Έφεσος (Αρχαιότητα), Αρχαϊκή Πλαστική

Transcript

1 Λέκα Ευρυδίκη,, Περίληψη : Η σχολή αρχαϊκής πλαστικής της Εφέσου είναι η σημαντικότερη της Μικράς Ασίας ύστερα από αυτή της Μιλήτου και των Διδύμων. Διακρίνεται κυρίως για τα έργα μικρής πλαστικής σε ελεφαντόδοντο. Η μεγάλη πλαστική της Εφέσου αντιπροσωπεύεται από το γλυπτό διάκοσμο του Αρτεμισίου. Χρονολόγηση Αρχαϊκή εποχή Γεωγραφικός εντοπισμός Έφεσος 1. Ελεφάντινα Εφέσου Η εξέλιξη της αρχαϊκής πλαστικής της Εφέσου κατά τον ύστερο 7ο και το α μισό του 6ου αι. π.χ. παρακολουθείται κυρίως μέσω των αγαλματιδίων από ελεφαντόδοντο, πολύτιμα μέταλλα και πηλό, μεγάλος αριθμός των οποίων αφιερωνόταν στο Αρτεμίσιο. 1 Πολλά από τα αγαλμάτια ήταν στηρίγματα ή εξαρτήματα μεγαλύτερων αντικειμένων (π.χ. μουσικών οργάνων). Ανάμεσα στις ανθρώπινες μορφές ξεχωρίζουν οι ήρεμες όρθιες ιέρειες που κρατούν σκεύη λατρείας (φιάλη, οινοχόη κ.ά.), ενώ ανάμεσα στα ζώα τα λιοντάρια και τα γεράκια (ιερό πουλί της Αρτέμιδος). Η σωματική διάπλαση των μορφών αυτών είναι έντονα επηρεασμένη από τις γεμάτες σωματικές φόρμες των έργων της Ανατολής. Οι ιέρειες φορούν ένα βαρύ και στενό, ζωσμένο στη μέση, χειριδωτό χιτώνα, με πλούσιο κεντητό διάκοσμο, του οποίου το μαλακό ύφασμα κολλά πάνω στα εύσαρκα κυλινδρικά σώματα. Στο άνω τμήμα του κορμού διαγράφονται καθαρά τα πλούσια στήθη, ανάμεσα στους μηρούς πέφτει μια συστάδα κάθετων πτυχών, ενώ από ένα τοξωτό άνοιγμα στο κάτω μέρος του αγάλματος προβάλλουν τα άκρα. Το στρογγυλό κεφάλι σε σχέση με το σώμα είναι υπερβολικά μεγάλο. Τα γεμάτα σφαιρικά πρόσωπα με τα πεπλατυσμένα ρουθούνια και με τα έντονα περιγεγραμμένα αμυγδαλωτά μάτια που περιβάλλονται από λεπτά βλέφαρα, κάτω από τα προεξέχοντα φρύδια, φαίνονται άκαμπτα και άψυχα. Τα μακριά μαλλιά πέφτουν σαν μια πλατιά ζώνη στην πλάτη, ενώ δύο παχείς ελικοειδείς βόστρυχοι κρέμονται μπροστά πάνω στο στήθος. Οι μορφές αυτές φέρουν πλούσια κοσμήματα (περιβραχιόνια, βαριές αλυσίδες στο λαιμό και μεγάλα σκουλαρίκια), ενώ ένας ψηλός πόλος διακοσμημένος με πέρλες καλύπτει το κεφάλι. Ένα από τα ωραιότερα αγαλμάτια της σειράς απεικονίζει ανδρική μορφή που κρατά σταθερά με τα δύο χέρια μακρύ περιδέραιο. Πρόκειται για έναν από τους ευνούχους ιερείς της Αρτέμιδος Εφεσίας, που ονομαζόταν Μεγάβυζος, όπως μας πληροφορεί ο Στράβων. 2 Στον ίδιο τύπο ανήκει επίσης ένα χάλκινο αγαλμάτιο ιέρειας του 560 π.χ. περίπου, το οποίο πάνω από τον ομοιόμορφα πτυχωμένο χιτώνα φέρει και επίβλημα που καλύπτει όλη την πλάτη και του οποίου οι κρεμάμενες άκρες είναι στερεωμένες μπροστά κάτω από τη ζώνη. 3 Στον κύκλο των αγαλματιδίων ιερειών του β' τετάρτου του 6ου αι. π.χ. ανήκουν επίσης μια γυναικεία μορφή που κοσμούσε ελεφάντινο αντικείμενο, πιθανότατα λύρα, 4 μια χάλκινη κόρη 5 και ένα χάλκινο αγαλμάτιο κούρου. 