ντοκιμαντέρ YΓ. 05/10

Transcript

1 ντοκιμαντέρ YΓ. 05/10

2 Le rêve de l âne de Jerusalem «Το όνειρο του γαϊδουριού της Ιερουσαλήμ» είναι ο τίτλος της ατο- μικής έκθεσης του Πόλυ Πεσλίκα που θα παρουσιάζεται από τις 28 Μαΐου μέχρι τις 25 Ιουνίου στην OmikronGallery. Για την ενότητα των επτά έργων που παρουσιάζει, ο ζωγράφος επινόησε μια ιστο- ρία. από τη βιβλική παραβολή της εισόδου του Ιησού στην Ιερου- σαλήμ, ξεχωρίζει ως πρωταγωνιστή το γαϊδουράκι που μετέφερε τον Υιό του Θεού στην πόλη και άθελά του- στο αναπόφευκτο πε- πρωμένο του. Ο Πεσλίκας «αναθέτει» στο χαρακτήρα του το ρόλο του βασικού μάρτυρα μιας επικείμενης αποτυχίας ή φέρνει τον άν- θρωπο αντιμέτωπο με την υποταγή, την κρίση, την κάθαρση και το θάνατο. Στους πίνακές του, συνωστίζονται φιγούρες, χαρακτήρες από καρτούν, αντικείμενα και νεκρές φύσεις, που μαζί συγκροτούν μια «Ημέρα της Κρίσης» αλλιώτικη από τη βιβλική περιγραφή της. Μπροστά μας βλέπουμε να ξεπηδά ένας κόσμος θριαμβευτικός, παράλληλος με τον πραγματικό, στον οποίο οι χαρακτήρες έχουν μπει στη διαδικασία μιας άλλης ζωής και μοιάζουν μέσα από τις υπερφυσικές τους διαστάσεις σαν υπερήρωες ενός σύγχρονου doomsday που παραπαίει μεταξύ κωμικού και τραγικού. Όσο για το θεατή, αυτός στέκει απέναντι στη μυθοπλασία που σκαρφίζεται ο ζωγράφος ως υπόλογος των ηρώων του και σαν κριτής μαζί. Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν την Παρασκευή 28 Μαΐου, στις 8μ.μ. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 25 Ιουνίου. ΥΓ. 02 OmikronGallery (Βασιλέως Παύλου 2, 1096, ΛΕΥΚΩΣΙΑ, Τηλ ) ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Καθημερινά και , Σάββατο

3

4 Polys Peslikas Πόλυς Πεσλίκας «Le rêve de l âne de Jerusalem» 28 May 2010 / Opening Reception 28 May - 25 June 2010 Exhibition Open ΥΓ. 04

5 05 ΥΓ.

6

7 editorial ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΞΕΝΟΥ Αργά το βράδυ, περιμένω στον υπόγειο, το τρένο Ν. Πλατεία Union Square. Μόλις κατέβηκα τα σκαλιά, προσπέρασα παρέες που κάθονταν στο λερωμένο, από κάτουρο, πάτωμα και πίνανε μπίρες πλάι σε έναν τύπο που τραγουδούσε Μπιτλς, φωνάζοντας δυνατά, με μια ξεκούρδιστη κιθάρα, πως ό,τι χρειάζεται κανείς, είναι αγάπη... Μύριζε η πλατεία μαριχουάνα, παράξενες φά- τσες, μοναχικές, που σου αφήνουνε την αίσθηση πως η ζωή τους αρχίζει και τελειώνει καθημερινά σε ένα σκο- τάδι. Είναι από εκείνες τις στιγμές που εύχομαι να μουν ένας από τους ήρωες του Τιμ Μπάρτον, να χα δηλαδή τεράστιο κεφάλι και κόκκινα μαλλιά, τεράστια μάτια και αλλόκοτο χαμόγελο και έτσι να κυκλοφορώ στους δρό- μους της Νέας Υόρκης, λες και δραπέτευσα από κάποιο ξεχασμένο παραμύθι. εν ξέρω γιατί το εύχομαι αυτό αλλά μάλλον φταίει το ότι έχω συνεχώς την αίσθηση πως μεγαλώνοντας, μετακινούνται μέσα μου, ολοένα και περισσότερο, τα σύνορα που χωρίζουν το κανονικό από το αλλόκοτο και νιώθω τη λεπτή εκείνη διαχωριστική γραμμή να σβήνει κάτω από τις γραμμές των τρένων Γι αυτό ίσως μ αρέσει να γράφω στους σταθμούς, πα- ρατηρώντας τον κόσμο, μυρίζοντας την ατμόσφαιρα και μέσα στην περίεργη σιωπή του καθενός, να φαντάζομαι δεκάδες ιστορίες, που όλες τους αρχίζουν από ένα βλέμ- μα. εν ξέρω πια τι καταχωρείται αλλοπρόσαλλο και τι κυνικό, δεν ξέρω πόση ευτυχία υπάρχει μέσα στο καθιερωμένο και αν η δόση μοναξιάς είναι, τελικά, λιγότε- ρη σε εκείνο που καταγράφεται σαν περιθωριακό. εν ξέρω και αν όλοι αυτοί οι διαχωρισμοί έχουν, τελικά, την παραμικρή σημασία, διαπιστώνοντας πόσο εύκολα αυ- τοαναιρούνται, όταν δύο ζευγάρια μάτια διασταυρωθούν και κοιταχτούν περισσότερο από όσο συνήθως κοιτάμε ο ένας τον άλλο. Όσο μεγαλώνω, νιώθω λιγότερο βέβαιη, γι αυτό ίσως και πιο ανάλαφρη, ίσως και πιο διαθέσιμη να περπατήσω ξανά πάνω σε γραμμές Γιατί ξέρω πια πως όλα όσα συμβαίνουν, έχουν κάποιο λόγο που συμ- βαίνουν Πάνε σχεδόν εφτά χρόνια από την τελευταία φορά που ήρθα στη Νέα Υόρκη. Και πάνω από δέκα από την πρώτη φορά. εν έχει αλλάξει πολύ, έχει αλλάξει εκεί όπου εγώ αποφασίζω να την αποφορτίσω πια από τις προσωπικές μου μνήμες. Είναι λες και γυρνάω ξανά στον τόπο του εγκλήματος. Ναι, έτσι είναι, κάτι πέθανε από τότε, κάτι σκότωσα, κάποιος, υποθέτω, με έχει ήδη καταχωρημένη στους εκλιπόντες του. Και είναι τελικά ανακουφιστικό το αίσθημα να γυρνάς στον τόπο του εγκλήματος, γιατί ίσως αυτό να σημαίνει πως πια μπορείς να λογαριαστείς με ό,τι ενοχικό κουβαλάς και να το διαγράψεις, αρχίζο- ντας ξανά από την αρχή, με μνήμη αθώα, παρότι όχι πια αθώα. Είναι κι αυτό μια, κάποια, καινούρια αρχή. Εξακολουθώ να περιμένω το Ν. Τα πρωινά παίρνω συνή- θως το W. Και όταν θέλω να αλλάξω διαδρομή, διαλέγω το F. Tην πρώτη φορά που ήρθα στο Μανχάταν, κυκλοφο- ρούσα μόνο με το F, όχι γιατί ήτανε πορτοκαλί η γραμμή, ούτε γιατί ήμουνα πιο χαρούμενη. Αντιθέτως. Τότε ήταν η γραμμή που σε πήγαινε στις πιο περίεργες γειτονιές, εκεί έμενε ο Κωστής, εκεί έμενα κι εγώ, σε ένα μικρό λοφτ με φωταγωγό, όπου απέναντι υπήρχε ένα συνοι- κιακό γήπεδο, από εκείνα όπου τα απογεύματα παίζουν οι μαύροι καλαθόσφαιρα και όταν δεν παίζει κανείς, βγάζουν οι γείτονες βόλτα τα σκυλιά τους, μικρά μπουλ- τόνγκ με μαυρόασπρες μούρες και θυμωμένο ύφος. Μια γειτονιά στα σύνορα με την Άλφαμπετ Σίτι, την περιοχή όπου παύουν πια οι δρόμοι να χουν αριθμούς και βαφτί- ζονται με τα γράμματα του αλφαβήτου. Τότε, εκείνη τη γειτονιά την ήξερα πιο πολύ μέσα από τα βιβλία της Σώ- της και λιγότερο επειδή την είχα επισκεφθεί, φοβόμουν ρούσα μόνο με το F, όχι γιατί ήτανε πορτοκαλί η γραμμή, υγ να περπατήσω εκεί τα βράδια μόνη μου, φοβόμουν να περπατήσω και τις μέρες, ίσως γιατί η Σώτη έγραφε πως εκεί τα όνειρα εκρήγνυνται και πως ο πυρετός δεν ησυ- χάζει. «Να πάμε μαζί στο Άλφαμπετ Σίτι», έλεγα στον Κωστή, «εντάξει», μου απαντούσε εκείνος, ωστόσο ποτέ δεν πήγαμε γιατί τα βράδια τα περνούσαμε ξαπλωμένοι σε έναν καναπέ ξορκίζοντας με αυτοσαρκασμούς τις φοβίες μας, ακούγοντας άριες από το στερεοφωνικό του και σειρήνες περιπολικών από τα ανοιχτά παράθυρα. Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε. Ο Κωστής μετακόμι- σε. Χάσαμε κάπου επαφή. Αραιά και πού μάθαινα τα νέα του. Αραιά και πού θυμόμουν και το σπίτι με το φωταγω- γό και τις άριες. Αραιά και πού έλεγα πως πεθύμησα να πάω ξανά στη Νέα Υόρκη και να αλλάζω γειτονιές, αλ- λάζοντας τρένα στον υπόγειο. Γιατί ήταν και μια εποχή όπου όλα όσα ευχόμουν, τα ευχόμουν αραιά και πού και με την ίδια αυτή συχνότητα τα άφηνα να πραγματοποι- ηθούν. Όχι όμως πια. Και να μαι, λοιπόν, ξανά εδώ. Να περιμένω το Ν στον υπόγειο, μετά από ένα δείπνο, κά- που στην Άλφαμπετ Σίτι, με τον Κωστή. Του έστειλα ένα μέιλ, μου απάντησε αμέσως και το ίδιο άμεσα βρεθήκαμε. Είχαμε να πούμε τα χιλιάδες, μα δεν χρειάστηκε, για- τί ήταν πιο σημαντικό να γνωρίσω το μικρό -μόλις οκτώ μηνών- κοριτσάκι του και τη γυναίκα του, με την ξαν- θιά μακριά αλογοουρά και τα γαλάζια μάτια. Καθίσαμε σε ένα ιταλικό, στη λεωφόρο Βήτα, παράγγειλε εκείνος - ανέκαθεν εκείνος ήθελε να διαλέγει τα φαγητά - διάλε- ξε και το κρασί και όση ώρα έκανε τη συνεννόηση με το γκαρσόνι, εγώ έβγαζα φωτογραφίες την κόρη του, «ολόι- δια εσύ», του έλεγα στα ελληνικά και ύστερα το λεγα και στα αγγλικά για να καταλάβει και η γυναίκα του. Ποιο ήταν το όνομα της μικρής το ρώτησα μετά από ώρα. «Οία», μου είπε ο Κωστής και χαμογέλασε, γιατί ήξερε πως θα καταλάβαινα, γιατί κατάλαβα πως έτσι έπρεπε να γίνει, να γίνει πατέρας ενός κοριτσιού που θα το λέ- γανε Οία. Λάτρευε πάντα τη Σαντορίνη, εκεί περνούσε τα καλοκαίρια του, εκεί τους έρωτες και τους χωρισμούς του, εκεί κοιτούσε το ηλιοβασίλεμα, εκεί ξεχνούσε ό,τι φοβόταν, εκεί όλα εκεί. Και τώρα όλα εδώ. Στο μικρό προσωπάκι της Οίας, που χαμογελά και είναι ολόιδια με τον Κωστή. Ένα μωρό που έχει για όνομα ένα ηλιοβασί- λεμα κι εγώ το κοιτάω και ύστερα πίνω μια γουλιά κρασί και μέσα από τη γουλιά, ταξιδεύω, από την Άλφαμπετ Σίτι στη Σαντορίνη, τότε που νοικιάζαμε με την κολλητή ένα τζιπάκι και τρέχαμε ξοπίσω τον ήλιο, τίποτα άλλο δεν τρέχαμε ξοπίσω, μόνο τον ήλιο, να τον προλάβουμε πριν δύσει, να τα προλάβουμε όλα πριν δύσουν και την ίδια ώρα θυμάμαι - βάζαμε να παίζει δυνατά το with or without you, χωρίς καλά-καλά να ξέρουμε ακόμα ποιες παρουσίες και ποιες απουσίες θα αποτελούσαν την εξί- σωση της ζωής μας. Μα τώρα είναι σχεδόν μεσάνυχτα στη Νέα Υόρκη. Εγώ περιμένω το Ν στον υπόγειο σταθμό που κάποιος τρα- γουδά δυνατά πως ό,τι χρειάζεται κανείς, είναι αγάπη. Ο Κωστής γυρνά στο σπίτι να βάλει την Οία για ύπνο, η γυναίκα του τον κρατά από το μπράτσο και τυλίγει την ίδια ώρα το μωρό με μια πράσινη κουβέρτα. Εκεί κάπου στο Άλφαμπετ Σίτι, όπου κάποτε εκρήγνυντο τα όνειρα και ο πυρετός δεν έλεγε να ησυχάσει, τώρα η μικρή Οία θα αγκαλιάσει το γούνινο κουνελάκι της και θα κοιμηθεί. Κι εγώ θα περπατήσω μέχρι το σταθμό, θα καπνίσω ένα τσιγάρο στη διαδρομή και θα νιώσω μια υπέροχη ησυχία. Που όλα έχουν πάρει τη θέση τους. Γιατί ξέρω πια πως όλα έχουν συμβεί μέχρι τώρα έτσι ακριβώς όπως έπρεπε να συμβούν. Για να γεννηθεί ένα μωρό, κάπου εκεί, στην Άλφαμπετ Σίτι, που θα χει για όνομά του ένα ηλιοβασί- λεμα 07 ΥΓ.

