναντήσεων stop shop συνεργατικών σχηματισμών 5.1.α Ανάλυση των ενεργειών Ενέργειες προβολής (δημιουργία γνώσης, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης), πληροφόρησης, δικτύωσης και επιβράβευσης Η αρχική αυτή δράση αποβλέπει στην επικοινωνία των στόχων του προγράμματος αναφορικά με την αξία και τα οφέλη της κοινωνικής υπευθυνότητας αλλά και των επιμέρους ενεργειών και αναμενόμενων αποτελεσμάτων για τα μέλη του ΒΕΑ ώστε να εκμεταλλευτούν αποτελεσματικά ευκαιρίες και πρακτικές που αναδύονται από την εθελοντική συμμετοχή στο πρόγραμμα και ειδικά στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας. Όσον αφορά στις ενέργειες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, βασικός σκοπός τους είναι η πληροφόρηση και διάχυση των στόχων του έργου και των επιμέρους δράσεων, ενεργειών και αναμενόμενων αποτελεσμάτων του στις επιχειρήσεις μέλη του ΒΕΑ προκειμένου να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που τους προσφέρονται για συμμετοχή στις επιμέρους δράσεις και ενέργειες του έργου. Η Δράση περιλαμβάνει τις ακόλουθες ενέργειες: Σχεδιασμός ενιαίου διαγωνισμού αριστείας για πρακτικές ΕΚΕ στους θεματικούς τομείς παρέμβασης κοινωνικής πρόνοιας (υπηρεσίες και δομές). Δημιουργία υπηρεσίας HelpDesk EKE στον Ενδιάμεσο Φορέα ΕΚΕ του ΒΕΑ για την υποδοχή, πληροφόρηση, συμβουλευτική υποστήριξη και δικτύωση για δράσεις και προγράμματα ΕΚΕ (με άλλες επιχειρήσεις και κοινωνικούς φορείς) των επιχειρήσεων-μελών ΒΕΑ. Όσον αφορά στις ενέργειες δικτύωσης, βασικός σκοπός τους είναι η δικτύωση των εμπλεκομένων με απώτερο σκοπό την επίτευξη ευρύτερου οφέλους σε επίπεδο εξασφάλισης συνεργασιών, μεταφοράς τεχνογνωσίας και καλών πρακτικών ΕΚΕ στην συνεργασία ΟΤΑ και ιδιωτικών επιχειρήσεων. Η Δράση περιλαμβάνει την ακόλουθη ενέργεια: Δικτύωση με τοπικούς και παραγωγικούς φορείς για την προώθηση βέλτιστων πρακτικών ΕΚΕ στον Δήμο Αθηναίων. Πιο συγκεκριμένα για την υλοποίηση του στόχου θα πραγματοποιηθούν οι ακόλουθες δράσεις: Ανάπτυξη καταλόγου, έντυπο και ηλεκτρονικό υλικό ενημέρωσης και προβολής: α) των σημαντικότερων δράσεων ΕΚΕ από τις επιχειρήσεις-μέλη ΒΕΑ και β) ευκαιριών συνεργασίας για συγκεκριμένα προγράμματα ΕΚΕ μελών του ΒΕΑ, με τον Δήμο Αθηναίων και ΜΚΟ. 59/95

60 Ανάπτυξη διαδικτυακής πλατφόρμας για την υποδοχή, πληροφόρηση, συμβουλευτική υποστήριξη και δικτύωση (κόμβος επικοινωνίας) για δράσεις και προγράμματα ΕΚΕ (με άλλες επιχειρήσεις και κοινωνικούς φορείς) των επιχειρήσεων-μελών ΒΕΑ. Διεξαγωγή: Ενός (1) ετήσιου Forum για την ανάπτυξη της ΕΚΕ στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και Β. δύο (2) εβδομαδιαίων Φεστιβάλ με τίτλο «Εβδομάδα Ανθρώπινης Δράσης». Κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ θα υλοποιούνται συγκεκριμένες δράσεις δικτύωσης και θα συλλέγονται είδη πρώτης ανάγκης (τρόφιμα, είδη ατομικής υγιεινής, φάρμακα, χρησιμοποιημένα ρούχα, υποδήματα, βιβλία, παιχνίδια, κ.λπ.) που θα προέρχονται από προσφορές ιδιωτικών επιχειρήσεων με στόχο την εξυπηρέτηση και ανακούφιση ατόμων που ανήκουν στις ομάδες στόχου της πρότασης. Διεξαγωγή μιας (1) Εκδήλωσης με τίτλο «Βραβεία Ανθρώπινης Δράσης». Η συγκεκριμένη δράση θα πραγματοποιηθεί με το πέρας της διεξαγωγής του Εβδομαδιαίου Φεστιβάλ με τίτλο «Εβδομάδα Ανθρώπινης Δράσης», στην εκδήλωση λήξης του έργου. Στην εκδήλωση «Βραβεία Ανθρώπινης Δράσης» θα βραβευτούν οι τρεις (3) πρώτες επιχειρήσεις που ξεχώρισαν για την προσφορά τους στα 2 εβδομαδιαία φεστιβάλ. Η επιλογή των τριών (3) επιχειρήσεων θα γίνεται κατόπιν αξιολόγησης των προσφορών που έχουν πραγματοποιηθεί, βάσει της συχνότητας και της ποσότητας των προσφερόμενων ειδών. Η αξιολόγηση και η βράβευση των καλών πρακτικών αυτών θα γίνει βάσει δεδομένων κριτηρίων και τα βραβευθέντα μέλη του ΒΕΑ θα έχουν την ευκαιρία προβολής του έργου τους και κοινοποίησης-διάχυσης των πρακτικών που ανέπτυξαν στις υπόλοιπες επιχειρήσεις του Δήμου. Στόχοι και Αντικείμενο του Ενδιάμεσου Φορέα ΕΚΕ του ΒΕΑ 1. Τον ρόλο του φορέα που θα διασφαλίσει την ποιότητα και αξιοπιστία των δράσεων που αποτυπώνονται στον παραπάνω Πίνακα δύναται να αναλάβει το ΒΕΑ. Στις χρήσεις του εργαλείου αυτοδιάγνωσης του Ελληνικού Δικτύου ΕΚΕ συμπεριλαμβάνονται: α) η μέτρηση και αξιολόγηση των δράσεων ΕΚΕ, β) ο προσδιορισμός του κατάλληλου πλαισίου επικοινωνίας με τα ενδιαφερόμενα μέρη (Δήμος Αθηναίων), γ) η δημιουργία βάσης δεδομένων με στοιχεία που αφορούν την πολιτική και τις πρακτικές εφαρμογές που έχει υιοθετήσει η επιχείρηση, δ) η επικαιροποίηση των θέσεων για τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις των δραστηριοτήτων της και ε) η διατύπωση θέσεων για τον κοινωνικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Όσον αφορά στις συνολικές υπηρεσίες του Ενδιάμεσου Φορέα ΕΚΕ του ΒΕΑ αναπτύσσονται γύρω από τους παρακάτω άξονες: 60/95

