ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. Συνοπτική παρουσίαση της εκτίμησης επιπτώσεων. που συνοδεύει το έγγραφο

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, SWD(2013) 248 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Συνοπτική παρουσίαση της εκτίμησης επιπτώσεων που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με την κοινή επιχείρηση βιομηχανιών βιοπροϊόντων {COM(2013) 496 final} {SWD(2013) 247 final} EL EL

2 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Συνοπτική παρουσίαση της εκτίμησης επιπτώσεων που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με την κοινή επιχείρηση βιομηχανιών βιοπροϊόντων 1. ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Στο παρόν έγγραφο εξετάζονται διαφορετικές επιλογές πολιτικής για την εφαρμογή του προγράμματος έρευνας και καινοτομίας (Ε&Κ) για τις βιομηχανίες βιοπροϊόντων στο πλαίσιο του «Ορίζοντα 2020», του προγράμματος πλαισίου για την έρευνα και την καινοτομία για την περίοδο Δεδομένων των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι εν λόγω βιομηχανίες, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τη βιοοικονομία και της νέας βιομηχανικής πολιτικής έχει προταθεί η δημιουργία σύμπραξης δημόσιου-ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) για τις βιομηχανίες βιοπροϊόντων, η οποία υποστηρίζεται επίσης από ευρύ φάσμα άλλων πολιτικών. Κατά την προετοιμασία της παρούσας εκτίμησης επιπτώσεων, η Επιτροπή προέβη σε διαβουλεύσεις με ευρύ φάσμα ομάδων ενδιαφερόμενων μερών που εκπροσωπούν τη βιομηχανία, ερευνητικές κοινότητες, κράτη μέλη, περιφέρειες και το ευρύ κοινό. Αυτό επετεύχθη μέσω εκδηλώσεων, διαβουλεύσεων και επισκόπησης των σχετικών δημοσιεύσεων. Από τις 21 Σεπτεμβρίου έως τις 14 Δεκεμβρίου 2012 πραγματοποιήθηκε δημόσια διαβούλευση σχετικά με την προτεινόμενη ΣΔΙΤ. Σε ποσοστό σχεδόν 87%, οι συμμετέχοντες συμφώνησαν με τη δήλωση ότι μια ΣΔΙΤ παρέχει τον πλέον αποτελεσματικό μηχανισμό για την εφαρμογή του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» στον τομέα των βιομηχανιών βιοπροϊόντων. Η παρούσα εκτίμηση επιπτώσεων εκπονήθηκε από τη ΓΔ RTD με την υποστήριξη των ΓΔ AGRI, BUDG, COMP, CNECT, EMPL, ENER, ENTR, ENV, ESTAT, HR, JRC, MARKT, MOVE, SANCO, SG και της Νομικής Υπηρεσίας. Πραγματοποιήθηκαν επίσης διμερείς συζητήσεις με τη ΓΔ REGIO. Τέλος, ομάδα εξωτερικών αξιολογητών συνέδραμε την Επιτροπή κατά τη συλλογή των δεδομένων και την ανάλυση της εκτίμησης επιπτώσεων. 2. ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ 2.1. Οι βιομηχανίες βιοπροϊόντων ως πηγή πράσινης ανάπτυξης για την Ευρώπη Η ευρωπαϊκή οικονομία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο πετρέλαιο και σε άλλους ορυκτούς πόρους για την παραγωγή ενέργειας και προϊόντων. Η μείωση αυτής της εξάρτησης έχει πρωταρχική σημασία δεδομένης της εξάντλησης των ορυκτών πόρων και των επιπτώσεών τους στην αλλαγή του κλίματος. Έχει καίρια σημασία για την ΕΕ η επίτευξη των στόχων της όσον αφορά την αλλαγή του κλίματος έως το 2020 και η μετάβαση σε μια ανταγωνιστική οικονομία με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έως το EL 2 EL

