ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, SWD(2012) 363 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Επανεξέταση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 842/2006 για ορισμένα φθοριούχα αέρια θερμοκηπίου που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τα φθοριούχα αέρια που επιδεινώνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου {COM(2012) 643 final} {SWD(2012) 364 final} EL EL

2 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα φθοριούχα αέρια 1 χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο σε διάφορες εφαρμογές, όπως η ψύξη και ο κλιματισμός, τα αφρώδη πλαστικά, τα αεροζόλ, η πυροπροστασία και ο ηλεκτρικός εξοπλισμός. Τα φθοριούχα αέρια έχουν, ωστόσο, εντονότατη κλιματική επίδραση 2. Ο ισχύων κανονισμός για τα φθοριούχα αέρια επικεντρώνεται κυρίως στη μείωση των εκπομπών των εν λόγω αερίων θερμοκηπίου κατά τη διάρκεια ζωής του εκάστοτε εξοπλισμού και την επεξεργασία που υφίσταται στο τέλος του κύκλου ζωής του, ενώ περιορίζει ελάχιστα τη χρήση φθοριούχων αερίων σε νέο εξοπλισμό. Παράλληλα, όμως, είναι πλέον διαθέσιμες σήμερα σε σχεδόν όλους τους τομείς εφαρμογής εναλλακτικές λύσεις αντί των φθοριούχων αερίων, που είναι ασφαλείς και υψηλής ενεργειακής απόδοσης. Η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση σχετικά με την εφαρμογή, τις επιπτώσεις και την επάρκεια του κανονισμού για τα φθοριούχα αέρια 3. Εντοπίστηκαν ορισμένες ελλείψεις κατά την εφαρμογή που επιβάλλεται να αντιμετωπιστούν. Εάν εφαρμοστούν πλήρως, ο κανονισμός για τα φθοριούχα αέρια και η οδηγία περί κινητών κλιματιστικών συστημάτων (οδηγία 2006/40/ΕΚ), θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε σταθεροποίηση των εκπομπών των φθοριούχων αερίων στο σημερινό επίπεδο. Ωστόσο, η έκθεση καταλήγει επίσης στο συμπέρασμα ότι η ΕΕ πρέπει να αναλάβει επιπλέον δράση για τα φθοριούχα αέρια, δεδομένων των δυνατοτήτων για περαιτέρω μείωση των εκπομπών τους, με σχετικά χαμηλό κόστος. Εν προκειμένω, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει επανειλημμένως ζητήσει να αναληφθεί φιλόδοξη δράση στον ως άνω τομέα 4, 5. Σε διεθνές επίπεδο, περισσότερες από 100 χώρες έχουν ζητήσει την ανάληψη δράσης για τα φθοριούχα αέρια σύμφωνα με το πρωτόκολλο του Μόντρεαλ σχετικά με τις ουσίες που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος 6. Η ΕΕ έχει από το 2009 υποστηρίξει, κατ αρχήν, τις προτάσεις για παγκόσμια σταδιακή αποκλιμάκωση της χρήσης τους σύμφωνα με το εν λόγω πρωτόκολλο. Επιπλέον, η πρωτοβουλία «Συνασπισμός για το κλίμα και τον καθαρό αέρα σχετικά με την αντιμετώπιση των βραχύβιων κλιματικών ρύπων», στην οποία συμμετέχουν οι ΗΠΑ, οι χώρες της ομάδας G8, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Παγκόσμια Τράπεζα και το Τα φθοριούχα αέρια περιλαμβάνουν τους υδροφθοράνθρακες (HFC), τους υπερφθοράνθρακες (PFC) και το εξαφθοριούχο θείο (SF6). Κατά βάρος, το 98% των φθοριούχων αερίων που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ είναι HFC (αριθμητικά στοιχεία για το 2010). Τα φθοριούχα αέρια διαθέτουν δυναμικό αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη που είναι κατά φορές μεγαλύτερο από εκείνο του CO 2. COM (2011) 581. «Σχετικά με την εφαρμογή, τις επιπτώσεις και την επάρκεια του κανονισμού για ορισμένα φθοριούχα αέρια θερμοκηπίου (κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 842/2006)». 