61 Παροχή έγκυρης και έγκαιρης πληροφόρησης των μελών του ΒΕΑ σε θέματα ΕΚΕ, Προώθηση συνεχιζόμενης κατάρτισης σε θέματα ΕΚΕ των μελών του ΒΕΑ, Εξατομικευμένη υποστήριξη, Λειτουργία ως ενδιάμεσος φορέας επιχειρήσεων με τοπικούς / εθνικούς και ευρωπαϊκούς φορείς, Υποβοήθηση δικτύωσης των επιχειρήσεων και προώθηση κοινών προγραμμάτων ΕΚΕ, Διεξαγωγή ερευνών, μελετών και παραγωγή προτάσεων πολιτικής, Υποβοήθηση των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων για εκσυγχρονισμό και βελτίωση της πολιτικής ΕΚΕ. Μέσα Επίτευξης των Στόχων του Ενδιάμεσου Φορέα ΕΚΕ του ΒΕΑ Η επιτυχής υλοποίηση των στόχων του Ενδιάμεσου Φορέα ΕΚΕ του ΒΕΑ βασίζεται κυρίως στο ανθρώπινο δυναμικό με την υποβοήθηση των νέων τεχνολογιών πληροφορικής, ενώ βασικοί παράγοντες επιτυχίας του όλου εγχειρήματος θεωρούνται οι παρακάτω παράγοντες όπως εμφανίζονται στον πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας 11 Μέσα επίτευξης των στόχων του Ενδιάμεσου Φορέα ΕΚΕ του ΒΕΑ Κατηγορίες Παράγοντες επιτυχίας Ανθρώπινο δυναμικό Η ύπαρξη ενός αριθμού ικανών στελεχών με άριστες διαπροσωπικές σχέσεις και επικοινωνιακά προσόντα, Στήριξη της προσπάθειας από ηγεσία ΒΕΑ. Υποδομές Η ύπαρξη ικανής πληροφορικής υποδομής, server, ηλεκτρονικής δικτύωσης, για πρόσβαση / επικοινωνία με Βάσεις Δεδομένων και ομοειδείς φορείς - εθνικούς και ευρωπαϊκούς - αλλά και για αμφίδρομη επικοινωνία με τις επιχειρήσεις της περιοχής. Σχέσεις Η ανάπτυξη και ισχυροποίηση διασυνδέσεων και δεσμών με τις επιχειρήσεις-μέλη του ΒΕΑ, Η ανάπτυξη διασυνδέσεων με Τεχνολογικά / Εκπαιδευτικά / Ερευνητικά ιδρύματα, Η ανάπτυξη διασυνδέσεων και οριζόντιων επιχειρησιακών διαδικασιών υποστήριξης, συμβουλευτικής, μελέτης και τεκμηρίωσης με τη Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων, με ΜΚΟ και με άλλους κοινωνικούς φορείς. 61/95

62 Ενέργειες επιμόρφωσης-εκπαίδευσης και συμβουλευτικής Ενίσχυση της ΕΚΕ των δράσεων επιμόρφωσης-εκπαίδευσης των μελών του ΒΕΑ, όπου προϋποθέτει την ανάπτυξη ενός συστήματος ανίχνευσης εκπαιδευτικών αναγκών με τον καθορισμό των ακόλουθων: 1. σαφείς στόχους, 2. προϋποθέσεις αποτελεσματικής υλοποίησης, 3. υπευθυνότητα υλοποίησης, 4. διαδικασία διάγνωσης εκπαιδευτικών αναγκών σε θέματα ΕΚΕ, 5. διαδικασία διάγνωσης εκπαιδευτικών αναγκών μέσω «σύσκεψης ομάδας ειδικών», 6. κατάλογος ενδεικτικών γενικών και διοικητικών ικανοτήτων και ομάδων «βαριών» και «ελαφριών» δεξιοτήτων για την ανάπτυξη, εφαρμογή και παρακολούθηση ενεργειών ΕΚΕ και 7. κατάλογος περιοχών βελτίωσης της επιχείρησης που δημιουργούν εκπαιδευτικές ανάγκες σε ΕΚΕ. Όσον αφορά στην ενίσχυση της ΕΚΕ των μελών του ΒΕΑ μέσω εξατομικευμένης συμβουλευτικής υποστήριξης σε θέματα ΕΚΕ από συμβούλους-μέντορες, μιας σαφούς διαδικασίας συμβουλευτικής υποστήριξης (από το μητρώο συμβούλων και την επιλογή των ωφελούμενων επιχειρήσεων του ΒΕΑ έως την αξιολόγηση του συμβούλου), όπου θα προγραμματίζουν τη συμβουλευτική διαδικασία μέσα από τα ακόλουθα βήματα: α) ανάλυση υπάρχουσας κατάστασης, β) καθορισμός του βασικού σκοπού και των στόχων της συμβουλευτικής υποστήριξης σε θέματα ΕΚΕ, γ) καθορισμός της στρατηγικής για την υλοποίηση της διαδικασίας συμβουλευτικής υποστήριξης, δ) περιγραφή της εκτέλεσης σχεδίου με μηχανισμό παρακολούθησης και ελέγχου και ε) καθορισμός των κριτηρίων αξιολόγησης και ελέγχου των αποτελεσμάτων της διαδικασίας συμβουλευτικής υποστήριξης Προτεινόμενες ενδεικτικές συνεργασίες των μελών του ΒΕΑ με ΜΚΟ και ΚΟΙΝΣΕΠ για την κάλυψη των αναγκών των Κοινωνικών Δομών του Δήμου Αθηναίων Οι προτάσεις με ενδεικτικές συνεργασίες των μελών του ΒΕΑ (από συγκεκριμένους κλάδους) με Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) και Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚΟΙΝΣΕΠ) παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα (βλ. Πίνακα 11). Πίνακας 12 Προτεινόμενες ενδεικτικές συνεργασίες των μελών του ΒΕΑ (από συγκεκριμένους κλάδους) με ΜΚΟ και ΚΟΙΝΣΕΠ για την κάλυψη των αναγκών των Κοινωνικών Δομών του Δήμου Αθηναίων ΚΛΑΔΟΙ ΑΡΤΟΠΟΙΕΙΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑ/ΠΑΡΟΧΗ (ΟΦΕΛΗ ΕΚΕ) 1. μαγειρικά έλαια 2. παλιός ρουχισμός (ένδυση και υπόδηση), πανιά και στουπιά 3. μη πωληθέντα αρτοπαρασκευάσματα/προϊόντα 4. παλιός, επαγγελματικός εξοπλισμόςηλεκτρικές συσκευές 5. επαγγελματικός προσανατολισμός (κατάρτιση και εκπαίδευση ευάλωτων και ευπαθών ομάδων στο επάγγελμα του αρτοποιού) ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ 1. συνεργασία REVIVE με τον Δήμο Αθηναίων για την παραγωγή βιοκαυσίμων 2. RECYCOM (με ΜΚΟ ή απευθείας συνεργασία με Δήμο Αθηναίων) 3. ΜΚΟ: - ΜΠΟΡΟΥΜΕ - ΌΛΟΙ ΜΑΖΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ - ΑΡΤΟΣ-ΔΡΑΣΗ 4. ΚΟΙΝΣΕΠ ΕΛΕΥΣΙΣ ΚΑΛΥΨΗ ΚΟΙΝΩΙΚΩΝ ΑΝΓΚΩΝ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ 1. ΟΛΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ 2. ΚΥΑΔΑ (ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΑΝΤΟΠΩΛΕΙΟ, ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΑΓΟΡΑ, ΚΟΜΒΟΣ ΑΛΛΗΛΟΒΟΗΘΕΙΑΣ ΠΟΛΙΤΩΝ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ») 3.ΚΕΝΤΡΑ ΣΙΤΙΣΗΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΑΝΤΟΠΩΛΕΙΟ, ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΒΡΕΦΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ, ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ («ΑΘΗΝΑ ΥΓΕΙΑ») 62/95

