ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΥΡΙΝΑΣ. Θέματα επανάληψης Σχολικό έτος Επιμέλεια: Τσολάκης Γιώργος

Transcript

1 ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΥΡΙΝΑΣ Θέματα επανάληψης Σχολικό έτος Επιμέλεια: Τσολάκης Γιώργος

2 Γερή προετοιμασία & πολλές αντοχές για όλη την εξεταστική περίοδο! Καλές επιτυχίες!

3 Α. Να επιλέξετε την ορθή απάντηση: 1) Οι μυϊκές ίνες που συσπώνται με τη θέλησή μας: α. απαντούν στους σκελετικούς μύες. γ. έχουν ατρακτοειδές σχήμα. β. αποτελούν τμήμα του μυοκαρδίου. δ. δεν φέρουν χαρακτηριστικές γραμμώσεις. 2) Τα ερυθρά αιμοσφαίρια του αίματος: α. περιέχουν πλάσμα. β. συμβάλλουν στην πήξη του αίματος. γ. μεταφέρουν οξυγόνο. δ. συμβάλλουν στην άμυνα του οργανισμού. 3) Η ινσουλίνη: α. εκκρίνεται στο δωδεκαδάκτυλο. γ. ελέγχει τη συγκέντρωση της γλυκαγόνης στο αίμα. β. εκκρίνεται από την υπόφυση. δ. εκκρίνεται από την ενδοκρινή μοίρα του παγκρέατος. 4) Ένας νευρώνας και μία μυϊκή ίνα ενός ανθρώπου: α. έχουν εξειδικευθεί το καθένα, μέσω της διαφοροποίησης, για την επιτέλεση μιας συγκεκριμένης λειτουργίας. β. έχουν διαφορετικά μορφολογικά, αλλά ίδια λειτουργικά χαρακτηριστικά. γ. έχουν διαφορετικά λειτουργικά, αλλά ίδια μορφολογικά χαρακτηριστικά. δ. δεν έχουν τις ίδιες γενετικές οδηγίες, αφού τελικά δεν προκύπτουν από διαιρέσεις του ίδιου αρχικού κυττάρου. 5) Τα συστήματα βάσει των οποίων ρυθμίζονται και συντονίζονται οι σωματικές λειτουργίες είναι: α. το αναπνευστικό & το μυϊκό. β. το νευρικό & το σύστημα των ενδοκρινών αδένων. γ. το πεπτικό & το νευρικό. δ. το σύστημα των ενδοκρινών αδένων & το κυκλοφορικό. 6) Ποιο από τα ακόλουθα ζεύγη δεν είναι σωστό: α. Επιθηλιακό κύτταρο Ινσουλίνη. β. Νευρογλοιακά κύτταρα Παραγωγή και μεταβίβαση νευρικών ώσεων. γ. Μεσοκυττάρια ουσία Ίνες ελαστίνης. δ. Οστεοκύτταρο Κοιλότητες μεσοκυττάριας ουσίας. 7) Η κατασκευή του ανθρώπινου σώματος οργανώνεται με βάση την ακόλουθη ιεραρχία: α. Ιστοί Κύτταρα Συστήματα οργάνων Όργανα. β. Κύτταρα Συστήματα οργάνων Όργανα Ιστοί. γ. Κύτταρα Συστήματα οργάνων Ιστοί Όργανα. δ. Κύτταρα Ιστοί Όργανα Συστήματα οργάνων. 8) Ο ιστός που παρουσιάζει την περισσότερη μεσοκυττάρια ουσία είναι ο: α. μυϊκός. β. νευρικός. γ. επιθηλιακός. δ. ερειστικός. 9) Τα λιποκύτταρα ανήκουν στον: α. χόνδρινο ιστό. β. επιθηλιακό ιστό. γ. χαλαρό συνδετικό ιστό. δ. πυκνό συνδετικό ιστό. 10) Το στομάχι αποτελείται από: α. μυϊκό & συνδετικό ιστό. β. επιθηλιακό & συνδετικό ιστό. γ. συνδετικό & μυϊκό ιστό. δ. επιθηλιακό, μυϊκό, συνδετικό, νευρικό ιστό. 11) Τα συστήματα τα οποία συμμετέχουν κυρίως στις λειτουργίες της αποβολής άχρηστων ουσιών είναι τα: α. μυϊκό & ουροποιητικό. β. πεπτικό & ουροποιητικό. γ. πεπτικό & νευρικό. δ. μυϊκό & ερειστικό.

4 12) Λείες μυϊκές ίνες απαντούν: α. στους τένοντες. β. στους μεσοσπονδύλιους δίσκους. γ. στον δικέφαλο βραχιόνιο μυ. δ. στο (λεπτό) έντερο. 13) Ένα σύστημα οργάνων συγκροτείται από: α. ιστούς του ίδιου είδους. β. όργανα συνεργαζόμενα για την επιτέλεση μιας λειτουργίας. γ. ιστούς που επιτελούν την ίδια λειτουργία. δ. κύτταρα που επιτελούν την ίδια λειτουργία. 14) Σε ποια από τις ακόλουθες εικόνες απεικονίζεται μυϊκός ιστός; α. β. γ. δ. 15) Μικρολάχνες απαντούν: α. στα νευρογλοιακά κύτταρα. β. στα επιθηλιακά κύτταρα. γ. στις γραμμωτές μυϊκές ίνες. δ. στα λιποκύτταρα. 1) Ινίδια κολλαγόνου περιέχονται στη μεσοκυττάρια ουσία του.. : α. οστίτη ιστού. β. λιπώδους ιστού. γ. κροσσωτού επιθηλιακού ιστού. δ. αίματος. 16) Ένας αδένας: α. μπορεί να συγκροτείται από μυϊκά κύτταρα. β. αποτελείται υποχρεωτικά από ποικιλία διαφορετικών κυττάρων. γ. ο οποίος εκκρίνει το έκκριμά (προϊόν) του τόσο σε μια κοιλότητα του σώματος όσο και στο αίμα, χαρακτηρίζεται μεικτός. δ. χαρακτηρίζεται εξωκρινής, όταν εκκρίνει το έκκριμά του απευθείας στο αίμα. 17) Ποιο από τα ακόλουθα ζεύγη δεν είναι σωστό: α. Οστεοκύτταρο Κοιλότητες μεσοκυττάριας ουσίας. β. Μεσοκυττάρια ουσία Ίνες ελαστίνης. γ. Επιθηλιακό κύτταρο Ινσουλίνη. δ. Νευρογλοιακά κύτταρα Παραγωγή και μεταβίβαση νευρικών ώσεων. 18) Μέσω ενός εκφορητικού πόρου οι εξωκρινείς αδένες αδειάζουν το έκκριμά τους: α. στον μυϊκό ή στον νευρικό ιστό. γ. σε εσωτερικές κοιλότητες ή έξω από τον οργανισμό. β. στους χόνδρους & στα οστά. δ. στο αίμα ή στο παγκρεατικό υγρό. 19) Κύτταρα που φέρουν σχηματίζουν τον κροσσωτό επιθηλιακό ιστό. α. ατρακτοειδείς ίνες. β. άλατα & ινίδια. γ. ινίδια κολλαγόνου & ελαστίνης. δ. μικρολάχνες ή βλεφαρίδες. 20) Κάθε σύστημα οργάνων: α. βρίσκεται σε επικοινωνία με το εξωτερικό περιβάλλον. β. αποτελείται από διαφορετικούς ιστούς που επιτελούν συγκεκριμένη λειτουργία. γ. περιλαμβάνει όργανα συνεργαζόμενα στην επιτέλεση συγκεκριμένης λειτουργίας. δ. στηρίζει και προστατεύει το εσωτερικό και το εξωτερικό του οργανισμού. Κεφάλαιο 1 ο

5 B. Να αντιστοιχίσετε στους όρους της στήλης ΙΙ καταχωρήσεις από τη στήλη Ι: Ι ΙΙ 1. Βρίσκονται στο πλάσμα του αίματος (μεσοκυττάρια ουσία). 2. Σχηματίζουν το τοίχωμα των Πλακώδη επιθηλιακά κύτταρα τριχοειδών αγγείων. 3. Φέρουν βλεφαρίδες. 4. Στηρίζουν, μονώνουν και τρέφουν τους νευρώνες. 5. Βρίσκονται σε κοιλότητες της Νευρογλοιακά Λευκά αιμοσφαίρια Λείες μυϊκές ίνες μεσοκυττάριας ουσίας. 6. Βρίσκονται στα τοιχώματα των Επιθηλιακά κύτταρα αεροφόρων οδών αγγείων και συμβάλλουν στη μεταβολή της διαμέτρου τους. Στήλη Ι α. Δεσμίδες κολλαγόνου β. Υπόφυση γ. Μυϊκή ίνα χωρίς γραμμώσεις δ. Χονδροβλάστη ε. Μικρολάχνες στ. Γλυκαγόνη ζ. Οστίτης ιστός η. Σκελετικοί μύες θ. Νευρώνας ι. Χαλαρός συνδετικός ιστός Στήλη ΙΙ Πτερύγιο αυτιού Επιθηλιακά κύτταρα εντέρου Ενδοκρινής αδένας Λείος μυϊκός ιστός Μακριά, κυλινδρική ίνα Τένοντες Ενδοκρινής μοίρα παγκρέατος Δέρμα Νευρικό κύτταρο Οστεοκύτταρα Γ. Ποικίλες ερωτήσεις ανάπτυξης στο 1 ο Κεφάλαιο: Να ονομάσετε όσα είδη συνδετικών ιστών δεν αντιπροσωπεύουν κάποιον ειδικό τύπο, και να αναφέρετε για καθέναν από αυτούς ένα αντιπροσωπευτικό όργανο στου οποίου τη συγκρότηση μετέχει ο εκάστοτε ιστός. Μεταξύ των ποικίλων ιστών από τους οποίους δομείται ένα όργανο, ένας χαρακτηρίζεται ως κύριος και ευθύνεται για τη λειτουργία του οργάνου. Λόγου χάρη, στην καρδιά, ποιος ιστός της θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως κύριος, και γιατί; Ποια τα μορφολογικά χαρακτηριστικά των κυττάρων από τα οποία αποτελείται ο κύριος ιστός της καρδιάς; Ποια είναι τα είδη των ιστών που επενδύουν τα τοιχώματα των αγγείων; Να προσδιορίσετε τη μορφή που έχουν τα κύτταρά τους. «Σε κάθε όργανο απαντά ένα μόνο είδος ιστού.» Πώς θα σχολιάζατε την πρόταση; Ποια κύτταρα ιστών γνωρίζετε να έχουν επιφορτισθεί με την προστασία τού ανθρώπινου οργανισμού, και πώς; Όλα τα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού χαρακτηρίζονται από διαφορετική μορφή και λειτουργία, μολονότι κοινή αφετηρία όλων αποτελεί το ζυγωτό. Πώς επιτυγχάνεται αυτό; Κεφάλαιο 1 ο

