Αναζήτηση και αξιολόγηση ιατρικής πληροφορίας στο διαδίκτυο. Παναγιώτης Μπαµίδης, PhD

Transcript

1 Αναζήτηση και αξιολόγηση ιατρικής πληροφορίας στο διαδίκτυο Παναγιώτης Μπαµίδης, PhD Λέκτορας Ιατρικής Πληροφορικής Εργαστήριο Ιατρικής Πληροφορικής Ιατρική Σχολή ΑΠΘ Περίληψη Γενικά περί αναζήτησης πληροφορίας Μηχανές αναζήτησης Σύνθετη αναζήτηση Ιατρικές µηχανές αναζήτησης Μετα-µηχανές Ποιότητα πληροφορίας Εργαλεία και κριτήρια αξιολόγησης Νέες εξελίξεις 1

2 Αναζήτηση Ορισµός Παραµέτρων Language (Greek, English, both, other) Subject area (software engineering, HCI) Geographical area (Greece, UK, Europe) Publication period (last 15 years) Literature type (books, journals, reports, conference papers) 2

3 ηµιουργία λέξεων κλειδιών (keywords) Discussion with Colleagues, supervisor, librarians, professionals Initial reading of the literature Dictionaries, thesaurus, handbooks Brainstorming Identify main concepts Find basic terminology and keywords Compile a list of related terms Find synonyms Place synonyms in groups Relevance trees Πηγές Books Journal articles Conference papers Reports Magazines Newspapers Master dissertations PhD theses Government publications Reference material Encyclopaedias, dictionaries, wikis, blogs, casts 3

4 Abstracts Catalogues Clinical trials Dictionaries Bibliographies Άλλες πηγές Βάσεις εδοµένων (Databases) Εργαλεία που βοηθούν στον εντοπισµό books, journal and magazine articles, conference proceedings, videos, digital documents Ψάχνουν την κάθε πηγή ξεχωριστά Κάθε βάση έχει τους δικούς της κανόνες 4

5 Χρήση του search: Αναζήτηση Αποτελέσµατα αναζήτησης στην οθόνη Αξιολόγηση της αναζήτησης και απόφαση για την παραπέρα πορεία αναζήτησης Ποιες λέξεις κλειδιά έδωσαν τις καλύτερες αναφορές; Ποιες ήταν ακατάλληλες; Εναλλακτικές λέξεις; Νέες ιδέες για το πλάνο της αναζήτησης υαδική Λογική Boolean logic George Boole, English mathematician Χρήση λογικών τελεστών OR AND NOT για δηµιουργία σχέσεων ανάµεσα σε έννοιες, λέξεις κλειδιά, όρους, επικεφαλίδες, θέµατα κλπ 5

6 AND AND σηµαίνει «θέλω πηγές που περιέχουν και τις δύο λέξεις» A AND B OR OR σηµαίνει «θέλω πηγές που περιέχουν είτε τη µία είτε την άλλη λέξη χωρίς διάκριση» A OR B 6

7 NOT NOT σηµαίνει «να εξαιρεθούν εκείνες οι πηγές του Α που περιέχουν Β». A NOT B Περιορισµοί συνήθως εισάγονται µε σύνθετη αναζήτηση Language - the language the item is written or recorded in Format - the physical medium, or type (i.e. CD-ROM, video, etc.) Publication Date - the year the item was published. 7

8 Truncation (Αποκοπή) Integral part of keyword searching Words coming from the same root the ability to enter the first part of a keyword, insert a symbol and retrieve all possible endings of that word Allows the user to incorporate various word endings is used to search a word stem and retrieve all variations of the stem Different signs are used as truncation symbols ( $, *,?, # ) Παραδείγµατα pharmacolog* δίνει PHARMACOLOGY PHARMACOLOGIC PHARMACOLOGICAL PHARMACOLOGIST PHARMACOLOGISTS femini* δίνει FEMININE FEMINISM FEMINIST FEMINISTS 8

9 Ένα παράδειγµα TOPIC: Does having a pet, such as a cat, dog, or other type of animal, benefit the elderly? Define your topic by identifying the individual, specific concepts pet(s), domestic animal(s), cat(s), dog(s) benefit, beneficial, therapeutic, therapy elderly, aged, senior Formulate the search strategy by applying Boolean logic. 1. pet OR pets OR dog* OR cat OR cats OR domestic animal* 2. benefi* OR therap* 3. elderly OR aged OR senior 4. 1 AND 2 AND 3 ( Μέσα Αναζήτησης στο διαδύκτιο 9

10 Φυλλοµετρητές (1) Netscape Communicator Internet Explorer Τίτλος Τρέχουσας σελίδας URL Τρέχουσας σελίδας Φυλλοµετρητές (2) Ένδειξη µεταφοράς υλικού Περιεχόµενο ιστοσελίδας παραποµπές (δεσµοί) 10