3 Οι μεταφορές, τα νοικοκυριά και η βιομηχανία αποτελούν τους τρεις μεγαλύτερους χρήστες ορυκτών πόρων. Οι βιομηχανίες βιοπροϊόντων μπορούν να συμβάλουν ώστε αυτό να αλλάξει μέσω της μερικής αντικατάστασης των ορυκτών πόρων με ανανεώσιμους για την παραγωγή βιοπροϊόντων και βιοκαυσίμων. Μέσω της χρήσης της βιομηχανικής βιοτεχνολογίας μπορούν επίσης να καταστήσουν τις διαδικασίες παραγωγής αποδοτικότερες από την άποψη της χρήσης των πόρων και περισσότερο φιλικές προς το περιβάλλον. Οι βιομηχανίες βιοπροϊόντων αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο της βιοοικονομίας για τη δημιουργία ανάπτυξης και θέσεων εργασίας. Παρά το γεγονός ότι, επί του παρόντος, αντιστοιχούν μόλις στο 3% περίπου του ετήσιου κύκλου εργασιών ύψους 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ και στο 1% των 22 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας που δημιουργούνται σήμερα από την ευρωπαϊκή βιοοικονομία, οι βιομηχανίες βιοπροϊόντων αναμένεται να αναπτυχθούν με ταχύτερο ρυθμό και σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι οι πιο παραδοσιακοί τομείς της βιοοικονομίας. Η Ευρώπη διαθέτει την κατάλληλη τεχνολογική και βιομηχανική βάση για την αξιοποίηση αυτού του δυναμικού. Πλαίσιο 1: Βιομηχανίες βιοπροϊόντων, επισιτιστική ασφάλεια και έμμεση αλλαγή της χρήσης γης Οι βιομηχανίες βιοπροϊόντων επεξεργάζονται ανανεώσιμους βιολογικούς πόρους που παράγονται με βιώσιμο τρόπο (π.χ. υπολείμματα γεωργίας και δασοκομίας, βιολογικά απόβλητα) μετατρέποντάς τους σε βιοπροϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας (π.χ. χημικά, φαρμακευτικά ή καλλυντικά προϊόντα) ή σε βιοκαύσιμα. Η παραγωγή συνήθως πραγματοποιείται σε βιοδιυλιστήρια και συχνά βασίζεται σε διεργασίες που κάνουν χρήση της βιομηχανικής βιοτεχνολογίας. Η αυξανόμενη χρήση ανανεώσιμων βιολογικών πόρων για βιομηχανικούς και ενεργειακούς σκοπούς έχει προκαλέσει ανησυχίες σχετικά με τη βιώσιμη διαχείριση των περιορισμένων φυσικών πόρων της Ευρώπης, την έμμεση αλλαγή της χρήσης γης και την επισιτιστική ασφάλεια. Αντίθετα από τη συνεχιζόμενη προώθηση των «συμβατικών» πρώτων υλών (καλλιέργειες φυτών προοριζόμενων για τρόφιμα) σε άλλα σημεία του κόσμου, η Ευρώπη θα αλλάξει σταδιακά έως το 2020 τη βάση πρώτων υλών της σε βιομάζα που δεν προέρχεται από εδώδιμα προϊόντα. Η μετατροπή αυτή πραγματοποιείται στα επονομαζόμενα «προηγμένα» βιοδιυλιστήρια και εντάσσεται σε μια προσέγγιση βασιζόμενη σε αναλύσεις του κύκλου ζωής. Τα βιοδιυλιστήρια πρέπει να βρίσκονται κοντά στις πηγές βιομάζας που χρησιμοποιούν προκειμένου να είναι οικονομικά και άλλως βιώσιμα. Συνεπώς, η δημιουργία αλυσίδων εφοδιασμού για τη βιομάζα και δικτύων τοπικών και περιφερειακών βιοδιυλιστηρίων θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και πηγές εισοδήματος για τις αγροτικές κοινότητες. Ενόψει του αυξανόμενου ανταγωνισμού σε παγκόσμιο επίπεδο, απαιτούνται περισσότερες επενδύσεις σε έρευνα, επίδειξη και εγκατάσταση βιομηχανιών βιοπροϊόντων προκειμένου να ενισχυθεί περαιτέρω η ανταγωνιστική θέση της Ευρώπης. Η μετάβαση της ΕΕ σε «προηγμένα» βιοδιυλιστήρια παρέχει σε άλλα έθνη το πλεονέκτημα της πρώτης κίνησης, καθώς θα είναι σε θέση να αναπτύξουν κρίσιμη μάζα σε «συμβατικά» βιοδιυλιστήρια. Ως εκ τούτου, η ΕΕ θα πρέπει να κάνει άλματα για να υπερκεράσει τους ανταγωνιστές της. EL 3 EL

