ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 4 Μαΐου 2010 (07.05) (OR. en) 9248/10 MIGR 43 SOC 311

Transcript

1 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 4 Μαΐου 2010 (07.05) (OR. en) 9248/10 MIGR 43 SOC 311 ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΗΜΕΙΟΥ «Ι/Α» της : Προεδρίας προς: την Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων / το Συμβούλιο και τους εκπροσώπους των κυβερνήσεων των κρατών μελών Θέμα : Συμπεράσματα του Συμβουλίου και των εκπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών σχετικά με την Ένταξη ως Μοχλό Ανάπτυξης και Κοινωνικής Συνοχής Επισυνάπτεται, για τις αντιπροσωπίες, το προαναφερόμενο σχέδιο συμπερασμάτων που υιοθετεί το κείμενο της δήλωσης που εγκρίθηκε κατά την τέταρτη Ευρωπαϊκή Υπουργική Διάσκεψη για την Ένταξη ως Μοχλό Ανάπτυξης και Κοινωνικής Συνοχής, που έγινε στη Σαραγόσα στις 15 και 16 Απριλίου Η Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων καλείται να εγκρίνει τα εν λόγω συμπεράσματα ώστε να υποβληθούν στο Συμβούλιο προς έγκριση ως σημείο «Α» κατά τη σύνοδό του της 3ης και 4ης Ιουνίου /10 ΙΑ/δχ 1 DG H 1B EL

2 Συμπεράσματα του Συμβουλίου και των εκπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών σχετικά με την Ένταξη ως Μοχλό Ανάπτυξης και Κοινωνικής Συνοχής Υπενθυμίζοντας τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Θεσσαλονίκης της 19ης και 20ής Ιουνίου 2003 και τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου των Βρυξελλών της 4ης και 5ης Νοεμβρίου 2004 σχετικά με το Πρόγραμμα της Χάγης, όπου υπογραμμίζεται η σημασία της ένταξης στο πλαίσιο μιας συνολικής ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής, Υπενθυμίζοντας τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 14ης Οκτωβρίου 2002 για την ένταξη υπηκόων τρίτων χωρών, όπου το Συμβούλιο ενθάρρυνε τη δημιουργία Εθνικών Σημείων Επαφής για την ένταξη (NCPI), Υπενθυμίζοντας τις κοινές βασικές αρχές για την πολιτική ένταξης των μεταναστών στην Ευρωπαϊκή Ένωση τις οποίες υιοθέτησαν το Συμβούλιο και οι αντιπρόσωποι των κυβερνήσεων των κρατών μελών στις 19 Νοεμβρίου 2004, Υπενθυμίζοντας τα συμπεράσματα του Συμβουλίου και των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών της 1ης Δεκεμβρίου 2005 για ένα κοινό πρόγραμμα για την ένταξη, Υπενθυμίζοντας ότι, δυνάμει της απόφασης 2007/435/ΕΚ του Συμβουλίου της 25ης Ιουνίου 2007, συνεστήθη το Ευρωπαϊκό Ταμείο για την ένταξη υπηκόων τρίτων χωρών για την περίοδο ως μέρος του γενικού προγράμματος «Αλληλεγγύη και διαχείριση των μεταναστευτικών ροών», Υπενθυμίζοντας τα συμπεράσματα της 12ης Ιουνίου 2007 σχετικά με την ενίσχυση των πολιτικών ένταξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω της προώθησης της «ενότητας μέσα στην ποικιλομορφία», τα οποία υιοθετήθηκαν από το Συμβούλιο και τους αντιπροσώπους των κυβερνήσεων των κρατών μελών σε συνέχεια της ανταλλαγής απόψεων κατά την άτυπη σύνοδο των αρμόδιων για θέματα ένταξης υπουργών της ΕΕ που πραγματοποιήθηκε στο Πότσδαμ στις 10 και 11 Μαΐου 2007, 9248/10 ΙΑ/δχ 2

3 Υπενθυμίζοντας τα συμπεράσματα σχετικά με τις πολιτικές ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα οποία υιοθετήθηκαν από το Συμβούλιο και τους αντιπροσώπους των κυβερνήσεων των κρατών μελών σε συνέχεια της ανταλλαγής απόψεων κατά την άτυπη σύνοδο των αρμόδιων για θέματα ένταξης υπουργών της ΕΕ που πραγματοποιήθηκε στο Βισύ στις 3 και 4 Νοεμβρίου 2008, Υπενθυμίζοντας το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο που ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 15 και 16 Οκτωβρίου 2008, Υπενθυμίζοντας τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 26ης Νοεμβρίου 2009 σχετικά με την εκπαίδευση των παιδιών που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών, Υπενθυμίζοντας το πρόγραμμα της Στοκχόλμης, το οποίο ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 10ης και 11ης Δεκεμβρίου 2009, όπου επισημαίνεται ότι η επιτυχημένη ένταξη των νομίμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών παραμένει θεμελιώδης για τη μεγιστοποίηση των οφελών της μετανάστευσης, και καθορίζονται στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές στον τομέα αυτόν, Υπενθυμίζοντας ότι, καίτοι η ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της ένταξης έχει αναπτυχθεί δυναμικά κατά τα τελευταία έτη, η Συνθήκη της Λισσαβώνας εισάγει ένα νέο στάδιο συνεργασίας με τη θέσπιση ειδικής νομικής βάσης για την ένταξη, που επιτρέπει στα κράτη μέλη να σημειώσουν περαιτέρω πρόοδο στον τομέα αυτόν, Υπενθυμίζοντας ότι ο στόχος της παροχής ίσων δικαιωμάτων, ευθυνών και ευκαιριών σε όλους βρίσκεται στον πυρήνα της ευρωπαϊκής συνεργασίας σε θέματα ένταξης, και ότι η ένταξη αποτελεί μια δυναμική, αμφίδρομη διαδικασία αλληλεπίδρασης, που δεν απαιτεί μόνον προσπάθειες εκ μέρους των εθνικών, περιφερειακών και τοπικών αρχών, αλλά και μεγαλύτερη δέσμευση της κοινωνίας υποδοχής και των μεταναστών, Λαμβάνοντας υπόψη ότι ιδιαίτερα τα κράτη μέλη με υψηλό ποσοστό μεταναστευτικού πληθυσμού αντιμετωπίζουν ευρύ φάσμα προκλήσεων που ενέχει η ένταξη, Λαμβάνοντας υπόψη την οικονομική και δημοσιονομική κρίση, την επακόλουθη διαδικασία ανάκαμψης, καθώς και την «ΕΕ με ορίζοντα το 2020», με στόχο να καταστεί δυνατή η βιώσιμη ανάπτυξη μέσω της παροχής δυνατοτήτων στους πολίτες σε κοινωνίες χωρίς αποκλεισμούς, 9248/10 ΙΑ/δχ 3