63 (Α. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΑΡΟΧΗ ΚΑΙ Β. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΕΚΕ) 5. ΜΚΟ: - PRAKSIS - ΚΛΙΜΑΚΑ - ΑΘΗΝΑ - ΜΕΡΙΜΝΑ ΖΩΗΣ - ΚΟΜΒΟΣ ΚΟΙΝΣΕΠ: - ΜΥΡΤΙΛΛΟ 4. ΟΛΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ 5. ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ («ΑΘΗΝΑ ΥΓΕΙΑ»), ΚΥΑΔΑ, ΔΟΜΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΑΘΗΝΑΙΩΝ, ΔΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΤΗΡΙΞΗ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΓΙΑ ΙΣΟΤΙΜΗ ΈΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΕΙΑ 1. μαγειρικά έλαια 2. πυρήνες φρούτων και τα εμπορικά απορρίμματα τροφίμων (απόβλητα εστίασης από δραστηριότητες catering), 3. παλιός ρουχισμός (ένδυση και υπόδηση), πανιά και στουπιά 4. μη πωληθέντα γλυκά, εδέσματα και κουλούρια 5. παλιός, επαγγελματικός εξοπλισμόςηλεκτρικές συσκευές 6. επαγγελματικός προσανατολισμός (κατάρτιση και εκπαίδευση ευάλωτων και ευπαθών ομάδων στο επάγγελμα του ζαχαροπλάστη) (Α. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΑΡΟΧΗ ΚΑΙ Β. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΕΚΕ) 1. και 2. - συνεργασία REVIVE με τον Δήμο Αθηναίων για την παραγωγή βιοκαυσίμων - συνεργασία με ΚΟΙΝΣΕΠ ΒΙΟΔΡΟΜΕΑΣ: α) για τη διαχείριση της βιομάζας για την παραγωγή εδαφοβελτιωτικού (κομπόστ) για τις ανάγκες του φυτωρίου (δημοτικός λαχανόκηπος) του Δήμου Αθηναίων και για άλλους αστικούς/δημοτικούς λαχανόκηπους που θα δημιουργηθούν μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα (π.χ. Πεδίον Άρεως) και β) και μαγειρικών ελαίων για την παραγωγή βιοκαυσίμων (σε απευθείας συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων) 3. RECYCOM (με ΜΚΟ ή απευθείας συνεργασία με Δήμο Αθηναίων) 4. ΜΚΟ: - ΜΠΟΡΟΥΜΕ - ΌΛΟΙ ΜΑΖΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ, - ΑΡΤΟΣ-ΔΡΑΣΗ 5. ΚΟΙΝΣΕΠ ΕΛΕΥΣΙΣ 6. ΜΚΟ: - PRAKSIS - ΚΛΙΜΑΚΑ - ΑΘΗΝΑ - ΜΕΡΙΜΝΑ ΖΩΗΣ - ΚΟΜΒΟΣ ΚΟΙΝΣΕΠ: - ΜΥΡΤΙΛΛΟ 1. και 2. ΟΛΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ, ΚΥΑΔΑ (ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΑΝΤΟΠΩΛΕΙΟ, ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΑΓΟΡΑ, ΚΟΜΒΟΣ ΑΛΛΗΛΟΒΟΗΘΕΙΑΣ ΠΟΛΙΤΩΝ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ») 3.ΚΕΝΤΡΑ ΣΙΤΙΣΗΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΑΝΤΟΠΩΛΕΙΟ, ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΒΡΕΦΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ, ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ («ΑΘΗΝΑ ΥΓΕΙΑ») 4. ΟΛΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ 5. ΟΛΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ 6. ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ («ΑΘΗΝΑ ΥΓΕΙΑ»), ΚΥΑΔΑ, ΔΟΜΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΑΘΗΝΑΙΩΝ, ΔΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΤΗΡΙΞΗ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΓΙΑ ΙΣΟΤΙΜΗ ΈΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΑΠΗΤΟΚΑΘΑΡΙΣΤΗΡΙΑ 1. εθελοντικές υπηρεσίες καθαρισμού 2. επαγγελματικός προσανατολισμός (κατάρτιση και εκπαίδευση ευάλωτων και ευπαθών ομάδων στο επάγγελμα του ταπηροκαθαριστή) (Α. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΑΡΟΧΗ ΚΑΙ Β. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΕΚΕ) 2. ΜΚΟ: - PRAKSIS - ΚΛΙΜΑΚΑ - ΑΘΗΝΑ - ΜΕΡΙΜΝΑ ΖΩΗΣ - ΚΟΜΒΟΣ ΚΟΙΝΣΕΠ: - ΜΥΡΤΙΛΛΟ 1. ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΒΡΕΦΟΚΟΜΕΙΟ, ΚΥΑΔΑ (ΑΝΟΙΧΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΙΤΙΣΗΣ ΚΑΙ ΣΤΕΓΑΣΗ- ΞΕΝΩΝΕΣ) 2. ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ («ΑΘΗΝΑ ΥΓΕΙΑ»), ΚΥΑΔΑ, ΔΟΜΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΑΘΗΝΑΙΩΝ, ΔΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΤΗΡΙΞΗ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΓΙΑ ΙΣΟΤΙΜΗ ΈΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΝΔΥΣΗ/ΥΠΟΔΗΣΗ 1.παλιός ρουχισμός (ένδυση και υπόδηση), πανιά και στουπιά 2. παλιός, επαγγελματικός εξοπλισμόςηλεκτρικές συσκευές και παλιός ρουχισμός 3. επαγγελματικός προσανατολισμός (κατάρτιση και εκπαίδευση ευάλωτων και ευπαθών ομάδων στο επάγγελμα του ράφτη, γαζώτριας, τσαγκάρη και πωλητών ένδυσης και υπόδησης 1. - RECYCOM (με ΜΚΟ ή απευθείας συνεργασία με Δήμο Αθηναίων) - ΚΟΙΝΣΕΠ ΡΑΠΤΟΜΗΧΑΝΟΒΙΕΣ 2. ΚΟΙΝΣΕΠ ΕΛΕΥΣΙΣ 3. ΜΚΟ: - PRAKSIS - ΚΛΙΜΑΚΑ - ΑΘΗΝΑ - ΜΕΡΙΜΝΑ ΖΩΗΣ 1. ΚΥΑΔΑ (ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΑΝΤΟΠΩΛΕΙΟ, ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΑΓΟΡΑ, ΚΟΜΒΟΣ ΑΛΛΗΛΟΒΟΗΘΕΙΑΣ ΠΟΛΙΤΩΝ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ») ΚΕΝΤΡΑ ΣΙΤΙΣΗΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΑΝΤΟΠΩΛΕΙΟ, ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΒΡΕΦΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ 2. ΟΛΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ 3. ΚΥΑΔΑ, ΔΟΜΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΑΘΗΝΑΙΩΝ, ΔΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΤΗΡΙΞΗ 63/95

64 (Α. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΑΡΟΧΗ ΚΑΙ Β. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΕΚΕ) - ΚΟΜΒΟΣ ΚΟΙΝΣΕΠ: - ΜΥΡΤΙΛΛΟ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΓΙΑ ΙΣΟΤΙΜΗ ΈΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΠΙΠΛΟΠΟΙΙΑ 1. επιδιόρθωση παλιών και ελαττωματικών επίπλων που συλλέγει η Υπηρεσία Συλλογής Ογκωδών Απορριμμάτων 2. παλιός, επαγγελματικός εξοπλισμός 3. επαγγελματικός προσανατολισμός (κατάρτιση και εκπαίδευση ευάλωτων και ευπαθών ομάδων στο επάγγελμα του επιπλοποιού 1. και 2. ΚΟΙΝΣΕΠ ΕΛΕΥΣΙΣ 3. ΜΚΟ: - PRAKSIS - ΚΛΙΜΑΚΑ - ΑΘΗΝΑ - ΜΕΡΙΜΝΑ ΖΩΗΣ - ΚΟΜΒΟΣ ΚΟΙΝΣΕΠ: - ΜΥΡΤΙΛΛΟ 1. και 2. ΟΛΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ 3. ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ («ΑΘΗΝΑ ΥΓΕΙΑ») (Α. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΑΡΟΧΗ ΚΑΙ Β. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΕΚΕ) ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΟΙ 1. εθελοντικές υπηρεσίες συντήρησης, ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων, επισκευής βλαβών. 2. εθελοντικές υπηρεσίες βελτίωσης του ηλεκτροφωτισμού σε δημόσιους χώρους/πεζοδρόμια/πλατείες στο ευρύτερο ιστορικό κέντρο της πόλης 3. παλιός, επαγγελματικός εξοπλισμόςηλεκτρικές συσκευές 4. επαγγελματικός προσανατολισμός (κατάρτιση και εκπαίδευση ευάλωτων και ευπαθών ομάδων στο επάγγελμα του ηλεκτρολόγου) 3. ΚΟΙΝΣΕΠ ΕΛΕΥΣΙΣ 4. ΜΚΟ: - PRAKSIS - ΚΛΙΜΑΚΑ - ΑΘΗΝΑ - ΜΕΡΙΜΝΑ ΖΩΗΣ - ΚΟΜΒΟΣ ΚΟΙΝΣΕΠ: - ΜΥΡΤΙΛΛΟ 1. και 3. ΟΛΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ 2. ΕΠΙΛΥΣΗ ΑΥΞΗΜΕΝΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΜΕ ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΝΑ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΤΕΙ Η ΖΩΗ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ 3. ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ («ΑΘΗΝΑ ΥΓΕΙΑ») (Α. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΑΡΟΧΗ ΚΑΙ Β. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΕΚΕ) ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ 1. εθελοντικές υπηρεσίες συντήρησης και επισκευής βλαβών των οχημάτων του δήμου. 2. επαγγελματικός προσανατολισμός (κατάρτιση και εκπαίδευση ευάλωτων και ευπαθών ομάδων στο επάγγελμα του μηχανικού αυτοκινήτων (Α. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΑΡΟΧΗ ΚΑΙ Β. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΕΚΕ) 2. ΜΚΟ: - PRAKSIS - ΚΛΙΜΑΚΑ - ΑΘΗΝΑ - ΜΕΡΙΜΝΑ ΖΩΗΣ - ΚΟΜΒΟΣ ΚΟΙΝΣΕΠ: - ΜΥΡΤΙΛΛΟ 1 ΟΛΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ 2. ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ («ΑΘΗΝΑ ΥΓΕΙΑ») Πίνακας 13 Σχέδιο δράσης δικτύωσης 64/95

