Χρονική διάρκεια: 12 διδακτικές ώρες ή 6 διδακτικά δίωρα. Το 1ο δίωρο αφιερώνεται στην εισαγωγή των µαθητών στο θέµα: Φάση Α «Πριν από την ανάγνωση».

Transcript

1 Φιλοθέη Κολίτση & Ελευθέριος Βέτσιος «Η Χιροσίµα στη Λογοτεχνία: οι τραγικές συνέπειες του Πολέµου και τα αγαθά της Ειρήνης µέσα από πολλαπλές οπτικές γωνίες» [ ιδακτική σενάριο στη Λογοτεχνία µε βάση το Νέο Αναλυτικό Πρόγραµµα στο πλαίσιο των µαθηµάτων ΠΑΚΕ Κεντρικής Μακεδονίας, ] 1. Ταυτότητα του σεναρίου Τίτλος: «Η Χιροσίµα στη λογοτεχνία: οι τραγικές συνέπειες του Πολέµου και τα αγαθά της Ειρήνης µέσα από πολλαπλές οπτικές γωνίες» ιδακτικό σενάριο στη λογοτεχνία µε βάση το νέο αναλυτικό πρόγραµµα ηµιουργοί: Φιλοθέη Κολίτση Ελευθέριος Βέτσιος ιδακτικά αντικείµενα: Κείµενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας µε στοιχεία διαθεµατικότητας από την Ιστορία και την Πληροφορική. Τάξη: Β' Γυµνασίου ιδακτική ενότητα: «Ετερότητα στη Λογοτεχνία: Μέρος Α» Κείµενα: - Edita Morris, «Τα λουλούδια της Χιροσίµα» (µυθιστόρηµα, 1965) o απόσπασµα από το σχολικό βιβλίο των Κειµένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β Γυµνασίου σσ o Τα τρία πρώτα και τρία τελευταία κεφάλαια από το µυθιστόρηµα, Αθήνα, Θεµέλιο, 2007, σσ & ) - ιδώ Σωτηρίου, «Έγκληµα» (διήγηµα), στον τόµο Τυχαίο συναπάντηµα και άλλες ιστορίες, Αθήνα, Κέδρος, 2004, σσ Arata Osada, «Τα παιδιά της Χιροσίµα» (µαρτυρίες, 1951) Αθήνα, Μπουκουµάνης, Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, «Χιροσίµα» (ποίηµα) 1 H Edita Morris ( ) είναι Σουηδή µυθιστοριογράφος που παντρεύτηκε τον Αµερικανό ειρηνιστή συγγραφέα Ira Morris και έζησε στην Αµερική. 2 To διήγηµα της ιδώς Σωτηρίου, «Έγκληµα», πρωτοδηµοσιεύτηκε στο έντυπο ρόµοι της Ειρήνης, (έτος 5 ο, τχ. 55, Αύγουστος, 1962, σσ ). Το 2004 συµπεριλήφθηκε στη συλλογή διηγηµάτων Τυχαίο συναπάντηµα και άλλες ιστορίες (Αθήνα, Κέδρος, σσ ) σε επιµέλεια Έρης Σταυροπούλου. 3 Το 1951 ο καθηγητής Arata Osada, διάσηµος Ιάπωνας επιστήµονας και παιδαγωγός, απεύθυνε στους µαθητές της Χιροσίµα την παράκληση να γράψουν µια έκθεση µε θέµα τα προσωπικά τους βιώµατα από την ατοµική βόµβα. Το αποτέλεσµα ξεπέρασε και τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις: πάνω από δυο χιλιάδες παιδιά και έφηβοι ανταποκρίθηκαν στην πρόταση του καθηγητή. Οι πιο αντιπροσωπευτικές εκθέσεις εκδόθηκαν µαζί σε µορφή βιβλίου. 1

2 Χρονική διάρκεια: 12 διδακτικές ώρες ή 6 διδακτικά δίωρα. Το 1ο δίωρο αφιερώνεται στην εισαγωγή των µαθητών στο θέµα: Φάση Α «Πριν από την ανάγνωση». Το 2 ο, το 3ο και το 4 ο δίωρο στην επεξεργασία των σχετικών κειµένων, που τα παιδιά έχουν διαβάσει στο σπίτι και συζητούν στην τάξη: Φάση Β : «Κατά την ανάγνωση». Το 5ο και 6ο δίωρο τα παιδιά καλούνται να δηµιουργήσουν, παίρνοντας αφορµή και έµπνευση από τα κείµενα που διάβασαν δικά τους «γλωσσικά» ή «αναλογικά» κείµενα: Φάση Γ «Μετά την ανάγνωση». Προϋποθέσεις υλοποίησης: Οι µαθητές θα πρέπει να είναι εξοικειωµένοι µε την οµαδοσυνεργατική µέθοδο διδασκαλίας και µε τις συνεργατικές, γενικότερα, δραστηριότητες. Οι µαθητές πρέπει, επίσης, να είναι εξοικειωµένοι µε τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή (Η/Υ): πλοήγηση στο διαδίκτυο για αναζήτηση εικόνων και πληροφοριών, ικανοποιητικός χειρισµός ορισµένων προγραµµάτων, όπως ο Κειµενογράφος (Word) και Λογισµικό Παρουσίασης (PowerPoint). Βοηθητικό θα ήταν επίσης µια οµάδα µαθητών να µπορεί να χρησιµοποιήσει (µε τη βοήθεια ενδεχοµένως και του φιλολόγου) το Πρόγραµµα δηµιουργίας σύντοµων video (Windows Movie Maker). Επίσης καλό θα ήταν µια οµάδα µαθητών να έχουν καλή γνώση της αγγλικής για να µπορούν να περιηγηθούν σε αγγλόφωνες ιστοσελίδες στο διαδίκτυο. Τέλος, απαραίτητο στοιχείο για την αποτελεσµατική εφαρµογή της διδακτικής πρότασης που ακολουθεί είναι η ύπαρξη ωρολόγιου προγράµµατος που δίνει τη δυνατότητα διδακτικού δίωρου. Τεχνολογικά εργαλεία που θα χρειαστούν: Φυλλοµετρητής ιαδίκτυο Επεξεργαστής Κειµένου (Word) Πρόγραµµα παρουσίασης (PowerPoint) Πρόγραµµα δηµιουργίας σύντοµων video (Windows Movie Maker) Βιντεοπροβολέας Ιστολόγιο Από το διαδίκτυο θα αξιοποιηθούν αρκετές ιστοσελίδες, οι οποίες αναγράφονται αναλυτικά στη συνέχεια. 2. Σύντοµη Περιγραφή Με τη διδακτική αυτή πρόταση οι µαθητές θα έχουν την ευκαιρία να διαβάσουν και να συζητήσουν ποικίλες λογοτεχνικές απεικονίσεις ενός γεγονότος ιστορικής σηµασίας, όπως η ατοµική έκρηξη στη Χιροσίµα (που σηµατοδοτεί την τραγική λήξη του Β Παγκοσµίου Πολέµου). Πρόκειται για κείµενα της νεοελληνικής αλλά και της παγκόσµιας λογοτεχνίας, που τους δίνουν την ευκαιρία να επισηµάνουν τις τραγικές συνέπειες του πυρηνικού ολέθρου και τη διαχρονικότητα και παγκοσµιότητα του αγαθού της ειρήνης. 2

3 Επιπλέον, παίρνοντας αφορµή από απλό εποπτικό υλικό (θέαση ενός αντικείµένου µέσα από πολλές οπτικές γωνίες) θα προεκτείνουν τη σκέψη τους προς την αντιµετώπιση ενός γεγονότος (ατοµική έκρηξη στη Χιροσίµα) µέσα από διάφορες οπτικές γωνίες (οπτική του θύµατος, οπτική του θύτη, οπτική του παρατηρητή). Τέλος, θα έχουν τη δυνατότητα να παραγάγουν δικά τους κείµενα «γλωσσικά» (δοκιµιακού τύπου ή δηµιουργικής γραφής ) και «αναλογικά» (ζωγραφιές, χειροτεχνίες, θεατρική αναπαράσταση διαλόγου, βιντεάκι, κλπ). Παράλληλα θα έχουν την ευκαιρία να κάνουν λειτουργική και δηµιουργική αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών στη διδασκαλία των φιλολογικών µαθηµάτων. Παιδαγωγικά, έµφαση δίνεται στην οµαδοσυνεργατική διδασκαλία και στη µέθοδο project (σχέδιο δράσης), µε παράλληλη αξιοποίηση της διερευνητικήςανακαλυπτικής µάθησης. Κάθε µαθητής έχει ιδιαίτερο ρόλο µέσα στην οµάδα, συµβάλλοντας ενεργητικά τόσο στη διερεύνηση και αξιολόγηση της πληροφορίας που παίρνει από τα λογοτεχνικά κείµενα ή το διαδίκτυο όσο και στη σύνθεση του τελικού έργου ή των τελικών αποτελεσµάτων της οµάδας. Μέσα από τις ποικίλες δραστηριότητες των Φύλλων Εργασίας τους δίνεται η δυνατότητα αυτενέργειας και καλλιέργειας της κριτικής και της δηµιουργικής τους σκέψης. 3. Στόχοι-Σκεπτικό Σύµφωνα µε το Νέο Αναλυτικό Πρόγραµµα Σπουδών βασικός σκοπός της διδασκαλίας της Λογοτεχνίας είναι «η κριτική αγωγή στο σύγχρονο πολιτισµό». Αναδεικνύοντας τη συνθετότητα της λογοτεχνίας και υπογραµµίζοντας την ιστορικότητα του συγγραφέα, του κειµένου και των εκάστοτε αναγνωστών, επιχειρούµε να προβάλουµε την κριτική στάση των µαθητών απέναντι στα υπό συζήτηση κείµενα και στα ποικίλα µηνύµατα που εµπεριέχονται σε αυτά. Καθώς η λογοτεχνία είναι ένας κατεξοχήν διαπολιτισµικός τόπος, αναδεικνύοντας το σηµαντικό και ενδιαφέρον ζήτηµα της οπτικής γωνίας της αφήγησης, προβάλλουµε τις διαφορετικές οπτικές ή θέσεις απέναντι σε ιστορικά γεγονότα ή κοινωνικά φαινόµενα της εποχής µας ή παλαιότερων εποχών. Ιδιαίτερα µάλιστα στο ελληνικό σχολείο της πολυ-πολιτισµικής εποχής µας, µε τους αλλοδαπούς και παλιννοστούντες µαθητές µας, είναι απαραίτητο να υπογραµµίζουµε την πολλαπλότητα των απόψεων και µάλιστα σε ένα ιστορικής σηµασίας ζήτηµα, όπως η ατοµική βόµβα στη Χιροσίµα. Η συγκεκριµένη διδακτική πρόταση θίγει το ζήτηµα της Ετερότητας, µέσα από την πολλαπλότητα των απόψεων που ακούγονται. Την ίδια στιγµή ενδιαφέρον έχει να δούµε µε ποιους εκφραστικούς τρόπους και αφηγηµατικές τεχνικές (οικο)δοµείται λογοτεχνικά η ετερότητα. Οι στόχοι, που επιδιώκουµε µέσω της διδακτικής αυτής πρότασης, είναι: Μαθησιακοί στόχοι (γνώσεις αξίες στάσεις) Να αγαπήσουν οι µαθητές µας το λογοτεχνικό βιβλίο και να θεωρούν την ανάγνωση της λογοτεχνίας πηγή απόλαυσης αλλά και ερέθισµα για κριτικό προβληµατισµό Να αντιληφθούν τη σύνδεση της λογοτεχνίας µε τη ζωή, την ανθρώπινη εµπειρία και ιστορία και τη σηµασία της στην κατανόηση του κόσµου και του εαυτού µας Να διευρύνουν την εµπειρία τους και να καλλιεργήσουν την αισθητική τους 3

