ΠΕ 1: Ανίχνευση και αξιολόγηση παρεµβάσεων αστικής ανάπτυξης

Transcript

1 ΠΕ 1: Ανίχνευση και αξιολόγηση παρεµβάσεων αστικής ανάπτυξης

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΑΚΕΤΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΕΛΙ Α 1 Εισαγωγή 3 2 Η πρωτοβουλία JESSICA Κριτήρια εφαρµογής 7 3 Περιγραφή δυνητικών παρεµβάσεων και περιοχών / εκτάσεων µε περιγραφή των βασικών χαρακτηριστικών τους 13 2

3 Ανίχνευση και αξιολόγηση παρεµβάσεων αστικής ανάπτυξης 1. Εισαγωγή 3

4 1. Εισαγωγή Το Έργο Το έργο αφορά στην εκπόνηση εµπειρογνωµοσύνης για λογαριασµό της Περιφέρειας Αττικής και της Ενδιάµεσης ιαχειριστικής της Αρχής, µε τίτλο«εµπειρογνωµοσύνη για τη διερεύνηση εφαρµογής δράσεων µέσω του JESSICA στην Περιφέρεια Αττικής». Η εκπόνηση της εµπειρογνωµοσύνης αρχικά λαµβάνει υπόψη της δεδοµένα σχετικά µε ανάλογες µελέτες που έχουν εκπονηθεί για τη χρήση και τις προοπτικές του χρηµατοδοτικού εργαλείου Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas (JESSICA) σε δράσεις βιώσιµης αστικής ανάπτυξης για την Ελλάδα ή/ και αντίστοιχες της Αττικής αστικές περιοχές χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη συνέχεια διερευνάται η δυνατότητα εφαρµογής του JESSICA στην Περιφέρεια Αττικής. Αυτή η διερεύνηση περιλαµβάνει: Την ανίχνευση και αξιολόγηση παρεµβάσεων που µπορούν να προωθηθούν για υλοποίηση µέσω του JESSICA, µε πρόταξη των προτάσεων που ήδη έχουν αναφερθεί στο ΠΕΠ Αττικής , ως πιθανές δράσεις βιώσιµης αστικής ανάπτυξης, καθώς και άλλων πιθανών δράσεων που παρουσιάζουν αυξηµένη ωριµότητα. Την διερεύνηση όλων των παραµέτρων που αφορούν στην πρώτη σε ιεράρχηση πρόταση. Ενδεικτικά και όχι περιοριστικά ερευνάται το περιβάλλον του έργου, ιδιοκτησιακό καθεστώς, εµπλοκή και δικαιοδοσία άλλων Υπηρεσιών και φορέων του ηµοσίου ή/και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, απαιτήσεις εγκρίσεων- αδειοδοτήσεων, ωριµότητα έργων υποδοµής, συνέργια µε άλλες παρεµβάσεις που είναι δυνατόν να λειτουργήσουν συµπληρωµατικά στο ευρύτερο περιβάλλον του έργου µε στόχο την ανάδειξη ενός πόλου αναψυχής, πολιτισµού αλλά και οικονοµικών δραστηριοτήτων. Την δυνατότητα και προοπτική δηµιουργίας ενός Ταµείου Αστικής Ανάπτυξης (Urban Development Fund UDF) για την συγκεκριµένη παρέµβαση, µε διερεύνηση των περισσότερων δυνητικών περιπτώσεων εταίρων προς συµµετοχή. Ενδεικτικά και όχι περιοριστικά αναφέρονται η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB), άλλα διεθνή οικονοµικά ιδρύµατα (International Financial Institutions), ο τραπεζικόςκαιοιδιωτικόςτοµέας. Εναλλακτικά σενάρια σύνθεσης, µορφής και διοικητικής/ διαχειριστικής λειτουργίας αυτού του Ταµείου. Χρονοπρογραµµατισµό και βασικά στοιχεία σκοπιµότητας και κόστους / οφέλους της επένδυσης. Τελικά, την αξιολόγηση της δυνατότητας ή όχι δηµιουργίας µίας βιώσιµης και εφικτής πρότασης στα πλαίσια του JESSICA, µε τησυµµετοχή του ΠΕΠ Αττικής και του Ευρωπαϊκού Ταµείου Περιφερειακής Ανάπτυξης για την περίοδο , είτε απευθείας στα πλαίσια ενός UDF, είτε µέσω ενός χρηµατοδοτικού «ενδιάµεσου» (Holding Fund). 4