8 info ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΣΚΟΡ Η ΦΩΤΟ: ΒΑΣΙΛΗ ΠΕΤΕΙΝΑΡΗ ONE/OFF - "(FORGET ME NOT)" ΤΑLES AND TAILS, 8-15 ΜΑΙΟΥ, ΤΗΕ ARTSPACE OMΑ Α PELMA.LIA HARAKI - THE FEAST, MAΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ H ομάδα pelma.lia haraki σε μια καινούρια πρόταση-πρόκληση ετοιμάζει τη νέα της παράσταση The Feas.. Το έργο βασισμένο σε μια ιδέα, δημιουργία και σκηνοθεσία της Λίας Χαράκη, το κοινό - ή αλλιώς οι καλεσμένοι - θα έχει την ευκαιρία να δειπνήσει μαζί με τους περφόρμερ και ταυτόχρονα να παρακο- λουθήσει ένα Stand Up PerformDance, με κεντρικό άξονα την τελετουργία του δείπνου. Μέσα από τους κανόνες καλής συμπεριφοράς και την αναίρεσή τους, θα διε- ρευνηθεί η έννοια του πολιτισμένου ατόμου σε σχέση με την πρωτόγονή του φύση. Κάπου ανάμεσα στα πιάτα, το φαγητό και τα πιρούνια, οι θεατές θα βιώσουν μια εμπειρία δείπνου που θα επιβεβαιώσει ότι οι επιτραπέζιες συνήθει- ες και τρόποι συμπεριφοράς, είναι στοιχεία που καθορίζουν το κοινωνικό μας σώμα και τις σχέσεις γύρω μας. Στην παράσταση θα μπορούν να συμμετέχουν/ παρακολουθήσουν 25 άτομα κάθε φορά και θα λαμβάνει χώρο σε διάφορα επι- λεγμένα εστιατόρια τα οποία θα ανακοινώνονται στους θεατές/καλεσμένους με την αγορά εισιτηρίου. Το έργο πραγματοποιείται στο πλαίσιο του πιλοτικού προγράμματος χορηγίας του Υπουργείου Παιδείας και πολιτισμού, για ενίσχυση της δημιουργίας και της έρευνας στον τομέα του χορού, για το έτος Συμπαραγωγός: Στέγη Σύγχρονου Χορού Λεμεσού. Παραστάσεις: 17, 18, 24, 25, 27 Μαΐου, (οι παραστάσεις θα συνεχίσουν και τον Ιούνιο). Κρατήσεις και αγορά εισιτηρίων Στέγη Σύγχρονου Χορού Λεμεσού, από τις 9:00-13:00 καθημερινά εκτός Σαββάτου και Κυριακής ( ). Γενικές πληροφορίες στο τηλέφωνο και στην ιστοσελίδα της ομάδας στη διεύθυνση Η Ελένη Τσαλιγοπούλου με τους Γιώργο Ανδρέου και Μανώλη Καραντίνη φτάνουν στη μουσική σκηνή του RED για δυο εμφανίσεις, με έντεχνο και λα- ϊκό τραγούδι. Στις 5 και 6 Μαΐου 2010, κρατήσεις Οι διαδρομές της Μαργαρίτας Ζορμπαλά στην παγκόσμια μουσική την οδη- γούν στην Πορτογαλία των μελωδικών fados. Ο Helder Mutinho,, κορυφαίος ερμηνευτής της μουσικής αυτής, διαγράφει παράλληλη διαδρομή αναζήτησης και εξέλιξης. Η μουσική αυτή συνάντηση ξεχώρισε το χειμώνα στην Αθήνα για την αισθητική, την αφοσίωση και το πάθος των ερμηνευτών του. Στο Θέατρο Ριάλτο την Πέμπτη 6 Μαΐου. Φτιαγμένο με τα υλικά ενός θρίλερ βασισμένου σε μια ιστορία ερωτικού πά- θους, το έργο παρουσιάζει τη διαμάχη και το φθόνο ανάμεσα σ έναν ώριμο και σε ένα νεότερο άντρα και τη μέχρι τελικής πτώσης σύγκρουσή τους. Ο Βασίλης Παπαβασιλείου σκηνοθετεί τον Γιώργο Κιμούλη στο ρόλο του μηχανορράφου Άντριου Γουάικ και τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη στο ρόλο του νεότερου άν- δρα, του Μίλον Τιντλ. Οι δυο τους αποτελούν ένα εκρηκτικό θεατρικό δίδυμο στο οποίο συναινούν σε ένα ευφυές αλλά σχεδόν αυτοκαταστροφικό παιχνίδι όπου οι ρόλοι θύματος και θύτη αντιστρέφονται. Το «Sleuth» του Anthony Shaffer είναι ένα τολμηρό κι απρόβλεπτο έργο, που αξίζει να δεις. Είσοδος: Παρασκευή 7 Μαΐου, 20.30, Σάββατο 8 Μαΐου, & 21.30, στο Θέατρο Ριάλτο. Συνεχίζοντας σε Αγγλία, Ελλάδα και Κύπρο το αφιέρωμα στον Fryderik Chopin με την ευκαιρία των 200 χρόνων από τη γέννησή του, ο Μαρτίνος Τυρίμος δίνει το δεύτερο κονσέρτο του στη Λεμεσό ερμηνεύοντας σόλο έργα τού συν- θέτη για πιάνο. Στο Θέατρο Ριάλτο την Τετάρτη 26 Μαΐου. Η έκθεση «Tales and Tails» από τις Αγγέλα Χειμώνα και Χρυσάνθη Χριστοφό- ρου, εξετάζει και διαπραγματεύεται ιστορίες του παρελθόντος με την αναπα- ράστασή τους στο παρόν. Και οι δύο καλλιτέχνες αναπαριστούν το παρελθόν, η κάθε μια με το δικό της τρόπο και χαρακτήρα. Στο έργο της η Αγγέλα Χειμώ- να διερευνά την ανθρώπινη υποκειμενικότητα σε σχέση με τις μνήμες και πώς αυτές καθορίζουν την ταυτότητα κάποιου ατόμου. Η Χρυσάνθη Χριστοφόρου διηγείται το παρελθόν με την επαναφορά του στο παρόν με στόχο την αντιμε- τώπισή του. Αναφέρουμε πως στις 15 Μαΐου, από τις , ο λέκτορας του πανεπι- στημίου Frederick Horst Weierstall θα μιλήσει με θέμα Video as a Diary. Πραγματοποιείται στο The Artspace, από τις 8-15 Μαΐου. Η νέα παραγωγή της Ομάδας One/Off, με τίτλο «(forget-me-not)», ταλαντεύ- εται ανάμεσα στις αφηγήσεις του χτες και τις προσδοκίες του αύριο, οριοθε- τώντας τη σύγχρονη γενιά των 30άρηδων της Κύπρου. Με αφορμή τη συλλογή διηγημάτων του Κύπριου συγγραφέα Αντώνη Γεωργίου, «Γλυκιά Bloody Life», το έργο δημιουργήθηκε μέσα από τα βιώματα και τις ανησυχίες των συντελε- στών του και αποτελεί την αναζήτηση ταυτότητας μιας ολόκληρης γενιάς, με αφετηρία τη μνήμη. Το έργο «(forget-me-not)» υπογράφει σκηνοθετικά και δραματουργικά η Μαρία Κυριάκου. Παίζουν οι ηθοποιοί Μαρία Καυκαρίδου, ημήτρης Κωνσταντινίδης, Άννα Σκορδή, Αντρέας Χατζηγεωργίου και Γιολά- ντα Χριστοδούλου. Τεχνοχώρος της ΕΘΑΛ Λεμεσός, 3-9 Μαΐου/Ανοιχτό Θέατρο Λευκωσία, Μα- ΐου. Ώρα έναρξης 20:30 Έκθεση με έργα του Χριστόφορου Παπαχριστοφόρου παρουσιάζει η γκαλε- ρί Αργώ.. Ο καλλιτέχνης έχει στόχο την ταυτόχρονη αναγνώριση των έργων του με μια ματιά καθώς και την «ακριβή» οργάνωση των πλαστικών στοιχείων που θα δώσουν την ορθή διάστασή του, την εικαστική του δηλαδή αξία. «Στις εικόνες που φτιάχνω, το περιεχόμενο καθορίζει τη μορφή και τ ανάποδο. Το μικρότερο πράγμα μπορεί να είναι το μεγαλύτερο, η μικρή ανθρώπινη λε- πτομέρεια μπορεί να γίνει το κύριο θέμα», λέει χαρακτηριστικά ο ίδιος. Η έκθεση ανοίγει από τις 12 και διαρκεί μέχρι τις 29 Μαΐου. ΥΓ. 08