4 Ειδικότερα Να εµβαθύνουν στο ιστορικό γεγονός της ατοµικής έκρηξης στη Χιροσίµα. (γνώσεις για τον κόσµο) και να κατανοήσουν τις τραγικές συνέπειες του πυρηνικού ολέθρου και την παγκοσµιότητα και διαχρονικότητα του αγαθού της Ειρήνης Να γνωρίσουν λογοτεχνικά κείµενα για τη Χιροσίµα: o το κλασικό και πολυµεταφρασµένο µυθιστόρηµα «Τα λουλούδια της Χιροσίµα» γραµµένο από Σουηδέζα συγγραφέα που έζησε στην Αµερική (1965) o κείµενα-µαρτυρίες γραµµένα από νεαρούς Ιάπωνες µαθητές που επέζησαν της πυρηνικής έκρηξης στον τόµο «Τα παιδιά της Χιροσίµα» (1951) o το όχι ιδιαίτερα γνωστό διήγηµα της ιδώς Σωτηρίου «Έγκληµα» (1962) o το ποίηµα του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου «Χιροσίµα» καθώς και άλλα ποιήµατα για την Ειρήνη (γνώσεις για τη λογοτεχνία) Να αντιληφθούν τις διαφορετικές σκοπιές (θέσεις) µέσα από τις οποίες µπορεί κάποιος να δει και να εκτιµήσει το ιστορικό αυτό γεγονός, και µάλιστα µε ποιον τρόπο οι σκοπιές αυτές µεταπλάθονται σε λογοτεχνικά ή άλλου τύπου κείµενα (γνώσεις για τον κόσµο & γνώσεις για τη λογοτεχνία) Μέσα από τους αλληλοσυγκρουόµενους κώδικες αξιών, που υιοθετούν οι λογοτεχνικοί χαρακτήρες στα κείµενα, να αρχίσουν να αναπτύσσουν προσωπική άποψη (προφορικά και γραπτά) και κριτική στάση απέναντι σε ιστορικά γεγονότα και κοινωνικά ζητήµατα (εν προκειµένω να διαµορφώσουν άποψη πάνω στο συγκεκριµένο ιστορικό γεγονός) Παιδαγωγικοί στόχοι (δεξιότητες) Να εξοικειωθούν µε ποικίλα είδη ανάγνωσης, όπως ιδιωτική ανάγνωση στο σπίτι, συν-ανάγνωση στην ολοµέλεια της τάξης (κατά προτίµηση µε συνοδεία κατάλληλης µουσικής επένδυσης) και να βιώσουν την ανάγνωση ως πηγή απόλαυσης και κριτικής σκέψης Να µπορούν να αναγνωρίζουν ιδέες και αξίες µέσα στα λογοτεχνικά κείµενα και κατόπιν να τις εντάσσουν στο γενικότερο πολιτισµικό και κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι. Να µπορούν να αναγνωρίσουν και να περιγράψουν λογοτεχνικές συµβάσεις και αφηγηµατικές τεχνικές µέσα στα λογοτεχνικά κείµενα. Εν προκειµένω, να ασκηθούν στον εντοπισµό της οπτικής γωνίας ενός λογοτεχνικού κειµένου ή ενός λογοτεχνικού χαρακτήρα Να ασκηθούν στη συνδυασµένη χρήση λόγου, εικόνας και µουσικής Να αναπτύξουν την κριτική αλλά και τη δηµιουργική σκέψη τους µέσα από ποικίλες δραστηριότητες, µετουσιώνοντας τα συναισθήµατα που τους προκαλεί η λογοτεχνική ανάγνωση σε νέο «κείµενο»: πεζό, ποιητικό, δοκιµιακό, ζωγραφικό, µουσικό, δραµατικό Να καλλιεργήσουν την ικανότητα της ενσυναίσθησης (µπαίνω στη θέση κάποιου άλλου) Να αναπτύξουν πνεύµα συνεργασίας, οµαδικότητας, ατοµικής πρωτοβουλίας και υπευθυνότητας µέσα από την οµαδοσυνεργατική µέθοδο που θα εφαρµοστεί στην αναζήτηση και συγκέντρωση πληροφοριών για την εκπόνηση των εργασιών τους. Να µάθουν να εργάζονται από κοινού καταµερίζοντας τις ευθύνες. 4

5 Να αντιληφθούν ότι η παραγωγή συλλογικού έργου είναι αποτέλεσµα συλλογικής προσπάθειας και ότι αυτό είναι απαραίτητο σε όλους τους τοµείς της ζωής µας. Να αναπτύξουν την αυτενέργειά τους και να δραστηριοποιηθούν στη διερευνητική - βιωµατική µάθηση. Στόχοι σχετικά µε τις ΤΠΕ (δεξιότητες - στάσεις) Να εξοικειωθούν µε ανοικτά περιβάλλοντα µάθησης Να µάθουν να επισκέπτονται δικτυακούς τόπους, να συλλέγουν, να αξιολογούν και να αξιοποιούν πληροφορίες (κριτικός γραµµατισµός) Να ασκηθούν στη χρήση λογισµικών, όπως ο Επεξεργαστής Κειµένου (Word), Πρόγραµµα Παρουσίασης (PowerPoint), Πρόγραµµα δηµιουργίας σύντοµων video (Windows Movie Maker), ώστε να συνθέτουν και να παρουσιάζουν τα αποτελέσµατα συνθετικών εργασιών Να αποκωδικοποιούν και να παράγουν πολυτροπικά κείµενα Να ασκηθούν στη χρήση ιστολογίου 4. Οργάνωση της τάξης 1. Οι µαθητές θα χωρισθούν σε 5 οµάδες των τεσσάρων ατόµων. Ο χωρισµός γίνεται από το διδάσκοντα, λαµβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες ικανότητες του κάθε παιδιού: π.χ. ικανότητα παραγωγής λόγου και σκέψης, τεχνολογικές δεξιότητες κ.α. Είναι αναγκαίο σε κάθε οµάδα να υπάρχει ένας τουλάχιστον µαθητής µε επαρκείς δεξιότητες στη χρήση επεξεργαστή κειµένου, λογισµικού παρουσίασης και φυλλοµετρητή. εύτερο κριτήριο αποτελεί η ανοµοιογένεια της οµάδας ως προς τις µαθησιακές ικανότητες των µαθητών και τα ενδιαφέροντα κλίσεις του κάθε µαθητή. Θα µπορούσαµε να κατηγοριοποιήσουµε τους ρόλους που αναλαµβάνουν οι µαθητές στα πλαίσια της µικρής οµάδας, στο στάδιο της διερευνητικής διαδικασίας ως εξής: Σε εκείνον του συντονιστή της οµάδας Σε εκείνον του χειριστή του ηλ. υπολογιστή και του «πλοηγητή» στο ψηφιακό υλικό. Σε εκείνον του αναγνώστη των πληροφοριών-στοιχείων Σε εκείνον του καταγραφέα, του γραµµατέα της οµάδας που κρατά τις σηµειώσεις. 2. Για την ανάθεση των ρόλων σε κάθε µαθητή, δεν είναι αναγκαία η παρέµβαση του εκπαιδευτικού. Οι µαθητές αναλαµβάνουν το ρόλο εκείνο που οι ίδιοι θεωρούν ότι τους ταιριάζει και που η οµάδα συνήθως χωρίς αντιρρήσεις τους αναγνωρίζει. 3. Μπορούµε τέλος να εντάξουµε τη συγκεκριµένη διδασκαλία σε ένα γενικότερο project. Όσα παραχθούν θα µπορούν να δηµοσιευτούν στην ιστοσελίδα του σχολείου ή στην σχολική ή τοπική εφηµερίδα. Στις οµάδες ανατίθεται ένα θέµα προς επεξεργασία και κάθε οµάδα έχει το δικό της φύλλο εργασίας. Οι µαθητές καλούνται ανά οµάδες να µελετήσουν τα λογοτεχνικά κείµενα και το ηλεκτρονικό υλικό που τους δίνεται. Στη συνέχεια οι µαθητές συνθέτουν το υλικό τους, αξιοποιώντας τα εργαλεία του Η/Υ. Οι δραστηριότητες που αναλαµβάνουν οι µαθητές είναι: ιδιωτική ανάγνωση στο σπίτι, συν-ανάγνωση στην τάξη, προφορική αναδιήγηση, συζήτηση µε τεκµηριωµένες θέσεις, ελεύθερη και κατευθυνόµενη πλοήγηση στο διαδίκτυο, ατοµική και οµαδική άσκηση στη γραφή, άσκηση στη δηµιουργία πολυτροπικού κειµένου, κλπ. 5