65 5.3. Σχέδιο δράσης της Πιλοτικής Εφαρμογής Ακολουθεί συγκεκριμένο σχέδιο δράσης της πιλοτικής εφαρμογής σε συγκεκριμένους κλάδους του ΒΕΑ. Πίνακας 14 Σχέδιο δράσης πιλοτικής εφαρμογής Εξειδίκευση των ενεργειών για τον προγραμματισμό, υλοποίηση και αξιολόγηση της πιλοτικής εφαρμογής Ο προγραμματισμός της πιλοτικής εφαρμογής πρέπει να συμπεριλαμβάνει τα ακόλουθα βήματα: 1. Εκτίμηση της υπάρχουσας κατάστασης [η διαφορά της «τρέχουσας (πραγματικής) εταιρικής εικόνας» (δηλ. της εικόνας που έχουν οι τα μέλη του ΒΕΑ για τον ΒΕΑ) και της «εικόνας-καθρέπτη» (δηλ. της εικόνας που πιστεύει η διοίκηση του ΒΕΑ ότι έχουν τα μέλη του για τον ΒΕΑ)] μέσω εξειδικευμένου ερωτηματολογίου. 2. Καθορισμός των στόχων (χρονικά προσδιορισμένοι, ποσοτικοποιημένοι, κάποια σχετική δυσκολία ως προς την επίτευξη τους για να είναι υποκινητικοί) για τις ανάγκες τόσο της πιλοτικής εφαρμογής, όσο των μελών του ΒΕΑ 3. Καθορισμός των ομάδων κοινού (με βάση τους κλάδους-στόχους), προκειμένου να επιλεχθούν τα μέσα που θα διαθέσουν τα μηνύματα, να καθορισθούν προτεραιότητες στο πλαίσιο των περιορισμών του προϋπολογισμού και των διαθέσιμων πόρων. 4. Επιλογή των κατάλληλων τακτικών επικοινωνίας, με βάση τον χρόνο, τον τρόπο μετάδοσης του μηνύματος και το κόστος. 5. Προϋπολογισμός της δαπάνης και του χρονικού προγραμματισμού, λαμβάνοντας υπόψη στοιχεία κόστους, όπως: α) α) ώρες εργασίας, β) αναλώσιμα υλικά, γ) δαπάνες «φιλοξενίας» δ) έλεγχος, ε) χρονικός προγραμματισμός 6. Στάθμιση και αξιολόγηση των παραπάνω βημάτων: α) πως τα πήγαν οι εμπλεκόμενοι φορείς ξεχωριστά; β) πως τα πήγαν οι υπόλοιποι συνεργάτες; γ. αν επιτεύχθηκε ο βασικός σκοπός της πιλοτικής 65/95

66 εφαρμογής; δ. αν επιτευχθήκαν οι τακτικοί στόχοι της πιλοτικής εφαρμογής και δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις πραγματοποίησης των μακροχρόνιων στόχων του προγράμματος διασύνδεσης των μελών του ΒΕΑ με τον Δήμο Αθηναίων; και ε. αν υπήρχαν σημαντικές αποκλίσεις στα έξοδα συγκριτικά με τον προϋπολογισμό και αν ναι που οφείλονται; Οι ενέργειες για την υλοποίηση της πιλοτικής εφαρμογής πρέπει να οριστούν με λεπτομέρεια στα ακόλουθα τρία στάδια: Α. Πριν την υλοποίηση της πιλοτικής εφαρμογής Β. Κατά τη διάρκεια της υλοποίησης της πιλοτικής εφαρμογής Γ. Μετά την υλοποίηση της πιλοτικής εφαρμογής. 66/95

67 6. Παράρτημα Πίνακας 1 Χρονοδιάγραμμα εκπόνησης της μελέτης και ημερομηνία υποβολής παραδοτέου 67/95

68 Πίνακας 2 Αποτύπωση του ελληνικού, του ευρωπαϊκού και του διεθνούς νομικού και θεσμικού πλαισίου για ΕΚΕ Πηγή: Γενική Γραμματεία Εμπορίου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας (2014). «Κείμενο Εργασίας για το Σχέδιο της Εθνικής Στρατηγικής της Ελλάδας για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη», στο πλαίσιο «Κατάρτισης Σχεδίου Δράσης/Στρατηγικής της Ελλάδας για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, (Προσχέδιο v0.14, 28 Ιουλίου 2014) σελ Διαθέσιμο: 68/95

69 Οι ομάδες πολιτών για δράσεις που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής στην Αθήνα που έχουν δημιουργηθεί μέχρι σήμερα (Μάϊος 2015) είναι οι ακόλουθες: 69/95

70 70/95

71 71/95

72 72/95

73 73/95

74 74/95

75 Οργάνωση της Διεύθυνσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας και καταγραφή των κοινωνικών δομών του Δήμου Αθηναίων και δράσεων από ΜΚΟ στον Δήμο Αθηναίων Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας του Δήμου Αθηναίων Σύμφωνα με τον επίσημο διαδικτυακό ιστότοπο 37 του Δήμου Αθηναίων, η Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας οργανώνεται στα ακόλουθα τμήματα με συγκεκριμένες αρμοδιότητες: α. Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής & Πολιτικών Ισότητας Σχεδιάζει εισηγείται και μεριμνά για την εφαρμογή κοινωνικών προγραμμάτων. Υλοποιεί δράσεις και προγράμματα κοινωνικής πολιτικής, πρόληψης και αντιμετώπισης ψυχο-κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων. Συντονίζει, παρακολουθεί και αξιολογεί την άσκηση Κοινωνικής Πολιτικής σε τοπικό επίπεδο. Οργανώνει παρακολουθεί και αξιολογεί την δικτύωση τοπικών φορέων Κοινωνικής Φροντίδας όπως οι κοινωνικές Υπηρεσίες του Δήμου, Μ.Κ.Ο., υπηρεσίες και δομές κοινωνικής προστασίας της Περιφέρειας και του Κράτους, συλλόγων και οργάνων ομάδων-χρηστών, κοινωνικών υπηρεσιών των νομικών Προσώπων του Δήμου. Ασκεί εποπτεία επί των φιλανθρωπικών σωματείων και ιδρυμάτων και υλοποιεί δράσεις προστασίας περιθαλπόμενων σε ιδρύματα κλειστής περίθαλψης. Εισηγείται την χορήγηση αδειών διενέργειας λαχειοφόρων αγορών, εράνων και φιλανθρωπικών αγορών. Μεριμνά για τον ορισμό μελών Διοικητικών Συμβουλίων (Ιδρυμάτων, Λεσχών Φιλίας) και επιτροπών. Ρυθμίζει θέματα κοινωνικής κατοικίας. Λειτουργεί ως Συμβουλευτικό Κέντρο όπου παρέχεται ψυχο-κοινωνική στήριξη, νομικές συμβουλές και νομική βοήθεια σε συνεργασία με τους με τους δικηγορικούς συλλόγους και ενημέρωση για θέματα που αφορούν την Τρίτη Ηλικία, τα Άτομα με αναπηρίες, τις γυναίκες που χρήζουν ανάλογης στήριξης, τους αλλοδαπούς, τους πρόσφυγες και τους Ρομά. Εποπτεύει και ρυθμίζει θέματα λειτουργίας ιδρυμάτων προστασίας και αγωγής οικογένειας του παιδιού (όπως Κέντρων Παιδικής Μέριμνας, Παιδικών Σταθμών, παραρτημάτων ΠΙΚΠΑ και ΚΕΠΕΠ). Ασκεί έλεγχο και εποπτεία στα ιδρύματα παιδικής προστασίας ιδιωτικού δικαίου (ιδιωτικοί παιδικοί σταθμοί) (άρθρο 94 παρ. 3β αριθ.10 Ν. 3852/2010) /95