9 ΠΑΝΙΚΟΣ ΤΕΜΠΡΙΩΤΗΣ, ΣΤΟΑ ΑΙΣΧΥΛΟΥ, ΜΕΧΡΙ 8 ΜΑΪΟΥ πανίκος τεμπριώτης / υβριδική φυλή Μια απολαυστική κατάδυση στις ενδόμυχες σκέψεις του σύγχρονου ανθρώ- που, με τη μορφή εντυπωσιακών γυμνών σωμάτων, είναι η νέα εικαστική πρόταση του Πανίκου Τεμπριώτη. Τα γλυπτά του, φτιαγμένα από υλικά fiber glass, έτοιμα αντικείμενα, ξύλο και μπογιά, φιγουράρουν σε διάφορες στάσεις, με αθλητικές εξαρτύσεις και με τα άκρα τους άλλοτε να καταλήγουν σε άκρα ζώων κι άλλες φορές να είναι ανύπαρκτα. Τα έργα του Τεμπριώτη θα μπορούσαν να ναι και οι αντικατοπτρισμοί του ψυχισμού του σύγχρονου ανθρώπου, τον οποίο ο καλλιτέχνης παρουσιάζει με σαρκασμό και ειρωνική διάθεση, θέλοντας να τονίσει την απουσία της ουσίας στον σύγχρονο -λαμπερό κατά τ άλλα- κόσμο του σημερινού ανθρώπου. Η εξελικτική πορεία της δουλειάς αυτής, που ξεκίνησε πριν δυο χρόνια, ήταν βασικά αυτό που οδήγησε τον καλλιτέχνη στο τελικό αποτέλεσμα. «εν θα μπορούσα να προσδιορίσω συγκεκριμένη πηγή έμπνευσης. Ούτε υπήρξε στόχος προκαθορισμού μιας δεδομένης μορφής στα έργα μου. Θα λεγα πως η δουλειά αυτή ήταν μια συνομιλία με το υλικό που είχα μπροστά μου». Υλικά που μάζεψε απ την αγορά - κιτς ξυλόγλυπτα διακοσμητικά από την Άπω Ανατολή και άλλα αντικείμενα που παραπέμπουν στο design- τα οποία ο ίδιος ανέμειξε δημιουργικά στην προσπάθειά του να πετύχει το τελικό απο- τέλεσμα. «Μετά το παιγνιδιάρικο πάντρεμα των υλικών, ένιωσα πως έφτασε η στιγμή που έπρεπε να λειτουργήσω αφαιρετικά. Έτσι κι έγινε, για να κρατηθεί τελικά μόνο η φιγούρα και η φόρμα. Αυτό λοιπόν το κάτι που ήθελα να δημιουργή- σω, δεν άργησε να βρει τη μορφή του, μια μορφή που κάποτε παραπέμπει σε ζώο και κάποτε σε άνθρωπο. Ήταν τότε που τα έργα είχαν βρει το δρόμο τους, κατευθύνοντάς τα πια με συντεταγμένες την αισθητική, την ισορροπία και τη σύνθεση». Τελικό αποτέλεσμα; Οι ανθρωπόμορφες και ζωόμορφες αυτές φιγούρες που προέκυψαν, όπως λέει ο καλλιτέχνης, ασυνείδητα, σε μια καθαρά εικαστική πρόταση και μ ένα αποτέλεσμα που εξισώθηκε σε συγκεκριμένες μορφές χωρίς να υπάρξει δικαιολογία, αλλά γιατί «κάποια πράγματα τα κουβαλάμε μέσα μας» Τα έργα παρουσιάζονται μέχρι τις 8 Μαΐου στη Στοά Αισχύλου στην Παλιά Λευκω- σία. ευτέρα - Παρασκευή 17:00-20:00 Σάββατο :00 09 ΥΓ.

10 Ο ΧΟΡΟΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ, , ΛΑ Ι ΣΕ ΠΑΝΙ, 60Χ212,5 ΕΚ, Ι ΡΥΜΑ ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΑΡΟΥΧΗ

11 ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΞΕΝΟΥ ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΑΡΟΥΧΗΣ όσα δεν λέγονται με έργα Με αφορμή την έκθεση με έργα του μεγάλου Έλληνα ζωγράφου που γίνεται στην Κύπρο, θυμόμαστε μερικά από τα πιο σημαντικά του λόγια * Ο,τι ζωγράφισα στη ζωή μου, ήταν μη ζωγραφι- σμένο, μη ζωγραφικό. εν με ενδιαφέρει καθόλου η πραγματικότητα ανεκδοτολογικά, αλλά ο άνθρωπος ο οποίος φθάνει σ αυτό που μπορώ να πω, χω- ρίς παρεξήγηση, αφηρημένη τέχνη, με την έννοια της μουσικής και του μυστικισμού. Είναι αστείο να φοβάται κανείς μήπως παραστήσει κάτι. Γιατί αυτό που παριστάνει, δεν είναι τα αντικείμενα. Είναι η ενέργειά τους, είναι το μέρος εκείνο το οποίο είναι άσχετο με αυτό που ονομάζουν αντικείμενο * Αυτό είναι το επάγγελμά μου, να εξωραΐζω. Είτε ζωγραφίζω ένα λουλούδι είτε έναν άνθρωπο είτε έναν αριστοκράτη, πρέπει να του δείξω το θεϊκό στοιχείο που έχει μέσα του. * Θα μουνα έξι ετών όταν μέσα στον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο Αθηνών-Πειραιώς έβλεπα δύο κό- σμους, χωρίς κανένας να μου μιλάει γι αυτούς: γυναίκες με καπέλα παριζιάνικα, με λουλούδια ή φτερά, με φορέματα και κοσμήματα ευρωπαϊκά, και δίπλα Καστελοριζιές -γυναίκες απ το Καστελόριζο- με μεταξωτές ριγωτές κάλτσες, με τα χρυσοκέντητα βελούδινα πανωφόρια τους, με τον κε- φαλόδεσμό τους σαν της Παναγίας. Ανατολίτισσες και Παριζιάνες πηγαίνανε στην εκκλησία. Τη μια μέρα με πήγαινε ο πατέρας μου στο θέατρο να δω το δίδαγμα του Αριστοφάνη και του Ευριπίδη, δια- σκευασμένο απ το Παρίσι -δηλαδή το ευρωπαϊκό θέατρο- την Κοτοπούλη σ έργο του Μπέρνσταϊν ή τα «Παναθήναια», και την άλλη μέρα πήγαινα στην εκκλησία κι έβλεπα μιαν άλλη διασκευή του αρ- χαίου κόσμου που επέβαλαν οι αυστηροί Πατέρες για να σωθεί ό,τι ήταν δυνατόν. Τι φοβερό να γεν- νηθείς σ ένα χωριό που είναι σταυροδρόμι! Πικρό προνόμιο. Πολύ αργότερα κατάλαβα πως πολλοί διχασμοί ήταν παγκόσμιοι, άσχετα αν αλλού ήταν πολύ αισθητοί και αλλού λιγότερο. Το αληθινό έργο του καλλιτέχνη είναι να ξεχωρίζει, να απορροφά, ν αμύνεται, να υψώνει την ελευθερία που την τσακί- ζουν κάθε τόσο οι αφόρητοι ανταγωνισμοί. * Η ακεραιότητα ενός καλλιτέχνη σχετίζεται με την επαφή του με τις αιώνιες δυνάμεις, που δίνουν στους λιγόζωους ανθρώπους το αίσθημα της αθα- νασίας * Ό,τι έκανα στη ζωή μου ως ζωγράφος, είναι μια σειρά από πειράματα κι αναζητήσεις. Κάθε τόσο μου δίνουν κι έναν τίτλο, επαινετικό ή υβριστικό. Προσπαθώ να καταλάβω, στ αλήθεια, τι είναι η ζωγραφική. Προσπαθώ να μάθω πράγματα που θα ήθελα να τα ξέρω και δεν μου τα δίδαξε κανείς. * Πιθανόν να υπάρχουν χίλιες δύο οράσεις διαφορετικές από την όραση των ζωγράφων των δια- φόρων σχολών. Μα οι οράσεις αυτές, αν δεν είναι δυνατές, είναι υποχρεωμένες να υποταχθούν σ άλ- λες, δυνατότερες απ αυτές. Κάθε άνθρωπος έχει τη δύναμη ν αλλάζει τα μάτια του άλλου κόσμου, αν ο ίδιος πιστέψει με θέρμη στη δική του όραση. Η ιστορία της ζωγραφικής άλλωστε δεν είναι άλλο τίποτα από μια υποταγή τεραστίων ομάδων ανθρώ- πων σ ένα ζευγάρι μάτια που τους οδηγούν στην όραση του κόσμου. * Το θέμα έχει σημασία γι αυτούς που έχουν μάτια να το δούνε κι αίσθηση για να το αισθανθούν. Οι περισσότεροι όμως ανθρωποι θέλουν να καταλά- βουν τα έργα τέχνης με το δρόμο της λογικής και με το ύφος του ανακριτή. Αποφεύγουν το δρόμο της προσωπικής συγκίνησης, αποφεύγουν να παραδεχτούν τα προσωπικά τους αισθήματα και προ- σπαθούν να πλησιάσουν ανεξιχνίαστα μυστήρια με μιαν ανεπαρκή και κυριακάτικη λογική. * Κοιτούσα πάρα πολύ τον ουρανό όταν ήμουν μικρό παιδί στον Πειραιά. Αυτόν τον ουρανό δεν τον ξαναείδα σε κανένα άλλο μέρος της γης έχω αρκετή ευαισθησία για να βλέπω τις διαφορές. Οι πρώτες μου εντυπώσεις από τον ουρανό υπήρξαν το θεμέλιο της αισθητικής μου και των κριτηρίων μου. Μ αυτά τα κριτήρια κρίνω ό, τι υπάρχει στην τέχνη. * Για μένα, η ζωγραφική είναι ο καλύτερος τρόπος διατυπώσεως ιδεών, σκέψεων, αισθημάτων. * Όλα τα πράγματα θέλουν μια απόσταση για να τα δεις. Αν σε βάλουν μέσα στα άστρα, δεν θα κατα- λάβεις ότι υπάρχουν τα άστρα. Αν σε βάλουν μέσα στον ήλιο, θα καείς. Info: Η έκθεση «ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΑΡΟΥΧΗΣ Ζωγραφική και Θέατρο από τη Συλλογή του Ιδρύματος Τσαρούχη» διοργανώνεται από το Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου, το Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη και το Μουσείο Μπενάκη, στους χώρους του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου (Φανερωμένης ). ιάρκεια έκθεσης: Μέχρι 27 Ιουνίου Ώρες λειτουργίας: ευτέρα- Κυριακή: Πληροφορίες: ΥΓ.