6 Ένα ελεφάντινο σύμπλεγμα στους Δελφούς, που απεικονίζει πιθανότατα το θεό Απόλλωνα να κρατά ξίφος και να ακουμπά το αριστερό του χέρι στο κεφάλι αιλουροειδούς που πηδά προς το μέρος του, είναι πιθανότατα έργο εργαστηρίου της Εφέσου. Χρονολογείται πριν από τα μέσα του 7ου αι. π.χ. και είναι έντονα επηρεασμένο από την τέχνη της Ανατολής. 7 Από εργαστήριο της Εφέσου με μακρά πείρα στην επεξεργασία του χρυσού και του ελεφαντόδοντου, με έντονες επιρροές από την τέχνη της Ανατολής, κατασκευάστηκε στα μέσα του 6ου αι. π.χ. και η χρυσελεφάντινη Απολλώνια Τριάδα στους Δελφούς. Πρόκειται για τα φυσικού μεγέθους καθιστά αγάλματα Απόλλωνος, Αρτέμιδος και Λητούς, των οποίων τα γυμνά μέρη του σώματος ήταν από ελεφαντόδοντο και τα πλούσια διακοσμημένα ενδύματα, τα μαλλιά και τα κοσμήματα από σφυρήλατα ελάσματα χρυσού. 8 Τα μάτια ήταν ένθετα από άλλο υλικό, ενώ πλούσια διακοσμημένος ήταν και ο θρόνος των θεών. Τα εξαιρετικά πολύτιμα αυτά έργα, από τα οποία σήμερα σώζονται μόνο μερικά θραύσματα, αποτελούσαν ίσως αναθήματα του Κροίσου στο ιερό των Δελφών, τα οποία καταστράφηκαν κατά την πυρκαγιά στο ναό του Απόλλωνος το 548 π.χ., και τα υπολείμματά τους θάφτηκαν προσεκτικά. Είναι ίσως τα μοναδικά σωζόμενα υπολείμματα χρυσελεφάντινων αγαλμάτων θεών. Ανάθημα του Κροίσου στους Δελφούς και έργο εργαστηρίου της Εφέσου που εργάστηκε και στο Δημιουργήθηκε στις 5/2/2017 Σελίδα 1/6

2 Λέκα Ευρυδίκη,, Αρτεμίσιο ήταν επίσης ένας μνημειακός ταύρος από επιχρυσωμένο ασημένιο σφυρήλατο έλασμα, που ήταν καρφωμένο πάνω σε ξύλο και κρεμασμένο στον τοίχο Γλυπτός διάκοσμος Αρτεμισίου Από τον πλούσιο γλυπτό διάκοσμο του Αρτεμισίου της Εφέσου σώζονται σήμερα ελάχιστα θραύσματα που φυλάσσονται στο Βρετανικό Μουσείο. 10 Η θέση του διάκοσμου απηχεί ανατολικά οικοδομήματα, αλλά η τεχνοτροπία του αντανακλά τα ελληνικά πρότυπα. Οι μαρμάρινοι κίονες της εμπρόσθιας όψης του ναού ήταν διακοσμημένοι στον πρώτο σφόνδυλο πάνω από τις βάσεις τους με γυναικείες και ανδρικές μορφές σε ψηλό ανάγλυφο που συμμετείχαν σε εορταστικές λατρευτικές πομπές. 11 Οι περισσότεροι από τους κίονες, που είναι γνωστοί ως columnae caelatae, ήταν αφιερώματα του βασιλιά της ΛυδίαςΚροίσου. 12 Η δημιουργία τους ωστόσο συνεχίστηκε και μετά το θάνατό του, περίπου ως το 530 π.χ. Η ενδυμασία των γυναικών, που φορούν χιτώνα και λοξό ιμάτιο, αντανακλά τα πρότυπα των κορών της Μιλήτου και της Σάμου. Οι ανδρικές μορφές φορούν κατά τα ανατολικά πρότυπα μακρύ ιμάτιο που κολλά πάνω στο σώμα. Τα πολύχρωμα αυτά ανάγλυφα είναι δημιουργίες εργαστηρίων της Εφέσου τα οποία επιδίδονταν σε μια τοπική παραλλαγή της ανατολικο-ιωνικής τεχνοτροπίας. Οι μορφές των ανδρών και των γυναικών σε σχέση με αντίστοιχες της ανατολικο-ιωνικής πλαστικής είναι αρκετά πιο λυγερές. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικό είναι το καλυμμένο από τα βαριά βλέφαρα βλέμμα των μικρών ματιών στα ανθηρά γυναικεία πρόσωπα. Γιγαντιαίοι ανάγλυφοι ταύροι διακοσμούσαν τις παραστάδες του σηκού του ναού, ενώ κατάκοσμες με ανάγλυφες ζωφόρους ήταν και η εξωτερική και εσωτερική σίμη του πτερού του ναού. 13 Πρόκειται για τη μεταφορά σε μάρμαρο ενός διαδεδομένου στην περιοχή τύπου αρχιτεκτονικού διάκοσμου σε πηλό. Οι εργασίες στις σίμες ξεκίνησαν γύρω στο 530 π.