6 Στις απεικονίσεις που ακολουθούν αποδίδεται ένας τύπος ιστού με τον οποίον επενδύονται εσωτερικά οι αεροφόρες οδοί (βλ. εδώ την τραχεία του ανθρώπου, σε μεγέθυνση 780, αριστερά: φωτογραφία από οπτικό μικροσκόπιο). α 1 α [1: καλυκοειδές κύτταρο (παράγει βλέννα), 2: κυτταρικός πυρήνας, 3: βασική μεμβράνη, 4: συνδετικός ιστός] Να απαντήσετε στις ερωτήσεις: 1. Πώς καλείται αυτός ο τύπος ιστού; 2. Τι είναι οι δομές που δηλώνονται με το γράμμα α; Ποιος ο λειτουργικός ρόλος αυτών; Με βάση την ακόλουθη εικόνα να απαντήσετε στις ερωτήσεις της επόμενης σελίδας: 2 1 στομάχι Κεφάλαιο 1 ο

7 1. Σε ποιο επίπεδο οργάνωσης ανήκει το στομάχι ; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. 2. Να προσδιορίσετε τους αριθμημένους ιστούς της εικόνας. 3. Τι παριστάνει το 4, και σε ποιον τύπο ιστού ανήκει; Στην ακόλουθη εικόνα απεικονίζεται τομή του γαστρεντερικού σωλήνα στην περιοχή του λεπτού εντέρου: αγγεία Βχ μυϊκοί χιτώνες μεγάλες πτυχές λάχνες αυλός τριχοειδή αγγεία λεμφαγγείο χυλού 1) Τι είδους μυϊκός ιστός συναντάται στο τοίχωμα του λεπτού εντέρου; Να αναφέρετε τα χαρακτηριστικά του. 2) Σε ποια κατηγορία ιστού ανήκουν τα κύτταρα του βλεννογόνου χιτώνα [βλ. το Βχ στο σχέδιο]; Ποιο είναι το μορφολογικό χαρακτηριστικό των κυττάρων τού βλεννογόνου χιτώνα, και πώς αυτό σχετίζεται με την λειτουργία του λεπτού εντέρου; Κεφάλαιο 1 ο

8 Α 1. Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις με το γράμμα Ο, εφόσον είναι ορθές, ή με το γράμμα Λ, αν είναι λανθασμένες: 1) Όλα τα ερεθίσματα ανεξάρτητα από την έντασή τους πυροδοτούν νευρική ώση. 2) Η συγκέντρωση ιόντων καλίου Κ + στο εσωτερικό κάθε νευρώνα είναι μεγαλύτερη από τη συγκέντρωση αυτών στο εξωτερικό του κυττάρου. 3) Η διαπερατότητα της μετασυναπτικής μεμβράνης στα ιόντα καλίου αυξάνεται από τη δράση της ακετυλοχολίνης. 4) Η έκφραση ότι το δυναμικό ηρεμίας μετράται στα -70 mv, σημαίνει ότι η εξωτερική επιφάνεια της πλασματικής μεμβράνης ενός νευρώνα είναι ηλεκτραρνητικά φορτισμένη ως προς την εσωτερική. 5) Οι ενδιάμεσοι νευρώνες μπορούν να μεταφέρουν μηνύματα από μία περιοχή του εγκεφάλου σε μία άλλη. 6) Η μέγιστη μεταβολή στο μεμβρανικό δυναμικό ενός νευρώνα, όταν επιδράσει σε αυτόν ερέθισμα κατάλληλης έντασης, μπορεί να είναι μεγαλύτερη από 100 mv. 7) Έστω νευρώνας στον οποίο άγεται μια νευρική ώση στην περιοχή όπου το δυναμικό ενεργείας βρίσκεται στη μέγιστη τιμή του, αυξάνει η διαπερατότητα για τα ιόντα καλίου με αποτέλεσμα αυτά να εκρέουν από τον νευρώνα. 8) Οι νευρώνες, ανάλογα με τη λειτουργία που επιτελούν, διακρίνονται σε αισθητικούς, κινητικούς και ενδιάμεσους ή συνδετικούς. 9) Η δράση του νευροδιαβιβαστή είναι χρονικά περιορισμένη, επειδή είτε επαναρροφάται από την προσυναπτική περιοχή είτε αποικοδομείται από ένζυμα στη συναπτική σχισμή. 10) Νευρική ώση μπορεί να πυροδοτηθεί από ερεθίσματα χημικά, ηλεκτρικά, μηχανικά, θερμικά, κά, υπό την προϋπόθεση η ένταση του ερεθίσματος να είναι μεγαλύτερη του ουδού. 11) Σε μία σύναψη είναι δυνατόν να συμμετέχουν ένας νευρώνας και ένα επιθηλιακό κύτταρο. 12) Η μεταφορική λειτουργία της αντλίας Na + -K + επηρεάζεται από το μεμβρανικό δυναμικό του νευράξονα έτσι αποκαθίστανται οι μικροποσότητες των ιόντων οι οποίες έχουν διαρρεύσει μέσω όσων διαύλων ενεργοποιήθηκαν στη διάρκεια του δυναμικού ενεργείας. Β 1. Να επιλέξετε την ορθή απάντηση: 1. Όταν ο νευρώνας βρίσκεται σε ηρεμία, μέσω διάχυσης: α. εισέρχονται σε αυτόν ιόντα Κ +. β. εξέρχονται από αυτόν μικρές ποσότητες ιόντων Κ +. γ. εισέρχονται σε αυτόν ιόντα Κ + και Na +. δ. εξέρχονται από αυτόν ιόντα Κ + και Na Έστω δύο διαφορετικοί συνδεδεμένοι νευρώνες σύναψη μπορεί να αναπτύσσεται μεταξύ: α. νευράξονα νευράξονα. β. δενδρίτη δενδρίτη. γ. κυτταρικού σώματος δενδρίτη. δ. κυτταρικού σώματος κυτταρικού σώματος. 3. Ποιο από τα ακόλουθα δεν αποτελεί λειτουργία των νευρογλοιακών κυττάρων: α. συμβάλλουν στη μόνωση του νευράξονα. β. μεταβιβάζουν νευρικές ώσεις. γ. συμβάλλουν στη θρέψη του νευρώνα. δ. απομακρύνουν άχρηστες ουσίες από τον νευρώνα. Κεφάλαιο 9 ο

9 4. Η αντλία Na + /K + : α. απομακρύνει Κ + και Na + από το εσωτερικό του νευρώνα στον εξωκυττάριο χώρο. β. εισάγει Κ + στον νευρώνα και απομακρύνει Na + από το εσωτερικό του. γ. εισάγει Na + στον νευρώνα και απομακρύνει K + από το εσωτερικό του. δ. εισάγει Κ + και Na + στο εσωτερικό του νευρώνα. 5. Η ακετυλοχολίνη απελευθερώνεται από: α. τα νευρογλοιακά κύτταρα. β. τους δενδρίτες του νευρώνα. γ. το κυτταρικό σώμα του νευρώνα. δ. τα τελικά κομβία του νευράξονα. 6. Το δυναμικό ηρεμίας διατηρείται: α. συνέχεια, εφόσον η μεμβράνη του νευρώνα δέχεται ερεθίσματα μεγαλύτερα του ουδού. β. επί όσο χρονικό διάστημα η μεμβράνη του νευρώνα δέχεται ερεθίσματα μικρότερα του ουδού. γ. επί όσο χρονικό διάστημα η μεμβράνη του νευρώνα δεν δέχεται ερεθίσματα. δ. ισχύουν τα α και β. ε. ισχύουν τα β και γ. στ. ισχύουν τα α, β και γ. 7. Σίγουρα σε έναν νευρώνα ανήκει: α. η συναπτική σχισμή. β. το προσυναπτικό άκρο. γ. το μετασυναπτικό άκρο. δ. όλα τα προηγούμενα. 8. Πώς δρα ο νευροδιαβιβαστής για να μεταφερθεί το δυναμικό ενεργείας στη μετασυναπτική μεμβράνη; α. Αν είναι διεγερτικός, αυξάνει τη διαπερατότητά της σε ιόντα K +. β. Αν είναι διεγερτικός, αυξάνει τη διαπερατότητά της σε ιόντα Na +. γ. Αν είναι ανασταλτικός, προκαλεί εισροή ιόντων Κ +. δ. Αν είναι ανασταλτικός, προκαλεί εκροή ιόντων Na Η αποκατάσταση της κατανομής των ιόντων σε μια περιοχή του νευρώνα η οποία ενεργοποιήθηκε λόγω κάποιου ερεθίσματος συμβαίνει μέσα σε: α msec. β. 0,5-2 msec. γ sec. δ. χρονική διάρκεια εξαρτώμενη από τη διάρκεια του ίδιου του ερεθίσματος. 10. Το δυναμικό ηρεμίας αποκαθίσταται χάρη στην αντλία Na + -K +, η οποία από το κύτταρο: α. εξάγει 3 ιόντα Νa + για κάθε 2 ιόντα Κ + που εισάγει. β. εξάγει 3 ιόντα Κ + για κάθε 3 ιόντα Na + που εισάγει. γ. εξάγει θετικά ιόντα (κατιόντα) και εισάγει αρνητικά (ανιόντα). δ. εξάγει ανιόντα και εισάγει κατιόντα. 11. Κατά τη σχετική ανερέθιστη περίοδο, η μεμβράνη του νευρώνα: α. ανακτά («ξαναβρίσκει») εν μέρει τη διαπερατότητά της στα ιόντα Na +. β. χάνει τελείως τη διαπερατότητά της στα ιόντα Κ +. γ. χαρακτηρίζεται από μικρότερο ουδό έναντι του φυσιολογικού ουδού για την πυροδότηση δυναμικού ενεργείας. δ. αποκτά μικρότερο δυναμικό ηρεμίας. 12. Στην κορυφή του δυναμικού ενεργείας: α. η διαπερατότητα της μεμβράνης για τα ιόντα Na + είναι μικρότερη από ό,τι για τα ιόντα Κ +. β. το δυναμικό της μεμβράνης δεν αλλάζει πρόσημο ως προς το δυναμικό ηρεμίας. γ. οι δίαυλοι του Na + δεν μπορούν να ενεργοποιηθούν ξανά. δ. η δύναμη που δέχονται τα ιόντα Na + είναι μεγαλύτερη εκείνης που δέχονται κατά το δυναμικό ηρεμίας. Κεφάλαιο 9 ο