12 from roots to routes Η Κυριακή Κώστα,, λίγο πριν τη συμμετοχή της στην Art Athena, μοιράζεται μαζί μας τις σκέψεις της. Ουδέποτε είχα την πρόθεση να ασχοληθώ με την τέχνη του κεντήμα- τος, τουλάχιστον όχι μέχρι πρόσφατα. Ανατρέχοντας στο παρελθόν μου, θυμάμαι ότι η τέχνη του κεντήματος με συνέπαιρνε από παλιά. Με γοήτευε η πολύπλοκη χορογραφία των δακτύλων και των κλωστών, το «πλέξιμο» κόσμων και εννοιών μέσα από συνδυασμούς χρω- μάτων, υφασμάτων και εικόνων Ωστόσο, ποτέ δεν είδα τον εαυτό μου ως μια γυναίκα που θα καθόταν σε «πηγαδάκια», κουτσομπολεύοντας και ράβοντας. Φαίνεται ότι η παράδοση και οι ρίζες, ήταν εντυ- πωμένες μέσα στην οικογένειά μου, τον κύκλο των οικογενειακών και κοινωνικών σχέσεων, ουσιαστικά σε όλο το φάσμα του κοινωνικού μου περιβάλλοντος. Η γιαγιά μου ήταν ιδιαίτερα επιδέξια μια αυθεντική καλλιτέχνις, «μαστόρισσα» της τέχνης. Μου διηγείτο συχνά ιστορίες από το παρελθόν της: σκληρές, δύσκολες εποχές, όπου αναγκαζόταν να ξανα- ράψει ένα ολόκληρο φόρεμα για να το κάνει να φαίνεται καινούριο ή προκειμένου να το μετατρέψει σε κάτι άλλο. Συνήθιζε να μας εκ- πλήσσει με τις μαλακές, πλεκτές κούκλες της. Μεγαλώνοντας σ ένα περιβάλλον όπου οτιδήποτε μπορούσε να καταστεί χρήσιμο, όπου τίποτα δεν ξοδευόταν, ούτε πεταγόταν, οδηγήθηκα τελικά στη διαμόρφωση μίας καινούριας καλλιτεχνικής προο- πτικής. Αυτό ήταν και το κίνητρό μου για να μετατρέψω τις ρίζες της γνώσης σε διαδρομές καλλιτεχνικής εξερεύνησης. Για τους παραπάνω λόγους, η δυαρχία του «παλιού-καινούριου» παραμένει ένα βασικό συστατικό στοιχείο του κόσμου μου και μεταφρά- ζεται σε μια ποικιλία συμβολικών και κυριολεκτικών αντιθέσεων: Χαρά Λύπη Αλήθεια Ψέμα Καλό - Κακό Όμορφο - Άσχημο Μακρινό - Κοντινό Ντροπαλό - Ξεδιάντροπο Θολό - Ευδιάκριτο Απαλό Σκληρό Θα τολμούσα να πω ότι το καλλιτεχνικό μου έργο, με βοηθά να κτίσω το προσωπικό μου ήθος, που βασίζεται στη δημιουργική αλληλεπίδραση των αντιθέτων και ταυτίζεται με τα λόγια του ηθικού φιλόσο- φου Εμανουέλ Λεβινάς : «La main qui prend et comprend» «Το χέρι που λαμβάνει αλλά και καταλαβαίνει» Info: Art Athina 2010, Κλειστό Π. Φαλήρου (Γήπεδο Ταεκβοντό), Μωραϊτίνη 2, Π. Φάληρο, από τις 13 μέχρι τις 16 Μαΐου. Ώρες λειτουργίας: Παρασκευή 14 Μαΐου - Κυριακή 16 Μαΐου: 12-9 μ.μ. Στη φετινή διοργάνωση θα συμμετάσχουν 300 καλλιτέχνες, οι οποίοι εκπροσωπούνται από 58 γκαλερί.

13 13 ΥΓ.

14 live preview free improvisation? ΤΟΥ ΛΕΥΤΕΡΗ ΜΟΥΜΤΖΗ Από κάποιο σημείο και μετά η μοντέρνα τζαζ έγινε υπερβολικά σύγχρονη και έπαψε να είναι ολοκληρωτικά τζαζ. Η μουσική των Σουηδών Emil Strandberg, Sten Sandell και Patric Thorman θα μπο- ρούσε να αποκαλεστεί οτιδήποτε, αλλά το πιο προφανές θα ήταν «improv» Και για να είμαι πιο ακριβής, εκείνο που «σκαρώνει» το συγκεκριμένο μουσικό τρίο, είναι και όπου θα έπρεπε να είναι σήμερα η τζαζ. Έχει ενέργεια, εφευρετικότητα, επικοινωνία και σουϊνγκάρει. Το να παίζεις μοντέρνα τζαζ χωρίς τύμπανα, έχει την αρχή του στο τρίο που σχημάτισε ο Jimmy Giuffre το 1961 το οποίο αποτελείτο από τον ίδιο (κυρίως στο κλαρίνο αλλά και σε άλλα «καλαμο- ειδή» όργανα), τον Paul Bley στο πιάνο και τον Steve Swallow στο κοντραμπάσο - και είναι μία σύνθεση που προσφέρει δυνατότητες για γρήγορες αλλαγές στη μουσική. Το ηχητικό αποτέλεσμα μπορεί να συνδεθεί με τη σύγχρονη κλασική μουσική. Το Free Improv ή αλλιώς Ελεύθερος Αυτοσχεδιασμός δεν είναι κάτι που γεννήθηκε χθες. Είναι ένα είδος / ύφος / προσέγγιση μουσικής που εξελίσσεται από τις αρχές της δεκαετίας του Χαρακτηρι- στικό του είναι ακριβώς ότι δεν χαρακτηρίζεται από οποιοδήποτε ιδίωμα, παρά μόνο από την ηχο-μουσική ταυτότητα των ατόμων που το εκτελούν. Σε αυτό μάλλον το γεγονός οφείλεται και η έλ- λειψη εμπορικής επιτυχίας της συγκεκριμένης μουσικής, μια και δεν μπόρεσε ποτέ να κατονομαστεί, ούτως ώστε να «πουληθεί» στο πλατύ κοινό. Στην εκτέλεσή της είναι μία συνεχής εξερεύνηση κατά την οποία ουσιώδες στοιχείο αποτελεί η διατήρηση επικοι- νωνίας - όχι απαραίτητα οπτικής, περισσότερο ενεργειακής - με τους συμπαίκτες/συν-δημιουργούς, στην προσπάθεια να γεννηθεί μία κοινή ιδέα η οποία δεν θα μεταφραστεί ποτέ σε λόγια, παρά μόνο σε ήχο. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη διάθεση και την «υφή» της μουσικής που με τη σειρά της δημιουργεί μία ιστορία, η οποία μπορεί να είναι μακριά ή σύντομη, σοβαροφανής ή αστεία και αγ- γίζει τον ακροατή όχι σαν μελωδία αλλά σαν μία χειρονομία άλλοτε ραφιναρισμένη, άλλοτε αγενής και σαστισμένη και άλλοτε σαν ένα διαρκές «χάιδεμα». Στο κοινό αφτί ή στο αφτί με συγκεκριμένες προσδοκίες μπορεί εύκολα να δοθεί η εντύπωση ότι αυτό που ακούει, είναι χαζό ή απλά μη μουσική. Η έλλειψη συμβατικής φόρ- μας, συμβατικού ρυθμού και συμβατικής μελωδίας εύκολα μπορεί να παραπλανήσει. Όμως όλες οι σημαντικές αξίες της μουσικής σαν επικοινωνία είναι παρoύσες σε ένα σοβαρό κονσέρτο ελεύθε- ρου αυτοσχεδιασμού. Όσον αφορά τους μουσικούς που αποφασίζουν σε κάποια φάση της ζωής τους να ασχοληθούν με τον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό, το αξιοσημείωτο είναι ότι όλοι τους, προέρχονται από ποικίλα μουσικά υπόβαθρα και τις περισσότερες φορές το μόνο που τους ενώνει, είναι η ανάγκη γι αυτού του είδους έκφραση, η οποία ουσιαστικά καταρρίπτει κάθε τύπου παραδοσιακούς μουσικούς κανό- νες. Οι άνθρωποι που θα φέρουν κοντά μας την εμπειρία του free improvisation -ίσως για πρώτη φορά στην Κύπρο- έχουν δουλέψει εκτεταμένα το είδος, αφού δούλεψαν επίσης σκληρά στo να «κατα- κτήσουν» τα αντίστοιχα όργανά τους. Ο Sten Sandell είναι μία από τις κεντρικές φιγούρες του ελεύθε- ρου αυτοσχεδιασμού στη Σουηδία από τις αρχές της δεκαετίας του 80 με πάνω από τριάντα δίσκους στο βιογραφικό του. Όπως λέει ο ίδιος για την προσέγγισή του στη μουσική, «I listen. I react to something. I play». Εκτός από πιάνο ασχολείται με αυτοσχεδι- ασμούς με φωνή και electronics. O τριαντάχρονος Emil Strandberg έχει συμμετάσχει σε πάνω από είκοσι δίσκους σύγχρονης τζαζ, αυτοσχεδιαστικής και μοντέρνας μουσικής και έχει ειδικευτεί στο πε- δίο των εκτεταμένων τεχνικών για τρομπέτα. O νεαρότερος αλλά ιδιαίτερα δραστήριος Patric Thorman έχει συμμετάσχει σε δίσκους και έχει περιοδεύσει με πολλούς Σουηδούς καλλιτέχνες και είναι ο μόνος από τους τρεις που έχει ήδη επισκεφτεί την Κύπρο, το περασμένο καλοκαίρι, όπου εμφανίστηκε στο Φεστιβάλ Ακουστι- κής Μουσικής «Λουβάνα» μαζί με τη συμπατριώτισσά του Ylva Ceder. Σαν ομάδα έχουν κυκλοφορήσει το Φεβρουάριο του 2009 το Stockholm Sweden Polyphony. Info: Emil Strandberg - τρομπέτα, Sten Sandell πιάνο, Patric Thorman - κοντραμπάσο Πού και πότε: 29 Μαΐου - Καστελιώτισσα, 31 Μαΐου- Foyer Τεχνοχώρου ΕΘΑΛ. Κρατήσεις: Tηλ Ιστοσελίδες για πληροφόρηση και ακρόαση:

15 ΦΩΤΟ: HEIKO PURNHAGEN δίσκοι που αξίζει να ψάξετε Είναι πλέον γνωστό και δεδομένο πως ο περισσότερος κόσμος δεν έχει στη διά- θεσή του το χρόνο να ψάξει για μουσική η οποία δεν παίζεται στο ραδιόφωνο και δεν πλασάρεται από mainstream περιοδικά και ιστοσελίδες. Γι αυτό αυτή η στήλη κάθε μήνα θα προτείνει επιλογές από ειλικρινείς/underground καλλιτέχνες μαζί με οδηγίες για το πού θα τις βρείτε. LEE WESTWOOD ENSEMBLE NYMPH SUITE AND OTHER STORIES (2008 self release) LEE WESTWOOD DRAGON (2009 self release) O 28χρονος Αγγλος κιθαρίστας που άφησε άφωνο το κυπριακό κοινό το μήνα που πέρασε. Ο φανταστικός συνθέτης και κιθαρίστας μας έχει χαρίσει από το 2006 τρεις δίσκους μεγάλης διάρκειας. Θα μιλήσουμε για τους δύο τελευταίους, οι οποίοι έχουν ηχο- γραφηθεί σε μία εκκλησία, το Lancing Chapel στο Sussex της Αγγλίας, και δείχνουν δύο διαφορετικές πλευρές του Westwood. Το πρώτο, μια σουίτα εμπνευσμένη από τις νύμφες της μυθολογίας, βρίσκει τον Lee να ηγείται του δικού του ensemble (κιθάρα, φλάουτο, βιολί, τσέλο, κοντραμπάσο) στις πιο περιπετειώδεις και παραμυθένιες του συνθέσεις. Στο δεύτερο τον βρίσκουμε μόνο με την κιθάρα να μας απο- καλύπτει όλες τις πτυχές του συνθετικού και κιθαριστικού του ταλέντου, χωρίς να διστάζει να τραγουδήσει και τέσσερα κομμάτια από τα δεκατρία του δίσκου. Οι συνθέσεις στον Nymph Suite and Other Stories φέρουν σίγουρα ομοιότητες με τους κλασικούς συνθέτες των αρχών του 20ού αιώνα Ravel και Debussy μαζί με διαχρονικότητα και υψηλή αισθητική. Οι ερμηνείες του Westwood και των μουσικών του είναι εξαιρετικές τεχνικά, μα και ιδιαίτερα ευαίσθητες και με ευκολία σε μεταφέρουν στον κόσμο που ο συνθέ- της προσπάθησε να κτίσει ή να περιγράψει γράφοντας τα συγκεκριμένα κομμάτια. Εδώ βρίσκουμε επίσης δυο ξεχωριστές δικές του διασκευές παραδοσιακών κομ- ματιών από την Ουγγαρία (Fudd El Jo Szél και Estéli Imadsag). Αξιοσημείωτη είναι η συμμετοχή του έξοχου φλαουτίστα Philippe Barnes ο οποίος «χρωματίζει» το μεγαλύτερο μέρος αυτού του μαγευτικού δίσκου. Το Dragon βρίσκει τον Lee να ερμηνεύει συνθέσεις εμπνευσμένες από τις περιπέτειές του με ένα ποδήλατο στη Γαλλία (Down & Out), δύο ισπανικά γλυκά (El Churro) και ένα νεκροταφείο στην Ουγγαρία (I Dream of Ivy) ανάμεσα σε άλλα. Εδώ όλη η κιθαριστική του ιδιοφυΐα και τεχνική όταν ήταν δεκαεννιά χρόνων μελετούσε δεκαπέντε ώρες την ημέρα «λάμπουν από κομμάτι σε κομμάτι αφήνοντάς σε να αναρωτιέσαι αν μια κιθάρα μπορεί να παραγάγει όλον αυτόν τον ηχητικό όγκο ταυτόχρονα. Φυσικά όλη η τε- χνική του κατάρτιση απλά είναι ένα εργαλείο που βοηθά στην εκτέλεση του κάθε κομματιού με τη μέγιστη ακρίβεια στο συναίσθημα και τις δυναμικές. υο αρι- στουργήματα για τις πολυπόθητες ώρες ηρεμίας και στοχασμού σας. Ιστοσελίδες: SANCHO 003 WE BUY GOLD (2009 Quetempo) Tαξιδιάρικη οργανική μουσική από το άψογο ντεμπούτο του ελλαδικού ντου- έτου. εν υπάρχει κανένας λόγος να μπούμε σε διαδικασίες του είδους «καλοί είναι για Ελληνες» γιατί απλά δεν υπάρχει ανάγκη για κάτι τέτοιο. Οι Sancho 003 κάνουν κάτι ολόφρεσκο, γεμάτο ενέργεια και εντελώς δικό τους. Με πολλή σοβαρότητα και άπταιστη επικοινωνία μεταξύ τους δημιουργούν ζωντανά (γιατί και ο δίσκος αυτός ζωντανά ηχογραφήθηκε στο στούντιο), ηχητικά πλεξίματα, τα οποία περνώντας τα από διάφορα εφέ (κυρίως delay και fuzz) και λουπάροντάς τα, φαντά- ζουν να είναι παιγμένα ταυτόχρονα από επταμελή μπάντα και όχι από δύο άτομα με ένα βιολί και μία κιθάρα. Φυσικά, θα μου πείτε, αυτό είναι κάτι που κάνουν πολλοί πλέον στις μέρες μας αν έχουν τα κατάλληλα μέσα και μετά εγώ θα σας πω, ναι, αλλά όχι με τόση μαεστρία και όχι μεταξύ δύο οι οποίοι συγχρονίζουν τα αντίστοιχα τους πετάλια (τα οποία δεν είναι με κανέναν τρόπο συνδεδεμένα) με τέτοια ακρίβεια και μουσικότητα. Πέρα από όλα αυτά οι Sancho 003 έχουν τη ευχέρεια να γράφουν μουσική με κατα- πληκτικές μελωδίες και ρυθμικά μέρη φορτισμένα με πολύ συναισθηματισμό και νεύρο που σε «ταξιδεύουν» αναπόφευκτα πότε σαν φτερό που το παίρνει ο άνεμος και πότε σαν τρένο που τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Άρτιοι οργανοπαίκτες και οι δύο, έχουν εκτίσει θητείες με Θανάση Παπακωνσταντίνου, Μάλαμα, Αγγελάκα, Ξύλινα Σπαθιά κ.ά. Τα ονόματά τους: Φώτης Σιώτας (βιολί και βιόλα) και Κώστας Παντέλης (κιθάρες). Τους χαρήκαμε και στην Κύπρο, ζωντανά, τον Φεβρουάριο που πέρασε και ελπίζουμε ότι θα βρεθούν ξανά εδώ το καλοκαίρι. Ιστοσελίδα: Και τους τρεις αυτούς τίτλους μπορείτε να τους βρείτε στην Κύπρο αποκλειστικά από το κατάστημα της Λουβάνα. ίσκοι στο This Must Be The Place στον πρώτο όροφο του Πολι- τιστικού Συλλόγου «Πάνθεον» στο κέντρο της Λευκωσίας (λεωφόρος Ευαγόρου 40, Κτίριο Πάνθεον, 1ος όροφος ) ΥΓ.