6 Στη συνέχεια οι µαθητές κάθε οµάδας θα παρουσιάσουν προφορικά και ηλεκτρονικά την εργασία τους ανά οµάδα, στο σύνολο της τάξης. Όλοι οι µαθητές θα κληθούν να παρουσιάσουν ένα µέρος της εργασίας τους. Τέλος, θα ζητηθεί από τους µαθητές να κάνουν αυτο-αξιολόγηση, αλληλοαξιολόγηση και αξιολόγηση της διαδικασίας. 5. Λεπτοµερής παρουσίαση της πρότασης Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ιδακτική ενότητα: «Ετερότητα στη Λογοτεχνία Μέρος Α» ΦΑΣΗ Α : «ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ» 1 ο Ι ΑΚΤΙΚΟ ΙΩΡΟ: Κατά τη διάρκεια της φάσης αυτής προσπαθούµε να κινητοποιήσουµε το ενδιαφέρον των παιδιών γύρω από το προτεινόµενο θέµα, «χτίζοντας γέφυρες» µεταξύ των κειµένων και των µαθητών και µαθητριών µας. Εισαγωγική δραστηριότητα του µαθήµατος (Άνοιγµα): Γράφουµε στο κέντρο του πίνακα τη λέξη «Χιροσίµα» και ζητούµε από τους µαθητές, αξιοποιώντας την τεχνική του «Καταιγισµού Ιδεών», να µας πουν µία λέξη που τους έρχεται στο µυαλό, ακούγοντας τη λέξη Χιροσίµα. Καθώς καταγράφουµε τις απαντήσεις των παιδιών στον πίνακα, µπορούµε να σχηµατήσουµε µε τις λέξεις αυτές (κατά προσέγγιση) το ατοµικό µανιτάρι, χρησιµοποιώντας την τεχνική του «Σχηµατοποιήµατος». Είναι πολύ πιθανόν οι απαντήσεις των παιδιών να εµπεριέχουν πληροφορίες σχετικές µε τον τόπο, τον χρόνο, τους βασικούς πρωταγωνιστέςαντιπάλους, τα αίτια, τις τραγικές συνέπειες και την ιδιαιτερότητα του γεγονότος. Στη συνέχεια και σε όλη την υπόλοιπη ώρα (1 η ώρα), αντί να δείξουµε στα παιδιά έτοιµο υλικό, που βρήκαµε στο διαδίκτυο ή φτιάξαµε εµείς οι ίδιοι, χωρίζουµε την τάξη σε 5 οµάδες και τους αναθέτουµε δραστηριότητες, που θα τους εξοικειώσουν µε το προτεινόµενο θέµα, εµπλέκοντάς τους στη µαθησιακή διαδικασία. Αφήνουµε τα παιδιά να επιλέξουν τον ρόλο που ταιριάζει περισσότερο στην οµάδα τους. Από την κάθε οµάδα ζητούµε τα ακόλουθα: Εργασία σε οµάδες (1 η ώρα) Οµάδα 1 (Ιστορικοί): Τους ζητούµε να τοποθετήσουν το γεγονός στον ιστορικό του χρόνο και να επισηµάνουν και να παρουσιάσουν τα βασικά γεγονότα-σταθµούς του Β Παγκοσµίου Πολέµου, έτσι ώστε να γίνει αντιληπτό µέσα από ποια ακολουθία εξελίξεων πραγµατοποιήθηκε η εµπλοκή των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας στον Β Παγκόσµιο Πόλεµο. Οµάδα 2 (Φωτορεπόρτερ): Τους ζητούµε να τοποθετήσουν το γεγονός στον γεωγραφικό χώρο (να εντοπίσουν τη Χιροσίµα στον χάρτη της Ιαπωνίας) και στη συνέχεια να παρουσιάσουν συγκλονιστικά στιγµιότυπα της ατοµικής έκρηξης

7 Οµάδα 3 (Κινηµατογραφιστές): Ζητούµε από τους µαθητές να βρουν πληροφορίες και να παρουσιάσουν την ιστορία της µικρής Γιαπωνέζας, Sadako Sasaki, που επέζησε του γεγονότος, αλλά έχασε τη ζωή της 9 χρόνια αργότερα σε ηλικία 12 µόλις ετών, καθώς είχε µολυνθεί από ραδιενέργεια. Επίσης τους ζητούµε να επιλέξουν ένα πολύ σύντοµο βιντεάκι από το youtube, το οποίο θα προβληθεί στο τέλος του µαθήµατος στην ολοµέλεια της τάξης. Οµάδα 4 (Χειροτέχνες): Ζητούµε από τα παιδιά να βρουν πληροφορίες για την αρχαία Ιαπωνική τέχνη, Origami, που χρησιµοποιούσε στο νοσοκοµείο η µικρή Sadako (βλ. δραστηριότητα Οµάδας 3), κατασκευάζοντας χάρτινους γερανούς (paper cranes). %CF%84%CE%AD%CF%87%CE%BD%CE%B7-%CF%80%CE%BF%CF%85- %CE%AD%CF%87%CE%B5%CE%B9- %CE%B3%CE%BF%CE%B7%CF%84%CE%B5%CF%8D%CF%83%CE%B5%CE %B9-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%BA%CF%8C%CF%83 Οµάδα 5 (Παρατηρητές): Ζητούµε από τους µαθητές να διερευνήσουν το θέµα της οπτικής γωνίας, ξεκινώντας από τη θέαση ενός κτίσµατος (αντικειµένου) από πολλές οπτικές γωνίες και στη συνέχεια να το συσχετίσουν µε τη θέαση-αντιµετώπιση ενός γεγονότος από πολλές πλευρές. Ελεύθερη πλοήγηση στο διαδίκτυο (Google Εικόνες) Ανακοίνωση αποτελεσµάτων (2 η ώρα) Οι µαθητές παρουσιάζουν στην ολοµέλεια της τάξης τα αποτελέσµατα της δουλειάς τους (τις προβολές παρουσιάσεων που δηµιούργησαν) και απαντούν στις ερωτήσεις των συµµαθητών τους. Αρχίζει να δηµιουργείται ένα ζωηρό κλίµα ενδιαφέροντος γύρω από το θέµα. Επισηµαίνουµε (είτε γράφοντας τα στον πίνακα, είτε έχοντας ετοιµάσει εµείς οι ίδιοι µια προβολή παρουσίασης) τα βασικά σηµεία στα οποία θα κινηθούµε Οµάδα 1: Τοποθέτηση του γεγονότος στον ιστορικό του χρόνο (Β Παγκόσµιος Πόλεµος) Οµάδα 2: Τοποθέτηση του γεγονότος στον ιστορικό του χώρο (Ιαπωνία) Το ίδιο το γεγονός: συγκλονιστικά στιγµιότυπα της ατοµικής έκρηξης Οµάδα 3: Η ιστορία ενός από τα παιδιά-θύµατα της Χιροσίµα (Sadako) Οµάδα 4: Μια αρχαία Ιαπωνική τέχνη που συνδέεται µε την παραπάνω ιστορία αλλά και µε την αθωότητα των παιδιών Οµάδα 5: Οπτική γωνία ενός αντικειµένου και ενός γεγονότος: η θέασή του από διαφορετικές θέσεις-πλευρές ραστηριότητες για το σπίτι Εργασία σε 5 οµάδες µε Φύλλα Εργασίας 7