4 Λαμβάνοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 3ης Μαρτίου 2010 με τίτλο «Ευρώπη μια στρατηγική για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη» στην οποία τονίζεται η ανάγκη εκπόνησης νέου προγράμματος για την ένταξη των μεταναστών που επιτρέπει στους μετανάστες να αξιοποιούν πλήρως το δυναμικό τους, Λαμβάνοντας υπόψη το Ευρωπαϊκό Θεματολόγιο για την Κοινωνική Πολιτική και την Ίση Μεταχείριση για την περίοδο , όπου δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στην ισότητα των φύλων και τη μείωση των ανισοτήτων στο χώρο εργασίας, Το Συμβούλιο και οι εκπρόσωποι των κυβερνήσεων των κρατών μελών συμφωνούν να εστιαστούν και να ερευνήσουν τα βασικά θέματα της ένταξης ως μοχλού ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής με τη συνεκτίμηση της διάστασης της ένταξης σε όλους τους συναφείς τομείς πολιτικής, με ιδιαίτερη έμφαση στα εξής: Ι. Απασχόληση και Εκπαίδευση Σύμφωνα με την κοινή βασική αρχή αριθ. 3, «η απασχόληση αποτελεί βασικό στοιχείο της διαδικασίας ένταξης και είναι ουσιαστικής σημασίας για τη συμμετοχή των μεταναστών στην κοινωνία υποδοχής τους». Η Επιτροπή υπογράμμισε στην ανακοίνωσή της τής 17ης Ιουνίου 2008, με θέμα «Μια κοινή μεταναστευτική πολιτική για την Ευρώπη: Αρχές, ενέργειες και μέσα», ότι πρέπει να δοθούν στους μετανάστες δυνατότητες συμμετοχής και πλήρους ανάπτυξης του δυναμικού τους. Τούτο θα επιτευχθεί με τη δημιουργία κατάλληλων μηχανισμών για την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων που οι μετανάστες έχουν αποκτήσει εκτός της ΕΕ. Η ένταξη των μεταναστών θα πρέπει να βελτιωθεί μέσω της προώθησης της ενσωμάτωσης της πτυχής της μετανάστευσης σε όλες τις πολιτικές, όπως της συμμετοχής του πολίτη στα κοινά, της ένταξης στην αγορά εργασίας, της κοινωνικής ένταξης, της καταπολέμησης των διακρίσεων και της παροχής ίσων ευκαιριών. Επιπροσθέτως, στην ανακοίνωση της 1ης Σεπτεμβρίου 2005 για ένα «Κοινό πρόγραμμα για την ένταξη» προτείνεται στα κράτη μέλη να εκπονήσουν πολιτικές ένταξης οι οποίες θα πρέπει να προσαρμόζονται στην αγορά εργασίας, να θέσουν σε εφαρμογή νομοθετικές πράξεις για τα δικαιώματα πρόσβασης στην απασχόληση και το νομικό καθεστώς των υπηκόων τρίτων χωρών και των επί μακρόν διαμενόντων, να εξεύρουν τρόπους αναγνώρισης των προσόντων, της εκπαίδευσης ή των επαγγελματικών δεξιοτήτων και της εργασιακής εμπειρίας των μεταναστών στο πλαίσιο της ισχύουσας νομοθεσίας και να εξετάσουν το ενδεχόμενο κατάλληλων δράσεων παρακολούθησης των επιπτώσεων των εθνικών μεταρρυθμιστικών προγραμμάτων ένταξης των μεταναστών στην αγορά εργασίας. 9248/10 ΙΑ/δχ 4

5 Η μετανάστευση διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της στρατηγικής της Λισσαβώνας της ΕΕ για την ανάπτυξη και την απασχόληση, όπου αναγνωρίζεται ότι η κατάλληλη διαχείριση της οικονομικής μετανάστευσης είναι ουσιαστικής σημασίας για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ. Στην ίδια διαπίστωση καταλήγουν και τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Μαρτίου 2008, όπου τονίζεται ότι «η απασχόληση και οι κοινωνικές επιπτώσεις της μετανάστευσης υπηκόων τρίτων χωρών θα πρέπει να εξεταστούν κατά την εκπόνηση κοινής πολιτικής για τη μετανάστευση» 1. Το ίδιο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογράμμισε ότι η οικονομική μετανάστευση μπορεί να συμβάλει στην ικανοποίηση των αναγκών της αγοράς εργασίας και στη μείωση των ελλείψεων δεξιοτήτων. Ζητήθηκε επίσης από την Επιτροπή «να υποβάλει συνολική εκτίμηση των μελλοντικών αναγκών όσον αφορά τις δεξιότητες στην Ευρώπη με ορίζοντα το 2020, λαμβάνοντας υπόψη τις επιπτώσεις των τεχνολογικών αλλαγών και της γήρανσης του πληθυσμού, και να προτείνει μέτρα για την έγκαιρη αντιμετώπιση των μελλοντικών αναγκών». Η Επιτροπή στην ανακοίνωσή της τής 19ης Δεκεμβρίου 2008, με τίτλο «Νέες δεξιότητες για νέες θέσεις εργασίας: Πρόβλεψη και κάλυψη των αναγκών της αγοράς εργασίας και των αναγκών σε δεξιότητες», τόνισε την ανάγκη, λαμβανομένης υπόψη της οικονομικής και δημοσιονομικής κρίσης που πλήττει τις ευρωπαϊκές αγορές εργασίας, να ενισχυθεί το ανθρώπινο δυναμικό σε όλα τα επίπεδα και να προβλεφθούν και να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της αγοράς εργασίας, ιδίως υπό την προοπτική της ισότητας των φύλων και των θεμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης. Διάφορες μελέτες καταδεικνύουν ότι ο δείκτης απασχόλησης ειδικότερα των μεταναστριών κατά την πρώτη τριετία στη χώρα υποδοχής είναι ιδιαίτερα χαμηλός. Για το λόγο αυτόν, επείγει η παρακολούθηση της απόκλισης αυτής καθώς και η έγκαιρη παροχή βοήθειας στους μετανάστες και δη τις γυναίκες. Υπό το πρίσμα αυτό, θα είναι επίσης χρήσιμο να διερευνηθεί περαιτέρω η βασική έννοια του ανθρώπινου δυναμικού, ως συγκέντρωση άυλων στοιχείων που περικλείουν γνώση, ικανότητες και δεξιότητες οι οποίες αποκτώνται μέσω της (τυπικής και άτυπης) εκπαίδευσης και κατάρτισης. Επιπλέον, η έννοια του ανθρώπινου ταλέντου η οποία εκλαμβάνεται ως «οικονομικό κεφάλαιο δυνάμενο να παράγει νέα αγαθά, υπηρεσίες, ιδέες, γνώση και τεχνολογία, πλούτο και πολιτισμό» θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως βασική προοπτική ένταξης, καθιστώντας δυνατή τη διαμόρφωση διατομεακών πολιτικών που θα συνδυάζουν την απασχόληση με την εκπαίδευση και την κατάρτιση. 1 Σημείο 14 των συμπερασμάτων της Προεδρίας, Βρυξέλλες 13 και 14 Μαρτίου /10 ΙΑ/δχ 5