16 σκοτεινό δωμάτιο και πάλι ο χρόνος (*) ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΦΩΤΙΟΥ Ξύπνησα ένα πρωί, πήρα το αεροπλάνο και κατά το μεσημεράκι συνάντησα μια γυναίκα, το όνομά της οποίας είναι συνώνυμο της προσφοράς. «Χρειάζεται να βάζεις αγάπη στην κάθε σου κίνηση», μου είπε! Και κάτι ακόμα. «Να αγαπάς τον άλλον για τον εαυτό του και όχι για σένα, να τον αγαπάς δηλαδή όχι εγω- ιστικά γι αυτά που εσύ μπορείς να πάρεις από αυτή τη σχέση, αλλά προπαντός για αυτά που μπορείς να δώσεις». Θυμήθηκα πως είχα διαβάσει μια φορά σ ένα blog γι αυτή την «παρεξηγημένη αγάπη» - στην οποία ο άλλος γίνεται το αντικείμενο με το οποίο ικανοποιείς εσύ τις ανάγκες και τις επιθυμίες σου και που η παρουσία του εξασφαλίζει το δικό σου εγώ. Με λίγα λόγια «Είσαι αυτό που αγαπάς ή αυτό που σ αγαπάει;». Το ερώτημα θέτει η ταινία Adaptation, με την Meryl Streep και παρόλο που την έχω δει εδώ και χρόνια, πυκνά συχνά το βρίσκω μπροστά μου. Απά- ντηση μην περιμένετε. Έκαστος στο είδος του και ο Λεφάκης στο δικό του. Ο οποίος είχε γράψει κάπο- τε πως «Ό,τι παίρνετε από τη ζωή έχει ένα αντίτιμο που πρέπει να πληρώσετε πρόθυμα». Μάλιστα, πρό- θυμα. Έτσι ακριβώς. Ώρες ταμείου; Να πληρώσουμε, λοιπόν, το αντίτιμο να πάμε παρακάτω. Τέλος πάντων, αλλά καθόλου άσχετο. «Η ζωή είναι ένας κύκλος τραγουδιών», έλεγε η συγγραφέας Ντό- ροθι Πάρκερ. Κι αυτή την περίοδο ακούω πάλι ένα παλιό αγαπημένο τραγούδι της Ελευθερίας Αρβανι- τάκη, σε στίχους Αλκίνοου Ιωαννίδη. Το οποίο πάει κάπως έτσι: «Κάτι ρωτάς, κάτι απαντώ. Λέξεις, λέξεις μες στο χρόνο. Κάπου είσαι εσύ, κάπου κι εγώ, κάπου-κάπου σ ανταμώνω. Κάποιες φορές, στιγμέςστιγμές, μοιάζουν όλα κερδισμένα. Ξαναγυρνάς, ξα- ναγυρνώ στη συνήθεια και στο ψέμα». Και συνεχίζει: «Όποιος μπορεί, όποιος βαστά, την αλήθεια του γυρεύει. Κι όταν τη βρει, την παρατά και στο φως μετα- ναστεύει». Ε λοιπόν, αυτή την περίοδο αυτό ακριβώς κάνω. Αναζητώ την αλήθειά μου. Αν μεταναστεύσω, πάει να πει πως τη βρήκα. Το πιο σίγουρο, όμως, εί- ναι πως κάπου εδώ τριγύρω θα με δείτε πάλι. Γιατί όπως έλεγε και ο T.S. Eliot «Αυτός είναι ο τρόπος που ο κόσμος τελειώνει. Όχι μ' έναν πάταγο αλλά μ ένα λυγμό». Προς το παρόν πάω να δω την Ιστορία της Αντέλ Ουγκό, της κόρης του διάσημου συγγραφέα, η οποία το 1863 ταξίδεψε στο Χάλιφαξ του Καναδά, προκειμένου να συναντήσει έναν αξιωματικό με τον οποίο ήταν παράφορα ερωτευμένη. Όταν όμως εκεί- νος την απορρίπτει, εκείνη ξεκινά έναν απελπισμένο αγώνα, προκειμένου να τον πείσει για τον έρωτά της και να τον κερδίσει... Ιστορίες τρέλας δηλαδή! (*) ανεισμένος από το καινούριο βιβλίο της Σώτης Τρι- ανταφύλλου. ΥΓ. 16

17

18 ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΠΑΡΠΑ ΧΡΙΣΤΟ ΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ a walk in never land Η τελευταία δουλειά του Χριστόδουλου Παναγιώτου βασίζεται στην έρευνα σε υφιστάμενα αρχεία και ψάχνει το σημείο εκείνο όπου η παρατήρηση αποκαλύπτει τα κρυμμένα σχήματα της κοινωνίας. εν πιστεύω να είναι μόνο η δύναμη και η συνέπεια στη δουλειά ενός καλλιτέχνη που τον κάνει να ξεχωρίζει εκτός συνόρων. Συντρέχουν κι άλλοι λόγοι, όπως το αντίκρισμα της γκαλερί που τον εκπροσωπεί, οι συμμετοχές του σε διοργανώσεις και εκθέσεις, η ευκαιρία εάν του δοθεί- να ζήσει για ένα διάστημα εκτός, η εγκυρότητα των έργων του και η «επικαιρότητα» της τακτικής που επιστρατεύει για υλοποίησή τους, η οποία να του «εξασφαλίζει» τον διάλογο με άλλους καλλιτέχνες. Όλα αυτά μπορεί να τα σκεφτεί κανείς σε σχέση με τον Χριστόδουλο Παναγιώ- του. Είναι απ τους ελάχιστους Κύπριους καλλιτέχνες που κατάφεραν να έχουν μια ενδιαφέρουσα δραστηριότητα εκτός, με συμμετοχές σε μπιενάλε, ομαδικές εκθέ- σεις, φουάρ, αλλά και μέσα από ατομικές, όπως αυτήν που ολοκληρώθηκε πρόσφατα στο Kunsthalle της Ζυρί- χης ή αυτήν που παρουσιάζει αυτό το μήνα στην Cupitt στο Λονδίνο. Είχα καιρό να τον δω. Η τελευταία φορά που συναντηθή- καμε ήταν στα γραφεία του Φιλελευθέρου όταν ερχόταν καθημερινά για την έρευνά του στο αρχείο της εφημερί- δας. Θυμάμαι τον ενθουσιασμό του με τις φωτογραφίες που «ξέθαβε» η εικαστική του σκαπάνη και τη δική μου απορία για αυτό που τον κάνει να σταματά σε μια εικόνα, να την βάζει στην άκρη και να την κάνει κομμάτι ττων έργων του. Από τις περιστασιακές συναντήσεις μας για μεσημεριανό στην εφημερίδα μέχρι σήμερα που κάθεται απέναντί μου απολαμβάνοντας τις καλοκαιρινές θερμοκρασίες που μας χάρισε μια απριλιάτικη μέρα, ο Χριστό- δουλος έκανε πολλά. Πήγε Βερολίνο, ολοκλήρωσε το residency του στο φημισμένο Künstlerhaus Bethanien, αποδέχτηκε την πρόταση να περάσει έξι μήνες στο IASPIS στη Στοκχόλμη, το οποίο προσφέρει ένα από τα σοβαρότερα προγράμματα residencies στον κόσμο, ενώ στο μεταξύ έδειξε τη δουλειά του σε ενδιαφέρουσες εκθέσεις, όπως αυτήν με τίτλο «Morality» σε επιμέλεια Juan Gaitan και Nicolaus Schafhausen στο Witte de With στο Ρότερνταμ και σε σημαντικές διοργανώσεις, όπως το Μαραθώνιο Ποίησης που πρότεινε για δυο μέρες τον πε- ρασμένο Οκτώβρη στην Serpentine Gallery ο Hans Ulrich Obrist. Ο Χριστόδουλος είχε ζητήσει από τον ηθοποιό Max Mackintosh να τον εκπροσωπήσει στο διήμερο event διαβάζοντας ένα ιδιότυπο κείμενο, το οποίο υπο- γράμμιζε κάτι ανορθόδοξο - τις ομοιότητες μεταξύ της ταινίας του Πασολίνι «Θεώρημα» και του κλασικού παι- δικού φιλμ Mary Poppins. Το κείμενο είχε για τίτλο την παράφραση του πρώτου σλόγκαν για την προώθηση του κινηματογράφου, «To bring back the world to the world». Το συγκεκριμένο έργο φέρει αρκετά από τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη δουλειά του καλλιτέχνη, όπως τη χρήση του περφόρμανς ως μέσο, την εκπροσώπηση από άλλους περφόρμερ/ηθοποιούς/τραγουδιστές και την έρευνα γύρω από την ανθρωπολογία και την ιστοριο- γραφία-θεωρία του θεάτρου. Αυτός ο κύκλος δουλειάς, ο οποίος περιλαμβάνει προτάσεις όπως το έργο σε εξέλιξη Slowdance Marathon (2005) ή το πιο πρόσφατο The End (2009) ένα σκηνικό που αναπαριστά το Markgräfliches Opernhaus στο Bayreuth κρεμάζεται in situ, αντικαθιστώντας την ιστορική σκηνή για μια και μοναδική περφόρ- μανς πριν διπλωθεί οριστικά- εμπλουτίστηκε τα τελευ- ταία χρόνια με τη συστηματική του έρευνα σε αρχεία και τη σύνθεση έργων που πραγματεύονται τόσο την πολιτική της αρχειοθέτησης ως πρακτικής, όσο και του αφηγήματος που προκύπτει από αυτήν. Στο Kunsthalle της Ζυ- ρίχης, ο Χριστόδουλος παρουσίασε το έργο του Wonder Land (2008), το οποίο προέκυψε μέσα από την εξέταση του ιστορικού αρχείου της Λεμεσού και λειτούργησε ως οπτικοποίηση μιας παρατήρησης του καλλιτέχνη που αφορούσε την εμμονή των κατοίκων της πόλης να μα- σκαρεύονται ως χαρακτήρες του Ντίσνεϊ. Στην Cupitt, το έργο θα παρουσιαστεί ξανά σε συνδυασμό με το Never Land (2008). Είναι το αρχείο που συνέθεσε ο καλλιτέ- χνης με την έρευνά του στον Φιλελεύθερο. Αποτελείται από 150 περίπου διαφάνειες, οι οποίες προτείνουν μια ποιητική θεώρηση της δεκαετίας του 90, μέσα από ση- μαντικά και μη γεγονότα στην Κύπρο στη διάρκεια μιας εποχής που το νησί βρισκόταν στη διαδικασία ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το έργο έτυχε να το δω αποσπα- σματικά στο ιαδίκτυο. Μου έκανε εντύπωση η επιλογή των εικόνων και το «πάντρεμά» τους, το οποίο προσδίδει στο αποτέλεσμα χιούμορ (που κάποτε μεταμορφώνεται σε ειρωνικό μειδίαμα), αλλά και ποιητικότητα. «Αυτό που με ενδιαφέρει στις αρχειακές φωτογραφίες, πέραν από την αισθητική τους αξία, είναι η αξία που τους προσ- δίδει η ίδια η αρχειοθέτηση», μου λέει όταν μου δίνεται η ευκαιρία να τον ρωτήσω για τη διαδικασία επιλογής των εικόνων που χρησιμοποιεί. Και μ αυτό εννοεί την αυξη- μένη δυναμική που αποκτούν έτσι όπως αποκαλύπτουν το παρελθόν και προβάλλουν το μέλλον. Ο Χριστόδουλος ανήκει, άλλωστε, στη γενιά των καλλιτεχνών που πι- στεύουν ότι είναι μέσα από το προσωπικό που μπορούμε να κατανοήσουμε το συλλογικό και τα αφηγήματά του. «Εάν θεωρήσουμε ως δεδομένο ότι το συλλογικό είναι το άθροισμα του προσωπικού, τότε αυτό που μ ενδι- αφέρει είναι ακριβώς αυτή η διάκριση. Το πώς δηλαδή η προσωπική αφήγηση διαβάλλει και επαναπροσδιορίζει το συλλογικό αφήγημα». Αυτή την περίοδο, ο καλλιτέχνης «διεισδύει» στο φωτο- γραφικό υλικό ακόμα ενός αρχείου για να ετοιμάσει το έργο που θα παρουσιάσει σε μια δεύτερη ομαδική έκθεση στο Witte de With στο Ρότερνταμ, όπως και στην γκαλερί Sprüth Magers στο Βερολίνο. Η κουβέντα μας συνεχίζει ηλεκτρονικά. Στο site του έχει αναρτήσει τις διάφορες ενότητες έργων του. ιαφαίνεται πως μέσα στα χρόνια, έχει πειραματιστεί με διάφορους ρόλους που οικειοποιούνται κατά καιρούς οι καλλιτέχνες, όπως αυτόν του περ- φόρμερ, του σκηνοθέτη, ακόμα και του ανθρωπολόγου. Τον ρωτώ σχετικά για να μου απαντήσει πως αυτό που τον ενδιαφέρει περισσότερο είναι η θέση του ανθρωπο- λόγου ως καλλιτέχνη. Το σημείο εκείνο δηλαδή, όπου η παρατήρηση βοηθά στο να αποκαλυφθούν τα κρυμμένα σχήματα της κοινωνίας. Σκέφτομαι πως ουσιαστικά αυτό που υπογραμμίζει με όσα λέει είναι έναν απ τους ση- μαντικότερους λόγους που βλέπουμε και κάνουμε τέχνη είτε εντός είτε εκτός συνόρων: Για να αναρωτηθούμε κυρίως και να αμφισβητήσουμε τους μηχανισμούς που καθορίζουν την καθημερινότητά μας. Info: Sprüth Magers, Rethinking Location, μέχρι τις 19 Ιουνίου. Witte de Width, Morality, μέχρι τις 31 Ιουλίου. Catastrophe? Quelle catastrophe!, Quebec Biennial, μέχρι τις 13 Ιουνίου