26 Σεπτεμβρίου ec.europa.eu/clima/policies/f-gas/docs/report_el.pdf Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 14ης Σεπτεμβρίου «Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για τις ανθρωπογενείς εκπομπές αερίων πλην του CO2 που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή», P7_TA-PROV(2011)0384. Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 15ης Μαρτίου «Ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών επιπέδων ανθρακούχων εκπομπών το 2050 Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με το χάρτη πορείας για τη μετάβαση σε μια ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών επιπέδων ανθρακούχων εκπομπών το 2050» (2011/2095 (INI)), P7_TA-PROV (2012) ozone.unep.org/meeting_documents/mop/22mop/mop-22-9e.pdf EL 2 EL

3 πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το περιβάλλον (UNEP), προωθεί διάφορες δράσεις σχετικά με τα φθοριούχα αέρια ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Η αλλαγή του κλίματος επηρεάζει τους πάντες λόγω των προκαλούμενων ακραίων καιρικών φαινομένων και του κόστους προσαρμογής. Βάσει διεθνούς επιστημονικής συναίνεσης επιζητείται η συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη σε 2 C, ώστε να αποφευχθούν ποικίλες δυσμενείς κλιματικές επιπτώσεις 8. Συνολικά, τα φθοριούχα αέρια αντιπροσωπεύουν σήμερα το 2% των εκπεμπόμενων αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ αλλά διαθέτουν πολύ ισχυρότερο δυναμικό υπερθέρμανσης της ατμόσφαιρας από το CO 2. Σύμφωνα με την προβλεπόμενη οικονομικά συμφέρουσα πορεία με στόχο την απαλλαγή της οικονομίας της ΕΕ από την κατανάλωση άνθρακα, οι εκπομπές φθοριούχων αερίων επιβάλλεται να μειωθούν περίπου κατά 70-78% έως το 2050 και κατά 72-73% μέχρι το 2030 με οριακό κόστος μείωσης των εκπομπών περίπου 50 ευρώ ανά τόνο ισοδυνάμου CO 2 9. Αυτό μεταφράζεται για τον τομέα των φθοριούχων αερίων σε μείωση κατά περίπου 70 εκατ. τόνους ισοδυνάμου CO 2 σε σύγκριση με τις αναμενόμενες εκπομπές για το 2030, εάν εφαρμοστεί πλήρως η ισχύουσα νομοθεσία. Η χρήση των φθοριούχων αερίων αυξάνεται παγκοσμίως με ταχύ ρυθμό από το 1990 και, εάν δεν ρυθμιστεί επαρκώς, θα οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των εκπομπών. Δεδομένου ότι ο εξοπλισμός και τα προϊόντα που περιέχουν φθοριούχα αέρια έχουν μακρά διάρκεια ζωής που φθάνει έως και 50 έτη (π.χ. στα αφρώδη πλαστικά μόνωσης κτιρίων), η έλλειψη δημόσιας παρέμβασης σήμερα συνεπάγεται άσκοπα, υψηλά επίπεδα εκπομπών για πολλές δεκαετίες. Ως εκ τούτου, πέρα από την αντιμετώπιση των εντοπιζόμενων ελλείψεων στην εφαρμογή του ισχύοντος κανονισμού για τα φθοριούχα αέρια, είναι επιτακτική η ανάγκη για περαιτέρω μείωση των μελλοντικών εκπομπών τους. Από τις διαθέσιμες μελέτες 10 προκύπτει ότι τα δύο τρίτα των αναμενόμενων εκπομπών 11 στην ΕΕ θα ήταν δυνατόν να αποφευχθούν κατά τρόπο οικονομικά αποδοτικό 12 μέχρι το 2030, εάν αναληφθεί δράση ώστε να αποφεύγεται η χρήση φθοριούχων αερίων, εφόσον υπάρχουν κατάλληλες εναλλακτικές λύσεις. Σωρευτικά, είναι δυνατόν να επιτευχθεί οικονομικά συμφέρουσα μείωση των εκπομπών περίπου κατά 625 εκατομ. τόνους ισοδυνάμου CO 2 κατά την περίοδο Η αδράνεια στον τομέα αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα είτε να μην επιτύχει η ΕΕ τους στόχους της