76 Ασκεί εποπτεία επί των φιλανθρωπικών σωματείων και ιδρυμάτων και υλοποιεί δράσεις προστασίας περιθαλπόμενων σε ιδρύματα κλειστής περίθαλψης. Προβαίνει στην χορήγηση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας δημοτικών και ιδιωτικών παιδικών ή βρεφονηπιακών σταθμών) (άρθ.94 παρ.3β αρ. 22 του Ν.3852/2010). Προβαίνει στην χορήγηση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας κέντρων δημιουργικής απασχόλησης παιδιών. α1. Γραφείο Ατόμων Τρίτης Ηλικίας Παρακολουθεί και κατευθύνει τα προγράμματα που εφαρμόζονται στις Λέσχες Φιλίας. Υλοποιεί τα προγράμματα «Βοήθειας στο Σπίτι» και παρακολουθεί την δράση τους. Κατευθύνει τα Συμβούλια των Πολιτών για την τρίτη ηλικία. Ασχολείται με την μελέτη και έρευνα των προβλημάτων των ατόμων της τρίτης ηλικίας. Παρακολουθεί την εφαρμογή προγραμμάτων δράσης για θέματα που αφορούν τα άτομα της τρίτης ηλικίας. α2. Γραφείο Ατόμων με Αναπηρίες Παρέχει κοινωνική και ψυχολογική υποστήριξη στα άτομα και τις οικογένειές τους. Συλλέγει πληροφορίες ώστε να λειτουργεί το Γραφείο ως Κέντρο Πληροφόρησης και Παραπομπής προς άλλα αρμόδια όργανα, φορείς και Υπηρεσίες. Υλοποιεί προγράμματα που αφορούν τα άτομα με αναπηρίες σε συνεργασία με άλλους φορείς ή Υπηρεσίες του Δήμου. Υλοποιεί προγράμματα σε χώρους άθλησης, ψυχαγωγίας και πολιτισμού του Δήμου και προγράμματα πολιτιστικής παρέμβασης για τα άτομα με αναπηρίες και τις οικογένειές τους. Υλοποιεί ενημερωτικές ημερίδες ή συμμετέχει σε ημερίδες και συνέδρια (με θέματα π.χ. Αναπηρία - Προσβασιμότητα- Ευαισθητοποίηση κ.λπ.), Μαθητείες - Πρακτική Άσκηση (σε μαθητές των Κέντρων Κατάρτισης ΑμεΑ). Συνεργάζεται με φορείς που υλοποιούν Εθνικά ή Ευρωπαϊκά Προγράμματα για ΑμεΑ. Εισηγείται προς τους φορείς για την πρόσβαση των ατόμων στους χώρους εργασίας, εκπαίδευσης και πολιτισμού. Προωθεί την ισότητα των ευκαιριών και ενισχύει τις πρωτοβουλίες. α3. Γραφείο Πολιτικών Ισότητας των Φύλων Σχεδιάζει, εισηγείται και μεριμνά για την εφαρμογή προγραμμάτων και μέτρων που στοχεύουν στην ισότητα γυναικών και ανδρών σε όλους τους τομείς. 76/95

77 Στο πλαίσιο αυτό μεριμνά για: Την συστηματική μελέτη και έρευνα των προβλημάτων των γυναικών. Την παρακολούθηση εφαρμογής προγραμμάτων δράσης για θέματα που αφορούν γυναίκες. Την πληροφόρηση με στόχο την εξασφάλιση καλύτερης αντιμετώπισης και κατανόησης των πολιτών σε θέματα που αφορούν τις γυναίκες. Τη λήψη μέτρων για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών. Την ανάπτυξη δράσεων για την καταπολέμηση των κοινωνικών στερεοτύπων με βάση το φύλο. Την ανάπτυξη ειδικών προγραμμάτων για γυναίκες που υφίστανται πολλαπλές διακρίσεις. Τη λήψη μέτρων για την πρόληψη και καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας. Τη ανάπτυξη ειδικών προγραμμάτων για ευπαθείς ομάδες γυναικών. Την ανάπτυξη δράσεων για την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην απασχόληση Τη λήψη μέτρων για την εναρμόνιση επαγγελματικών και οικογενειακών υποχρεώσεων Την ανάπτυξη δράσεων για την κοινωνική και πολιτική συμμετοχή των γυναικών και την προώθηση τους στα κέντρα λήψης αποφάσεων Την υλοποίηση δράσεων προστασίας μονογονεϊκών οικογενειών την επιμόρφωση στελεχών των κέντρων ισότητας των ΟΤΑ Την υποστήριξη Δομών Φιλοξενίας (Καταφύγια-Ξενώνες) γυναικών - θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας α4. Γραφείο Αλλοδαπών, Προσφύγων και Ρομά Σχεδιάζει, εισηγείται και μεριμνά για την εφαρμογή προγραμμάτων ή συμμετέχει σε προγράμματα και δράσεις για την ένταξη αθίγγανων, παλιννοστούντων ομογενών, μεταναστών και προσφύγων στην κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ζωή της τοπικής κοινωνίας. Εποπτεύει την διενέργεια κοινωνικών ερευνών για την κατάσταση των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού, των επαναπατριζόμενων των προσφύγων και των μεταναστών ώστε να συμμετάσχουν στα προγράμματα κοινωνικής προστασίας που τους αφορούν. Φροντίζει για τη μελέτη, κατάρτιση και παρακολούθηση της εφαρμογής προγραμμάτων ένταξης υπηκόων τρίτων χωρών. Σε συνεργασία με το Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών του Δήμου Αθηναίων: Παρέχει ενημέρωση και συμβουλές σε θέματα καθημερινής δραστηριότητας και γενικότερης στάσης ζωής των αλλοδαπών βοηθώντας την όσο το δυνατόν ομαλότερη ένταξή τους στην ελληνική κοινωνία. Αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και δράσεις για την καταπολέμηση της ξενοφοβίας και του ρατσισμού. 77/95