5 1. Εισαγωγή 1. Εισαγωγή Στρατηγική για την αστική ανάπτυξη και αναζωογόνηση Οι προτεραιότητες της αναπτυξιακής στρατηγικής, ιδιαίτερα της Περιφέρειας Αττικής, εστιάζονται στην αστική ανάπτυξη και αναζωογόνηση. Όπως επισηµαίνεται στο ΠΕΠ Αττικής: «Η βελτίωση του αστικού χώρου επιχειρείται είτε µέσω της δηµιουργίας πολιτιστικών και ψυχαγωγικών πόλων έλξης είτε αναβάθµισης της εικόνας της πόλης µέσω µετασχηµατισµών του αστικού τοπίου. Οι παρεµβάσεις αυτές µπορούν πλέον να γίνουν σε συνεργασία µεταξύ του δηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα περιλαµβάνοντας τη δηµιουργία πολιτιστικών εγκαταστάσεων κτιρίων γραφείων, κατοικίας υψηλών προδιαγραφών, χώρων πρασίνου και αναψυχής». Εµπειρία από την εφαρµογή ολοκληρωµένων αστικών προγραµµάτων Στην προηγούµενη προγραµµατική περίοδο εφαρµόστηκαν δράσεις για «Ολοκληρωµένες παρεµβάσεις αστικής ανάπτυξης σε τοπικές ζώνες µικρής κλίµακας». Στην Αττική κατά την περίοδο της προετοιµασίας των Ολυµπιακών Αγώνων, χρηµατοδοτήθηκαν και υλοποιήθηκαν προγράµµατα ανάπλασης όψεων κτιρίων και αναβάθµισης του δηµόσιου χώρου. Αντίστοιχες ολοκληρωµένες δράσεις υλοποιήθηκαν στον τοµέα του ανθρώπινου δυναµικού µε χρηµατοδότηση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταµείου 5

6 1. Εισαγωγή Προκλήσεις της τρέχουσας προγραµµατικής περιόδου για την Αττική Ηεφαρµογή ολοκληρωµένων αστικών παρεµβάσεων στην Αττική µε τανέαχρηµατοδοτικά εργαλεία αποτελεί µια από τις σηµαντικότερες προκλήσεις του περιφερειακού σχεδιασµού. Η µεγάλη πρόκληση που αντιµετωπίζει τόσο η Περιφέρεια Αττικής, όσο και η χώρα ευρύτερα, είναι η µειωµένη ελκυστικότητα της σαν τόπος για την προσέλκυση επενδύσεων και η υστέρηση της σε µια σειρά παραµέτρους που προσδιορίζουν την ανταγωνιστικότητα της οικονοµίας και κατά συνέπεια τη δυνατότητα δηµιουργίας και διατήρησης υψηλών ρυθµών ανάπτυξης µεσεβασµόστο περιβάλλον και την αειφόρο διαχείριση των πόρων. Η ελκυστικότητα µιας πόλης για την εγκατάσταση επιχειρήσεων, εδρών διεθνών οργανισµών, η ύπαρξη κεντρικών γραφείων που συγκεντρώνουν επιτελικές λειτουργίες των µεγάλων πολυεθνικών ή εθνικών επιχειρήσεων µε ισχυρή παρουσία στις παγκόσµιες αγορές, αποτελούν ορισµένα από τα βασικά χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει µια πόλη, µεταξύ άλλων, για να χαρακτηρισθεί ως µητροπολιτική. Σε σχέση µε τηνχωρική εξειδίκευση των παρεµβάσεων, στην σύνοψη της ex - ante αξιολόγησης του ΠΕΠ η οποία έχει ενσωµατωθεί σε αυτό, τονίζεται: «Η µη ύπαρξη κριτηρίων για την επιλογή των υποπεριοχών του Πολεοδοµικού Συγκροτήµατος όπου θα εφαρµοσθούν παρεµβάσεις αστικής αναζωογόνησης αποτελεί αδυναµία του Προγράµµατος». Ηπαρούσαεµπειρογνωµοσύνη έρχεται να συµπληρώσει αυτό το κενό θέτοντας κριτήρια και διαδικασία επιλογής περιοχών παρέµβασης. 6

7 Ανίχνευση και αξιολόγηση παρεµβάσεων αστικής ανάπτυξης 2. Η πρωτοβoυλία JESSICA Κριτήρια εφαρµογής 7

8 2. Η πρωτοβουλίαjessica Κριτήρια εφαρµογής Περιγραφή της Πρωτοβουλίας JESSICA Ηπρωτοβουλία JESSICA (Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas Κοινή ευρωπαϊκή υποστήριξη για βιώσιµες επενδύσεις σε αστικές περιοχές) θεσπίστηκε από κοινού από την Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα επενδύσεων EΤΕπ, σε συνεργασία µε την Τράπεζα Ανάπτυξης του Συµβουλίου της Ευρώπης, µε σκοπό την προώθηση βιώσιµων επενδύσεων και την προαγωγή της ανάπτυξης και της απασχόλησης σε αστικές περιοχές. Η JESSICA εστιάζεται στην προώθηση των βιώσιµων επενδύσεων και της ολοκληρωµένης ανάπτυξης σε αστικές περιοχές. Η πρωτοβουλία αυτή παρέχει στα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στις περιφέρειές τους τη δυνατότητα να χρησιµοποιούν µέρος των ενισχύσεων που λαµβάνουν µέσω των διαρθρωτικών ταµείων της ΕΕ, γιαναεπενδύουν, υπό µορφή επιστρεπτέων χρηµατοδοτήσεων, σε έργα που εντάσσονται στο πλαίσιο ολοκληρωµένων σχεδίων για την προαγωγή αειφόρου αστικής ανάπτυξης. Οι επενδύσεις αυτές, οι οποίες µπορούν να έχουν τη µορφή ιδίων κεφαλαίων, δανείων και/ή εγγυήσεων, πραγµατοποιούνται µέσω Ταµείων Αστικής Ανάπτυξης και, εάν απαιτείται, µέσω Ταµείων Χαρτοφυλακίου (Holding Funds). Ο µηχανισµός JESSICA επιτρέπει τη διοχέτευση κεφαλαίων από τα διαρθρωτικά ταµεία της ΕΕ σε έργα που είναι ελκυστικά για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, αλλά χρειάζονται χρηµατοδοτική στήριξη από το ηµόσιο. Τα επιστρεφόµενα κεφάλαια, καθώς και οι αποδόσεις των έργων, µπορούν να επαναχρησιµοποιούνται για τη χρηµατοδότηση νέων αστικών έργων. Η πρωτοβουλία δύναται να υλοποιηθεί µε τη χρήση ιαρθρωτικών πόρων, κατ εφαρµογή των διατάξεων του κανονισµού 1083/06 (άρθρο 44) όπως αυτές εξειδικεύονται σε εφαρµοστικό επίπεδο από τον κανονισµό 1828/06 (άρθρα 43-46) και τροποποιήθηκε µε τον κανονισµό 846/2009. Το άρθρο 46 του 846/09, προβλέπει τη σύσταση των Ταµείων Αστικής Ανάπτυξης και τους δίνει το δικαίωµα να κάνουν έργα είτε τα ίδια, είτε µέσω Σ ΙΤ. Η εναλλακτική λύση είναι να δηµιουργηθεί ένα Ταµείο Αστικής Ανάπτυξης για όλη την περιφέρεια, το οποίο θα αναλάβει την υλοποίηση - χρηµατοδότηση περισσότερων του ενός έργων. 8