για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου είτε να απαιτηθεί από άλλους βιομηχανικούς IPCC, 4th Assessment Report, Climate Change 2007: Working Group III: Mitigation of Climate Change (Τέταρτη έκθεση αξιολόγησης από τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος, 2007: Ομάδα εργασίας ΙΙΙ: Μετριασμός της αλλαγής του κλίματος), COM (2011) 112. «Χάρτης πορείας για τη μετάβαση σε μια ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών επιπέδων ανθρακούχων εκπομπών το 2050», eurlex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=celex:52011dc0112:en:not Schwarz et al. (2011) «Preparatory study for a review of Regulation (EC) No 842/2006 on certain fluorinated greenhouse gases» (Προπαρασκευαστική μελέτη για την αναθεώρηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 842/2006 για ορισμένα φθοριούχα αέρια θερμοκηπίου). Öko-recherche et al., ec.europa.eu/clima/policies/f-gas/docs/2011_study_en.pdf Πρόβλεψη με την παραδοχή ότι θα εφαρμοσθεί πλήρως ο κανονισμός για τα φθοριούχα αέρια. Συχνά πολύ κάτω των 50 ευρώ ανά τόνο ισοδυνάμου CO 2 EL 3 EL

4 τομείς να αναλάβουν δαπανηρότερη δράση, γεγονός που θα προκαλούσε απώλεια ανταγωνιστικότητας ως προς το κόστος για τη βιομηχανία στο σύνολό της. Επιπλέον, υφίστανται ανεκμετάλλευτες δυνατότητες για την προώθηση της διείσδυσης στην αγορά πράσινων, εναλλακτικών τεχνολογιών, που αν αξιοποιηθούν θα τονώσουν την καινοτομία, την πράσινη απασχόληση και την ανάπτυξη ΣΤΟΧΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Ο γενικός στόχος της επανεξέτασης του κανονισμού για τα φθοριούχα αέρια είναι να εξασφαλιστεί οικονομικά συμφέρουσα 14 συμβολή στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ κατά 80 έως 95% το 2050, στο πλαίσιο της πρόκλησης που συνιστά σε παγκόσμια κλίμακα η συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας, στην οποία αποδίδεται η αλλαγή του κλίματος, σε λιγότερο από 2ºC ως προς τα προβιομηχανικά επίπεδα. Αυτό πρέπει να επιτευχθεί κυρίως με αποθάρρυνση της χρήσης φθοριούχων αερίων με υψηλό GWP (δυναμικό πλανητικής υπερθέρμανσης), εφόσον υφίστανται κατάλληλες εναλλακτικές δυνατότητες ενθάρρυνση της χρήσης εναλλακτικών ουσιών ή τεχνολογιών, χωρίς να διακυβεύονται η ασφάλεια, η λειτουργικότητα και η ενεργειακή απόδοση πρόληψη των διαρροών από τον τεχνικό εξοπλισμό και κατάλληλη επεξεργασία των εφαρμογών που περιέχουν φθοριούχα αέρια στο τέλος του κύκλου ζωής διευκόλυνση της σύγκλισης των απόψεων ώστε μελλοντικά να επιτευχθεί ενδεχομένως συμφωνία που να εξαλείψει σταδιακά τους HFC βάσει του πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ ενίσχυση της αειφόρου ανάπτυξης, ενθάρρυνση της καινοτομίας και ανάπτυξη πράσινων τεχνολογιών περιορισμό των τυχόν δυσμενών επιπτώσεων στις ΜΜΕ, στην ανταγωνιστικότητα και στην απασχόληση, καθώς και της διοικητικής επιβάρυνσης για τις επιχειρήσεις και τις αρχές, με παράλληλη κατά το δυνατόν διαφύλαξη του ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά. 4. ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Στην εκτίμηση των επιπτώσεων εξετάζονται πέντε επιλογές πολιτικής. Η πρώτη αναλυθείσα επιλογή προβλέπει να μην υπάρξει «ουδεμία αλλαγή πολιτικής» (επιλογή Α). Πρόκειται για επιλογή που δεν εισάγει νέες νομοθετικές απαιτήσεις αλλά περιλαμβάνει διευκρινίσεις των ορισμών και μη νομοθετική δράση σε επίπεδο ΕΕ ώστε να υποστηριχθεί η αρτιότερη Πολλές από τις εν λόγω επιχειρήσεις «πράσινης ανάπτυξης», που είναι συχνά ΜΜΕ, δηλώνουν ότι δυσκολεύονται να διακινήσουν εμπορικά τα προϊόντα τους υπό τις επικρατούσες συνθήκες στην αγορά. Η μείωση των εκπομπών με κόστος κάτω από τα 50 ευρώ ανά μη εκπεμπόμενο τόνο CO 2 θεωρείται συμφέρουσα από οικονομική άποψη. EL 4 EL