8 Παρουσιάζουµε τα κείµενα που αναλαµβάνει να διαβάσει η κάθε Οµάδα. ίνεται, έτσι, η δυνατότητα στους µαθητές κάθε Οµάδας να διαλέξουν αυτό που θέλουν. 1) Οµάδα 1: Edita Morris, «Τα λουλούδια της Χιροσίµα» (Το απόσπασµα του βιβλίου, σσ & τα 3 πρώτα κεφάλαια του µυθιστορήµατος, σσ ) 4 2) Οµάδα 2: Edita Morris, «Τα λουλούδια της Χιροσίµα» (Το απόσπασµα του βιβλίου, σσ & τα 3 τελευταία κεφάλαια του µυθιστορήµατος, σσ ) 3) Οµάδα 3: «Τα παιδιά της Χιροσίµα» (3 κεφάλαια του βιβλίου) 4) Οµάδα 4: ιδώ Σωτηρίου, «Το έγκληµα» (διήγηµα) 5) Οµάδα 5: «Χιροσίµα» του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου (ποίηµα) ίνουµε στην κάθε οµάδα Φύλλο Εργασίας για το σπίτι, όπου τους ζητούµε να επισηµάνουν στοιχεία γύρω από α) το ποιος είναι ο αφηγητής ή η αφηγήτρια, σε ποιο πρόσωπο γίνεται η αφήγηση (α ή γ ) και µέσα από ποια οπτική β) τους βασικούς θεµατικούς άξονες του έργου γ) τους βασικούς χαρακτήρες του έργου. Στη φάση αυτή το 2 ο Φύλλο Εργασίας δίνεται στο κάθε παιδί, ώστε να προετοιµαστεί µόνο του στο σπίτι. Στόχος µας είναι στο επόµενο (2 ο ) διδακτικό δίωρο να µπορεί η κάθε οµάδα να συνθέσει τις επιµέρους ατοµικές εργασίες σε οµαδικό έργο. Ανακοίνωση του έργου κάθε οµάδας στην ολοµέλεια και συζήτηση πάνω στα κείµενα θα γίνει κατά το 3 ο και 4 ο δίωρο. Εποµένως, αφιερώνονται συνολικά 6 διδακτικές ώρες (3 δίωρα) στην επεξεργασία, παρουσίαση και συζήτηση πάνω στα κείµενα (2 ο, 3 ο & 4 ο δίωρο). Εναλλακτική δυνατότητα: ατοµική εργασία Εάν ο διδάσκων κρίνει σκόπιµο, µπορεί να ζητήσει µία δραστηριότητα από αυτές που αναγράφονται στο 2 ο Φύλλο Εργασίας (πχ η παρουσίαση των βασικών λογοτεχνικών χαρακτήρων του κειµένου ή η παρουσίαση των βασικών θεµατικών κέντρων του κειµένου) να εκπονηθεί ατοµικά από τον κάθε µαθητή της τάξης. Η εργασία αυτή θα παραδοθεί την επόµενη φορά και θα συνυπολογιστεί στην ατοµική αξιολόγηση του κάθε µαθητή. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Λαµβάνοντας υπόψη µας την οικονοµική κρίση των ηµερών µας, δίνουµε στους µαθητές µας σε φωτοτυπίες τα αποσπάσµατα των κειµένων που τους ζητούµε να διαβάσουν. Αυτό σηµαίνει ότι τα βιβλία αυτά είναι διαθέσιµα είτε στη Βιβλιοθήκη του Σχολείου είτε στην προσωπική µας βιβλιοθήκη. Είναι αυτονόητο ότι τα παιδιά που έχουν τη δυνατότητα και επιθυµούν να αγοράσουν (και να διαβάσουν) ολόκληρα τα κείµενα τα ενθαρρύνουµε να το κάνουν. Κλείσιµο Κλείνουµε το µάθηµα παρακολουθώντας το σύντοµο βιντεάκι (2-3 λεπτά) µε την ιστορία της Sadako, που διάλεξε η Οµάδα 3. ΦΑΣΗ B : «ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ: 2 ο Ι ΑΚΤΙΚΟ ΙΩΡΟ 4 Στο σηµείο αυτό θελήσαµε να είµαστε ρεαλιστές, οπότε δε ζητούµε από κάποια οµάδα να διαβάσει ολόκληρο το µυθιστόρηµα, αλλά από 2 οµάδες να διαβάσουν το απόσπασµα του σχολικού βιβλίου και 3 Κεφάλαια του µυθιστορήµατος (τα 3 πρώτα και τα 3 τελευταία αντίστοιχα). 8

9 Άνοιγµα: Παρακολουθούµε µε την ολοµέλεια της τάξης απόσπασµα από την ταινία «Ραψωδία τον Αύγουστο» (1991) του Akira Kurosawa. Αρχίζει να δηµιουργείται στην τάξη κατάλληλη ατµόσφαιρα. [ ιήγηση Γιαπωνέζας γιαγιάς στα εγγόνια της για το τι έγινε στο Ναγκασάκι: περίπου ] Καλό είναι να βρούµε την ταινία µε ελληνικούς υπότιτλους. Σύνθεση ατοµικών εργασιών σε οµαδικό έργο Το διδακτικό αυτό δίωρο είναι αφιερωµένο στη σύνθεση των ατοµικών εργασιών των παιδιών σε οµαδικό έργο. Η κάθε οµάδα δουλεύει µόνη της και συνθέτει τα αποτελέσµατά της. Ο ρόλος του δασκάλου εµψυχωτή και συντονιστή των οµάδων είναι καίριος στο σηµείο αυτό της διαδικασίας. Σε τακτά χρονικά διαστήµατα επισκέπτεται όλες τις οµάδες, που εργάζονται όσο το δυνατόν χαµηλόφωνα, προσφέροντας την ενθάρρυνση, τον ενθουσιασµό του και τη βοήθειά του (συνήθως όπου τον καλούν, κατά προτεραιότητα). Εναλλακτική δυνατότητα: 2 ος εκπαιδευτικός στην τάξη Ειδικά αυτό το δίωρο, θα ήταν ιδεώδες να υπάρχει 2 ος εκπαιδευτικός στην αίθουσα, που θα βοηθήσει και αυτός στον συντονισµό και ενθάρρυνση των µαθητών. Κλείσιµο Το 2 ο διδακτικό δίωρο κλείνει, µε την ολοµέλεια της τάξης να παρακολουθεί 2 ο απόσπασµα από την ταινία «Ραψωδία τον Αύγουστο» [Σκηνή στο «Πάρκο της Ειρήνης» στο Ναγκασάκι (περίπου ) ] Καλό είναι να βρούµε την ταινία µε ελληνικούς υπότιτλους. 3 ο Ι ΑΚΤΙΚΟ ΙΩΡΟ Άνοιγµα: Το 3 ο διδακτικό δίωρο ξεκινά µε την ολοµέλεια της τάξης να παρακολουθεί προβολή παρουσίασης (2-3 διαφάνειες) µε τα βασικά βιογραφικά στοιχεία της Edita Morris (που έφτιαξε η Οµάδα 1) και εξώφυλλα από τις µεταφράσεις του µυθιστορήµατος, Τα λουλούδια της Χιροσίµα» σε διάφορες γλώσσες του κόσµου (που έφτιαξε η Οµάδα 2). Έχουµε επισηµάνει στην Οµάδα 2 να φροντίσουν ιδιαιτέρως να υπάρχουν µεταφράσεις στις γλώσσες των αλλοδαπών συµµαθητών τους. Με τον τρόπο αυτό υπογραµµίζεται η παγκοσµιότητα του θέµατος (συνέπειες της ατοµικής έκρηξης στη Χιροσίµα) και η διαχρονικότητα του αγαθού της ειρήνης. Τα βιογραφικά στοιχεία της συγγραφέως µπορούν να τα βρουν Google (Βικιπαίδεια Edita Morris) ενώ τα εξώφυλλα στο Google (Τα λουλούδια της Χιροσίµα εικόνες) Ανακοίνωση αποτελεσµάτων κάθε οµάδας Κατόπιν οι 3 πρώτες Οµάδες (Οµάδες 1, 2 & 3) παρουσιάζουν τα αποτελέσµατά τους. Η κάθε Οµάδα έχει στη διάθεσή της περίπου λεπτά. Έτσι κατά τη διάρκεια της 1 ης ώρας και στη αρχή της 2 ης παρουσιάζουν το έργο τους οι 2 πρώτες Οµάδες στην ολοµέλεια της τάξης, που έχουν µελετήσει το µυθιστόρηµα «Τα λουλούδια της Χιροσίµα». Κατά τη 2 η ώρα παρουσιάζει το έργο της η 3 η οµάδα που έχει µελετήσει το βιβλίο-µαρτυρία «Τα παιδιά της Χιροσίµα» - Ένα µέλος κάθε οµάδας µας διηγείται τα βασικά σηµεία της πλοκής του κειµένου που διάβασαν (προφορική αναδιήγηση). 9

10 - Στη συνέχεια άλλο µέλος της οµάδας διαβάζει στην ολοµέλεια της τάξης ένα απόσπασµα από το λογοτεχνικό κείµενο, που τους άρεσε πολύ. Η ανάγνωση του κειµένου µπορεί να συνοδεύεται µε κατάλληλο µουσικό κοµµάτι, έτσι ώστε τα παιδιά να µοιραστούν µε τους συµµαθητές τους την απόλαυση ή τη συγκίνηση που ένιωσαν οι ίδιοι (συν-ανάγνωση λογοτεχνικού αποσπάσµατος στην ολοµέλεια µε συνοδεία κατάλληλης µουσικής υπόκρουσης). - Κατόπιν, άλλα µέλη της οµάδας παρουσιάζουν πτυχές του κειµένου (είδος αφηγητή και οπτική γωνία, θέµατα, χαρακτήρες), ανατρέχοντας στο κείµενο και επισηµαίνοντας τα ιδιαίτερα εκφραστικά µέσα και τους αφηγηµατικούς τρόπους που έχουν εντοπίσει σ αυτό. Οπτική Η οπτική που αναδύεται µέσα από αυτά τα κείµενα είναι η οπτική του θύµατος. Κλείσιµο Το 3ο διδακτικό τρίωρο κλείνει µε την ολοµέλεια της τάξης να παρακολουθεί απόσπασµα από την ταινία «Τα παιδιά της Χιροσίµα» (1954). [Μέρος 1/10] [Μέρος 10/10] 4 ο Ι ΑΚΤΙΚΟ ΙΩΡΟ Άνοιγµα Παρουσιάζουµε στην ολοµέλεια της τάξης βιντεάκι µε το διάγγελµα του Αµερικανού Προέδρου της εποχής ρίψης της ατοµικής βόµβας, Harry S. Truman. Προτεινόµενες ιστοσελίδες: (Truman) (BBC: από το 10λεπτο αυτό βιντεάκι επιλέγουµε ένα σύντοµο απόσπασµα) Ανακοίνωση στην ολοµέλεια Ακολουθεί η παρουσίαση του έργου των 2 άλλων Οµάδων (Οµάδες 4 & 5) στην ολοµέλεια της τάξης. Η κάθε οµάδα έχει στη διάθεσή της περίπου λεπτά. Οµάδα 4: - Ένα µέλος της Οµάδας 4 µας διηγείται τα βασικά σηµεία της πλοκής του διηγήµατος της ιδώς Σωτηρίου (προφορική αναδιήγηση). - Στη συνέχεια άλλο µέλος της οµάδας διαβάζει στην ολοµέλεια της τάξης ένα απόσπασµα από το λογοτεχνικό κείµενο, που τους άρεσε πολύ. Η ανάγνωση του κειµένου µπορεί να συνοδεύεται µε κατάλληλο µουσικό κοµµάτι, έτσι ώστε τα παιδιά να µοιραστούν µε τους συµµαθητές τους την απόλαυση ή τη συγκίνηση που ένιωσαν οι ίδιοι (συν-ανάγνωση λογοτεχνικού αποσπάσµατος στην ολοµέλεια µε συνοδεία κατάλληλης µουσικής υπόκρουσης). - Κατόπιν, άλλα µέλη της Οµάδας παρουσιάζουν το είδος του αφηγητή, την οπτική γωνία, τα θέµατα και τον βασικό χαρακτήρα του διηγήµατος, ανατρέχοντας στο κείµενο και επισηµαίνοντας τα ιδιαίτερα εκφραστικά µέσα και τους αφηγηµατικούς τρόπους που έχουν εντοπίσει σ αυτό. Οµάδα 5 Στη συνέχεια µε τον ίδιο τρόπο παρουσιάζει τη δουλειά της και η Οµάδα 5. - Ένα µέλος της Οµάδας 5 µας παραθέτει τους βασικούς θεµατικούς άξονες του ποιήµατος «Χιροσίµα» του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου. 10