9 2. Η πρωτοβουλίαjessica Κριτήρια εφαρµογής Προϋποθέσεις Επιλεξιµότητας Έργων Πρωτοβουλίας JESSICA Με βάση την εµπειρία της οµάδας έργου για την εφαρµογή της πρωτοβουλίας JESSICA σε άλλες χώρες και σε έργα αστικής ανάπλασης στην Ελλάδα, αλλά και βάσει των στόχων του JESSICA στην Ελλάδα, θα πρέπει να θεσπιστούν τα ακόλουθα κριτήρια για την αξιολόγηση της προοπτικής ένταξης των προγραµµάτων αστικής ανάπλασης στην πρωτοβουλία JESSICA: Οι προϋποθέσεις για την επιλεξιµότητα των επενδύσεων είναι παρόµοιες µε εκείνες που εφαρµόζονται στο πλαίσιο των ιαρθρωτικών Ταµείων, µε ιδιαίτερη έµφαση στις απαιτήσεις των συνεργασιών αστικής αναζωογόνησης. Συγκεκριµένα, τα έργα που θα χρηµατοδοτηθούν, θα πρέπει να αναπτυχθούν στο πλαίσιο µιας ολοκληρωµένης προοπτικής, ενώ οι επενδύσεις θα πρέπει να υλοποιηθούν µέχρι το 2015 και να εντάσσονται σε ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα πεδία: Αστικές υποδοµές (ύδρευση, αποχέτευση, ηλεκτροδότηση), ολοκληρωµένες λύσεις µετακίνησης (θέσεις στάθµευσης), µεταφορές και συγκοινωνίες. Επαναξιολόγηση των αναξιοποίητων βιοµηχανικών περιοχών. ηµόσιοι και Κοινόχρηστοι Χώροι: πανεπιστηµιακές εγκαταστάσεις, νεόκτιστα και παλαιά οικήµατα κλπ. Ιστορική / Πολιτιστική Κληρονοµιά. Λύσεις βελτίωσης ενεργειακής αποδοτικότητας. Τα έργα θα πρέπει να συµπεριληφθούν σε ένα ΟλοκληρωµένοΣχέδιοΑειφόρουΑστικήςΑνάπτυξης. Το σχέδιο αυτό θα αποτελεί το πλαίσιο ενός ολοκληρωµένου προγράµµατος αστικής ανάπλασης που εντάσσονται σε ένα ή περισσότερα από τα προαναφερθέντα πεδία και επικεντρώνονται στις αστικές περιοχές που το έχουν ανάγκη. Τα σχέδια αυτά θα πρέπει να προσδιορίζουν τις περιοχές παρέµβασης, τους αρµόδιους φορείς για την εκτέλεσή της ( ηµόσιος και / ή Ιδιωτικός Τοµέας), τον χαρακτήρα της, τον κύριο άξονα της παρέµβασης, τις χρήσεις και τα σχέδια ανάπτυξης, τις επενδύσεις και το πρόγραµµα υλοποίησης. Τα σχέδια αυτά θα εξασφαλίζουν µια σφαιρική και ολοκληρωµένη άποψη της στρατηγικής ανάπλασης των υποβαθµισµένων ή παρωχηµένων αστικών περιοχών. 9