5 εφαρμογή των κείμενων απαιτήσεων. Δεδομένου ότι η ισχύουσα νομοθεσία θεωρείται καθοριστικής σημασίας, αλλά ανεπαρκής για την επίτευξη των θεσπισθέντων στόχων, χρησιμοποιείται ως σενάριο αναφοράς ως προς το οποίο αξιολογούνται οι κάτωθι τέσσερις επιπλέον επιλογές πολιτικής: Επιλογή Β: Η χρήση «εθελοντικών συμφωνιών αυτοδέσμευσης» μεταξύ των φορέων της βιομηχανίας σε τομείς όπου ανάλογες συμφωνίες θεωρήθηκαν εφικτές λόγω χαμηλού κόστους μείωσης των εκπομπών. Επιλογή Γ: Η επιλογή «Επέκταση του πεδίου εφαρμογής της συγκράτησης και της ανάκτησης» συνεπάγεται συγκράτηση σε τομείς που δεν καλύπτονται επί του παρόντος από τον κανονισμό για τα φθοριούχα αέρια. Επιλογή Δ: Η επιλογή «Σταδιακή αποκλιμάκωση της χρήσης» εισάγει σταδιακά πτωτικά όρια έως το 2030 για τις ποσότητες των HFC που επιτρέπεται να διατίθενται στην αγορά της ΕΕ. Η εν λόγω επιλογή περιλαμβάνει επίσης μέτρα που έχουν ως στόχο τους χρησιμοποιούμενους HFC σε εκ των προτέρων γομωμένο εξοπλισμό, ώστε να αποφευχθεί το ενδεχόμενο να επηρεαστούν από το ανώτατο όριο μόνο τα προϊόντα που παράγονται στην ΕΕ. Επιλογή Ε: Η επιλογή συνίσταται σε «απαγορεύσεις» της χρήσης φθοριούχων αερίων σε τομείς όπου διατίθενται ήδη τεχνολογίες αντικατάστασης για το 100% των εφαρμογών. Ορισμένες από τις ως άνω επιλογές πολιτικής και τα αντίστοιχα μέτρα δεν πρέπει να αντιμετωπισθούν διαζευκτικά δεδομένου ότι είναι δυνατός ο συνδυασμός τους με κάποιες από τις υπόλοιπες εξεταζόμενες επιλογές πολιτικής. Εξετάστηκαν περαιτέρω επιλογές και επιμέρους επιλογές, οι οποίες απορρίφθηκαν με βάση τα κάτωθι τέσσερα κριτήρια: αποτελεσματικότητα (μείωση εκπομπών μικρότερη από 1 εκατομ. τόνους ισοδυνάμου CO 2 ), αποδοτικότητα (κόστος υψηλότερο από 50 ευρώ ανά μη εκπεμπόμενο τόνο ισοδυνάμου CO 2 ), τεχνικοί περιορισμοί, όπως η ασφάλεια και η ενεργειακή απόδοση, άλλοι περιορισμοί, όπως η συνέπεια με τις υπόλοιπες πολιτικές της ΕΕ. Ως εκ τούτου, οι προκριθείσες επιλογές και επιμέρους επιλογές θεωρούνται εξαρχής αποτελεσματικές, οικονομικά και ενεργειακά αποδοτικές, καθώς και ασφαλείς, δεδομένου ότι οι προβληματισμοί σχετικά με την υγεία του ανθρώπου και τον κύκλο ζωής των αερίων του θερμοκηπίου αντιμετωπίστηκαν ήδη στο πλαίσιο της προκαταρκτικής ανάλυσης. EL 5 EL

6 5. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ 5.1. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις Η αποτελεσματικότερη επιλογή για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου είναι να υιοθετηθεί η προσέγγιση που βασίζεται στη σταδιακή αποκλιμάκωση της χρήσης (επιλογή Δ) και συνεπάγεται αποφυγή 71 εκατομ. τόνων ισοδυνάμου CO 2 έως το 2030, ήτοι των δύο τρίτων των σημερινών εκπομπών. Οι απαγορεύσεις σε ορισμένους τομείς όπου είναι εφικτές (επιλογή E) θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μειώσεις εκπομπών της τάξης του 53 εκατομμυρίων τόνων ισοδυνάμου CO 2, ήτοι περίπου το ήμισυ των σημερινών εκπομπών, ενώ με τη σύναψη εθελοντικών συμφωνιών αυτοδέσμευσης (επιλογή Β) θα