11 - Στη συνέχεια άλλο µέλος της Οµάδας διαβάζει το ποίηµα στην ολοµέλεια της τάξης. Η ανάγνωση του ποιήµατος µπορεί να συνοδεύεται µε κατάλληλο µουσικό κοµµάτι, έτσι ώστε τα παιδιά να µοιραστούν µε τους συµµαθητές τους την απόλαυση ή τη συγκίνηση που ένιωσαν οι ίδιοι (συν-ανάγνωση λογοτεχνικού αποσπάσµατος στην ολοµέλεια µε συνοδεία κατάλληλης µουσικής υπόκρουσης). Οπτική Η οπτική που αναδύεται µέσα από το διήγηµα είναι η οπτική του θύτη, που φαίνεται να διαφοροποιείται πριν και µετά το γεγονός. Στο σηµείο αυτό µπορούµε ακόµη να επισηµάνουµε τη στάση του αφηγητή απέναντι στον ήρωα στην αρχή (πριν το γεγονός) και στο τέλος του διηγήµατος (µετά το γεγονός). Επισηµαίνουµε ότι στην αρχή του διηγήµατος ο ήρωας υιοθετεί στάση και αξίες διαφορετικές από αυτές του αφηγητή. Στο τέλος, υιοθετεί στάση και αξίες παρόµοιες µε αυτές του αφηγητή. Στο ποίηµα υιοθετείται η οπτική του παρατηρητή. Τα 30 λεπτά που αποµένουν ανακεφαλαιώνουµε τις 3 οπτικές που εντοπίσαµε στα κείµενα που διαβάσαµε. Ανακεφαλαίωση είχνουµε στην ολοµέλεια της τάξης προβολή παρουσίασης που φτιάξαµε εµείς, σχετική µε την οπτική γωνία. Ξεκινώντας από εικόνες του πολύ γνωστού στα παιδιά Πύργου του Eiffel (= το αντικείµενο που βλέπουµε), δοσµένες µέσα από διαφορετική οπτική (θέση), βοηθούµε τους µαθητές να εµπεδώσουν ότι «οπτική γωνία» είναι η «θέση» από την οποία βλέπουµε ένα αντικείµενο και κατ επέκταση ένα γεγονός. Στη συνέχεια επεκτείνουµε την προβληµατική µας στο γεγονός της ατοµικής έκρηξης της Χιροσίµα (το γεγονός που βλέπουµε), επισηµαίνοντας τις διαφορετικές οπτικές θέσεις µέσα από τις οποίες µπορούµε να το δούµε: οπτική του θύµατος (Ιάπωνες), οπτική του θύτη (Αµερικανός πιλότος, πριν και µετά το γεγονός), οπτική του παρατηρητή (µετεγενέστεροι ή ένας σύγχρονος νέος της εποχής µας). 11

12 Χωρισµός των µαθητών σε νέες οµάδες Οι µαθητές χωρίζονται σε νέες οµάδες και Φύλλα Εργασίας µοιράζονται σε όλους, ώστε να µπορέσει ο καθένας να δουλέψει µόνος του στο σπίτι ατοµικά την 1 η δραστηριότητα του 3ου Φύλλου Εργασίας. Τα Φύλλα αυτά θα ξαναδουλευτούν σε οµάδες το επόµενο (5 ο ) διδακτικό δίωρο. Κλείσιµο Στα τελευταία λεπτά που αποµένουν, ζητούµε από κάθε οµάδα να µας διαβάσει και να «καρφιτσώσει» στον πίνακα ανακοινώσεων της τάξης µια «δυνατή» φράση από το κείµενο που µελέτησε. ΦΑΣΗ Γ : «ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ» 5 ο Ι ΑΚΤΙΚΟ ΙΩΡΟ Παράδοση ατοµικών εργασιών Όλοι οι µαθητές παραδίδουν ως ατοµική εργασία την 1 η δραστηριότητα του 3 ου Φύλου Εργασίας (άσκηση ταύτισης µε δοσµένο ρόλο ενσυναίσθηση) και κατόπιν αρχίζει το 5 ο διδακτικό δίωρο. Άνοιγµα Παρουσιάζουµε στην ολοµέλεια της τάξης βιντεάκι µε προσοµοίωση της ρίψης της ατοµικής βόµβας στη Χιροσίµα, το οποίο εµπεριέχει εικόνες από πραγµατικά πρόσωπα και πράγµατα. Η επιλογή του συγκεκριµένου βίντεο µε τις συγκλονιστικές εικόνες και τη µουσική που το συνοδεύει έγινε στη βάση της δηµιουργίας κατάλληλης ατµόσφαιρας, εφόσον στόχος µας στο δίωρο αυτό είναι η συναισθηµατική εµπλοκή των µαθητών (ενσυναίσθηση) στο γεγονός και η ταύτισή τους µε διάφορους ρόλους. Επιπροσθέτως, ακούµε µεταγενέστερη συνέντευξη του Αµερικανού πιλότου Paul Tibbets, που έριξε την ατοµική βόµβα στη Χιροσίµα 5 Εργασία σε οµάδες Μετά από τα παραπάνω, η τάξη είναι έτοιµη να περάσει σε µια πιο δηµιουργική φάση, στην παραγωγή δικών της κειµένων, «γλωσσικών» ή «αναλογικών», κατά οµάδες. Κατά τη διάρκεια της 1 η ώρας, ζητούµε από τους µαθητές να προσπαθήσουν να ταυτιστούν µε διάφορους ρόλους και να γράψουν έναν διάλογο και πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις µέσα από διαφορετικές οπτικές γωνίες (30 ): Οµάδα 1: καταγραφή διαλόγου ανάµεσα στον Αµερικανό πιλότο-θύτη που έριξε τη βόµβα και σε ασθενείς Γιαπωνέζους-θύµατα της ατοµικής έκρηξης Οµάδα 2: Οπτική ενός παρατηρητή που απευθύνεται στα θύµατα Οµάδα 3: Οπτική των Γιαπωνέζων θυµάτων που απευθύνονται στον θύτη τους Οµάδα 4: Οπτική του Αµερικανού-πιλότου-θύτη (που απευθύνεται στα θύµατά του) Οµάδα 5: Οπτική ενός παρατηρητή που απευθύνεται στον θύτη 5 Η συνέντευξη του Paul Tibbets υπάρχει µε τη µορφή ηλεκτρονικού κειµένου στην ακόλουθη ιστοσελίδα: 12

13 Επιπροσθέτως, η κάθε οµάδα αναλαµβάνει να δηµιουργήσει µία προβολή παρουσίασης για τα γεγονότα, µέσα από τη συγκεκριµένη οπτική γωνία που έχει υιοθετήσει, βάζοντας κατάλληλο τίτλο, κατάλληλο κείµενο και εικόνες-φωτογραφίες, από τον ηλεκτρονικό φάκελο «Χιροσίµα» που τους έχει δοθεί, αλλά και µετά από ελεύθερη πλοήγηση στο διαδίκτυο. Ηλεκτρονικός φάκελος «Χιροσίµα»: Ανακοίνωση των αποτελεσµάτων - Τη 2 η ώρα η κάθε οµάδα διαβάζει το κείµενο που έγραψε στην ολοµέλεια και δείχνει την προβολή παρουσίασης που ετοίµασε. - Γίνεται συζήτηση και το αποτέλεσµα κάθε οµάδας αξιολογείται από τα µέλη των υπολοίπων (αλληλο-αξιολόγηση), µε βάση τα ακόλουθα κριτήρια: α) Σε ποιο βαθµό κατάφεραν να ταυτιστούν µε τον αντίστοιχο ρόλο και το πρόσωπο; β) Κατάφεραν να µεταφέρουν τη συγκίνηση στους ακροατές συµµαθητές τους; Χωρισµός των µαθητών σε νέες οµάδες Οι µαθητές χωρίζονται σε νέες οµάδες: Ηθοποιοί, Ζωγράφοι, Γλύπτες-Χειροτέχνες, Ποιητές, Κινηµατογραφιστές. Φύλλα Εργασίας µοιράζονται σε όλους, ώστε να µπορέσει ο καθένας να δουλέψει µόνος του στο σπίτι την 1 η δραστηριότητα του 4ου Φύλλου Εργασίας. Τα Φύλλα αυτά θα ξαναδουλευτούν σε οµάδες το επόµενο και τελευταίο διδακτικό δίωρο (6 ο ). Κλείσιµο Το µάθηµα κλείνει παρακολουθώντας το γνωστό τραγούδι Give peace a chance από βιντεάκι στο youtube: 6 ο Ι ΑΚΤΙΚΟ ΙΩΡΟ Άνοιγµα Το 6 ο διδακτικό δίωρο ξεκινά µε την ολοµέλεια της τάξης να παρακολουθεί ένα απόσπασµα από την ταινία του Renais «Hiroshima, mon amour» (1959). Εργασία σε οµάδες (1 η ώρα) Στη συνέχεια οι 5 οµάδες αναλαµβάνουν τον νέο τους ρόλο (Ηθοποιοί, Ζωγράφοι, Γλύπτες-Χειροτέχνες, Ποιητές, Σκηνοθέτες) και αναζητούν υλικό µε ελεύθερη και κατευθυνόµενη πλοήγηση στο διαδίκτυο: Οµάδα 1 (Ηθοποιοί): Οι ηθοποιοί αναλαµβάνουν να δραµατοποιήσουν τον διάλογο πιλότου-θύτη και θύµατος που έγραψε κατά το προηγούµενο δίωρο η 1 η οµάδα. Φροντίζουν να επενδύσουν το δρώµενο που θα παρουσιάσουν µε κατάλληλη µουσική και κατάλληλο σκηνικό. Οµάδα 2 (Ζωγράφοι): Καλούνται να δηµιουργήσουν ένα δικό τους ζωγραφικό έργο ή κολλάζ µε θέµα: «Χιροσίµα Πόλεµος Ειρήνη». Πληκτρολογούν στο Google «εικόνες» και «Χιροσίµα Ζωγραφική/Painting» για να πάρουν ιδέες και έµπνευση. Εναλλακτικά δηµιουργούν προβολή παρουσίασης µε τους καλύτερες, κατά τη γνώµη τους, πίνακες ζωγραφικής µε το παραπάνω θέµα, βάζοντας τις κατάλληλες λεζάντες. Οµάδα 3 (Γλύπτες-Χειροτέχνες): 13