11 Φυλλοµετρητές (3) ιακοπή µεταφοράς επιστροφή στην προηγούµενη σελίδα Ανανέωση σελίδας Αρχική ιστοσελίδα (home) Επιστροφή στην σελίδα από την οποία µόλις βγήκαµε URLs (URLs) are = Uniform Resource Locators, Internet addresses. URLs give Internet users a standard format for sending and receiving a variety of information URLs consist of four sections and look something like this: type of transfer://servername.domain/directory/subdirectory/filename/filetype 11

12 Εργαλεία Αναζήτησης Search engines Subject directories Meta search tools Search engines Searches a predictable set of Full-text of selected Web pages Search by keyword, trying to match exactly the words in the pages No browsing, no subject categories Allows at least simple Boolean AND and OR Sometimes allow searching specific parts of Web documents (titles, headers, etc.) Google AlltheWeb AltaVista Excite Infoseek Nothern Light 12

13 13

14 Subject directories organised into subject categories, human-selected sites picked by editors (sometimes experts in a subject) classification of pages is done by subjects -- subjects vary according to the aims of each directory Usually organised into hierarchical subject categories Can browse subject categories or search using broad, general terms NO full-text of documents. Searches need to be less specific than in search engines, because you are not matching on the words in the pages you eventually want. Librarians' Index Infomine infomine.ucr.edu Academic Info Yahoo! About.com Meta search engine In a meta-search engine, you submit keywords in its search box, and it transmits your search simultaneously to several individual search engines and their databases. You get back results from all the search engines queried. Meta-search engines do not own a database of Web pages; they send your search terms to the databases maintained by search engine companies. The idea of meta search engines is better than the reality Dogpile The Internet Sleuth Savvysearch Metacrawler Ixquick Copernic 14

15 Ιατρικές µηχανές αναζήτησης Οι ιατρικές µηχανές αναζήτησης είναι internetsites τα οποία δίνουν τη δυνατότητα στο κοινό για αναζήτηση ιατρικής πληροφορίας. Η αναζήτησηγίνεταισεinternet-sites µε ιατρικό περιεχόµενο τα οποία δηµιουργούνται από διάφορους φορείς (Νοσοκοµεία, Πανεπιστήµια, Πανεπιστηµιακές Κλινικές, Ιδιωτικές Ιατρικές Εταιρείες κτλ). 15

16 Τρόποι Αναζήτησης 1 ος Τρόπος Στο επάνω µέρος της σελίδας κάθε ιατρικής µηχανής αναζήτησης υπάρχει ένα κενό πλαίσιο στο οποίο µπορείτε να γράψετε τους ιατρικούς όρους για τους οποίους θέλετε να βρείτε πληροφορίες. Για περισσότερους από έναν όρους αφήστε κενά µεταξύ των λέξεων (για να γράψετε µέσα στο κενό πλαίσιο κάντε click µε το ποντίκι σε κάποιο σηµείο µέσα στο πλαίσιο). Στη συνέχεια πατήστε το κουµπί που υπάρχει στο τέλος του πλαισίου για να αρχίσει η αναζήτηση (επάνω στο κουµπί αναγράφονται συνήθως οι λέξεις 'Find', 'Search', 'Go' κτλ). Για πιό σύνθετο τρόπο αναζήτησης αναφερθείτε στην κάθε µηχανή. Τα αποτελέσµατα παρουσιάζονται σε µία λίστα, όπου σε κάθε γραµµή αναγράφεται ο τίτλος της ιστιοσελίδας που περιέχει πληροφορίες σχετικές µε τοθέµα αναζήτησης καθώς και µία περιληπτική αναφορά στη σελίδα. Τρόποι Αναζήτησης (2) 2 ος Τρόπος Οι περισσότερες µηχανές αναζήτησης παρέχουν τη δυνατότητα και ενός δεύτερου τρόπου αναζήτησης µέσω ενός δοµηµένου καταλόγου θεµάτων. Ο κατάλογος αυτός είναι χωρισµένος σε διάφορες κατηγορίες θεµάτων. Επιλέγοντας κάποια κατηγορία (κάνοντας click επάνω της) ανοίγει µία σελίδα µε υποκατηγορίες της επιλεγµένης κατηγορίας. 16

17 17

18 18

19 19

20 20

21 21

22 Αποθήκευση πηγών Καταχώρηση παραµέτρων πηγών Λίστα βιβλιογραφίας Τι γίνεται µε τις διαδυκτιακές πηγές; Ποιότητα ιαδυκτιακής Πληροφορίας 22