19 THE END, CHRISTODOULOS PANAYIOTOU, 2009, PERFORMANCE, DOCUMENTATION OF PERFORMANCE (FOLDED BACKDROP, PHOTO), COURTESY THE ARTIST AND RODEO GALLERY 19 ΥΓ.

20 ΥΓ. 20 notes on a scandal ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΑΣ ΧΡΙΣΤΟ ΟΥΛΟΥ ΣΧΕ ΙΟ: ΧΑΡΙΤΙΝΗ «Έχω χρόνο». Ουσιαστικό. Ο χρόνος είναι ουσιαστικό, άρα εμπεριέχει την ουσία καλή μου φίλη. Ο χρόνος, λέει, είναι ο τρόπος με τον οποίο ο δικός μας νους, των ανθρώπων, αντιλαμβάνεται τη ροή των γεγονότων. Τη διαδοχή και τη διάρκειά τους. Έχω το χρόνο λοιπόν να το σκέφτομαι αυτό και να μην το παλεύω. Μ αρέσει. Χαζομάρες θα μου πεις εσύ, δεν ξέρεις τι χάνεις θα σου πω εγώ. Καθόλου φαντεζί ή κάπου που δεν ξαναπήγες ο προορισμός. Μπαίνω σε αεροπλάνο. Εκεί μέσα ο χρόνος κυλά αργά. Πάντα η αναμονή του να φτάσεις κάπου, σε οποιουδήποτε προορισμό, μοιάζει να κυλάει αργά. Είναι μάλλον η αγωνία της εμπειρίας. Κι όταν εν τέλει καταλήξεις, ξεχνάς τον χρόνο που προ- ηγήθηκε και συντονίζεις το βιολογικό σου ρολόι σ αυτόν που βιώνεις. Καταλήγω. Έχω την πολυτέλεια να μην αντα- ποκρίνομαι, παρά μόνο νευρολογικά. Απλά να παρακολουθώ, όχι να βλέπω. Πολιτισμός. Άλλο ένα ουσιαστικό που το χάσαμε στην πορεία. Η κουλτούρα του να αναπνέεις. Συγκρίνω. Τις διαφορές και τις ομοιότητες. Φεύγω. Είναι γε- γονός πως μέσες άκρες, η κοινή σκέψη και κουλτούρα ενός λαού έχει να κάνει με τις νευρώσεις του. Του παρελθόντος και του παρόντος. Τα πρέπει του, τις αντιλήψεις του για τον πολιτισμό. Μια φίλη που επέστρεψε απ την Ταϊλάνδη μου περιγράφει ένα νησί με πενήντα κατοίκους. Εκεί λέει, ο καθένας κάνει από μια δουλειά, για να εξυπηρετού- νται οι υπόλοιποι. Ένας ψαράς, ένας μπακάλης, ένας γιατρός. Ο καθένας τη δουλειά του, ανταλλαγές όχι κατ ανά- γκην με χρήμα - και φύση, πολλή φύση. δύο Ο χρόνος γι αυτούς φαίνεται να κυλά πιο αργά, χωρίς τη νεύρωση της προ- σμονής για κάτι μεγαλύτερο, ψηλότερο, ωραιότερο, ακριβότερο. Ο μέσος όρος ζωής τους δεν διαφέρει κατά πολύ απ το δικό μας. Ανταλλάξαμε ταξιδιωτικές πληροφορίες σ ένα τραπέζι με κρασί, ελιές και φέτα, μες στη λαϊκή γειτονιά. Στη Βιένη που ήμουν, και δεν είχε πί- θηκους αλλά το πιο εξελίξιμα τάχα μου ζώα, εντύπωση μου έκανε ο τρόπος με τον οποίο ο κόσμος φαίνεται να χειρίζε- ται το χρόνο του. Μες στην καθαρότητα της πόλης του, να ξυπνά και να περπατά σε ωραίες γειτονιές, να έχει μια ομορφιά που να σβήνει σχεδόν την ασχήμια της πρόσφατης μνήμης του. Περπάτημα στη δική μας πόλη. Όπου ο πολιτισμός είναι χωσμένος μέσα σε ετοιμόρροπα αρχοντικά και καλά κρυμμένες ιστορίες που αντί οι αρμόδιοι να τις διατυμπανίζουν, τις αφήνουν στη διάθεση των κου- ρασμένων, χωρίς χρόνο, πολιτών να τις εξερευνήσουν, αν και εφόσον θέλουν. Πίσω στο «hip» της υπόθεσης, τα μισά εστιατόρια και καφετερίες είναι γεμά- τα από κόσμο που συνεχώς θέλει κάτι. Καλύτερο σπίτι, καλύτερη δουλειά, καλύτερο γκόμενο. Καθόμαστε παρέα σε ταβέρνα που άνοιξε πρόσφατα στην Ονασαγόρου. «Μήπως να τη δούμε αμερικάνικα και να κλείσουμε ομαδικό ρα- ντεβού σε ψυχολόγο;». Τι να σου πω βρε παιδί μου, δεν πιστεύω εγώ σ αυτούς. εν την κρατάμε της γιαγιάς μας τη συμ- βουλή πως ο χρόνος είναι ο καλύτερος γιατρός και να κοιτάξουμε μπροστά; Και δεν χρειάζεται να τρέχεις, άσε το να σε πάρει. υο πράγματα χρειάζονται. Εσύ και ο χρόνος όπως τον αντιλαμβάνεσαι.