78 Υποστηρίζει και υλοποιεί διαπολιτισμικές δραστηριότητες, εκδηλώσεις και προγράμματα σε συνεργασία με μεταναστευτικούς συλλόγους και τοπικούς φορείς που υλοποιούν δράσεις ένταξης μεταναστών. Συνεργάζεται με εθνικούς και Διεθνούς Οργανισμούς για την ανταλλαγή εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών ένταξης υπηκόων τρίτων χωρών. α5. Γραφείο Συμβουλίου Ένταξης Μεταναστών Παρέχει κάθε είδους γραμματειακή υποστήριξη προς το Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών. α6. Γραφείο Βραχυχρόνιας Φιλοξενίας Ευπαθών Ομάδων Οργανώνει, συντονίζει και παρακολουθεί τη βραχυχρόνια φιλοξενία και σίτιση σε ευπαθείς ομάδες της πόλης μας και προσφέρει ψυχοκοινωνική υποστήριξη, πληροφόρηση και συμβουλευτική με στόχο την κοινωνική ενδυνάμωση των ευπαθών ομάδων που απειλούνται από τη φτώχεια. Συνεργάζεται με φορείς Μη Κερδοσκοπικού Χαρακτήρα, ιδρύματα, επαγγελματικές ενώσεις, καθώς με υπηρεσίες και δομές κοινωνικού χαρακτήρα για την υλοποίηση προγραμμάτων σίτισης, φιλοξενίας, στήριξης εργασίας και κοινωνικής ένταξης για την αντιμετώπιση της φτώχειας β. Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας και Υποστήριξης Διενεργεί κοινωνικές έρευνες α) σε συνεργασία με το Τμήμα Επιδοματικής Πολιτικής στα εξής θέματα: παροχή οικονομικής ενίσχυσης των αυτοστεγαζόμενων, σχετική μίσθωση ακίνητων, ρύθμιση διαφόρων θεμάτων κοινωνικής κατοικίας και επιβολή κυρώσεων για παραβάσεις της οικείας νομοθεσίας. Συνεργάζεται με το Τμήμα Κοινωνικής Ασφάλισης στα εξής θέματα: έκδοση πιστοποιητικών οικονομικής αδυναμίας, εισήγηση δωρεάν παραχώρησης της χρήσης οικημάτων λόγω απορίας ή για άλλους σοβαρούς λόγους. Αναγνώριση δικαιούχων στεγαστικής συνδρομής. Εισήγηση έκδοσης αποφάσεων παροχής κοινωνικής προστασίας. Ασκεί κοινωνική εργασία με άτομα, οικογένειες και κοινωνικές ομάδες στις Δημοτικές Κοινότητες του Δήμου Αθηναίων κατόπιν αιτήματός τους. Λειτουργεί μονάδες συμβουλευτικής, ψυχολογικής, κοινωνικής υποστήριξης στις Δημοτικές Κοινότητες του Δήμου Αθηναίων. Μεριμνά για την προώθηση και ανάπτυξη του εθελοντισμού και της κοινωνικής αλληλεγγύης με την δημιουργία τοπικών δικτύων. Συνεργάζεται με τα γραφεία του Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής σε θέματα που αφορούν την Τρίτη Ηλικία, τα άτομα με αναπηρίες, τις πολιτικές ισότητας των φύλων, τους αλλοδαπούς, των πρόσφυγες, τους Ρομά. Διεξάγει Κοινοτική Κοινωνική Εργασία με τους τοπικούς φορείς και τα τοπικά ιδρύματα ανά δημοτική κοινότητα. 78/95

79 Προωθεί δράσεις ευαισθητοποίησης των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στο Δήμο για συνεργασία μαζί του σε κοινωνικά θέματα. Μεριμνά για την προώθηση και ανάπτυξη του εθελοντισμού και της κοινωνικής αλληλεγγύης σε συνεργασία με το Τμήμα Π.Σ.Ε.Α Εθελοντισμού. γ. Τμήμα Οργάνωσης και Λειτουργίας Καθημερινή Επικοινωνία με όλα τα Τμήματα ώστε να υπάρχει πλήρη παρακολούθηση στην: - τήρηση του καθημερινού παρουσιολογίου του συνολικού προσωπικού της Διεύθυνσης - καταχώρηση και ηλεκτρονική αποστολή του παρουσιολογίου - καταχώρηση και έλεγχο αδειών και ασθενειών - καταχώρηση μετακινήσεων υπαλλήλων, αποσπάσεων, μεταβολών, συνταξιοδοτήσεων και αναλήψεις υπηρεσιών - δημιουργία της απαραίτητης αλληλογραφίας (διαβιβαστικών αποφάσεων) προς ενημέρωση και διεκπεραίωση όλων όσων αφορούν τα θέματα αυτά. Καθημερινή Επικοινωνία με το αρμόδιο τμήμα της Δ/νσης προσωπικού: - για την ηλεκτρονική και έγγραφη καταγραφή της υπερωριακής απασχόλησης των υπαλλήλων που θα εργαστούν πέραν του ωραρίου - για την ηλεκτρονική και έγγραφη καταγραφή της υπερωριακής απασχόλησης των υπαλλήλων που θα εργαστούν τις Κυριακές και Αργίες - καθημερινή και συγκεντρωτική μηνιαία συμπλήρωση απαιτούμενων εντύπων, υπηρεσιακών σημειωμάτων και αποφάσεων αποστολή όλων των παραπάνω στο αρμόδιο τμήμα Μισθοδοσίας. Τήρηση Εισερχόμενης & Εξερχόμενης έντυπης αλληλογραφίας: - Έλεγχος - Καταγραφή - Διαλογή - Ταξινόμηση - Φωτοτύπηση - Αποστολή στο κάθε Τμήμα της Διεύθυνσης Παραγωγή κάθε είδους διοικητικού εγγράφου: - Απλές διοικητικές πράξεις - Πράξεις κανονιστικού περιεχομένου - Εισηγητικά στο Δημοτικό Συμβούλιο - Εισηγητικά στην Οικονομική Επιτροπή - Αποφάσεις Δημάρχου Τήρηση Εισερχόμενης & Εξερχόμενης Ηλεκτρονική Αλληλογραφίας: 79/95

80 - Σύνταξη και Αποστολή ηλεκτρονικών αιτημάτων που αφορούν τη Διεύθυνση - Καθημερινές ηλεκτρονικές κοινοποιήσεις στους παραλήπτες των εγγράφων που διακινούνται - Αιτήματα δημοτών - Ηλεκτρονική επικοινωνία της Διεύθυνσης με άλλες διευθύνσεις αλλά και εξωτερικούς φορείς που συνεργάζεται η Διεύθυνσή μας - Αιτήματα CRM (ηλεκτρονικός ανταποκριτής) - Εσωτερική ηλεκτρονική διακίνηση εντός Δήμου (On-Task) - Αναρτήσεις εγγράφων στην εφαρμογή «ΔΙΑΥΓΕΙΑ» (ΑΔΑ) - Αναρτήσεις την εφαρμογή του «ΚΗΜΔΣ» (ΑΔΑΜ) Παρακολούθηση Οικονομικών Διαδικασιών: - Έναρξη και ολοκλήρωση των αιτημάτων των Τμημάτων για Προμήθειες: Σε συνεργασία με το ενδιαφερόμενο Τμήμα, σύνταξη και αποστολή φακέλων στη Διεύθυνση Προμηθειών με τις Τεχνικές Προδιαγραφές και τον Ενδεικτικό Προϋπολογισμό των αναγκών σε υλικά και εργασίες - Παρακολούθηση των Προγραμμάτων ΕΣΠΑ της Διεύθυνσης και στενή συνεργασία με τη Διεύθυνση Προμηθειών ειδικά στο στάδιο της σύνταξης των Προκηρύξεων αλλά και της διεξαγωγής των Διαγωνισμών. - Συγκέντρωση των προτάσεων όλων των τμημάτων σχετικά με τον Προϋπολογισμό τους, αποστολή τους στο Τμήμα Προϋπολογισμού με ταυτόχρονη καταχώρησή τους στην εφαρμογή «Σύστημα Διαχείρισης Οικονομικών για ΟΤΑ» του Δήμου Αθηναίων Χρήση Ηλεκτρονικών Εφαρμογών εντός Δήμου - Ηλεκτρονικό Παρουσιολόγιο - CRM - «On-Task» - «Σύστημα Διαχείρισης Οικονομικών για ΟΤΑ» - Δημιουργία Ενιαίου Μητρώου Ωφελούμενων από τις Κοινωνικές Υπηρεσίες του Δήμου (ΑΜΚΑ) εξωτερικές εφαρμογές - «ΔΙΑΥΓΕΙΑ» (ΑΔΑ) - «ΚΗΜΔΣ» (ΑΔΑΜ) - Διαχειριστές για την εφαρμογή «Ηλεκτρονική Πιστοποίηση Γνησιότητας Πιστοποιητικών ΚΕΠΑ» (ΙΚΑ) γ1. Γραφείο Κοινωνικής Καινοτομίας Μεριμνά για την παρακολούθηση της Στρατηγικής του Δήμου Αθηναίων στα πεδία της κοινωνικής καινοτομίας και επιχειρηματικότητας. Παρακολουθεί την εφαρμογή των δράσεων κοινωνικής καινοτομίας και επιχειρηματικότητας του Δήμου Αθηναίων από τα όργανα υλοποίησης της Στρατηγικής 80/95