14 Έχοντας στο σπίτι τους παρακολουθήσει βιντεάκια µε την αρχαία ιαπωνική τέχνη του origami, προσπαθούν, όσο µπορούν, να µας δείξουν πώς κατασκευάζεται ένα χάρτινος γερανός. Εναλλακτικά, πληκτρολογούν στο Google «εικόνες» και «Χιροσίµα Γλυπτική/Sculpture» και στη συνέχεια δηµιουργούν προβολή παρουσίασης µε τα καλύτερα, κατά τη γνώµη τους, γλυπτά µε το παραπάνω θέµα, βάζοντας τις κατάλληλες λεζάντες. Οµάδα 4 (Συγγραφείς / Ποιητές): Προσπαθούν να γράψουν ένα ποίηµα ή ένα διήγηµα, να συνθέσουν ένα κολλάζ ή να κάνουν ένα σχηµατοποίηµα µε θέµα: «Χιροσίµα Πόλεµος Ειρήνη». Οµάδα 5 (Κινηµατογραφιστές): Προσπαθούν να κάνουν ένα βιντεάκι µε θέµα: «Χιροσίµα Πόλεµος Ειρήνη». Εναλλακτική δραστηριότητα Εναλλακτικά τα µέλη της Οµάδας 5 πληκτρολογούν στο Google «παγκόσµιος ιστός» και «Χιροσίµα ταινίες/films» και στη συνέχεια δηµιουργούν προβολή παρουσίασης µε τις 3 διασηµότερες από αυτές, βάζοντας το θέµα τους και στοιχειωδώς την πλοκή τους και 2-3 φωτογραφίες από την καθεµιά. α) «Χιροσίµα, Αγάπη µου» (Γαλλία, Renais, 1959) β) «Τα παιδιά της Χιροσίµα» (Ιαπωνία, 1954) γ) «Ραψωδία τον Αύγουστο» (Ιαπωνία-ΗΠΑ, Kurosawa, 1991)] Τέλος, διοργανώνεται στην τάξη διαγωνισµός ηλεκτρονικής αφίσας. Κάθε οµάδα αναλαµβάνει να φτιάξει µια ηλεκτρονική αφίσα για την Ειρήνη, χρησιµοποιώντας το υλικό από τον ηλεκτρονικό φάκελο «Ειρήνη», που τους έχει δοθεί, αλλά και µετά από ελεύθερη πλοήγηση στο διαδίκτυο. Μπορούν να χρησιµοποιήσουν φράσεις από τη δική τους αφήγηση, τα κείµενα που διάβασαν, πρόσθετο υλικό από το αρχείο «Ποιήµατα για την ειρήνη». Ηλεκτρονικός φάκελος «Ειρήνη»: Ηλεκτρονικός φάκελος «Ποιήµατα για την Ειρήνη»: Μουσείο Ειρήνης Χιροσίµα (Hiroshima Peace Memorial Museum) Ανακοίνωση αποτελεσµάτων (2 η ώρα) - Η κάθε οµάδα παρουσιάζει το έργο της στην ολοµέλεια της τάξης. - Γίνεται συζήτηση πάνω στο τελικό αποτέλεσµα και αλληλο-αξιολόγηση. Αποµένει... Με τις ηλεκτρονικές αφίσες των µαθητών για την Ειρήνη να δηµιουργήσουµε ένα βιντεάκι, σε ώρα εκτός µαθήµατος, στο οποίο µπορούµε να εισαγάγουµε για µουσική επένδυση το Wonderful World του Louis Armstrong. Θα είναι ένα τελικό προϊόν σύνθεσης της δουλειάς όλων των οµάδων. Αξιολόγηση Κατά τη διάρκεια της όλης διαδικασίας λαµβάνει χώρα διαµορφωτική αξιολόγηση, έτσι ώστε οι ερωτήσεις στο επόµενο Φύλλο Εργασίας (2 ο, 3 ο, 4 ο ) να προσαρµοστούν στο επίπεδο των µαθητών. 14

15 Επιπλέον, κατά την ανακοίνωση των αποτελεσµάτων των οµάδων στην ολοµέλεια της τάξης λαµβάνει χώρα µια µορφή αλληλο-αξιολόγησης. Ταυτόχρονα οι µαθητές ενθαρρύνονται να ασκηθούν στην αυτο-αξιολόγηση. Το συλλογικό έργο κάθε οµάδας αλλά και οι ατοµικές εργασίες που παραδίδουν (µια δραστηριότητα από το 2 ο Φύλλο Εργασίας & η 1 η δραστηριότητα του 3 ου Φύλλου Εργασίας) λαµβάνονται υπόψη τόσο κατά την οµαδική όσο και κατά την ατοµική αξιολόγηση των µαθητών. Επιπλέον, άλλοι παράγοντες που λαµβάνονται υπόψη είναι: - η συνεργασία του κάθε µαθητή στο πλαίσιο της οµάδας. - οι πρωτοβουλίες που αναπτύσσουν τα µέλη των οµάδων ατοµικά και συλλογικά για την επίτευξη των στόχων κατά τη διάρκεια της εκπόνησης των εργασιών τους αλλά και ως προς το τελικό έργο. Είναι αυτονόητο ότι ο εκπαιδευτικός καταγράφει σηµειώσεις και παρατηρήσεις σε όλη τη διάρκεια της διαδικασίας. Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας δίνεται σε κάθε µαθητή να συµπληρωθεί (στο σπίτι ή στην τάξη) Φύλλο Αξιολόγησης που εµπεριέχει: - αυτο-αξιολόγηση - αλληλο-αξιολόγηση - αξιολόγηση διαδικασίας. Βλ. Παράρτηµα Ι: Φύλλο Αξιολόγησης (στο τέλος). Προστιθέµενη αξία της χρήσης ΤΠΕ στη διδασκαλία λογοτεχνίας: - Το µάθηµα γίνεται πιο ενδιαφέρον - ίνεται η δυνατότητα για σύνδεση λόγου εικόνας µουσικής. - ίνεται η δυνατότητα κατανόησης µέσα από συγκεκριµένα παραδείγµατα των πολλαπλών οπτικών γωνιών (θέσεων-απόψεων) σχετικά µε το συγκεκριµένο γεγονός - Αξιοποιείται αυθεντικό υλικό από το διαδίκτυο (εικόνες, µαρτυρίες, συνεντεύξεις), κάτι που θα συντελέσει στη µεγαλύτερη ενσυναίσθηση των µαθητών, στο πλαίσιο µιας απολύτως εµπλαισιωµένης µάθησης, προκειµένου να µετουσιώσουν στη συνέχεια την εµπειρία τους σε συγκεκριµένα κείµενα (γλωσσικά, αναλογικά, πολυτροπικά) µέσα από συγκεκριµένους ρόλους. - Στους µαθητές θα δοθούν ενεργητικοί ρόλοι, ενώ θα µπορέσουν να χρησιµοποιήσουν εργαλεία µε τα οποία είναι απολύτως εξοικειωµένοι - ίνεται η δυνατότητα παρουσίασης του έργου τους µέσα από πολυτροπικά κείµενα και η δηµοσίευσή τους στο ιστολόγιο της τάξης ή στον παγκόσµιο ιστό Τελικές επισηµάνσεις Σε ένα διαρκώς µεταβαλλόµενο κοινωνικό πλαίσιο το σχολείο οφείλει να επαναπροσδιορίσει το ρόλο του, δηµιουργώντας εκείνες τις προϋποθέσεις, οι οποίες θα επιτρέπουν σε όλους τους µαθητές να συµµετέχουν στη µαθησιακή διαδικασία µέσα από δράσεις που χαρακτηρίζονται για την ενεργητικότητα, τη συλλογικότητα, τις ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στα µορφωτικά αγαθά. 15

16 Η διδασκαλία σε οµάδες και µάλιστα στο πλαίσιο σχεδίου δράσης (project) µπορεί να κινητοποιήσει το ενδιαφέρον των µαθητών, δίνοντας τους συγκεκριµένους ρόλους αλλά και συγκεκριµένο έργο που θα πρέπει να εκπονήσουν. Η µάθηση γίνεται διερευνητική και ολιστική, καθώς συνδέεται µε την κοινωνία και τη σύγχρονη ζωή, ενώ η προσέγγιση είναι σαφώς διαθεµατική, εφόσον αξιοποιούνται στοιχεία Ιστορίας, Πληροφορικής και ποικίλων Τεχνών. Τέλος, οι Νέες Τεχνολογίες µας προσφέρουν τρόπους και µέσα οικεία στα παιδιά, πολύ κοντά στις προσλαµβάνουσές τους και στις καθηµερινές τους πρακτικές. Η Λογοτεχνία ως διαπολιτισµικός τόπος είναι ο πλέον κατάλληλος χώρος για να διερευνηθεί και να συζητηθεί σε βάθος το ευαίσθητο και ιδιαίτερο ενδιαφέρον θέµα της οπτικής γωνίας και µάλιστα ενός τόσο κρίσιµου γεγονότος, όπως η ατοµική έκρηξη στην Χιροσίµα. Παράλληλα τα παιδιά εµπλουτίζουν την εµπειρία τους, καλλιεργούν την ενσυναίσθηση, διαµορφώνουν προσωπική στάση και άποψη και την υποστηρίζουν σε λόγο προφορικό ή γραπτό. Μέσω της άσκησης της κριτικής και δηµιουργικής τους σκέψης, εν τέλει, καλλιεργείται η δηµοκρατική συνείδηση των µαθητών µας, ενώ διαµορφώνεται η βάση µιας σύγχρονης διαπολιτισµικής επικοινωνιακής ικανότητας του σηµερινού µαθητή και αυριανού πολίτη. Φιλοθέη Κολίτση & Ελευθέρος Βέτσιος Θεσσαλονίκη, Ιανουάριος