10 2. Η πρωτοβουλίαjessica Κριτήρια εφαρµογής Κριτήρια Εφαρµογής Πρωτοβουλίας JESSICA Τα έργα πρέπει να συµµορφώνονται µε τις απαιτήσεις της πρωτοβουλίας JESSICA σε ό,τι αφορά στην επιστροφή κεφαλαίων και τη συµµετοχή των ιδιωτικών φορέων. Σύµφωνα µε τις απαιτήσεις των κριτηρίων της JESSICA, οι επιστροφές κεφαλαίων θα πρέπει να είναι θετικές, ή τουλάχιστον να µην είναι αρνητικές, προκειµένου να εξασφαλιστεί η επανείσπραξη, κατά τη λήξη ή κατά τη διάρκεια εκτέλεσης των έργων. Τα εισπραχθέντα κεφάλαια και οι αντίστοιχες αποδοχές επανεπενδύονται σε άλλα έργα αστικής ανάπλασης. Επιπλέον τα κριτήρια του JESSICA θεσπίζουν τη συµµετοχή ενός εταίρου του ιδιωτικού τοµέα ως κύρια απαίτηση για την εφαρµογή του ταµείου. Ως εκ τούτου, είναι σηµαντικό να εξασφαλιστεί η ελκυστικότητα των έργων. Τα τρία αυτά κριτήρια αντικατοπτρίζονται στα ακόλουθα βασικά ερωτήµατα: Οι επενδύσεις είναι επιλέξιµες βάσει των ισχυόντων κανόνων του ΕΣΠΑ (Τουλάχιστον εν µέρει); Το έργο εντάσσεται σε ένα ολοκληρωµένο σχέδιο βιώσιµης αστικής ανάπτυξης; Θα προκύψουν επενδύσεις έως το 2015; Οι επενδύσεις θα παράγουν τα επαρκή έσοδα για γίνει η επιστροφή των κεφαλαίων της πρωτοβουλίας JESSICA; Εξασφαλίζεται η συµµετοχή των ιδιωτικών εταιρειών ή των χρηµατοπιστωτικών ιδρυµάτων; Το σχέδιο δηµιουργεί θετικές εκροές, συµπεριλαµβανοµένης της τόνωσης του ενδιαφέροντος των ιδιωτικών φορέων στην αποκατάσταση, τη βελτίωση των συνθηκών ζωής και εργασίας; 10

11 2. Η πρωτοβουλίαjessica Κριτήρια εφαρµογής Η Πρωτοβουλία JESSICA στο ΠΕΠ Αττικής Το ΠΕΠ Αττικής στον Άξονα Προτεραιότητας 4 : Αναζωογόνηση (regeneration) αστικών περιοχών και περιοχών µε φυσικάµειονεκτήµατα / Ειδικό Στόχο 3: «Στη δηµιουργία νέων επιχειρηµατικών κέντρων και συσπειρώσεων, νέων χώρων πολιτιστικών δραστηριοτήτων και χώρων αναψυχής» περιλαµβάνει δράσεις για την «Αναζωογόνηση του αστικού χώρου µέσω Πιλοτικών Καινοτόµων Σχεδίων Ανάπτυξης (global grants)». Προβλέπονται ενδεικτικά: δηµιουργία και αξιοποίηση οργανωµένων χώρων και ζωνών της Περιφέρειας για την υποδοχή / χωροθέτηση οικονοµικών δραστηριοτήτων υψηλής προστιθέµενης αξίας (βιοµηχανία, εµπόριο, logistics, έρευνα και ανάπτυξη-διάχυση τεχνολογίας, υπηρεσίες, αναψυχή, τουρισµός-πολιτισµός, ναυτιλία κ.λπ.). Μπορεί να περιληφθεί η πιλοτική αξιοποίηση τουλάχιστον µιας περιοχής, µε έµφαση στη συνδυαστική αναζωογόνηση υποβαθµισµένης περιοχής (όπως π.χ. Βοτανικός), µε αποσυµφόρηση και µεταφορά δραστηριοτήτων από κορεσµένη περιοχή (όπως π.χ. Λ. Αλεξάνδρας,), ώστε η µεθοδολογία που θα προκύψει να αποτελέσει καλή πρακτική για την αξιοποίηση και άλλων. αξιοποίηση τµήµατος του παραλιακού µετώπου της Αττικής. αξιοποίηση των Ολυµπιακών εγκαταστάσεων και ανάδειξη εγκαταστάσεων και λειτουργιών µητροπολιτικού χαρακτήρα. 11

12 2. Η πρωτοβουλίαjessica Κριτήρια εφαρµογής Προϋποθέσεις επιτυχούς εφαρµογής Από την εφαρµογή των ολοκληρωµένων αστικών προγραµµάτων, έχει διαµορφωθεί η κοινή αντίληψη ότι προϋποθέσεις επιτυχούς εφαρµογής τους στην τρέχουσα προγραµµατική περίοδο είναι: Η αλλαγή αντιλήψεων και πρακτικών πολεοδοµικού σχεδιασµού «Πράσινες πόλεις». οι συντονισµένες δράσεις για την βελτίωση των αστικών λειτουργιών: κυκλοφορία στάθµευση, ρύθµιση χρήσεων γης, ελεύθεροι χώροι-κοινωνικός εξοπλισµός, εικόνα της πόλης. Η προώθηση εταιρικής σχέσης δηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα. Σηµειώνεται ότι η σχετική µείωση των διαθέσιµων πόρων (η οποία επιδεινώνεται λόγω των επιπτώσεων της δηµοσιονοµικής συγκυρίας) επιβάλλει τη λήψη µέτρων θεσµικού και διοικητικού χαρακτήρα που θα βοηθήσουν στην ενεργοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων και στην προσέλκυση ξένων άµεσων επενδύσεων Ειδικά για την πρωτοβουλία JESSICA, ηεκπονηθείσαµελέτη αξιολόγησης για την Ελλάδα ΕΤΕπ, 2008 µεταξύ των συµπερασµάτων της καταλήγει και στο ότι:..η επιτυχία της πρωτοβουλίας JESSICA εξαρτάται κύρια από τη θέληση και την ικανότητα του δηµόσιου τοµέα σε εθνικό, περιφερειακό, και τοπικό επίπεδο να καινοτοµεί, να διερευνήσει κατάλληλες παρεµβάσεις και επενδυτικές ευκαιρίες µε σκοπό την επιχειρησιακή µόχλευση των δηµόσιων, ιδιωτικών και τραπεζικών πόρων. 12