6 Η εκπαίδευση αποτελεί αναμφίβολα ουσιαστικό στοιχείο για την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και των διακρίσεων σε επίπεδο ΕΕ. Οι εμπειρίες και η γνώση που δημιουργούνται μέσω της εκπαίδευσης μπορούν και πρέπει να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία πλουραλιστικής συνύπαρξης που θα βασίζεται στην αλληλεγγύη, την ανεκτικότητα και το σεβασμό μεταξύ όλων των μελών της κοινωνίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, σε μια προσπάθεια να εξασφαλιστεί κοινωνική σταθερότητα και συνοχή, τόνισε ότι είναι επείγουσα ανάγκη να βελτιωθεί η ποιότητα των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης. Στόχος δεν είναι μόνον η συμβολή στην επιτυχημένη εκπαίδευση των παιδιών, των νέων και των ενηλίκων, αλλά και η παροχή στους διδάσκοντες και τους εκπαιδευτές τους των απαραίτητων δεξιοτήτων ώστε να μπορούν να εργαστούν με παιδιά και ενηλίκους που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών. Η σπουδαιότητα της εκπαίδευσης αναγνωρίζεται εξάλλου και στην κοινή βασική αρχή αριθ. 5, σύμφωνα με την οποία «οι προσπάθειες στον τομέα της εκπαίδευσης είναι ζωτικής σημασίας για την προετοιμασία των μεταναστών, και ιδίως των παιδιών των μεταναστών, ώστε η συμμετοχή τους στην κοινωνία να είναι πιο επιτυχής και πιο ενεργή». Επίσης, η τρίτη έκδοση του Εγχειριδίου προς υπευθύνους χάραξης πολιτικής και αρμοδίους σε θέματα ένταξης (Handbook on Integration for Policy Makers and Practitioners) πραγματεύεται τα σημαντικά θέματα της βελτίωσης των εκπαιδευτικών συστημάτων, της επένδυσης στους μαθητές και της διευκόλυνσης της μετάβασης στην ανώτατη εκπαίδευση και την αγορά εργασίας. Παρά τις προσπάθειες αυτές, υπάρχουν σαφείς και συνεχείς ενδείξεις τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και βάσει διεθνών μελετών ότι πολλά παιδιά μεταναστών εξακολουθούν να υπολείπονται των συνομηλίκων τους από απόψεως εκπαιδευτικών επιδόσεων. Για να είναι σε θέση όλα τα παιδιά να αναπτύξουν πλήρως το δυναμικό τους και να επιτευχθεί πολιτισμική πολυμορφία στα εκπαιδευτικά συστήματα των κοινωνιών μας, θα πρέπει να χαραχθούν συνεκτικές και χωρίς αποκλεισμούς πολιτικές, λαμβανομένου υπόψη ότι και οι προσπάθειες που καταβάλλουν οι ίδιοι οι μετανάστες είναι επίσης σημαντικές. Εν προκειμένω, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην εκμάθηση της γλώσσας. Επιπροσθέτως, η ενεργός συμμετοχή των γονέων στη σχολική εκπαίδευση των παιδιών τους είναι άκρως σημαντική, αρχής γενομένης από την προσχολική εκπαίδευση και τη βασική σχολική εκπαίδευση. Πρέπει επίσης να εξεταστεί η προστιθέμενη αξία της ανάπτυξης κοινών ευρωπαϊκών ενοτήτων που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως σημείο αναφοράς για την παροχή εισαγωγικών μαθημάτων και μαθημάτων γλώσσας, τη σύμπραξη της κοινωνίας υποδοχής, την προώθηση της συμμετοχής των μεταναστών στη ζωή της τοπικής κοινωνίας και διάφορες άλλες πτυχές της διαδικασίας ένταξης. 9248/10 ΙΑ/δχ 6

7 Το Συμβούλιο στα συμπεράσματά του της 12ης Μαΐου 2009 θεσπίζει στρατηγικό πλαίσιο ευρωπαϊκής συνεργασίας στους τομείς της εκπαίδευσης και της κατάρτισης για την περίοδο μέχρι το 2020 («Πλαίσιο ΕΚ 2020»). Οι στρατηγικοί στόχοι περιλαμβάνουν τα ακόλουθα: βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, προώθηση της ισοτιμίας, της κοινωνικής συνοχής και της ενεργού συμμετοχής στα κοινά, αύξηση της δημιουργικότητας και της καινοτομίας καθώς και του επιχειρηματικού πνεύματος, σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Το Συμβούλιο στα συμπεράσματά του τού Νοεμβρίου 2009 σχετικά με την εκπαίδευση των παιδιών που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών, κάλεσε τα κράτη μέλη να προβούν στη δημιουργία ή την ενίσχυση των μηχανισμών για την καταπολέμηση των διακρίσεων, τη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης στα σχολεία και τη μείωση των μεταξύ τους διαφορών, μεταξύ άλλων μέσω προσπαθειών για την προσέλκυση και τη διατήρηση των καλύτερων διδασκόντων στα σχολεία με ελλιπείς επιδόσεις, την αυξημένη πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας προσχολική εκπαίδευση και μέριμνα, την ανάπτυξη κατάλληλων πολιτικών για τη διδασκαλία της γλώσσας της χώρας υποδοχής. Εξάλλου, τα κράτη μέλη κάλεσαν την Επιτροπή να εξασφαλίσει ότι τα θέματα που έχουν σχέση με την εκπαίδευση παιδιών που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών αντανακλώνται καταλλήλως στη διαδικασία κοινωνικής προστασίας και κοινωνικής ένταξης. Στόχος των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης θα πρέπει να είναι «να εξασφαλιστεί ότι όλοι οι εκπαιδευόμενοι, περιλαμβανομένων όσων προέρχονται από μειονεκτικό περιβάλλον, όσων έχουν ειδικές ανάγκες και των μεταναστών, ολοκληρώνουν την εκπαίδευσή τους». Το να είναι κανείς μετανάστης ή προερχόμενος από οικογένεια μεταναστών δεν θα πρέπει να αποτελεί εμπόδιο στην επαγγελματική σταδιοδρομία ή την κοινωνική κινητικότητα. Δεδομένου ότι η ποικιλομορφία αποτελεί δομικό στοιχείο των κοινωνιών μας, η διαχείριση της ποικιλομορφίας τόσο στην εκπαίδευση όσο και στην απασχόληση είναι ουσιαστικής σημασίας. Πρέπει να ληφθούν συνολικά μέτρα για την προώθηση βιώσιμων πολιτικών ένταξης. ΙΙ. Συνολική συμμετοχή: Επιμέρους περιοχές Στην υπουργική διάσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο Πότσδαμ το Μάιο του 2007, οι αρμόδιοι για θέματα ένταξης υπουργοί της ΕΕ επιβεβαίωσαν τη σημασία του διαπολιτισμικού διαλόγου ως μέσου για την προώθηση της ένταξης ανθρώπων διαφορετικής καταγωγής, πολιτισμού και θρησκείας. Κατά την έγκριση των συμπερασμάτων του αμέσως επόμενου Συμβουλίου της 12ης και 13ης Ιουνίου 2007, τα κράτη μέλη συμφώνησαν να αρχίσουν σε τακτική βάση την ανταλλαγή εμπειριών στον τομέα αυτόν. 9248/10 ΙΑ/δχ 7