81 Μεριμνά για την παρακολούθηση της επικοινωνιακής Στρατηγικής του Δήμου Αθηναίων στα πεδία της κοινωνικής καινοτομίας και επιχειρηματικότητας. Παρακολουθεί και συμμετέχει σε διαδικασίες διαβούλευσης με τα όργανα της κεντρικής διοίκησης για το θεσμικό και επιχειρησιακό πλαίσιο των δράσεων κοινωνικής καινοτομίας και επιχειρηματικότητας. Παρακολουθεί και συμμετέχει σε διαδικασίες διαβούλευσης με τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για πρωτοβουλίες στα πεδία κοινωνικής καινοτομίας και επιχειρηματικότητας. Παρακολουθεί και συμμετέχει σε διαδικασίες διαβούλευσης με όργανα άλλων διεθνών οργανισμών (ΟΗΕ, Παγκόσμια Τράπεζα, Συμβούλιο της Ευρώπης) για πρωτοβουλίες στα πεδία κοινωνικής καινοτομίας και επιχειρηματικότητας. Προωθεί την ένταξη του Δήμου Αθηναίων σε εθνικά υπερεθνικά δίκτυα κοινωνικής καινοτομίας και επιχειρηματικότητας. Υποβάλλει προς χρηματοδότηση ώριμες δράσεις κοινωνικής καινοτομίας και επιχειρηματικότητας του Δήμου Αθηναίων σε συνεργασία με τα όργανα υλοποίησης της Στρατηγικής. Διαχέει τα αποτελέσματα των δράσεων κοινωνικής καινοτομίας και επιχειρηματικότητας στο εσωτερικό του Δήμου. Μεριμνά για τη λειτουργία των Μητρώων κοινωνικής καινοτομίας και επιχειρηματικότητας. Συμμετέχει σε προγράμματα μελέτης και έρευνας στα πεδία κοινωνικής καινοτομίας και επιχειρηματικότητας σε συνεργασία με ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα. Συνεργάζεται με το «Ανοικτού Φόρουμ Κοινωνικής Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας». δ. Τμήμα Επιδοματικής Πολιτικής και Κοινωνικής Ασφάλισης Μεριμνά για την παροχή οικονομικής ενίσχυσης των αυτοστεγαζομένων, για τη μίσθωση ακίνητων, τη ρύθμιση διαφόρων θεμάτων κοινωνικής κατοικίας και την επιβολή κυρώσεων για παραβάσεις της οικείας νομοθεσίας. Μεριμνά για την καταβολή επιδομάτων σε τυφλούς, κωφάλαλους, ανασφάλιστους παραπληγικούς, τετραπληγικούς, και ακρωτηριασμένους, διανοητικά καθυστερημένους, ανίκανους προς εργασία, υποφέροντες από εγκεφαλική παράλυση βαριά ανάπηρους, καθώς και σε λοιπά άτομα δικαιούμενα παροχής κοινωνικής προστασίας, σύμφωνα με τις διατάξεις της σχετικής νομοθεσίας, καθώς και των οικείων κανονιστικών ρυθμίσεων. Εκδίδει πιστοποιητικά οικονομικής αδυναμίας. Εισηγείται την δωρεάν παραχώρηση της χρήσης οικημάτων λόγω απορίας ή για άλλους σοβαρούς λόγους. Προβαίνει στην αναγνώριση δικαιούχων στεγαστικής συνδρομής. Εισηγείται την έκδοση αποφάσεων παροχής κοινωνικής προστασίας. δ1. Γραφείο Ανταποκριτών Ο.Γ.Α 81/95

82 Επιμελείται για όλα τα θέματα που αφορούν τους ασφαλισμένους στον ΟΓΑ: - Τον κλάδο κυρίας ασφάλισης - Τον κλάδο συντάξεων - Τη Σύνταξη επιζώντων μελών οικογένειας θανούντος ασφαλισμένου ή συνταξιούχου ΟΓΑ ή διαζευγμένου συζύγου - Τη σύνταξη ανασφάλιστων υπερηλίκων - Τον κλάδο διεθνών ασφαλιστικών υπερηλίκων - Τον κλάδο Μητρώου συνταξιούχων και πληρωμής συντάξεων - Τον κλάδο υγείας και θεώρησης βιβλιαρίων - Τα οικογενειακά επιδόματα - Την αλληλογραφία του ΟΓΑ που αφορά αποφάσεις, συμπληρωματικά δικαιολογητικά και ενστάσεις ε. Τμήμα Δημοτικών Ιατρείων και Δημόσιας Υγείας Μεριμνά για την οργάνωση και την καλή λειτουργία των Δημοτικών Ιατρείων του Δήμου Αθηναίων στα πλαίσια παροχής υπηρεσιών πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς πρόληψης. Έχει την ευθύνη για τη μελέτη, την αξιολόγηση στοιχείων, την χωροταξική κατανομή και τον κανονισμό λειτουργίας όλων των Δομών Παροχής Υπηρεσιών Υγείας του Δήμου. Τηρεί και παρακολουθεί στοιχεία ανάπτυξης και οργάνωσης των Δημοτικών Ιατρείων καθώς και τη συγκέντρωση, επεξεργασία και αξιολόγηση στατιστικών στοιχείων της δραστηριότητας και της λειτουργίας τους. Προγραμματίζει και συνεργάζεται με το Τμήμα Οργάνωσης και Λειτουργίας για την προμήθεια πάσης φύσεως ιατροφαρμακευτικού εξοπλισμού και για την έγκριση της σκοπιμότητας αυτής για την παροχή υπηρεσιών πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς πρόληψης. Σχεδιάζει, εισηγείται και υλοποιεί δράσεις με στόχο την υποστήριξη και τη φροντίδα υγείας των δημοτών. Μεριμνά για την ίδρυση και λειτουργία εγκαταστάσεων παροχής υπηρεσιών πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς πρόληψης. Σχεδιάζει, προγραμματίζει και μεριμνά για την εφαρμογή προγραμμάτωνμέτρων για την προαγωγή της δημόσιας υγείας και συγκεκριμένα για την πληροφόρηση των δημοτών για θέματα δημόσιας υγείας και την εφαρμογή προγραμμάτων εμβολιασμών. Υλοποιεί: α) προγράμματα δημόσιας υγιεινής που οργανώνονται από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης ή από άλλα Υπουργεία, το κόστος των οποίων βαρύνει απευθείας τον προϋπολογισμό του αντίστοιχου Υπουργείου, β) έκτακτα προγράμματα υγείας, τα οποία εκτελούνται με έκτακτη χρηματοδότηση και γ) προγράμματα δημόσιας υγείας που χρηματοδοτούνται από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 82/95