13 Ανίχνευση και αξιολόγηση παρεµβάσεων αστικής ανάπτυξης 3. Περιγραφή δυνητικών παρεµβάσεων και περιοχών/εκτάσεων µε περιγραφή των βασικών χαρακτηριστικών τους 13

14 3. Περιγραφή δυνητικών παρεµβάσεων και περιοχών/ εκτάσεων µε περιγραφήτων βασικών χαρακτηριστικών τους Αναπτυξιακές προοπτικές στον Αττικό αστικό χώρο Στην Περιφέρεια Αττικής υπάρχει πληθώρα παρεµβάσεων που κρίνονται αναγκαίες για τη χωροταξική και οικιστική οργάνωση του αστικού χώρου. εδοµένου ότι για τον προσδιορισµό των σχεδίων που πρέπει να χρηµατοδοτηθούν µέσω του JESSICA επιβάλλεται να ακολουθηθεί ολοκληρωµένη προσέγγιση για την προαγωγή της βιώσιµης αστικής ανάπτυξης, η µελέτη θα διερευνήσει τις δυνατότητες διοχέτευσης των πόρων σε ολοκληρωµένασχέδιασχετικάµε: Την αναδιοργάνωση των κεντρικών λειτουργιών και συγκρότηση τους σε δίκτυα κέντρων, µε ενίσχυση της στρατηγικής σηµασίας τους ως πόλων της οικονοµικής και κοινωνικής δραστηριότητας της Περιφέρειας, µε την αναβάθµιση των κέντρων της Αθήνας και του Πειραιά, την ανάπτυξη και τη βελτίωση της λειτουργίας των άλλων δυναµικών κέντρων στο Πολεοδοµικό Συγκρότηµα και την υπόλοιπη Περιφέρεια, και τη διασύνδεση και προώθηση των µεταξύ τους συνεργιών, Τη βελτίωση της αναγνωρισιµότητας της πρωτεύουσας, µε την προστασία και ανάδειξη των στοιχείων που διαµορφώνουν ιστορικά την φυσιογνωµία της Αθήνας- Αττικής και την αµεσότερη ένταξή τους στην καθηµερινή εµπειρία του πληθυσµού της. Στα στοιχεία συµπεριλαµβάνονται ιδιαίτερα τα µνηµεία, οι αρχαιολογικοί χώροι και το αττικό τοπίο, Την προώθηση προγραµµάτων στρατηγικών παρεµβάσεων και αναπλάσεων στο εσωτερικό του οικιστικού ιστού, σε περιοχές που είτε χαρακτηρίζονται από έντονα εντοπισµένα προβλήµατα, είτε έχουν στρατηγική θέση στην αστική δοµή, είτε µπορούν να λειτουργήσουν ως εστίες βελτίωσης ευρύτερων ζωνών, Την προστασία και ανάδειξη των χώρων πολιτιστικού ενδιαφέροντος, ιστορικών τόπων, µνηµείων, αρχαιολογικών χώρων, παραδοσιακών οικισµών, ιστορικών κέντρων πόλεων, στοιχείων της ιστορίας της πόλης και άλλων πολεοδοµικών σηµείων αναφοράς, Την προώθηση της περιβαλλοντικά βιώσιµης κοινωνικής και οικονοµικής ανάπτυξης µέσω της εξοικονόµησης και της ορθολογικής διαχείρισης των φυσικών πόρων, και ιδιαίτερα των σπάνιων και µη ανανεώσιµων, της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης, της χρήσης ανανεώσιµων πηγών ενέργειαςκαιτηςχρήσηςπεριβαλλοντικώντεχνολογιών 14