8 Πέραν αυτού, στα συμπεράσματα της υπουργικής διάσκεψης που πραγματοποιήθηκε στο Βισύ στις 3 και 4 Νοεμβρίου 2008, τονίζεται ο ρόλος των τοπικών αρχών και των πόλεων στην αντιμετώπιση των διαπολιτισμικών προκλήσεων και στην ανάπτυξη και εφαρμογή προγραμμάτων ένταξης. Λαμβανομένου υπόψη ότι οι πόλεις και οι περιφέρειές τους αποτελούν προνομιακούς χώρους για την προαγωγή του διαπολιτισμικού διαλόγου και της πολιτισμικής πολυμορφίας και της κοινωνικής συνοχής, οι τοπικές κυβερνήσεις πρέπει να αναπτύξουν και να αποκτήσουν δυνατότητες για την καλύτερη διαχείριση της ποικιλομορφίας και την καταπολέμηση του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και άλλων μορφών διάκρισης. Για το σκοπό αυτόν, θα πρέπει να στοχεύουν στην εκπόνηση εργαλείων που θα τους βοηθήσουν να διαμορφώσουν δημόσιες πολιτικές προσαρμοσμένες στις διάφορες ανάγκες του πληθυσμού. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να ληφθούν υπόψη οι χωροταξικές διαστάσεις των προκλήσεων που ενέχει η ένταξη, όπως οι γκετοποιημένες γειτονιές. Για την καταπολέμηση των ανισοτήτων, απαιτούνται επενδύσεις σε περιοχές με υψηλά ποσοστά συγκέντρωσης μεταναστών. Η ποικιλομορφία μπορεί να τύχει κατάλληλης διαχείρισης εφόσον βασίζεται σε μια κεντρική μεθοδολογία που θα εξασφαλίζει την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών. Η διαπίστωση αυτή επαναλαμβάνεται στην κοινή βασική αρχή αριθ. 6, όπου τονίζεται ότι η «πρόσβαση των μεταναστών στους κρατικούς θεσμούς καθώς και στα δημόσια και ιδιωτικά αγαθά και υπηρεσίες, ίσοις όροις με τους εθνικούς υπηκόους και χωρίς καμία διάκριση, αποτελεί βασική προϋπόθεση για μία καλύτερη ένταξη». Εξάλλου, στις κοινές βασικές αρχές 7 και 9, τονίζεται η σημασία της ύπαρξης συμμετοχικών μηχανισμών στους οποίους εντάσσονται τόσο μετανάστες όσο και πολίτες των κρατών μελών. Πρέπει να μελετηθεί μια ευρεία έννοια της κοινωνίας των πολιτών, όπου θα προβάλλεται ο ρόλος των ενώσεων μεταναστών. Η διαδικασία της ένταξης μπορεί να διευκολυνθεί μέσω της κοινής συμμετοχής μεταναστών και της κοινωνίας υποδοχής σε οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και μέσω της δημιουργίας συμπράξεων με τοπικές κοινωνίες, που μπορούν να συμβάλουν ώστε να επιτευχθεί κλίμα αμοιβαίας κατανόησης, πίστης και συνεργασίας. Η ενσωμάτωση των θεμάτων ένταξης σε όλους τους τομείς πολιτικής ώστε να εξασφαλίζονται η κατάλληλη συνεργασία και ο συντονισμός μεταξύ διαφόρων επιπέδων διακυβέρνησης και δημόσιας διοίκησης (σε ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο) είναι ουσιαστικής σημασίας. Η συνεκτίμηση της διάστασης της ένταξης είναι σημαντική προκειμένου να διαμορφωθούν πολιτικές χωρίς αποκλεισμούς που θα προβλέπουν συγκεκριμένα μέτρα όπου αυτό είναι απαραίτητο και εφικτό. 9248/10 ΙΑ/δχ 8

9 ΙΙΙ. Αξιολόγηση των πολιτικών ένταξης Από θεσπίσεως του Προγράμματος της Χάγης (2004), έχει τονιστεί η σημασία της αξιολόγησης των πολιτικών ένταξης. Η κοινή βασική αρχή αριθ. 11 επισημαίνει την ανάγκη για «Ανάπτυξη σαφών στόχων, δεικτών και μηχανισμών αξιολόγησης που είναι απαραίτητοι για την αναδιαμόρφωση των πολιτικών και την καταμέτρηση της προόδου στον τομέα της ένταξης». Το Συμβούλιο στα συμπεράσματά του που εγκρίθηκαν εν συνεχεία της υπουργικής διάσκεψης του Πότσδαμ το Μάιο του 2007 κάλεσε τα κράτη μέλη να προωθήσουν την ανάπτυξη κοινών δεικτών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τα κράτη μέλη σε εθελούσια βάση προκειμένου να αξιολογούνται τα αποτελέσματα της πολιτικής στον τομέα της ένταξης. Στη βάση αυτή, το Συμβούλιο εκτίμησε στα συμπεράσματα που ενέκρινε εν συνεχεία της υπουργικής διάσκεψης του Βισύ το 2008, ότι η αξιολόγηση των πολιτικών ένταξης αποτελεί προτεραιότητα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και ενθάρρυνε τις τακτικές ανταλλαγές τόσο των μεθόδων όσο και των πορισμάτων που θα μπορούσαν να συμβάλουν στη διαμόρφωση δεικτών. Τα κράτη μέλη στο πλαίσιο της υπουργικής διάσκεψης του Βισύ δεσμεύτηκαν να υποστηρίξουν την πρωτοβουλία της Γερμανίας για την οργάνωση, το 2009, διάσκεψης για την αξιολόγηση των πολιτικών ένταξης και τη διαμόρφωση δεικτών. Η εν λόγω διάσκεψη πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο όπου πέντε κράτη μέλη ενέκριναν σχετικό έγγραφο. Το Πρόγραμμα της Στοκχόλμης στο χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης για την περίοδο (2009) καλεί να «αναπτυχθούν βασικοί δείκτες σε περιορισμένο αριθμό συναφών τομέων πολιτικής (παραδείγματος χάριν, απασχόληση, εκπαίδευση και κοινωνική ένταξη) ώστε να παρακολουθούνται τα αποτελέσματα των πολιτικών ένταξης, με στόχο τη βελτίωση της συγκρισιμότητας των εθνικών εμπειριών και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής διαδικασίας μάθησης». Στα (συνημμένα) συμπεράσματα της συνεδρίασης των εμπειρογνωμόνων που οργάνωσε η σουηδική Προεδρία στο Μάλμοε στις 14 και 16 Δεκεμβρίου 2009, παρουσιάζονται τα πορίσματα της διαδικασίας για τη διαμόρφωση ευρωπαϊκών βασικών δεικτών. Με βάση τις αρχές που παρατίθενται ανωτέρω, το Συμβούλιο και οι εκπρόσωποι των κυβερνήσεων των κρατών μελών συμφωνούν ως προς τα εξής: 9248/10 ΙΑ/δχ 9