17 Βιβλιογραφία Επιµορφωτικό υλικό για την εκπαίδευση των επιµορφωτών στα Πανεπιστηµιακά Κέντρα Επιµόρφωσης, 2011, Τεύχος 1: Γενικό Μέρος, Β Έκδοση Αναθεωρηµένη και Βελτιωµένη, Πάτρα, Μάιος Επιµορφωτικό υλικό για την εκπαίδευση των επιµορφωτών στα Πανεπιστηµιακά Κέντρα Επιµόρφωσης, 2011, Τεύχος 3 : Κλάδος ΠΕ02, Β Έκδοση Αναθεωρηµένη και Βελτιωµένη, Πάτρα, Μάιος Πρόγραµµα Σπουδών για τη ιδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας και της Λογοτεχνίας στο Γυµνάσιο, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Αθήνα, 2011 Αποστολίδου Β., Καπλάνη Β., Χοντολίδου Ε. (Οµάδα Έρευνας για τη ιδασκαλία της Λογοτεχνίας), ιαβάζοντας Λογοτεχνία στο Σχολείο: Μια Νέα Πρόταση ιδασκαλίας, Αθήνα, Τυπωθήτω, 2000 Βακαλούδη Αναστασία, ιδάσκοντας και Μαθαίνοντας µε τις Νέες Τεχνολογίες: Θεωρία και Πράξη, Αθήνα, Πατάκης, 2003 Γιαννακοπούλου, Ε. Σχεδιασµός ιδακτικής Ενότητας", Πρόγραµµα Εκπαίδευσης Εκπαιδευτών, τόµος ΙΙI, Αθήνα, ΕΚΕΠΙΣ, Κολίτση Φιλοθέη, «Μια µεθοδολογική προσέγγιση του Άλλου στη λογοτεχνία», Κολίτση Φιλοθέη, Μ. Τσούµαρη Α. Παπαναστασίου, Ο Εκπαιδευτικός της ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης απέναντι στη ιαπολιτισµική πρόκληση της εποχής µας, Θεσσαλονίκη, Εκδ. Κυριακίδη, 2007, σσ Κολίτση Φιλοθέη, «Το στερεότυπο του εθνικού µας Άλλου και η αποδόµησή του στη σχολική πράξη: Μια διαπολιτισµική προσέγγιση στο µυθιστόρηµα της ιδώς Σωτηρίου Οι νεκροί περιµένουν (1959)», στον τόµο Πρακτικών του συνεδρίου «Μετανάστευση, πολυπολιτισµικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική Έρευνα Πράξη», Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών & Ελληνικό Παρατηρητήριο για τη ιαπολιτισµική Εκπαίδευση, 2010 (ηλεκτρονική έκδοση) Κουλαϊδής Βασίλης (επιµ.). Σύγχρονες ιδακτικές Προσεγγίσεις για την ανάπτυξη Κριτικής & ηµιουργικής Σκέψης για τη ευτεροβάθµια Εκπαίδευση. Αθήνα: ΟΕΠΕΚ, 2007 Μαυροσκούφης. & Μυρογιάννη Ε. Φιλόλογοι στον Υπολογιστή, Αθήνα, Καλειδοσκόποιο, 2004 Νικολαΐδου Σοφία & Γιακουµάτου Τερέζα, ιαδίκτυο και ιδασκαλία. Ένας οδηγός για κάθε ενδιαφερόµενο και πολλές προτάσεις για τους φιλολόγους, Αθήνα, Εκδόσεις Κέδρος, 2001 Νικολαΐδου Σοφία, Λογοτεχνία και Νέες Τεχνολογίες: Από τη θεωρία στη διδακτική πράξη, Αθήνα, Κέδρος, 2009 Στενού Κατερίνα, Εικόνες του Άλλου. Η ετερότητα: από τον µύθο στην προκατάληψη, Αθήνα, Εξάντας,

18 ικτυογραφία Β Παγκόσµιος Πόλεµος (Χρονικό Β Παγκοσµίου Πολέµου) Στιγµιότυπα από την ατοµική έκρηξη στη Χιροσίµα (6 Αυγούστου 1945) ΒΙΝΤΕΟ (Προσοµοίωση ρίψης ατοµικής βόµβας στη Χιροσίµα) (διάγγελµα Truman) (BBC: Truman) (µεταγενέστερη συνέντευξη του Αµερικανού πιλότου Paul Tibbets, που έριξε την ατοµική βόµβα στη Χιροσίµα) (Ιστορία της Sadako βίντεο) (Ιστορία της Sadako βίντεο) ΚΕΙΜΕΝΑ: (ρεπορτάζ του John Hersey) (Μόνο Σκιές) (Να µιλήσουν τα αντικείµενα) (Ιστορία της Sadako) Μουσείο Ειρήνης Χιροσίµα (Hiroshima Peace Memorial Museum) Η Ιαπωνική τέχνη origami (Η Ιαπωνική τέχνη origami βίντεο) %CF%84%CE%AD%CF%87%CE%BD%CE%B7-%CF%80%CE%BF%CF%85- %CE%AD%CF%87%CE%B5%CE%B9- %CE%B3%CE%BF%CE%B7%CF%84%CE%B5%CF%8D%CF%83%CE%B5%C E%B9-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%BA%CF%8C%CF%83 (Η Ιαπωνική τέχνη origami κείµενο) Ταινίες σχετικές µε τη Χιροσίµα: «Ραψωδία τον Αύγουστο», Akira Kurosawa (1991) ( ιήγηση Γιαπωνέζας γιαγιάς στα εγγόνια της για το τι έγινε στο Ναγκασάκι: περίπου ) 18

19 «Ραψωδία τον Αύγουστο», Akira Kurosawa (1991) (Σκηνή στο «Πάρκο της Ειρήνης» στο Ναγκασάκι: περίπου ) [Μέρος 1/10] [Μέρος 10/10] «Τα παιδιά της Χιροσίµα» (1954) Ηλεκτρονικοί φάκελοι µε φωτογραφίες & ποιήµατα Ηλεκτρονικός φάκελος «Χιροσίµα» Ηλεκτρονικός φάκελος «Ειρήνη» Ηλεκτρονικός φάκελος «Ποιήµατα για την Ειρήνη» 19

20 ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 ο ΙΩΡΟ Οµάδα 1 (Ιστορικοί): Φύλλο Εργασίας 1 Θέµα της διδακτικής αυτής ενότητας είναι «Η Χιροσίµα στη Λογοτεχνία». Το 1 ο διδακτικό δίωρο αποτελεί µια εισαγωγή στο θέµα αυτό, καθώς κατά τη διάρκειά του πρόκειται να συγκεντρώσουµε πληροφορίες για τον τόπο, τον χρόνο τους βασικούς πρωταγωνιστές του ιστορικού αυτού γεγονότος, τις τραγικές συνέπειές του και την ιδιαιτερότητά του. Αποστολή Αποστολή της οµάδας σας είναι να τοποθετήσετε το γεγονός στον ιστορικό του χρόνο. ραστηριότητες 1. Να διαβάσετε προσεκτικά το κείµενο «Χρονικό των γεγονότων του Β Παγκοσµίου Πολέµου» και να καταγράψετε τα βασικά γεγονότα-σταθµούς του Β Παγκοσµίου Πολέµου, δίνοντας έµφαση στην εµπλοκή των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας στον Β Παγκόσµιο Πόλεµο. Προτεινόµενη ιστοσελίδα: 2. Στη συνέχεια να τα παρουσιάσετε σε Προβολή Παρουσίασης, επιλέγοντας µία εικόνα και µία λεζάντα για καθένα από αυτά. (Για δική σας διευκόλυνση θα µπορούσατε να κάνετε µία διαφάνεια για κάθε χρονιά του πολέµου.) 20

21 1 ο ΙΩΡΟ Οµάδα 2 (Φωτορεπόρτερ): Φύλλο Εργασίας 1 Θέµα της διδακτικής αυτής ενότητας είναι «Η Χιροσίµα στη Λογοτεχνία». Το 1 ο διδακτικό δίωρο αποτελεί µια εισαγωγή στο θέµα αυτό, καθώς κατά τη διάρκειά του πρόκειται να συγκεντρώσουµε πληροφορίες για τον τόπο, τον χρόνο τους βασικούς πρωταγωνιστές του ιστορικού αυτού γεγονότος, τις τραγικές συνέπειές του και την ιδιαιτερότητά του. Αποστολή Αποστολή της οµάδας σας είναι να τοποθετήσετε το γεγονός στον γεωγραφικό του χώρο και στη συνέχεια παρουσιάσετε συγκλονιστικά στιγµιότυπα της ατοµικής έκρηξης. (να δώσετε έµφαση στα στοιχεία που σας έκαναν µεγάλη εντύπωση.) ραστηριότητες 1. Ο John Hersey ( ), δηµοσιογράφος των Time Magazine & New Yorker, ήταν ένας από τους πρώτους ξένους φωτορεπόρτερ που βρέθηκαν στον τόπο των γεγονότων. Η µαρτυρία του, που πρωτοδηµοσιεύτηκε στο New Yorker, θεωρείται ως ένα από τα κλασικά πολεµικά ρεπορτάζ. Να διαβάσετε προσεκτικά την ανταπόκριση του (σε µετάφραση Τερέζας Γιακουµάτου) καθώς και τις ιστοσελίδες «Μόνο σκιές» και «Να µιλήσουν τα αντικείµενα» και να επισηµάνετε τα σηµεία εκείνα που σας συγκλόνισαν. Προτεινόµενες ιστοσελίδες: Στη συνέχεια να τα παρουσιάσετε σε Προβολή Παρουσίασης, επιλέγοντας µία εικόνα και µία λεζάντα για καθένα από αυτά. 21

22 1 ο ΙΩΡΟ Οµάδα 3 (Κινηµατογραφιστές): Φύλλο Εργασίας 1 Θέµα της διδακτικής αυτής ενότητας είναι «Η Χιροσίµα στη Λογοτεχνία». Το 1 ο διδακτικό δίωρο αποτελεί µια εισαγωγή στο θέµα αυτό, καθώς κατά τη διάρκειά του πρόκειται να συγκεντρώσουµε πληροφορίες για τον τόπο, τον χρόνο τους βασικούς πρωταγωνιστές του ιστορικού αυτού γεγονότος, τις τραγικές συνέπειές του και την ιδιαιτερότητά του. Αποστολή Αποστολή της οµάδας σας είναι να ζωντανέψετε µέσα από τον λόγο σας την ιστορία της µικρής Γιαπωνέζας Sadako Sasaki, που είναι ένα από τα χιλιάδες θύµατα της ατοµικής έκρηξης. ραστηριότητες 1. Να βρείτε και να καταγράψετε πληροφορίες και στη συνέχεια να ζωντανέψετε µέσα από τον λόγο σας (δηλαδή να ανα-διηγηθείτε προφορικά) την ιστορία της µικρής Γιαπωνέζας, Sadako Sasaki [που επέζησε του γεγονότος, αλλά έχασε τη ζωή της 9 χρόνια αργότερα σε ηλικία 12 µόλις ετών, καθώς είχε µολυνθεί από ραδιενέργεια]. Προτεινόµενη ιστοσελίδα: 2. Να επιλέξετε ένα πολύ σύντοµο βιντεάκι από το youtube που αναφέρεται στη µικρή Γιαπωνέζα, το οποίο θα προβληθεί στην ολοµέλεια της τάξης στο τέλος του διδακτικού αυτού δίωρου. Προτεινόµενες ιστοσελίδες:

23 1 ο ΙΩΡΟ Οµάδα 4 (Χειροτέχνες): Φύλλο Εργασίας 1 Θέµα της διδακτικής αυτής ενότητας είναι «Η Χιροσίµα στη Λογοτεχνία». Το 1 ο διδακτικό δίωρο αποτελεί µια εισαγωγή στο θέµα αυτό, καθώς κατά τη διάρκειά του πρόκειται να συγκεντρώσουµε πληροφορίες για τον τόπο, τον χρόνο τους βασικούς πρωταγωνιστές του ιστορικού αυτού γεγονότος, τις τραγικές συνέπειές του και την ιδιαιτερότητά του. Αποστολή Αποστολή της οµάδας σας είναι να διευρύνετε τις γνώσεις τις δικές σας και των συµµαθητών σας, συγκεντρώνοντας πληροφορίες για µια αρχαία Ιαπωνική τέχνη. ραστηριότητες 1. Η Οµάδα 3 διερευνά την ιστορία της µικρής Γιαπωνέζας Sadako, που επέζησε της ατοµικής έκρηξης, αλλά πέθανε 9 χρόνια αργότερα, σε ηλικία 12 ετών. Η Sadako στο νοσοκοµείο κατασκεύαζε χάρτινους γερανούς (paper cranes), σύµφωνα µε την αρχαία Ιαπωνική τέχνη «Origami». Να βρείτε πληροφορίες γύρω από την αρχαία Ιαπωνική τέχνη «Origami». Προτεινόµενες ιστοσελίδες: %CF%84%CE%AD%CF%87%CE%BD%CE%B7-%CF%80%CE%BF%CF%85- %CE%AD%CF%87%CE%B5%CE%B9- %CE%B3%CE%BF%CE%B7%CF%84%CE%B5%CF%8D%CF%83%CE%B5%C E%B9-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%BA%CF%8C%CF%83 23

24 1 ο ΙΩΡΟ Οµάδα 5 (Παρατηρητές): Φύλλο Εργασίας 1 Θέµα της διδακτικής αυτής ενότητας είναι «Η Χιροσίµα στη Λογοτεχνία». Το 1 ο διδακτικό δίωρο αποτελεί µια εισαγωγή στο θέµα αυτό, καθώς κατά τη διάρκειά του πρόκειται να συγκεντρώσουµε πληροφορίες για τον τόπο, τον χρόνο τους βασικούς πρωταγωνιστές του ιστορικού αυτού γεγονότος, τις τραγικές συνέπειές του και την ιδιαιτερότητά του. Αποστολή Αποστολή της οµάδας σας είναι να διερευνήσετε το θέµα της οπτικής γωνίας, ξεκινώντας από τη θέαση ενός κτίσµατος (αντικειµένου) από πολλαπλές οπτικές γωνίες και στη συνέχεια συσχετίζοντάς το µε τη θέαση-αντιµετώπιση ενός γεγονότος από πολλές πλευρές. ραστηριότητες 1. Να επιλέξετε ένα γνωστό κτίριο ή αρχαιολογικό µνηµείο της αρεσκείας σας και στη συνέχεια να βρείτε µε ελεύθερη πλοήγηση στο διαδίκτυο (Google Εικόνες) φωτογραφίες του κτίσµατος αυτού, παρµένες από διαφορετικές οπτικές γωνίες (από πάνω, από κάτω, από πλάγια, πανοραµικά, κλπ) και να τις οργανώσετε σε προβολή παρουσίασης. 2. Στη συνέχεια, να προσπαθήσετε να συσχετίσετε τη θέαση ενός κτίσµατος (αντικείµενο) από πολλές οπτικές γωνίες µε την αντιµετώπιση ενός γεγονότος από πολλές πλευρές (οπτικές γωνίες). Προσπαθήστε λοιπόν να επισηµάνετε τις πιθανές οπτικές γωνίες (αντικρουόµενες απόψεις δηλαδή) στο γεγονός (ατοµική βόµβα της Χιροσίµα) που πρόκειται να συζητήσουµε. 24

25 2 ο ΙΩΡΟ: επεξεργασία φύλλου µε την οµάδα 3 ο ΙΩΡΟ: ανακοίνωση στην ολοµέλεια Οµάδα 1: «Τα λουλούδια της Χιροσίµα» (Α) Φύλλο Εργασίας 2 Στα 2 επόµενα διδακτικά δίωρα θα συζητήσουµε αναλυτικά διάφορα κείµενα που έχουν µεταπλάσει λογοτεχνικά την ατοµική έκρηξη στη Χιροσίµα. Πρόκειται για κείµενα της νεοελληνικής αλλά και της παγκόσµιας λογοτεχνίας, που θα µας δώσουν την ευκαιρία να επισηµάνουµε τις τραγικές συνέπειες του πυρηνικού ολέθρου και τη διαχρονικότητα και παγκοσµιότητα του αγαθού της ειρήνης. Επιπλέον, παίρνοντας αφορµή από τη θέαση ενός αντικειµένου (πχ ενός κτιρίου) µέσα από πολλές οπτικές γωνίες θα προεκτείνουµε τη σκέψη µας προς την αντιµετώπιση ενός γεγονότος (ατοµική έκρηξη στη Χιροσίµα) µέσα από διάφορες οπτικές γωνίες. Αποστολή Αποστολή της οµάδας σας είναι να διαβάσετε αποσπάσµατα από το µυθιστόρηµα της Edita Morris «Τα λουλούδια της Χιροσίµα» (µετάφραση: Νικηφόρος Βρεττάκος, Αθήνα, Θεµέλιο) και να εµβαθύνετε σε αυτά. ραστηριότητες 1) Να δηµιουργήσετε µία προβολή παρουσίασης, που θα αποτελείται από 2-3 διαφάνειες και θα εµπεριέχει βασικά βιογραφικά στοιχεία της Edita Morris και κάποια φωτογραφία της. (Πότε και πού έζησε, πότε έγραψε το µυθιστόρηµα. Προτεινόµενη ιστοσελίδα: Βικιπαίδεια (Edita Morris) 2) Να διαβάσετε το απόσπασµα του σχολικού βιβλίου, σσ & τα 2 πρώτα κεφάλαια του µυθιστορήµατος της Edita Morris, 6 «Τα λουλούδια της Χιροσίµα». 3) Να επισηµάνετε ποιος είναι ο αφηγητής ή η αφηγήτρια στο παραπάνω κείµενο, σε ποιο πρόσωπο γίνεται η αφήγηση (α ή γ ) και µέσα από ποια οπτική 4) Να εντοπίσετε τους βασικούς θεµατικούς άξονες του έργου. 5) Να εντοπίσετε τους βασικούς χαρακτήρες του έργου. 6) Να επιλέξετε κάποια ιδιαίτερα εκφραστικά µέσα του κειµένου που σας έκαναν εντύπωση (εικόνες, µεταφορές, κλπ) 7) Να καταγράψετε και να διαβάσετε στην ολοµέλεια της τάξης τις 2-3 πιο εντυπωσιακές φράσεις του κειµένου που διαβάσατε. Τα αποτελέσµατα της δουλειάς σας θα µας τα ανακοινώσετε κατά το 2 ο διδακτικό δίωρο. 6 H Edita Morris ( ) είναι Σουηδή µυθιστοριογράφος που παντρεύτηκε τον Αµερικανό ειρηνιστή συγγραφέα Ira Morris και έζησε στην Αµερική. 25