15 3. Περιγραφή δυνητικών παρεµβάσεων και περιοχών/ εκτάσεων µε περιγραφήτων βασικών χαρακτηριστικών τους Γενική θεώρηση προγραµµάτων Αστικών Αναπλάσεων Προγράµµατα «Αστικής Αναζωογόνησης» Βασική κατεύθυνση της Στρατηγικής προγραµµάτων «Αστικής Αναζωογόνησης» είναι η επανάχρηση χώρων και κτιριακού αποθέµατος προκειµένου ορισµένες περιοχές εντός του αστικού ιστού να αποκτήσουν ξανά ζωή και να περιοριστεί η «Αστική ιάχυση» στην περιαστική ζώνη. Προγράµµατα οµικών παρεµβάσεων Βασική κατεύθυνση Στόχος αυτών των προγραµµάτων είναι η προώθηση αστικών αναπλάσεων Στρατηγικού οµικού χαρακτήρα µε πολλαπλασιαστικές θετικές επιπτώσεις στον περιβάλλοντα χώρο (ευρύτερη περιοχή του προγράµµατος). Επίσης επιδιωκόµενος στόχος σ αυτά τα προγράµµατα είναι η προώθηση δράσεων µεικτού χαρακτήρα µε συνεργασία ιδιωτικών φορέων, κράτους και ΟΤΑ και ενέργεια ιδιωτικών και δηµόσιων πόρων. Προγράµµατα «Ανάχρησης» (αξιοποίησης) ανενεργών αστικών κελυφών στην Μητρόπολη της Αθήνας. Τα προγράµµατα αυτά κυρίως αποσκοπούν στην αξιοποίηση περιοχών παλαιών και ανενεργών βιοµηχανικών συγκροτηµάτων ή «αδρανούς» αστικού χώρου µε την προώθηση και υλοποίηση δράσεων σύνθετου πολυτοµεακού χαρακτήρα, Μητροπολιτικής (ή τουλάχιστον υπερτοπικής εµβέλειας), που αφενός θα εµπλουτίσουν την Μητρόπολη µε τον απαραίτητο εξοπλισµό καιτιςυποδοµές που χαρακτηρίζουν τις σύγχρονες Μητροπόλεις, αφετέρου θα αναβαθµίσουν τις περιοχές που βιώνουν έντονα προβλήµατα κοινωνικής και περιβαλλοντικής υποβάθµισης. Και εδώ ειδικότερος στόχος είναι ο περιορισµός της αστικής διάχυσης στην περιαστική ζώνη (προστασία του εξωαστικού χώρου µε τηναρχήτηςcompact city). 15

16 3. Περιγραφή δυνητικών παρεµβάσεων και περιοχών/ εκτάσεων µε περιγραφήτων βασικών χαρακτηριστικών τους Περιοχές Ειδικού Αναπτυξιακού Ενδιαφέροντος (1/2) Ως Περιοχές Ειδικού Αναπτυξιακού Ενδιαφέροντος ορίζονται οι περιοχές που διαθέτουν/παρουσιάζουν εν δυνάµει ισχυρά πλεονεκτήµατα για να αποτελέσουν τους δοµικούς πόλους της χωρικής αναδιάρθρωσης της Περιφέρειας, µε στόχο την ισόρροπη ανάπτυξη της και τον εµπλουτισµό τηςµε τους αναγκαίους νέους υποδοχείς αναπτυξιακών λειτουργιών για την ανάδειξη της σε διεθνή Μητρόπολη. Οι περιοχές αυτές προσδιορίζονται µε κριτήρια: Τη θέση τους στις πύλες εισόδου της Περιφέρειας και του Πολεοδοµικού Συγκροτήµατος ή σε νευραλγικά σηµεία του πλέγµατος Αναπτυξιακών Αξόνων. Τη δυνατότητα τους να υποδεχθούν νέα αναπτυξιακά µεγέθη, είτε λόγω του χαµηλού βαθµού αξιοποίησης της "αστικής γης, είτε λόγω της ύπαρξης σηµαντικών εκτάσεων εγκαταλειµµένων /απαξιωµένων/ ανενεργώνήφθινουσώνλειτουργιών, είτε λόγω του απαρχαιωµένου αστικού και παραγωγικού τους ιστού που τις καθιστά κατάλληλες για την εφαρµογή προγραµµάτων αστικής αναγέννησης, είτε τέλος λόγω της ύπαρξης κατάλληλων αδόµητων εκτάσεων που δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερο περιβαλλοντικό ενδιαφέρον, στην περίπτωση που πρόκειται για περιφερειακές περιοχές µε χαµηλό βαθµό οικονοµικής και οικιστικής ανάπτυξης. Το χαµηλό βαθµό αξιοποίησης του αναπτυξιακού δυναµικού τους, λόγω της περιφερειακής και αποµακρυσµένης θέσης τους από το κέντρο, σε συνδυασµό µε την ύπαρξη κατάλληλων αδόµητων εκτάσεων που δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερο περιβαλλοντικό ενδιαφέρον. 16