10 1. Να αναπτύξουν περαιτέρω την κεντρική ιδέα της ένταξης ως μοχλού ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής. Προς τούτο, είναι ουσιαστικό να συνεχιστεί βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα η χάραξη πολιτικής που θα πρέπει να περιλαμβάνει συνολική και οριζόντια προσέγγιση της ένταξης. 2. Να καλέσουν την Επιτροπή να αναπτύξει νέο πρόγραμμα για τη μετανάστευση, το οποίο θα περιλαμβάνει συντονιστικό μηχανισμό όπως προτείνεται στο Πρόγραμμα της Στοκχόλμης ώστε να βελτιωθούν οι δομές και τα εργαλεία για την ανταλλαγή γνώσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να καταστεί δυνατή η συνεκτίμηση των προτεραιοτήτων μετανάστευσης του τομέα της ένταξης σε όλους τους συναφείς τομείς. 3. Για την ενσωμάτωση των θεμάτων της ένταξης σε όλους τους σχετικούς τομείς πολιτικής, θα πρέπει να εξασφαλιστούν ο διάλογος, ο συντονισμός μεταξύ των θεσμών και η συνεκτίμηση και συμμετοχή των διαφόρων επιπέδων διοίκησης (ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο) στη διαδικασία ένταξης. Πέραν αυτού, θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η συνεργασία και σύμπραξη σε επίπεδο ΕΕ μεταξύ των αρμόδιων για συναφείς τομείς πολιτικής υπουργών, λαμβανομένου υπόψη του εκάστοτε θεσμικού και λειτουργικού πλαισίου κάθε κράτους μέλους. 4. Να υπογραμμιστεί εκ νέου η σημασία των Εθνικών Σημείων Επαφής για την Ένταξη ως προς την προώθηση της ένταξης μεταναστών τόσο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και κρατών μελών και να ενισχυθεί ο ρόλος τους στην περαιτέρω ανάπτυξη των δομών και των εργαλείων, να προωθηθεί η ανοικτή ανταλλαγή ιδεών όσον αφορά όλες τις προκλήσεις που ενέχει η ένταξη τις οποίες αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη, και να για την ανταλλαγή γνώσεων, και ως προς το συντονισμό με άλλους συναφείς τομείς πολιτικής. 5. Να χαιρετίσουν τις δυνατότητες που παρέχει η Συνθήκη της Λισσαβώνας για την περαιτέρω ανάπτυξη της ευρωπαϊκής συνεργασίας στον τομέα της ένταξης, με την πλήρη συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. 6. Να εκφράσουν ικανοποίηση για την έκθεση της Επιτροπής προς την υπουργική διάσκεψη, με θέμα την «Ενοποίηση του πλαισίου της ΕΕ για την ένταξη», η οποία συνέβαλε ουσιαστικά στη συζήτηση. 9248/10 ΙΑ/δχ 10

11 7. Να εκφράσουν ικανοποίηση για την τρίτη έκδοση του Εγχειριδίου για την ένταξη προς τους υπευθύνους λήψης αποφάσεων και τους αρμόδιους χειριστές δεδομένου ότι συμβάλλει στην ανάπτυξη βέλτιστων πρακτικών σε βασικούς τομείς ένταξης, όπως τα μέσα ενημέρωσης, την ενίσχυση της ευαισθητοποίησης και την παροχή δυνατοτήτων στους μετανάστες, τις πλατφόρμες διαλόγου, την πολιτογράφηση, τη νεολαία, την εκπαίδευση και την αγορά εργασίας, ώστε να βασιστούν σε αυτήν την επιτυχή διαδικασία μάθησης, και να αξιοποιήσουν πλήρως τις πληροφορίες που διατίθενται στον Ευρωπαϊκό Ιστοχώρο για την Ένταξη με σκοπό την ανάπτυξη μελλοντικών πρωτοβουλιών για την ένταξη, και να συμβάλουν ενεργά στην ανταλλαγή πληροφοριών και μαθησιακών εμπειριών. 8. Να τονίσουν τη σημασία της ανάλυσης των αποτελεσμάτων που επιτεύχθηκαν στο πλαίσιο της συγκρότησης Ευρωπαϊκού Ταμείου για την ένταξη υπηκόων τρίτων χωρών. 9. Να εκλάβουν την πολιτισμική πολυμορφία ως ευκαιρία κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης στην Ευρώπη και ως εργαλείο κατά των διακρίσεων, και να υιοθετήσουν συνολική προσέγγιση με τη συμμετοχή διαφόρων κύριων ενδιαφερομένων προκειμένου να ενισχυθούν η διαχείριση της ποικιλομορφίας καθώς και η ανταλλαγή εμπειριών και επιχειρηματικών δράσεων. 10. Να αναπτύξουν την έννοια του «ανθρώπινου κεφαλαίου» με την εξασφάλιση διατομεακής προσέγγισης που θα εκτείνεται μεταξύ άλλων στην εκπαίδευση, την απασχόληση και τα προγράμματα δια βίου μάθησης. Η προσέγγιση αυτή θα επιτρέψει την παρακολούθηση των επιπτώσεων των εθνικών μεταρρυθμιστικών προγραμμάτων ώστε να διασφαλιστεί η πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση, καθώς και η εκμάθηση γλώσσας, να προωθηθεί η προοπτική των φύλων, να εξευρεθούν νέοι τρόποι για την αναγνώριση των προσόντων, της κατάρτισης ή των επαγγελματικών δεξιοτήτων και της εργασιακής πείρας των μεταναστών και να προωθηθούν ίσες ευκαιρίες στην αγορά εργασίας ώστε να αποφευχθεί ο κατακερματισμός. 11. Να υπογραμμίσουν τη σημασία της ανάπτυξης κοινών ευρωπαϊκών ενοτήτων που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά τη διαμόρφωση εθνικών ή τοπικών πολιτικών, καθώς και εισαγωγικών μαθημάτων και μαθημάτων γλώσσας, σαφή δέσμευση της κοινωνίας υποδοχής και ενεργό συμμετοχή των μεταναστών σε όλες τις πτυχές της συλλογικής ζωής. 9248/10 ΙΑ/δχ 11

12 12. Να αναγνωρίσουν τις θετικές πτυχές της μετανάστευσης, ιδίως στο πλαίσιο της οικονομικής και δημοσιονομικής ύφεσης που πλήττει την Ευρώπη, και να συνεχίσουν να προωθούν μεθόδους που συντελούν στην καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας καθώς και κάθε μορφής διάκρισης στις κοινωνίες μας. Πρέπει να τονιστούν σαφή στοιχεία, περιπτώσεις και καινοτόμες εμπειρίες δημιουργικότητας, αλληλεγγύης και συμπεριφορών υπέρ της συνύπαρξης που θα ανταποκρίνονται στις προκλήσεις της μετανάστευσης. 13. Να κινητοποιήσουν την κοινωνία των πολιτών, αναγνωρίζοντας τον ενεργό της ρόλο στο πλαίσιο της αμφίδρομης διαδικασίας αλληλεπίδρασης όλων των μεταναστών και των πολιτών των κρατών μελών. Θα πρέπει να προωθηθούν η δημιουργία δικτύων και η ανάπτυξη του διαλόγου και της ανταλλαγής όπου θα συμμετέχουν οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, λαμβανομένων υπόψη των εργασιών του Ευρωπαϊκού Φόρουμ για την ένταξη, το οποίο το Νοέμβριο του 2009 συζήτησε τις «Κοινές προτεραιότητες της ΕΕ για μια οριζόντια πολιτική για την ένταξη», με ιδιαίτερη μνεία στην εκπαίδευση και την απασχόληση. Το φόρουμ αυτό θα πρέπει να συνεχίσει να συμμετέχει στην παροχή στοιχείων για μελλοντικές πρωτοβουλίες στον τομέα της ένταξης σε επίπεδο ΕΕ. 14. Να ενισχύσουν τις τοπικές πρωτοβουλίες και τη συμμετοχή των πολιτών στα κοινά επενδύοντας στις περιοχές υψηλής συγκέντρωσης μεταναστών για να δημιουργηθεί αίσθηση ότι αποτελούν μέλη της συγκεκριμένης κοινωνίας, δεδομένου ότι είναι άκρως σημαντικό να συμμετέχουν οι μετανάστες σε όλες τις πτυχές του κοινωνικού, οικονομικού και πολιτιστικού βίου. 15. Να καλέσουν την Επιτροπή να προβεί στη δρομολόγηση πιλοτικού προγράμματος με σκοπό την αξιολόγηση των πολιτικών για την ένταξη, καθώς και την εξέταση των δεικτών που προτείνονται στο παράρτημα του παρόντος εγγράφου και την ανάλυση της σημασίας των καθορισμένων δεικτών λαμβανομένης υπόψη της εθνικής κατάσταση ενός μεταναστευτικού πληθυσμού διαφορετικών προελεύσεων και των διαφόρων πολιτικών μετανάστευσης και ένταξης των κρατών μελών, και την υποβολή έκθεσης για τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα των δεδομένων από συμπεφωνημένες εναρμονισμένες πηγές που είναι απαραίτητες για τη συμπλήρωση αυτών των δεικτών. Επίσης, είναι σημαντικό να προωθηθούν μηχανισμοί αξιολόγησης σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. 9248/10 ΙΑ/δχ 12

13 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Συμπεράσματα της διάσκεψης που οργάνωσε η σουηδική Προεδρία για τους δείκτες και την παρακολούθηση των αποτελεσμάτων των πολιτικών για την ένταξη Γενικά Οι δείκτες αναφέρονται σε περιορισμένο αριθμό απλών και ποσοτικών στοιχείων που καταδεικνύουν σημαντικές εξελίξεις στο πλαίσιο βασικών τομέων της πολιτικής ένταξης. Η λειτουργία ενός δείκτη έγκειται στο να αντικατοπτρίζει μια κατάσταση και να παρέχει τη δυνατότητα παρακολούθησής της, καθώς και να επισημαίνει τυχόν εξαιρετικές περιστάσεις, λαμβανομένου υπόψη ότι η ένταξη αποτελεί συνεχή διαδικασία ανεξαρτήτως διαφόρων παρεμβάσεων. Οι δείκτες αποτελέσματος θα χρησιμοποιηθούν για την παρακολούθηση των πολιτικών στον τομέα της ένταξης. Οι ευρωπαϊκοί βασικοί δείκτες για την ένταξη θα βασίζονται πρωτίστως στις επίσημες στατιστικές που διατίθενται επί του παρόντος και σε ποσοτικά δεδομένα τα οποία συλλέγονται στο πλαίσιο ερευνών ή πηγών δεδομένων διοικητικών υπηρεσιών. Τα στοιχεία αυτά μπορεί να συμπληρώνονται από ποιοτικά ή υποκειμενικά δεδομένα, όπως π.χ. πορίσματα μελέτης και αντίληψης. Τα κράτη μέλη μπορούν να συμφωνήσουν για τις επιλογές εκπόνησής τους στους τομείς που θεωρούνται σημαντικοί και για τους οποίους θα είναι ευκταίο να εκπονηθούν μελλοντικά περαιτέρω συγκρίσιμα δεδομένα. Σε ορισμένους τομείς, οι περισσότερες χώρες διαθέτουν πηγές δεδομένων που έχουν ήδη εναρμονιστεί. Στους τομείς που αφορούν την ένταξη και για τους οποίους έχουν ήδη προσδιοριστεί κοινοί δείκτες, θα χρησιμοποιηθούν πρωτίστως οι δείκτες αυτοί. Οι πολιτικές ένταξης έχουν ως στόχο να διασφαλίσουν ίσα δικαιώματα, υποχρεώσεις και ευκαιρίες για όλους. Οι πολιτικές αυτές στοχεύουν σε μια δυναμική, αμφίδρομη διαδικασία αμοιβαίας προσαρμογής όλων των μεταναστών και νομίμως διαμενόντων στα κράτη μέλη. Ως εκ τούτου, για την ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης πρέπει να διατίθενται δεδομένα για το σύνολο του πληθυσμού και για το ποσοστό του μεταναστευτικού πληθυσμού. Τα δεδομένα θα πρέπει να κατανέμονται κατά φύλο και ηλικία όπου είναι δυνατό. Θα πρέπει να χρησιμοποιούνται δεδομένα σχετικά με την κοινωνικοοικονομική κατάσταση όπου είναι δυνατό. Το σύνολο του πληθυσμού χρησιμεύει ως σημείο αναφοράς για όλους τους δείκτες. Το ποσοστό των μεταναστών στο σύνολο του πληθυσμού χρησιμεύει για τους σκοπούς της ανάλυσης. 9248/10 ΙΑ/δχ 13

14 Θα υποβληθούν δεδομένα σχετικά με τον εντοπισμό διαφορών στις ομάδες-στόχο των πολιτικών ένταξης των κρατών μελών και προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η προστιθέμενη αξία των δεικτών είτε για υπηκόους που έχουν γεννηθεί στην αλλοδαπή 2 είτε για υπηκόους τρίτων χωρών 3 ή και για τις δύο κατηγορίες όπου είναι δυνατό 4. Οι υπήκοοι τρίτων χωρών αποτελούν το στόχο της συνεργασίας της ΕΕ στον τομέα της ένταξης. Θα πρέπει επίσης να υποβάλλονται, εφόσον διατίθενται, δεδομένα σχετικά με παιδιά 5 αμφότεροι οι γονείς των οποίων έχουν γεννηθεί στην αλλοδαπή. Ο μακροπρόθεσμος στόχος είναι να εξασφαλιστεί πλήρης συγκρισιμότητα στοιχείων μεταξύ όλων των κρατών μελών. Τομείς πολιτικής και δείκτες Επί του παρόντος, έχει καθοριστεί ως τομέας προτεραιότητας ένας περιορισμένος αριθμός τομέων πολιτικής από απόψεως ένταξης, με βάση τις εθνικές εμπειρίες και καίριους τομείς στο πλαίσιο των κοινών βασικών αρχών. Η απασχόληση αποτελεί καίριο τμήμα της διαδικασίας ένταξης και οι προσπάθειες στον τομέα της εκπαίδευσης είναι ουσιαστικής σημασίας ώστε να βοηθηθούν οι μετανάστες να επιτύχουν και να συμμετέχουν πιο ενεργά στην κοινωνία. Η πρόσβαση στην αγορά εργασίας είναι βεβαίως σημαντική αλλά και η αποδοχή από την κοινωνία εν γένει εντείνει τη σημασία της κοινωνικής ένταξης. Η συμμετοχή των μεταναστών στη δημοκρατική διαδικασία ως ενεργών πολιτών στηρίζει την ένταξή τους και ενισχύει την αίσθηση ότι αποτελούν μέλη της συγκεκριμένης κοινωνίας. Συνεπώς, οι ακόλουθοι τομείς αποτελούν τους κυριότερους τομείς πολιτικής για την παρακολούθηση των αποτελεσμάτων των πολιτικών ένταξης: - την απασχόληση - την εκπαίδευση - την κοινωνική ενσωμάτωση και - την ενεργό συμμετοχή στα κοινά Η ομάδα αυτή περιλαμβάνει όσους έχουν γεννηθεί στην ΕΕ ή σε τρίτη χώρα. και είναι πολίτες: (1) της χώρας υποδοχής, (2) άλλης χώρας της ΕΕ ή (3) τρίτης χώρας. Η ομάδα αυτή αποτελείται από: (1) γεννηθέντες στην ημεδαπή αλλά οι οποίοι δεν έχουν πολιτογραφηθεί, (2) γεννηθέντες σε άλλο κράτος της ΕΕ, (3) γεννηθέντες σε τρίτη χώρα. Οι ομάδες αυτές δεν θα πρέπει να συγκρίνονται μεταξύ τους. Η έννοια του «πολίτη τρίτης χώρας» δεν χρησιμοποιείται αδιακρίτως με τον όρο «γεννηθείς στην αλλοδαπή». Οι δύο ομάδες συνιστούν ετερογενείς κατηγορίες. Για να συγκεντρωθούν πολύτιμες πληροφορίες, χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση των στοιχείων. Ως «παιδιά μεταναστών» νοούνται τα πρόσωπα των οποίων ένας ή δύο γονείς έχουν γεννηθεί στην αλλοδαπή. Είναι απαραίτητη η διάκριση μεταξύ των προσώπων των οποίων αμφότεροι οι γονείς έχουν γεννηθεί στην αλλοδαπή, που ενίοτε ορίζονται ως «δεύτερη γενιά μεταναστών» και των προσώπων των οποίων ένας γονέας έχει γεννηθεί στην αλλοδαπή, δηλ. των προσώπων «μικτής προέλευσης». 9248/10 ΙΑ/δχ 14

15 Προς ενίσχυση της ευρωπαϊκής διαδικασίας μάθησης, οι βασικοί δείκτες θα παρέχουν τη βάση για την παρακολούθηση της κατάστασης των μεταναστών και της έκβασης των πολιτικών ένταξης. Θα είναι συμπληρωματικοί σε σχέση με τους εθνικούς δείκτες και θα ενισχύουν τη βάση των αξιολογήσεων σε εθνικό επίπεδο. Οι δείκτες αυτοί θα πρέπει να στηρίζονται σε ευρεία πολιτική συναίνεση ώστε να εξασφαλίζεται η δέουσα απεξάρτηση από προσωρινές πολιτικές καθώς και μακρά και σταθερή χρονική διάρκεια από απόψεως συλλογής δεδομένων. Οι δείκτες που παρουσιάζονται στο Παράρτημα έχουν ως εξής: - βασίζονται σε παρόντα και συγκρίσιμα δεδομένα για την πλειονότητα των κρατών μελών, - είναι αριθμητικά περιορισμένοι, - είναι χρονικά συγκρίσιμοι, - είναι παραγωγικοί και αποτελεσματικοί από απόψεως κόστους, - γίνονται εύκολα κατανοητοί και ανακοινώσιμοι, και - εστιάζονται στο αποτέλεσμα. Ανάπτυξη Για να επιτευχθεί ο στόχος της αυξημένης συγκρισιμότητας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιδιώξουν τη χρήση συνεκτικών και συντονισμένων ορισμών. Από απόψεως ποιότητας της ανάλυσης, τα δεδομένα θα πρέπει να κατανέμονται κατά φύλο και ηλικία και να περιλαμβάνουν δεδομένα σχετικά με την κοινωνικοοικονομική κατάσταση. Θα πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω οι δείκτες που βασίζονται σε ποιοτικά ή υποκειμενικά δεδομένα. Οι υφιστάμενες έρευνες της ΕΕ θα πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω ώστε να είναι πιο ακριβείς και να παρέχουν συγκρίσιμα στοιχεία σχετικά με τους μετανάστες. Ορισμένα θέματα έχουν προσδιοριστεί ως τομείς που προσφέρονται για ανάπτυξη. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διερευνήσουν κατά πόσον είναι δυνατό να συγκρίνουν εμπειρίες και να συγκεντρώσουν δεδομένα για τα θέματα αυτά, καθώς και τη σημασία που έχουν για τις πολιτικές ένταξης. Για να εξασφαλιστεί η δέουσα αποτελεσματικότητα, η χρήση των δεικτών πρέπει να συμπληρώνεται με ανάλυση της κατάστασης σε εθνικό επίπεδο και σε επίπεδο ΕΕ. Θα χρειαστεί μια ανάλυση της εθνικής κατάστασης (π.χ. ιστορικό, κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο, είδος μετανάστευσης, δίχτυ κοινωνικής προστασίας) για την ερμηνεία των πορισμάτων από την παρακολούθηση σε επίπεδο ΕΕ. Οι δείκτες θα πρέπει να συνίστανται σε στοιχεία που γίνονται κοινώς αντιληπτά ως σημαντικά και τα οποία θα πρέπει να καταλήγουν σε ορισμένα συμπεράσματα. 9248/10 ΙΑ/δχ 15

16 Τομέας πολιτικής Απασχόληση Εκπαίδευση Κοινωνική ένταξη Ενεργός συμμετοχή στα κοινά 17 Δείκτες Βασικοί δείκτες: ποσοστό απασχόλησης 6 ποσοστό ανεργίας 7 ποσοστό δραστηριότητας 8 Βασικοί δείκτες: ανώτατο μορφωτικό επίπεδο (ποσοστό πληθυσμού μορφωτικού επιπέδου τριτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας, πρωτοβάθμιας ή κατώτερης εκπαίδευσης) 9 ποσοστό ατόμων ηλικίας 15 ετών με χαμηλές επιδόσεις στην ικανότητα ανάγνωσης, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες 10 ποσοστό ατόμων ηλικίας ετών μορφωτικού επιπέδου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης 11 ποσοστό ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση 12 Βασικοί δείκτες: μέσο καθαρό εισόδημα το μέσο καθαρό εισόδημα του μεταναστευτικού πληθυσμού σε αναλογία με το μέσο καθαρό εισόδημα του συνολικού πληθυσμού 13 ποσοστό δυνάμενο να περιέλθει σε κατάσταση φτώχειας ποσοστό πληθυσμού με καθαρό διαθέσιμο εισόδημα κατώτερο του 60 τοις εκατό του εθνικού μέσου όρου 14 ποσοστό πληθυσμού με δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση ως αναξιοπαθούντων 15 αναλογία κατόχων τίτλου ιδιοκτησίας και μη κατόχων μεταξύ των μεταναστών και του συνολικού πληθυσμού 16 Βασικοί δείκτες: ποσοστό των μεταναστών που πολιτογραφήθηκαν ποσοστό των μεταναστών που κατέχουν άδειες μόνιμης διαμονής ή επί μακρόν διαμένοντος ποσοστό των μεταναστών μεταξύ των αιρετών αντιπροσώπων Πηγή: EUROSTAT/ Έρευνα για το εργατικό δυναμικό Πηγή: EUROSTAT/ Έρευνα για το εργατικό δυναμικό Πηγή: EUROSTAT/ Έρευνα για το εργατικό δυναμικό Πηγή: EUROSTAT/ Έρευνα για το εργατικό δυναμικό Πηγή: ΟΟΣΑ/PISA Πηγή: EUROSTAT/ Έρευνα για το εργατικό δυναμικό Πηγή: EUROSTAT/ Έρευνα για το εργατικό δυναμικό Πηγή: EU-SILC Πηγή: EU-SILC Πηγή: EU-SILC Πηγή: EU-SILC Στατιστικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το εισόδημα και τις συνθήκες διαβίωσης Πηγή: Στατιστικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το εισόδημα και τις συνθήκες διαβίωσης Επί του παρόντος δεν υπάρχει ενιαία θέση μεταξύ των κρατών μελών για τους δείκτες στον τομέα της ενεργού συμμετοχής του πολίτη. Οι απόψεις των κρατών μελών ποικίλλουν ως προς τις διαφορετικές θέσεις, στόχους και ρυθμιστικά πλαίσια των πολιτικών ένταξης των αντίστοιχων κρατών μελών. Ο τομέας της ενεργού συμμετοχής του πολίτη αποτελεί, ωστόσο, σημαντικό τομέα προς ανάπτυξη, δεδομένου ότι η συμμετοχή των μεταναστών στις δημοκρατικές διαδικασίες ως ενεργών πολιτών στηρίζει την ένταξή τους και ενισχύει την αίσθηση ότι αποτελούν μέλη της συγκεκριμένης κοινωνίας. 9248/10 ΙΑ/δχ 16

17 Οι τομείς και δείκτες ανάπτυξης τους οποίους τα περισσότερα ή όλα τα κράτη μέλη θεωρούν σημαντικούς ώστε να πρέπει να παρακολουθούνται (παρόλο που δεν υφίστανται επί του παρόντος συγκρίσιμα δεδομένα) περιλαμβάνουν τα εξής: - ποσοστό εργαζομένων με περισσότερα προσόντα απ ό,τι απαιτεί η θέση εργασίας τους 18, - αυτοαπασχόληση 19, - δεξιότητες στις ξένες γλώσσες 20, - εμπειρία διακριτικής μεταχείρισης 21, - εμπιστοσύνη στους κρατικούς θεσμούς 22, - συμμετοχή στην ψηφοφορία μεταξύ του πληθυσμού που έχει δικαίωμα ψήφου 23, και - αίσθηση συμμετοχής στο κοινωνικό σύνολο 24. Θα πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω οι δείκτες που βασίζονται σε ποιοτικά ή υποκειμενικά δεδομένα. Παραδείγματα πηγών δεδομένων που πρέπει να χρησιμοποιηθούν και να διερευνηθούν περαιτέρω είναι τα ακόλουθα: Έρευνα για το εργατικό δυναμικό (LFS), Στατιστικές της ΕΕ για το εισόδημα και τις συνθήκες διαβίωσης (EU-SILC), Απογραφές, Πρόγραμμα Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών (PISA), Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα (ESS), Ευρωπαϊκή Έρευνα Αξιών (EVS) και το Ευρωβαρόμετρο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, έχουν καθοριστεί ευρωπαϊκοί δείκτες. Η δυνατότητα αξιοποίησης των στοιχείων αυτών εξετάζεται περαιτέρω. Οι δείκτες κοινωνικής ένταξης που καθορίζονται από την Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας της ΕΕ αποτελούν ένα παράδειγμα Πηγή: EUROSTAT/ Έρευνα για το εργατικό δυναμικό, ο δείκτης μπορεί να υπολογιστεί μόνον για ομάδες προσώπων ευρέων προσόντων. Πηγή: EUROSTAT/ Έρευνα για το εργατικό δυναμικό. Η EUROSTAT δεν διαθέτει σχετικά δεδομένα. Η EUROSTAT δεν διαθέτει σχετικά δεδομένα. Η EUROSTAT δεν διαθέτει σχετικά δεδομένα. Η EUROSTAT δεν διαθέτει σχετικά δεδομένα. Η EUROSTAT δεν διαθέτει σχετικά δεδομένα. 9248/10 ΙΑ/δχ 17