Τυπικό έδαφος (πηλώδες) μισοί πόροι αέρα άλλοι μισοί νερό. Νερό επηρεάζει χημική και φυσική συμπεριφορά Μέσο διάλυσης και μεταφοράς θρεπτικών

Transcript

1 Δρ. Γεώργιος Ζαΐμης

2 Τυπικό έδαφος (πηλώδες) μισοί πόροι αέρα άλλοι μισοί νερό. Νερό επηρεάζει χημική και φυσική συμπεριφορά Μέσο διάλυσης και μεταφοράς θρεπτικών συστατικών Απαραίτητο φωτοσύνθεση και διαπνοή

3 Η υγρασία του εδάφους επηρεάζει τους οικολογικούς παράγοντες: Θερμοκρασία Αερισμό, Δραστηριότητα των μικροοργανισμών, Πρόσληψη των θρεπτικών στοιχείων Συγκέντρωση των τοξικών ουσιών. Η έλλειψη υγρασίας περιορίζει την ανάπτυξη των φυτών περισσότερο από κάθε άλλο οικολογικό παράγοντα.

4

5 Αποτελεσματικότητα χρήσης του εδαφικού νερού εκφράζεται με το πηλίκο διαπνοής. Πηλίκο διαπνοής λέγεται το ποσό του νερού που διαπνέεται σε χιλιόγραμμα για τη δημιουργία ενός χιλιόγραμμου ξηρής φυτικής μάζας. Εξαρτάται: α) είδος του φυτού, β) εδαφικές συνθήκες και γ) κλιματικές συνθήκες. Μεγαλύτερο όσο ξηρότερο και φτωχότερο είναι το έδαφος. Οι τιμές του kg/kg ξηρής φυτικής ουσίας

6 Δύναμη συγκράτησης του νερού από το έδαφος είναι αποτέλεσμα: α) δυνάμεων συνοχής, β) δυνάμεων συνάφειας και γ) επιφανειακής τάσης Ασκούνται από τα συστατικά του εδάφους Καθορίζουν ευκολία που συγκρατείται και κινείται το νερό από το έδαφος

7

8 Ανάλογα με τη δύναμη συγκράτησης του νερού από το έδαφος το νερό διακρίνεται: 1. Διηθητό ή ελεύθερο νερό 2. Τριχοειδές νερό 3. Υγροσκοπικό νερό 4. Προσροφημένο νερό

9 Το διηθητό νερό καταλαμβάνει τους μεγάλους πόρους διαμέτρου > 0,06mm και τους κενούς χώρους και κινείται προς τα κάτω με την επίδραση της βαρύτητας. Σε εδάφη που δεν στραγγίζονται καλά, το νερό αυτό είναι βλαβερό για την ανάπτυξη των φυτών, επειδή όταν παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα γεμίζει τους πόρους και διώχνει τον εδαφικό αέρα.

10 Το τριχοειδές νερό αποτελεί την κύρια πηγή υγρασίας για τα φυτά για την ανάπτυξή τους. Αντιπροσωπεύει την υγρασία που αποθηκεύεται στο έδαφος και την οποία χρησιμοποιούν τα φυτά μεταξύ των περιόδων βροχής ή άρδευσης. Η ταχύτητα της τριχοειδούς κίνησης εξαρτάται 1. Τη διαφορά υγρασίας, 2. την υφή και τη δομή του εδάφους 3. συνθήκες στην επιφάνεια του εδάφους σε ανοδικότητα.

11 Το υγροσκοπικό νερό βρίσκεται προσροφημένο με μορφή πολύ λεπτών στρωμάτων γύρω από τους κόκκους του εδάφους μπορεί να κινείται μόνο υπό μορφή υδρατμών. Συγκρατείται με μυζητική δύναμη ατμ.

12 Το προσροφημένο νερό βρίσκεται στους ενδοκρυσταλλικούς χώρους των ορυκτών της αργίλου (μοντμοριλλονίτη και βερμικουλίτη) Δεν κινείται ούτε προσλαμβάνεται από τα φυτά.