10 Να επεξεργαστείτε τις ακόλουθες ερωτήσεις με βάση το συνοδευτικό σχήμα αριστερά: (α) Τι είδος σύναψης παρουσιάζεται στην εικόνα αριστερά; (β) Να αντιστοιχίσετε τα Α και Β με τις έννοιες προσυναπτικό και μετασυναπτικό άκρο. Πώς καλείται ο χώρος μεταξύ αυτών (βλ. το 5 του σχήματος); (γ) Τι αντιπροσωπεύουν οι υπόλοιποι αριθμοί από 1 έως 4 συν το 6; (δ) Σε τι είδος κυττάρου μπορεί να ανήκει η περιοχή Β. (ε) Ποιος ο ρόλος του 4; Ποιο ιόν ευθύνεται για την απελευθέρωσή του στο 5; Γιατί δρα επί περιορισμένο χρονικό διάστημα; Στην ακόλουθη εικόνα παρουσιάζεται το δυναμικό ενεργείας όπως καταγράφηκε σε έναν μεγάλο νευρώνα. Ι) Για τις αριθμημένες προτάσεις που δίνονται στην ακόλουθη σελίδα, να ταιριάξετε στον συνοδευτικό πίνακα καθεμία από αυτές με το κατάλληλο γράμμα από την καμπύλη μεταβολής του δυναμικού, ώστε να έχουμε μια ορθή Κεφάλαιο 9 ο

11 περιγραφή της φυσιολογικής κατάστασης που διανύει η μεμβράνη τού νευρώνα συναρτήσει του χρόνου: 1. Σε αυτό το σημείο, το δυναμικό ηρεμίας της μεμβράνης έχει αποκατασταθεί μετά την εκπόλωση. 2. Σε αυτό το σημείο, προτού εφαρμοστεί ερέθισμα που πυροδοτεί εκπόλωση, η συγκέντρωση του εξωκυττάριου Na + παρουσιάζει την πιο υψηλή τιμή της. 3. Σε αυτό το σημείο η μεμβράνη παρουσιάζει την πιο υψηλή διαπερατότητά της στα ιόντα Na Σε αυτό το σημείο, η διαπερατότητα της μεμβράνης στα ιόντα Κ + αυξάνεται αργά. 5. Σε αυτό το σημείο, η διαπερατότητα στο Na + πέφτει απότομα, ενώ η διαπερατότητα στο Κ + κορυφώνεται (φτάνει στο ανώτατο σημείο) ΙΙ) Τι καλείται απόλυτη ανερέθιστη περίοδος; Προσδιορίστε ποιο από τα αριθμημένα χρονικά παράθυρα έως του γραφήματος αντιστοιχεί στην απόλυτη ανερέθιστη περίοδο. ΙΙΙ) Πώς εξηγείται η πτώση κάτω από το δυναμικό ηρεμίας κατά το χρονικό παράθυρο ; Σε ένα σπάνιο στον άνθρωπο νόσημα του νευρικού συστήματος (το εκδηλώνουν 1 με 2 άτομα στα ), γνωστό ως σύνδρομο των Guillain-Barré, το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού επιτίθεται εναντίον των νεύρων, με αποτέλεσμα ο ασθενής να παρουσιάζει παράλυση και μούδιασμα, συνήθως στα χέρια και τα πόδια (αστάθεια στο περπάτημα, δυσκολία σε καθημερινές κινήσεις, π.χ. ο ασθενής βλέπει ότι δεν μπορεί να γράψει καλά, του πέφτουν τα πράγματα κλπ). Σε πιο βαριές περιπτώσεις, επηρεάζονται τα νεύρα που ελέγχουν τους μύες της κατάποσης, της φώνησης και της αναπνοής, με συνέπεια ο ασθενής να πνίγεται με το σάλιο του, να εξασθενεί η φωνή του, και κυρίως να μην μπορεί να πάρει ανάσα. Στις περιπτώσεις αυτές, είναι, βεβαίως, επιβεβλημένη η άμεση μεταφορά του ασθενούς σε νοσοκομείο με το αναγκαίο νευρολογικό τμήμα. Η ακριβής αιτία του συνδρόμου των Guillain- Barré δεν είναι γνωστή. Έχει, ωστόσο, διαπιστωθεί ότι στους ασθενούντες συμβαίνει απομυελίνωση (δηλ. καταστροφή της μυελίνης) σε ποικίλα νεύρα αυτών το γιατί συμβαίνει αυτό επίσης δεν είναι ακόμη γνωστό. [πηγή των πληροφοριών σχετικά με το σύνδρομο: 1) Ποια κύτταρα του νευρικού ιστού καταστρέφονται στο σύνδρομο των Guillain-Barré; 2) Εξαιτίας της κατεστραμμένης μυελίνης, ποια φυσιολογική λειτουργία πιστεύετε ότι παρακωλύεται, ώστε να εκδηλώνονται τα προαναφερθέντα μυοκινητικά προβλήματα; Τι ερεθίσματα μπορούν να πυροδοτούν νευρική ώση σε έναν νευρώνα; (απλώς αναφορά στη φύση των ερεθισμάτων). Ποια διαφορετικά είδη νευρώνων γνωρίζετε (απλώς αναφορά σε αυτά); Ποιο από αυτά συνδέεται με εκτελεστικά όργανα; Ποια είναι η λειτουργία των νευρογλοιακών κυττάρων; Να αναφέρετε έναν τύπο νευρογλοιακού κυττάρου που γνωρίζετε. Κεφάλαιο 9 ο

12 Μπορείτε να αντιστοιχίσετε τις αριθμημένες φάσεις - με τα διαγράμματα α-δ; Κατάσταση ηρεμίας δίαυλος Na + εξωτερική επιφάνεια δίαυλος K + εσωτερική επιφάνεια πλασματική μεμβράνη Εκπόλωση εξωτερική επιφάνεια εσωτερική επιφάνεια Επαναπόλωση εξωτερική επιφάνεια εσωτερική επιφάνεια Υπερπόλωση & αποκατάσταση δυναμικού ηρεμίας εξωτερική επιφάνεια εσωτερική επιφάνεια Να σχεδιάσετε με βέλος την κατεύθυνση της νευρικής ώσης στους ακόλουθους νευρώνες. Αν ο μεσαίος νευρώνας στην ανωτέρω εικόνα χαρακτηριζόταν ενδιάμεσος ή συνδετικός, ποιος θα ήταν ο ρόλος του; Πότε ένας νευρώνας βρίσκεται σε ηρεμία; Πώς δημιουργείται το δυναμικό ηρεμίας; Να συμπληρώσετε στα κενά τετράγωνα που δίνονται στην επόμενη σελίδα και σε σωστή αλληλουχία τους αριθμούς των ακόλουθων προτάσεων, έτσι ώστε να προκύψει η ορθή περιγραφή των φυσιολογικών φαινομένων που λαμβάνουν χώρα σε μια σύναψη: 1. Εκπόλωση του τελικού κομβίου από το δυναμικό ενεργείας. 2. Πρόσδεση του νευροδιαβιβαστή στους υποδοχείς πάνω στη μετασυναπτική μεμβράνη. 3. Επαγόμενη από το Ca 2+ συνένωση των συναπτικών κυστιδίων με την προσυναπτική μεμβράνη. Κεφάλαιο 9 ο

13 4. Απελευθέρωση του νευροδιαβιβαστή μέσα στη συναπτική σχισμή. 5. Άφιξη του δυναμικού ενεργείας στο τελικό κομβίο. 6. Εκπόλωση ή υπερπόλωση της μετασυναπτικής μεμβράνης. 7. Απομάκρυνση του νευροδιαβιβαστή από τη συναπτική σχισμή μέσω αποικοδόμησης με τη βοήθεια ενζύμων ή επαναρρόφησης από το προσυναπτικό άκρο. 8. Άνοιγμα των κατάλληλων διαύλων που είναι διαπερατοί στα ιόντα Na +, K +, Cl. 9. Ο νευροδιαβιβαστής αποχωρίζεται το μόριο του υποδοχέα. 10. Εισροή ιόντων Ca 2+ μέσω ειδικών για το ασβέστιο διαύλων ελεγχόμενων από το δυναμικό. Να ταξινομήσετε τις προηγούμενες αριθμημένες προτάσεις σε προσυναπτικά ή μετασυναπτικά γεγονότα, ανάλογα με το εάν το περιεχόμενό τους αναφέρεται σε γεγονότα που λαμβάνουν χώρα αντίστοιχα στο προσυναπτικό ή στο μετασυναπτικό άκρο μιας σύναψης: Προσυναπτικά γεγονότα = Μετασυναπτικά γεγονότα = _ Στην ακόλουθη εικόνα αναπαριστάται ένας ειδικός τύπος νευρώνα. (i) Με βάση το σχήμα, να αντιστοιχίσετε τους αριθμούς 1-7 με τα μέρη του νευρώνα. 1: _ 2: _ 3: 4: 5: 6: 7: (ii) Αν ο νευρώνας αυτός χαρακτηριζόταν ενδιάμεσος ή συνδετικός, ποιος θα ήταν ο ρόλος του; Στη γραφική παράσταση της επόμενης σελίδας παρουσιάζονται οι καταγραφείσες μεταβολές στο μεμβρανικό δυναμικό (αριστερός κατακόρυφος Κεφάλαιο 9 ο