23 Ρόλος του διαδικτύου Αυξανόµενοι χρήστες Εξοικείωση του διαδικτύου από τους νέους ιάδοση στα νοικοκυριά Αυξανόµενοι ιατρικοί τόποι Πληροφόρησης ικτυακές οµάδες (blogs) Εµπορικοί Ιατρικών εφαρµογών ιασφάλιση της ποιότητας Ορισµός ποιότητας Ποιότητα είναι ο βαθµός στον οποίο τα χαρακτηριστικά του προϊόντος, των διεργασιών ή του συστήµατος ικανοποιούν τις απαιτήσεις (διατυπωµένες, αναγκαστικές ή εννοούµενες) όλων των ενδιαφεροµένων µερών. ISO 9000:2000 Ιδιαιτερότητες ιατρικής πληροφορίας Κίνδυνοι για την υγεία υσνόητοιιατρικοίόροι Πιθανότητα µεγάλης επιρροής Τεράστια οικονοµικά οφέλη 23

24 Τι γίνεται όµως µε τη ποιότητα της πληροφορίας; εν υπάρχει διεθνές ρυθµιστικό πλαίσιο για δηµοσίευση πληροφορίας στο διαδίκτυο Οποιοσδήποτε µπορεί να δηµοσιεύει σελίδες στον παγκόσµιο ιστό άρα και ιατρικές πληροφορίες Πώς θα εµπιστευθούµε την πληροφορία λοιπόν; Απάντηση 1: µόνο έγκυρα επιστηµονικά περιοδικά. Όµως αυτά δεν είναι για όλους... Απάντηση 2: για απλή online πληροφορία, υπάρχουν οργανισµοί (π.χ. που «καθοδηγούν τους καταναλωτές υπηρεσιών υγείας όπως και τους παροχείς ιατρικών πληροφοριών σε στέρεη και έγκυρη ιατρική πληροφορία και εµπειρία». Τέτοιοι οργανισµοί εκδίδουν «Πιστοποιητικά ποιότητας ιστοσελίδων/πυλών διαδικτύου» HONcode Τα πιστοποιητικά εµφανίζονται ως εικονίδια πάνω στις σελίδες. Εργαλεία αξιολόγησης της δικτυακής ιατρικής πληροφορίας Εργαλεία Παραδείγµατα Κόστος του Φορέα διαµόρφωσης των εργαλείων Κόστος του παρόχου Κόστος του χρήστη Πιθανοί ωφεληµένοι Κώδικες εοντολογίας 1.Internet Health Coalition 2.American medical association 3.Health summit working group 4.eEurope Χαµηλό χαµηλό µέσο Ο πάροχος και ο χρήστης του δικτυακού τόπου Σφραγίδες ποιότητας 1. H.O.N. 2.Hi-Ethics Μέσο µέσο µέσο Ο πάροχος, ο χρήστης και ο οργανισµός σήµανσης Καθοδηγητές του χρήστη 1.DISCERN 2.NetScoring 3.QUICK Χαµηλό κανένα υψηλό Ο πάροχος, ο χρήστης και ο πάροχος του εργαλείου καθοδήγησης Ηθµοί 1.OMNI Χαµηλό κανένα χαµηλό Ο πάροχος, ο χρήστης και ο πάροχος του εργαλείου φιλτραρίσµατος Πιστοποίηση από ενδιάµεσους φορείς 1.MedCertain 2.TNO-QMIC 3.URAC Υψηλό Πίνακας 2 υψηλό χαµηλό Ο πάροχος, ο χρήστης και ο οργανισµός πιστοποίησης 24

25 ιασφάλιση της ποιότητας Σηµαντικότερα ιατρικά ποιοτικά κριτήρια Συγγραφέας Ακρίβεια Πηγές Περιεκτικότητα Επικαιρότητα Σκοπός Ισορροπία Γλώσσα Κοινοποίηση Εµπιστευτικότητα Πρότυπα ποιότητας Κώδικες δεοντολογίας - ηθικής Πιστοποίηση 3 ου φορέα Εργαλεία αξιολόγησης 25