χ., αμέσως μετά τις columnae caelatae, και διήρκεσαν μέχρι τα μέσα του 5ου αι. π.χ. Περιλαμβάνουν μια ακολουθία ποικίλων πολύχρωμων, ήρεμων ή με έντονη δράση σκηνών από τους χώρους της λατρείας και του μύθου, που διακόπτεται κατά τακτά διαστήματα από υδρορρόες σε σχήμα λεοντοκεφαλής. Απεικονίζονται πομπές, αρματοδρομίες, συμπόσια, αγορές θεών, άθλοι του Ηρακλή και πολυάριθμες σκηνές μάχης, οι οποίες διαφέρουν πολύ μεταξύ τους τεχνοτροπικά λόγω της μακράς διάρκειας κατασκευής τους. Από τα ανάγλυφα αυτά σώζονται περίπου 100 θραύσματα. Οι πρωιμότερες μορφές συνδέονται άμεσα ως προς την ενδυμασία, τα προφίλ των προσώπων και τις κομμώσεις με αντίστοιχες στους υστερότερους κίονες. Όπως στα περισσότερα ανάγλυφα της ανατολικής Ελλάδας των χρόνων μετά τους Περσικούς πολέμους, έτσι και οι μορφές στις ζωφόρους του Αρτεμισίου αυτής της εποχής χαρακτηρίζονται από έντονο υπο-αρχαϊκό ρεύμα, εμφανές κυρίως στη διακοσμητική πλέον διαπραγμάτευση των πλούσιων πτυχών του λοξού ιματίου. Σε λίγα μόνο από τα υστερότερα ανάγλυφα εμφανίζονται οι εκφραστικοί τρόποι του ύστερου αυστηρού ρυθμού. Για τον καινούργιο αυτό ναό της Αρτέμιδος Εφεσίας ο διάσημος δημιουργός λατρευτικών αγαλμάτων Ένδοιος επένδυσε το πανάρχαιο ξόανο της θεάς με έκτυπα ανάγλυφα σε χρυσό και του έδωσε ανθρώπινη μορφή. Στο Αρτεμίσιο της Εφέσου ήταν στημένο και ένα χάλκινο άγαλμα Νυκτός, έργο του Σάμιου Ροίκου. Άλλα έργα από την Έφεσο που χρονολογούνται επίσης στο α μισό του 6ου αι. π.χ. είναι δύο γυναικείοι κιονόσχημοι κορμοί αγαλμάτων (ένας από ασβεστόλιθο 14 και ένας από μάρμαρο 15 ), ένα γυναικείο κεφάλι στο Μουσείο του Βερολίνου (περ. 550 π.χ.), 16 ένα κολοσσικό λιοντάρι 17 με εύσαρκο στρογγυλό σώμα που στηρίζεται στα πίσω πόδια, και ένα μικρό κεφάλι λιονταριού, 18 που ξεχωρίζει ανάμεσα στα ανατολικο-ιωνικά αγάλματα αρπακτικών ζώων. Στην Έφεσο έχουν βρεθεί επίσης δύο κεφαλές νέων από ασβεστόλιθο από την Κύπρο Σώζονται τουλάχιστον 7 αγαλμάτια από ελεφαντόδοντο, ένα από χρυσό και ένα από χαλκό. Πρόκειται για ευρήματα των αγγλικών ανασκαφών στο Αρτεμίσιο ( ). Hogarth, D.G., Excavations at Ephesus: The Archaic Artemisia (London 1908) Greifenhagen, A., Ein ostgriechisches Elfenbein, JBerlMus 7 (1965), σελ Κωνσταντινούπολη, Αρχαιολογικό Μουσείο Hogarth, D.G., Excavations at Ephesus: The Archaic Artemisia (London 1908), σελ. 160, αρ. 10 Akurgal, E., Die Kunst Anatoliens (Berlin 1961), εικ Rolley, C., La sculpture grecque 1. Des origines au milieu du Ve siècle (Paris 1994), σελ. 261, εικ Δημιουργήθηκε στις 5/2/2017 Σελίδα 2/6

3 Λέκα Ευρυδίκη,, 3. Κωνσταντινούπολη, Αρχαιολογικό Μουσείο 2606 Hogarth, D.G., Excavations at Ephesus: The Archaic Artemisia (London 1908), σελ. 145, πίν. 14 Akurgal, E., Die Kunst Anatoliens (Berlin 1961), σελ. 210, εικ Richter, G.M.A., Korai. Archaic Greek Maidens (London 1968), σελ. 53, αρ. 78, εικ Μουσείο Βερολίνου Rolley, C., La sculpture grecque 1. Des origines au milieu du Ve siecle (Paris 1994), σελ. 261, εικ. 264 Akurgal, E., Griechische und romische Kunst in der Turkei (Munich 1987), πίν Μόναχο, Antikensammlungen, Κατάλογος Χάλκινων, αρ Στοκχόλμη, Nationalmusuem, αρ. ευρ Μουσείο Δελφών, αρ. ευρ Rolley, C., La sculpture grecque 1. Des origines au milieu du Ve siècle (Paris 1994), σελ. 149, εικ Μουσείο Δελφών, αρ. ευρ (κεφάλια), (χρυσά ελάσματα). Τα έργα αυτά έχουν αποδοθεί και στα εργαστήρια της Μιλήτου και της Σάμου. Βλ. Rolley, C., La sculpture grecque 1. Des origines au milieu du Ve siècle (Paris 1994), σελ. 76, , εικ. 5, Μουσείο Δελφών, αρ. ευρ βλ. Rolley, C., La sculpture grecque 1. Des origines au milieu du Ve siècle (Paris 1994), εικ Σώζεται περίπου μόνο το 1% των γλυπτών. Pryce, F.N., Catalogue of Sculpture of the Department of Greek and Roman Antiquities of the British Museum I.1: The Archaic Period (London 1928), αρ. B Τελική δημοσίευση: Muss, U., Studien zur Bauplastik des archaischen Artemisions von Ephesos (Bonn 1983). 11. Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο Pryce, F.N., Catalogue of Sculpture of the Department of Greek and Roman Antiquities of the British Museum I.1: The Archaic Period (London 1928), αρ. B 86-B Ηρ Αν και από τα γλυπτά που σώζονται κανένα δεν μπορεί να συνδεθεί με ασφάλεια με τον Κροίσο. 13. Εξωτερική σίμη μήκους 300 μ. και ύψους 0,80 μ. περίπου. Εσωτερική σίμη μήκους 150 μ. και ύψους 0,60 μ. 14. Κωνσταντινούπολη, Αρχαιολογικό Μουσείο Hogarth, D.G., Excavations at Ephesus: The Archaic Artemisia (London 1908), σελ. 320, εικ Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο Pryce, F.N., Catalogue of Sculpture of the Department of Greek and Roman Antiquities of the British Museum I.1: The Archaic Period (London 1928), αρ. Β Blümel, C., Die archaisch griechischen Skulpturen der Staatl. Museen zu Berlin (1963), σελ. 38, αρ. 28, εικ Selcuk - Έφεσος, Αρχαιολογικό Μουσείο, Strocka, V.M., Neue archaische Lowen aus Anatolien, AA (1977), σελ , εικ Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο Pryce, F.N., Catalogue of Sculpture of the Department of Greek and Roman Antiquities of the British Museum I.1: The Archaic Period (London 1928), αρ. Β Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο Pryce, F.N., Catalogue of Sculpture of the Department of Greek and Roman Antiquities of the British Museum I.1: The Archaic Period (London 1928), αρ. Β 2. Βιβλιογραφία : Akurgal E., "Bemerkungen zur Frage der örtlichen und zeitlichen Einordnung der griechischen archaischen Grossplastik Kleinasiens", H.U. Cain, H. Gabelmann, D. Salzmann (eds.), Festschrift für Nikolaus Himmelmann, Mainz 1989, Δημιουργήθηκε στις 5/2/2017 Σελίδα 3/6

4 Λέκα Ευρυδίκη,, Bammer A., Das Heiligtum der Artemis von Ephesos, Graz 1984 Hogarth D.G., Excavations at Ephesus. The Archaic Artemisia, London 1908 Bammer A., Muss U., Das Artemision von Ephesos. Das Weltwunder Ioniens in archaischer und klassischer Zeit, Mainz am Rhein 1996, AntW Sonderheft Muss U., Die Bauplastik des archaischen Artemision von Ephesos, Wien 1994 Bammer A., "Bronzen aus dem Artemision von Ephesos", Echo. J.B. Trentini zum 80. Geburtstag gewidmet, Innsbruck 1990, Akurgal E., Die Kunst Anatoliens von Homer bis Alexander, Berlin 1961 Rolley C., La sculpture grecque 1. Des origines au milieu du Ve siècle, Paris 1994 Akurgal E., Griechische und römische Kunst in der Turkei, München 1987 Akurgal E., "Ein ephesische Elfenbeinstatuette aus Erythrai", M., Kandler (ed.), Lebendige Altertumswissenschaft. Festgabe zur Vollendung des 70. Lebensjahres von Hermann Vetters, Wien 1985, Bammer A., "Bronzen und Sphyrelata aus dem Artemision von Ephesos", K. Gschwantler, A. Bernhard- Walcher et al. (eds.), Griechische und römische Statuetten und Grossbronzen. Akten des 9. Internationalen Tagung über antike Bronzen, Wien April, Kunsthistorisches Museum, Wien 1988, Bammer A., "Gold und Elfenbein von einer neuen Kultbasis in Ephesos", ÖJh, 58, 1988, 1-23 Bammer A., "Ivories from the Artemision at Ephesos", L.J., Fitton (ed.), Ivory in Greece and the Eastern Mediterranean from the bronze age to the hellenistic period, 14th British Museum Classical Colloquium, London December 1990, London 1992, British Museum Occassional Paper 85, Bammer A., "Multikulturelle Aspekte der frühen Kunst im Artemision von Ephesos", ÖJh, 61, , Bammer A., "Neue weibliche Statuetten aus dem Artemision von Ephesos", ÖJh, 56, 1985, Büyükkolanci M., "Fragmente der Bauplastik des Artemisions von Ephesos. Funde aus dem Johanes Kirche in Selçuk", ÖJh, 62, 1993, Déonna W., Dédale ou la Statue de la Grèce Archaïque 2, Paris Floren J., Fuchs W., Die griechische Plastik 1. Die geometrische und archaische Plastik, München 1987, Handbuch der Archäologie Gjerstad Ε., "Studies in Archaic Greek Chronology II. Ephesos", AnnLiv, 24, 1937, Greifenhagen A., "Ein ostgriechisches Elfenbein", JBerlMus, 7, 1965, Hiller H., Ionische Grabreliefs der ersten Hälfte des 5. Jahrhunderts v. Chr., Tübingen 1975, IstMitt,Beiheft 12 Δημιουργήθηκε στις 5/2/2017 Σελίδα 4/6

5 Λέκα Ευρυδίκη,, Karakatsanis P., Studien zu archaischen Kolossalwerken, Frankfurt 1986 Lethaby W.R., "The earlier temple of Artemis at Ephesus: The Sculpture", JHS, 37, 1917, 1-8 Löwy E., Zur Chronologie der frühgriechischen Kunst Der Artemistempel von Ephesos, Wien-Leipzig Muss U., Studien zur Bauplastik des archaischen Artemisions von Ephesos, Bonn 1983 Büyükkolanci M., Muss U., "Archaische Freiplastik aus Ephesos", ÖJh, 58, Beiblatt, 1988, Picon C.A., "The Sculptures of the archaic temple of Artemis at Ephesos", Πρακτικά του ΧΙΙ Διεθνούς Συνεδρίου Κλασικής Αρχαιολογίας, Αθήνα 4-10 Σεπτεμβρίου 1983, 3, Αθήνα 1988, Alzinger W., "Ephesos B: III. Skulpturen und sonstige Funde", RE Suppl. 12, 1970, Wasowitz A., "La 'Dame au fuseau' de l Artémision d Ephèse. Sur la fonction de la statuette", EtTrav, 15, 1990, Δικτυογραφία : Sculptural decoration of the Artemision Γλωσσάριo : columnae caelatae (θηλ.) Κίονες που φέρουν ανάγλυφη διακόσμηση. έλασμα, το Λεπτή πλάκα μετάλλου που σχηματίστηκε με σφυρηλάτηση. επίβλημα, το Είδος μπέρτας που κάλυπτε τους ώμους των αρχαϊκών κορών και στερεωνόταν μπροστά με περόνη ή αλυσίδα. ζωφόρος, η 1. (αρχιτεκτονική) Tμήμα του θριγκού πάνω από το επιστύλιο, το οποίο αποτελείται στο μεν δωρικό ρυθμό από εναλλασσόμενα τρίγλυφα και μετόπες, στο δε ιωνικό από ενιαία επιφάνεια που φέρει συνήθως ανάγλυφη διακόσμηση. 2. (ζωγραφική) Διακοσμητική οριζόντια ταινία που περιτρέχει διάφορα μέρη ενός αγγείου ή το άνω μέρος των τοίχων ενός δωματίου. ιμάτιο, το Ορθογώνιο κομμάτι μάλλινου, κατά κανόνα, υφάσματος που το φορούσαν πάνω από το χιτώνα. Μπορούσε να τυλιχτεί με διάφορους τρόπους γύρω από τους ώμους και το σώμα και στερεωνόταν με ζώνη ή πόρπες. κόρη, η Συμβατικός όρος που χρησιμοποιείται από τη σύγχρονη έρευνα για τα αρχαϊκά αγάλματα ακίνητων, ντυμένων νεαρών γυναικών. κούρος, ο Συμβατικός όρος που χρησιμοποιείται από τη σύγχρονη έρευνα για τα αρχαϊκά αγάλματα γυμνών, ακίνητων νεαρών ανδρών. ξόανο, το Πρωτόγονο λατρευτικό άγαλμα, χονδροειδές και ανεικονικό. Ήταν συνήθως ξύλινο αλλά υπήρχαν ακόμα λίθινα και ελεφαντοστέινα ξόανα. Η ιερότητά τους ξεκινούσε είτε από κάποιον μύθο είτε από τα στολίδια που τους φορούσαν. Μαρτυρείται και στη Ρωμαϊκή εποχή. οινοχόη, η Από τις λέξεις «οίνος» και «χέω». Ωοειδής κανάτα κρασιού με μία λαβή, συνήθως ψηλότερη του πλάτους της. Έχουν διακριθεί 10 τύποι βάσει διαφοροποιήσεων στο προφίλ, το στόμιο και τη μορφή της λαβής του αγγείου. παραστάδα, η Δημιουργήθηκε στις 5/2/2017 Σελίδα 5/6

6 Λέκα Ευρυδίκη,, Επίμηκες αρχιτεκτονικό μέλος, εγκάρσια τοποθετημένο σε τοίχους, συνήθως για τη στήριξη γείσων ή αετωμάτων. πόλος, ο Κυλινδρικό κάλυμμα της κεφαλής. πτερόν, το Κιονοστοιχία γύρω από το ναό. σηκός, ο (λατ. cella) Εσωτερικό περίκλειστο τμήμα πυρήνας ναού ή άλλου ναόσχημου οικοδομήματος. σίμη ή σίμα, η Αρχιτεκτονικό πήλινο ή μαρμάρινο μέλος με επιμελημένη όψη και διακοσμητικό χαρακτήρα που επιστέφει το γείσο. Έχει ημικυκλική τομή και χρησιμεύει στη διοχέτευση των υδάτων. σφόνδυλος (σπόνδυλος), ο Τα κυλινδρικά τμήματα από τα οποία αποτελείται ο κορμός του κίονα. φιάλη, η Είδος αγγείου, συνήθως από μέταλλο και σπανιότερα από πηλό. Ρηχό και πλατύ σαν πιάτο, χρησίμευε κυρίως για σπονδές. χιτών, ο Τύπος ενδύματος που αποτελείται από τετράγωνο μάλλινο ύφασμα το οποίο ράβεται στις δύο πλευρές του. Δημιουργήθηκε στις 5/2/2017 Σελίδα 6/6