13 Η ποσότητα του νερού που συγκρατείται από το έδαφος με διαφορετική μυζητική δύναμη, καθορίζει: το διαθέσιμο νερό στα φυτά, το ποσό του νερού για τις αρδεύσεις την τεχνική στράγγισης του εδάφους

14 Οι κατηγορίες εδαφικής υγρασίας είναι: 1. Νερό κορεσμού 2. Υδατοϊκανότητα ή αγροϊκανότητα του εδάφους 3. Ισοδυναμική υγρασία 4. Σημείο μόνιμης μάρανσης 5. Διαθέσιμη υγρασία

15

16

17 Νερό κορεσμού Είναι το νερό που βρίσκεται στο έδαφος με μηδενική τάση Γεμίζει όλους τους μεγάλους πόρους και μικροπόρους Έχει διώξει τον εδαφικό αέρα.

18 Υδατοϊκανότητα ή αγροϊκανότητα του εδάφους Είναι η μεγαλύτερη ποσότητα νερού που μπορεί να συγκρατήσει ένα έδαφος στη φυσική του κατάσταση, δηλαδή είναι η ποσότητα του νερού που συγκρατεί ένα έδαφος 2 έως 3 ημέρες μετά από την διαβροχή του και όταν η ελεύθερη στράγγιση του είναι μηδενική. Αμμώδη 12%, μέσα 24%, αργιλώδη 36%

19 Ισοδύναμη υγρασία Είναι η ποσότητα του νερού που συγκρατείται από δείγμα εδάφους πάχους 1 cm το οποίο προηγουμένως έχει κορεστεί με νερό Στη συνέχεια υποβάλλεται κατάλληλα σε φυγόκεντρο δύναμη 1000πλάσια της βαρύτητας για 30 λεπτά της ώρας.

20 Σημείο μόνιμης μάρανσης Είναι το ποσό του νερού το οποίο συγκρατείται από το έδαφος τόσο ισχυρά, Τα φυτά δεν μπορούν να προσλάβουν την ποσότητα νερού για να εξισορροπήσουν τη διαπνοή, Αποτέλεσμα να μαραίνονται μόνιμα. Αμμώδη 2%, αργιλώδη 30%

21 Διαθέσιμη υγρασία Είναι η ποσότητα του νερού που μπορούν να αξιοποιήσουν τα φυτά για τις ανάγκες τους. Αποτελεί τη διαφορά μεταξύ της υδατοϊκανότητας και του σημείου μόνιμης μάρανσης. Εξαρτάται από τη: - μηχανική σύσταση, -δομή, πορώδες, -οργανική ουσία

22

23

24

25

26 Ποσοτική έκφραση της εδαφικής υγρασίας Δειγματοληψία Υγρασία σε βάρος (%) = Βάρος νερού / βάρος ξηρού εδάφους Χ 100

27 Φυσικές συνθήκες Η μέθοδος Bouyoucos (πλακίδια αντίστασης) Γύψινο πλακίδιο, δυο ανοξείδωτα πλακίδια από χάλυβα, μετρητή Γύψινο πλακίδιο προσέγγιση υγρασίας εδάφους

28 Φυσικές συνθήκες Τα τασίμετρα ή τενσιόμετρα Σωλήνας καταλήγει σε πορώδες κύπελλο μανόμετρο βαθμολογημένο CB

29 Φυσικές συνθήκες Η συσκευή νετρονίων (ραδιενεργός μέθοδος) Οπή στο έδαφος μεταλλικό κυλινδρικός σωλήνας (εμποδίζει είσοδο νερού) Στην άκρη του σωλήνα πηγή ταχέων νετρονιων

30 Φυσικές συνθήκες Η συσκευή νετρονίων (ραδιενεργός μέθοδος)

31

32 Στο μεσογειακό τύπο κλίματος, η μεγάλη ξηρή και θερμή περίοδο, συμπίπτει με τη βλαστική περίοδο, δηλαδή τότε που τα φυτά χρειάζονται περισσότερη υγρασία. Η ποσότητα της υγρασίας που συγκρατεί ένα δασικό έδαφος εξαρτάται από το κλίμα, τις εδαφικές ιδιότητες, τη βλάστηση και την τοπογραφία της περιοχής.

33 Οι απαιτήσεις των δέντρων αυξάνονται την άνοιξη και το καλοκαίρι λόγω μεγαλύτερης εξατμισοδιαπνοής. Τότε, ορισμένα στρώματα του εδάφους είναι δυνατό να φθάσουν στο σημείο μόνιμης μάρανσης.

34 Τα εδάφη με μεγάλη διαθέσιμη υγρασία είναι: 1. Μέση μηχανική σύσταση (πηλώδη, ιλυοπηλώδη, ελαφρά αργιλοπηλώδη) 2. Εχουν καλή και ισχυρή δομή 3. Περιέχουν ικανοποιητική ποσότητα οργανικής ουσίας 4. Βόρειες εκθέσεις και μικρές κλίσεις

35 Παράγοντες αναδασώσεις 1. Το ετήσιο ύψος κατακρημνισμάτων και διακύμανσή 2. Ύψος βροχής αυξητική περίοδο Μαΐου Σεπτεμβρίου 3. Μηχανική σύσταση, δομή, οργανική ουσία, περιεκτικότητα σε λίθους - καθορίζουν το πορώδες και διαθέσιμη υγρασία που το έδαφος μπορεί να συγκρατήσει 4. Βάθος εδάφους και μητρικό υλικό 5. Ύπαρξη στρωμάτων με διαφορετική μηχανική σύσταση και το βάθος που παρατηρούνται

36 Μετρά αναδασώσεις ξηρές περιοχές 1. Εκλογή του κατάλληλου δασοπονικού είδους ανθεκτικού στη ξηρασία. 2. Κατεργασία του εδάφους πριν από την φύτευση 3. Αμμώδη εδάφη, προσθέτουμε σε κάθε λάκκο τύρφη 10 cm σε βάθος cm. Αυξάνεται η υδατοϊκανότητα. 4. Χρήση καλού φυτευτικού υλικού.

37 Μετρά αναδασώσεις ξηρές περιοχές 5. Πρέπει να καλλιεργείται το έδαφος τα πρώτα χρόνια μετά τη φύτευση και να καταστρέφεται η ανταγωνιστική βλάστηση 6. Κατασκευή αναβαθμίδων ή αυλακώσεων κατά τις ισουψείς γραμμές σε επικλινή εδάφη, για τη συγκράτηση του νερού 7. όπου δικαιολογείται, άρδευση.

38 Εμπειρική εκτίμηση της υγρασίας: Κάθυγρο έδαφος όταν σκάψουμε ένα έδαφος και τρέχει νερό, υγρό όταν πιέσουμε ένα έδαφος και αφήνει σταγόνες, Νωπό όταν αφήνει υγρασία όταν το πιέσουμε στα δάκτυλα. Ξηρό όταν δεν αφήνει υγρασία όταν το πιέσουμε στα δάκτυλα αλλά δεν γίνεται σκόνη. Κατάξηρο όταν το πιέσουμε στα δάκτυλα και γίνεται σκόνη.

39 Δασοπονικά είδη ανάλογα με απαιτήσεις τους σε εδαφική υγρασία διακρίνονται: 1. Υγρόφυτα είναι τα φυτά που αναπτύσσονται σε υγρά και κάθυγρα εδάφη 2. Μεσουγρόφυτα αναπτύσσονται σε υγρό και νωπό έδαφος. 3. Μεσόφυτα αναπτύσσονται σε νωπό και μέτρια νωπό έδαφος 4. Μεσόξηρα αναπτύσσονται σε μέτρια νωπό μέχρι μέτρια ξηρό έδαφος. 5. Ξηρόφυτα αναπτύσσονται σε ξηρά εδάφη.