26 ΚΩ ΙΚΑΣ ΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ (1) Code of Conduct (HONcode) - medical and health Web sites 1. Βασική Αρχή Οποιαδήποτε ιατρική συµβουλή ή πληροφορία υγείας που παρέχεται και παρουσιάζεται σε αυτό τον ικτυακό χώρο δίνεται µόνο από ιατρικά εκπαιδευµένους και ειδικά εξειδικευµένους επαγγελµατίες εκτός αν ρητή δήλωση συνοδεύει αυτές τις ιατρικές συµβουλές ή πληροφορίες υγείας και αναφέρει ότι παρέχονται από µη ιατρικά εξειδικευµένο άτοµο ήοργάνωση. 2. Προσθήκη Οι πληροφορίες που παρέχονται σε αυτόν τον ικτυακό χώρο έχουν σχεδιαστεί καταλλήλως ώστε να ενισχύουν και όχι να αντικαθιστούν τη σχέση που υπάρχει µεταξύ ασθενή/επισκέπτη του ικτυακού χώρου και του θεράποντος Ιατρού του/της. 3. Εµπιστευτικότητα Ηεµπιστευτικότητα των ιατρικών δεδοµένων των ασθενών και επισκεπτών σε κάθε ιατρικό ικτυακό χώρο, συµπεριλαµβανοµένης της ταυτότητάς τους, είναι σεβαστή από αυτόν τον ικτυακό χώρο. Οι κάτοχοι αυτού του ικτυακού χώρου αναλαµβάνουν να διαφυλάξουν την εµπιστευτικότητα των ιατρικών δεδοµένων όπως προβλέπει η σχετική νοµοθεσία της χώρας στην οποία είναι εγκατεστηµένος αυτός ο ικτυακός χώρος ή οποιοσδήποτε άλλος εναλλακτικός ικτυακός χώρος. 4. Προέλευση πληροφοριών Όπου ενδείκνυται, οι πληροφορίες που περιέχονται σε αυτό τον ικτυακό χώρο θα συνοδεύονται µεσαφείςαναφορές της αρχικής προέλευσης των στοιχείων και, όπου είναι εφικτό, θα παρέχονται και σχετικές ηλεκτρονικές παραποµπές σε αυτά τα στοιχεία. Ηηµεροµηνία της τελευταίας τροποποίησης µιας σελίδας µε ιατρικές πληροφορίες θα απεικονίζεται µεσαφήτρόπο(π.χ. στο κάτω µέρος της σελίδας). ΚΩ ΙΚΑΣ ΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ (2) Code of Conduct (HONcode) - medical and health Web sites 5. Αιτιολόγηση Οποιοσδήποτε ισχυρισµός που σχετίζεται µε τα οφέλη ή απόδοση κάποιας συγκεκριµένης θεραπευτικής αγωγής, εµπορικό προϊόν ή υπηρεσίας θα συνοδεύεται από κατάλληλες αποδείξεις και αιτιολογίες µε τον τρόπο που περιγράφεται στο ανωτέρω άρθρο Σαφήνεια περιεχοµένου Οι σχεδιαστές αυτού του ιστοχώρου θα επιδιώκουν να προσφέρουν πληροφορίες µε τον σαφέστερο δυνατό τρόπο και να παρέχουν διευθύνσεις επικοινωνίας για τους επισκέπτες που επιζητούν εκτενέστερες πληροφορίες ή υποστήριξη. Η ηλεκτρονική διεύθυνση του υπεύθυνου του ικτυακού χώρου θα εµφανίζεται παντού στον ικτυακό χώρο. 7. Αναφορά διαχειριστών και χορηγών Οι υπεύθυνοι διαχείρισης αυτού του ικτυακού χώρου θα αναφέρονται µεσαφήνεια, συµπεριλαµβανοµένων των ταυτοτήτων των εµπορικών και µηεµπορικών οργανισµών που έχουν συνεισφέρει οικονοµικά ή προσέφεραν υπηρεσίες ή υλικό για αυτό τον ικτυακό χώρο. 8. Ακεραιότητα ιαφήµισης και πολιτική σύνταξης Αν η διαφήµιση είναι πηγή χρηµατοδότησης θα πρέπει να υπάρχει σαφής σχετική δήλωση. Συνοπτική περιγραφή της πολιτικής της διαφήµισης, υιοθετηµένη από τους κατόχους του ικτυακού χώρου, θα απεικονίζεται σε αυτό τον ικτυακό χώρο. Ηδιαφήµιση όπως και κάθε άλλο διαφηµιστικό υλικό θα παρουσιάζεται στους επισκέπτες µετρόπο ώστε αυτό να µπορεί να διαχωριστεί από το αυθεντικό υλικό το οποίο έχει καταχωρηθεί από τους κατόχους του ικτυακού χώρου. 26

27 Η κοινή βάση των κριτηρίων οι κοινές αρχές εκκίνησης όλων των κριτηρίων είναι : ητιµιότητα, η εµπιστευτικότητα, η ακρίβεια, η συµφωνία µε τις τρέχουσες απόψεις, η προστασία των ιδιωτικών δεδοµένων, η µετρησιµότητα, η ξεκάθαρη παράθεση και αποσαφήνιση των σκοπών, των στόχων και του προφίλ του δικτυακού τόπου, καθώς και η αποκάλυψη των τυχόν χορηγών, χρηµατοδοτών και των αρχών που εµπλέκονται µε τηδηµιουργία του δικτυακού τόπου ή την πληροφορία που περιέχεται σ αυτόν. Συχνότητα εµφάνισης των κριτηρίων α. Το περιεχόµενο του δικτυακού τόπου (ποιότητα, αξιοπιστία, σκοπός, ακρίβεια ) 30% συχνότητα, β. Μορφή και αισθητική (γραφικά, παρουσίαση, µορφολογία, αλληλεπίδραση, ευκολία χρήσης της σελίδας) 22%, γ. Αποκάλυψη των χρηµατοδοτών, των οργανισµών που έχουν σχέση µε την ανάπτυξη και τους δηµιουργούς του δικτυακού τόπου 20%, δ. Η ανανέωση της πληροφορίας µε βάση τις σύγχρονες επιστηµονικές αποδείξεις (συχνότητα ανανέωσης της πληροφορίας, διατήρηση, εκσυγχρονισµός και ανάπτυξη του δικτυακού τόπου) 14%, ε. Αξιοπιστία - φήµητωνπηγών 11%, στ. Ευκολία χρήσης (λειτουργικότητα, ευκολία καθοδήγησης) 9%, ζ. Προσβασιµότητα (ευκολία πρόσβασης, κόστος πρόσβασης, σταθερότητα,) 9%, η. Συνδέσεις (ποιότητα των συνδέσεων, συνδέσεις µε άλλες πηγές) 5%, θ. Τεκµηρίωση (παρουσίαση ξεκάθαρα των παραποµπών, ισορροπηµένη παρουσίαση των αποδείξεων) 5%, ι. Κοινό στόχος (καταλληλότητα της πληροφορίας για το κοινό, στο οποίο απευθύνεται) 3%, ια. ιεύθυνση επικοινωνίας (δυνατότητα για επικοινωνία µε τον πάροχο του δικτυακού τόπου και αναφορά των παρατηρήσεων του χρήστη) 2%, ιβ. Υποστήριξη του χρήστη 2% ιγ. ιάφορα κριτήρια 33%. Kim et,al., το 1999 στο BMJ 27

28 Κριτήρια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ιαφάνεια- Ειλικρίνεια 1. ιαφάνεια του παρόχου, όνοµα, φυσική και ηλεκτρονική διεύθυνση του υπευθύνου για το δικτυακό τόπο 2. ιαφάνεια του σκοπού και του αντικειµένου του δικτυακού τόπου 3. Σαφής καθορισµός του κοινού, στο οποίο στοχεύει. Εάν στοχεύει σε πολλαπλούς αποδέκτες, πρέπει να γίνεται σαφές το επίπεδο της πληροφορίας, που απευθύνεται σε κάθε συγκεκριµένη οµάδα αποδεκτών και να επισηµαίνεται κατάλληλα. 4. ιαφάνεια των πηγών χρηµατοδότησης Αξιοπιστία 1. Σαφής δήλωση των πηγών της πληροφορίας και της ηµεροµηνίας δηµοσίευσης 2. Παράθεση της επωνυµίας και των διαπιστευτηρίων-πιστοποιητικών των παρόχων της πληροφορίας, ατόµων και οργανισµών καθώς και της ηµεροµηνίας λήψης των πιστοποιητικών. Προστασία των ιδιωτικών δεδοµένων 1. Συστήµατα προστασίας των ιδιωτικών δεδοµένων του χρήστη και σαφή ενηµέρωσή του, εφ όσον χρησιµοποιούνται µηεµφανή προγράµµατα επεξεργασίας των δεδοµένων του, π.χ. Cookies. Κριτήρια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Επικαιρότητα των πληροφοριών 1. Τακτική ενηµέρωση του δικτυακού τόπου και σαφή εµφάνιση της ηµεροµηνίας ενηµέρωσης του, αλλά και του κάθε θεµατικού αντικειµένου ξεχωριστά Προσβασιµότητα 1. Προσοχή στην εφαρµογή των κατευθυντήριων οδηγιών για την προσβασιµότητα από άτοµα µε ειδικές ανάγκες, τη δυνατότητα αναζήτησης, την αναγνωσιµότητα, την ευκολία χρήσης. Μετρησιµότητα 1. υνατότητα παλίνδροµης ανατροφοδότησης από το χρήστη (user feedback). ηλαδή δυνατότητα στο χρήστη να κάνει τις επισηµάνσεις του. 2. Εποπτεία από αναγνωρισµένο φορέα ποιότητας. 3. Υπεύθυνη συνεργασία. Η συνεργασία και η διασύνδεση (linking) µε άλλους δικτυακούς τόπους πρέπει να γίνεται µόνο µε αυτούς, που πληρούν τους κώδικες δεοντολογίας. 4. Εκδοτική πολιτική. Σαφής περιγραφή του τρόπου, που χρησιµοποιείται για τη δηµοσίευση του περιεχοµένου. 28