83 Εκδίδει τοπικές υγειονομικές διατάξεις και λαμβάνει μέτρα σε θέματα δημόσιας υγιεινής. Σχεδιάζει και υλοποιεί προγράμματα αγωγής-προαγωγής υγείας στην κοινότητα (σχολεία-λέσχες φιλίας κ.α.). Σχεδιάζει, εισηγείται και υλοποιεί δράσεις σε συνεργασία με το Τμήμα Συμβουλευτικών Σταθμών (Δημοτικών Ιατρείων). Υλοποιεί δράσεις σε συνεργασία με φορείς, όπως Πανεπιστήμια, Συλλόγους, Μ.Κ.Ο.κ.λπ. Μεριμνά για την ίδρυση και λειτουργία δομών, παροχής υπηρεσιών αγωγής προαγωγής υγείας (διευκόλυνση στην προσβασιμότητα σε υπηρεσίες Υγείας όλων των πολιτών, αναξιοπαθούντων, αλλοδαπών κ.λπ.) Οργανώνει ημερίδες που αφορούν στα παραπάνω. ε1. Γραφείο Υγιών Πόλεων Επιμελείται τον σχεδιασμό και τις δράσεις των τομέων και των Υπηρεσιών (διατομεακή συνεργασία), οι οποίοι σχετίζονται με παράγοντες που επηρεάζουν: α) την Υγεία, β) την Πρόνοια, γ) τον Πολιτισμό, δ) το Περιβάλλον και βελτιώνουν τις προϋποθέσεις της βιώσιμης ανάπτυξης και της ποιότητας ζωής μέσα στην πόλη, με κατευθυντήριο άξονα το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Υγιών Πόλεων της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας. Στοχεύει στην προώθηση των θεμάτων προαγωγής και αγωγής της υγείας και βελτίωσης συνθηκών διαβίωσης για τους πολίτες σε ένα υγιές αστικό, κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον και διαχειρίζεται τη συμμετοχή σε δίκτυα ανταλλαγής πληροφοριών, τεχνογνωσίας και εμπειριών με άλλες πόλεις, εντός και εκτός Ελλάδας. Παρέχει προγράμματα και παρεμβάσεις στην κοινότητα, προαγωγήςαγωγής σωματικής και ψυχικής υγείας (πρόληψη εξαρτήσεωνπεριβαλλοντική και πολιτιστική εκπαίδευση σε παιδικούς σταθμούς, σχολεία κ.α.), με τελικό σκοπό, την προσφορά στους πολίτες ενός φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, που ενθαρρύνει και υποστηρίζει την υγεία, την αναψυχή, την ευζωία, την ασφάλεια, την κοινωνική δράση, την προσβασιμότητα, την δυνατότητα μετακίνησης, την αίσθηση πολιτιστικής ταυτότητας και ανταποκρίνεται στις ανάγκες όλων των πολιτών. Οργανώνει ημερίδες-συνέδρια, με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του πληθυσμού σε θέματα Υγείας, Περιβάλλοντος και Πολιτισμού. Τεκμηριώνει και αξιολογεί όλα τα δεδομένα που στοιχειοθετούν την περιβαλλοντική εικόνα της Αθήνας σε συνεργασία με το τμήμα Περιβάλλοντος της Δ/νσης Κοινοχρήστων Χώρων. στ. Τμήμα Υποδοχής και Υποστήριξης Ευπαθών Ομάδων 83/95

84 Εκπονεί μελέτες και υλοποιεί προγράμματα καταγραφής και στήριξης των αστέγων που βρίσκονται στους δρόμους. Υποστηρίζει διοικητικά την ένταξη των αστέγων στο πρόγραμμα στέγασης στους ξενώνες του Δήμου σύμφωνα με τον κανονισμό του προγράμματος στέγασης. Μεριμνά για την οικονομική ενίσχυση και στήριξη των φιλοξενούμενων στους ξενώνες για να αποκτήσουν οι δικαιούχοι συντάξεις, επιδόματα κ.λπ. σύμφωνα με τον κανονισμό. Μεριμνά για την ένταξη των φιλοξενούμενων σε διάφορα εκπαιδευτικά ή άλλα προγράμματα, με στόχο την κοινωνική τους επανένταξη. Απευθύνει στην αρμόδια Υπηρεσία του Δήμου αιτήματα για εξεύρεση χρηματοδοτούμενων ή άλλων προγραμμάτων, με στόχο την κοινωνική στήριξη διαφόρων ευπαθών κοινωνικών ομάδων, ανάλογα με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Καταρτίζει τον κατάλογο των δικαιούχων του προγράμματος σίτισης και του προγράμματος ενίσχυσης δικαιούχων σε τρόφιμα, τα οποία προέρχονται είτε από το Δήμο είτε από άλλους χορηγούς. Μεριμνά για την ένταξη δικαιούχων στο πρόγραμμα στήριξης μέσα από το θεσμό του «Κοινωνικού Παντοπωλείου», του «Κοινωνικού Φαρμακείου» και της «Αθηναϊκής Αγοράς». Συντάσσει τις τεχνικές προδιαγραφές των ξενώνων φιλοξενίας των αστέγων ως η αρμόδια μονάδα του Δήμου που έχει την εξειδικευμένη εμπειρία και γνώση στις μεθόδους αντιμετώπισης του προβλήματος των αστέγων. Μεριμνά για την ιατρική και ψυχολογική υποστήριξη των φιλοξενουμένων στους ξενώνες, σε συνεργασία με τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Δήμου, αλλά και με την προώθησή τους σε άλλες δομές, κατά περίπτωση, σύμφωνα με τον κανονισμό. στ1. Γραφείο Σίτισης Παραλαμβάνει τις μερίδες του συσσιτίου. Κατανέμει το φαγητό, εάν αυτό είναι απαραίτητο, σε ατομικές μερίδες. Διανέμει τις μερίδες φαγητού στους δικαιούχους του προγράμματος σίτισης από τους χώρους διανομείς του συσσιτίου και μεταφέρει τμήμα αυτών στους ξενώνες των αστέγων. Μερινά για την καθαριότητα των σκευών και των χώρων από τους οποίους διανέμονται τα συσσίτια. Επικοινωνεί με τους δικαιούχους ενίσχυσης, σύμφωνα με τον κατάλογο του Τμήματος, διανέμει σε αυτούς τα τρόφιμα αλλά και όποια άλλα είδη διατίθενται από χορηγίες σε δικαιούχους ενίσχυσης Συντάσσει τις τεχνικές προδιαγραφές της σίτισης ως η αρμόδια μονάδα του Δήμου που έχει την εξειδικευμένη εμπειρία και γνώση στη σίτιση και τους τρόπους διανομείς των συσσιτίων. Καθορίζει τα δρομολόγια των οδηγών που πρέπει να κατευθυνθούν σε διάφορα σημεία της Αττικής για την παραλαβή των χορηγιών σε είδος. 84/95

85 ζ. Τμήμα Παιδικών Εξοχών Προγραμματίζει τις κατασκηνωτικές περιόδους και καθορίζει την δυνατότητα σε αριθμό φιλοξενούμενων (παιδιά, ηλικιωμένοι και Α.Μ.Ε.Α.) Εγγράφει τους φιλοξενούμενους και φροντίζει για την διαμονή τους στις Παιδικές Εξοχές. Φροντίζει για την στελέχωση των Παιδικών Εξοχών με εξειδικευμένο προσωπικό Φροντίζει για την λειτουργία ιατρείου με όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό Προγραμματίζει και οργανώνει εκδηλώσεις Ενημερώνει τις αντίστοιχες υπηρεσίες για τις λειτουργικές ανάγκες της κατασκήνωσης Είναι αρμόδιο για όλα τα θέματα Εποπτείας και Διαχείρισης των Παιδικών Εξοχών 85/95

86 Πίνακας 4 Σύνοψη Εθνικού Σχεδίου ΕΚΕ Αγγλίας Πηγή: European Commission (2014). «Corporate Social Responsibility National Public Policies in the European Union Compendium 2014». Προετοιμάστηκε από τους Williamson, Ν., Stampe-Knippel, A. and Weber, T. Διαθέσιμο: 86/95

87 Πίνακας 5 Σύνοψη Εθνικού Σχεδίου ΕΚΕ Γαλλίας 87/95

88 Πηγή: European Commission (2014). «Corporate Social Responsibility National Public Policies in the European Union Compendium 2014». Προετοιμάστηκε από τους Williamson, Ν., Stampe-Knippel, A. and Weber, T. Διαθέσιμο: 88/95

89 Πίνακας 6 Σύνοψη Εθνικού Σχεδίου ΕΚΕ Γερμανίας Πηγή: European Commission (2014). «Corporate Social Responsibility National Public Policies in the European Union Compendium 2014». Προετοιμάστηκε από τους Williamson, Ν., Stampe-Knippel, A. and Weber, T. Διαθέσιμο: 89/95

90 Πίνακας 7 Σύνοψη Εθνικού Σχεδίου ΕΚΕ Ολλανδίας 90/95

91 Πηγή: European Commission (2014). «Corporate Social Responsibility National Public Policies in the European Union Compendium 2014». Προετοιμάστηκε από τους Williamson, Ν., Stampe-Knippel, A. and Weber, T. Διαθέσιμο: 91/95

92 Πίνακας 8 Σύνοψη Εθνικού Σχεδίου ΕΚΕ Σουηδίας 92/95

93 Πηγή: European Commission (2014). «Corporate Social Responsibility National Public Policies in the European Union Compendium 2014». Προετοιμάστηκε από τους Williamson, Ν., Stampe-Knippel, A. and Weber, T. Διαθέσιμο: 93/95