4 2.2. Προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι βιομηχανίες βιοπροϊόντων στην Ευρώπη στους τομείς της τεχνολογίας και της καινοτομίας Τέσσερις βασικές προκλήσεις στους τομείς της τεχνολογίας και της καινοτομίας κάμπτουν το δυναμικό των βιομηχανιών βιοκαυσίμων στην Ευρώπη, οι οποίες θα πρέπει ιδανικά να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο μιας προσέγγισης με βάση την αξιακή αλυσίδα: Πρόσβαση σε επαρκή ποσότητα βιώσιμων πρώτων υλών: Το δυναμικό των βιομηχανιών βιοκαυσίμων ως προς τον μετριασμό της αλλαγής του κλίματος βασίζεται στην υπόθεση ότι στην ΕΕ θα αναπτυχθούν υποδομές παραγωγής και ότι σημαντικό μερίδιο της βιομάζας μπορεί να αντληθεί σε τοπικό επίπεδο. Απαιτούνται νέες λύσεις για τη βιώσιμη αύξηση της διαθέσιμης βιομάζας (π.χ. με χρήση υπολειμμάτων ή αποβλήτων). Θα πρέπει επίσης να αναπτυχθούν αξιόπιστες και ανταγωνιστικές από άποψη κόστους αλυσίδες εφοδιασμού. Ανάπτυξη αποδοτικών διαδικασιών μετατροπής για τα προηγμένα βιοδιυλιστήρια: Η μετατροπή της προερχόμενης από μη εδώδιμα προϊόντα βιομάζας σε «προηγμένα» βιοδιυλιστήρια είναι δυσκολότερη από τη μετατροπή της βιομάζας από καλλιέργειες ειδών διατροφής σε «συμβατικά» βιοδιυλιστήρια, λόγω της ανομοιογενούς ποιότητας και σύνθεσής της. Πρέπει να αναπτυχθούν νέες αποδοτικές και ανταγωνιστικές από άποψη κόστους διεργασίες. Πρέπει ακόμα να βελτιωθεί η έξυπνη χρήση της βιομάζας, π.χ. με χρήση προσεγγίσεων διαδοχικής παραγωγής, επαναχρησιμοποίησης ή ανακύκλωσης των προϊόντων. Επίδειξη και εγκατάσταση προηγμένων βιοδιυλιστηρίων: Προκειμένου να είναι σε θέση να ανταγωνιστούν τις εδραιωμένες βιομηχανίες (πετρο)χημικών προϊόντων, οι βιομηχανίες βιοπροϊόντων πρέπει να συνενώσουν τις προσπάθειες καινοτομίας και να επιταχύνουν την ανάπτυξη βιοδιυλιστηρίων μέσω της προώθησης της ταχείας αναβάθμισής τους. Αυτό απαιτεί αρκετά τεχνολογικά επιτεύγματα και διατομεακές βιομηχανικές συνέργειες. Υποστήριξη δράσεων από την πλευρά της ζήτησης για τη διείσδυση των βιοπροϊόντων στην αγορά: Η Ε&Κ μπορεί να στηρίξει τη διείσδυση των βιοπροϊόντων στις αγορές καταναλωτικών προϊόντων και στο πλαίσιο των οικολογικών δημόσιων συμβάσεων, π.χ. μέσω της ανάπτυξης προτύπων, σημάνσεων και αξιολογήσεων του κύκλου ζωής. Αρκετές δράσεις από την πλευρά της ζήτησης στηρίζονται επίσης από πρόσφατες πρωτοβουλίες πολιτικής που συνδέονται με τη βιοοικονομία Βασικές αιτίες προβλημάτων και ανάγκη για δημόσια παρέμβαση Αρκετές αδυναμίες της αγοράς οδηγούν σε έλλειψη επενδύσεων στην Ε&Κ για τις βιομηχανίες βιοπροϊόντων: Υψηλός κίνδυνος και κόστος επίδειξης και εγκατάστασης: Η εστίαση της ΕΕ στα «προηγμένα» βιοδιυλιστήρια δυσχεραίνει την ανάπτυξη κρίσιμης μάζας από τα ενδιαφερόμενα μέρη και την απόκτηση του πλεονεκτήματος της πρώτης κίνησης με βάση τα «συμβατικά» βιοδιυλιστήρια.. Το υψηλό κόστος των δραστηριοτήτων επίδειξης και εγκατάστασης καθιστά δύσκολη τη διαχείριση αυτού του κινδύνου από μια μεμονωμένη βιομηχανία ή επιχείρηση. Διάχυση γνώσεων: Η προστασία και η αξιοποίηση πολλών από τις καινοτομίες που απαιτούνται για την ανάπτυξη βιομηχανιών βιοπροϊόντων θα είναι EL 4 EL

5 δυσχερής. Κατά συνέπεια, ο ιδιωτικός τομέας θα διαθέσει λιγότερους πόρους σε αυτού του είδους τις δραστηριότητες Ε&Κ. Εκκολαπτόμενος και κατακερματισμένος βιομηχανικός τομέας: Η εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων στον τομέα της έρευνας και καινοτομίας είναι δυσχερής για έναν εκκολαπτόμενο και κατακερματισμένο βιομηχανικό τομέα, όπως οι βιομηχανίες βιοπροϊόντων. Στις βιομηχανίες βιοπροϊόντων συμμετέχουν πολλοί βιομηχανικοί κλάδοι, αλλά δεν υπάρχει σχεδόν κανένας μείζων οικονομικός παράγοντας με προϋπολογισμό σημαντικού μεγέθους και πλήρως αφιερωμένο στην έρευνα και καινοτομία. Κόστος συναλλαγών: Η συνεργασία με βάση σύνθετα πολυμερή πρότυπα συνεργασίας στον τομέα της Ε&Κ συνεπάγεται πολλές διασυνδέσεις σε ερευνητικό επίπεδο και υψηλό κόστος συναλλαγών για τις συμμετέχουσες εταιρείες. Πολλές από αυτές δεν έχουν πρόσφατη εμπειρία στενών συνεργασιών ή δεν διαθέτουν καμία παράδοση σε ενδοεταιρικές δραστηριότητες Ε&Κ. Πλαίσιο πολιτικής: Οι βιομηχανίες βιοπροϊόντων διέπονται από ευρύ φάσμα πολιτικών σε ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, με αποτέλεσμα τη δημιουργία σύνθετου και ορισμένες φορές κατακερματισμένου περιβάλλοντος πολιτικής. Πολλές από τις εν λόγω πολιτικές ενέχουν οφέλη για τις βιομηχανίες βιοπροϊόντων, ωστόσο δεν προβλέπονται συγκεκριμένοι στόχοι ή κίνητρα. Αβεβαιότητα σχετικά με τη διαθεσιμότητα πόρων: Η έλλειψη αξιόπιστων δεδομένων σχετικά με τη διαθεσιμότητα και τη ζήτηση βιώσιμης βιομάζας στην Ευρώπη για βιομηχανικούς και ενεργειακούς σκοπούς παρεμποδίζει την αξιόπιστη πρόβλεψη ρεαλιστικού πεδίου εφαρμογής και ρεαλιστικής κλίμακας για τις βιομηχανίες βιοπροϊόντων Ανάγκη παρέμβασης της ΕΕ Τα κράτη μέλη και οι περιφέρειες υποστηρίζουν την Ε&Κ για τις βιομηχανίες βιοπροϊόντων λαμβάνοντας ευρύ φάσμα πρωτοβουλιών στον τομέα της βιοοικονομίας. Μολονότι έχει διερευνηθεί το ενδεχόμενο διασυνοριακών συνεργασιών, οι προσπάθειες δεν έχουν τελεσφορήσει ως προς την επίτευξη της κρίσιμης μάζας που απαιτείται ώστε να προσελκυσθούν περισσότερες ιδιωτικές επενδύσεις, να προωθηθεί η Ε&Κ σε όλο το μήκος των αξιακών αλυσίδων, να αποφευχθεί ο κατακερματισμός και η επικάλυψη και να βελτιωθεί ο συντονισμός. Το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» αποτελεί το ιδανικό πλαίσιο για ενισχυμένη δράση σε επίπεδο ΕΕ για την υποστήριξη των βιομηχανιών βιοπροϊόντων και μπορεί να διευκολύνει τη διασυνοριακή, διατομεακή και διεπιστημονική Ε&Κ που απαιτείται για την εδραίωση των αξιακών αλυσίδων για τις βιομηχανίες βιοπροϊόντων. Μια ισχυρή ώθηση σε επίπεδο ΕΕ θα διαδραματίσει καίριο ρόλο για την εξασφάλιση μακροπρόθεσμων επενδύσεων, τον περιορισμό των κινδύνων και τη δημιουργία της κρίσιμης μάζας που απαιτείται για τη συμμετοχή των κατάλληλων εταίρων και την επίλυση των προβλημάτων στους τομείς της τεχνολογίας και της καινοτομίας που αντιμετωπίζουν οι βιομηχανίες βιοπροϊόντων, ιδίως σε θέματα επίδειξης και εγκατάστασης. Περισσότερα από 100 σχετικά έργα έχουν χρηματοδοτηθεί μέσω της συνεργατικής έρευνας που προβλέπεται στο έβδομο πρόγραμμα πλαίσιο της ΕΕ για την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη (ΠΠ7), συμπεριλαμβανομένου μικρού αριθμού μεγάλων και ολοκληρωμένων έργων βιοδιυλιστηρίων με προσέγγιση που βασίζεται στην αξιακή αλυσίδα. Ωστόσο, ο αντίκτυπος των εν λόγω έργων θα μπορούσε να βελτιωθεί EL 5 EL

6 περαιτέρω, εάν τα έργα αυτά εντάσσονταν στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης μακροπρόθεσμης στρατηγικής για τις βιομηχανίες βιοπροϊόντων και εάν παρεχόταν μεγαλύτερη στήριξη στις δραστηριότητες επίδειξης και εγκατάστασης. Μια ΣΔΙΤ σε επίπεδο ΕΕ θα μπορούσε να παράσχει το στρατηγικό πλαίσιο και την κρίσιμη μάζα που απαιτούνται για την άρση των περιορισμών που αντιμετωπίζουν σήμερα οι βιομηχανίες βιοπροϊόντων. Οι ΣΔΙΤ έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία για τη μόχλευση ιδιωτικών επενδύσεων στο πλαίσιο του ΠΠ7. Το γεγονός ότι όχι μόνο μια ομάδα επιχειρήσεων αλλά και αρκετές περιφερειακές πρωτοβουλίες και συνεργατικοί σχηματισμοί συνενώθηκαν ενόψει μιας πιθανής νέας πρωτοβουλίας της ΕΕ καταδεικνύει ότι πολλοί παράγοντες του κλάδου προσυπογράφουν την ανάγκη για ανάληψη αποφασιστικής δράσης σε επίπεδο ΕΕ. Η σημασία και ο επίκαιρος χαρακτήρας μιας τέτοιας πρωτοβουλίας ενισχύονται επίσης από τη μεγάλη ανταπόκριση στη δημόσια διαβούλευση για μια ΣΔΙΤ για τις βιομηχανίες βιοπροϊόντων, στο πλαίσιο της οποίας ελήφθησαν 638 απαντήσεις, καθώς και από το γεγονός ότι ποσοστό 94,3% των συμμετεχόντων συμφώνησε (έντονα) με την ανάγκη για παρέμβαση σε επίπεδο ΕΕ. 3. ΣΤΟΧΟΙ Οι βιομηχανίες βιοπροϊόντων μπορούν να συμβάλουν σε σημαντικό βαθμό στην επίτευξη έξυπνης, βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης στην Ευρώπη έως το 2020 και στη μετάβαση προς μια οικονομία με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έως το Ειδικότερα, η ευρύτερη χρήση των βιοδιυλιστηρίων μπορεί να μειώσει την εξάρτηση της ευρωπαϊκής οικονομίας από τους ορυκτούς πόρους και να συμβάλει στους στόχους της ΕΕ σχετικά με την αλλαγή του κλίματος και την ενέργεια. Το ισχυρό δυναμικό ανάπτυξης των βιομηχανιών βιοπροϊόντων ενδέχεται να οδηγήσει σε σημαντική οικονομική ανάπτυξη και δημιουργία θέσεων εργασίας έως το 2020 και πέραν αυτού, εάν η Ευρώπη κατορθώσει να διατηρήσει και να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της στον εν λόγω τομέα. Βάσει του αντίκτυπου που ενδέχεται να έχουν οι βιομηχανίες βιοπροϊόντων στην Ευρώπη από περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική άποψη, οι στόχοι είναι οι ακόλουθοι: να συμβάλουν σε μια πιο αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων και περισσότερο βιώσιμη οικονομία με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, ενισχύοντας επίσης την οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση, ιδίως σε αγροτικές περιοχές, μέσω της ανάπτυξης βιώσιμων και ανταγωνιστικών βιομηχανιών βιοπροϊόντων στην Ευρώπη, με βάση προηγμένα βιοδιυλιστήρια που θα αντλούν βιομάζα από βιώσιμες πηγές, και πιο συγκεκριμένα: να επιδείξουν τεχνολογίες που καθιστούν δυνατή την ανάπτυξη νέων χημικών δομικών στοιχείων, νέων υλικών και νέων καταναλωτικών προϊόντων από ευρωπαϊκή βιομάζα, που αντικαθιστούν την ανάγκη για μέσα παραγωγής ορυκτής προέλευσης να αναπτύξουν επιχειρηματικά μοντέλα με τη συμμετοχή οικονομικών παραγόντων από ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα, από τον εφοδιασμό των μονάδων βιοδιύλισης με βιομάζα έως τους καταναλωτές υλικών, χημικών και καυσίμων βιολογικής προέλευσης, μεταξύ άλλων και μέσω της δημιουργίας νέων διατομεακών διασυνδέσεων και της στήριξης διακλαδικών συνεργατικών συσπειρώσεων και EL 6 EL

7 να δημιουργήσουν εμβληματικές μονάδες βιοδιύλισης, οι οποίες θα εφαρμόζουν τις τεχνολογίες και τα επιχειρηματικά μοντέλα για τα υλικά, τα χημικά και τα καύσιμα βιολογικής προέλευσης και θα παρουσιάζουν βελτιώσεις ως προς το κόστος και τις επιδόσεις σε επίπεδα ανταγωνιστικά με τις εναλλακτικές λύσεις ορυκτής προέλευσης. 4. ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Στην παρούσα εκτίμηση επιπτώσεων εξετάζονται τρεις επιλογές πολιτικής για την οργάνωση της Ε&Κ για τις βιομηχανίες βιοπροϊόντων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020». Η επιλογή «απουσία δράσης σε επίπεδο ΕΕ» δεν συμπεριελήφθη στην εκτίμηση επιπτώσεων, διότι η πρόταση στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» προβλέπει ήδη σχετικές δραστηριότητες στους πυλώνες «Κοινωνιακές προκλήσεις» και «Υπεροχή στις τεχνολογίες ευρείας εφαρμογής και τις βιομηχανικές τεχνολογίες». Οι επιλογές πολιτικής είναι οι ακόλουθες: Η επιλογή «διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης» (Business as Usual, BAU) βασίζεται αποκλειστικά στη χρήση των συνήθων μέσων του προγράμματος «Ορίζοντας 2020». Αυτό συνεπάγεται τη συνέχιση του προτύπου συνεργατικής έρευνας που εφαρμόζεται στο πλαίσιο του ΠΠ7, με ενσωμάτωση των βελτιώσεων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» (π.χ. μεγαλύτερη έμφαση στην επίδειξη). Η επιλογή «συμβατική ΣΔΙΤ» (Contractual PPP, c-ppp) βασίζεται στη σύναψη συμβατικής συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της βιομηχανίας και δεν περιλαμβάνει ειδικό για τον σκοπό αυτό κοινοτικό φορέα. Προβλέπει δε έντονο συμβουλευτικό ρόλο για τους εταίρους από τον ιδιωτικό τομέα. Ισχύουν οι πρότυποι κανόνες του προγράμματος «Ορίζοντας 2020». Η επιλογή c-ppp δεν επιτρέπει πολυετή χρηματική συνεισφορά μεγάλης κλίμακας από την ΕΕ ούτε τον καθορισμό μακροπρόθεσμου στρατηγικού θεματολογίου. Η επιλογή «θεσμική ΣΔΙΤ» (Institutional PPP, i-ppp) περιλαμβάνει τη δημιουργία μιας κοινής τεχνολογικής πρωτοβουλίας (ΚΤΠ), όπως προβλέπεται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020», όταν αυτό δικαιολογείται από το πεδίο εφαρμογής των επιδιωκόμενων στόχων και την κλίμακα των απαιτούμενων πόρων. Η ΚΤΠ διαθέτει ειδική διάρθρωση με δικό της σύστημα διαχείρισης και παρέχει μεγαλύτερες δυνατότητες για χρηματοδοτική συνεισφορά από τη βιομηχανία. Διευκολύνει τη μακροπρόθεσμη ανάληψη υποχρεώσεων μέσω του προϋπολογισμού της ΕΕ και του προϋπολογισμού για τη βιομηχανία, καθώς και τον καθορισμό μακροπρόθεσμου στρατηγικού θεματολογίου για την καινοτομία και την έρευνα (SIRA). Πρόκειται για τη μόνη επιλογή που περιλαμβάνει νομικά δεσμευτική ανάληψη υποχρεώσεων από τη βιομηχανία. Μια νέα ΚΤΠ θα αξιοποιούσε τα διδάγματα που έχουν αντληθεί από τις ΚΤΠ στο πλαίσιο του ΠΠ7. 5. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ 5.1. Κριτήρια αξιολόγησης και συγκριτική ανάλυση επιπτώσεων Διενεργήθηκε σύγκριση των επιπτώσεων των επιλογών πολιτικής βάσει σειράς κριτηρίων που ορίστηκαν σύμφωνα με εκείνα που προβλέπονται για τις ΣΔΙΤ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020». Βασίζονται στην υπόθεση ότι θα διατεθούν εκατ. ευρώ για δραστηριότητες Ε&Κ για τις βιομηχανίες βιοπροϊόντων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020». EL 7 EL

8 Τα αποτελέσματα της συγκριτικής ανάλυσης επιπτώσεων και η αξιολόγηση ανά κριτήριο παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί: Κριτήρια BAU c-ppp i-ppp Παράμετροι συντελεστών παραγωγής Παράμετροι αποτελεσμάτων Κρίσιμη μάζα πόρων και αποτέλεσμα μόχλευσης στους τομείς της έρευνας και καινοτομίας Κρίσιμη μάζα συμμετεχόντων και αντιμετώπιση του κατακερματισμού = + ++ = + ++ Αντίκτυπος στην καινοτομία = + ++ Αποδοτικότητα της δομής διακυβέρνησης = = + Συνοχή με προγράμματα σε επίπεδο κρατών μελών και περιφερειών = = + Περιβαλλοντικός αντίκτυπος = + ++ Οικονομικός αντίκτυπος = + ++ Κοινωνικός αντίκτυπος = + ++ Αντιμετώπιση των προκλήσεων σε σχέση με την τεχνολογία και την καινοτομία = Προτιμώμενη επιλογή Όπως παρουσιάζεται στον ανωτέρω πίνακα, η επιλογή i-ppp παρέχει σαφή οφέλη ως προς το σύνολο των κριτηρίων σε σχέση με την επιλογή c-ppp, που με τη σειρά της παρουσιάζει πλεονεκτήματα έναντι της επιλογής BAU. Η ισχυρή θέση της επιλογής i-ppp βασίζεται στη δυνατότητα εξασφάλισης περισσότερων πόρων για έργα λόγω της σημαντικής συνεισφοράς της βιομηχανίας. Θα μπορούσε να παρέχει ένα σταθερό πλαίσιο και μακροπρόθεσμες εγγυήσεις που είναι ουσιώδεις για τον περιορισμό των κινδύνων και την ανάληψη υποχρεώσεων από τη βιομηχανία, όχι μόνο από άποψη πόρων Ε&Κ, αλλά και για επενδύσεις σε δαπανηρές δραστηριότητες και υποδομές επίδειξης. Οι συνθήκες που δημιουργεί η επιλογή i-ppp κινητοποίησαν τη βιομηχανία να διαθέσει ποσό αντίστοιχο με τη συνεισφορά της ΕΕ, ύψους εκατ. ευρώ για δραστηριότητες Ε&Κ και να μοχλεύσει το επιπλέον ενδεικτικό ποσό του εκατ. ευρώ για επίδειξη και εμβληματικές μονάδες βιοδιύλισης. Η επιλογή i-ppp συνεπάγεται πολύ υψηλότερο βαθμό συμμετοχής της βιομηχανίας σε σχέση με τις επιλογές BAU και c-ppp. Η διάρθρωσή της θα μπορούσε να συμβάλει στην αντιμετώπιση του κατακερματισμού διευκολύνοντας τις διατομεακές και πανευρωπαϊκές συνδέσεις σε ολόκληρο το μήκος των αξιακών αλυσίδων, κάτι που θα ωφελήσει ιδιαιτέρως τις ΜΜΕ. Αυτού του είδους οι συνδέσεις είναι αναγκαίες για την επιτυχή εφαρμογή νέων τεχνολογιών και για την επίλυση των προβλημάτων σχετικά με την καινοτομία. Η δυνατότητα επίτευξης υψηλού επιπέδου τεχνολογικής ετοιμότητας είναι σαφώς μεγαλύτερη με την επιλογή i-ppp σε σύγκριση με τις άλλες δύο επιλογές, λόγω της ισχυρής ανάληψης υποχρεώσεων από τη βιομηχανία. Συνεπώς, η επιλογή i-ppp συμβάλλει με πολύ αποτελεσματικότερο τρόπο στη γεφύρωση του χάσματος καινοτομίας σε σύγκριση με τις επιλογές BAU ή c-ppp. Η επιλογή i-ppp παρέχει επίσης ένα ορισμένο πλεονέκτημα ως προς την αποδοτικότητα της διαχειριστικής διάρθρωσης. Θα συμβάλει θετικά στην εξασφάλιση συνοχής με προγράμματα σε επίπεδο κρατών μελών και περιφερειών, μέσω της συμμετοχής των EL 8 EL

9 τελευταίων στη συμβουλευτική της επιτροπή και της παροχής προς αυτά συμβουλών σε θέματα εγκατάστασης. Συνολικά, τα πλεονεκτήματα της επιλογής i-ppp με βάση τα προαναφερθέντα κριτήρια της δίνουν ισχυρό προβάδισμα όσον αφορά την αντιμετώπιση των προκλήσεων σε επίπεδο τεχνολογίας και καινοτομίας για τις βιομηχανίες βιοπροϊόντων, με αποτέλεσμα μεγαλύτερη αναμενόμενη κλίμακα εφαρμογής της τεχνολογίας και μικρότερο χρονικό διάστημα έως τη διάθεσή της στην αγορά. Δεδομένου ότι ο θετικός περιβαλλοντικός, οικονομικός και κοινωνικός αντίκτυπος των βιομηχανιών βιοπροϊόντων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την εφαρμογή τους, η επιλογή i-ppp θα συμβάλει σε μεγαλύτερο βαθμό στην επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Στον αντίκτυπο περιλαμβάνεται η ανάπτυξη νέων αποδοτικών από άποψη κόστους και αποτελεσματικών αξιακών αλυσίδων που μετατρέπουν τη βιομάζα από βιώσιμες πηγές σε βιοπροϊόντα και βιοκαύσιμα προστιθέμενης αξίας μέσω διεργασιών φιλικών προς το περιβάλλον και αποδοτικών ως προς τη χρήση των πόρων, που ενέχουν οφέλη για όλους τους εμπλεκόμενους παράγοντες της αγοράς και τους καταναλωτές. 6. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η πρόοδος και η αποδοτικότητα της ΚΤΠ στο πλαίσιο της επιλογής i-ppp θα παρακολουθείται στενά, βάσει τριών επιπέδων βασικών δεικτών επιδόσεων (ΒΔΕ) για τη μέτρηση της προόδου ως προς την επίτευξη των στόχων που περιγράφονται στην ενότητα 3 σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, καθώς και με χρήση ΒΔΕ που σχετίζονται με την αποτελεσματικότητα, την αποδοτικότητα και το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020». Η χρηστή διαχείριση της ΚΤΠ θα παρακολουθείται σε σχέση με τα ακόλουθα: ανοιχτός χαρακτήρας και διαφάνεια των διαδικασιών, αποφυγή συγκρούσεων συμφερόντων και δημοσιονομικός έλεγχος. Τα αποτελέσματα της εσωτερικής παρακολούθησης θα δημοσιεύονται σε ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων. Η φύση και το επίπεδο της συνεισφοράς της βιομηχανίας θα παρακολουθούνται από την Επιτροπή σε ετήσια βάση, ώστε να διασφαλίζεται ότι ο προϋπολογισμός για την Ε&Κ λαμβάνει την αναγκαία στήριξη τόσο από τους δημόσιους όσο και από τους ιδιωτικούς εταίρους. Εφόσον απαιτηθεί, θα εφαρμοστούν διορθωτικά μέτρα. Θα πραγματοποιηθεί ενδιάμεση και τελική αξιολόγηση (ως είθισται για τις ΚΤΠ), ενώ θα διενεργηθούν επίσης δύο πρόσθετες αξιολογήσεις τρία και έξι έτη μετά την ολοκλήρωσή της. Η παρακολούθηση ενδέχεται να λάβει στήριξη μέσω των δραστηριοτήτων του παρατηρητηρίου βιοοικονομίας που τελεί υπό σύσταση στο πλαίσιο της στρατηγικής της Επιτροπής για τη βιοοικονομία. EL 9 EL