29 Παράδειγµα Βαθµολόγησης Ηβαθµολόγηση µε βάση τα κριτήρια της Ε.Ε. γίνεται µε κλίµακα 1-10 για κάθε οµάδα. Για το κριτήριο 1, οι τέσσερις παράµετροι που ελέγχει, βαθµολογούνται µε 2,5 ηκάθεµια. Η δήλωση της ταυτότητας του παρόχου, η διαφάνεια του σκοπού, η διαφάνεια και η δήλωση των πηγών χρηµατοδότησης και ο σαφής καθορισµός του κοινού στο οποίο στοχεύει, βαθµολογούνται µε 2,5 έκαστο. Για το κριτήριο 2, οι δύο παράµετροι που περιέχονται σε αυτό βαθµολογούνται µε 2,5 ηκάθεµια. 2,5 η δήλωση των πηγών προέλευσης της πληροφορίας και συνολικά 2,5 η αναφορά της επωνυµίας των παρόχων ατόµων και οργανισµών, και η παρουσίαση των πιστοποιητικών και της ηµεροµηνίας, που αυτά λήφθηκαν. Για το κριτήριο 3, βαθµολογούµε µε 3,3 την ύπαρξη ενηµέρωσης του χρήστη για τη χρήση των προσωπικών δεδοµένων του, µε 3,3 την ύπαρξη µηχανισµών προστασίας των χρηστών του δικτυακού τόπου και µε 3,3 την τυχόν ύπαρξη κρυφών προγραµµάτων µεταοποίαµπορεί ο δικτυακός τόπος να έχει πρόσβαση στα ιδιωτικά δεδοµένα του χρήστη. Στο κριτήριο 4, µε 3,3 βαθµολογείται, κάθε µια από τις 3 παραµέτρους. Οι παράµετροι είναι: ηύπαρξη τακτικής ενηµέρωσης της ιστοσελίδας, ηύπαρξηενηµέρωσης κάθε θεµατικού αντικειµένου ξεχωριστά και η σαφής εµφάνιση του χρόνου, που δηµοσιεύεται η κάθε πληροφορία. Για τις παραµέτρους ελέγχου της προσβασιµότητας, που αντιστοιχούν στο κριτήριο 5, µε 2,5 βαθµολογείται ηκάθεµια παράµετρος, δυνατότητα αναζήτησης, αναγνωσιµότητα, ευκολία χρήσης και πρόσβαση από άτοµα µε ειδικές ανάγκες. Στο κριτήριο 6, οι παράµετροι της παλίνδροµης ανατροφοδότησης, η εποπτεία από αναγνωρισµένο φορέα, η υπεύθυνη συνεργασία µεαναγνωρισµένες διασυνδέσεις (links) που πληρούν τους κώδικες δεοντολογίας και η περιγραφή της εκδοτικής πολιτικής που ακολουθείται στη δηµοσίευση του περιεχοµένου, βαθµολογούνται µε 2,5 το καθένα. Αναζήτηση και καταγραφή των δικτυακών τόπων «Η αναζήτησητωνιατρικώνεταιριώνκαιτωνδικτυακώντους τόπων και γενικά των sites µε ιατρική πληροφορία, έγινε µετη χρήση των µηχανών αναζήτησης» ΜedNet ( yahoo ( Google ( AskJeeves ( «Χρησιµοποιήθηκαν οι παρακάτω λέξεις- κλειδιά:» «Greece: Health and Medicine sites, ικτυακοί τόποι ελληνικών Ιατρικών Εταιριών, Medical sites in Greece, Greece Associations and Organizations.» 29

30 ιαδικασία επιλογής των δικτυακών τόπων Από τους δικτυακούς τόπους που βρέθηκαν στην αναζήτηση αποκλείστηκαν: α.εκείνοι που περιείχαν πληροφορίες που αφορούν ορισµένες επαγγελµατικές οµάδες και όχι ιατρική πληροφορία. Τέτοιοι είναι,για παράδειγµα, οι δικτυακοί τόποι των ιατρικών συλλόγων, των ενώσεων νοσοκοµειακών γιατρών. β.οι δικτυακοί τόποι των πανεπιστηµιακών ιατρικών σχολών, δεν περιέχουν πληροφορία σχετική µε νοσήµατα, διάγνωση, θεραπεία ή πρόληψη. Εποµένως, δεν µπορεί να περιληφθούν στην αξιολόγηση γ. δ Η µελέτη επικεντρώθηκε στους δικτυακούς τόπους που: α.περιέχουν ιατρική πληροφορία, απευθυνόµενη είτε σε ειδικούς, είτε στο ευρύ κοινό. β. γ. δ Τοπικό εργαλείο 30