ήταν δυνατόν να επιτευχθεί μείωση κατά 22 εκατομ. τόνους ισοδυνάμου CO 2 μέχρι το 2030 (πίνακας 1). Η μείωση των εκπομπών μέσω της επέκτασης του πεδίου εφαρμογής της συγκράτησης των ουσιών (επιλογή Γ), θα ήταν λίαν περιορισμένη, δεδομένου ότι αφορά αποκλειστικά και μόνο ορισμένα μέσα μεταφορών. Η εν λόγω αποφυγή εκπομπών καλύπτει τις επιπτώσεις από πλευράς ενεργειακής απόδοσης (δηλαδή τη συνολική μείωση από εναλλακτικές λύσεις). Τα ως άνω συμπεράσματα βασίζονται από μεθοδολογική σκοπιά σε λεπτομερή και διεξοδική ανάλυση του κατά πόσον είναι εφικτό να εισαχθούν ασφαλείς και ενεργειακά αποδοτικές εναλλακτικές λύσεις με κόστος χαμηλότερο των 50 ευρώ ανά μη εκπεμπόμενο τόνο ισοδυνάμου CO 2 σε έκαστο των 28 κυρίων επιμέρους υποτομέων στους οποίους χρησιμοποιούνται φθοριούχα αέρια 15. Οι οικοτοξικολογικοί κίνδυνοι λόγω έκλυσης ουσιών στο περιβάλλον θεωρούνται περιορισμένοι ή αμελητέοι για όλες τις επιλογές Οικονομικές επιπτώσεις Στον τομέα των φθοριούχων αερίων δραστηριοποιείται σειρά επιμέρους παραγόντων της αγοράς που ενδέχεται να επηρεαστούν ποικιλοτρόπως λόγω των αλλαγών της πολιτικής: παραγωγοί φθοριούχων αερίων, κατασκευαστές τεχνικού εξοπλισμού, εταιρείες ηλεκτρισμού, εταιρείες παροχής υπηρεσιών τεχνικού εξοπλισμού, εισαγωγείς και εξαγωγείς, χρήστες τεχνικού εξοπλισμού, καθώς και οι κλάδοι του λιανικού εμπορίου και των πρώτων υλών (π.χ. μέταλλα και προϊόντα μεταποίησης). Αναλύθηκε σειρά επιμέρους οικονομικών επιπτώσεων (πίνακας 1), χρησιμοποιώντας ένα μοντέλο εισροών/εκροών (EmIO-F) και ένα μοντέλο που βασίζεται στη γενική ισορροπία (GEM-E3). Αναμένονται περιορισμένες συνολικές επιπτώσεις. Συγκεκριμένα το μοντέλο εισροών/εκροών οδηγεί στο συμπέρασμα ότι θα υπάρξει μικρός, θετικός αντίκτυπος στις συνολικές εκροές (μέχρι 0,009%), ενώ το μοντέλο GEM-E3 προβλέπει μικρή μείωση (έως -0,006%). Οι επιπτώσεις αυτές θα είναι εντονότερες εφόσον υιοθετηθεί η επιλογή της σταδιακής αποκλιμάκωσης της χρήσης (Δ), συνδυαζόμενη εν συνεχεία με την επιλογή των απαγορεύσεων (Ε). Όσον αφορά τους άμεσα θιγόμενους κλάδους, οι κατασκευαστές τεχνικού εξοπλισμού ενδέχεται να αποκομίσουν μικρά κέρδη, ενώ ο τομέας του ενεργειακού εφοδιασμού θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ζημίες, λόγω υψηλότερης ενεργειακής απόδοσης του εναλλακτικού εξοπλισμού. Οι αναμενόμενες επιπτώσεις στον χημικό τομέα είναι περιορισμένες. Τα μοντέλα προβλέπουν μικρές απώλειες για τον τομέα παροχής υπηρεσιών, λόγω του μικρότερου αριθμού των ειδών τεχνικού εξοπλισμού που χρησιμοποιούν φθοριούχα αέρια και θα χρήζουν ελέγχων για διαρροές. Αυτές οι ενδεχόμενες ζημίες αναμένεται ωστόσο να αντισταθμιστούν πλήρως από τις νέες ανάγκες συντήρησης του εναλλακτικού τεχνικού εξοπλισμού, καθώς και από τις μέχρι 15 Schwarz et al. (2011) «Preparatory study for a review of Regulation (EC) No 842/2006 on certain fluorinated greenhouse gases» (Προπαρασκευαστική μελέτη για την αναθεώρηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 842/2006 για ορισμένα φθοριούχα αέρια θερμοκηπίου). Öko-recherche et al. EL 6 EL