14 άξονας) ενός πραγματικού νευρώνα μετά την εφαρμογή ερεθίσματος κατάλληλης έντασης, καθώς και οι μεταβολές της διαπερατότητας (δεξιός κατακόρυφος άξονας) στα ιόντα Na + και K + στην πλασματική μεμβράνη του ίδιου νευρώνα κατά τη διάρκεια αυτού του ερεθισμού. Να διαπραγματευτείτε τα ακόλουθα θέματα: (1) Όταν στον συγκεκριμένο νευρώνα δεν πυροδοτείται και δεν μεταδίδεται νευρική ώση, το κύτταρο εμφανίζει διαφορά δυναμικού μεταξύ της εσωτερικής και της εξωτερικής επιφάνειας της πλασματικής μεμβράνης του. Πόση είναι αυτή η διαφορά δυναμικού (να δώσετε μία προσεγγιστική τιμή αυτής σε mv, σύμφωνα με τη γραφική παράσταση), και πού οφείλεται; (2) Προσεγγιστικά τι τιμή έχει το δυναμικό ενεργείας σε αυτόν τον νευρώνα; Ο ουδός σε ποια τιμή δυναμικού αντιστοιχεί; (3) Τι καλείται απόλυτη ανερέθιστη περίοδος; Προσδιορίστε ποιο από τα αριθμημένα χρονικά παράθυρα έως του γραφήματος αντιστοιχεί στην απόλυτη ανερέθιστη περίοδο. (4) Ποια από τις καμπύλες ΙΙ και ΙΙΙ αντιπροσωπεύει τη διαπερατότητα της μεμβράνης στα ιόντα Na + και Κ + ; Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας. (5) Πώς εξηγείτε την πτώση κάτω από το δυναμικό ηρεμίας στην καμπύλη Ι κατά το χρονικό παράθυρο ; Κεφάλαιο 9 ο

15 Α 2. Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις με το γράμμα Ο, εφόσον είναι ορθές, ή με το γράμμα Λ, αν είναι λανθασμένες: 1) Το ισοζύγιο νερού και αλάτων ρυθμίζεται από κέντρο στον υποθάλαμο. 2) Κέντρα του Α.Ν.Σ. δεν υπάρχουν μόνο στον εγκέφαλο αλλά και στον νωτιαίο μυελό. 3) Στις 3 κοιλίες του εγκεφάλου εκτός από εγκεφαλονωτιαίο υγρό κυκλοφορεί και αίμα. 4) Ο νωτιαίος μυελός εμφανίζει δύο διογκώσεις στην αυχενική και τη θωρακική χώρα. 5) Η κεντρική σχισμή συνδέει τα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια. 6) Ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης πραγματοποιείται από τον υποθάλαμο. 7) Οι αδένες δέχονται νευρικές ώσεις μέσω αισθητικών οδών. 8) Για την απομάκρυνση του χεριού μας από ένα καυτό αντικείμενο συμβάλλει ένα αντανακλαστικό στο οποίο μετέχει ο εγκέφαλος. 9) Ο θάλαμος συμμετέχει στη ρύθμιση του ύπνου. 10) Η ρύθμιση της πίεσης του αίματος αποτελεί ομοιοστατική λειτουργία στην οποία συμβάλλει ένα αντανακλαστικό. 11) Το μεσολόβιο αποτελεί γέφυρα κυτταρικών σωμάτων που συνδέουν τα δύο ημισφαίρια μεταξύ τους. 12) Οι μήνιγγες παρεμβάλλονται μεταξύ των οστών του κρανίου και του εγκεφάλου. 13) Ο εγκέφαλος μέσω των νωτιαίων νεύρων συνδέεται με τα διάφορα τμήματα του σώματος. 14) Το Α.Ν.Σ. ρυθμίζοντας τη λειτουργία του υποθαλάμου, ελέγχει το αίσθημα της πείνας. 15) Ο ανθρώπινος εγκέφαλος διαθέτει δύο (2) λοβούς της όρασης. 16) Ο υποθάλαμος συμμετέχει στη ρύθμιση του ύπνου. 17) Η αίσθηση της αφής γίνεται αντιληπτή χάρη στην πρόσθια περιοχή του βρεγματικού λοβού. 18) Στο εσωτερικό του κεντρικού νευρικού σωλήνα βρίσκεται ο νωτιαίος μυελός που περιέχει τον σπονδυλικό σωλήνα. 19) Η διαστολή της κόρης του οφθαλμού ελέγχεται από τις κινητικές περιοχές τού Κ.Ν.Σ.. 20) Τα διαδοχικά γεγονότα που συμβαίνουν, ώστε να εκταθεί η κνήμη στο αντανακλαστικό του γόνατου, είναι κατά σειρά τα: Παραγωγή νευρικής ώσης στον σύνδεσμο της επιγονατίδας Μεταβίβασή της μέσω του αισθητικού νευρώνα στον κινητικό Μεταβίβασή της στον τετρακέφαλο μηριαίο μυ, ώστε ο τελευταίος να συσπαστεί. 21) Ένας μυς συσπάται, όταν λάβει κατάλληλο ερέθισμα από μία αισθητική οδό. 22) Γενικά σε καταστάσεις ηρεμίας ή επαναφοράς στην ηρεμία, ενεργοποιείται τόσο η δράση του συμπαθητικού όσο και του παρασυμπαθητικού. 23) Ένας υποδοχέας, αφού ανίχνευσε μια μεταβολή στο περιβάλλον μας, προκάλεσε μέσω μιας διαδοχής γεγονότων την έκκριση ενός αδένα. Η μεταβίβαση της νευρικής ώσης μπορεί κατά σειρά να περιλαμβάνει τους «σταθμούς»: υποδοχέας γάγγλιο Α.Ν.Σ. κέντρο εγκεφάλου νεύρο Α.Ν.Σ. αδένας. 24) Η ακοή και η όραση περιλαμβάνονται στις σωματικές αισθήσεις. 25) Οι μήνιγγες συνεχίζονται στον σπονδυλικό σωλήνα. Κεφάλαιο 9 ο

16 Β 2. Να επιλέξετε την ορθή απάντηση: 1. Οι σωματικές αισθήσεις: Α. περιλαμβάνουν την ακοή και την όραση. Β. γίνονται αντιληπτές στην πρόσθια περιοχή του βρεγματικού λοβού. Γ. γίνονται αντιληπτές στην οπίσθια περιοχή του βρεγματικού λοβού. Δ. γίνονται αντιληπτές στην οπίσθια περιοχή του κροταφικού λοβού. 2. Ως γάγγλιο χαρακτηρίζεται ένα σύνολο: Α. κυτταρικών σωμάτων στο Κ.Ν.Σ.. Β. αποφυάδων στο Κ.Ν.Σ.. Γ. κυτταρικών σωμάτων στο Π.Ν.Σ.. Δ. αποφυάδων στο Π.Ν.Σ.. 3. Οι μήνιγγες: Α. μειώνουν τους κραδασμούς. Β. συνεχίζονται στις κοιλίες του εγκεφάλου. Γ. είναι συνολικά δύο. Δ. συνεχίζονται στον σπονδυλικό σωλήνα. 4. Η νευρική οδός που ρυθμίζει τη λειτουργία της καρδιάς περιλαμβάνει κατά σειρά τους ακόλουθους «σταθμούς»: Α. Καρδιακός μυς Υποδοχείς Κέντρο στον προμήκη Α.Ν.Σ.. Β. Α.Ν.Σ. Κέντρο στον προμήκη Υποδοχείς Καρδιακός μυς. Γ. Κέντρο στον προμήκη Α.Ν.Σ. Καρδιακός μυς Υποδοχείς. Δ. Υποδοχείς Κέντρο στον προμήκη Α.Ν.Σ. Καρδιακός μυς. 5. Οι μάζες λευκής ουσίας: Α. περιέχουν δέσμες νευρικών αποφυάδων που συνδέουν τα σώματα των νευρώνων της φαιάς ουσίας με άλλα τμήματα του εγκεφάλου. Β. περιέχουν κυτταρικά σώματα που συνδέουν τα σώματα των νευρώνων του φλοιού με άλλα τμήματα του εγκεφάλου. Γ. περιέχουν δέσμες νευρικών αποφυάδων που συνδέουν τον εγκέφαλο με άλλα τμήματα του σώματος. Δ. περιέχουν κυτταρικά σώματα που συνδέουν τον εγκέφαλο με άλλα τμήματα του σώματος. 6. Οι νευρικές αποφυάδες του μεσολόβιου: Α. συνδέουν τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου στη βάση τους. Β. δημιουργούν έλικες και αύλακες στον εγκέφαλο. Γ. χωρίζουν το αριστερό από το δεξί ημισφαίριο. Δ. διαιρούν το κάθε ημισφαίριο σε λοβούς. 7. Ένα αντανακλαστικό τόξο αποτελείται από: i. τον ενδιάμεσο νευρώνα. iv. το εκτελεστικό όργανο. ii. τον υποδοχέα. v. τον αισθητικό νευρώνα. iii. τον κινητικό νευρώνα. Ποια είναι η σωστή σειρά σε ό,τι αφορά τη λειτουργία τους; Α. ii v i iii iv B. iv ii i v iii Γ. v iii i ii iv Δ. iii v ii i iv 8. Σε μια εγκάρσια διατομή του νωτιαίου μυελού, από το εξωτερικό προς το εσωτερικό, συναντούμε: Α. λευκή ουσία αποτελούμενη από κυτταρικά σώματα, φαιά ουσία αποτελούμενη από νευράξονες. Β. λευκή ουσία αποτελούμενη από νευράξονες, φαιά ουσία αποτελούμενη από κυτταρικά σώματα. Γ. φαιά ουσία αποτελούμενη από νευράξονες, λευκή ουσία αποτελούμενη από κυτταρικά σώματα. Δ. φαιά ουσία αποτελούμενη από κυτταρικά σώματα, λευκή ουσία αποτελούμενη από νευράξονες. Κεφάλαιο 9 ο