31 Σχεδιασµός δικτυακού τόπου Internet Information Server my SQL Server ODBC PHP HTML Web Browser Apache Web Server Σχεδιασµός δικτυακού τόπου Το ερωτηµατολόγιο Το ερωτηµατολόγιο που χρησιµοποιήθηκε δηµιουργήθηκε το 1998 από τη σχολή δηµόσιας υγείας του πανεπιστηµίου EMORY των ΗΠΑ Περιέχει 36 ερωτήσεις-προτάσεις που απαρτίζουν 8 κατηγορίες Προστέθηκε άλλη µια κατηγορία µε 2 ερωτήσεις Σε κάθε κατηγορία δόθηκαν συντελεστές βαρύτητας σύµφωνα µε έρευνα που έγινε από την Health Summit Working Group Ηβαθµολογία προκύπτει από την διαίρεση του αθροίσµατος των θετικών απαντήσεων και του συνολικού αθροίσµατος των συντελεστών βαρύτητας όσων ερωτήσεων απαντήθηκαν. Η ποιότητα κρίνεται άριστη για βαθµολογία άνω του 90%, ικανοποιητική 75%-90% και φτωχή για <75%. 31

32 Σχεδιασµός δικτυακού τόπου Το ερωτηµατολόγιο κατηγορίες και βάρη Περιεχόµενο 6 ερωτήσεις 0.8 βαρύτητα Ακρίβεια 3 ερωτήσεις 0.8 βαρύτητα Συγγραφέας 3 ερωτήσεις 0.8 βαρύτητα Επικαιρότητα 2 ερωτήσεις 0.8 βαρύτητα Κοινό 4 ερωτήσεις 0.8 βαρύτητα Πλοηγησιµότητα 6 ερωτήσεις 0.6 βαρύτητα Εξωτ. Συνδέσεις 6 ερωτήσεις 0.6 βαρύτητα οµή 6 ερωτήσεις 0.4 βαρύτητα Ασφάλεια-Αλ/ση 2 ερωτήσεις 0.6 βαρύτητα Παρουσίαση ΑΙΙ 32

33 Πηγές Βιβλιοθήκη Α.Π.Θ. 33

34 Ιατρικές βάσεις δεδοµένων PubMed Απλή αναζήτηση Ιατρικές βάσεις δεδοµένων PubMed Σύνθετη αναζήτηση 34

35 Physionet Κοινή βάση αναφοράς για διαφορετικές περιπτώσεις /cases (PhysioBank) Papers και Tutorials Χρήση αλγορίθµων (PhysioToolkit) Συνεισφορά από εξωτερικές ερευνητικές οµάδες / αποτελέσµατα / Συζήτηση / Σύγκριση Μπορούν να σχηµατιστούν fora από experts µε δηµιουργία focus groups 35

36 ΚΕ ΙΠ Online εκπαιδευτικό υλικό για προ- και µετα-πτυχιακά µαθήµατα Παρουσιάσεις µαθηµάτων & συγκεκριµένων θεµάτων Προβλήµατα που συναντώνται Πολλά sites µε πάρα πολύ πληροφορία (information overload) Μη ενοποιηµένο και οµογενοποιηµένο περιβάλλον Μη φιλτραρισµένη πληροφορία στις περισσότερες περιπτώσεις και έτσι κίνδυνος για «άχρηστη» πληροφορία Επιτακτική ανάγκη για εξόρυξη δεδοµένων και ανάπτυξη σχηµάτων επερώτησης (data mining, query development schemas) 36

37 Νέες Τεχνολογίες Πράκτορες (Agents) για ευφυή αναζήτηση Γιατί: µπορούν να είναι κατανεµηµένοι και να λειτουργούν αυτόνοµα, και σε πολλές διαφορετικές πλατφόρµες Πολυσύνθετη αναζήτηση Χρήση οντολογιών (Ontologies-scheme) για τυποποίηση και αναζήτηση µε βάσητονοηµατικό περιεχόµενο (semantics-based search) Φιλικά περιβάλλοντα που επιτρέπουν ευρεία χρήση από «πληροφορικά ανέµπειρους» Σηµασιολογικός Ιστός - Semantic Web Το Semantic Web είναι µία νέα µορφή του Web content τουοποίουησηµασία είναι κατανοητή στους υπολογιστές Θα οδηγήσει σε µία επανάσταση νέων τεχνολογιών και δυνατοτήτων για τους υπολογιστές Η υλοποίηση αυτού του οράµατος είναι πολύ δύσκολη προς το παρόν Η αρχή γίνεται προσθέτοντας σηµασιολογικό σχολιασµό (semantic annotation) στις πηγές web content 37

38 Εφαρµογές στον σηµασιολογικό ιστό Σηµασιολογική αναζήτηση σε µηχανές αναζήτησης Εύρεση των δροµολόγιωνπλοίωνστηνελλάδα Χρήση agents για εύρεση πληροφοριών Εύρεση του e-shop µε τη φτηνότερη τιµή γιαένα συγκεκριµένο προϊόν Σηµασιολογικά portals Ο παγκόσµιος ιστός σήµερα Σύνολο από ιστοσελίδες και διασυνδέσεις Είναι ένας τρόπος αναπαράστασης της πληροφορίας Η αναπαράσταση και ο σχεδιασµός γίνεται από τους developers Οι χρήστες πρέπει να ερµηνεύουν την πληροφορία Οι υπολογιστές είναι υπεύθυνοι µόνο για την παρουσίαση Οι υπολογιστές δεν µπορούν να επεξεργαστούν την πληροφορία Το νόηµα της πληροφορίας είναι διαθέσιµο µόνο σε αυτούς που γνωρίζουν καλά αγγλικά 38

39 Λύση: προσθήκη σηµασιολογικού markup Προσθήκη σχολιασµών στις web pages Ησηµασιολογία δίνεται χρησιµοποιώντας οντολογίες Οι οντολογίες παρέχουν το λεξιλόγιο των όρων που χρησιµοποιούνται στο σχολιασµό Νέοι όροι µπορούν να σχηµατιστούν από το συνδυασµόυπάρχοντων Ησηµασιολογία (το νόηµα) αυτών των όρων είναι τυπικά ορισµένη Μία βασική απαίτηση είναι η ύπαρξη µίας standard web ontology language Το µυστικό είναι τα µεταδεδοµένα Κάνουν σαφή την πληροφορία που είναι αόριστη making explicit the implicit Εκθέτουν την πληροφορία για αναζήτηση, επεξεργασία και ενοποίηση Μεταδεδοµένα περιγραφών εδοµένα που περιγράφουν το περιεχόµενο και τη σηµασία των πηγών Αλλά όλοι πρέπει να µιλάνε την ίδια γλώσσα Οντολογίες ιαµοιραζόµενα και κοινά λεξιλόγια Για µηχανές εύρεσης και πράκτορες ιαµοιραζόµενη και κοινή κατανόηση ενός πεδίου ενδιαφέροντος Απαραίτητες για ανταλλαγή και αναζήτηση Συµπερασµατολογία Εξαγωγή καινούργιας γνώσης και µεταδεδοµένων από την υπάρχουσα γνώση 39

40 Σηµασιολογικός ιστός και οντολογίες Οι οντολογίες προσφέρουν µία εννοιολογική θεωρία ενός πεδίου ενδιαφέροντος κάνοντας την γνώση επαναχρησιµοποιήσιµη και διαµοιραζόµενη Τα νέα διαδικτυακά πρότυπα κάνουν κατανοητή τη σηµασιολογία της πληροφορίας από τους υπολογιστές Εκατοµµύρια µηχανές εξαγωγής συµπερασµάτων παρέχουν αυτόµατη επίτευξη εργασιών έχοντας πρόσβαση στη πληροφορία Νέα προοπτική στην πρόσβαση και επεξεργασία της πληροφορίας ηµιουργία νέων προβληµάτων λόγω της µαζικής δηµιουργίας οντολογιών Τι είναι γνώση; Ένα σύνολο από δεδοµένα µε σηµασιολογικό περιεχόµενο! Οι οντολογίες χρησιµοποιούνται για την αναπαράσταση γνώσης 40

41 Ορισµός της «οντολογίας» Στη φιλοσοφία Ηεπιστήµη τηςύπαρξης(αριστοτέλης) Στην επιστήµη και στην τεχνητή νοηµοσύνη Αποτελείται από τις ρητές προδιαγραφές της αντίληψης για τον κόσµο (Gruber) an explicit specification of conceptualisation H τυπική προδιαγραφή µίας κοινής αντίληψης για τον κόσµο (Borst) a formal specification of a shared conceptualisation Μία οντολογία Καθορίζει Ένα κοινό λεξιλόγιο Μια κοινή κατανόηση ιασφαλίζει την επικοινωνία µεταξύ agents Είναι µεταδεδοµένα που αναπαριστούν σαφώς τη σηµασιολογία των δεδοµένων µετρόποκατανοητό από τους υπολογιστές Είναι µία συλλογή πληροφοριών Ένα αρχείο που καθορίζει τις σχέσεις µεταξύ των εννοιών 41

42 Ευχαριστώ 42