7 σήμερα ανεκμετάλλευτες δυνατότητες κατά την εφαρμογή των υφιστάμενων διατάξεων περί συγκράτησης. Η επιλογή της σταδιακής αποκλιμάκωσης της χρήσης (Δ) έχει επιπτώσεις στον μεγαλύτερο αριθμό τομέων εφαρμογής και, κατά συνέπεια, ενθαρρύνει στον υψηλότερο δυνατό βαθμό τις νέες (πράσινες) τεχνολογίες, συνεπαγόμενη τη μεγαλύτερη δυνατή χρήση εναλλακτικών λύσεων. Για τον ίδιο λόγο οι συνολικές άμεσες δαπάνες (επενδύσεις και λειτουργία) για τους χρήστες του τεχνικού εξοπλισμού θα είναι ελαφρά υψηλότερες (έπονται από αυτήν την άποψη οι επιλογές που συνίστανται σε απαγορεύσεις (Ε) και σε εθελοντικές συμφωνίες αυτοδέσμευσης (Β)). Η εν λόγω εκτίμηση θεωρείται συντηρητική, δεδομένου ότι βασίζεται αποκλειστικά στην εξέταση ήδη διαθέσιμων επιλογών αντικατάστασης, ενώ οι αντίστοιχοι υπολογισμοί έχουν εκτελεσθεί βάσει των σημερινών στοιχείων κόστους. Ως εκ τούτου δεν έχει ληφθεί υπόψη η ενδεχόμενη μείωση του κόστους λόγω μελλοντικής τεχνολογικής ανάπτυξης και οικονομιών κλίμακας. Οι έμμεσες επιπτώσεις θεωρούνται οριακές. Λόγω του χαμηλού κόστους, η ανταγωνιστικότητα γενικά δεν επηρεάζεται αρνητικά, ιδίως δεδομένου ότι καμία από τις επιλογές πολιτικής δεν προϋποθέτει την αντικατάσταση του υφιστάμενου τεχνικού εξοπλισμού, με αποτέλεσμα να απαιτούνται άμεσες επενδυτικές δαπάνες μόνο μετά το τέλος του κύκλου ζωής του. Οι επιπτώσεις στις τιμές καταναλωτή θα είναι μικρές για όλες τις επιλογές και αμελητέες σε μακροοικονομικό επίπεδο (-0,01 έως 0,00% για τις επιλογές Δ και Ε, βάσει του μοντέλου GEM-E3). Όσο για τις περιφερειακές επιπτώσεις, η άμεση επίπτωση μπορεί να είναι μεγαλύτερη κατά 1 ευρώ ανά κάτοικο στις χώρες της Νότιας Ευρώπης, επειδή εκεί είναι πιο διαδεδομένη η χρήση κλιματιστικών συσκευών. Οι ΜΜΕ αποτελούν σημαντικό μέρος του συνόλου των εταιρειών που δραστηριοποιούνται σε τομείς που χρησιμοποιούν φθοριούχα αέρια. Σύμφωνα με τις μικρές οικονομικές επιπτώσεις που παρατηρήθηκαν κατά την ανάλυση, δεν αναμένεται υπέρμετρη επιβάρυνση για τις εν λόγω επιχειρήσεις. Η επιλογή της σταδιακής αποκλιμάκωσης της χρήσης (Δ) εξασφαλίζει μεγαλύτερη ευελιξία στους παράγοντες της βιομηχανίας από ότι η επιλογή της επιβολής απαγορεύσεων (Ε), όπως συχνά έχουν επισημάνει οι άμεσα ενδιαφερόμενοι. Μπορούν να ληφθούν μέτρα διασφάλισης, όπως π.χ. οι ρήτρες για τις ποσότητες ήσσονος σημασίας (de minimis), με στόχο να εξαιρεθούν από υποχρεώσεις, υποβολής εκθέσεων και άλλες, οι πολύ μικροί παράγοντες που δραστηριοποιούνται στην αγορά των φθοριούχων αερίων. Όλες οι επιλογές έχουν σχεδιασθεί κατά τρόπο ώστε οι εγχώριοι παραγωγοί και οι εισαγωγείς συσκευών να αντιμετωπίζουν τους ίδιους όρους για τη διάθεση των προϊόντων τους στην αγορά της ΕΕ. Ως εκ τούτου δεν θα επηρεαστεί η διεθνής ανταγωνιστικότητα. Είναι πιθανόν να υπάρξουν πλεονεκτήματα του πρωτοπόρου (first mover) για τις ευρωπαϊκές εταιρείες σε διεθνές επίπεδο, ιδίως εάν επιτευχθεί παγκόσμια συμφωνία για τη σταδιακή αποκλιμάκωση της χρήσης των φθοριούχων αερίων. Οι επιλογές που συνίστανται σε σταδιακή αποκλιμάκωση της χρήσης (Δ) και σε απαγορεύσεις (Ε) θα μπορούσαν να δημιουργήσουν σημαντική αγορά για τεχνολογίες χαμηλού GWP και, επομένως, να προσφέρουν κίνητρα για την ανάπτυξη αυτών των τεχνολογιών και σε τρίτες χώρες εξαγωγής. Το διοικητικό κόστος μπορεί να διατηρηθεί σχετικά χαμηλό, καθώς το υφιστάμενο σύστημα υποβολής εκθέσεων βάσει του κανονισμού για τα φθοριούχα αέρια θα αποτελέσει τη σπονδυλική στήλη των δεδομένων που θα χρειάζονται για την εφαρμογή μελλοντικών επιλογών πολιτικής. Μόνο η ανεξάρτητη επαλήθευση θα μπορούσε να αυξήσει το κόστος, πράγμα που ισχύει ιδίως για την EL 7 EL

8 ορθή εκτέλεση της προσέγγισης που βασίζεται στις εθελοντικές συμφωνίες αυτοδέσμευσης (Β). EL 8 EL

9 Πίνακας 1: Συνοπτικός πίνακας των περιβαλλοντικών, οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων των επιλογών πολιτικής μέχρι το ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Επιλογή Β: Επιλογή Γ Επιλογή Δ Επιλογή Ε: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Μειώσεις των εκπομπών Άθροισμα [εκατομ. τόνοι ισοδυνάμου CO 2 ] Σύνολο άμεσων δαπανών [εκατομ. ευρώ/έτος] Εθελοντικές συμφωνίες αυτοδέσμευσ ης Διευρυμένο πεδίο εφαρμογής Διοικητικές δαπάνες [εκατομ. ευρώ/έτος] 10,7 0 Άμεσες επιπτώσεις στην τομεακή παραγωγή (ποσοστιαία μεταβολή) [% του 2007, μοντέλο εισροών/εκροών] - μηχανές/τεχνικός εξοπλισμός Σταδιακή αποκλιμάκωση της χρήσης Απαγορεύσεις 22,2 1,4 70,7 53, ,2 (+ 1,9 εφάπαξ) 0,006 Αμ. 0,009 0,003 0,38 Αμ. 0,52 0,23 - υπηρεσίες/συντήρηση -0,09 Αμ. -0,38-0,37 - χημικά προϊόντα -0,19 Αμ. 0,17 0,03 - ηλεκτροπαραγωγή -0,19 Αμ. -0,59-0,26 Επιπτώσεις στο ΑΕΠ (ποσοστιαία μεταβολή, μοντέλο GEM-E3) Μικρότερες σε σύγκριση με τη Δ Επιπτώσεις στις περιφέρειες Αμ. Αμ. Επιπτώσεις στις ΜΜΕ Καμία σημαντική επίπτωση 1,2 Αμ. -0,006-0,003 Αμ. Μικρές επιπτώσεις στον νότο της ΕΕ Καμία σημαντική επίπτωση Μικρότερες σε σύγκριση με τη Δ Καμία σημαντική επίπτωση Εσωτερική αγορά Ουδέν Ουδέν Ουδέν Ουδέν Ανταγωνιστικότητα, εμπόριο και επενδύσεις Μικρές Αμ. Τρίτες χώρες Αμ. Αμ. Μικρές επιπτώσεις Θετικές για τις εναλλακτικές λύσεις Παρέχει κίνητρα για τις εναλλακτικές λύσεις σε παγκόσμιο Μικρές επιπτώσεις Θετικές για τις εναλλακτικές λύσεις Παρέχει κίνητρα για τις εναλλακτικές λύσεις σε παγκόσμιο 16 Αμ.: αμελητέες επιπτώσεις EL 9 EL

10 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Επιλογή Β: Επιλογή Γ Επιλογή Δ Επιλογή Ε: Εθελοντικές συμφωνίες αυτοδέσμευσ ης Διευρυμένο πεδίο εφαρμογής Σταδιακή αποκλιμάκωση της χρήσης επίπεδο Απαγορεύσεις επίπεδο Τιμές καταναλωτή Αμ. Αμ. Αμ. Αμ. Καινοτομία και έρευνα ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Απασχόληση: Επίπτωση το 2030 [αριθ. θέσεων εργασίας] Κίνδυνοι για την ασφάλεια και την υγεία Διευκολύνει τις νέες τεχνολογίες σε χαμηλό βαθμό Αμ Αμ. Διευκολύνει τις νέες τεχνολογίες και προϊόντα έως Διευκολύνει τις νέες τεχνολογίες και προϊόντα έως Αμ. Αμ. Αμ. Αμ. EL 10 EL

11 5.3. Κοινωνικές επιπτώσεις Οι επιπτώσεις στην απασχόληση είναι μικρές. Από το μοντέλο των επιπτώσεων της επιλογής της σταδιακής αποκλιμάκωσης της χρήσης (Δ) προκύπτει ότι οι επιπτώσεις θα κυμανθούν μεταξύ αύξησης περίπου κατά 7000 και μείωσης από 1600 μέχρι θέσεις εργασίας. Δεδομένου ότι οι επιπτώσεις των άλλων επιλογών είναι μικρότερες, το μέγιστο αναμενόμενο αποτέλεσμα για την απασχόληση είναι της τάξης από +0,003% έως -0,007% (επιλογή Δ). Επίπτωση στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης ενδέχεται να παρατηρηθεί στον τομέα των μηχανών και του τεχνικού εξοπλισμού, καθώς και σε τομείς που παρέχουν τροφοδοτικά υλικά (π.χ. βασικά μέταλλα και προϊόντα μεταλλουργίας). Απώλειες θέσεων εργασίας προβλέπονται επίσης στους τομείς του ενεργειακού εφοδιασμού και των υπηρεσιών, αλλά στον τελευταίο είναι πιθανόν να αντισταθμιστούν από άλλες επιπτώσεις. Δεν αναμένεται επιδείνωση των υγειονομικών και επαγγελματικών κινδύνων λόγω των εναλλακτικών λύσεων, εφόσον τηρηθούν τα αντιστοίχως προβλεπόμενα πρότυπα και διαδικασίες ασφαλείας. Η ανάλυση εφικτότητας των εναλλακτικών λύσεων βασίστηκε στην παραδοχή ότι θα χρησιμοποιηθούν μόνον αξιόπιστες, ασφαλείς και ενεργειακά αποδοτικές τεχνολογίες. Οι κίνδυνοι αναφορικά με την ασφάλεια περιορίζονται περαιτέρω με τις προτεινόμενες ελάχιστες απαιτήσεις κατάρτισης για πιστοποιημένο προσωπικό, που καλύπτουν και τις εναλλακτικές ουσίες. 6. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ Η εκτίμηση των επιπτώσεων καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η σταδιακή αποκλιμάκωση της χρήσης (Δ) προσφέρει το σημαντικότερο επιπλέον περιβαλλοντικό όφελος, τονώνει την καινοτομία στον υψηλότερο δυνατό βαθμό και μπορεί να πραγματοποιηθεί με χαμηλό κόστος για την οικονομία και την κοινωνία στο σύνολό τους. Η προσέγγιση αυτή οδηγεί σε μείωση της τάξης του 60% το 2030 συγκριτικά με το 2005, σύμφωνα με το χάρτη πορείας της ΕΕ για την ανάπτυξη οικονομίας χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, και συνεπώς, συνιστά τη μόνη δεόντως αποτελεσματική επιλογή. Η εν λόγω επιλογή θεωρείται επίσης πιο ευέλικτη από πολλούς άμεσα ενδιαφερόμενους, σε αντίθεση με τις απαγορεύσεις (Ε). Οι εθελοντικές συμφωνίες αυτοδέσμευσης (Β) και ακόμη περισσότερο η επέκταση του πεδίου εφαρμογής της συγκράτησης και της ανάκτησης (Γ) πόρρω απέχουν από το να εξασφαλίζουν επαρκή μείωση των εκπομπών, λαμβανομένου υπόψη του επιδιωκόμενου γενικότερου στόχου. Οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις θεωρούνται οριακές για όλες τις επιλογές. Συνολικά, η μέγιστη δυνατή αποτελεσματικότητα μπορεί να επιτευχθεί με την υλοποίηση της σταδιακής αποκλιμάκωσης της χρήσης (επιλογή Δ) σε συνδυασμό με την επέκταση των διατάξεων για τη συγκράτηση σε ορισμένα μέσα μεταφορών (επιλογή Γ), καθώς και με απαγορεύσεις της διάθεσης στην αγορά σε περιορισμένο αριθμό τομέων (όσον αφορά τα αέρια που δεν καλύπτονται από τη σταδιακή αποκλιμάκωση της χρήσης και την καταστροφή των υποπροϊόντων, που αποτελούν επιμέρους επιλογές στο πλαίσιο της επιλογής Ε). Είναι αναγκαία η λήψη μέτρων τα οποία να εξασφαλίζουν ότι οι ποσότητες που εισάγονται σε εκ των προτέρων γομωμένα είδη τεχνικού εξοπλισμού συνυπολογίζονται στο πλαίσιο του ανωτάτου ορίου, τόσο για να διασφαλισθεί η περιβαλλοντική ακεραιότητα του μηχανισμού σταδιακής αποκλιμάκωσης της χρήσης, όσο και για να επικρατήσουν στην αγορά ίσοι όροι ανταγωνισμού. EL 11 EL

12 Ορισμένοι από τους άμεσα ενδιαφερόμενους 17 συνέστησαν επίσης να συνδυασθεί η σταδιακή αποκλιμάκωση της χρήσης με ορισμένες «συνοδευτικές» απαγορεύσεις, π.χ. στον τομέα της ψύξης, ώστε να εξασφαλισθεί μεγαλύτερη βεβαιότητα όσον αφορά τη διαθεσιμότητα φθοριούχων αερίων στους τομείς όπου η αντικατάσταση τους είναι δυσκολότερη. Ανάλογες απαγορεύσεις, καταρχήν, δεν επηρεάζουν τις περιβαλλοντικές, οικονομικές ή κοινωνικές επιπτώσεις, δεδομένου ότι ούτως ή άλλως η σταδιακή αποκλιμάκωση της χρήσης θα καλύψει τους λόγω τομείς. Κατά συνέπεια, η επιλογή Δ μαζί με την επιλογή Γ, καθώς και σε συνδυασμό με συμπληρωματικές και συνοδευτικές απαγορεύσεις, θα μπορούσαν να επιτύχουν μείωση των εκπομπών περίπου κατά 72 εκατομ. τόνους ισοδυνάμου CO 2 (αυξάνοντας περίπου κατά 1 εκατομ. τόνους ισοδυνάμου CO 2 τις μειώσεις των εκπομπών που είναι δυνατόν να επιτευχθούν μέσω της επιλογής Δ). 17 Π.χ. το δίκτυο των φορέων περιβαλλοντικής προστασίας EL 12 EL