17 9. Ένας νευρώνας ο οποίος μετέχει στη δομή κάποιου νεύρου: Α. έχει τις αποφυάδες του στα γάγγλια. Β. μπορεί να έχει το κυτταρικό σώμα του στον νωτιαίο μυελό. Γ. μπορεί να έχει το κυτταρικό σώμα του σε μία δεσμίδα αποφυάδων. Δ. έχει τις αποφυάδες του στον συνδετικό ιστό που περιβάλλει τις δεσμίδες. 10. Η μοναδική περιοχή ελέγχου των συνειδητών λειτουργιών είναι: Α. ο φλοιός του Π.Ν.Σ.. Β. η λευκή ουσία του Π.Ν.Σ.. Γ. η λευκή ουσία του Κ.Ν.Σ.. Δ. ο φλοιός του εγκεφάλου. 11. Στις δύο διογκώσεις του νωτιαίου μυελού, αυχενική και οσφυϊκή, εκφύονται όσα νωτιαία νεύρα: Α. νευρώνουν τα άνω και τα κάτω άκρα. Β. είναι υπεύθυνα για τα αντανακλαστικά. Γ. συνδέουν τον νωτιαίο μυελό με τον εγκέφαλο. Δ. ισχύουν όλα τα προηγούμενα. 12. Τα κέντρα του Α.Ν.Σ.: Α. δέχονται νευρικές ώσεις από κινητικά νεύρα που προέρχονται από τους υποδοχείς του δέρματος και των σπλάχνων. Β. μεταβιβάζουν νευρικές ώσεις, μέσω κινητικών νευρώνων, στα γάγγλια του Α.Ν.Σ.. Γ. μεταβιβάζουν άμεσα νευρικές ώσεις στα εκτελεστικά όργανα. Δ. μεταβιβάζουν νευρικές ώσεις στους υποδοχείς. 13. Παρόμοια δομή ως προς τη διάταξη λευκής και φαιάς ουσίας έχουν: Α. η παρεγκεφαλίδα και ο προμήκης μυελός. Β. ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός. Γ. η παρεγκεφαλίδα και ο εγκέφαλος. Δ. η παρεγκεφαλίδα και ο νωτιαίος μυελός. 14. Η παρεγκεφαλίδα: Α. ευθύνεται για τη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος. Β. είναι υπεύθυνη για τη διατήρηση του μυϊκού τόνου. Γ. δέχεται νευρικές ώσεις από κινητικές οδούς που ξεκινούν από το αισθητήριο της όρασης. Δ. καλύπτεται εξωτερικά από λεπτό στρώμα λευκής ουσίας. Στο παρακάτω σχήμα να ονομάσετε τις αριθμημένες περιοχές του εγκεφάλου, και στη συνέχεια να χρησιμοποιήσετε τους ίδιους αριθμούς για να συμπληρώσετε την αριστερή στήλη του παρακάτω πίνακα. Αριθμός Λ ε ι τ ο υ ρ γ ί ε ς Α. Κέντρο της ακοής Β. Κέντρο της γεύσης. Γ. Κέντρο για τη διατήρηση της ισορροπίας του σώματος. Δ. Κέντρο για την αίσθηση της θερμοκρασίας. Ε. Κέντρο της όρασης. Στ. Συνειρμικό κέντρο για την έκφραση σκέψεων και συναισθημάτων. Ζ. Κέντρο ελέγχου των εκούσιων κινήσεων που εκτελούνται από τους σκελετικούς μύες. Η. Κέντρο της ομοιόστασης του οργανισμού. Θ. Συνειρμικά κέντρα σχετιζόμενα με τον σχεδιασμό και την επίλυση σύνθετων προβλημάτων. Ι. Κέντρο της όσφρησης. Κεφάλαιο 9 ο

18 Να συμπληρώσετε τα κενά στους ακόλουθους χάρτες εννοιών: στο εσωτερικό τού: βρίσκεται ο νωτιαίος μυελός στο κέντρο τού οποίου υπάρχει ο: εγκεφαλονωτιαίο υγρό στον οποίο κυκλοφορεί: ο οποίος επικοινωνεί με τις: μεταξύ των λειτουργιών του οποίου περιλαμβάνονται οι: του εγκεφάλο διατηρούν τον μυϊκό τόνο χάρη: Οι σκελετικοί μύες πραγματοποιούν κινήσεις μετά από εντολή καθορισμένης περιοχής στην: συσπώνται συντονισμένα χάρη: του: Κεφάλαιο 9 ο

19 Στην ακόλουθη εικόνα παρουσιάζονται τα αντανακλαστικά τόξα δύο διαφορετικών αντανακλαστικών. Βάσει των στοιχείων της εικόνας, να διαπραγματευτείτε τα ακόλουθα θέματα: 1 Γ Δ Β 8 τετρακέφαλος μηριαίος 6 7 δικέφαλος βραχιόνιος Α (α) Ποιοι από τους αριθμούς του σχήματος αντιπροσωπεύουν κινητικούς νευρώνες, ποιοι αισθητικούς, και γιατί; (β) Τα εικονιζόμενα αντανακλαστικά διαφέρουν ως προς τους νευρώνες από τους οποίους συγκροτούνται. Σε τι συνίσταται η διαφορά αυτή; (γ) Πώς καλείται το οστό που επισημαίνεται στο σχήμα με τη μικρή διακεκομμένη έλλειψη; (δ) Σε τι αντιστοιχούν οι δομές Α και Β που εντοπίζονται αντίστοιχα στον δικέφαλο βραχιόνιο μυ και τον τετρακέφαλο μηριαίο μυ; (ε) Ποιο όργανο του Κ.Ν.Σ. συμμετέχει στα εικονιζόμενα αντανακλαστικά; Πώς καλούνται οι ουσίες Γ και Δ, και από τι αυτές αποτελούνται; (στ) Ας εστιάσουμε την προσοχή μας στο αντανακλαστικό τόξο της απομάκρυνσης του χεριού από το αιχμηρό αντικείμενο, και έστω ότι συνέβη εκεί κάποια βλάβη στο σημείο της νευρικής οδού που αποδίδεται με ένα στην εικόνα. Μπορείτε να προβλέψετε τι σημαίνει αυτή η βλάβη για τη λειτουργία του αντανακλαστικού; Στη διπλή εικόνα της επόμενης σελίδας, παρουσιάζονται συνοπτικά και παράλληλα τα εξής: τμήμα του νευρικού συστήματος (γνωστό και ως σωματικό) που είναι υπεύθυνο για τον συνειδητό και υποσυνείδητο έλεγχο των σκελετικών μυών, και το αυτόνομο νευρικό σύστημα (Α.Ν.Σ.) μέσω του οποίου ελέγχονται σε μεγάλο βαθμό ακούσια οι λειτουργίες των σπλάγχνων. Με βάση τις εικονιζόμενες πληροφορίες και όσα έχετε μάθει από το σχολικό εγχειρίδιο, να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις: (α) Αν δεν δίνονταν οι σχετικές επεξηγηματικές λεζάντες, πώς θα καταλαβαίνατε ότι στη δεξιά εικόνα αντιπροσωπεύεται το Α.Ν.Σ.; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (β) Στο παρόν σχήμα δεν επισημαίνονται όλα τα τμήματα του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ικανότητα ενός ατόμου να εκτελεί και να συντονίζει τις κινήσεις των σκελετικών μυών του. Συνολικά ποια είναι αυτά τα εγκεφαλικά τμήματα, και πώς συνεργάζονται; (γ) Αν παρατηρήσατε στη δεξιά εικόνα, αναφέρονται οι αδένες μεταξύ των εκτελεστικών οργάνων τα οποία παραλαμβάνουν κινητικές νευρικές ώσεις μέσω γαγγλιακών νευρώνων. Ποια δομή του εγκεφάλου εξασφαλίζει τη συνεργασία νευρικού συστήματος και συστήματος ενδοκρινών αδένων; (δ) Ποιος είναι ο ρόλος του νωτιαίου μυελού και στις δύο απεικονίσεις; Κεφάλαιο 9 ο

20 (ε) Σύμφωνα με τις δύο απεικονίσεις, μπορείτε να περιγράψετε τη νευρική οδό, δηλ. τους «σταθμούς» από τους οποίους διέρχονται κινητικές νευρικές ώσεις με τελικό εκτελεστικό αποδέκτη: i. έναν σκελετικό μυ στο πρόσωπο, λ.χ. τον μασητήρα (έλκει την κάτω γνάθο προς τα πάνω), ή ii. τις λείες μυϊκές ίνες στο τοίχωμα του λεπτού εντέρου; Τα δύο όργανα του Κ.Ν.Σ., ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός, δομούνται από τα ίδια βασικά στοιχεία, ωστόσο τα στοιχεία αυτά είναι διαφορετικά οργανωμένα σε κάθε όργανο. Ποιες είναι οι διαφορές τους; Η νευρική ώση που παράγεται από το υποδεκτικό όργανο της ακοής είναι ίδια με τη νευρική ώση που παράγεται από το υποδεκτικό όργανο της όρασης. Τα αισθήματα, εντούτοις, που προκαλούν τα ερεθίσματα τα οποία ανιχνεύονται από αυτούς τους δύο τύπους υποδεκτικών οργάνων είναι διαφορετικά. Πώς επιτυγχάνεται αυτό; Να απαντήσετε στις ακόλουθες ερωτήσεις σχετικά με το εγκεφαλονωτιαίο υγρό: i. Πού παράγεται; ii. Ποιος είναι ο ρόλος του; iii. Σε ποιες περιοχές του Κ.Ν.Σ. κυκλοφορεί; Κεφάλαιο 9 ο

21 iv. Η πίεση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού διατηρείται σταθερή. Σε ποιες περιπτώσεις παρατηρείται αύξηση της πίεσής του, και ποιες οι συνέπειες αυτής της αύξησης; Ποια μέρη του Κ.Ν.Σ. αποτελούνται από αποφυάδες νευρώνων; Ποιος ο ρόλος αυτών; Στο ακόλουθο σχήμα εικονίζεται το αντανακλαστικό τόξο για την απομάκρυνση του χεριού από αιχμηρό αντικείμενο. Έστω ότι κατά μήκος αυτής της νευρικής οδού, και ειδικότερα στις περιοχές Ι, ΙΙ και ΙΙΙ συνέβη κάποια παθολογική ασυνέχεια (βλάβη). Διαπραγματευτείτε τα παρακάτω θέματα, και αιτιολογήστε κατά περίπτωση. Ποια από τις βλάβες Ι, ΙΙ ή ΙΙΙ ανά περιοχή είναι υπαίτια, όταν: (1) το τρύπημα του καρφιού (ερέθισμα) γίνεται αντιληπτό, αλλά ο ασθενής αδυνατεί να κινήσει το χέρι του; (2) ο ασθενής δεν αισθάνεται πόνο, για όσο διάστημα ασκείται το ερέθισμα, ωστόσο μπορεί να κινήσει το χέρι του; (3) ο ασθενής δεν αισθάνεται πόνο, επί όσο χρόνο εφαρμόζεται το ερέθισμα, και αδυνατεί να κινήσει το χέρι του; Να αντιστοιχίσετε τους όρους ή τις φράσεις της στήλης Ι με τους όρους της στήλης ΙΙ: Στήλη Ι Στήλη ΙΙ 1) Άθροισμα κυτταρικών σωμάτων. Α. Γάγγλιο 2) 31 ζεύγη. Β. Αντανακλαστική λειτουργία. 3) Αποτελούνται από νευράξονες. Γ. Νωτιαία νεύρα. 4) Αποτελείται από δενδρίτες και από νευράξονες. Δ. Αντανακλαστικό γόνατος. 5) Κέντρο επεξεργασίας στο αντανακλαστικό τόξο. Ε. Αισθητικά νεύρα. 6) Αντανακλαστικό στο οποίο συμμετέχει ο εγκέφαλος. Στ. Αντανακλαστικό βλεφαρίσματος. 7) Αντανακλαστικό στο οποίο συμμετέχει ο νωτιαίος μυελός. Ζ. Ενδιάμεσος νευρώνας. 8) Αποτελούνται από δενδρίτες. Η. Μεικτό νεύρο. 9) 12 ζεύγη. Θ. Κινητικά νεύρα. 10) Διατήρηση ισορροπίας. Ι. Εγκεφαλικά νεύρα. Κεφάλαιο 9 ο

22 Να συμπληρώσετε τον ακόλουθο πίνακα: Γενικές αισθήσεις Αίσθηση της ακοής Διατήρηση της ισορροπίας Σε αυτές υπάγονται: Το κέντρο ελέγχου βρίσκεται: Στην παρακάτω εικόνα παρουσιάζονται τα τμήματα του αυτόνομου νευρικού συστήματος (Α.Ν.Σ.) τα οποία νευρώνουν την καρδιά και είτε αυξάνουν τη συχνότητα των παλμών της όπως λ.χ. την ώρα που εξετάζεστε σε διαγώνισμα και νοιώθετε άγχος, είτε ανταγωνιστικά την ελαττώνουν. Να διαπραγματευτείτε τα ακόλουθα θέματα: (α) Ποιος κλάδος του Α.Ν.Σ. μέσω της δράσης του επιταχύνει τον καρδιακό ρυθμό, και γιατί; (β) Στα εικονιζόμενα γάγγλια δεξιά, από ποιο τμήμα του κεντρικού νευρικού συστήματος καταφτάνουν νευρικές ώσεις, και μέσω ποιων ειδών νευρώνων; (γ) Ποιος είναι ο τελικός αποδέκτης των νευρικών ώσεων που μεταβιβάζονται στα γάγγλια της εικόνας; (δ) Έστω Αdrenalex το εμπορικό όνομα (υποθετικού) σκευάσματος το οποίο ανήκει σε μια ευρύτερη οικογένεια φαρμάκων γνωστή ως αδρενεργικοί αγωνιστές (adrenergics) οι «αγωνιστές» αυτοί έχουν την ιδιότητα να ενεργοποιούν τη δράση του κλάδου στον οποίο προαναφέρθηκε το υποθέμα (α). Σε ποιες από τις επόμενες Κεφάλαιο 9 ο

23 παθολογικές καταστάσεις θα προτείνατε ή δεν θα προτείνατε τη χορήγηση του Αdrenalex, και για ποιο λόγο; i. Βραδυκαρδία ii. Μόνιμη σύσπαση των σκελετικών μυών. iii. Μόνιμη συστολή της κόρης του οφθαλμού. iv. Ταχυπαλμία. (ε) Γιατί δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε το Α.Ν.Σ. εντελώς αυτόνομο από τον εγκέφαλο; Να συμπληρώσετε τον ακόλουθο πίνακα: Χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά Θέση Σχήμα Κατανομή φαιάς & λευκής ουσίας Αριθμός εκφυομένων νεύρων Τμήματα που περιλαμβάνει Μορφή επιφάνειας Κέντρα Δ ι α φ ο ρ έ ς Εγκέφαλος Νωτιαίος μυελός Να αντιστοιχίσετε τους όρους της στήλης Ι με τους όρους της στήλης ΙΙ: Στήλη Ι Στήλη ΙΙ 1. Συνειρμικές περιοχές. Α. Κινητικές περιοχές εγκεφάλου. 2. Οπίσθιο τμήμα ινιακού λοβού. Β. Αντίληψη γενικών αισθήσεων. 3. Σύνδεση Α.Ν.Σ. με ενδοκρινείς αδένες. Γ. Κρίση. 4. Κέντρο ακοής. Δ. Κέντρο όρασης. 5. Διέλευση νευρικών ώσεων αισθητικών οδών προς εγκεφαλικό φλοιό. Ε. Κέντρο ομοιόστασης. 6. Σύνδεση ημισφαιρίων παρεγκεφαλίδας. Στ. Θάλαμος. 7. Παρεγκεφαλίδα. Ζ. Συντονισμός κινήσεων σκελετικών μυών. 8. Οπίσθιο τμήμα μετωπιαίου λοβού. Η. Κροταφικός λοβός. 9. Υποθάλαμος. Θ. Σκώληκας. 10. Πρόσθια περιοχή βρεγματικού λοβού. Ι. Υπόφυση. Στην εικόνα της επόμενης σελίδας απεικονίζονται συνοπτικά δύο νευρικές οδοί. Να διαπραγματευτείτε τα ακόλουθα θέματα: 1. Οι νευρικές ώσεις του σχήματος ξεκινούν από κάποιον αισθητικό υποδοχέα είτε του πόνου (δάκτυλο κομμένο από ξυράφι) είτε της θερμοκρασίας (έγκαυμα από αναμμένο σπίρτο στο πέλμα) και καταλήγουν σε ειδικές περιοχές του εγκεφαλικού φλοιού (Α), όπου ερμηνεύονται, αφού περάσουν από τον ενδιάμεσο «σταθμό» που επισημαίνεται με το γράμμα Β. i. Μπορείτε να εξηγήσετε τι αντιπροσωπεύουν οι δομές Α και Β; ii. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. 2. Αν η δομή Γ αντιστοιχεί στο τμήμα του στελέχους όπου απαντούν σημαντικά κέντρα του Α.Ν.Σ., ποια μπορεί να είναι η δομή αυτή; 3. Οι εικονιζόμενες νευρικές οδοί μπορούν να: i. χαρακτηριστούν αντανακλαστικά τόξα; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. ii. αποτελούν τμήμα τού Α.Ν.Σ.; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Κεφάλαιο 9 ο

24 4. Μπορείτε να προβλέψετε τι θα συμβεί στις συγκεκριμένες νευρικές οδούς, εάν σε κάποιο άτομο διατμηθεί πλήρως (δηλ. εγκάρσια χειρουργική τομή) η αυχενική μοίρα τού νωτιαίου μυελού του; 5. Με βάση το σχήμα, μπορείτε να περιγράψετε με λεπτομέρεια τη νευρική οδό που ξεκινά από το άκρο πόδι; (δηλ. να δώσετε όλους τους «σταθμούς» της διαδρομής) Κεφάλαιο 9 ο

25 Να επιλέξετε την ορθή απάντηση: 1. Στους υποδοχείς της αίσθησης/ των αισθήσεων... απαντούν ειδικά σωμάτια: Α. της πίεσης. Β. της αφής και της πίεσης. Γ. του πόνου, της αφής και της πίεσης. Δ. της θερμοκρασίας, του πόνου, της αφής και της πίεσης. 2. Ο χρόνιος πόνος γενικά: Α. είναι τοπικά προσδιορισμένος, μικρής έντασης και εσωτερικός. Β. είναι διάχυτος, μεγάλης έντασης και εξωτερικός. Γ. είναι τοπικά προσδιορισμένος, μικρής σχετικά έντασης και εσωτερικός. Δ. είναι διάχυτος, μικρής σχετικά έντασης και εσωτερικός. 3. Ο χιτώνας του οφθαλμού που περιέχει πολυάριθμα αγγεία και χρωστικές για την απορρόφηση του φωτός, ώστε να εμποδίζονται οι ανακλάσεις: Α. είναι διάφανος και με μεγάλη κυρτότητα. Β. περιέχει επίσης φωτοϋποδεκτικά κύτταρα. Γ. βρίσκεται μεταξύ του σκληρού και του αμφιβληστροειδούς. Δ. είναι κατασκευασμένος από πυκνό συνδετικό ιστό. 4. Μια ακτίνα φωτός διέρχεται κατά σειρά από τα εξής τμήματα του οφθαλμού: Α. υδατοειδές υγρό, κόρη, κερατοειδή, κρυσταλλοειδή φακό, υαλώδες σώμα. Β. κρυσταλλοειδή φακό, κερατοειδή, υδατοειδές υγρό, κόρη, υαλώδες σώμα. Γ. κερατοειδή, υδατοειδές υγρό, κόρη, κρυσταλλοειδή φακό, υαλώδες σώμα. Δ. κόρη, κερατοειδή, κρυσταλλοειδή φακό, υδατοειδές υγρό, υαλώδες σώμα. 5. Οι σωματικές αισθήσεις αφορούν την αντίληψη ερεθισμάτων: Α. ενός μόνο είδους. Β. τα οποία ανιχνεύονται από υποδοχείς που αναπτύσσονται σε διαφορετικές περιοχές του σώματός μας. Γ. τα οποία ανιχνεύονται από υποδοχείς που απαντούν μόνο στο δέρμα μας. Δ. που γίνονται αντιληπτά από μερικές μόνο περιοχές του σώματός μας. 6. Στους σκελετικούς μύες συναντούμε: Α. υποδοχείς της θερμοκρασίας. Β. υποδοχείς της αφής & της πίεσης. Γ. υποδοχείς του πόνου. Δ. όλα τα προηγούμενα. 7. Για τους θερμοϋποδοχείς ισχύει ότι: Α. παράγουν νευρικές ώσεις που διέρχονται από τον θάλαμο προτού καταλήξουν στον βρεγματικό λοβό. Β. παράγουν νευρικές ώσεις που διέρχονται από τον υποθάλαμο προτού καταλήξουν στον βρεγματικό λοβό. Γ. αποστέλλουν μέσω της οδού των γενικών αισθήσεων νευρικές ώσεις στον ινιακό λοβό. Δ. αποτελούν ελεύθερες νευρικές απολήξεις που βρίσκονται κυρίως στους συνδέσμους και στους τένοντες των μυών. 8. Τα ραβδία: Α. συμμετέχουν στη διαθλαστική συσκευή του οφθαλμού. Β. δεν φέρουν χρωστικές ουσίες. Γ. είναι υπεύθυνα για τον σχηματισμό έγχρωμων ειδώλων. Δ. είναι ευαίσθητα σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού. Κεφάλαιο 10 ο

26 9. Ως προσαρμογή του οφθαλμού ορίζεται: Α. ο χρόνος που απαιτείται για τη διάσπαση της ροδοψίνης. Β. η ικανότητα να μεταβάλλεται η κυρτότητα του φακού. Γ. η ικανότητα να μεταβάλλεται το εύρος της κόρης ανάλογα με τις μεταβολές τής έντασης του εξωτερικού φωτισμού. Δ. η ικανότητα να δημιουργείται είδωλο πάνω στον χοριοειδή χιτώνα. 10. Η ωχρή κηλίδα: Α. εμπεριέχει την οπτική θηλή. Β. βρίσκεται στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς. Γ. βρίσκεται στην περιφέρεια του αμφιβληστροειδούς. Δ. αποτελεί θέση εξόδου του οπτικού νεύρου από τον οφθαλμικό βολβό. 11. Ο οξύς πόνος γενικά: Α. είναι εξωτερικός, μεγάλης διάρκειας και διάχυτος. Β. είναι εσωτερικός, μικρής διάρκειας και διάχυτος. Γ. είναι εξωτερικός, μικρής διάρκειας και τοπικά προσδιορισμένος. Δ. είναι εσωτερικός, μεγάλης διάρκειας και διάχυτος. 12. Το οπτικό νεύρο: Α. μέσω του θαλάμου συνδέεται με το κέντρο της όρασης στον ινιακό λοβό. Β. εξέρχεται από τον οφθαλμό μέσω του κερατοειδούς χιτώνα. Γ. σχηματίζεται από τα ραβδία και τα κωνία. Δ. σχηματίζεται από αποφυάδες διπολικών νευρώνων οι οποίες συνδέονται με τα ραβδία και τα κωνία. 13. Οι κινήσεις του τυμπανικού υμένα θέτουν σε κίνηση τη λέμφο του αιθουσαίου καναλιού μέσω των διαδοχικών δομών: Α. σφύρας, άκμονα, αναβολέα, στρογγυλής θυρίδας. Β. άκμονα, σφύρας, αναβολέα, ωοειδούς μεμβράνης. Γ. σφύρας, άκμονα, αναβολέα, ωοειδούς μεμβράνης. Δ. άκμονα, σφύρας, αναβολέα, στρογγυλής θυρίδας. 14. Το όριο μεταξύ του: Α. έσω και του έξω αυτιού είναι ο ακουστικός πόρος. Β. ακουστικού πόρου και του μέσου αυτιού είναι ο τυμπανικός υμένας. Γ. μέσου και του έξω αυτιού είναι η τυμπανική κοιλότητα. Δ. μέσου και του έσω αυτιού είναι η σφύρα. Να εντοπίσετε αντιστοιχίες μεταξύ οριζόντιων σειρών και στηλών τοποθετώντας το σύμβολο στα κατάλληλα κελιά του πίνακα: Φωτοϋποδοχέας Μηχανοϋποδοχέας Χημειοϋποδοχέας Υποδεκτικά κύτταρα οργάνου τού Corti Υποδεκτικά κύτταρα για την όσφρηση εντός της ρινικής κοιλότητας Υποδεκτικά κύτταρα αμφιβληστροειδούς Υποδοχείς συνδέσμων Κεφάλαιο 10 ο

27 Να αντιστοιχίσετε στους όρους της στήλης ΙΙ φράσεις από τη στήλη Ι: Ι 1. Πρωτεΐνη. 2. Μεταβολή εύρους κόρης. 3. Απολήξεις τροποποιημένων νευρικών κυττάρων. 4. Παράγωγο βιταμίνης Α. 5. Έξοδος οπτικού νεύρου. 6. Σκληρός χιτώνας. 7. Τμήμα του χοριοειδούς χιτώνα. 8. Σύναψη με ραβδία και κωνία. 9. Χρωστική των κωνίων. 10. Μεταβολή της κυρτότητας του κρυσταλλοειδούς φακού. ΙΙ Ρετινίνη Λείοι μύες ίριδας Οπτική θηλή Οψίνη Ακτινωτοί μύες Ραβδία & κωνία Λευκό τμήμα οφθαλμού Ιωδοψίνη Διπολικά κύτταρα Ίριδα Ι 1. Οξύς πόνος. 2. Χρόνιος πόνος. 3. Πόνος. 4. Φωτοϋποδοχείς. 5. Διέλευση νευρικών ώσεων από θερμοϋποδοχείς. 6. Μεταβολές στην τάση. 7. Υποδοχείς αιμοφόρων αγγείων. 8. Αντίληψη υφής αντικειμένων. 9. Κέντρο σωματικών αισθήσεων. 10. Ομάδα αισθητήριων υποδοχέων. ΙΙ Αίσθηση όρασης Ανίχνευση μεταβολών γλυκόζης Θάλαμος Καταστροφή ιστών Τοπικά προσδιορισμένος πόνος Βρεγματικός λοβός Υποδοχείς αφής Μηχανοϋποδοχείς Αισθητήριο όργανο Διάχυτος πόνος Ποικίλες ερωτήσεις ανάπτυξης 1. Ποιες χρωστικές διαθέτει το ανθρώπινο μάτι, και ποια είναι η σημασία τους; 2. Αρουραίος-πειραματόζωο υπεβλήθη σε κατάλληλη χειρουργική επέμβαση κατά την οποία η αισθητική οδός για την ακοή του ζώου αποσυνδέθηκε από τον κροταφικό λοβό και συνδέθηκε με τον ινιακό λοβό των ημισφαιρίων του. Για τις νευρικές ώσεις που ξεκινούν από το όργανο της ακοής του ζώου και καταλήγουν στον εγκέφαλό του, ποιο πιστεύετε ότι μπορεί να είναι το αποτέλεσμα, και γιατί; Κεφάλαιο 10 ο

28 3. Μηχανοϋποδοχείς: i) Ποιος είναι ο ρόλος τους; ii) Πού βρίσκονται; iii) Πού καταλήγουν όσες νευρικές ώσεις παράγονται από τους μηχανοϋποδοχείς; Α Β Στο σχήμα αριστερά παριστάνονται μεταβολές στη διάμετρο της κόρης του οφθαλμού ανάλογα με την ένταση του φωτισμού. Τι είναι η κόρη του οφθαλμού; Σε ποιες συνθήκες φωτισμού αντιστοιχεί η διάμετρος της κόρης στα Α και Β; Πώς επιτυγχάνεται η μεταβολή στη διάμετρο της κόρης στα Α και Β; Ποια είναι η σημασία των παραπάνω μεταβολών; Τι είδους νευρώνες είναι οι 1 και 2, κινητικοί ή αισθητικοί; Σε ποιον κλάδο του Α.Ν.Σ. ανήκει ο καθένας; 4. Στο σχήμα δεξιά αποδίδεται απλοποιημένα η λειτουργία τού αυτιού. Να επεξεργαστείτε τα ακόλουθα ζητήματα: (α) Πώς ονομάζονται οι δομές τού κοχλία που επισημαίνονται με τους αριθμούς 1, 2 και 3; (β) Πώς καλείται η δομή που υποδέχεται τις δονήσεις τις οποίες μεταβιβάζει ο αναβολέας; (γ) Αν η δομή 4 εξαλείφει τις δονήσεις της λέμφου, ποια είναι η ονομασία της; (δ) Ποιος ο ρόλος του κοχλιακού νεύρου; Κεφάλαιο 10 ο

29 Να επιλέξετε την ορθή απάντηση: 1. Οι εξωκρινείς αδένες: Α. απελευθερώνουν το έκκριμά τους στο αίμα. Β. παράγουν ορμόνες. Γ. μεταξύ τους περιλαμβάνουν τον υποθάλαμο Δ. όλα τα προηγούμενα είναι λανθασμένα. 2. Οι ενδοκρινείς αδένες: Α. δρουν υπό τον έλεγχο των εκκρίσεων του θαλάμου, ο οποίος είναι ο κύριος αδένας. Β. απελευθερώνουν το έκκριμά τους σε εσωτερικές κοιλότητες του σώματος. Γ. μεταξύ τους περιλαμβάνουν τους σμηγματογόνους αδένες. Δ. απελευθερώνουν το έκκριμά τους στα τριχοειδή αιμοφόρα αγγεία. 3. Ως ορμόνη χαρακτηρίζεται η ουσία η οποία: Α. απελευθερώνεται στο αίμα. Β. παράγεται από μεικτούς αδένες. Γ. επιδρά σε ορισμένα μόνο κύτταρα από αυτά στα οποία συνδέεται. Δ. ισχύουν όλα τα προαναφερθέντα. 4. Οι αδένες που χαρακτηρίζονται μεικτοί: Α. απελευθερώνουν το έκκριμά τους σε κοιλότητες του σώματος. Β. επιδρούν μέσω του εκκρίματός τους σε καθορισμένα κύτταρα-στόχους. Γ. μεταξύ τους περιλαμβάνονται οι όρχεις και οι ωοθήκες. Δ. ισχύουν όλα τα προαναφερθέντα. 5. Οι ορμόνες: Α. επηρεάζουν γενικές σωματικές λειτουργίες, αλλά όχι τη συμπεριφορά του ατόμου. Β. μαζί με τις νευρικές ώσεις που παράγονται από το νευρικό σύστημα αποτελούν τις πληροφορίες-εντολές με τις οποίες ρυθμίζεται η λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού. Γ. συγκρινόμενες ως προς την ταχύτητα δράσης τους με τις νευρικές ώσεις δρουν ταχύτερα από αυτές. Δ. αν απουσιάζουν, δεν επηρεάζεται η λειτουργία του οργανισμού. 6. Η υπόφυση: Α. ελέγχεται από τον υποθάλαμο. Β. από τους δύο λοβούς που περιλαμβάνει, ο πρόσθιος χαρακτηρίζεται αδενοϋπόφυση. Γ. ελέγχει τους υπόλοιπους, πλην του υποθαλάμου, αδένες. Δ. ισχύουν όλα τα προαναφερθέντα. 7. Μια ορμόνη μπορεί να εκδηλώνει τη δράση της: Α. αφού συνδεθεί με ειδικούς υποδοχείς της πλασματικής μεμβράνης. Β. χωρίς να συνδεθεί με ειδικούς υποδοχείς της πλασματικής μεμβράνης. Γ. μακριά από το σημείο όπου εκκρίθηκε. Δ. ισχύουν όλα τα προηγούμενα. Ερωτήσεις ανάπτυξης Ποια είναι η σχέση του υποθαλάμου με την υπόφυση; Ποια είναι σχέση τής υπόφυσης με τους άλλους περιφερικούς αδένες; Μπορείτε να εκθέσετε κάποιες πληροφορίες για την αυξητική ορμόνη; Μπορείτε να εκθέσετε κάποιες πληροφορίες για την αντιδιουρητική ορμόνη; Κεφάλαιο 11 ο

30 Ποιος είναι ο ρόλος των υποδοχέων των ορμονών; Πού αυτοί εντοπίζονται στο κύτταρο; Στο ακόλουθο σχήμα αποδίδονται δύο αδένες, έστω ο «Α» και ο «Β». Μπορείτε να διακρίνετε τον εξωκρινή από τον ενδοκρινή; Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας. Να συμπληρώσετε τον πίνακα που ακολουθεί με πληροφορίες, ώστε να είναι άνετη η σύγκριση με την πρώτη ματιά: Διαφορές Χαρακτηριστικά Νευρικό σύστημα Σύστημα ενδοκρινών αδένων Τύπος (φύση) του μηνύματος Περιοχή δημιουργίας του μηνύματος Τρόπος μεταφοράς του μηνύματος Ταχύτητα μεταφοράς του μηνύματος (αργή/ γρήγορη) Προορισμός του μηνύματος Ταχύτητα της απάντησης Διάρκεια της απάντησης Εύρος της απάντησης Κεφάλαιο 11 ο

31 Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις με το γράμμα Ο εφόσον είναι ορθές, ή με το γράμμα Λ, αν είναι λανθασμένες: 1. Οι όρχεις και οι ωοθήκες είναι αδένες που παράγουν μόνο γαμέτες. 2. Μετά την ωοθυλακιορρηξία, το ωοθυλάκιο μετατρέπεται σταδιακά σε ωχρό σωμάτιο. 3. Οι 36,6 C, δηλ. η φυσιολογική θερμοκρασία του σώματος, είναι η ιδανική θερμοκρασία για τη σπερματογένεση. 4. Η ωχρινοτρόπος ορμόνη προκαλεί τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων τού βλεννογόνου της μήτρας. 5. Ο προστάτης εκκρίνει τεστοστερόνη. 6. Λίγο πριν από την ωοθυλακιορρηξία, ελαττώνεται η συγκέντρωση των οιστρογόνων. 7. Τα ωάρια παράγονται στους ωαγωγούς. 8. Η έλλειψη γενειάδας σε νεαρό άνδρα μπορεί να οφείλεται σε μειωμένη παραγωγή τεστοστερόνης. 9. Το αναπαραγωγικό και το ουροποιητικό σύστημα στον άνδρα έχουν κοινή έξοδο για τα προϊόντα τους. 10. Κατά την εμμηνόπαυση σταματά ο εμμηνορρυσιακός κύκλος. 11. Τα οιστρογόνα προκαλούν τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων του βλενογόννου της μήτρας. 12. Ο σχηματισμός του ωχρού σωματίου προηγείται της απελευθέρωσης του ωαρίου. 13. Η λέκιθος που περιέχεται στο ανθρώπινο ωάριο χρησιμεύει για την ανάπτυξη του ζυγωτού τις πρώτες ημέρες μετά τη γονιμοποίηση. 14. Η διάτρηση του τοιχώματος του ωαρίου επιτυγχάνεται από τα ένζυμα που περιέχονται στην κεφαλή του σπερματοζωαρίου. 15. Από ένα ωογόνιο παράγονται τελικά 4 λειτουργικά ωάρια. 16. Από την υπόφυση παράγονται οι ορμόνες θυλακιοτρόπος, ωχρινοτρόπος και προγεστερόνη. 17. Τα ωοθυλάκια ωριμάζουν στο εσωτερικό των ωοθηκών. 18. Κατά τη διάρκεια της κύησης δεν συμβαίνει εμμηνορρυσία. 19. Τα σπερματογόνια και τα ωογόνια αποτελούν ώριμα γεννητικά κύτταρα. 20. Το ζυγωτό είναι το πρώτο κύτταρο του νέου οργανισμού. 21. Κατά την ωογένεση παράγονται κύτταρα άνισα σε μέγεθος. 22. Πριν από την 14 η μέρα, η υψηλή συγκέντρωση των οιστρογόνων διεγείρει την αυξημένη παραγωγή της ωχρινοτρόπου ορμόνης. Να επιλέξετε την ορθή απάντηση: 1. Η ορμόνη της οποίας η απότομη πτώση σηματοδοτεί την αιμορροϊκή φάση είναι: Α. τα οιστρογόνα. Β. η προγεστερόνη. Γ. η θυλακιοτρόπος ορμόνη (FSH). Δ. η ωχρινοτρόπος ορμόνη (LH). 2. Η σωστή σειρά στην πορεία των σπερματοζωαρίων από τον τόπο παραγωγής τους μέχρι την έξοδό τους από την εκφορητική οδό είναι: Α. σπερματικά σωληνάρια επιδιδυμίδα ουρήθρα σπερματικός πόρος. Β. σπερματικά σωληνάρια επιδιδυμίδα σπερματικός πόρος ουρήθρα. Γ. σπερματικά σωληνάρια σπερματικός πόρος επιδιδυμίδα ουρήθρα. Δ. σπερματικός πόρος σπερματικά σωληνάρια επιδιδυμίδα ουρήθρα. 3. Το αγονιμοποίητο ωάριο απορρίπτεται από το τοίχωμα της μήτρας με ταυτόχρονη αποβολή βλέννας και κυτταρικών υπολειμμάτων. Το φαινόμενο καλείται: Α. εμμηνόπαυση. Β. εμφύτευση. Γ. έμμηνος ρύση (περίοδος). Δ. ωοθυλακιορρηξία. Κεφάλαιο 12 ο

32 4. Σπερματοζωάρια παράγονται: Α. στα σπερματικά σωληνάρια. Β. στη σπερματική κύστη. Γ. στον σπερματικό πόρο. Δ. στην επιδιδυμίδα. 5. Οι σπερματίδες είναι τα γεννητικά κύτταρα: Α. από τα οποία προκύπτουν τα σπερματοζωάρια. Β. που προκύπτουν μέσω μιτωτικής διαίρεσης από τα σπερματοκύτταρα. Γ. που περιέχουν 46 χρωμοσώματα. Δ. τα οποία μετατρέπονται σε σπερματοζωάρια. 6. Κατά τη γονιμοποίηση: Α. δημιουργείται μία μεμβράνη γύρω από το ωάριο, η οποία αποτρέπει την είσοδο άλλου σπερματοζωαρίου σε αυτό. Β. αυξάνεται ο ρυθμός της κυτταρικής αναπνοής. Γ. συντήκονται οι απλοειδείς πυρήνες των δύο γαμετών, ώστε να σχηματιστεί ο διπλοειδής πυρήνας του ζυγωτού. Δ. συμβαίνουν όλα τα προηγούμενα. 7. Ο ενδομήτριος κύκλος περιλαμβάνει: Α. την αιμορροϊκή φάση, η οποία χρονικά τοποθετείται μεταξύ παραγωγικής και εκκριτικής. Β. την αιμορροϊκή φάση, κατά την οποία αποβάλλεται αίμα με βλέννα και κυτταρικά υπολείμματα. Γ. την εκκριτική φάση, κατά την οποία πολλαπλασιάζονται τα κύτταρα του βλεννογόνου της μήτρας. Δ. την παραγωγική φάση, κατά την οποία αυξάνεται το πάχος του ενδομητρίου. 8. Η εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου στη μήτρα: Α. συμβαίνει κατά τη διάρκεια της έμμηνης ρύσης. Β. προϋποθέτει την αναδιοργάνωση του ενδομητρίου. Γ. προϋποθέτει την πάχυνση του βλεννογόνου της μήτρας. Δ. ισχύουν όλα τα προαναφερθέντα. 9. Στους όρχεις: Α. η εξωκρινής μοίρα παράγει σπερματοζωάρια και η ενδοκρινής οιστρογόνα. Β. η εξωκρινής μοίρα παράγει το σπέρμα και η ενδοκρινής τεστοστερόνη. Γ. η εξωκρινής μοίρα παράγει τεστοστερόνη και η ενδοκρινής σπερματοζωάρια. Δ. η εξωκρινής παράγει σπερματοζωάρια και η ενδοκρινής τεστοστερόνη. 10. Σε περιελιγμένη μορφή βρίσκονται: Α. η επιδιδυμίδα & ο σπερματικός πόρος. Β. τα σπερματικά σωληνάρια & η επιδιδυμίδα. Γ. τα σπερματικά σωληνάρια, η επιδιδυμίδα & ο σπερματικός πόρος. Δ. οι λοβοί των όρχεων, η επιδιδυμίδα & ο σπερματικός πόρος. 11. Η θυλακιοτρόπος ορμόνη: Α. προκαλεί την ωοθυλακιορρηξία. Β. προκαλεί την ωρίμαση του ωοθυλακίου. Γ. παράγεται από τον υποθάλαμο. Δ. παράγεται από τα επιθηλιακά κύτταρα του τοιχώματος του ωοθυλακίου. 12. Για τα ωογόνια γνωρίζουμε ότι: Α. πολλαπλασιάζονται με μιτωτική διαίρεση. Β. αυξάνουν σε μέγεθος με τη συσσώρευση θρεπτικών ουσιών. Γ. είναι διπλοειδή κύτταρα. Δ. ισχύουν όλα τα προηγούμενα. Κεφάλαιο 12 ο