17 3. Περιγραφή δυνητικών παρεµβάσεων και περιοχών/ εκτάσεων µε περιγραφήτων βασικών χαρακτηριστικών τους Περιοχές Ειδικού Αναπτυξιακού Ενδιαφέροντος (2/2) Έτσι, ως Περιοχές Ειδικού Αναπτυξιακού Ενδιαφέροντος χαρακτηρίζονται: ΗΝότιαΠύλητουΠολεοδοµικού Συγκροτήµατος, µε την ενδοχώρα του Λιµανιού του Πειραιά, τις περιοχές Αγ. ιονυσίου και Γηπέδου Καραϊσκάκη, την πρώην Λιµενοβιοµηχανική Ζώνη ραπετσώνας -Κερατσινίου και την περιοχή µεταξύ Επιβατικού και Εµπορικού Λιµένα. Βασικός άξονας ανάπτυξης είναι η ανάδειξη του Πειραιά σε ιεθνές Ναυτιλιακό Κέντρο καιβασικόκόµβο συνδυασµένων µεταφορών για την Ανατολική Μεσόγειο, µε την αναβάθµιση και οργάνωση των παραπάνω ζωνών για την υποδοχή και εξυπηρέτηση οικονοµικών δραστηριοτήτων αιχµής, και ιδιαίτερα των συναρτώµενων µε τον ναυτιλιακό κλάδο, σε συνδυασµό µε λειτουργίεςαναψυχής, πολιτισµού, και κατοικίας. ΟΕλαιώνας, που επιδιώκεται να αναδειχθεί σε νέο, συµπληρωµατικό του κέντρου της Αθήνας, πόλο µητροπολιτικών λειτουργιών στον πυρήνα του Πολεοδοµικού Συγκροτήµατος. Βασικές κατευθύνσεις ανάπτυξης είναι η δηµιουργία επιχειρηµατικού κέντρου, µε έδρες επιχειρήσεων και επιτελικές υπηρεσίες, η συγκρότηση µείζονος πόλου πολιτιστικών λειτουργιών και η δηµιουργία µητροπολιτικού πνεύµονα πρασίνου. Η Βόρεια Πύλη της Περιφέρειας, και ειδικότερα η περιοχή µεταξύ Αυλώνας και Αφιδνών. Η υτική Πύλη της Περιφέρειας Για τις Περιοχές Ειδικού Αναπτυξιακού Ενδιαφέροντος καταρτίζονται ολοκληρωµένα προγράµµατα χωρικής και οικονοµικής ανάπτυξης µε επιχειρησιακά σχέδια υλοποίησης, που προωθούνται µε πρωτοβουλία του Οργανισµού Αθήνας σε συνεργασία µε τα αρµόδια Υπουργεία και επιτελικούς φορείς. 17

18 3. Περιγραφή δυνητικών παρεµβάσεων και περιοχών/ εκτάσεων µε περιγραφήτων βασικών χαρακτηριστικών τους Μητροπολιτικές Παρεµβάσεις Στρατηγικού Χαρακτήρα (1/2) Προωθούνται προγράµµατα αστικών αναπλάσεων Μητροπολιτικής κλίµακας και πολυτοµεακού χαρακτήρα, σε περιοχές ή οµάδες περιοχών στρατηγικής σηµασίας µε στόχο την βελτίωση της λειτουργίας της πόλης, την χωρική αναδιάρθρωση της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας και γενικότερα την αναβάθµιση της ποιότητας της ζωής των κατοίκων της. Τα προγράµµατα αυτά έχουν στρατηγικό χαρακτήρα για την χωρική ανάπτυξη της Περιφέρειας και προβλέπεται να δράσουν καταλυτικά στην χωροθέτηση και ανάπτυξη συνακόλουθων δραστηριοτήτων, προσδίδοντας ιδιαίτερο χαρακτήρα στις περιοχές που αναπτύσσονται. Από πλευράς περιεχοµένου τα στρατηγικά αυτά προγράµµατα, είτε αφορούν σε υποδοµές και διατρέχουν το σύνολο της περιφέρειας επηρεάζοντας ανάλογα τις ευρύτερες περιοχές των, είτε αφορούν σε συγκεκριµένες δραστηριότητες - λειτουργίες και επηρεάζουν τόσο το σύνολο της περιφέρειας, όταν είναι περιφερειακής και ανώτερης (Μητροπολιτικής) σηµασίας, όσο και τις χωρικές ενότητες µέσα στις οποίες αναπτύσσονται. Το όριο, ο ειδικός χαρακτήρας και στόχος καθώς και το περιεχόµενο και οι ειδικοί όροι ανάπτυξης εκάστου προγράµµατος ορίζεται µε ΖΕΑ και εξειδικεύεται σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 99 του Ν. 1892/9 Υπ. Περ/ντος, το ΓΠΣ της περιοχής που εντάσσεται και εξειδικεύεται µε απόφαση ή ΚΥΑ. Ως Προγράµµατα Ειδικών Παρεµβάσεων Μητροπολιτικής Σηµασίας ορίζονται τα κατωτέρω: 1. Η ολοκλήρωση και επέκταση του προγράµµατος Ενοποίησης Αρχαιολογικών χώρων στο σύνολο της Μητροπολιτικής περιοχής. 2. Η ποιοτική αναβάθµιση του Μητροπολιτικού κέντρου της Αθήνας και Πειραιά, σε συνδυασµό µε τα προγράµµατα ανάδειξης και σύνδεσης των αρχαιολογικών χώρων και ενοποίησης χώρων αστικού πρασίνου. 3. Η ανάκτηση και αναβάθµιση (ανάπλαση) του θαλάσσιου µετώπου του αστικού - Μητροπολιτικού συγκροτήµατος (Ανατολικού και υτικού Σαρωνικού) και των ακτών της Περιαστικής Παράκτιας Ζώνης (Ακτές Ευβοϊκού και περιαστικής ζώνης Σαρωνικού, Μεγαρίδας και Κορινθιακού) µε ολοκληρωµένα προγράµµατα για οργανωµένες αναπλάσεις. 4. Η ανάπλαση του Ελαιώνα µε επιχειρηµατικά πάρκα, ηµόσια ιοίκηση και Κέντρα Μεταφορών, Βιοµηχανικούς θύλακες και πάρκα πρασίνου, αναψυχής, αθλητισµού και πολιτισµού. 5. Οι αναπλάσεις των πυλών του Μητροπολιτικού συγκροτήµατος και ιδιαίτερα της Νότιας (περιοχή Καραϊσκάκη και Αγίου ιονυσίου) και της υτικής πύλης (Ζώνες και Ζ στην περιοχή προστασίας όρους Αιγάλεω). 18

19 3. Περιγραφή δυνητικών παρεµβάσεων και περιοχών/ εκτάσεων µε περιγραφήτων βασικών χαρακτηριστικών τους Μητροπολιτικές Παρεµβάσεις Στρατηγικού Χαρακτήρα (2/2) 6. Η ανάπτυξη των Μητροπολιτικών πάρκων του Αστικού συγκροτήµατος και ιδιαίτερα: Η ανάπτυξη του παλαιού Αεροδροµίου του Ελληνικού Μητροπολιτικού πάρκου πρασίνου µε χρήσεις πολιτιστικές, αθλητικές και αναψυχής σε συνδυασµό µε περιορισµένης έκτασης επιχειρηµατικές δραστηριότητες και Μητροπολιτική ιοίκηση για την αυτοχρηµατοδότηση του προγράµµατος Η ανάπτυξη(ολοκλήρωση) του Μητροπολιτικού Πάρκου στο Γουδί µε χρήσεις αναψυχής - αθλητισµού πολιτισµού Ηανάπτυξη(ολοκλήρωση) του Μητροπολιτικού Πάρκου στα Τουρκοβούνια (Αττικό Άλσος) µε χρήσεις αναψυχής - αθλητισµού -πολιτισµού και αντίστοιχα στο Σελεπίτσαρι καθώς και στα ήδη υφιστάµενααστικάπάρκα. 7. Η ανάπτυξη των περιαστικών Μητροπολιτικών πάρκων και ιδιαίτερα το Μητροπολιτικό πάρκο Τατοΐου (πόλος πρασίνου - αναψυχής -πολιτισµού), τα Μητροπολιτικά πάρκα αναψυχής - πολιτισµού στα Λατοµεία αρχαίων Μαρµάρων της Πεντέλης (Ζώνες Ζ περιοχής προστασίας Πεντελικού) και Πάρκο αρχαίας Μεταλλουργίας στο Σούνιο (Ζώνες περιοχής προστασίας ορεινών όγκων Λαυρεωτικής) και το οικολογικό - πολιτιστικό πάρκο στην περιοχή Βραώνας Μεσογείων. 8. Το πρόγραµµα ενοποίησης χώρων αστικού πρασίνου και σύνδεση του µε το περιαστικό πράσινο. 9. Οι οργανωµένες αναπτυξιακές παρεµβάσεις γύρω από µεγάλους µεταφορικούς κόµβους και σταθµούς του Πρωτεύοντος ικτύου ηµοσίων Συγκοινωνιών (αστικά και προαστιακά µέσα σταθερής τροχιάς). 10. Οι αναπλάσεις των περιοχών γύρω από Ολυµπιακές εγκαταστάσεις σε συνδυασµό µε τα προγράµµατα µετα-ολυµπιακής χρήσης τους. 11. Η ανάπλαση ευρύτερης περιοχής Λιµένα Πειραιά και ιδιαίτερα της περιοχής µεταξύ επιβατικού και εµπορικού λιµένα σε συνδυασµό µε λειτουργίες αναψυχής, πολιτισµού, αθλητισµού και κατοικίας. 12. Αναπλάσεις µε στόχο την οργάνωση και αναβάθµιση κέντρων δήµων µε Μητροπολιτικές και υπερτοπικές δραστηριότητες ή γραµµικών κέντρων κατά µήκος οδικών αξόνων - αρτηριών του Μητροπολιτικού συγκροτήµατος και ειδικότερα των αξόνων: Πειραιώς, Κηφισίας, Μεσογείων, Μαραθώνος, Βουλιαγµένης, Ποσειδώνος, Συγγρού, Πεντέλης, Ιεράς Οδού, Λένορµαν, Αθηνών και Λιοσίων 19

20 3. Περιγραφή δυνητικών παρεµβάσεων και περιοχών/ εκτάσεων µε περιγραφήτων βασικών χαρακτηριστικών τους Πηγές ΠΕΠ Αττικής Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο ήµου Ελευσίνας Αναπτυξιακό Σχέδιο Πειραιά Νότια Πύλη Πρόγραµµα Ανάπτυξης υτικής Ακτής Λιµένα Πειραιά Πρόγραµµα Ανάπλασης Φαληρικού Όρµου Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο ήµου Ελευσίνας Τροποποίηση Γενικού Πολεοδοµικού Σχεδίου Αθήνας στην Περιοχή Προµπονά (ΦΕΚ 647 /2003) Σχέδιο για την Αξιοποίηση Έκτασης Ο Υ στην περιοχή «Μαγουλέζα». Άνω Λιοσίων Αττικής 20