21

22 on stage ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΣΚΟΡ Η Είναι βράδυ Τετάρτης, προλαβαίνουμε το θέατρο που αδειάζει κι είμαστε στη σειρά για τη δεύτερη παράσταση του μιούζικαλ τσέπης, όπως τ' αποκάλεσαν, του «Ινκόγκνιτο». Είναι η γνωστή από πέρσι παράσταση που δημιούρ- γησαν οι δυο performers της, Στέλλα Φυρογένη και Γιώργος Χριστοδουλίδης και που ανέβηκε ξανά για τις ανάγκες της παγκόσμιας μέρας θεάτρου στον Άγιο Ανδρέα παραμένοντας για άλλο ένα μήνα στη σκηνή. Η Στέλλα ανάλαβε την επιμέλεια των κειμένων και μαζί με τoν Γιώργο τη μουσική επιμέλεια και διασκευή των τραγουδιών. Η αποψινή είναι η δεύτερη παράταση και για τους δυο. Όταν τους συναντάμε στο καμαρίνι, συνειδητοποιούμε το εγχεί- ρημά τους. Είναι εξαντλημένοι. Όλη τους την ενέργεια την έχουν αφήσει στη σκηνή. Έχει ήδη μετατραπεί σε οξυγόνο για τους θεατές, σκέφτομαι κι είναι η πρώτη φορά εδώ και καιρό που φεύγω ικανοποιημένη απ το θέατρο. Η Φυρογένη, η ηθοποιός που κάθε φορά που παίζει επιβεβαιώνει πως της πάει όσο καμίας άλλης η σκηνή, σε ένα one woman s show ξετυλίγει με εξαι- ρετικό τρόπο πολλές μικρές ιστορίες-εξομολογήσεις, για τον έρωτα, την τρέλα, το όνειρο, την απώλεια, την ελπίδα, την εμμονή, την αναμέτρηση με τον χρόνο. Ο πολυτάλαντος Χριστοδουλίδης είναι στο πιάνο ερμηνεύοντας Kurt Weil, Μάνο Χατζιδάκι, Astor Piazzolla καθώς και δικές του μουσικές συνθέσεις. Εντυπωσιακή δεν ήταν μόνο η Φυρογένη, αλλά και το γεγονός πως κάποιοι απ το κοινό έβλεπαν την παράσταση για δεύτερη φορά. Λογικό είναι, σε μια εποχή που οι καλές παραστάσεις είναι πολύ λίγες κι οι κακές ανησυχητικά πολλές. Και δεν είναι θέμα μόνο ασυντόνιστων και κακών ερμηνειών. Είναι και το θέμα μιας γενικής αισθητικής αντίληψης που δεν μπορεί να προσφέρει τί- ποτα σ ένα κοινό δοκιμασμένο κι όχι ανώριμο, μια αντίληψη βασισμένη σε μια εκλαϊκευμένη περισσότερο προσέγγιση, που υποτιμά την αισθητική του θεατή. Ναι στο «Ινκόγκνιτο», ίσως υπήρξαν λάθη σκηνικής παρουσίας. Με τη δια- φορά πως εδώ η ερμηνεία της Στέλλας ήταν σαν μαγνήτης που σάρωνε τα βλέμματα γύρω απ αυτήν. Η ίδια άλλαζε με ευκολία κάθε τόσο ερμηνευτικά προσωπεία και απαιτητικούς ρόλους, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα σχε- δόν μαγική. Η παράσταση κράτησε σωστές ισορροπίες ανάμεσα στο χιούμορ και το δράμα, με την ερμηνεύτρια να παρουσιάζει με εξωστρέφεια τον συναι- σθηματικό κόσμο των ηρωίδων που ερμήνευε. Κι ήταν επιτέλους - μια πειραματική παράσταση σε μια πειραματική σκη- νή. Γιατί συμβατικές και πειραματικές, έχουν ψιλομπερδευτεί τελευταία στη σκηνή του Αγίου Ανδρέα. σημειώσεις ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΠΑΡΠΑ Πήγα να δω τον «Κυνόδοντα» του Γιώργου Λάνθιμου. Παίχτη- κε στο Πάνθεον, στο φεστιβάλ Κινηματογραφικές Μέρες, το οποίο φέτος έδειξε αριστουργήματα. Εξωφρενική ταινία. Είτε παρακολουθούσα με το στόμα ανοιχτό επειδή δεν πίστευα τι έβλεπα - είτε με τα μάτια κλειστά. Υπάρχουν σκηνές που δεν τις αντέχει το σύστημα (τουλάχιστον το δικό μου). Η βία δεν είναι χολιγουντιανή απ αυτήν που εκπαιδεύτηκες να χωνεύεις από μικρός μαζί με τα ποπ κορν. Είναι τόσο ωμή και πραγματική, που θα μπορούσες να την πεις ανθρώπινη - όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται αυτό. Όταν τελείωσε, βγήκε ο Χρήστος Στέργιογλου στην ταινία ερμηνεύει το ρόλο του αυταρχικού πατέρα - και μίλησε για το «φασισμό της καθημερινότητας». Ήταν πολύ εύ- στοχος. Ο σκηνοθέτης, που στην προκειμένη περίπτωση είναι κι ο σεναριογράφος, μπλέκει μια ιστορία η οποία μέσα απ τις εξωπραγματικές της συνιστώσες (τους γονείς που κρατάνε δέ- σμια τα τρία παιδιά τους μετατρέποντας μια ειδυλλιακή έπαυλη σε φυλακή) μιλά για το φασισμό, όχι μόνο εντός του ασφυκτικού οικογενειακού κλοιού, αλλά και στην κοινωνία γενικότερα, μέσα στην καθημερινότητά μας την οποία ορίζουν όσοι κατέχουν έστω και ψήγμα εξουσίας απ αυτόν που αφήνει το αυτοκίνη- το στο πεζοδρόμιο, εμποδίζοντας τον πεζό, τον παραπληγικό, αυτόν που θέλει να κυλήσει το καρότσι με το παιδί του, μέχρι τον πολιτικό που σκέφτεται ν αυξήσει το όριο συνταξιοδότη- σης στα 67 για να σωθούμε απ την κρίση. ΥΓ. 22

23 ΜΑΡΙΑ ΛΟΪΖΙ ΟΥ, REWIND SISYPHUS, ΜΕΤΑΞΩΤΟ ΧΑΡΤΙ, Όταν βγήκαμε έξω, ένας φίλος με ρώτησε αν μου άρεσε. εν μπορού- σα ν απαντήσω. εν είναι απ τις ταινίες που έχουν να κάνουν με το γούστο. Τη βρήκα ενοχλητική, τολμηρή, αλλά όχι «ωραία». Ενοχλητική γιατί σε σκηνές ήταν «too much». Τολμηρή επειδή δεν αυτολογοκρίνεται ούτε και απολογείται όταν προκαλεί κοινωνικά ταμπού της αιμο- μιξίας ήταν το ένα. Όλα αυτά τα σκέφτηκα εκ των υστέρων, όπως και το ότι το σενάριο το στοίχειωναν δυο από τις βασικότερες κινητήριες δυνάμεις της ανθρώπινης φύσης, η σεξουαλικότητα και η βία. Η ταινία πήγε πολύ καλά εκτός. Βραβεύτηκε στις Κάννες, στο Σεράγιεβο, πήρε το καλύτερης μεγάλου μήκους στο Μοντρεάλ. Εντυπωσιακό, αν λάβεις υπόψη ότι τα γυρίσματα έγιναν μέσα σε 2.5 μήνες με τα ελάχιστα, σε μια χώρα χωρίς ιδιαίτερη υποδομή στον κινηματογράφο. Φυσικά, αυτό μπο- ρείς να το δικαιολογήσεις εντάσσοντάς το στο γενικότερο trend που δίνει εγκυρότητα στην τακτική του κρατώ μια κάμερα και κάνω σινεμά αλά αδελφών Νταρντέν. Εντούτοις, το φαινόμενο της μονάδας που καταφέρ- νει να ξεχωρίζει παρά τις αντίξοες συνθήκες που τον περιβάλλουν έχει πιο βαθιές ρίζες. Ίσως να σχετίζεται με αυτή την ιδέα του «δημιουργού ως νησιού», ως αυτόνομης οντότητας που επιβιώνει, σκέφτεται, παρά- γει ακόμα κι όταν η πραγματικότητά της χώρας και της κοινωνίας του δεν του το επιτρέπουν. Το συζητούσαμε παρέα με τη Μαρία Λοϊζίδου. Η καλλιτέχνις συμμετέχει σε μια ενδιαφέρουσα έκθεση στη Γένοβα. «Isole mai trovate» (Islands never found) είναι ο τίτλος σε επιμέλεια του Γάλλου Lorand Hegyi, ο οποίος αναγνωρίζει μια αμφίδρομη σχέση μεταξύ καλλι- τέχνη και κοινωνίας. Παίρνει σαν δεδομένο το δημιουργό ως ιδιόμορφη εκρηκτική μονάδα σε διαρκή αναζήτηση του αυθεντικού και του καινού- ριου, ο οποίος επηρεάζει και επηρεάζεται απ τον κόσμο του. Η Λοϊζίδου λαμβάνει μέρος με το «Rewind Sisyphus», ένα έργο της καινούριας σειράς της «Φανταστικά Πλάσματα», στα οποία «αναθέτει» την εκπλήρωση των σύγχρονων αναγκών μας. Ο Πονοσυλλέκτης,, ταξιδεύει και μαζεύει τον πόνο των ανθρώπων, Ο Συννεφοκουβαλητής μεταφέρει τα σύννεφα για βροχές σε τόπους ξηρασίας. Ο Σίσυφος είναι καθηλωμένος στο καθήκον που του ανέθεσε ο μύθος τη στιγμή που ολοκληρώνει να ξεκινά απ την αρχή. Το σώμα του σπάζει σε δεκάδες κομμάτια που μαζί συγκροτούν μια εύθραυστη μάζα από χαρτί που ισορροπεί σαν κέλυφος, άδειο από ζωή. Ο κόσμος της Λοϊζίδου δεν θυμίζει σε τίποτα αυτόν που περιγράφει ο Λάνθιμος. Η ποιητικότητα της γραφής της μάλλον είναι το αντίδοτό του και ο Σίσυφός της, εκτός από σύμβολο της ανθρώπινης μοίρας, στέκει και σαν αλληγορία για το ρόλο του καλλιτέχνη: ως αυτού του πλάσματος - που μόνο «φανταστικό» μπορείς να το πεις με τα σημερινά δεδομένα - το οποίο δημιουργεί, αντιστέκεται κι έχει κάτι να αντι -προτείνει στο «φασισμό της καθημερινότητας». Χωρίς μουσεία όμως και ιδρύματα που να ενθαρρύνουν την έρευνα και το θεωρητικό διάλογο αλλιώτικα θα μι- λούσαμε για ακόμα ένα είδος φασισμού -, το θέμα είναι τι κάνουμε αυτόν τον καλλιτέχνη, πώς αξιολογούμε το έργο του και με ποιο τρόπο περνά στην ιστορία. Αυτό όμως είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο για άλλη φορά. Προς το παρόν, τα θετικά. Ένα φεστιβάλ που χαίρεσαι τη διοργάνωσή του, μια ταινία που σε προβλημάτισε κι ένα έργο που σ έκανε να σκεφτείς τους ανθρώπους σαν νησιά. ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ ΚΥΝΟ ΟΝΤΑΣ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΛΑΝΘΙΜΟΥ